Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
dysleksja
Miejsce na naklejkĊ z kodem szkoáy
MHI-R1A1P-061
EGZAMIN MATURALNY Z HISTORII Arkusz II ARKUSZ II
POZIOM ROZSZERZONY Czas pracy 150 minut Instrukcja dla zdającego 1. SprawdĨ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 20 stron. Ewentualny brak zgáoĞ przewodniczącemu zespoáu nadzorującego egzamin. 2. Arkusz zawiera dwie czĊĞci. CzĊĞü pierwsza arkusza wymaga analizy materiaáów Ĩródáowych, a czĊĞü druga napisania krótkiego wypracowania na jeden z podanych tematów. 3. CzynnoĞci zaplanuj tak, aby moĪliwe byáo rozwiązanie zadaĔ z obu czĊĞci arkusza w ciągu 150 minut. 4. Rozwiązania zadaĔ zamieĞü w miejscu na to przeznaczonym. 5. Pisz czytelnie. UĪywaj dáugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 6. Nie uĪywaj korektora, a báĊdne zapisy wyraĨnie przekreĞl. 7. PamiĊtaj, Īe zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie. 8. Wypeánij tĊ czĊĞü karty odpowiedzi, którą koduje zdający. Nie wpisuj Īadnych znaków w czĊĞci przeznaczonej dla egzaminatora. 9. Na karcie odpowiedzi wpisz swoją datĊ urodzenia i PESEL. pola odpowiadające cyfrom numeru PESEL. BáĊdne Zamaluj zaznaczenie otocz kóákiem
i zaznacz wáaĞciwe. ĩyczymy powodzenia!
STYCZEē ROK 2006
Za rozwiązanie wszystkich zadaĔ moĪna otrzymaü áącznie 50 punktów
Wypeánia zdający przed rozpoczĊciem pracy PESEL ZDAJĄCEGO
KOD ZDAJĄCEGO
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z historii Arkusz II
2
Temat arkusza: Ewolucja monarchizmu od staroĪytnoĞci do XX wieku CZĉĝû I. WàADCA W STAROĩYTNYM EGIPCIE – PODSTAWY WàADZY, IDEAà WàADCY
ħródáo A Modlitwa i wyznanie Ramzesa III Papyrus Harris I, Bibliotheca aegyptiana, Bruksela. [w:] Pierre Montet, ĩycie codzienne w Egipcie w epoce Ramessydów XIII – XII w. p.n.e., Warszawa 1964, s. 160 - 161. Ramzes III – król Egiptu (zm. ok. 1165 r. p.n.e.), drugi wáadca XX dynastii.
Hoád wam skáadam, bogowie i boginie, wáadcy nieba, ziemi, oceanu, wielcy w àodzi Milionów [Lat], obok ich ojca Re, którego serce raduje siĊ, gdy widzi ich doskonaáoĞü [...]. Jestem waszym synem, którego stworzyáy wasze dwie rĊce. Wy sprawiliĞcie, Īe ukazaáem siĊ jako wáadca, ĩycie, Zdrowie, Siáa caáej ziemi. Wy uczyniliĞcie dla mnie doskonaáoĞü na ziemi. Wypeániam moją powinnoĞü w pokoju.
ħródáo B
Pismo podyktowane przez Ramzesa III pod koniec Īycia Papyrus Harris I, Bibliotheca aegyptiana, Bruksela. [w:] Ibid., s. 181.
Daáem Īycie ziemi caáej z jej mieszkaĔcami, [...] mĊĪczyznami i kobietami. Wydaráem czáowieka jego nĊdzy. Dostarczyáem mu powietrza. Chroniáem go przed silnym, który go przeĞladowaá... Ziemia byáa nasycona, szczĊĞliwa podczas mojego panowania. Czyniáem dobro zarówno bogom, jak ludziom. Nie przywáaszczyáem sobie nic z tego, co byáo wáasnoĞcią wszystkich. CZĉĝû II. DROGA DO JEDYNOWàADZTWA W STAROĩYTNYM RZYMIE
ħródáo C Publiusz Korneliusz Tacyt, Roczniki, I, 3.
przeká. S. Hammer, [w:] ħródáa i materiaáy do nauczania historii, opr. zbiorowe pod red. S. Sierpowskiego, Warszawa 1998, s. 39-40. Tacyt (ur. ok. 55, zm. ok. 120) - najwybitniejszy historyk rzymski.
Kiedy po gwaátownej Ğmierci Brutusa i Kasjusza zabrakáo juĪ armii paĔstwowej, kiedy [...] nie pozostaá inny przywódca prócz Cezara Oktawiana, záoĪyá on tytuá triumwira, chcąc tylko za konsula byü uwaĪany i za takiego, któremu do obrony praw ludu wáadza trybuĔska wystarcza. Lecz skoro Īoánierzy przynĊciá darami, lud rozdawnictwem zboĪa, a wszystkich sáodyczą pokoju, powoli zacząá siĊ wzbijaü i zagarniaü w swoje rĊce przywileje senatu, urzĊdników i praw. Nikt mu w tym nie stawiaá oporu, gdyĪ najbutniejsi padli w bojach albo wskutek proskrypcji1, a z pozostaáej szlachty im bardziej kto byá gotowy do sáuĪalczoĞci, tym wiĊcej wyróĪniano go bogactwami i zaszczytami [...]. TakĪe prowincje temu stanowi rzeczy nie byáy przeciwne: wszak podejrzliwie patrzyáy one na rządy senatu i ludu z powodu sporów moĪnych i chciwoĞci urzĊdników, a bezskuteczna byáa im pomoc praw, które mąciáa przemoc, zabiegi i wreszcie przekupstwo [...].
1
Proskrypcje (áac. proscriptio – obwieszczenie, konfiskata) – wpisanie na listĊ wyjĊtych spod prawa, w konsekwencji pozbawionych majątku i skazanych na wygnanie.
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z historii Arkusz II
3
ħródáo D Sekstus Aureliusz Wiktor, O cesarzach
[w:] Teksty Ĩródáowe do nauki historii w szkole, nr 3. Rzym staroĪytny, opr. L. Báaszczyk, Warszawa 1961, s. 44. Sekstus Aureliusz Wiktor (II poá. IV w. n.e.) - autor zbioru Īyciorysów cesarzy od Augusta do Konstantyna. Dioklecjan – (C. Valerius Aurelius Diocletianus) cesarz 284-305 n.e.
Waleriusz Dioklecjan [...] posiadaá wprawdzie liczne przymioty godne wielkiego mĊĪa, nie wszystkie jednak rysy charakteru jego zasáugują na nasze uznanie. Byá on pierwszym, który nosiá wyszukane, záotem tkane, jedwabne szaty i znajdowaá upodobanie w obuwiu purpurowym, wysadzanym drogimi kamieniami [...]. JeĞli juĪ to jest dowodem zarozumiaáoĞci, pychy i chĊci wynoszenia siĊ ponad innych rzymskich obywateli, to jest to drobnostka w porównaniu do tego, Īe pierwszy od czasów Kaliguli i Domicjana poleciá tytuáowaü siĊ publicznie panem [áac. dominus] i bogiem i przy powitaniu czeĞü boską sobie oddawaü. [...] Wszystkie te wady, któreĞmy wytknĊli, wyrównywaáy jednak jego zalety. Bo choü panem nazywaü siĊ kazaá, byá naprawdĊ ojcem swoich poddanych. [...] CZĉĝû III. ĝREDNIOWIECZE - NAWIĄZANIE DO STAROĩYTNEJ TRADYCJI WàADZY KRÓLEWSKIEJ
ħródáo E List Karola Wielkiego do papieĪa Leona III z 796 r. (fragm.)
Aleksander Gieysztor, Wáadza Karola Wielkiego w opinii wspóáczesnej, [w:] Teksty Ĩródáowe do nauki historii w szkole nr 6. Rozwój dąĪeĔ uniwersalistycznych, walka papiestwa z cesarstwem i wojny krzyĪowe. opr. J. ĩuáawiĔski, Warszawa 1959, s. 6. Einhard (ok. 770 - 840) - biograf Karola Wielkiego, przebywaá na jego dworze w Akwizgranie ok. 792-794 r.
Tak jak z Ojcem ĝwiĊtym, poprzednikiem Waszym, wszedáem w ukáad ĞwiĊtego wspóáojcostwa, tak ze ĝwiątobliwoĞcią Waszą pragnĊ zawrzeü nienaruszalne tejĪe wiary przymierze miáoĞci, aby za áaską BoĪą, przywoáaną Waszej apostolskiej ĝwiątobliwoĞci proĞbami, ze mną wszĊdzie száo apostolskie báogosáawieĔstwo, i Īeby najĞwiĊtsza stolica Rzymskiego KoĞcioáa za zrządzeniem BoĪym naszą poboĪnoĞcią zawsze byáa broniona. Do nas naleĪy z pomocą BoĪą na zewnątrz wszĊdzie orĊĪem ĞwiĊty KoĞcióá Chrystusowy od najazdu pogan i zniszczenia ze strony niewiernych ochraniaü, a na wewnątrz wzmacniaü szerzeniem wiary katolickiej. Do Was, Ojcze ĝwiĊty, naleĪy: z podniesionymi do Boga wraz z MojĪeszem rĊkoma wspomagaü wojsko, aby za Waszym poĞrednictwem a áaską BoĪą chrzeĞcijaĔstwo zawsze i wszĊdzie odnosiáo zwyciĊstwo nad nieprzyjacióámi imienia swego i aby imiĊ Pana naszego Jezusa Chrystusa na caáym zajaĞniaáo Ğwiecie.
ħródáo F Koronacja Karola Wielkiego w Rzymie 800 r.
Einhard, ĩycie Karola Wielkiego, przeká. J. Parandowski, [w:] Ibid., s. 7.
Karol przybyá [...] do Rzymu i spĊdziá tam caáą zimĊ, aby wnieĞü áad w stosunki koĞcielne, które znalazáy siĊ w wielkim zamĊcie. Wtedy wáaĞnie przyjąá miano cesarza i Augusta. Z początku tak mu to byáo przykre, Īe zapewniaá, iĪ w tym dniu, chociaĪ to byáo wielkie ĞwiĊto, nie byáby wszedá do koĞcioáa, gdyby wczeĞniej znaá zamiary papieĪa. Z wielką jednak cierpliwoĞcią znosiá zawiĞü, która száa za tym tytuáem, spotĊgowana zwáaszcza oburzeniem cesarzy rzymskich. Pokonaá ich zaciĊtoĞü wielkodusznoĞcią, w czym ich bez wątpienia znacznie przewyĪszaá; wyprawiaá do nich czĊste poselstwa i w listach nazywaá ich braümi.
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl 4
Egzamin maturalny z historii Arkusz II
ħródáo G Chory u stóp króla Miniatura z XIII w., Cambridge, University Library. [w:] M. Bloch, SpoáeczeĔstwo feudalne, Warszawa 1981, ilustr. nr 40.
ħródáo H Janko z Czarnkowa, Kroniki [fragment]
[w:] Teksty Ĩródáowe do nauki historii w szkole nr 10, Powstanie paĔstw scentralizowanych i rozwój dąĪeĔ narodowych w XIII – XV w. opr. Z. Dąbrowska, Warszawa 1959, s. 42. Janko z Czarnkowa (ur. ok. 1320, zm. ok. 1387) - kronikarz polski, gorliwy stronnik Kazimierza Wielkiego.
Ozdobiony koroną królewską, rządziá po mĊsku i poĪytecznie paĔstwem i narodem od Boga sobie powierzonym, albowiem wedle sáów proroka miáowaá pokój, prawdĊ i sprawiedliwoĞü. Byá to najtroskliwszy opiekun i obroĔca dobrych i sprawiedliwych, bardzo srogi zaĞ przeĞladowca záych, rozbójników, gwaátowników i potwarców. [...] PoniewaĪ zaĞ w królestwie odbywaáy siĊ sądy na podstawie dawnych zwyczajów, a raczej przekupstwa, przy których róĪni wyroki rozmaicie zmieniając, liczne przeprowadzali krzywdy i potwarze, przeto król, dbaáy Īarliwie o sprawiedliwoĞü, [...] za wspólną zgodą [...] praáatów i baronów, kazaá spisaü ustawy zgodnie z prawem i rozumem dla przestrzegania po wsze czasy, na ich podstawie sprawiedliwoĞü kaĪdemu miaáa byü równo wymierzana. Ten król ponad wszystkich ksiąĪąt polskich dzielnie rządziá Rzeczpospolitą, albowiem jak drugi Salomon wyniósá dzieáa swoje, budując miasta, domy i grody. [...]
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z historii Arkusz II
5
ħródáo I PieczĊü majestatyczna Kazimierza Wielkiego (awers) [w:] Jerzy Wyrozumski, Kazimierz Wielki, Wrocáaw 1986, po s. 32.
CZĉĝû IV. KONCEPCJA ABSOLUTYZMU FRANCUSKIEGO
ħródáo J Jean Bodin, SzeĞü ksiąg o Rzeczypospolitej przeká.: R. Bierzanek, Z. Izdebski, J. Wróblewski, Warszawa 1958, s. 102-103, 171. J. Bodin (1530 – 1596) - najwybitniejszy francuski teoretyk paĔstwa doby renesansu, ideolog absolutyzmu francuskiego.
[...] co to jest wáadza absolutna; albowiem, jeĞli mówimy, Īe ten ma wáadzĊ absolutną, kto zupeánie nie jest poddany prawom, to nie znajdzie siĊ na Ğwiecie suwerennego ksiĊcia, zwaĪywszy, Īe wszyscy ksiąĪĊta na ziemi są poddani prawom Boga i natury i wielu prawom ludzkim, wspólnym wszystkim ludom. [...] OtóĪ trzeba, aby ci, którzy są suwerenni, nie byli w Īaden sposób poddani rozkazodawstwu drugiego i aby mogli wydawaü i znosiü prawa dla poddanych lub unicestwiaü prawa nieuĪyteczne, aby w ich miejsce ustanowiü inne. [...] PoniewaĪ nie ma na ziemi po Bogu nikogo wiĊkszego od suwerennych ksiąĪąt i poniewaĪ są oni przezeĔ ustanowieni jako jego namiestnicy, aĪeby rozkazywali innym ludziom, trzeba zwracaü uwagĊ na ich godnoĞü, aby z caáym posáuszeĔstwem uszanowaü i uczciü ich majestat, myĞleü i mówiü o nich z peáną czcią, albowiem ten, kto zniewaĪa swego suwerennego ksiĊcia, zniewaĪa Boga, którego jest on obrazem na ziemi. [...]
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z historii Arkusz II
6
CZĉĝû V. UKSZTAàTOWANIE SIĉ KLASYCZNEJ FORMUàY ABSOLUTYZMU W XVII W.
ħródáo K Jacques Bossuet, O wáadzy absolutnej króla
T. Meresz, K. Juszczyk, Historia w tekstach Ĩródáowych. Wypisy, t. II, ToruĔ 1994, s. 12-13. J. Bossuet (1627 – 1704) – pisarz i teolog francuski, biskup, wychowawca delfina Ludwika, propagowaá absolutyzm.
[...] Wszelka wáadza pochodzi od Boga [...]. Monarchowie dziaáają przeto jako sáugi Boga i Jego zastĊpcy na ziemi [...]. Wáadza królewska jest absolutną [...]. Monarcha nie potrzebuje przed nikim zdawaü sprawy z swych rozporządzeĔ [...]. Wáadza jego musi byü tak wielka, by nikt nie mógá siĊ spod niej usunąü [...]. Monarchy naleĪy przeto sáuchaü jak sprawiedliwoĞci samej, inaczej nie byáoby porządku ni koĔca sporów [...]. Nie ma wáadzy przymusu, której by podlegali monarchowie [...]. Tylko monarsze przysáuguje piecza nad narodem.
ħródáo L Posągi: (A) Ludwika XIV, (B) Oktawiana Augusta oraz (C) Apolla Belwederskiego A. B. C.
Posąg Ludwika XIV wyk. J. Warin (1672), Wersal, Marmurowy posąg Oktawiana Augusta, ok. 20 r. p.n.e., Rzym, Muzeum WatykaĔskie, Rysunek wzorowany na marmurowym posągu Apolla Belwederskiego - rzymskiej kopii dzieáa greckiego z pocz. IV w. p.n.e., prawdopodobnie dáuta Leocharesa, [w:] Muzeum WatykaĔskie.
A.
B.
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z historii Arkusz II
7
C.
ħródáo à
Thomas Hobbes, Lewiatan czyli materia, forma i wáadza paĔstwa koĞcielnego i Ğwieckiego, Kraków 1954, s. 151, przeká. Cz. Znamierowski. T. Hobbes (1588 – 1679) - filozof angielski, atakowany za ateizm i laickoĞü poglądów.
Jedyną drogą do tego, Īeby ustanowiü taką moc nad ogóáem ludzi, która by byáa zdolna broniü ich od napaĞci obcych i od krzywd, jakie sobie czynią wzajemnie, i która by przez to dawaáa im [...] bezpieczeĔstwo, [...] otóĪ jedyną taką drogą jest przenieĞü caáą ich moc i siáĊ na jednego czáowieka albo na jedno zgromadzenie ludzi [...]. A to znaczy tyleĪ, co: ustanowiü jednego czáowieka czy jedno zgromadzenie, które by ucieleĞniaáo ich zbiorową osobĊ. I trzeba by teĪ, by kaĪdy uznawaá i przyznawaá, Īe jest mocodawcą wszystkiego tego, co uczyni lub sprawi, iĪ zostanie uczynione w rzeczach dotyczących wspólnego pokoju i bezpieczeĔstwa, ten, kto reprezentuje ich osobĊ: Īeby wiĊc kaĪdy podporządkowaá swoją wolĊ woli tego reprezentanta i swój sąd o rzeczach jego sądowi. To jest czymĞ wiĊcej niĪ zgodą czy zezwoleniem; to jest realna jednoĞü wszystkich w jednej i tej samej osobie, powstaáa na mocy ugody kaĪdego czáowieka z kaĪdym innym [...]. Gdy to siĊ stanie, wieloĞü ludzi, zjednoczona w jedną osobĊ, nazywa siĊ paĔstwem, po áacinie „civitas”. I tak powstaje ten wielki Lewiatan, a raczej (mówiąc z wiĊkszym szacunkiem) ten bóg Ğmiertelny, któremu, pod wáadztwem Boga NieĞmiertelnego, zawdziĊczamy nasz pokój i naszą obronĊ. Przez to bowiem upowaĪnienie, jakie mu daje kaĪdy poszczególny czáowiek w paĔstwie, rozporządza on tak wielką mocą i siáą mu przekazaną, Īe strachem przed tą mocą moĪe ksztaátowaü wolĊ wszystkich tych ludzi i zwracaü ją w kierunku pokoju wewnĊtrznego oraz wzajemnej pomocy przeciw wrogom zewnĊtrznym [...].
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl 8
Egzamin maturalny z historii Arkusz II
ħródáo M Ilustracja przedstawia fragment ze strony tytuáowej pierwszego wydania Lewiatana Thomasa Hobbesa (1651 r.) [w:] T. Hobbes, Lewiatan…, ibidem, s. 3.
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z historii Arkusz II
9
ZADANIA ZWIĄZANE Z ANALIZĄ ħRÓDEà INFORMACJI (30 pkt)
CZĉĝû I. WàADCA W STAROĩYTNYM EGIPCIE – PODSTAWY WàADZY, IDEAà WàADCY
na podstawie Ĩródáa A Zadanie 41. (1 pkt)
WyjaĞnij, jak monarcha egipski rozumiaá swój związek ze Ğwiatem bogów.
....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
na podstawie Ĩródeá A i B Zadanie 42. (1 pkt) WyjaĞnij, dlaczego Ramzes III mógá wysoko oceniaü swoje panowanie. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
CZĉĝû II. DROGA DO JEDYNOWàADZTWA W STAROĩYTNYM RZYMIE
na podstawie Ĩródáa C Zadanie 43. (1 pkt) OceĔ skutecznoĞü polityki prowadzonej przez Oktawiana Augusta. Podaj jeden argument potwierdzający twoją ocenĊ. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl 10
Egzamin maturalny z historii Arkusz II
na podstawie Ĩródáa D oraz wiedzy pozaĨródáowej Zadanie 44. (2 pkt) OceĔ, czy charakterystyka Dioklecjana przedstawiona przez Sekstusa Aureliusza Wiktora moĪe byü uznana za wiarygodną. Uzasadnij swoje stanowisko. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
na podstawie Ĩródáa D oraz wiedzy pozaĨródáowej Zadanie 45. (2 pkt) WyjaĞnij znaczenie terminu historycznego dominat. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... CZĉĝû III. ĝREDNIOWIECZE - NAWIĄZANIE DO STAROĩYTNEJ TRADYCJI WàADZY MONARSZEJ
na podstawie Ĩródáa E oraz F Zadanie 46. (2 pkt) WyjaĞnij, jakie wzajemne zobowiązania miaáy stanowiü podstawĊ stosunków miĊdzy Karolem Wielkim a papieĪem. Zobowiązania Karola: ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zobowiązania papieĪa: ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
na podstawie Ĩródáa F oraz wiedzy pozaĨródáowej Zadanie 47. (1 pkt) WyjaĞnij, w jaki sposób Karol nawiązaá do tradycji wáadców rzymskich. ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z historii Arkusz II
11
na podstawie Ĩródáa F oraz wiedzy pozaĨródáowej Zadanie 48. (1 pkt) Kogo miaá na myĞli Einhard, pisząc o cesarzach rzymskich wspóáczesnych Karolowi Wielkiemu? ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
na podstawie Ĩródáa F oraz wiedzy pozaĨródáowej Zadanie 49. (1 pkt) WyjaĞnij, dlaczego owi cesarze byli oburzeni koronacją Karola Wielkiego. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
na podstawie ilustracji (Ĩródáo G) oraz wiedzy pozaĨródáowej Zadanie 50. (1 pkt) OkreĞl, jaką niezwykáą wáaĞciwoĞü przypisywano wáadcy i podaj ją w formie tytuáu do tej ilustracji. ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
na podstawie Ĩródáa H Zadanie 51. (2 pkt) Podaj dwa rodzaje argumentów, których uĪyá Janko z Czarnkowa, aby wykazaü wielkoĞü ostatniego z Piastów. KaĪdy z nich poprzyj jednym przykáadem. -
................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................
-
................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................
na podstawie ilustracji (Ĩródáo I) Zadanie 52. (1 pkt) WymieĔ dwa insygnia wáadzy monarszej. -
.................................................................................................................................................
-
.................................................................................................................................................
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z historii Arkusz II
12
CZĉĝû IV. KONCEPCJA ABSOLUTYZMU FRANCUSKIEGO
na podstawie Ĩródáa J oraz wiedzy pozaĨródáowej Zadanie 53. (2 pkt) Podaj dwie cechy suwerennego monarchy, które powinny go charakteryzowaü, zgodnie z koncepcją J. Bodina. -
................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................
-
................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................
na podstawie Ĩródáa J Zadanie 54. (1 pkt) WyjaĞnij, co – wedáug J. Bodina – wyklucza moĪliwoĞü caákowitego wprowadzenia w Īycie absolutyzmu monarszego. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
CZĉĝû V. UKSZTAàTOWANIE SIĉ KLASYCZNEJ FORMUàY ABSOLUTYZMU W XVII W.
na podstawie Ĩródáa J oraz K Zadanie 55. (2 pkt) Porównaj poglądy J. Bodina i J. Bossueta na wáadzĊ absolutną. A. WymieĔ elementy wspólne. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... B. Podaj róĪnicĊ. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z historii Arkusz II
13
na podstawie ilustracji (Ĩródáo L), wspomagając siĊ Ĩródáem K Zadanie 56. (1 pkt) Porównaj posągi cesarza Oktawiana Augusta i króla Ludwika XIV z posągiem Apolla. WyjaĞnij, jaki aspekt wáadzy monarszej miaáo symbolizowaü podobieĔstwo posągów obu wáadców do posągu Apolla. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
na podstawie Ĩródáa à Zadanie 57. (2 pkt) WyjaĞnij, na jakich zasadach winna opieraü siĊ „umowa spoáeczna”. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................
na podstawie Ĩródáa M oraz wspomagając siĊ Ĩródáem à Zadanie 58. (4 pkt) WyjaĞnij symbolikĊ Lewiatana. A. WyjaĞnij, co symbolizuje ciaáo Lewiatana. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl 14
Egzamin maturalny z historii Arkusz II
B. WymieĔ insygnia wáadzy widoczne na ilustracji oraz wyjaĞnij ich symboliczne znaczenie. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
na podstawie wszystkich Ĩródeá Zadanie 59. (2 pkt)
WymieĔ trzy cechy, którymi - wedáug autorów tych Ĩródeá - powinni siĊ odznaczaü wáadcy. -
.................................................................................................................................................
-
.................................................................................................................................................
-
.................................................................................................................................................
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z historii Arkusz II
15
ZADANIE ROZSZERZONEJ ODPOWIEDZI (20 punktów) Zadanie 60. (20 pkt) Zadanie zawiera dwa tematy. Wybierz jeden z nich do opracowania.
Temat I. Scharakteryzuj przemiany monarchii absolutnej w Rosji w XIX wieku i XX wieku. PoniĪszy tekst moĪe stanowiü inspiracjĊ dla Twojej wypowiedzi.
Astolphe markiz de Custine, Listy z Rosji. Rosja w 1839 roku, przeká. M. Górski, Wydawnictwo Aramis, b.m.w., 1989, s. 94-95.
Astolphe de Custine (1790-1857), francuski dyplomata i podróĪnik, w roku 1839 odbyá podróĪ do Rosji, a swoje obserwacje opublikowaá w 1843 r.
Przed tą podróĪą zaczerpnąáem swe wyobraĪenia o despotyzmie ze studiów nad spoáeczeĔstwem austriackim i pruskim. Nie myĞlaáem, Īe te paĔstwa są despotyczne tylko z imienia i Īe obyczaje korygują tu instytucje; mówiáem sobie: tam ludy uchodzące za despotycznie rządzone wydają mi siĊ najszczĊĞliwszymi na ziemi. Despotyzm miarkowany áagodnoĞcią obyczajów nie jest zatem tak okropną rzeczą, jak twierdzą nasi filozofowie. Nie widziaáem jeszcze, czym jest spotkanie z ustrojem absolutnym i narodem niewolników. Trzeba przyjechaü do Rosji, Īeby zobaczyü rezultat tej straszliwej kombinacji ducha i nauki Europy z duchem Azji. UwaĪam ją za tym groĨniejszą, Īe moĪe byü trwaáa, poniewaĪ ambicja i strach – namiĊtnoĞci, które gdzie indziej gubią ludzi, kaĪąc im mówiü za duĪo – tutaj rodzą milczenie. To gwaátowne milczenie powoduje wymuszony spokój, pozorny porządek silniejszy i okropniejszy od anarchii, poniewaĪ, powtarzam Ci, spowodowany przezeĔ niepokój wydaje siĊ wieczny. [...] MoĪe niezaleĪna sprawiedliwoĞü i silna arystokracja daáyby nieco spokoju umysáom rosyjskim, wzniosáoĞci duszom, szczĊĞcia krajowi, ale nie sądzĊ, by cesarz myĞlaá o tym sposobie ulepszenia kondycji swych ludów: nawet czáowiek naprawdĊ górujący nad innymi nie jest skáonny dobrowolnie rezygnowaü ze stanowienia o ich losie.
Temat II. Scharakteryzuj przemiany ustrojowe we Francji w latach 1814-1870. PoniĪszy tekst moĪe stanowiü inspiracjĊ dla Twojej wypowiedzi.
Fernando Savater, Polityka dla syna, tekst za wyd. 14, Barcelona 1998,
przeká. K. Adamska,
[w:] „Gazeta Wyborcza”, 19/20 lipca 2003, s. 21.
(Fernando Savater (ur. 1947 r.), pisarz, filozof, dramaturg hiszpaĔski, prof. etyki Uniwersytetu Complutense w Madrycie i Uniwersytetu Kraju Basków w San Sebastian).
W koĔcu nikomu nie podoba siĊ posáuszeĔstwo wobec drugiego czáowieka bez Īadnej przyczyny – kaĪdy woli wiĊc widzieü w swoim wáadcy trochĊ wiĊcej niĪ czáowieka, bo wówczas moĪe byü posáuszny i oddany, nie czując siĊ upokorzony. Stąd bierze siĊ zwyczaj stawiania na piedestale wáadców, otaczania ich uwielbieniem i przywilejami; ale teĪ, jeĞli nas rozczarowują, traktujemy ich wyjątkowo okrutnie. UwaĪa siĊ ich za wybraĔców obdarzonych nadludzką, nadnaturalną mocą, ale z tego samego powodu nie toleruje siĊ ich sáaboĞci, które z zasady wybaczamy ludziom zwykáym. JuĪ przed wiekami obowiązek posáuszeĔstwa wobec kogoĞ o takim samym statusie zawsze w koĔcu stawaá siĊ dla ludzi nieznoĞny. Wáadca musiaá wiĊc byü kimĞ, kim pozostali nie są (np. bogiem), musiaá byü obdarzony wyjątkowymi cechami charakteru, których inni nie posiadają, mógá teĪ swymi rozkazami reprezentowaü coĞ, co stoi ponad pojedynczym czáowiekiem (np. prawo), a czego on sam, rzecz jasna, teĪ musiaá przestrzegaü. Nie ma nic bardziej ludzkiego niĪ Īądanie by ci, którym jesteĞmy posáuszni, byli kimĞ wiĊcej niĪ tylko ludĨmi, byli ucieleĞnieniem czegoĞ, co wykracza ponad nasze ludzkie namiĊtnoĞci i sáaboĞci. Nic bardziej ludzkiego... i niebezpiecznego, zarówno dla wáadcy, jak i przede wszystkim – caáej reszty wspólnoty.
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl 16
Egzamin maturalny z historii Arkusz II
Wybieram temat ................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z historii Arkusz II
17
....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl 18
Egzamin maturalny z historii Arkusz II
....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z historii Arkusz II
19
....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl 20
Egzamin maturalny z historii Arkusz II
BRUDNOPIS
