INCA GLOSSARY - List of words defined as posted

INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07 A  • Acamani • Aca pacha vraque • Aceropunta • achuma • acufa aputiri cala • acurun • acha...
Author: Kenneth Boone
40 downloads 3 Views 100KB Size
INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07

A



• Acamani • Aca pacha vraque • Aceropunta • achuma • acufa aputiri cala • acurun • achachi • achachillas • achalaw! • achi mama • achiote • achiq • achiqyachiy • achiqyay • achi tayta • achi wawa • achuni-casha • achupalla • Adam Kadmon • afiro • aflihiy, aflijiy • agradisiy • ahijada, ahijado • Ai Apaec • ajo macho • ajosacha • ajosquiro • Akapana Temple • aklla, aclla • aklla chaupi cataquin • akllawasi • akllay • akulli • akulliy • akulliy hura • akupana • akurma • akuy • alabado • alakhpacha • alakhpacha thaqui • alawaru • Alcavicca

• alchemy • alittiri chuymani • alma • alquimia palística • altomesayoc, altumisayuq • alunsillu • allchi, allchhi • allin • allinaqni hutama • allinchay • allin mama • allin tayta • allin tukuy • allinyachiy • allinyanakapuy • allinyay • allin yuyay • alliq • allpa

• allpa-huichcan

• allpa mama • allpa pacha • allpa-pishco • allqoruna • allquchakuy • amahuaña, amahuani • amahuata • amapanki • amaru • Amaru • Amaru Mach’ay • amarun • Amaru Topa Inca • amauta, amawta • amparo • Ampato • amuta • anaconda • anan • anchanchu • Ancochinchay • anga • angash-machohuallpa • anguila • anima, animu, animus

• animism • animu huahana • anka • anka kay • anqil • anti • Antisuyu • añaychay • apacheta, apachita • apachi • apachiqta, apachekta • Apocatequil, Apotequil • apu, Apu • Apuchin • Apu Illapu • Apu Kon Tiki Wiracocha • apunchik • Apu Punchao • apurema • apu simi • apuyaya • aqllawasi • ara • ara madrina, ara padrino • Aramu Muru • araphoqtoy • arambasa • archetype • arco rojo de doce cuernos • arkana • arkayuyu • armakuy • aro checachatha • aroma • arona pha khrachaaña • arpa, arpay • aro pucuacatha • arrepentikuy, arripintikuy • arriba seeds • arwiy • asiy • asiku • asirikuy • asnapa Page 1

INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07



• assemblage point • asukar • aswan • aswan allin • aswan hatun • Ataguchu • Atahualpa • athema • atipaq • atipay • atiy • Atun Wiracocha • atuqpa ullukun • auca • Aucayacu • Aucaypata • auqui • auquini yocani • aurando • Ausangate • awka, auca, awqa • awkapuriq, awqapurej • Awka Runa, Auca Runa • awka sirenas • awki • awkicha • awqa • awuha • Axomama, Axsomama • aya • aya hacha, ayajacha, aya sacha, aya sach’a • ayahuasca • ayahuasca amarilla • ayahuasca blanca • ayahuasca cascabel • ayahuasca colorada • ayahuasca india • ayahuasca trueno • ayahuascero • ayahúman • Ayamanchare • aya marka • ayañawi • aya pampa, aya p’ampana

• aya p'achallina • aya p'achalliq • ayar • Ayar • Ayar Auca, Ayar Awka • Ayar Cachi • Ayar Manco • ayaruna • aya sacha, aya sach’a • aya sankha • aya taki • Ayar Ukhu • aya uma • aya wasi • ayayay • aycha kurku • ayllu • ayllu apu • ayllu kawsay • ayllukuna • ayllukuy • ayllumasi • ayllunakuy • ayllupura • aylluy • Aymará • ayni • ayni karpay • ayninakuy • ayniy • ayranpu, ayrampo • aysiri • ayúmpari • ayuscay

B • Bactris (Pyrenoglyphis sp.) • bamba • banco, bancu • bautisay • bautisakuy • bejuco de las calenturas • bendición

• bendeciy • black ayahuasca • blowing • boa • boa negra • brujeria • brujo, bruja • bubinzana • bufeo colorado

C • caballo piripiri • caca • cacakuna • Cacha • caja, cajón • Cajatambo • cala • cala hufnutha • calpa • callarani pacha

• Callawaya

• callifaa • camahuakhlli • camalonguero • camay, kamay • camayoq • camac • camelid • canca • cancha • canero • cannibalism • canopa • capac • capa cocha, capacocha • Capac Raymi • Capac Toco • Capac Yupanqui • Carachupa Mama • cargo • carguyoq • casarakuy • casha-cushillo Page 2

INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07



• Catachillay • catahua, catahua negra • catahuero • Catequil • Cave of Refuge • Cavillaca • ccachu puma • ccana • ccanau ri • ccantata pacha • ccapkhomi haccha ttalla • ccarinocatha • Ccoa • cchiuu • cchukhtataqui • cchulu • ceke, ceque, seqe • ceke rumi • Ceke Rumi • chakra • cielo ayahuasca • ciencia vegetalista • cities • Citua • Ciyuwayis • clavohuasca • coca, kuka • Cocamama • coca mukllu, kuka mukkllu • cocha • cochas bravas • Cocha Supay • cochineal • colla • collacamana • collaña • collari • Collasuyu • collca, qollqa • Collca • compadrazgo • Con, Kon • condenados • condor, kuntur • Condor Concha

• condor misha • Coniraya, Coniraya Wiracocha • conopa, canopa • conscious death • consensual reality • Contisuyu • Con Ticci Wiracocha • Contiti Wiracocha Pachayachachic • Copacati • Coricancha, Qoricancha • cosco, qosqo • Cotahuasi Valley • coto-máchacuy • creey • cuicamama • Cuichu • cumpa-supay • -cuna • Cuntisuyu • curaca, kuraka • curandera/curandero • curanderismo • curakakulleqs • Cusco, Cuzco • Cusco Huanca • cuti, kuti • cuticuti • cuti despacho • cuya • cuyaiki • cuyiki • Cuzco Huanca

Ch • chacana • chacanana, chakanay • chacapa • chacara • chacaruna • chacchar • chacha

• chachacoma, chachacomo, chachakuma • chacra, chakra, chacara • chacruna • Chai-Cullkimama • chaicuni • chakhllatpacha tutiri • challa • chamáiro • chanca piedra • Chancas • chapay • charango • chaska • chasqi, chaski • chaskichiwaychis • chaucallas • chaupi, chawpi • chawpinpi • chayay • chayka • chaykapay • checa pinihua • chej-pacha • cheqak, cheqa • Chia • chicha • chilca • chillquenocaquikhama • chin • chinca, chinka • chincanas • Chincana, La • chinchay • Chinchincalla • Chinchisuyu, Chinchaysuyu • chinchona • chinkachiy • chinkakuy • chinkana • chinkapuy • chipchiy • chiqanta • chiqaq • chiraopacha Page 3

INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07 • Chirao Sucanca • chirapa • chirik-sanango • chirisanango • Chocachinchay, Choquechinchay, ChuquiChinchay, Choque Chinchay • chonta • chontero • choque • Choque Illa • chori • chuchali • chuchuwasa • chuchuwasha, chuchuwasa, chuchuwasi • chukcha • chulu, cholo, -a • chullachaki • chullo • chullpa • chullumpi • chunpi, chumpi • chunpi khuyas • chunpi paq’o, chumpi paq’o • chupini • chupinijaqui • chuqui illa • churafiña • chushllu • chusi • chuyanchaki • chuyma churafitha

Ch’



• ch’aka • ch'akataya • ch’aki • ch’akispa • ch’akiy • Ch’alla

• ch’alla • ch'allay • ch’arki • ch'aska • Ch’aska-Qoyllur • ch'aska ñawi • ch’aska plata • ch’ikay • ch'in • ch'in pacha • ch'inyay • ch’iqmiy • ch’isiyay • ch'uchali, chuchali • ch’ulla • ch’ullan chaki • ch’ullanchaki-caspi • ch’ullanchaki garden • ch’ullpa, chullpa • ch'uncho • ch’upuy • ch’usak • ch'uru • ch’uspa • ch'uya • ch’uyaska, ch’allaska, ch’uyasqa • ch'uya sunqu • ch'uyayay

Chh • chhakhlla • chhulli • chhullunku • chhuqay

D • daño • Dark Cloud Constellations • Daytime Sun

• desgracia • despacho • diet • Diosa huayuthuayunocathaa • Diosana camachita aropa • Diosman kutiriy • Diosmanta mañakuy • Diospa atiynin • Diospagarasunki • Diospagaray

• dismemberment • divination • Diyus • Diyus kaynin • Diyuspa wasin • doctora • dog • double (Eng) • duktur

E • ecstatic flight • ehupi • ekekos • Ekkeko • empacho • encantero • encanto • energy center • enqa • enqaychu • entheogenic • Epunamun • espiritu • espiritu pacha • Espiritu Pampa • estimular el canto • estrella • ewanqelio

Page 4

INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07

F • falsa cabeza • fanged deities • femanta willana • first attention • First Sun • Fifth Sun • Fourth Sun

G • garabatokasha • Gateway of Aramu Muru, Gateway of Amaru Muru • Gateway of the Sun • genio • gnomos • Golden Disc • Guaca Bilca • Guari • guayrur aklla • guayusa, huayusa

H



• hacha • hacha llullu mitha • hachatha • hach’u • hach’u p’anpay • hadas • hakakuna • hake mallkis • halatha • hallpay • hamawt’a • hampi, jampi • hampichiy, hampiy • hampikamayoq, hampicamayoq • hampina wasi • hampiq

• hampiri • hampiriy • hamppattitha • hampui • hampiyuq wasi • hamppattitha • hampuy • hampumuy • hamuy • hanan • hanan and hurin • Hanan and Hurin Cusco • hanaq • Hanaqpacha, Hanan Pacha • hani tucuychañami • hanku haywa • happattitha • hapu • hapu ranti • haraweq • harawi • hark'ana, harkana, arkana • hark’apay • hark’ay • harmine • hasp’ikuy • hatha • hatumpi ccatu • hatun, jatun • hatun awkicha • hatun cocha, hatun qucha • Hatun Inti • hatun k'anchay • hatun karpay • hatun laika • hatun madrina, hatun padrino • hatun paq’o • hatun p'unchaw • Hatun Qeros • hatun qucha • hatun quyllur • hatun rumi

• hatun runa • hatun yaku • hauira • hauira cata • haylli • hayaya • haywa, hayway • haywarisqa • haywakuy • haywariky aklly • haywarkuy • hechicería • hechicería marupa • hechicero • hihuatha • hila ñayra huahua • hiporúru • hiska hauiri • hoocha • huaca, wak’a • Huaca Wilka, Guaca Bilca • Huaca el Dragon • huacapú • huachancana • huachu • huachuma, wachuma, achuma • huachumero • huaco • huaira • huaira-cucha • Huallallo Carhuincho • Huaman Lipa • huancahui • Huana Cauri, Huanakawri • Huanaypata • huanca, wanka • huaní • huaquero • huara huara • huarachicu, huarachicuy, waracikoy, huarachico • Huari Page 5

INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07 • huarmi • Huarochirí Manuscript • huasi-ukulluco • huasca, waska • Huascar • Huascarán • huata • huatanruna • huauque • Huaya, Manuel • huayusa • Huayna Capac, Wayna Capac • huayño • huayruru • hucha, jucha • huchachay • huchallikuy • hucha mikhuy, hucha mikuy • huchayuq • huchasapa • huchata pampachay • huicungo • huinioch rumi • huiririma • Huitaca • huito • huizo oni • huk k'ata kay • humihua • hunguráhui • hup’a • huqnirayay • hurin, urin • Hurin Cusco

I



• icaro, ikaro • idioma • Idolotrías • ikaray • ila poca, ila cayu • illa

• Illamani • illanchay • Illapa, Iyapa, Ilyap’a, Katoylla • illapa • illaputtatha • illaris • illariy • illasqa, illaska • Illa Ticci, Illa Tiqsi, Illa Teqsi • illawi • Illampu • Imaymana Wiracocha • Imbabura • imprint • iñaca • Inca, Inka • Inca mallku • Inca Roca • inca simi • Inca Urco • inca wasi • incayichu • iniy, iñiy • Inka • inkari • Inkarrí • Inca Yupanqui • inlis • inlisa • inquini • inti • Inti • Inti Cancha • intichay • inti chimpu • inti chinkay • intindiy • intihuatana • Inti inti • Inti Jiwaña • Intip Apu • Intip Churi • Inti Tayta, Tayta Inti • inti lluqsiy

• inti pacha • Intipunku • intip chinkanan • intip lluqsinan • inti p'utumuy • Inti quenayaro hithinti • Inti Raymi • inti t'iksuy • inti wañuy • inti wata • Inti watana, Intihuatana • Inti yaykuna • Inti yaykuy • ipa • irakar • irpay • ishanga • iskay chantayuq, iskay chantayoj • iskay kapun, iskay kapunku • Island of the Moon • Island of the Sun • ispallas • itu apu • ituy • ivénki • Iyapa • iwanqiliu, ewanqelio

J • jaguar • jaladores • jallalla • jampi • jampiri • jampiy • jap'eqay • japu • jatun • jenin-yushinbaon carcel • jergón • jergón-sacha • josho oni Page 6

INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07 • journey • jucha

K



• Ka-Ata-Killa • kaipai • kaka haypicha • Kalasasaya • kallari • Kallawaya • kamak, camac • kamalonga • kamay • kamayoq, camayoq • kanchai, kanchay • kanku • kantuta • kañu hucha • kapak, kapaq • kapilla • Kapukiri, kapuri, kaupuri • kaqch'a, kaq’cha • kaq'lla • karaka • karma • karpay • kasarakuqmasi • kasaraku • kasarakuy • kastillasimi • ka’ta • katachillay • Katoylla • katziboréri • kausay • kawak • kawal • kaway • kawsachun • kawsay, kausay • kawsay kanchai • kawsaykuna • kawsay pacha • kawsay poqp'o

• kawsay wayra • kaya • kayao • Kaypacha • kaypachiswaychis • kaypai • kente • kilkis • killa • killa chinkay • killa hunt'a • killa hunt'asqa • killa nanay • killap himpun • killapura • killa p'unchaw • killa wañuy • killa wañuy mit'a • killka • Killo-runa • Kimat • kinti • kintu, kintui • kipu • kisuar • Koa, K’owa, Ccoa, Qoa • kochutha • Kolla, Qulla • Kollahuaya, Qollahuaya, Kallawaya, Callawaya • kollana • kollari • Kollasuyu, Collasuyu, Qollasuyu • kollyor • Kon • konti • Kontisuyu • kuchuna • kuchuy • kuka • kuka mukkllu • kuku • kukuchi, condenados • kulli • kumaraña

• -kuna • kunka • kunphiyay • Kuntumamani • kuntur • kura • kuraka • kuraq, kurak • kurak akulliq • kurak junta • kuri-toro • kurku • kurus • kusa • kusa kusa • kusi • kusikuy • kusisqa • kuska • kuskachakuy • kuti • kutichiy • kutichikuy • kutimunaykama • kutipuy • kutirikuq • kutirikuy, kutirikapuy, kutiriy • kutirimpuy

K’ • k'aja onqoy • k'anchariy • k'anchay, kanchay, kanchai, qanchay, q’anchay • k'anchaykuriy, q'anchaykuriy • k'anchaykuy, q'anchaykuy • k'anchayllu, kanchayllu,q'anchayllu • k’anchaypacha • k'aray • k’aykaska Page 7

INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07 • k’intu, k’intui • k'iri • k’irikuy • k'ita • K’owa • k'umuykuy • k’uychi, k’uyuchiy, k'uycha

Kh • kharka • khipu • khumpa • Khuno • khuya, cuya • khuyakuq • khuya rumi • khuyay

L



• lagarto ronsapa • laica • Lake Titicaca • lanlaku • lanla • lanlas • lanti • lantin • laqhayay • layca • laycachatha vmochatha • layqa • layqay • light body • limanda • Limacpampa • loa • lo andino • lucero ayahuasca • lucid dream • luluwen • luminous awareness • luminous body

• lupitha • luratapa • lupuna colorada • lurin • luylu

Ll • llahta runa • llamar mareación • llank’ay, llankay, llancay • llakikuy • llakllay • llallawa • llama • llamiy • llama untu • llamp'u • llamp'u sonqo • llant'a • llapanku • Llaqta Apu • llaqta camayoc • llaqtu • llasa • llawar • llibpa • lliklla • llimphu • llimphuchay • llimphuyay • lliphipiy • llipht’a, llijt'a • llimpi • Llipian Hatun Warmi • lloke , lloq’e, lloque, lluq’i • lloq'e nacuy • llonqhetaku • lloquesca • lloqsi, lluqsiy • Lloque Yupanqui • llparatha • llulo-jergón • llumpaq

• llumpay sumaq • lluq’i • lluqsiy

M • machacausa • machasqa, machaq • machay • mach’ay • mach’aqway • machu • Machu Picchu • maestro • mak’alinakuy • mak’alliy • mal aire, mal viento • mal aire de agua • mal aire de difunto • maligno • malliyachiy • mallki • mallku • mallqui, mallki • mama • Mama Allpa • mamacha • Mama Coca • Mama Cocha, Mama Qocha • Mama Cunas • Mama Killa, Mama Quilla • Mama Kuna, Mama Cuna • Mamamtúa • mamani • Mama Pacha • mama q’epe • Mama Quilla • Mamarit’i • Mama Sara, Zaramama • mana • mana allin • mana allin yuyayniyuq Page 8

INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07



• manan imapas • manan niy • mana puñuy atipay • mana samayniyuq • Manco Capac • manchakuy, mancharikuy • manchari • mancharichikuyniyuq • manchay • manguaré • manqhue chuyma • manqu wasi • mañakuq • mañakuy • manta • mapacho • map’a • maqchhiy • Maras Toco • mareación • maripuri • mariri • markachana • marmicuña • marupa • marupa machaco • masha-yakuruna • masi • masichakuy • masintin • maskaypacha • mastai • mastana • mast'ay • matecllu • Mauqallqta • maycha • mayco • maycoña • Mayta Capac • Mayu • medicina • medicine • medicine wheel • menstruation

• mermaid • mesa • mesarumi • mesayoq • mihuy • mikhuchiy • mikhuna • mikhuna wasi • mikhuy, mihuy • Millaipa-huarmi • millanayay • millu • milluy • mink’a • mink'ay • miña • misa • Miscayani • misk'i • mismarumi • Misminay • mit’a • mitima • mitimaes • mocura • moroy urco, muru-urco • mosoq, musuq • mosoqchay • mosoq karpay • mosoqmanta • mosoq wata • mosoqyay • mosqoy, mosquy, musqhuy, mosqukuy • mosquchay • mosquq • much’ay • much'ana • muchanaco • muchani • muchuy • muhu, muju • Muki • mulla • mulli • mullu

• mullu khuya • mummy bundle • muna • munakuq • munakuy • munanakuy • munaña • munapayay • munaq • munay • muña • muraya, meraya, mueraya • muraya-cai • murui-huaira • muskhiy • muspay • musqhuy • mut'uy • muyu • muyuriy • muyukancha

N • nacechiy • nacekuy • nacu • nagual • nagual axis • nagualismo • nanachikuy • nanachiy • nanay • nanay thanichiq • napa • napani • napay • naupa, nawpa • Nayamlap • nayra pacha • nia hituatatha • nierika, nierica • Nighttime Sun • nina Page 9

INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07 • nina runa • nina kuru • nina lawray • Ninán Cuyúnchic • nitimushcanpoma • non-ordinary reality • novicio • nucnu huasca • nuka sunquipy causanqui • nuna

Ñ • Ñacachus • ñakay • ñak'arichiy • ñak'ariy, ñakariy • ñan • ñaña • ñanta riqsichiq • ñañaptaatha • ñañaptatha • ñaupa, ñawpan • ñawinchay • ñawi, ñawin • ñawi mayllay • ñawin aqha • ñawpa, ñaupa, ñawpan • ñawpa ayllu • ñawpa llaqta • ñawpa machu • ñawpa pacha • ñawpaq • ñawpaq kaq • ñawpaqta • ñawsa • ñucchu • ñust'a

O



• ofrenda • ofrenda quemada • ojos de luz

• oni • oni xuma • Ono pacakoti • onqosqa • onqoy, oncoy, unkuy • Onqoy • onqoykuy • opakuna • oray • Orcochillay • ordinary reality • orejones • organizing principles • orqhoy • ortiga • otorongo, uturunqu

P • pacari • Pacaritambo • pacha • pacha callaripaua • Pachacuti • Pachacuti Inca Yupanqui, Pachakuteq Inca Yupanqui • pacha cuti • pachacuti, pachakuti • pachacutik • pacha kuyuy • Pachakamak • Pachamama, Pacha Mama • Pachamamakamak • Pachatira, Pachatierra • Pachatusan • pacsi • pago • pago a la tierra • pakasqa • palero • pambamuri • pampa • pampa aklla conas

• Pampachaway! • pampachay • pampamesayoq • panacas, panakas • panai • pana, pani • panga-cometas • panta • pantay • panteon • panshin oni • paña • Papamtúa • papas-trueno • paqari • paqarichiy • paqarimuy • paqarina • paqcha • paq’o • paq’o kuna • para • Paracas • para-pára • Pariacaca, Pariya Qaqa • pastilla • Paullu Inca • pawi • pawikuy • payan • payés • Paytiti • perfumero • picchu • pichay • Piguerao • Pihca Conqui • pijchuy • pinkuyllus • piri-piri • pischaco • pisco • pitay • Pitu Siray and Sawa Siray • Pizarro, Francisco Page 10

INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07



• Pleiades • point zero • Poma, de Ayala Felipe • pompóm • ponq'o • poqen kanchay • poq’po • premundos • prisisaqpaq • profeta • profetizay • pucuypacha • Pucuy Sucanca • pucha • puchara • puka-bufeo • puka chirapa • puka-chukchas • puka-lupuna • puka-nina-runa • puka-purahua • pukara, pucara • puka-urcutucu • Pukina • pukio, pujyu, pukyu • pukllay • pukuchu • pumas-sirenas • puna • Punchau, Punchao, p'unchaw • punkisqa • punkiy • Punpuri • puñuchiy • puñuna • puñuy • puñuy atiy, puñuy atiwan • puñuy aysay • puñuysapa • Puquín Cancha • purahua • puru • purucaya • purun llaqta • puruña

• Purun Runa • pururaucas • pusanga • pusaq • Putukusi • pututu, putu

P’ • p’acha • p’achallikuy • p'ampay • p’akisqa • p’akiy • p'enqakuy • p'enqay • p’inqasqa

Ph • phall phalli • phancha • phasil • phausi runa • phawaq • phaway • phawariy • phawaylla • phiña, phiñasqa • phiñakuy • phistihay • photonco • phukuna wakra • phukuy • phuru • phuspuru • phutikuy • phutisqa • phutuy

Q • qallariy • qanchay

• qanra • qantu, qantuta, cantuta, kantuta • qaparqachay • qara • qaray • qasa • qasay • qasi • qasi kawsay • qata • qayqa • qena • qespi, qispi • qilla • qiru • Qoa • qocha • Qochamoqo • qolla, qulla • qollana • Qollasuyu • qollqa • qolqelazo • qolqulibro • qolqe • Qolqe Cruz • qori, quri • Qori Cancha, Qoricancha • qorilazo • qorilibro • Qorimoqo • qosqo • Qoya • qoyllur, quyllur, kollyor • Qoyllur Rit’i, Q’ollori’ti • Quechua • quena • Quero • Quiancalla • quicuchicuy • Quilla • Quillarumiyoc • quipu, khipu, kipu • quipucamayo Page 11

INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07 • quipucamayoq • quiruma-supay • qunqay • qura • qurawan qampiq • quri

Q’ • q'anchaykuriy • q’anchay • q’apachi • q’enqo, q'inqu • Q’enqo • q’ero • Q’ero, Quero • q’iyachay • q'oa • Q’ollori’ti • q'osñi • q’oyana • q’uchukuy • q'uñi unquy, q'oñionqoy • q’usmi, q’usñi

Qh



• qhali kay • qhalilla • qhapaq, qhapaj • qhapaq hucha, capacocha • Qhapaq Raymi • Qhapaq Toco • Qhapaq Usnu, Qhapaq Ushnuo • qhari • qhari warmi • qhawachiy • qhawakin • qhawariy • qhawaq, kawak • qhaway, kaway • qhaqya • qhilli

• qhusi rumi

R • ractania • rainbow • raio, rayo • ranti • rantiymi • raqra kunka • rattle ayahuasca • rawway onqoy (unquy) • rayamama • raymi • raymi napa • raymi yawar • recados • red ayahuasca • red magic • relámpago • remocaspi • renaquilla, renaco • ribereño • ricachicuy • rikch’akuq • rikch’aq • rikch’ariy, rikch’arichiy • rikoj • Rikramanta • rikuchikuy • rikuchiy, rikurichiy • rikuy • rikhurichiy • rikhuriy • rilihiyun • Rimacpampa, Limacpampa • rimanakuy • rimay • rimaykuy • riparay • riqsichiy • riqsinakuqmasi • riqsiy • riti

• riy • Road of Wiracocha • Roal • ronsapa • roq’a • rumi • Rumiñahui • rumi sonqo • runa • runachakuy • runakuna • runa masi • Runasimi • runauturuncu • runtu • rupay, ruphay • rupha • ruphariy • ruphasqa haywa • ruqya • ruq’tu • rutuchikuy • ruway

S • sacaca • sacramachaco • Sacsahuaman, Sacsayhuaman • sacha • sacha ajo • sach’a, sach’a sach’a • Sach’amama • sach’a supay • sach’a warmi • Samaipata • sagra • saiwa, saywa • saiwa state • saladera • salka, salqa, sallqa • Salkantay • samai • samana Page 12

INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07



• samariy • samay • samcatha • sami • sami and hucha • saminchaska, samiy • samiyuq • sanango • San Cipriano • Sanguijuela Mama • sanitario • San Pedro cactus • sapa • Sapa Inca • sapanka • sapaq • sappa hihuañana • saqra • Saramama • sarara • sasa • sat’iy • Sawa Siray • sayk’usqa • sayk’uy • sayri • sayu • saywachakuy • schacapa, chacapa • second attention • Second Sun • seke • senehara • Señor de Huanca, Señor de Wanka • seqe • shaman • shamanic reality • shamanism • shapeshift • shapeshifting • shimbaya huasca • shirimpiáre • simi • Sinak'ara • sinchi

• sinchi amarun • Sinchi Roca • sinchi runa • sipas • sipascha • siqsiy • siriy, sirikuy • Situa, Citua • siwarkinte • Snow Star • Solimana • sonqo, sunqu, sonq’o, soncco • sonqochayay • sonqoqui • Soq’a • sorcerer • sorcery • soroqch’i • soul loss • soul remembering • soul retrieval • spaceships • staff deities • Strombo • subtle energy • sucanca • suisui • sukuacra-warmi • sullca huahua • sullu • sulp’ay niy • sumaq • sumaq aklla • sumaq aklla cataquin • sumaq kawsayniyuq • sumaq sunqu • sumi • sumiruna • sumpuña • Sun • Sunkasapa • sunqu phatatatay • sunqu tupachiy • Sunttiyri • suntur

• Sunturwasi • supay • Supay • supay-cato • supay chacra • supay-lancha, yakulancha • supayniyoj • supay-tibe • suq’a • suruchi • susto • Susurpuquio • susuwa • suti • sut’i • sutichay • Sutic Toco • sut'imanta • sut'inchaj • sut'inchay • sut'i sonqo • sut'iyay • suwirti • suyay • Suyus • suyu

T • tabaquero • Tahuantinsuyu • taki • taki onkoy • takiy • takuriy • taksha yakuruna • tambo • Tambos • Tambo Mach’ay, Tambomach'ay • Tambo Toco • tampu • tantakuy Page 13

INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07



• tapuna • tapunakuy • tapuy • taqe • taqque atipi • taqui • Taripaca • taripachikuy • taripaña • taripay • Taripay Pacha • tarikuy • Tarpuntaes • tarpuntay • tarpuy • tata • tata kura • tata-mama • Tawantinsuyu • tayca • taycani puchani • taycani yocani • taytacha • Tayta Inti • Taytacha Temblores • tayta kura • Taytallá! • tayta mama, tata mama, taytamama • Taytanchis Ranti • Temple of the Sun • Temple of the Three Windows • third attention • Third Sun • thunder ayahuasca • tibemama • tibe negro • tinguna • tink’a • Tinku • tinquy, tinku, tinkuy • tinya • tiqsi,teqsi, ticci, tixsi

• Tiqsi Muyu, Teqse Muyu, Texemuyo, Tixsi Muyu • titi • Titicaca • Titicala, Titikala • Tiwanako, Tiahuanaco,, Tiwanaku • tobacco • tocapo • Tocapo Wiracocha • toé • toero • tonal • tonal axis • topa, tupa • Topa Yupanqui, Topa Inca Yupanqui • toro-vilca • torus • torus knot • torus tube • transubstantiation • trato • tratochay • trawu • trophy heads • Tsugki • ttaqquerijaquitha • tukay • tukuy hampeq • tumi • tunchis • Tupac Amaru • Tupac Cusi Hualpa • Tupac Inca Yupanqui • tupay • tura • tusuy • tuta • tuta mikhuy • tutallamanta • tutamanta mikhuna • tutaraq • tutayay

T’ • t’aqasqa • t’aqay • t’aqsay • t’ika • t’ikay • t’ikray • t’uku • t'ukuy • t’uru

Th • thañichiy • thañiy • thanta • Thunapa Wiracocha, Thonapa Wiracocha • thuqay, tuqay, toqay, thoqay

U • uayror aklla • uhay, ukyay • uhu • uhuy • ukhu • Ukhu Pacha, Uhupacha • ukhupi • ukuku • ukyay • uliyay • ulluchu • Ulluchu Man • uma • uma llaqta • uma mastai • uma muyu • uma muyuy • uma nanay • uma t'ojpisqa Page 14

INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07 • umachakuy • umayoj • umu, umuq • unanchasqa • unkhuña • unqurawi • unquy • untu • unu, uñu • uñu pachacuti • upa • upichiya • Ura Cocha • uraña wayra • Urcaguary • urin • urkuchinantin • Urpihua-Chac • Uru Saiwa • usko • usnu • usqhaq • usqhay • usqhaypaq • usqhayta • ususi • uturunqu • uya • uyakuy • uyariy

V



• varayoq • vegetal • vegetalista • Vichama • Vilcabamba • vilca, villca • Viracocha • virola • virote • vllitatatha • vma • vraque

• vruquipatha • vrutati pacha • vrutta

W • wachuma • wak’a • wamanchay • wamani • wanka • wankar • wankar k’uychi • wañuchiy • wañupuy • wañusqa • wañuy • wapu • waqachiy • waqay • waqtu • waq’a • warayoq, warayuq, warayoj,m varayoq • wari • Wari, Guari • Wari Runa • Wari Wiracocharuna • warmi, huarmi • warmichakuy • warmi icaro • warmi murayas • warmiyoj • wasa tullu • waska • Wascar, Waskar, Huascar, Huascaran • wasi • wasi-masi • wasi-pichay • wata • watachikwy • watanakuy • Waynacawi

• wata hunt’ay • watuq • wawa • wawa qhawaq • wawayoj • wawtisay • wayllunakuy • waylluy • waylluq • wayna • Wayna Capac • waynu • wayñu • wayqi • wayra, huaira • Wayramama, Huairamama • wayrapacha, huairapacha • wayra-supay, huairasupay • wayray • wayruru, huayruru • Weeping God • Wichama, Vichama • wiksayuq • wilka, willka, villka • Wilka kuti • willaq • willaq, willax • Willaq Uma, Willac Umu • willkachay • Willkamayu • willkanqa • Willka Ñust'a • willka wasi • wiñay • wiñay hunt’asqa • wiñay trato • wiñaypaj • wira • Wiracocha, Viracocha • wiracocha, viracocha • Wiracochas • Wiracocha Inca • wiracocha mermaids Page 15

INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07 • Wiracocha Pachayachachic • Wiracocha Temple • wiska despacho • wito

Y



• Yacana • yachachi, yachachej • yachachiy • yachachiykunawan tratokunawan • yachai sami rumi • yachakuy • yachay, yachai • yachayniyoj • yachayniyoj palabra • yacu • yagé, yajé • yagecero • Yagé Woman • yahuar, yawar • yahuar-piripiri • Yahuar Huacac • yaku, yacu • yaku-lancha • Yakumama, Yacumama • yaku phajchay • yaku puma • yakuruna • yaku warmi • yana • yananchaku • yanachakuy • yanakuna • yananchanakuy • yanantin • yanapay • Yana Phuyu • Yana Puma • yana-saqraruna • yanaymi • yana yaku lobos

• yangunturo • yankallan • yapanapukuna • yatichatha • yatichiri • yatiña • yatiri • yausa • Yauyos • yawar • yawarchay • yaya • yclesia • yellow ayahuasca • Ynti • yoc • yocalla • -yoq • yoqsi • yumba • yunka • yupaycatha • yupaychana • yupaychay • yupaychay wasi • yura-aya • yurag • yuritha • Yutu-Yutu • yuya • yuyariy • yuyay • yuyay pantay • yuyay quy • yuyayukuy • yuyaychay • yuyaychaj

Z • zampoñas • Zaramama • zero point

Page 16