BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

Raport PODSUMOWANIE PROJEKTU „BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK” REALIZOWANEGO W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 W PLACÓWKACH PRZEDSZKOLNYCH W POWIECIE WARSZAWSKIM

2014 Opracowanie: koordynator projektu Agnieszka Podlaszczak pod nadzorem kierownika oddziału OZiPZ Magdaleny Borowskiej 1

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

SPIS TREŚCI

I Wprowadzenie..................................................................................................................................3 II Omówienie wyników ankiet ..........................................................................................................5 1.1 Podsumowanie I części ankiety

..............................................................................................6

1.2 Podsumowanie II części ankiety................................................................................................10 III Zestawienie chorób zakaźnych ..........................................................................................

13

IV Przydatne linki do polecanych stron internetowych ...............................................................20

2

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

I WPROWADZENIE W celu ograniczenia zachorowań na choroby zakaźne powstałe w wyniku zakażenia wirusami przenoszonymi na drodze przecięcia ciągłości tkanek oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia

Państwowej

Inspekcji

Sanitarnej

przygotował

projekt

pn.:

„Bezpieczny

Przedszkolak” - kształtowanie bezpiecznych zachowań w codziennych sytuacjach życiowych dzieci przedszkolnych, podczas których występuje ryzyko wystąpienia chorób zakaźnych na skutek przecięcia ciągłości tkanek (zadrapania, skaleczenia, otarcia naskórka). Projekt, wpisuje się w

zadania, o których mówi art.6 ustawy o Państwowej Inspekcji

Sanitarnej z dnia 14 marca 1985r. ( Dz. U. 1985 Nr 12 poz.49) „…. popularyzowanie zasad higieny i racjonalnego żywienia, metod zapobiegania chorobom oraz umiejętności udzielania I pomocy przedmedycznej” a także w Harmonogram Krajowego Programu Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV na lata 2012-2016 a dokładnie w I obszar: Zapobieganie zakażeniom

HIV,

zadanie

4:

Promocja

i

wdrażanie

nowatorskich

programów

profilaktycznych prowadzonych metodami aktywnymi, skierowanych do odpowiednich grup docelowych, zgodnie z potrzebami i oceną aktualnej sytuacji epidemiologicznej oraz w zadania statutowe oddziału Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia. Projekt jest również odpowiedzią na potrzeby środowiska przedszkolnego i stał się ofertą edukacyjną, która miała wzbogacić placówkę zgłoszoną do projektu o nowe treści prozdrowotne, określone w opracowanym scenariuszu zajęć oraz pomoce dydaktyczne typu: książeczki „Mali Przyjaciele”, kolorowankę „ Zawsze Razem”.

3

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

Celem głównym projektu było kształtowanie bezpiecznych zachowań w codziennych sytuacjach życiowych dzieci przedszkolnych, podczas których występuje ryzyko wystąpienia chorób zakaźnych na skutek przecięcia ciągłości tkanek ( zadrapania, skaleczenia, otarcia naskórka) oraz wzbogacenie działalności edukacyjnej Przedszkola o nowe treści, materiały edukacyjne o tematyce prozdrowotnej.

Cele szczegółowe były następujące: -

kształtowanie umiejętności zachowania się a także właściwego reagowania w sytuacjach

zagrażających zdrowiu lub życiu wśród najmłodszych. - zwiększenie wiedzy i świadomości o chorobach zakaźnych wśród populacji najmłodszej (dzieci przedszkolne) ze szczególnym uwzględnieniem kadry pedagogicznej. Grupę docelową, do której skierowano projekt stanowiły dzieci w wieku przedszkolnym 4-6 lat oraz ich wychowawcy. Projekt był prowadzony w powiecie warszawskim. Założono, że Przedszkola, które wypełnią i prześlą formularz zgłoszeniowy, odbiorą ze strony internetowej materiały do projektu wraz ze scenariuszem zajęć, a na koniec prześlą ankietę po realizacji projektu, otrzymają dyplom uznania oraz podziękowania za udział w projekcie. Realizację projektu zaplanowano na rok szkolny 2013/2014. W dniu 30 czerwca 2014r. odbyło się uroczyste podsumowanie projektu w siedzibie Wojewódzkiej Stacji SanitarnoEpidemiologicznej w m.st. Warszawie.

4

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

II OMÓWIENIE WYNIKÓW ANKIET Projekt „ Bezpieczny Przedszkolak” był skierowany do wszystkich warszawskich Przedszkoli ( 334 placówki1). Z tego 49 przedszkoli (co stanowi 14, 6% z wszystkich Przedszkoli w m.st. Warszawie) wykazało zainteresowanie projektem i zadeklarowało udział w nim poprzez przesłanie formularza zgłoszeniowego. Z grupy 49 zadeklarowanych placówek, 18 Przedszkoli zrealizowało projekt i zwróciło wypełnione ankiety po realizacji projektu ( rys. 1). Warto podkreślić, iż pozostała liczba przedszkoli mogła zrealizować założenia projektu bez rozliczenia się z ostatniego etapu realizacji projektu tj. wypełnienia i przesłania ankiet.

Rys.1 Liczba Przedszkoli realizujących projekt „ Bezpieczny Przedszkolak”.

1

Dane o ilości placówek: Biura Edukacji m.st. Warszawa

5

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

Projekt był zrealizowany przez 32 nauczycieli wychowania przedszkolnego. Liczba dzieci w wieku 4-6 lat objętych projektem wyniosła 1456.

1. Podsumowanie I części ankiety ( pytania od 1-7) Pierwsza część ankiety miała na celu sprawdzenie podstawowej wiedzy na temat wirusa HIV, choroby AIDS i innych chorób zakaźnych wśród przedszkolnych realizatorów projektu. Ankieta została oceniona przez 32 nauczycieli wychowania przedszkolnego, którzy w jej pierwszej części odpowiadali na pytania dotyczące: wiedzy na temat dróg zakażeń wirusem HIV ( rys.2),

Rys.2 Drogi zakażenia wirusem HIV.

Ilość godzin dydaktycznych przeznaczanych na edukację zdrowotną w trakcie roku szkolnego o tematyce chorób zakaźnych ( rys.3), 6

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

Średnia liczba godzin dydaktycznych przeznaczanych w skali roku na edukację zdrowotną z zakresu chorób zakaźnych powyżej 25h; 6

od 1 do 10h od 11 do 25h od 1 do 10h; 16

powyżej 25h

od 11 do 25h; 8

Rys.3 Średnia ilość godzin dydaktycznych przeznaczanych w skali roku na edukację zdrowotną z zakres chorób zakaźnych.

Uczestnictwo w szkoleniu z zakresu I Pomocy Przedmedycznej ( rys. 4).

100%

1 1

90% 80% 70% 60% 50% 40%

brak odpowiedzi 29

nie tak

30% 20% 10% 0%

7

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

Rys. 4 Udział w szkoleniu z zakresu I Pomocy Przedmedycznej.

Na pytanie „Jakie zna Pani/Pan choroby zakaźne przenoszone na drodze naruszenia ciągłości tkanek?” ( tab.1) oraz „Jakie najczęstsze choroby zakaźne zdaniem Pani/Pana stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia Polaków?” (tab.2) nauczyciele wybierali następujące jednostki chorobowe: Choroby zakaźne przenoszone na drodze naruszenia ciągłości tkanek HBV (WZW B) HIV HCV (WZW C) Febra (malaria) Kiła Tężec Bolerioza Gorączka ebola Salmonella Rzeżączka Brak odpowiedzi

Odpowiedzi 26 25 6 5 4 2 2 1 1 1 1

Tab.1 Choroby zakaźne przenoszone na drodze naruszenia ciągłości tkanek

Najczęstsze choroby zakaźne stanowiące zagrożenie dla zdrowia i życia Polaków HBV (WZW B) HIV Grypa HCV (WZW C) Bolerioza Gruźlica Choroby weneryczne Powikłania pogrypowe HPV Kiła Rotawirusy Sepsa Ospa Szkarlatyna

Odpowiedzi 24 15 10 5 3 2 2 1 1 1 1 1 1 1 8

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

Chlamydia Mononukleoza

1 1

Tab.2 Najczęstsze choroby zakaźne stanowiące zagrożenie dla zdrowia i życia Polaków.

Nauczyciele ocenili poziom swojej wiedzy na temat wirusa HIV i innych chorób zakaźnych przenoszonych na drodze naruszenia ciągłości tkanek w kategoriach: -bardzo dobrze, -dobrze, -średnio, -słabo w następującym odsetku: Bardzo dobrze - 7 odpowiedzi z 32, co stanowi 21,8 % ankietowanych Dobrze - 15 odpowiedzi z 32, co stanowi 46,8 % ankietowanych Średnio - 8 odpowiedzi z 32, co stanowi 25 % ankietowanych Słabo - 1 odpowiedź z 32, co stanowi 3,1 % ankietowanych Jedna osoba nie udzieliła żadnej odpowiedzi. Zamiar poszerzenia tej wiedzy poprzez udział w szkoleniu z zakresu profilaktyki HIV/AIDS zadeklarowało 14 ankietowanych (43 % z 32 ankietowanych). Pozostałe odpowiedzi zostały wyrażone w kategoriach: -raczej nie ( 16 ankietowanych), - nie wiem ( 2 ankietowanych), ( rys.5).

9

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

100%

2

90% 80% 70%

14

60%

nie wiem

50%

tak

40%

nie

30% 20%

16

10% 0%

Rys.5 Udział w szkoleniu z zakresu profilaktyki HIV/AIDS.

2. Podsumowanie II części ankiety ( pytania od 8-11) Przedszkolni realizatorzy projektu „Bezpieczny Przedszkolak” otrzymali 49 zestawów edukacyjnych do projektu składających się z: książeczki „Mali Przyjaciele”, kolorowanki „Zawsze Razem”, scenariusza zajęć. Koordynator powiatowy projektu zaopatrzył placówki w 4043 materiały edukacyjne ( 3253 kolorowanki, 790 książeczki). Ogólna ocena projektu oraz trafność doboru i atrakcyjność pomocy dydaktycznych ( książeczka, kolorowanka, scenariusz zajęć) zostały ocenione przez 32 przedszkolnych realizatorów projektu ( 32 ankiety) w kategoriach: - bardzo dobrze, -dobrze, średnio, -źle, bardzo źle. Dominowały oceny dobre i bardzo dobre. 1 osoba nie udzieliła żadnej odpowiedzi.

10

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

Ogólna ocena projektu „Bezpieczny Przedszkolak” została oceniona w następującym odsetku: Bardzo dobrze: 11 odpowiedzi z 32, co stanowi 34,3 % ankietowanych Dobrze: 11 odpowiedzi z 32, co stanowi 34,3 % ankietowanych Średnio: 8 odpowiedzi z 32, co stanowi 25 % ankietowanych Źle: 1 odpowiedź z 32, co stanowi 3,1 % ankietowanych Bardzo źle: 0 odpowiedzi, 0% Trafność doboru i atrakcyjność pomocy dydaktycznych została oceniona w następującym odsetku: Bardzo dobrze: 10 odpowiedzi z 32, co stanowi 31, 2% ankietowanych Dobrze: 11 odpowiedzi z 32, co stanowi 34,3 % ankietowanych Średnio: 8 odpowiedzi z 32, co stanowi 25 % ankietowanych Źle- 3 odpowiedzi z 32, co stanowi 9,3 % ankietowanych Bardzo źle: 0 odpowiedzi, 0% Najczęściej

formułowane

opinie

realizatorów

przedszkolnych

dotyczyły

formy

przekazywania wiedzy na temat chorób zakaźnych w tym HIV/AIDS poprzez zaproponowany projekt „Bezpieczny Przedszkolak” oraz potrzeby/ zasadności edukowania z zakresu HIV/AIDS dzieci w wieku przedszkolnym. Oto wiodące cytowane opisy dotyczące oceny formy przekazywania wiedzy na temat HIV/AIDS poprzez zaproponowany projekt „Bezpieczny Przedszkolak”:

11

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

- „Zaproponowana forma jest do zaakceptowania przez nauczycieli. Dodatkowo wymaga od nich wykazaniem się pomysłowością i dostosowaniem przekazu do poziomu dzieci” - „ Formę oceniam jako bardzo dobrą” - „ Odpowiednia do wieku, atrakcyjna” - „Sama tematyka jest bardzo trudna dla dzieci, jednak odpowiedni przekaz treści przez nauczyciela znającego poszczególne dzieci poparty przykładem bohatera z książeczki pozwolił dzieciom bliżej wniknąć w daną tematykę” - „ Forma przekazu jest świetnie dopasowana do możliwości rozwojowych dzieci 5-letnich. Sugerowałabym dołączyć do tego typu programów np. programy multimedialne do utrwalenia zdobytych wiadomości- mogłybyśmy wykorzystać je na tablicach multimedialnych, które coraz częściej pojawiają się w placówkach” - „ Uważam, że forma przekazywania wiedzy na temat HIV i AIDS zaproponowana przez projekt „ Bezpieczny Przedszkolak” jest formą ciekawą, zupełnie wystarczającą dla dzieci w wieku przedszkolnym. Książeczka zapoznaje dzieci z HIV i AIDS, w jaki sposób można się zakazić, a także w jaki sposób postępować z dziećmi zakażonymi wirusem HIV. Kolorowanka z kolei utrwala zdobyte wiadomości, uczy w jaki sposób uniknąć zagrożeń” Oto wiodące cytowane opisy dotyczące oceny potrzeby edukowania z zakresu HIV/AIDS dzieci w wieku przedszkolnym: - „Popieram akcję. Uważam, że zdobycie wiedzy na temat sposobów zakażeń i konsekwencji choroby pozwoli w większym stopniu uchronić się nią” - „Profilaktyka i wiedza na temat HIV jest bardzo ważna, dlatego dzieci w wieku przedszkolnym powinny być zapoznawane z tymi ważnymi chorobami. Powinny wiedzieć jak 12

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

należy się zachować w trudnych sytuacjach. Edukacja w tym zakresie jest jak najbardziej trafiona” - „Uważam, że od najmłodszych lat należy uczulić dzieci na takie niebezpieczeństwa, aby zmniejszyć ilość osób zakażonych w przyszłości” - „Edukacja z tego zakresu bardzo potrzebna. Powinno uczyć się dzieci bezpiecznych zachowań w razie skaleczeń i kontaktu z krwią” - „Uważam, że o tolerancji i zachowaniach ryzykownych powinno się mówić już dzieciom najmłodszym. Kształtować w nich odpowiednie postawy wobec zagrożeń zakażenia i pogłębiać wiedzę by mogły unikać sytuacji ryzykownych, które mogą spowodować różne infekcje. Dzieci powinny wiedzieć w jaki sposób mogą ochronić się przed chorobami zakaźnymi i ich przenoszeniem”

Zestawienie chorób zakaźnych, które pojawiły się wśród Państwa wypowiedzi:

AIDS- zespół nabytego niedoboru odporności. Nie jest to pojedyńcza choroba, tylko zespół różnych objawów charakterystycznych dla późniejszego etapu zakażenia HIV. Obecnie istnieją leki znacznie spowalniające rozwój zakażenia pozwalając na życie w dobrym stanie przez wiele lat.

13

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

Borelioza- choroba atakująca tkankę łączną, stawową, nerwową. W rezultacie prowadzi do zapalenia stawów, zaburzeń kardiologicznych i neurologicznych. Boreliozę leczy się antybiotykami. Nie leczona może przejść w chorobę przewlekłą. Im wcześniej zacznie się antybiotykoterapię tym większa szansa, ze choroba nie pozostawi szkód w organizmie. Chlamydia- zakażenia Chlamydią to jedne z najpopularniejszych infekcji, szerzących się drogą płciową. Bezpośrednią przyczyną schorzenia jest bakteria Chlamydia trachomatis, która u człowieka przenosi się drogą kontaktów płciowych. Przeniesienie zakażenia odbywa się poprzez styczność z wydzieliną dróg płciowych (śluzem pochwowym lub nasieniem), a także z powierzchnią błon śluzowych zakażonej osoby. Febra (malaria)- dawna nazwa febra czy żółta gorączka to inaczej malaria. To ostra lub przewlekła, tropikalna choroba pasożytnicza. Wektorem malarii przenoszącym ją między osobami chorymi i zdrowymi są samice komarów. Gorączka ebola- gorączka krwotoczna jest powodowana przez wirusy z rodziny Filoviridae. Jest to choroba występująca rzadko, jednakże charakteryzująca się bardzo wysoką śmiertelnością sięgającą ponad 90%. Rezerwuar wirusów jest nieznany. Istnieje hipoteza mówiąca, że rezerwuarem wirusa Ebola są nietoperze owocożerne. Przeniesienie wirusa Ebola następuje przez bezpośredni kontakt z krwią, wydzielinami i wydalinami osoby zakażonej, a także drogą kropelkową. Po okresie inkubacji trwającym w przypadku Ebola od 2 do 21 dni pojawiają się objawy grypopodobne (gorączka, dreszcze, bóle głowy, bóle mięśni i stawów, bóle gardła, osłabienie), które bardzo szybko nasilają się. Następnie pojawia się biegunka, wymioty, bóle brzucha, niekiedy wysypka, zaczerwienie oczu oraz objawy krwotoczne (krwawienia zewnętrzne i wewnętrzne). Choroba może doprowadzić do śmierci. Nie ma specyficznego leczenia, ani szczepionki przeciwko gorączkom krwotocznym Ebola.

14

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

Grypa-ostra choroba zakaźna układu oddechowego wywołana zakażeniem wirusem grypy. Zakażenie jest przenoszone drogą kropelkową. Czynnikami ryzyka są: dłuższe przebywanie w bliskiej odległości (do 1,5–2 m) od chorego na grypę bez zabezpieczenia (maseczka na twarz) lub kontakt twarzą w twarz, kontakt bezpośredni z chorym lub zakażonym, albo ze skażonymi przedmiotami, niedostateczna higiena rąk, dotykanie skażonymi rękoma okolicy ust, nosa, oczu, przebywanie w dużych skupiskach ludzi w sezonie zachorowań na grypę. Łagodzenie objawów oraz skracanie czasu trwania grypy odbywa się poprzez przyjmowanie: chemicznych

leków

przeciwgorączkowe-

przeciwgrypowych objawowe);

leków

(leczenie

przeciwwirusowe

naturalnych

(leczenie

oraz

leczenie

immunomodulujące,

mobilizujące odpowiedź obronną organizmu). Większość pacjentów, którzy zapadną na grypę, wraca do zdrowia w ciągu od jednego do dwóch tygodni. Gruźlica- powszechna i potencjalnie śmiertelna choroba zakaźna wywoływana przez prątka gruźlicy. Gruźlica dotyczy najczęściej płuc (gruźlica płucna), lecz również może atakować ośrodkowy układ nerwowy, układ limafatyczny, naczynia krwionośne, układ kostnostawowy, moczowo-płciowy oraz skórę. W przeszłości gruźlica nazywana była suchotami (galopujące suchoty), gdyż w szybkim czasie doprowadzała do ciężkiego wyniszczenia z krwiopluciem, gorączką, bladość i postępującą utratę masy ciała. Ponad 1/3 ludzkiej populacji jest lub była w przeszłości narażona na prątki gruźlicy, a nowe infekcje pojawiają się na świecie w szybkim tempie. W krajach wysoko rozwiniętych u rosnącej liczby pacjentów dochodzi do pojawienia się gruźlicy w związku ze spadkiem odporności w przebiegu leczenia immunosupresyjnego, uzależnień lub zakażenia wirusem HIV. Światowa Organizacja Zdrowia) określiła gruźlicę jako globalne niebezpieczeństwo a Organizacja „Stop gruźlicy” stworzyła Globalny Plan Walki z Gruźlicą, którego celem jest ochrona przed gruźlicą. Światowy Dzień Gruźlicy obchodzony jest 24 marca (wyznaczony przez Światowe Zgromadzenie WHO w rocznicę poinformowania świata nauki o wyizolowaniu prątka gruźlicy przez Roberta Kocha w 1882 r.) 15

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

HIV- ludzki wirus niedoboru odporności. Niedobór odporności niszczy i osłabia system odpornościowy człowieka, który chroni organizm przed infekcjami. W chwili obecnej nie ma szczepionki na HIV ani nie można go wyeliminować z organizmu człowieka. HBV- wirus zapalenia wątroby typu B. Zakażenie HBV może powodować wirusowe zapalenie wątroby typu B zarówno w postaci ostrej, jak i przewlekłej. Potocznie nazywana "żółtaczką”.

HCV- jest przyczyną wirusowego zapalenia wątroby typu C. Uznaje się go za przyczynę raka marskości wątroby. Wirus HCV jest zdolny do wywołania nosicielstwa. Wykazuje dużą wrażliwość na środki i metody dezynfekcyjne, większą niż HBV. HCV przenosi się podczas kontaktu krwi własnej z krwią nosiciela. Potencjalnie zakaźny jest każdy materiał zawierający krew. Wirus przenosi się w czasie zabiegów medycznych: pobierania transfuzji krwi, zabiegów operacyjnych i innych, a także przez zabiegi niemedyczne, takie jak wykonywanie tatuażu, wstrzykiwanie narkotyku niesterylną igłą lub strzykawką. HPV- ludzki wirus brodawczaka. uznawany za podstawowy przyczynek do rozwoju nowotworu szyjki macicy. Przenosi się on głównie drogą kontaktów seksualnych. Ponieważ HPV rzadko wywołuje objawy kliniczne, większość zakażonych kobiet nawet nie wie, że ma tego wirusa i może go w każdej chwili przenieść na swojego partnera seksualnego. W chwili obecnej nie ma metody leczenia farmakologicznego infekcji genitalnymi typami HPV. Na szczęście w większości przypadków organizm sam zwalcza te wirusy wykorzystując swój układ immunologiczny. Potrafimy także skutecznie leczyć zmiany chorobowe jakie wywołują wirusy HPV, takie jak brodawki płciowe, czy też stany przedrakowe szyjki macicy. W przypadku tych ostatnich wykorzystuje się m.in. metody chirurgiczne (np. konizacja szyjki macicy, LEEP), laseroterapię i krioterapię. Jednakże należy pamiętać, że mimo tych form leczenia wirusy HPV mogą pozostać w organizmie i stwarzać zagrożenie przeniesienia na innych partnerów seksualnych. Przy braku skutecznego leczenia już nabytej infekcji HPV, 16

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

jedyną metodą jej zapobiegania jest odpowiednia profilaktyka: unikanie wielu partnerów seksualnych i innych ryzykownych zachowań seksualnych, stosowanie prezerwatyw (niestety nie dają one pełnej gwarancji zabezpieczenia), a przede wszystkim szczepienia ochronne przeciwko najgroźniejszym i najbardziej rozpowszechnionym typom HPV, prowadzącym do rozwoju

raka

szyjki

macicy.

Pamiętaj! Szczepionka HPV nie leczy już nabytej infekcji HPV! Obecne na rynku szczepionki HPV działają tylko profilaktycznie - chronią kobiety przed nowym zakażeniem wybranymi typami wirusów. Kiła- czyli syfilis, to jedna z chorób przenoszonych drogą płciową. Kiłę wywołuje bakteria pn.– krętek blady – która poza ludzkim organizmem żyje niezwykle krótko. Krętek blady rozprzestrzenia się po całym organizmie, może więc być obecny np. w wydzielinie błony śluzowej jamy ustnej, sromu, a także na skórze okolic narządów płciowych i odbytu, dlatego kiłą można się zarazić nie tylko w czasie stosunku płciowego (także oralnego czy analnego), ale nawet przez pocałunek. Mononukleoza- wywołuje ją wirus nazwany na cześć swoich odkrywców wirusem EpsteinaBarra (w skrócie EBV). Najlepiej czuje się w ślinie. I to właśnie kontakt ze śliną chorego, w której aż roi się od tych zarazków, daje początek infekcji. Dlatego też najwięcej zachorowań na mononukleozę odnotowuje się wśród dzieci w okresie przedszkolnym - dzieci mają bowiem zwyczaj brać do buzi np. wspólne zabawki; a także wśród młodzieży w okresie dojrzewania - to czas pierwszych pocałunków. Ospa-Wirusem VZV można się zarazić nawet wówczas, gdy nie mamy bezpośredniego kontaktu z chorą osobą, a nawet nie przebywamy w jej otoczeniu. Na efekt zakażania się wirusem ospy wpływa niestety również jego lotna postać, która przenosi się wraz z prądami powietrza, a nawet na ubraniu i przedmiotach. Wprawdzie wirus ospy najczęściej atakuje 17

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

dzieci od 1 do 15 r. ż. niemniej ofiarami wirusa mogą być też osoby dorosłe. Dodatkowo, w przypadku zachorowania na ospę w późniejszym wieku przebieg choroby jest zdecydowanie bardziej poważny. Wirus VZV może wywołać zarówno ospę wietrzną, jak i półpaśca. W ciężkich przypadkach ospy wysypka będąca jej charakterystycznym objawem może wystąpić również na błonach śluzowych w jamie ustnej, a nawet w obrębie tchawicy i śluzówek krtani, w okolicach odbytu i narządów płciowych, a nawet na rogówce i spojówkach. Jedyną skuteczną metodą zapobiegania zachorowaniom na ospę wietrzną jest szczepienie przeciwko wirusowi VZV. Szczególnie jest ono zalecono osobom z grupy wysokiego ryzyka, tj. dzieciom z upośledzoną odpornością, po przebytych ciężkich chorobach (w tym nowotworowych), zakażonych wirusem HIV a także dzieciom do ukończenia 3. roku życia, które uczęszczają do żłobków. Mimo, iż ospę wietrzną kojarzymy wyłącznie z chorobą wieku dziecięcego o wyjątkowo łagodnym przebiegu, to w medycynie znane są przypadki ciężkich powikłań w jej przebiegu. Największe ryzyko powikłań ospy dotyczy noworodków i dzieci poniżej 10. roku życia z zaburzeniami odporności. Najczęstsze powikłania po ospie wietrznej to: powikłania ze strony nadkażonej skóry, wywołane przez gronkowce i paciorkowce. Skutkiem takiego nadkażenia może być zapalenie tkanki łącznej, martwicze zapalenie powięzi, a także powstanie bardzo brzydkich blizn; zapalenie płuc, żołądka i jelit; powikłania ze strony układu neurologicznego, w tym ataksja móżdżkowa i drgawki gorączkowe. Rotawirusy- grupa wirusów należących do rodziny reowirusów, będącą najczęstszą przyczyną biegunki wśród niemowląt i dzieci. Prawie każde dziecko na świecie w wieku 5 lat, przeszło co najmniej jedną infekcję spowodowaną przez rotawirusy. Wirus przenosi się drogą pokarmową, powoduje wymioty i biegunkę i jest najczęstszą przyczyną ostrej biegunki u dzieci. Atakuje i niszczy enterocyty wyściełające jelito cienkie, powodując wirusowe zakażenie przewodu pokarmowego (często nazywane "grypą żołądkową", mimo, że nie ma związku z grypą).

18

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

Rzeżączka- jest jedną z najczęstszych niewirusowych chorób przenoszonych drogą płciową. Wywołują ją bakterie Gram-ujemne dwoinki rzeżączki (Neisseria gonorrhoea). Rzeżączka jest chorobą bardzo rozpowszechnioną, może też współistnieć z innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową. Salmonella- bakterie salmonelli znajdują się przede wszystkim w mięsie i jego przetworach, drobiu, jajach i ich przetworach oraz w rybach, twarogach, serach twardych, miękkich i topionych, a bywa, że nawet w sokach owocowych. Najczęściej zakażone są jaja oraz surowy drób. Dlatego po każdym kontakcie z tymi produktami należy szczególnie dokładnie umyć ręce. Po wniknięciu do organizmu, bakterie zaczynają atakować błonę śluzową przewodu pokarmowego i wytwarzają toksyny. Pałeczki salmonelli stanowią jedną z najczęściej występujących przyczyn zatruć pokarmowych. Odkrył je amerykański weterynarz, Daniel E. Salmon, kiedy w 1885 roku badał jelita świni. Sepsa- inaczej posocznica. Sepsa jest reakcją organizmu na czynnik zakaźny (bakterie są odpowiedzialne za 75-85% przyczyn sepsy). Na skutek sepsy rozwija się uogólniona reakcja zapalna. W trakcie rozwoju sepsy dochodzi również do zmian na poziomie narządowym, w wyniku których rozwija się ich niewydolność. Sepsa nie jest samodzielną jednostką chorobową, a obecnie definiuje się ją jako zespół ogólnorozwojowej reakcji zapalnej ( SIRS) wywołany zakażeniem. Leczenie ciężkiej sepsy jest długotrwałe i obarczone dużym ryzykiem niepowodzenia. Stosuje się w nim antybiotykoterapię, płynoterapię, leki obkurczające naczynia krwionośne i pobudzające kurczliwość mięśnia sercowego, aktywowane białko C i inne. Nie istnieje szczepionka, która zabezpieczałaby przed wystąpieniem sepsy. Szczepienia mogą jedynie zmniejszyć częstość infekcji patogenami, które mogą doprowadzić do posocznicy, a co za tym idzie do sepsy (np. szczepionka przeciwko Neisseria meningitidis wywołującej zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych).

19

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

Szkarlatyna- potocznie: płonica, jest zakaźną chorobą bakteryjną, głównie wieku dziecięcego, wywoływaną przez paciorkowce z grupy A. Szkarlatyna, dawniej bardzo groźna dla chorego, niejednokrotnie śmiertelna, dziś nie stanowiąca większego problemu terapeutycznego, wciąż jeszcze pozostaje chorobą występującą stosunkowo powszechnie, szczególnie wśród dzieci. Szczyt zachorowań przypada na miesiące jesienne i zimowe, wtedy odnotowuje się największa liczbę nowych infekcji. Początek choroby jest ostry - rozpoczyna się wysoką gorączką sięgającą 39-40 °C, ogólnym "rozbiciem" oraz złym samopoczuciem. Mogą wystąpić również bóle brzucha, uporczywe nudności, u dzieci zaś często pojawiają się wymioty. Od samego początku choroby mamy do czynienia ze zmianami w gardle - migdałki są powiększone, żywoczerwone, zwykle także pokryte nalotem. Czasami można się również spotkać z klasyczną ropną anginą. Łuki podniebienne są przekrwione, intensywnie czerwone. Obecne jest również bolesne powiększenie - w szczególności szyjnych - węzłów chłonnych. Pojawia się także, zwykle równocześnie, a czasami tylko z 24-godzinnym opóźnieniem charakterystyczna - drobnoplamista, intensywnie czerwona - "szkarłatna" wysypka, przypominającą ślady ukłuć po drucianej szczotce. Tężec-choroba zakaźna, ale nie zaraźliwa, wywoływana przez rozwijającą się w warunkach beztlenowych bakterię - Clostridium tetani. Czai się w glebie, kurzu domowym, wodzie - tak słonej jak i słodkiej, a także w zwierzęcych odchodach. Jak wynika z prowadzonych statystyk, 80 proc. zakażeń powstaje wskutek drobnych zranień. Największe ryzyko wiąże się ze skaleczeniami i otarciami powstałymi poza domem - choćby podczas pracy w ogrodzie. Do rany wraz z brudem i ziemią dostają się bakterie. Po wniknięciu do organizmu produkują one silną truciznę, zwaną tetanospazminą. Toksyna ta uszkadza centralny układ nerwowy. Dochodzi do zwiększenia napięcia mięśniowego, a także bolesnych i długotrwałych skurczów różnych grup mięśniowych. Poważnym problemem mogą być skurcze mięśni oddechowych i krtani, ponieważ prowadzą do ostrej niewydolności oddechowej.

20

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl

BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK

Więcej informacji z zakresu chorób zakaźnych, w tym aktualności z kraju i świata z tego obszaru znajdziesz na stronach: http://pssewarszawa.pis.gov.pl/?onas=8 http://www.gis.gov.pl/?go=news http://www.wsse.waw.pl/ Więcej informacji na temat profilaktyki HIV/AIDS znajdziesz na stronie: www.aids.gov.pl

21

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w m.st. Warszawie, ul. Cyrulików 35, 04-467 Warszawa. mail: [email protected], tel. 22 311 80 09, strona www.pssewarszawa.pis.gov.pl