ISSN 2081-0008 • e-ISSN 2449-9714

wsm.warszawa.pl

# 13 (2) 2015

W LAT / YEARS

RSZAWIE / 20 Y WA EA RS

/2 RSITY 0-LECIE WY IVE N U Ż

OŁY MENEDŻ ER SZK SK I

EJ

M RSAW ANAGEM WA EN OF T

# 13 (2) 2015

EJ SZ

Wydawca: Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie Warsaw management university

indeksowane na liście czasopism punktowanych MNiSW (5 pkt.) indexed in Ministry of Science and Higher Education Index (5 pts.)

interdyscyplinarne pismo z  zakresu nauk społecznych, zawierające artykuły odzwierciedlające procesy społeczne, gospodarcze i  polityczne, zachodzące w  Polsce, w  Europie i  na świecie

STUDIA Społeczne

SOCIAL Studies In this issue:

Studia Społeczne

W numerze między innymi: V. Gulay: Manipulacyjnopropagandowe aspekty wojny hybrydowej Federacji Rosyjskiej przeciw Ukrainie: mity przeszłości i nowe koncepcje imperialne N. Kusa: „O tej dekadzie lepiej zapomnieć”. Prezydentura Borysa Jelcyna – polityczne uwarunkowania i społeczny odbiór M. Micińska-Bojarek: Przemiany prawnoustrojowe samorządności lokalnej w Rosji – historia i współczesność

V. Gulay: Манипулятивнопропагандистская составляющая «гибридной» войны Российской Федерации против Украины: мифологемы прошлого и новые имперские концепты N. Kusa: „About this decade best forgotten”. Boris Yeltsin’s presidency – political conditions and public perception M. Micińska-Bojarek: Transformation of legal and political system of local selfgovernment in Russia – history and present day

ISSN 2081-0008 e-ISSN 2449-9714

S T U D I A SOCIAL

Społeczne Studies Wydawca: Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie Adres Redakcji i Wydawcy:Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie ul. Kawęczyńska 36, 03-772 Warszawa, wsm.warszawa.pl

Redaktor Naczelny / Editor-in-Chief: doc. dr Kiejstut R. Szymański Sekretarz Redakcji / Managing Editor: dr Magdalena Łuzniak-Piecha Redaktor numeru / Guest Editor: dr Elżbieta Sawa-Czajka

Rada Naukowa / Editorial Board: Przewodniczący / Chairman:

prof. zw. dr hab. Henryk Stańczyk (Polska / Poland)

Członkowie / Members: prof. PhDr. Viera Bacova, PhD., DrSc. (Słowacja / Slovakia), Redaktorzy tematyczni / Section Editors: prof. dr hab. inż. Ján Bajtoš (Słowacja / Slovakia), prof. dr hab. dr Krystyna Teresa Panas Alexander J. Belohlavek, dr h.c. (Czechy / Czech Republic), prof. dr hab. Ewgenii Bobosow (Białoruś / Belarus), prof. dr dr Mieczysław Dudek hab. Paweł Czarnecki (Polska / Poland), prof. dr Stanisław dr hab. Aneta Majkowska, prof. WSM Dawidziuk (Polska / Poland), prof. ThDr. Josef Dolista, CSc. dr Krzysztof Szlubowski (Czechy / Czech Republic), prof. PhDr. Rudolf Dupkala, CSc. (Słowacja / Slovakia), prof. dr hab. Piotr Dutkiewicz (Kanada Redaktor statystyczny / Statistical Editor: / Canada), prof. Devin Fore, PhD. (USA), prof. dr hab. Iurii dr hab. Ewa Frątczak Frytskyi (Ukraina / Ukraine), prof. dr Otar Gerzmava (Gruzja / Georgia), PhDr. Marta Gluchman, PhD. (Słowacja / Slovakia), Redaktorzy językowi / Language Editors: prof. Wasilij Pietrowicz Griszczenko (Federacja Rosyjska / język polski / Polish: Dorota Bruszewska, język angielski / Russia), prof. Ing. dr Renáta Hótová (Czechy / Czech RepubEnglish: Eric Banks (native speaker), Marta Dawidziuk, język lic), prof. dr hab. Lech Jaczynowski (Polska / Poland), prof. dr hab. Bohdan Jałowiecki (Polska / Poland), prof. dr hab. Hassan rosyjski / Russian: Jadwiga Piłat, język słowacki / Slovak Jamsheer (Irak / ), doc. PhDr. Nadežda Krajčova PhD. (Słowacja language: Andrea Gieciová-Èusová (native speaker). / Slovakia), prof. MUDr. Vladimir Krčmery, PhD, DrSc., dr h.c. Mult. (Słowacja / Slovakia), dr Izabella Kust (Polska / Poland), Redaktor techniczny / Technical editor: Wiesław Marszał prof. dr Botwin Marenin (USA), JUDr. Maria Marinicova, PhD. Opracowanie graficzne, skład i łamanie / DTP: (Słowacja / Slovakia), prof. dr hab. John McGraw (Kanada / Wydawnictwo WSM, Fedir Nazarchuk, Elżbieta Kąkol, Canada), prof. dr hab. Nella Nyczkało (Ukraina / Ukraine), prof. Grafiki oraz zdjęcia zgodne z / All images in accordance with: dr hab. dr h.c. Hans Joachim Schneider (Niemcy / Germany), Bp prof. ThDr. PhDr. Stanislav Stolarik PhD. (Słowacja / Slovaprof. dr hab. Maria Szyszkowska (Polska / Poland), prof. Wersja pierwotna (referencyjna) czasopisma to wersja dru- kia), dr hab. Peter Vojcik (Słowacja / Slovakia), prof. dr hab. Minoru kowana. / The original (reference) version of the journal is printed. Yokoyama (Japonia / Japan). „Studia Społeczne” – półrocznik z zakresu nauk społecznych, zawierają artykuły odzwierciedlające procesy społeczne, gospodarcze i polityczne, zachodzące w Polsce, w Europie i  na świecie / “Social Studies” - half-yearly scientific magazine publishing articles on social, economic, and political processes in Poland, Europe and the whole world Wszystkie nadsyłane artykuły naukowe są recenzowane. Procedura recenzowania artykułów, zapora ghostwriting oraz zasady przygotowywania tekstów i instrukcje dla autorów znajdują się na stronie internetowej czasopisma www.wsm.warszawa.pl w zakładce Wydawnictwo / All articles are peer reviewed. The procedure for reviewing articles, and the Guide for Authors can be found on the website of the journal (www.kaweczynska.pl/wydawnictwo/czasopisma) Korekta artykułów zamieszczanych w czasopiśmie wykonywana jest przez Autorów periodyku / Proofreading by authors. Drukowane w Polsce / Printed in Poland — Nakład / Circulation: 500

Za publikację w  „Studiach Społecznych” (zgodnie z Wykazem czasopism naukowych MNiSW, część B, pozycja nr 2195), Autorzy wpisują do dorobku naukowego 5 pkt. / Authors of “Social Studies” receive 5 points (according Polish Ministry of Science and Higher Education)

© Copyright by Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie (Warsaw Management University)

Żaden fragment tej publikacji nie może być reprodukowany, umieszczany w systemach przechowywania informacji lub przekazywany w jakiejkolwiek formie − elektronicznej, mechanicznej, fotokopii czy innych reprodukcji – bez zgodny posiadacza praw autorskich. / All rights reserved by Warsaw Management University. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without the prior written permission of the publisher.

# 13 (2) 2015

Studia Społeczne 13 (2) 2015

•

ISSN 2081-0008

•

e-ISSN: 2449-9714

•

wsm.warszawa.pl

Spis treści / Contents

Bruno Drwęski

Od Redakcji / Editorial

3

Legitymacja Rosji na szczeblu międzynarodowym Chrześcijaństwo – Internacjonalizm - Wielobiegunowość /

5

Bezkresne imperium u swojego kresu? (Rozwój przestrzeni postradzieckiej w XXI wieku) / The Endless Empire in Front of Its End?

15

Cele i zadania polityki zagranicznej i militarnej Rosji pod rządami Władimira Putina / Foregin and military policy objectives in Russia under

23

Rosyjska filozofia kultury wobec zmian w  życiu społecznym współczesnej Rosji / The Russian philosophy of culture in the face of

39

Polityka oświatowa władz rosyjskich na ziemiach polskich zaboru rosyjskiego przełomu XIX i XX wieku w świetle literatury memuarystycznej i  beletrystycznej / Russian education policy

47

Интернет-мемы «гибридной» войны Российской Федерации против Украины как фактор дестабилизации межкультурной коммуникации / Internet memes of “hybrid” war of Russian Federation

59

М а н и п ул я т и в н о - п р о п а га н д и с тс к а я   с о с та в л я ю щ а я «гибридной» войны Российской Федерации против Украины: мифологемы прошлого и новые имперские концепты /

69

„O tej dekadzie lepiej zapomnieć”. Prezydentura Borysa Jelcyna – polityczne uwarunkowania i  społeczny odbiór / „About this

81

Powrót do terytorialności jako głównego komponentu strategii mocarstwowej Federacji Rosyjskiej / Return to the territorial

89

(Development of the Post-Soviet Space in the XXI Century) Józef M. Fiszer

Vladimir Putin Halina Rarot

changes in the social life of modern Russia Czesław Galek, Mieczysław Dudek

Studia i rozprawy /

Sergei Matjunin

Dissertation and science essays

Russia Legitimacy at International Level - Christianity - Internationalism Multipolarity

conducted on the Polish territories under Russian rule at the turn of the nineteenth and the twentieth century in the light of literary memoirs and fiction Olga Lalak

Vasyl Gulay

Manipulacyjno-propagandowe aspekty wojny hybrydowej Federacji Rosyjskiej przeciw Ukrainie: mity przeszłości i nowe koncepcje imperialne Natalia Kusa

decade best forgotten”. Boris Yeltsin’s presidency – political conditions and public perception Olga Jastrzębska

expansion as the main component of Russian Federation power strategy

{ Studia Społeczne | Social Studies }

Artykuły / Articles

against Ukraine as a factor of destabilization of intercultural communication

Studia Społeczne 13 (2) 2015

•

ISSN 2081-0008

•

e-ISSN: 2449-9714

•

wsm.warszawa.pl

Spis treści (cd.) / Contents (cont.) Urszula Bajer

Procesy współpracy i  konkurencji w  warunkach kryzysu gospodarczego / The processes of cooperation and competition in

95

Dylematy tożsamościowe mniejszości rosyjskiej naUkrainie / The

101

Przemiany prawnoustrojowe samorządności lokalnej w  Rosji – historia i współczesność / Transformation of legal and political system

107

Wpływ modelu sowieckiego na wizerunek fińskich komunistek w  latach 20–tych XX wieku. Działalność Aleksandry Kołłontaj / The influence of the Soviet model on the image of Finnish communist

115

Organizacja Narodów i  Ludów Niereprezentowanych (UNPO) /

121

Dzieci polskich imigrantów w angielskim systemie edukacji - ekskluzja czy inkluzja? / Children of Polish immigrants in English

131

Pomarańczowa Rewolucja w  kontekście rosyjskim – studium przypadku / Orange Revolution in the Russian context – study of

139

Dezintegracja rodziny a  zaburzenia osobowości i  poczucia własnej wartości wśród wychowanek Schroniska dla Nieletnich i Zakładu Poprawczego w Warszawie Falenicy / The disintegration

147

Spis autorów / List of authors

153

economic crisis

Artykuły / Articles

Magdalena Karolak-Michalska

dilemmas of identity of the Russian minority in Ukraine Magdalena Micińska-Bojarek

of local self-government in Russia – history and present day Alina Yisluu

women in the 20s of the XX century. The activity of Alexandra Kollontai Elżbieta Sawa-Czajka

Students debuts

Studenckie debiuty /

Opinions...

Opinie... /

Original Articles

Wyniki badań /

Unrepresented Nations and Peoples Organization (UNPO) Roland Łukasiewicz

System of Education- exclusion or inclusion? Dorota Miłoszewska

coincidence Gabriela Jakubiak

of the family and personality disorders and self-esteem among pupil in Youth Detention Centre and the Young Offenders’ Institution in in Warsaw Falenica

{ Studia Społeczne | Social Studies }

Studia Społeczne 13 (2) 2015

•

ISSN 2081-0008

•

e-ISSN: 2449-9714

•

Od Redakcji Z satysfakcją zawiadamiamy, iż utrzymaliśmy uzyskane przed dwoma laty 5 punktów na liście rankingowej czasopism punktowanych. Teraz więc nadszedł czas aby przy kolejnej ocenie za dwa lata zwiększyć ich ilość. Uważamy, że STUDIA SPOŁECZNE, ich poziom, bogata i urozmaicona treść w pełni zasługuje na wyższą ocenę. Zawiadamiamy, iż od przyszłego roku STUDIA SPOŁECZNE staną się kwartalnikiem, co oprócz częstszego kontaktu z naszymi Czytelnikami zwiększy szanse na punktowy awans. Ten numer poświęcony jest, w zdecydowanej części problematyce rosyjskiej. Szereg artykułów ma unikalne treści, których próżno szukać na łamach innych uczelnianych czasopism naukowych. Niezmiennie też zachęcamy do współpracy, do nadsyłania materiałów – artykułów, raportów z prowadzonych badań i ich wyników, recenzji ciekawych książek, prac naukowych, informacji o uczestnictwie w konferencjach i innych wydarzeniach naukowych. Z zainteresowaniem oczekujemy (i liczymy na pozytywny odzew) na podzielenie się doświadczeniami z działalności dydaktycznej. STUDIA SPOŁECZNE są więc otwarte na tematy i problemy warte zaprezentowania. Redakcja

{ Studia Społeczne | Social Studies }

wsm.warszawa.pl

Studia i rozprawy

Bruno Drwęski

Studia Społeczne 13 (2) /2015 ISSN 2081-0008 e-ISSN: 2449-9714 str. 5-14

Instytut Narodowy Języków i Kultur Orientalnych, Paryż E-mail: [email protected]

Legitymacja Rosji na szczeblu międzynarodowym Chrześcijaństwo – Internacjonalizm Wielobiegunowość / Russia Legitimacy at International Level Christianity - Internationalism - Multipolarity

Streszczenie

Państwo rosyjskie zawsze było państwem wielonarodowościowym, śródlądowym, bez granic naturalnych i usytuowanym na pograniczu wiele kręgów cywilizacyjnych i religijnych co skłoniło go do budowy swej tożsamości na podstawie poczucia peryferyjności jednocześnie z wiarą w swą « nie zwyczajną » misję dziejową. Po kolei, mit trzeciego Rzymu i obrońca „prawdziwego chrześcijaństwa”, ojczyzna proletariatu i obrońca narodów uciskanych, rzecznik wielobiegunowości i tradycyjnych wartości zagrożonych w globalnym neoliberalnym świecie. Narody czujące się, z jednego czy innego powodu, zagrożone przez hegemonię mocarstw zachodnich z kolei mają skłonność patrzeć na dzisiejszą Rosję jako przeciwwagę hodującą jednocześnie te trzy filary legitymacji w zależności od swych potrzeb, co tłumaczy dlaczego Moskwie względnie łatwo było odbudować po kataklizmie lat 90ych swoją pozycję międzynarodową wobec tak różnych ideologicznie państw jak Chiny, Iran, Indie, Kuba, oba państwa koreańskie, Wenezuela, Serbia, Argentyna, Grecja, itd.

Słowa kluczowe: Rosja, hegemonia, imperium, chrześcijaństwo, internacjonalizm, wielobiegunowość

D

zisiejsza Rosja jest de facto zarazem i Imperium w tym znaczeniu chociażby ze względu na swój obszar i swoją strukturę wielonarodowościową, i  Zwiazkiem podmiotów regionalnych oraz społecznych, które w miarę dobrowolnie uczestniczą w przebudowie Federacji która przejawia z  kolei skłonności do odbudowy pewnych elementow silnego panstwa. Rosja dzisiejsza stała się jednocześnie bowiem i  silnym panstwem, i  państwem uznającym rożnorodność swych komponentów. Po latach rozkładu przechodzi ona okres przebudowy i  jej przywódcy stoją więc przed wyzwaniem opracowywania takiej wizji kolektywnej, która zagwarantowałaby jednocześnie i spójność po okresie « nowej smuty » i rożnorodność po latach centralizmu nie zawsze demokratycznego. Będziemy w tym referacie omawiać argumentację rozwinietą w  dzisiejszej Rosji, żeby władza mogła uwiarygodnić wobec własnych obywateli i  wobec części przynajmniej opinii światowej swój powrót na scenę międzynarodową po rozwiązaniu ZSRR i  nieomal zniknięciu tego kraju z pierwszoplanowych ról w polityce międzynarodowej. Wiadomo bowiem, że zarówno

dla obywateli byłego Zwiazku Radzieckiego jak i  dla bardzo wielu ludzi na świecie, to państwo wzbudziło bardzo silne uczucia, zarówno pozytywne jak i  negatywne. Uczucia związane, dla własnych obywateli, ze świadomością przynależności do silnego mocarstwa ideologicznego pretendującego do specjalnej roli, nie tylko w imię interesów własnych obywateli, ale w imię interesów całej ludzkości. Na ruinach nie całkiem jednak zniszczonego w 1917 r., okazało się, mitu trzeciego Rzymu prawosławnego i uniwersalistycznego, Zwiazek Radziecki zajął miejsce centrum międzynarodowego ruchu robotniczego oraz obrońcy pokoju przed imperializmem. Takie « imperium ideologiczne » nie mogło więc zniknąć z mapy świata nie pozostawiając po sobie nie tylko tesknoty za utratą mocarstwowości, ale głównie tesknotę za utraconą wiarą kolektywną, dla której warto było poświęcić wiele, wiarę, która dawała sensu życia dla setek milionów ludzi w ZSRR i na świecie. Do pewnego stopnia więc, możemy twierdzić, że Rosja była zawsze silnie zwiazana z  pewną formą wiary, czy była ona pochodzenia religijnego czy świeckiego. I  dlatego, obecny powrót Rosji na scenę światową jako mocarstwo

{ Studia Społeczne | Social Studies }

Studia Społeczne 13 (2) 2015

•

ISSN 2081-0008

nie może się dokonać bez silnego odwoływania się jego przywodców do historii, a także do potrzeby ponadindywidualnej, a może nawet i ponadludzkiej ideowości. Problem dla Rosji polega na tym, że jej przywódcy mają z jednej strony duży wybór składników historycznych, ale borykają się jednocześnie z  trudnością odbudowania ze zniszczeń tych fragmentów tożsamości i ideologii które byłyby przydatne w ramach państwa, które stało się kapitalistycznym, czyli indywidualistycznym i, za Margareth Thatcher, aspołecznym, skoro « who is society? There is no such thing! There are individual men and women »1. Państwo które jednocześnie zawsze było wielonarodowościowe i  niejednolite religijnie czy ideologicznie. Stąd skłonności niektórych jego władców, w różnych momentach historii, do wymuszenia posłuszeństwa posługując się odgórnie zadecydowaną tzw. « jedyną sluszną racją ». Problem z którym i obecny lokator Kremla się zapewne boryka. Zanim jednak omówimy kwestie poszczególnych źródeł legitymacji obecnej formacji państwowej rosyjskiej, musimy przypomnieć o kontekście międzynarodowym w  którym odbywa się ten powrót, a  szczegolnie o  konieczności uwzględnienia faktów które doprowadziły do ciągłego w  ciągu XX wieku osłabienia międzynarodowej pozycji całej Europy, czyli kręgu kulturowego z którym Rosja była, jakby nie było, zawsze bardzo silnie związana, co ma także wpływ na obecne wybory dróg rozwoju « nowej Rosji ».

Rosja a kryzys cywilizacji europejskiej Europa i  mocarstwa zachodnioeuropejskie bowiem przestały być nie kwestionowanym środkiem świata w  toku procesu dziejowego, który sie rozciągnął przez cały dwudziesty wiek. Ten proces zaczął być widoczny od czasu rozpoczęcia Pierwszej Wojny Światowej i  się przeciągał aż do końca Drugiej Wojny Światowej, która pośrednio doprowadziła do rozkładu europejskich mocarstw kolonialnych, z czego skorzystał w pierwszej fazie tego procesu Zwiazek Radziecki i  co przyczyniło się do wzmocnienia jego roli na całym świecie, bowiem to państwo odgrywało zasadniczą rolę w rozgromieniu Niemiec hitlerowskich, a potem we wspieraniu ruchów narodowowyzwoleńczych w krajach kolonialnych i pokolonialnych. Na tej fali urosła jednak, stopniowo i ze zdwojoną siłą w  porownaniu do ZSRR przez cały XX wiek, pierwszoplanowa potęga Stanów Zjednoczonych Ameryki. Dziś, z  perspektywy czasu, widać wyraźnie, że ZSRR stanowił raczej przeciwwagę międzynarodową wobec potęgi USA, bo jego późniejszy rozklad świadczy 1

6

http://www.margaretthatcher.org/document/106689, 5.06.2015.

•

e-ISSN: 2449-9714

•

wsm.warszawa.pl

o tym, że to państwo było jednak mniejszym supermocarstwem niż jego konkurent który się bogacił na każdej wojnie w Europie. Widać także przy tym, że państwowa ideologia Związku Radzieckiego, tzw. marksizm-leninizm, była silniej niż się wydawało związana z  nowoczesnością oraz z  ideologią i  francuskiego Oświecenia i  niemieckiego socjalizmu. Wraz z  kryzysem lądowej, póki co nie anglosaskiej, kultury europejskiej i  europejskich mocarstw, musiało więc dojść i  do kryzysu komunizującego modelu radzieckiego. Można więc stawiać hipotezę, że ZSRR ulegał z pewnym opóźnieniem, i silniej niż anglosaskie Stany Zjednoczone, procesowi osłabienia europejskości do której jednak i Rosja należy, chociażby częściowo. Dlatego odrodzenie się Rosji musi się odbywać przy uwzględnieniu tego faktu i  bazować na doświadczeniu własnej historii, a także na wnikliwej analizie wiodących prądów terazniejszosci, do której się musi włączyć. Akurat w momencie kiedy i model anglosaski z kolei wchodzi także teraz w okresie kryzysowym.

Rosja,

drugorzędnym mocarstwem w  ramach rywalizacji starego supermocarstwa z wschodzącymi mocarstwami ?

Stany Zjednoczone stały się po 1991 r., chociażby z  pozoru, przez jakiś czas niekwestionowanym i  jedynym istniejącym na świecie supermocarstwem, co doprowadziło do definiowania tego okresu jako okres « jednobiegunowości ». Pewność siebie, a  może nawet i arogancja, jakie wykazały USA w tym okresie, szybko jednak kolidowała z  interesami, możliwościami i  odczuciami wielu narodów i państw, szczególnie podczas wojny o Kosowo, a tym bardziej po nieszczęsnej wojnie i  okupacji prowadzonej przez USA przeciwko Irakowi w  2003 r. Mimo to jednak, utrzymanie przy życiu NATO i innych struktur zimnowojennych po rozwiązaniu Układu Warszawskiego spowodowało, szczególnie w krajach członkowskich, a także w pewnych środowiskach Rosji, utrzymanie się na długo i po części do dziś nieco archaicznego poczucia, że szablony datujące się z czasow zimnej wojny i dwubiegunowości, funkcjonują nadal i, że « Cywilizacja zachodnia », « obóz Zachodni », « Ameryka » i « cywilizacja europejska » stanowią nadal jedyny zasadniczy punkt odniesienia w sprawach światowych. Ten eurocentryczny i  zachodniocentryczny w  sumie punkt widzenia można nadal zauważyć w  wielu kręgach przywódczych, decydenckich i  intelektualnych zarówno USA jak i Europy zachodniej oraz nawet w  niektorych kręgach rosyjskich i  wielu innych krajow2. To powoduje m. in., że dzisiejsze napięcia na 2 Zob.http://www.geneveactive.ch/article/andrei-konchalovskiconstate-lechec-du-concept-deurocentrisme, 5.06.2015..

{ Studia Społeczne | Social Studies }

B. Drwęski: Legitymacja Rosji na szczeblu miedzynarodowym -Chrzescijanstwo ... linii Waszyngton-Moskwa są nadal często postrzegane w  kategorii pewnej powtórki lub przedłużenia czasów zimnej wojny, i to nawet, jeśli wątek ideologiczny tych czasów niby odszedł, skoro głosi się nieomal jako pewnik, że komunizm umarł definitywnie3. Dla tego typu spojrzenia, Rosja stanowi jakby automatyczną powtórkę ZSRR i, co za tym idzie, główne wyzwanie dla Zachodnich struktur4. A  tymczasem, analiza faktów zmusza nas do zaakceptowania faktu, że czas odejść, chociażby częściowo, od tego eurocentrycznego i  zachodniocentrycznego spojrzenia. Rosja stała się z  powrotem od kilku lat ważnym ogniwem polityki światowej i doznała pewnego odrodzenia swej upadłej do niedawna mocarstwowosci, ale główna oś sprzeczności na świecie dziś nie znajduje się już na linii USA-Zachod-Rosja, ale na linii USA-Chiny. Chiny bowiem stanowią, tak jak kiedyś ZSRR, główną dziś przeciwwagę wobec USA, przeciwwagę co prawda nadal slabszą, ale wzrastającą gospodarczo, finansowo, strategicznie, kulturowo, ideologicznie, technicznie i  naukowo5. Jesli porównujemy dzisiejszą siłę i potencjał Rosji i Chin, możemy stwier3

W swej ksiażce Francis Fukuyama (1992). The End of History and the Last Man. Free Press, określił wówczas wizję w której wszystkie ideologie poczynając od marksizmu miały zejść ze świata co miało oznaczać totalne i  definitywne zwycięstwo zasad liberalizmu zdefiniowanego wówczas jako « naturalny trend » przeciwstawnym ideologiom. Od tego czasu, nie zawsze pozytywne skutki prowadzenia w życiu dogmatów neoliberalnych doprowadziły do rozwoju trendów mniej czy bardziej alternatywnych jak « wartości azjatyckie », rozwój, m. in. i w Rosji, politycznych koncepcji mniej czy bardziej oparte o  chrzescijanstwo, o  islamie, o  judaizmie, o  hinduizmie jednoczesnie z  latynoskim « socjalizmem XXIego wieku » który przejął wiele od wciąż istniejącej socjalistycznej Kuby i wznosząc do tego « modelu » nowe wątki. Powrót ideologii udowodnił więc, że prady społeczne i  polityczne oparte o  dziedzictwo historyczne i  z  nimi związane ideologie polityczne odzwierciedlające sprzeczne interesy poszczególnych podmiotów społecznych są wciąż potrzebne w oczach obywateli. 4 Stąd potrzeba analizy na dwóch różnych poziomach częste porównanie rządów Putina do rządów Stalina a jeszcze częściej, co na pierwszy rzut oka może bardziej jeszcze dziwić, Hitlera. Nie ulega wątpliwości, że takie porównanie stanowi niewątpliwe dla każdego kulturalnego lądowego Europejczyka objaw prymitywnej propagandy które nie za bardzo odbiega od metod zbitek pojęciowych używanych przez propagandy najskrajniejszych dyktatur totalitarnych. Jesli natomiast weźmiemy pod uwagę tradycje geopolityczną morskich mocarstw anglosaskich, Hitler, Stalin i Putin, niezależnie od ogromnych różnic ideologicznych, politycznych, ustrojowych państw kierowanych przez tych przywodców, mają jedną cechę wspólną z punktu widzenia anglosaskiego: stoją lub stali oni trzej na czele silnych państw lądowych tradycyjnie postrzeganych samo przez się jako konkurenci wobec hegemonii mocarstwa morskiego, wczoraj Wielka Brytania a dziś Stany Zjednoczone Ameryki. 5 http://www.strategicsinternational.com/f3chineusa.htm , 5.06.2015. http://fr.sputniknews.com/french.ruvr.ru/2014_07_03/ La-guerre-entre-la-Chine-et-les-Etats-Unis-est-elle-inevitable-8935/>