II Regionalna Konferencja Programu Rozwoju Bibliotek „Jak nas widzą, tak nas cenią”- promocja bibliotek a partnerska współpraca w środowisku lokalnym - pod tym hasłem Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku zorganizowała II Regionalną Konferencję Programu Rozwoju Bibliotek. Odbyła się ona w dn. 15 listopada w sali konferencyjnej Urzędu Marszałkowskiego. Jej temat nawiązywał do zadań wynikających z realizacji Programu Rozwoju Bibliotek, a uczestnikami byli bibliotekarze z bibliotek publicznych woj. podlaskiego – zarówno uczestnicy i nieuczestnicy PRB oraz przedstawiciele samorządów i członkowie gminnych koalicji, Urzędu Marszałkowskiego, Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego oraz Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej. Dyrektor Książnicy Podlaskiej, Jan Leończuk witając zebranych, podkreślił ważną rolę bibliotekarzy w dzisiejszym świecie i życzył, by byli zauważani w swoich środowiskach, mieli odwagę wypowiadać własne zdanie i mądrze dyskutować. Konferencję prowadziła Joanna Trusiuk - kierownik Działu Instrukcyjno-Metodycznego, a część związaną z konkursem gminnych koalicji - Anna Pawłowska z Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej (CAL). Głównymi celami konferencji było przedstawienie współpracy bibliotek z partnerami oraz przybliżenie nowych technologii wkraczających do bibliotek, a możliwych do wykorzystania we współpracy i promocji. Pierwszym punktem konferencji było wystąpienie przedstawiciela Urzędu Marszałkowskiego - Katarzyny Kłoczko-Arent - z Departamentu Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Omówiła ona działania samorządu terytorialnego na rzecz kultury w regionie. Poza głównym zadaniem, jakim jest prowadzenie instytucji kultury, m. in. Książnicy Podlaskiej, i otoczenie ich opieką merytoryczną, wymieniła takie działania, jak: wspieranie wydawnictw, zwłaszcza publikacji dotyczących historii i kultury regionu, edukacja kulturalna, dialog międzykulturowy i wspieranie mniejszości narodowych. Przypomniała, że instytucje kultury mogą liczyć na wsparcie podejmowanych inicjatyw poprzez uczestnictwo w otwartych konkursach ofert, zdobywać środki na realizację podejmowanych zadań. Wśród wymienionych inicjatyw znalazły się m. in. pomoc dzieciom artystycznie uzdolnionym dzięki stypendiom fundowanym przez Zarząd Województwa Podlaskiego, stworzenie szlaku „Drzewo i sacrum” promującego wiejską architekturę, wiodącego przez siedem podlaskich gmin czy Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej obejmującego także województwo podlaskie. Prowadząca konferencję J. Trusiuk przypomniała o założeniach Konkursu Gminnych Koalicji ogłoszonego z inicjatywy Fundacji Rozwoju

Społeczeństwa Informacyjnego. Trwał on od maja 2010 r. do sierpnia 2011r., a jego uczestnikami były biblioteki wiodące, uczestniczące w I rundzie Programu Rozwoju Bibliotek. Przedstawiła kryteria oceny, którymi były: - sposób utworzenia gminnej koalicji i jej skład - rola i aktywność biblioteki w koalicji - wspólne działania na rzecz rozwoju bibliotek oraz skład komisji konkursowej, do której weszli: - Anna Pawłowska reprezentująca Centrum Aktywności Lokalnej, - Katarzyna Kłoczko-Arent z Urzędu Marszałkowskiego, - Daniel Znamierowski z Działu Naukowego Promocji i Wydawnictw Książnicy Podlaskiej. Przewodnicząca komisji – A. Pawłowska, poprowadziła część spotkania dotyczącą Konkursu. Podkreśliła, że tworzenie przez biblioteki gminnych koalicji było próbą podjęcia przez nie działań innowacyjnych. Dotychczas to biblioteka występowała wszędzie jako „dawca” – podejmowała własne inicjatywy i realizowała je własnymi siłami lub przy współpracy z innymi instytucjami lub osobami. Tworząc koalicję wystąpiła w innej roli – zaprosiła do współpracy na rzecz rozwoju biblioteki instytucje funkcjonujące w środowisku lokalnym, samorządy, radnych, stowarzyszenia, organizacje pozarządowe, szkoły, czytelników i to koalicja określiła długoterminowe działania. W województwie podlaskim spośród siedmiu bibliotek wiodących, biorących udział w I rundzie Programu Rozwoju Bibliotek, na udział w konkursie zdecydowało się pięć placówek. Nadesłały one szczegółowe sprawozdania sporządzone zgodnie z określonymi wcześniej wymogami. Komisja postanowiła uhonorować wszystkie te biblioteki. Otrzymały one nagrody pieniężne na zakup nowości książkowych. Pamiątkowe statuetki oraz symboliczne „czeki” wręczyła przewodnicząca komisji wraz z dyrektorem Książnicy Podlaskiej i przedstawicielką Urzędu Marszałkowskiego. Dwa równorzędne wyróżnienia (w wysokości 500 zł) otrzymały: - Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy w Łapach - Gminna Biblioteka Publiczna w Juchnowcu Kościelnym Wśród nagrodzonych znalazły się: - Biblioteka Publiczna w Choroszczy (III miejsce – 1000 zł) - Gminna Biblioteka Publiczna w Kolnie z siedzibą w Czerwonem (II miejsce – 1500 zł) - Gminna Biblioteka Publiczna w Sztabinie (I miejsce – 2000 zł) Po wręczeniu nagród przedstawicielki nagrodzonych placówek przedstawiły prezentacje ukazujące tworzenie koalicji i realizowane przez nie zadania. Prowadząca tę część A. Pawłowska zadawała też przedstawicielom tych placówek pytania związane z działalnością koalicji. Wszystkie prezentacje były ciekawe i profesjonalnie przygotowane. Jedna z nich (GBP w Juchnowcu) była efektem wspólnej pracy„koalicjantów”. Ukazały specyfikę działań każdej z koalicji.

Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy w Łapach, o której inicjatywach opowiedziała Józefa Bajda – dyrektor placówki, postawiła przede wszystkim na reklamę biblioteki. Koalicja została zawiązana na spotkaniu z udziałem przedstawicieli lokalnego środowiska, tj. samorządu, szkół, czytelników itd., na którym podpisano porozumienie na rzecz efektywnego rozwoju. Na tym i na kolejnych spotkaniach członkowie koalicji dowiedzieli się nie tylko o sukcesach swojej biblioteki, ale i trudnościach. W najbliższych dniach odbędzie się kolejne spotkanie, na którym być może zawiąże się stowarzyszenie wspierające bibliotekę, co pomoże w budowie PR w środowisku. Pytanie prowadzącej dotyczyło oczekiwań związanych z budową koalicji. Z odpowiedzi J. Bajdy wynikało, że liczyła przede wszystkim na szerszą reklamę placówki, budowanie PR, a nie pomoc w codziennej pracy.

O działaniach Gminnej Biblioteki Publicznej w Juchnowcu mówiła dyrektor tej placówki – Bożena Cylko. Biblioteka postawiła na „konkretną współpracę z konkretnymi osobami”. Wiele spośród kilkunastu osób wchodzących w skład koalicji od dawna współpracowało, a jedna nawet przez pewien okres pracowała w bibliotece, więc poznała jej specyfikę i obecnie – już jako instruktor miejscowego Ośrodka Kultury, była zainteresowana wspólnymi działaniami. Koalicjanci wspólnie planują zadania promujące bibliotekę. W okresie trwania konkursu było ich bardzo wiele, wśród nich np. Czwartkowa Kawiarenka Twórczości, która na stałe weszła w krajobraz prac biblioteki. Pytanie prowadzącej dotyczyło najbliższych planów. Omawiając je B. Cylko podkreśliła, że utworzonej koalicji przyświeca hasło: „Nie trzeba tworzyć wizji, tylko tworzyć rzeczywistość”. Prezentację Biblioteki Publicznej w Choroszczy przedstawiła Elżbieta Wróblewska – kierownik placówki. Zawiązana koalicja wyznaczyła sobie trzy cele: promocję, wspieranie oraz badanie potrzeb i oczekiwań środowiska. Spotkania poświęcane są planowaniu i omawianiu oczekiwań mieszkańców. W ramach wspólnych działań podjęto szereg inicjatyw, wśród których znalazły się m. in. działania na rzecz wydania książki wspomnieniowej J. Koronkiewicza oraz jej promocja, warsztaty w Muzeum Wnętrz Pałacowych oraz wystawy prezentujące rękodzieło seniorów. Na pytanie A. Pawłowskiej o sposoby zachęcania koalicjantów do współpracy E. Wróblewska odpowiedziała, że zachęta była potrzebna na początku i rzeczywiście – część osób odpadła. Jednak ci, którzy pozostali są aktywni i sami mają wiele ciekawych pomysłów.

Działania koalicji zawiązanej w Gminnej Bibliotece Publicznej w Kolnie z siedzibą w Czerwonem zaprezentowała Teresa Zajk – dyrektor placówki. Po przedstawieniu składu koalicji, jak i w pozostałych bibliotekach zrzeszającej przedstawicieli miejscowych instytucji, stowarzyszeń społecznych i czytelników, omówiła szereg działań, dzięki którym biblioteka jest widoczna w środowisku. Są to przedsięwzięcia „na dużą skalę”, jak np. zorganizowanie – z myślą o seniorach- nauki korzystania z Internetu, jarmarku świętojańskiego, udział w realizacji Programu „Młodzież w działaniu”, w ramach którego powstała ścieżka edukacyjna i szereg innych. Zadane przez A. Pawłowską pytanie dotyczyło trudności w tworzeniu koalicji oraz sposobów na jej trwanie. Z odpowiedzi T. Zajk wynikało, że ogromnym ułatwieniem przy tworzeniu koalicji była wcześniejsza systematyczna współpraca, która daje nadzieję na jej kontynuację w przyszłości. Działania zwycięskiej Gminnej Biblioteki w Sztabinie zaprezentowała Małgorzata Ostrowska – dyrektor placówki. W odpowiedzi na pytanie A. Pawłowskiej o sposoby zachęcenia do wspólnych działań bibliotek biorących udział w II turze Programu Rozwoju Bibliotek M. Ostrowska zaleciła „działanie bez konkurencji”, wzajemne wspieranie się. Dzięki takiej współpracy GBP mogła zrealizować wspólne imprezy, np. z Towarzystwem Ziemi Sztabińskiej, Urzędem Gminy czy miejscową szkołą. Wiele wspólnych inicjatyw dotyczyło regionu, jego kultury, miejscowych twórców oraz historii. Podjęto też wiele ciekawych inicjatyw na rzecz dzieci i młodzieży, jak np. warsztaty komputerowe na półkoloniach letnich. Po zakończeniu prezentacji A. Pawłowska życzyła dalszego rozwoju koalicji, udanej współpracy i wielu sukcesów. Druga część konferencji była poświęcona nowym technologiom oraz ich wpływowi na funkcjonowanie bibliotek. Część tę rozpoczęła prezentacja pt. „Biblioteka 2.0” przedstawiona przez dr. Grzegorza Gmiterka – pracownika naukowego Uniwersytetu Warszawskiego. Rozpoczynając swoje wystąpienie dr G. Gmiterek wyraził swoje uznanie dla działalności bibliotek, w których dzieje się tak wiele – praktycznie bez wykorzystania nowych technologii. Biblioteki przechodzą od roli lidera do roli animatora. Stosują różne metody przyciągania czytelników do biblioteki, bo bez nich biblioteka by nie istniała. Organizują imprezy – nie tylko typowo biblioteczne. Biblioteka pełniąca nowe funkcje może stać się trzecim – po domu i pracy – najważniejszym miejscem dla współczesnego człowieka. Pomocne w pełnieniu tak ważnej roli mogą stać się nowe technologie.

Taką właśnie technologią jest Biblioteka 2.0, która bazuje na Web 2.0. Jej zasada polega na dostarczaniu użytkownikom przez gotowych szablonów. Użytkownicy mogą je wypełniać i tym samym korzystać z informacji, którą współtworzą. Narzędzi Web 2.0 jest wiele, jak np.: grupy dyskusyjne, blogi, serwisy „pytaj i odpowiadaj”, telewizja internetowa, fora, wideo-blogi. Wiele z nich można wykorzystywać w pracy biblioteki, gdyż nowe technologie mogą być pomocne nie tylko w pracy warsztatowej bibliotekarza, ale też stwarzają nowe możliwości prezentacji zasobów biblioteki i jej działań. Jako przykłady zostały wymienione: - korzystanie z gotowych opisów książek, - nietypowy sposób prezentacji zbiorów („ściana książek” z możliwością wyboru i głębszego wchodzenia do informacji o wybranej książce), - tworzenie strony internetowej przy pomocy blogu, - tworzenie blogów i wideoblogów typu „Wiki” (jako alternatywne źródło informacji), - tworzenie audycji dźwiękowych, - tworzenie audiobooków, - wykorzystanie serwisów digg-opodobnych (polski odpowiednik Wykop.pl) - fora i grupy dyskusyjne, - serwisy wiki, - serwis FLICR.com (zdjęcia), - serwisy graficzne, - serwis społecznościowy Library Thing (z możliwością m. in. katalogowania) - Slide Share (prezentacje multimedialne) - Facebook (grupa Biblio), gdzie bibliotekarze mogą zamieszczać informacje, - edukacyjna telewizja internetowa. W czasie prezentacji Pan dr G. Gmiterek pokazywał też praktycznie sposoby wykorzystania wielu narzędzi. Po zakończeniu wystąpienia – podczas dyskusji – głos zabrały przedstawicielki bibliotek w Łapach i Juchnowcu, które zasygnalizowały, że w ich placówkach są możliwości korzystania z gadu – gadu, skype. Kolejny prelegent – Grzegorz Zys – instruktor Książnicy Podlaskiej, który jest regionalnym koordynatorem Programu Rozwoju Bibliotek, omówił strony www podlaskich bibliotek. G. Zys przekazał spostrzeżenia po dokonanym przeglądzie poznawczym. Przy badaniu zastosowane zostały metody badania ich użyteczności zalecane na I Kongresie Bibliotek. Ponieważ użytkownicy poszukują zwykle określonych informacji, wzięto pod uwagę występowanie na stronach WWW takich informacji, jak: katalog, kontakty teleadresowe, lokalizacja, aktualności (wydarzenia), nowości wydawnicze, godziny otwarcia, regulamin czy też linki.

G. Zys przedstawił trzy strony internetowe bibliotek podlaskich – wybrane losowo. Były to strony bibliotek publicznych w Mońkach, Łapach i Mielniku. Omówił je, zwracając uwagę na występowanie wcześniej wskazanych informacji i przydatności dla użytkownika. W podsumowaniu stwierdził, że strony bibliotek spełniają swoje zadanie. Wyraził nadzieję, że techniki Biblioteki 2.0 u nas też się rozwiną, bo obecnie pojawiają się marginalnie, np. na stronie biblioteki w Mielniku czy też Mońkach. Na zakończenie głos zabrała Katarzyna Morawska z Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, która życzyła dalszej współpracy w ramach Koalicji oraz wielu ciekawych inicjatyw. O tym, że biblioteki publiczne są dostrzegane, świadczyło zainteresowanie mediów zorganizowaną konferencją. Z zebranego w czasie jej trwania materiału powstała informacja, która została wyemitowana jeszcze tego samego dnia w dzienniku lokalnym „Obiektyw” w TVP Białystok.

Ewa Ziniewicz-Siergiejko, Grzegorz Zys Dział Instrukcyjno-Metodyczny Książnica Podlaska