3. SAĞLIK YÖNETİMİ KONGRESİ 13-16 NİSAN 2015/ANKARA

“DÜNYADA SAĞLIK YÖNETİMİ”

13 Nisan 2015 Doç. Dr. S. Haluk ÖZSARI T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Politikaları Kurulu Üyesi [email protected]

3. SAĞLIK YÖNETİMİ KONGRESİ 13-16 NİSAN 2015/ANKARA

“DÜNYADA SAĞLIK YÖNETİMİ” İÇERİK DÜNYADA SAĞLIK YÖNETİMİNDE SÜREÇ VE GELİNEN NOKTA SAĞLIĞI TEŞVİK 2020 VİZYONU ÖRNEKLERİ;    

DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ AVRUPA BİRLİĞİ AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ İNGİLTERE

SONUÇ; GELECEK... SON SÖZ VE KRİTİK KARAR NOKTALARI

“DÜNYADA SAĞLIK YÖNETİMİ”

 Sosyoekonomik gelişmişlik arttıkça, hizmet talebi ve çeşitlenmesi artmaktadır,  Demografik ve hastalık yapısı değişmektedir, “paradigma” değişmektedir,  Hizmet maliyetleri ve toplam harcama hızla yükselmektedir,

Kontrol mekanizması  kamu/özel sektörde “MALİYET PAYLAŞIMI”        

Merkezi yönetime ait yetkilerin devri, tekrar merkezileşmesi, Dış kaynak kullanımı (out sourcing), Kamu/özel sektör işbirliği modellerinin kullanımı (PPP), Üçüncü tarafların denetimi (TPA=Third Party Administration), Sağlık hizmetleri yönetiminin profesyonelleşmesi, Kamu sağlık sigortacılığı ile özel sağlık sigortacılığının maliyet paylaşımı, Kamu/özel ayrımı yapmadan standartlaştırılmış hizmet satınalma, Kullanıcı katkıları ve sınırlamalarla hizmet verilmesi(Talep Kontrolü).

SAĞLIK YÖNETİMİNDE DEĞİŞEN PARADİGMALAR Eski paradigma

Yeni paradigma

Hizmet sunucu

Hasta

Parçalanmış / fragmente

Entegre

Merkezi / Hastane

Dağınık / Toplum içi

 Tanı ve tedavi

İnvaziv

Noninvaziv, görüntü temelli

 Tıbbi yaklaşım

Herkese uyacak genellemeler

Kişiselleştirilmiş

Hastalığın tedavi edilmesi

Hastalanmanın önlenmesi

 Ödeme

Hizmete göre

Kişi ya da tanıya göre

 Mali risk

Ödeyici

Hizmeti sunan

 Hastane

Kar merkezi

Gider merkezi

 Yatkınlık

Aşırı kullanım

Eksik kullanım

Uzman

Genel hekim

 Odak noktası  Sistemin organizasyonu  Hizmet sunumu

 Hedef

 Gereksinim

Ortalama Yaşam Süresi ve Sağlık Harcamaları YAŞ GRUPLARINA GÖRE SAĞLIK HARCAMALARI

Yaş Grupları

Harcanan Para (USD)

Toplam Harcama İçindeki Yüzdesi

0-19

3.432

7,8

20-39

1.448

12,5

40-64

2.601

31

65-84

10.245

36,5

85+

17.071

12,1

Kaynak: (Alemayehu, Warner, 2004:637)

“DÜNYADA SAĞLIK YÖNETİMİ” Ana İlke; Sağlığı Teşvik

Tanım Sağlıkta hakkaniyeti sağlamaya odaklanmış, Spesifik bir sağlık problemine özgü ve sınırlı değil, Bulaşıcı ve bulaşıcı olmayan (kronik) hastalıklar ile Kazalar, şiddet ve mental problemler alanlarında yapılacak; Politika belirleme Eğitim Toplumsal kalkınma Yasal düzenlemeler(kurallar) ile ilgili çabaların tümü.

“DÜNYADA SAĞLIK YÖNETİMİ” Ana İlke; Sağlığı Teşvik

Tarihçe Temel; 12 Eylül 1978, Alma Ata, Temel Sağlık Hizmetleri Konferansı

Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO), küresel düzeyde 8 toplantı; 1986, Ottowa, 1988, Adelaide, 1991, Sundswall, 1997, Jakarta, 2000, Mexico, 2005, Bangkok 2009, Nairobi 2013, Helsinki

“DÜNYADA SAĞLIK YÖNETİMİ” Ana İlke; Sağlığı Teşvik

3 temel strateji; Etkinleştir,

Aracılar olsun, Destekle…

“DÜNYADA SAĞLIK YÖNETİMİ” Ana İlke; Sağlığı Teşvik

“Sağlığı Teşvik” için vazgeçilmez “Aracılar”; sadece sağlık sektörü değil, birey/aile/topluma ek olarak, aynı zamanda koordineli bir biçimde; merkezi ve yerel yönetim, sosyal ve ekonomik sektörler, sivil toplum kuruluşları, endüstri ve medya

“DÜNYADA SAĞLIK YÖNETİMİ” Ana İlke; Sağlığı Teşvik

Yapılması Gerekenler/Müdahale Alanları 1.Kamu sağlık politikaları geliştirme, 2.Destekleyici çevreler oluşturma, 3.Toplumsal hareketleri güçlendirme, 4.Kişisel becerileri/kişiyi güçlendirme, 5.Sağlık hizmetlerine yeniden oryantasyon 6.Değişim için kararlılık,

(paradigma değişikliklerine uyum)

,

DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ 2020 VİZYONU 2013-2020 GLOBAL EYLEM PLANI

XII. Genel Program’da temelde 3 ana konu gündeme alınmış;

 Bulaşıcı olmayan hastalıklar,  Ruh sağlığı,

 Bağışıklama – Aşı

DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ 2020 VİZYONU 2013-2020 GLOBAL EYLEM PLANI Kalkınma 2020 hedeflerinde sağlıkla ilgili alanlar;  Açlık ve beslenme,

 Çocuk ölümlerinin azaltılması,  Anne sağlığının iyileştirilmesi,

 HIV/AIDS, sıtma, diğer hastalıklarla mücadele,  Çevrenin sürdürülebilirliği,

 Küresel işbirliği.

DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ 2020 VİZYONU 2013-2020 GLOBAL EYLEM PLANI Kalkınma 2020 hedefleri çerçevesinde bazı öncelikli alanlar;

 Aşılama standartları,  Sağlık teknolojileri,  Diyet-fizik aktivite,  Yaşlanma,  Kadın ve Çocuk Sağlığı,

DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ 2020 VİZYONU 2013-2020 GLOBAL EYLEM PLANI Kalkınma 2020 hedefleri çerçevesinde bazı öncelikli alanlar;



Kolera,



Kronik hastalıklar,



Meslek hastalıkları,



İş sağlığı

AVRUPA BİRLİĞİ 2020 VİZYONU  Halk Sağlığı;  Strateji,  Program,  Mevzuat,  Yapısal fonlar,  Sağlık Güvenliği;  Hazırlıklı olma,  Aciller,  Kan/Doku/Organ Nakli,  İklim Değişikliği

AVRUPA BİRLİĞİ 2020 VİZYONU Sağlık Sistemleri Geliştirme;  Hastaların Serbest Dolaşımı,  Hasta Güvenliği,  Sağlık Sistemleri Performans Değerlendirmesi,  Sağlık Teknolojisi Değerlendirme,  E-health, Risk değerlendirilmesi:  Bilim komiteleri,  Diyalog ve işbirliği,  Elektromanyetik alanlar,  Nanoteknoloji

AVRUPA BİRLİĞİ 2020 VİZYONU Hastalıklara Karşı Eylem;  Bulaşıcı Hastalıklar,  Aşılama,  Major ve Kronik Hastalıklar,  Nadir hastalıklar Toplumda Sağlık;  Sosyal Belirleyiciler ve Sağlık Eşitsizlikleri,  Yaşlanma,  Nüfus Grupları,  Çıkar Grupları,  Sağlıklı Çevre,  Tarama ve Genetik

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ 2020 VİZYONU Genç Sağlığı Kan Hastalıkları Kan Güvenlik Şartları

Demanslar dahil olmak üzere Alzheimer Hastalığı Erken ve Orta Çocukluk

Gen ve Hastalıkları Küresel Sağlık

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ 2020 VİZYONU  Yaşam Kalitesi ve Sağlık  Mutluluk Sağlık  Sağlık Hizmetleri Sırasında İlişkili Enfeksiyon Kapma

 Lezbiyen/Gey/Biseksüel/Transseksüel Sağlığı  İleri Yaşlı ve Yaşlı Sağlığı

 Afetlerde hazırlıklı olma  Uyku Sağlığı

 Sağlığın Sosyal Belirleyicileri

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ HÜKÜMET HEDEFLERİ  Yaşlanan nüfus,  Sağlık sigortasız Amerikalıların sağlığa ulaşımının arttırılması

 Yeni enfeksiyon hastalıkları,  Kaliteli yaşam,

 Yaşam süresinin uzatılması,  Sağlıklı olma halinin coğrafyada dengeli dağılımı,

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ HÜKÜMET HEDEFLERİ  Aşılama,  Anne sütü,

 Ağız sağlığı,  Mamografi taramaları,

 Amerikalıların günde 5 cins meyve/sebze tüketmesini teşvik

İNGİLTERE’DE NHS 2020 VİZYONU  Sağlık Bakanlığı’nda “merhametli bakım”  Kanser araştırma ve tedavileri  Acil sağlık planlaması (kamu güvenliği)  Sağlık ve sosyal bakımda araştırma ve inovasyon  Sağlık hizmetlerinin etkinlik takibi  Zararlı alkol tüketimi  Uzun süren durumlar (hipertansiyon, depresyon, artrit, vb)

İNGİLTERE’DE NHS 2020 VİZYONU  Bunama  Sağlık ve sosyal bakımın entegrasyonu/seçenek arttırılması  Ruh sağlığı hizmetleri reformu  Çocuk sağlığı  İlaç kötü kullanım ve bağımlılığı  Hasta güvenliği  Terminal dönem sağlık hizmetleri

SONUÇ; AVRUPA ÜLKELERİ SAĞLIK HİZMETLERİNDE YENİ ODAKLAR Sağlık Hizmetlerinde Veri Yönetimi, Sınır aşan hastalıkların tehditleri, Yenilikçi tedavilere ulaşım, Hasta merkezlilik ve hastayı güçlendirme, Sağlığın ekonomik boyutu, Kronik hastalıklardan korunma, Uzaktan/elektronik/mobil sağlık ve sağlık kaydı.

SONUÇ; 2020 KÜRESEL SAĞLIK VİZYONU İÇİN EYLEM BAŞLIKLARI VİZYON;

“Sağlıklı İnsan”

MİSYON; Ülke çapında sağlıkta iyileştirme öncelikleri belirlemek, Sağlık, hastalık, sakatlık ve ilerleme fırsatları konusunda kamusal farkındalığı arttırmak, Ulusal/bölgesel/yerel düzeylerde uygulanabilir ve ölçülebilir hedefler geliştirerek izlemek, Sürdürülebilirlik, Çok sektörlü iyi uygulama örneklerini güçlendirmek, Kritik araştırma, değerlendirme, veri süreçlerini yönetmek

SONUÇ; 2020 KÜRESEL SAĞLIK VİZYONU İÇİN EYLEM BAŞLIKLARI HEDEFLER; Önlenebilir; hastalık, sakatlık, yaralanma ve erken ölümlerden uzaklaşarak, yüksek kaliteli hayat sağlamak,

Sağlıkta hakkaniyeti sağlamak, eşitsizlikleri ortadan kaldırmak, ve tüm grupların sağlığını geliştirmek, Sosyal ve fiziksel çevreyi iyileştirerek “herkese sağlık”, Yaşamın tüm evrelerinde, kaliteyi arttırmak, sağlığı ve sağlıklı davranışları geliştirmek

SON SÖZ; GELECEK…

 “İşbirliği”/ortaklıklar,  Hasta-merkezlilik,”bütünleşik hizmet”,  Teknolojik değerlendirme ve “ağ kurma”,  Şeffaflık, “hesap verebilirlik”,  “Hacim temelli” hizmetten “değer temelli” hizmete geçiş,  “Kaynak” yönetimi,

KRİTİK KARAR NOKTALARI; İLKELER

 YAPILANI DEĞİL “YAPILMAYANI YAPMA”(INOVASYON)  “NİCELİKTEN NİTELİĞE GEÇİŞ”İ SAĞLAMA,  “KATILIMCI” BİRLİKTE KULLANIM (AFİLİYASYON),  KAMU/ÖZEL AYRIMI YAPMADAN “KAMU YARARI”  “SÜRDÜRÜLEBİLİR” MODEL

 “GÜÇLER AYRILIĞI”…

KRİTİK KARAR NOKTALARI; EYLEMLER

 FARKLI MESLEK GRUPLARI İLE “EKİP” OLMA,

 YÜKSEK MALİYET VE “SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK”,  HER DÜZEYDE KARAR VERME VE “KATILIMCI YÖNETİM”,

 KÜLTÜR DEĞİŞİMİ+BİLGİ PAYLAŞIMI+“HESAP VERME”  DOĞRU KAYIT+GERİBİLDİRİM; “BİLGİ YÖNETİMİ”,

RELMAN,

ACADEMİC MEDİCİNE, 1998

“PEK AZ DOKTOR VE HEMŞİRE, kendilerinin içinde hizmet verdiği sağlık sisteminde, ne olup bitiyor, sistem niye bu kadar hızla değişiyor, kendileri bu değişimin neresinde; BUNU ANLAYANLAR ARASINDADIR.”

Doç. Dr. S. Haluk ÖZSARI T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Politikaları Kurulu Üyesi [email protected]