Wydanie 2/2015

PipeLine h Przeciskowe projekty kolejowe 1 | Przepusty h CC-GRP OD 3000, przecisk pod torami kolejowymi, Cikowice, PL 3 | Rury przeciskowe h zainstalowane pod torami kolejowymi, Ettelbruck, LU 4 | Premiera rur przeciskowych h w Hongkongu 5 | Rury h zainstalowane metodą przeciskową w porcie Cape Lambert, AUS 6 | Rury przeciskowe XXL h zamiast betonowych przepustów kolejowych, PL 7 | Wywiad z Kimberly Paggioli – Rury przeciskowe GRP h poradzą sobie w każdych warunkach 8 | Projekty bezwykopowe – na właściwym torze z rurami GRP h, Budapeszt, HU 8 | Wiercenie poziome z użyciem rur GRP h o małej średnicy pod linią kolejową w Holandii, NL 9 | Najtrudniejszy chorwacki projekt przeciskowy z wykorzystaniem rur h 10 | Rosyjskie koleje zatwierdziły produkty h 11 | Rury przeciskowe GRP h pod torami kolejowymi w Třinec, CZ 12 | Rury h do budowy i modernizacji linii kolejowych dużych prędkości, Ciechanów, PL

Przepusty h CC-GRP OD 3000 Przecisk pod torami kolejowymi Kiedy trasa rurociągu przechodzi pod nasypem kolejowym, zazwyczaj najlepszą metodą instalacji rur jest przecisk hydrauliczny, jako że nie zakłóca on ruchu pociągów. W Cikowicach, miejscowości na południu Polski, w nasypie kolejowym zamontowano cztery przepusty o średnicy 3000 mm i długości 34 m każdy, których zadaniem jest odprowadzanie wód powodziowych. Rury GRP wykorzystane do realizacji tego wymagającego projektu dostarczył HOBAS System Polska Sp. z o.o. W 2010 roku rzeka Raba wystąpiła z brzegów i zalała Cikowice wraz z sąsiednimi wsiami. Na nieszczęście miejscowość ta od północnej

strony ogrodzona jest nasypem kolejowym, który zadziałał jak tama powodując dodatkowe spiętrzenie wody. Od strony Cikowic jej poziom był przez to prawie o metr wyższy niż z drugiej, gdzie znajdują się głównie łąki. Aby umożliwić odprowadzenie nadmiaru wody i zapobiec takim sytuacjom w przyszłości, w 2014 roku zainicjowano projekt ochrony przeciwpowodziowej. Inwestycja ta została zrealizowana w ramach modernizacji linii kolejowej E30/C-E 30 i obejmowała wykonanie czterech dużych przepustów pod nasypem kolejowym. W przypadku ponownego podniesienia się poziomu wody przepusty odprowadzą jej nadmiar na drugą stronę.

E System Polska Sp. z o. o. | ul. Koksownicza 11 | 41-300 Dąbrowa Górnicza | PL T +48.32.639 04 50 | F +48.32.639 04 52 | [email protected] | www.hobas.com

h PipeLine | Wydanie 2/2015 | Strona 02

Rok budowy 2014 Czas budowy 2 miesiące Całkowita długość rurociągu 136 m w 4 odcinkach o długości 34 m każdy Średnica

Potrzebne do wykonania przepustów rury o zewnętrznej średnicy 3000 mm zostały dostarczone przez HOBAS. Gładka wewnętrzna powierzchnia tych rur sprawia, że niesione wraz z wodą powodziową nieczystości nie powodują zamulenia rur, a dzięki ich gładkiej powierzchni zewnętrznej ułatwione jest ponowne rozpoczęcie prac przeciskowych, przerwanych ze względu np. na silne opady. Woda powoduje bowiem, że ziemia stykająca się bezpośrednio z powierzchnią rury nieco się ubija i działa jak klej, więc po opadnięciu poziomu wody potrzeba większej siły, by na nowo zacząć przeciskanie rury przez nasyp.

OD 3000 Sztywność SN 40000, SN 64000 Zastosowanie Przepust pod koleją dla odprowadzenia wód opadowych Metoda instalacji Metoda bezwykopowa / przecisk Klient Polskie Linie Kolejowe S.A.

Najbardziej czasochłonnym, a jednocześnie najważniejszym element całej operacji było przygotowanie terenu robót. Podłoże dla maszyny, która wciskała rury w nasyp, musiało być precyzyjnie przygotowane. Jeśli nie zostałoby dobrze zabezpieczone przed osuwaniem, maszyna mogłaby się przemieścić i wykonanie przepustu byłoby bardzo trudne. Przy osadzaniu maszyny ważne było też zachowanie odpowiedniego spadku rury, tak by w przyszłości woda przepływała w niej we właściwym kierunku. Gdy rury zostały przeciśnięte przez nasyp, przeprowadzono prace zabezpieczające końce. Od strony wlotowej zostały one ścięte zgodnie z nachyleniem skarpy, natomiast część wylotowa została zabudowana klapą zwrotną zatrzymującą wodę, gdyby ta chciała popłynąć w niewłaściwym kierunku.

Wykonawca Intercor / PROI, PROI2 Zalety

Instalacja przepustów trwała około dwóch miesięcy i obecnie są one pomyślnie eksploatowane.

Gładka powierzchnia zewnętrza i wewnętrzna rur, wysoka wytrzymałość strukturalna

Kontakt: [email protected]

h PipeLine | Wydanie 2/2015 | Strona 03

Na właściwych torach z rurami h – Rury przeciskowe h zainstalowane pod torami kolejowymi w Luksemburgu Instalacja rurociągów biegnących pod liniami kolejowymi zawsze stanowi trudne przedsięwzięcie. O ile w przypadku dróg zawsze istnieje możliwość czasowego ich zamknięcia lub zmiany organizacji ruchu, to w przypadku projektów kolejowych instalacja stwarza znacznie większe problemy. Z tego też powodu, szczególnie w przypadku projektów kolejowych, inżynierowie mają tendencje do wyboru technologii bezwykopowych. Dodatkową zaletą tej metody instalacji jest fakt, że nawet bardzo długi rurociąg może zostać przeciśnięty bez widocznych na powierzchni placów budowy.

Rok budowy 2009 Czas wykonania 3 dni Całkowita długość rurociągu 40 m Specyfikacja OD 1720, grubość ścia-

Nie tylko metoda instalacji, ale również wybór odpowiedniego materiałów wymaga starannego rozważenia. Elektryczne systemy szynowe wytwarzają pole elektromagnetyczne, które może prowadzić do korozji takich materiałów jak stal czy żeliwo. Dodatkowo, prądy błądzące mogą przepływać do metalowych elementów rur. Tych ryzyk należy unikać za wszelką cenę.

nek 68 mm Sztywność SN 64000 Zastosowanie Rura osłonowa Klient

W mieście Ettelbruck w Luksemburgu planowano ułożenie nowego rurociągu pod torami kolejowymi. Tym rurociągiem miałyby biec różnorodne instalacje i przewody. Początkowo projektanci zdecydowali się na rurę ochronną wykonaną z betonu, jednak szybko zmienili zdanie, gdy dowiedzieli się o zaletach rur HOBAS, z których najważniejszą przy inwestycjach kolejowych jest to, że rury GRP nie zawierają żadnych metalowych elementów, a co za tym idzie, są odporne na korozję i nie przewodzą prądu elektrycznego – prądy błądzące nie uszkadzają rur HOBAS.

SIDEN Wykonawca Kuhn, K-Boringen Zalety Niski ciężar, relatywnie niewielki stosunek wymiarów średnicy zewnętrznej do wewnętrznej

W lutym 2009 roku, rury HOBAS o średnicy OD 1720 zostały ułożone pod torami, na głębokości 3 metrów, metodą przecisku hydraulicznego. Po zakończeniu prac wewnątrz rurociągu wykonano wylewkę betonową o grubości 25 cm celem ułatwienia w przyszłości prac konserwacyjnych, które będą przebiegać w rurze. Klient i wykonawca byli jednakowo pod wrażeniem szybkości instalacji i zadowoleni z niewielkiego ciężaru i małej średnicy zewnętrznej, dzięki czemu komora przeciskowa mogła być znacznie mniejsza niż pierwotnie przewidywano. Jakość HOBAS – rozwiązanie w każdej sytuacji! Kontakt: [email protected]

h PipeLine | Wydanie 2/2015 | Strona 04

Premiera rur przeciskowych h w Hongkongu – Bezwykopowa instalacja rur osłonowych pod torami kolejowymi Rok budowy 2013 Czas realizacji

W grudniu 2013 roku na terytorium Hongkongu przeprowadzono instalację rur HOBAS OD 1026, SN 320000 metodą przecisku hydraulicznego; zadaniem rur będzie ochrona linii elektroenergetycznych.

6 nocy / 15 godzin Średnica OD 1026 Klasa ciśnienia PN 1 Klasa sztywności SN 320000 Zastosowanie Rurociąg osłonowy linii elektroenergetycznych Klient MTR Corporation Limited Projektant Ove Arup & Partners Hong Kong Limited

MTR (skrót od Mass Transit Railway) to system szybkich kolei w Hongkongu, na który składa się ponad 200 km torów. Dziennie korzysta z niego średnio 2,45 mln pasażerów, co czyni zeń jeden z najbardziej rentownych systemów szybkich kolei na świecie. Zarządzająca koleją spółka MTR Corporation rozbudowuje obecnie sieć transportową w pobliżu stacji Hung Hom w regionie Koulun. Przestrzeń przy istniejących już torach jest bardzo ograniczona, więc firma budowlana zmuszona była usunąć część pobliskiego zbocza na długości ponad 400 m oraz przenieść istniejące linie elektroenergetyczne. Planowana nowa trasa biegnie pod podwójnymi torami kolejowymi, dlatego kierownicy projektu poszukiwali jak najmniej inwazyjnego i najkorzystniejszego rozwiązania. Systemy rurowe HOBAS spełniły wszystkie ich oczekiwania: rury HOBAS CC-GRP o średnicy zewnętrznej OD 1026 mm i klasie sztywności SN 320000 przeciśnięto pod torami na odcinku o długości 12 metrów i na głębokości 2,3 m; zadaniem rur HOBAS będzie ochrona linii elektroenergetycznych. Wykonane z nieprzewodzącego materiału i cechujące się dużą wytrzymałością, rury HOBAS idealnie nadawały się do tego projektu.

Wykonawca Gammon – Kaden SCL 1111 Joint Venture Wykonawca przecisku Victory Trenchless Engineering Company Limited Zalety Nieprzewodzący materiał rurowy, duża wytrzymałość, gładka powierzchnia zewnętrzna rur, prosty w obsłudze system łączenia rur

Podczas instalacji kilka kwestii stanowiło prawdziwe wyzwanie. W związku z ograniczoną przestrzenią roboczą na pryzmie podsypki toru, komora startowa musiała być dosyć wąska (4 x 4,5 m); ponadto niemożliwe było składowanie rur w miejscu instalacji, lecz trzeba je było po kolei przetaczać na tymczasowych torach na odcinku liczącym 50 m. Szybka kolej w Hongkongu jeździ przez 19 godzin dziennie: od 5:30 rano do wpół do pierwszej w nocy, dlatego klient zadecydował, że prace instalacyjne mogą być prowadzone wyłącznie w nocy, między 1:30 a 4:00 rano. Wykonawca musiał pracować niezwykle wydajnie, by w ciągu 2,5 h osiągnąć zakładane cząstkowe cele instalacji. Dzięki gładkiej powierzchni zewnętrznej oraz systemowi łączników gwarantującemu szybki i prosty montaż rury HOBAS w dużym stopniu przyczyniły się do usprawnienia procesu instalacji. Ze względu na ograniczoną ilość miejsca po drugiej stronie torów niemożliwe było wybudowanie komory odbiorczej. Zamiast tego po położeniu rur zdemontowano w ich wnętrzu głowicę maszyny drążącej, a następnie wyciągnięto ją przez komorę startową. Po sześciu nocach i 15 godzinach przecisku instalacja rur została pomyślnie ukończona. Kontakt: [email protected]

h PipeLine | Wydanie 2/2015 | Strona 05

Rury przeciskowe h w Australii Rury h zainstalowane metodą przeciskową w porcie Cape Lambert

Rok budowy 2012

Około 50 tys. lat temu region Pilbara w północno-zachodniej Australii został zasiedlony przez przodków dzisiejszych Aborygenów. Od roku 2012 rury przeciskowe HOBAS OD 2250, z których wykonano systemy odprowadzania wód opadowych, odgrywają ważną rolę w rozwijającym się na tym obszarze przemyśle górniczym.

Czas wykonania 6 miesięcy Całkowita długość rurociągu 308 m

W latach 50. XX w. odkryto, że w regionie Pilbara znajdują się jedne z największych na świecie złóż rudy żelaza. Od tego czasu ich wydobycie to ważny element australijskiej gospodarki, dzięki takim spółkom górniczym jak Rio Tinto. Znaczna część wydobywanej rudy jest eksportowana za granicę, dlatego w regionie tym rozbudowano infrastrukturę kolejową oraz duże porty, aby możliwy był jej transport. Jednym z największych portów jest należący do Rio Tinto port Cape Lambert. Pociągi przewożą około 80 mln ton rudy żelaza rocznie, kursując z kopalni Rio Tinto do portu Cape Lambert, gdzie ruda jest przetwarzana i ładowana na statki.

Specyfikacja rur OD 2250, PN 1, SN 32000 Klient Rio Tinto Pracownia projektowa Sinclair Knight Mertz Wykonawca NRW, Tunnel Boring

Port Cape Lambert jest obecnie rozbudowywany, dzięki czemu do połowy roku 2015 jego przepustowość zostanie podwojona. Szacuje się, że po ukończeniu inwestycji z portu tego eksportować się będzie rocznie 200 mln ton rudy żelaza. Integralną częścią projektu była rozbudowa biegnących pod trasą linii kolejowej systemów odwadniających „Sam’s Creek”, których zadaniem jest odprowadzanie wód opadowych w porze deszczowej. Linie kolejowe musiały być czynne przez cały czas trwania prac budowlanych, by zapewnić nieprzerwane ładowanie rudy na statki. Zatrzymanie produkcji nie wchodziło w grę, przez co jedyną opcją była instalacja rur metodą bezwykopową. Sinclair Knight Merz, projektant nowego przepustu odwadniającego, zaplanował dwa rzędy rur o wewnętrznej średnicy 2100 mm o długości około 100 metrów każdy. Dla celów tego projektu wybrano rury przeciskowe HOBAS o średnicy zewnętrznej 2250 mm i sztywności SN 32000. Ponieważ grunt w miejscu instalacji jest twardy i kamienisty, obliczona początkowo siła przecisku wyniosła maksymalnie 7850 kN. Dzięki gładkiej zewnętrznej powierzchni rur przeciskowych HOBAS rzeczywiście zastosowane siły przeciskowe były znacząco mniejsze niż przewidywano. Średnica zewnętrzna rur HOBAS jest ponadto znacznie mniejsza niż średnica rur betonowych o podobnych parametrach, co pozwoliło zwiększyć miąższość warstwy gruntu pod torami kolejowymi; dzięki czemu zmniejszono ryzyko prowadzonej inwestycji oraz skrócono czas instalacji. Czas realizacji prac był znacznie krótszy niż czas szacowany dla rur betonowych od lokalnego dostawcy. Dlatego, biorąc pod uwagę napięte ramy czasowe projektu, HOBAS okazał się być optymalnym rozwiązaniem. Projekt ten ustanowił nowy rekord pod względem największej średnicy rur przeciskowych HOBAS kiedykolwiek zainstalowanych w Australii, przecierając szlaki podobnym projektom związanym z nieustannie rozwijającym się australijskim przemysłem górniczym. System odwadniający Rio Tinto został także wykorzystany w celu szerzenia idei świadomości kulturowej: poproszono lokalnych artystów pomalowanie rur HOBAS w stylu charakterystycznym dla rdzennych mieszkańców tych terenów. Malowidła te mają przynieść szczęście ludziom żyjącym na tym terenie, a ozdobione nimi rury HOBAS stały się częścią miejscowego krajobrazu. Kontakt: [email protected]

Australia Zalety Niskie siły przecisku, niski stosunek wymiarów średnicy wewnętrznej do zewnętrznej

h PipeLine | Wydanie 2/2015 | Strona 06

Rury przeciskowe XXL h zamiast betonowych przepustów kolejowych Rury h OD 3600 przeciskane pod torami kolejowymi w Gdańsku Rok budowy 2013 Czas realizacji 2 miesiące

Ponieważ wykonany z betonu przepust znajdujący się w Gdańsku pod linią kolejową E65 Warszawa– Gdynia przestał radzić sobie z wysokim poziomem wody z pobliskiego strumienia, podjęto decyzję o jego wymianie. W tym celu pod nasypem kolejowym wykonano przecisk rurami HOBAS o średnicy zewnętrznej 3600 mm.

Średnica OD 3600 Klasa ciśnienia PN 1 Klasa sztywności SN 40000 Zastosowanie Przepust kolejowy Klient PKP Polskie Linie Kolejowe

Betonowy przepust o wymiarach 2 x 1,2 m nie był w stanie przyjąć podwyższonego poziomu wody występującego w pobliskim Strumieniu Królewskim podczas intensywnych opadów deszczu, co prowadziło do okresowego zalewania sąsiadujących terenów. Nie było żadnych wątpliwości co do tego, że przepust należy wymienić. Pierwszy projekt zakładał zastosowanie dwóch ułożonych równolegle betonowych przepustów o kwadratowym kształcie i wymiarach 2 x 2 m, które miały zostać ułożone w otwartym wykopie. Wkrótce jednak stało się jasne, że projekt ten nie był dostosowany do warunków lokalnych i konieczne było przyjęcie innego rozwiązania. W 2013 roku rozpoczęto nowy projekt rewitalizacji, który zakładał budowę pojedynczego okrągłego przepustu. Zdecydowano się wykonać nowy przepust metodą przecisku z zastosowaniem rur GRP HOBAS o średnicy OD 3600.

Wykonawca Przedsiębiorstwo Usług Technicznych (PUT) INTERCOR, PROI2 Zalety Zachowanie ciągłości ruchu kolejowego, odporna na prądy błądzące rura o wysokiej wytrzy-

Roboty przeprowadzono korzystając z zestawu siłowników hydraulicznych i specjalnej głowicy wiertniczej zaprojektowanej na potrzeby tego przedsięwzięcia. W miejscy przecięcia się trasy nowego i starego rurociągu stary przepust został rozebrany i usunięty. Na koniec procesu montażu przestrzeń pomiędzy starym i nowym obiektem wypełniono cementem. Ze względów bezpieczeństwa konieczne było zabezpieczenie torów kolejowych konstrukcją odciążającą tzw. wiązkami szwajcarskimi. W przypadku jakichkolwiek ruchów gruntu spowodowanych procesem przecisku podpory te zapewniłyby równomierne przeniesienie na szyny obciążenia wywieranego przez pociągi.

małości

Po magistrali kolejowej E65 pociągi przejeżdżają co trzy minuty. Co prawda prędkość pociągów na tym odcinku ograniczono ze względu na roboty budowlane do 30 km/h, jednak zastosowanie bezwykopowej metody montażu pozwoliło uniknąć przerw w ruchu kolejowym. Wykonawcy, firmy PUT INTERCOR z Zawiercia oraz PROI2 z Katowic, byli bardzo zadowoleni z wyniku realizacji przedsięwzięcia, montowali oni systemy rur HOBAS już kilkukrotnie w przeszłości i doceniają wysoką jakość tych produktów. Kontakt: [email protected]

By obejrzeć film z instalacji w Gdańsku, kliknij na obrazek lub link poniżej. http://bit.ly/1GuANDU

h PipeLine | Wydanie 2/2015 | Strona 07

Rury GRP h poradzą sobie w każdych warunkach Wywiad z Kimberly Paggioli, dyrektorem ds. kontroli jakości i marketingu w HOBAS Pipe USA Amerykańskie Stowarzyszenie Inżynierii Kolejowej i Utrzymania Torów (AREMA) do tegorocznej edycji Wytycznych Inżynierii Kolejowej dodało rury wzmacniane włóknem szklanym. Oznacza to, że nowa specyfikacja obejmuje rury HOBAS, poszerzając tym samym zakres ich zastosowań w projektach związanych z kolejnictwem. Kimberly Paggioli, dyrektor ds. kontroli jakości i marketingu w HOBAS Pipe USA, podzieliła się z nami informacjami na temat stosowania rur HOBAS wzmacnianych włóknem szklanym w inwestycjach kolejowych na terenie Stanów Zjednoczonych oraz w innych miejscach na świecie. Z jakimi wyzwaniami trzeba się zmierzyć podczas bezwykopowego układania rur pod torami kolejowymi? KP: Przy niemal wszystkich projektach tego typu koniecznym warunkiem jest, by podczas instalacji rur zachowany został ruch pociągów na torach. Oznacza to stosowanie metod bezwykopowych. Rury HOBAS spełniają wymogi określone w specyfikacji AREMA, zarówno przy instalacji metodą reliningu, jak i przecisku hydraulicznego. Jakie wymogi muszą spełniać rury, aby nadawały się do tego typu inwestycji? KP: Rura musi mieć odpowiednią wytrzymałość – tak, by była w stanie przenieść obciążenie spowodowane ruchem pociągów. Po drugie, dzięki temu, że rury HOBAS nie są wykonane z metalu, wyeliminowane zostało ryzyko negatywnego wpływu ewentualnych prądów błądzących na rurociąg. Właśnie dlatego w projektach zakładających umieszczenie rur osłonowych preferowane są często rury HOBAS, a nie rury stalowe. Po trzecie wreszcie, rury HOBAS bez trudu spełniają wymogi dotyczące długoterminowej eksploatacji, a do tego można tak sterować procesem ich produkcji, by uzyskać wymaganą wytrzymałość wzdłużną, pozwalającą wytrzymać rurom siły przecisku przewidziane przez wykonawcę. Czy rury HOBAS cechują się jeszcze jakimiś zaletami, które są szczególnie przydatne podczas przecisku pod torami kolejowymi? KP: Nasze rury montowane pod torami kolejowymi stanowią zazwyczaj część systemu kanalizacji sanitarnej, zatem bardzo istotną kwestią jest ich odporność na korozję. Rury wyposażone są w zlicowane, dokładnie dopasowane łączniki z uszczelkami, co zapewnia szybki montaż i absolutną szczelność. Ponadto rury HOBAS cechują się gładką, równomierną na całej długości i niechłonną powierzchnią zewnętrzną, dzięki czemu możliwe jest zmniejszenie sił przecisku, a także bezpieczniejsza instalacja i wydłużenie odcinków przeciskowych. Czy trudno jest spełnić wymogi określone w specyfikacji AREMA i co to oznacza dla HOBAS w Stanach? KP: Nasze rury już od drugiej połowy lat osiemdziesiątych były powszechnie stosowane pod torami kolejowymi na terenie całego kraju. Jednak teraz, dzięki włączeniu rur wzmacnianych włóknem szklanym do specyfikacji AREMA, stosowanie rur HOBAS w projektach zakładających ich montaż pod torami kolejowymi stanie

się dużo prostsze. Obecnie za każdym razem, gdy rura przecina trasę kolejową, inżynier bądź wykonawca musi przedłożyć zezwolenie wydane przez posiadacza prawa drogi. Ten proces można znacznie przyspieszyć, jeśli odnośny produkt już posiada standardowe specyfikacje. Komisje AREMA, których zadaniem jest ocena produktów, przeprowadzają bardzo szczegółowe badania i zatwierdzają wyłącznie najlepsze produkty. Dlatego fakt, że nasze rury zostały włączone do Wytycznych AREMA, stanowi potwierdzenie najwyższej jakości rur HOBAS. Ile pomyślnie ukończonych projektów kolejowych ma już na swoim koncie HOBAS Pipes USA? KP: Jest ich tyle, że nawet nie jestem w stanie ich zliczyć. A z pewnością będzie ich jeszcze więcej. Wytyczne Inżynierii Kolejowej (MRE) są publikowane co roku w kwietniu i można je nabyć na www.arema.org/catalog.aspx Jeśli mają Państwo pytania dotyczące zastosowania rur HOBAS CC-GRP w projektach związanych z kolejnictwem, prosimy o ich przesłanie na adres [email protected].

h PipeLine | Wydanie 2/2015 | Strona 08

Projekty bezwykopowe pod torami z rurami GRP h Rury przeciskowe h zainstalowane pod linią tramwajową na Węgrzech Ze względów bezpieczeństwa węgierskie państwowe przedsiębiorstwo kolejowe MÁV stawia specjalne wymogi materiałom, które mają być instalowane pod torami kolejowymi. Przez lata tradycyjnie stosowanym rozwiązaniem, były podwójne rury stalowe, z przestrzenią między nimi wypełnioną zaprawą murarską. W 2002 roku HOBAS uzyskał od MÁV jednorazowe zezwolenie na wykonanie instalacji metodą przecisku hydraulicznego w Aszófő, z wykorzystaniem rur o długości 18 metrów i średnicy OD 820 (SN 32000, PN 1). Rury HOBAS zyskały aprobatę przedsiębiorstwa kolejowego dzięki strukturalnym właściwościom materiału, z jakiego zostały wykonane, odporności na korozję powodowaną prądami błądzącymi, długiemu okresowi eksploatacji oraz łatwości instalacji. W wyniku tego pierwszego, pomyślnie przeprowadzonego projektu i wykonaniu dokładnych badań oraz obliczeń, w 2010 roku MÁV wydał ogólną aprobatę na stosowanie rur HOBAS w inwestycjach kolejowch. Od tego czasu rury HOBAS zostały wykorzystane w wielu zrealizowanych na Węgrzech projektach związanych z koleją.

Rok budowy 2007 Całkowita długość rurociągu 30 m Średnica OD 1720 Klasa ciśnienia PN 1 Klasa sztywności SN 32000

Strumień Ördögárok, zwany także Diabelskim Rowem, odprowadza wody opadowe z gór Buda do Dunaju przepływającego przez Budapeszt. W górnej partii gór strumień płynie naturalnym korytem, jednak niżej jego bieg został skierowany do przepustu. Na budapeszteńskiej ulicy Hűvösvölgyi przepust ten przecina tory tramwajowe. Kiedy w 2007 roku konieczna okazała się wymiana rur przepustu, wykonawca nalegał na instalację metodą bezwykopową z użyciem rur HOBAS, aby zminimalizować wpływ inwestycji na środowisko naturalne i maksymalnie zredukować zakłócenia ruchu ulicznego, a także by w pełni wykorzystać doskonałe właściwości tworzywa GRP. Metodą przecisku hydraulicznego ułożono pod torami tramwajowymi 30 metrów rur o średnicy OD 1720 mm i klasie sztywności SN 32000 – realizacja projektu została pomyślnie zakończona, ku ogromnemu zadowoleniu wykonawcy.

Zalety Niewielki wpływ na środowisko i ruch uliczny, doskonałe właściwości strukturalne

Rok budowy 2011

Kontakt: [email protected]

Długość rurociągu 36 m Średnica OD 220 Grubość ścianki 20 mm Metoda instalacji Wiercenie poziome Zastosowanie Rura osłonowa Wykonawca ProRail Zalety Szybka instalacja dzięki wciskanym łącznikom, lekki materiał o dużej wytrzymałości, elastyczność w zakresie projektowania rur

Wiercenie poziome z użyciem rur GRP h o małej średnicy pod linią kolejową w Holandii W 2010 roku, w związku z budową w porcie Rotterdam nowych zakładów przemysłowych, konieczne stało się położenie nowej linii zasilającej o napięciu 10 tys. woltów, zapewniającej wystarczające dostawy prądu. Zgodnie z kolejowymi przepisami bezpieczeństwa wszystkie przewody oraz rurociągi ciśnieniowe biegnące pod torami muszą znajdować się w rurach ochronnych; dlatego ProRail, spółka odpowiedzialna za niderlandzką sieć kolejową, rozpoczęła poszukiwanie optymalnego rozwiązania, uwzględniającego rury o małej średnicy. Kluczowym czynnikiem była szybkość instalacji, więc zazwyczaj stosowane w takich przypadkach rury GRE, klejone na złączach, nie wchodziły w rachubę. ProRail zwróciła się zatem do HOBAS Benelux. Instalacja łatwych w obsłudze i lekkich rur HOBAS GRP jest szybka, dzięki zlicowanym zewnętrznie łącznikom i gładkiej powierzchni zewnętrznej. HOBAS Benelux już od dziesięciu lat jest autoryzowanym dostawcą rur wyko-

rzystywanych pod torami kolejowymi w Holandii. Najmniejszą dotychczas dostarczoną do ProRail rurą HOBAS GRP, była rura o średnicy OD 427 mm. W tym przypadku, dzięki elastycznym rozwiązaniom stosowanym przy projektowaniu rur HOBAS możliwe było wyprodukowanie rur przeciskowych o wymaganej średnicy OD 220 mm i ściankach o grubości 20 mm. Rury te z łatwością znoszą maksymalne siły występujące podczas wiercenia poziomego (wynoszące 148 kN) i spełniają wszelkie wymogi bezpieczeństwa obowiązujące na kolei. Instalacja rury macierzystej o długości 36 metrów na głębokości 4 metrów zajęła tylko jeden dzień. Rury GRP wykorzystane zostały także w kolejnych projektach z użyciem rur o małej średnicy, realizowanych metodą wiercenia poziomego i przecisku hydraulicznego, w których rury biegną pod torami kolejowymi. Tym samym portfolio spółki ProRail powiększyło się o rury GRP o średnicy OD 220. Kontakt: [email protected]

h PipeLine | Wydanie 2/2015 | Strona 09

Przecisk hydrauliczny pod torami kolejowymi i drogą Najtrudniejszy chorwacki projekt przeciskowy z wykorzystaniem rur h

Rok budowy 2011 Czas wykonania

Slawonia to region położony we wschodniej Chorwacji, znany także jako „chorwacki spichlerz”. Aby zagwarantować obfite zbiory, konieczny jest niezawodny system nawadniający. Właśnie dlatego w ramach rozległego projektu irygacyjnego ułożono tam metodą przecisku hydraulicznego 513 m rur HOBAS OD 2047.

3 miesiące Całkowita długość rurociągu 513 m Średnica OD 2047, grubość ścianki 65 mm

Najtrudniejszy jak do tej pory projekt przeciskowy na terenie Chorwacji z wykorzystaniem rur HOBAS, realizowany przez firmę budowlaną Aquaterm, specjalizującą się w technologii przecisku hydraulicznego, przebiega pod autostradą i torami kolejowymi. Zgodnie z planem wywiercono trzy równoległe do siebie odcinki, by precyzyjnie rozmieścić rury przeciskowe. Padające w czasie instalacji ulewne deszcze i śnieg stanowiły nie lada wyzwanie zarówno dla robotników, jak i dla sprzętu, ale nie dla rur HOBAS, które można układać niezależnie od warunków pogodowych. Projekt wzbudził duże zainteresowanie w całym regionie alpejsko-adriatyckim: plac budowy odwiedzali specjaliści ds. projektowania, budowy i finansów z Chorwacji, Bośni, Serbii i Słowenii, aby zapoznać się z technologią przecisku hydraulicznego.

Klasa ciśnienia PN 1 Klasa sztywności SN 32000 Zastosowanie Rurociąg nawadniający Inwestor Hrvatske Vode Pracownia projektowa Institut IGD d.d., Kršimir Galić d.i.g. Wykonawca Aquaterm d.o.o. Karlovac

Inwestor jest tak zadowolony z wyjątkowych właściwości produktów HOBAS oraz szybkiej instalacji, że w kolejnym realizowanym projekcie związanym z nawadnianiem ponownie zdecydował się zastosować rury HOBAS o tej samej średnicy.

Zalety Krótki czas instalacji, niewielki ciężar, odporność na ścieranie, niskie koszty utrzymania w okresie

Kontakt: [email protected]

eksploatacji

h PipeLine | Wydanie 2/2015 | Strona 10

Rok budowy

Rosyjskie koleje zatwierdziły produkty h Przecisk hydrauliczny rur GRP pod linią kolejową

2013 Czas realizacji 4 miesiące Długość rurociągu 137 m Średnica

Niewielu producentów rur oferuje szeroki asortyment rozwiązań technicznych i posiada autoryzację, pozwalającą na instalację ich produktów pod torami rosyjskich kolei. Aby uzyskać zatwierdzenie, produkty muszą spełniać wymogi i normy Kolei Rosyjskich, będących jedną z trzech największych spółek kolejowych na świecie. Kluczową kwestią jest bezpieczeństwo.

OD 1434 i 1638 Klasa ciśnienia PN 1 Klasa sztywności SN 32000 i 40000 Zastosowanie Przepust pod torami kolejowymi Metoda instalacji Przecisk, wykop otwarty Klient

Latem 2012 roku Koleje Rosyjskie udzieliły HOBAS zezwolenia na realizację pilotażowego projektu, dotyczącego torów kolejowych między Surgutem a Tobolskiem – miastami położonymi odpowiednio w obwodzie tiumeńskim i samarskim. W regionie tym trwa budowa drugiej linii torów kolejowych, pod którą biegnie stary przepust; konieczna okazała się jego wymiana, ponieważ stare rury z blachy falistej były bardzo skorodowane, co negatywnie wpływało na ich wytrzymałość. Ponadto wykonawca poprosił, by zastosować środki ochronne przeciwko zalewaniu wodą w trakcie trwania prac budowlanych, oraz by nie modyfikować naturalnych koryt rzecznych. Kolejnym warunkiem były najmniejsze z możliwych zakłócenia ruchu kolejowego podczas wykonywania prac.

Koleje Rosyjskie OAO Zalety Odporność na korozję i ścieranie, wysoka odporność na zniszczenie, łatwa instalacja

W tych okolicznościach wykonawca zdecydował się na rury HOBAS OD 1434, przeciskane pod torami kolejowymi, tuż obok starego przepustu, metodą wiercenia świdrem śrubowym. Planowano najpierw usunąć masy ziemne, transportując je za pośrednictwem świdra przez stalową obudowę. Po dotarciu głowicy wiercącej do komory końcowej przyłączono rury HOBAS GRP do stalowej obudowy przecisku i przeciśnięto je do komory końcowej. Następnie położono rury HOBAS OD 1638 w otwartym wykopie. Na czas trwania prac budowlanych w obrębie torów wprowadzono ograniczenie prędkości pociągów do 40 km/h. Dzięki zastosowaniu technologii bezwykopowej możliwe było utrzymanie ruchu kolejowego na tej trasie. Produkty HOBAS wyróżniają się nie tylko właściwościami strukturalnymi i odpornością na korozję (zwłaszcza w odniesieniu do prądów błądzących), lecz także długim okresem eksploatacji i łatwą instalacją. Prace budowlane ukończono w październiku, w czasie zaledwie czterech miesięcy i ku zadowoleniu wszystkich zaangażowanych stron. Po sukcesie tego projektu Koleje Rosyjskie przyznały spółce HOBAS Rosja oficjalnego zatwierdzenie na wykorzystywanie produktów HOBAS w związku z przyszłymi inwestycjami, obejmującymi instalację pod torami kolejowymi na terenie Rosji. Kontakt: [email protected]

h PipeLine | Wydanie 2/2015 | Strona 11

Znaleźć miejsce dla pociągu Rury przeciskowe GRP h pod torami kolejowymi w Třinec (Czechy) Rurociągi, których trasa biegnie pod drogami, ciekami wodnymi bądź budynkami, stanowią ogromne wyzwanie dla wykonawcy. Ominięcie przeszkody, a co za tym idzie – wydłużenie rurociągu, wiąże się często z tak znacznym zwiększeniem kosztów, że realizacja projektu staje pod znakiem zapytania. W takich przypadkach powszechnie stosowane są bezwykopowe metody instalacji z użyciem rur HOBAS – tak, jak to miało miejsce w czeskiej miejscowości Třinec, gdzie rury HOBAS ułożono pod torami kolejowymi metodą przecisku hydraulicznego. Budowa rurociągu ściekowego o długości 330 m rozpoczęła się w listopadzie 2010 roku; towarzyszyły jej obfite opady śniegu i bardzo niskie temperatury. Te nieprzyjazne warunki nie stanowiły jednak żadnej przeszkody dla rur HOBAS, które mogą być instalowane bez względu na temperaturę powietrza. Przeciskanie rur pod torami poniżej poziomu zamarzania gruntu zostało ukończone bez problemów. W węźle kolejowym Třinec krzyżuje się ze sobą kilka torów. Grunt jest tu bardzo kamienisty. Aby ochronić rury GRP przed uszkodzeniem, wykonawca zaproponował przeprowadzenie przecisku w trzech etapach: po wierceniu pilotującym przez grunt przepchnięto stalowe rury ochronne, a następnie ułożono w nich rury GRP. Ponieważ stalowe rury z czasem ulegną korozji ze względu na prądy błądzące generowane przez tory, rury HOBAS o średnicy DN 400 zostały zaprojektowane tak, aby zbudowany z nich rurociąg był kompletną, odrębną i stabilną strukturalnie budowlą. W przeciwieństwie do stali, rury GRP nie przewodzą prądu elektrycznego, są zatem niewrażliwe na oddziaływanie pól magnetycznych. Na koniec przestrzeń między rurami GRP a rurami ochronnymi została wypełniona mieszanką cementu i popiołu lotnego. Kontakt: [email protected]

Rok budowy

Zastosowanie

2010-2011

Kanalizacja sanitarna

Długość rurociągu

Klient

330 m

Glasspol Kroměříž

Średnica

Wykonawca

DN 400 (OD 427)

Michlovský protlaky a.s.

Klasa ciśnienia

Zlín

PN 1

Zalety

Klasa sztywności

Odporność na ekstre-

SN 100000

malne temperatury i ko-

Metoda instalacji

rozję, długoterminowa

Przecisk hydrauliczny

stabilność strukturalna, absolutna szczelność

h PipeLine | Wydanie 2/2015 | Strona 12

Rury h do budowy i modernizacji linii kolejowych dużych prędkości, PL Zastosowanie HOBAS w przepustach pod koleją linii E65 Rok budowy 2010 – 2011 Całkowita długość

Wykonanie przepustów HOBAS w okolicy Ciechanowa było związane z dużą krajową inwestycją, a mianowicie „Modernizacją linii kolejowej E65 na odcinku Warszawa-Gdynia”. Celem projektu było zwiększenie komfortu podróżowania, podniesienie standardu bezpieczeństwa, a także skrócenie czasu przejazdu podróżnych o 27 minut na odcinku 103 km.

94 m Średnica OD 1720, OD 2047 Klasa ciśnienia PN 1 Klasa sztywności SN 64000 SN 100000 Zastosowanie Kanalizacja deszczowa, przepust pod koleją Metoda instalacji Przecisk

Wstępny projekt zakładał, że realizacja przepustów pod szlakiem kolejowym w okolicy Ciechanowa zostanie wykonana w technologii wykopu otwartego. Jednakże ze względu na wyznaczony krótki czas realizacji zmieniono metodę instalacji na bezwykopową. Część projektu, dla której HOBAS miał dostarczyć produkty, obejmowała trzy przepusty o długościach 16, 24 i 32 m z rur OD 1720 o sztywności obwodowej SN 100000 N/m² oraz jeden odcinek z rur OD 2047 o sztywności obwodowej SN 64000 N/m² i długości 22 m. Oczywiście, inżynierski zespół HOBAS współpracował z biurem projektowym w celu doboru odpowiedniej sztywności rur, w przypadku tego projektu obliczenia statyczno-wytrzymałościowe zostały wykonane metodą elementów skończonych (MES).

Klient PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Wykonawca Przedsiębiorstwo Przewiertowe MOTYL Zalety: Szybka instalacja,

Inwestor, Polskie Linie Kolejowe S.A. znał dobrze produkty HOBAS, które posiadają aprobatę IBDiM oraz Instytutu Kolejnictwa (IK), gdyż już wcześniej wielokrotnie z nich korzystał. Dla przykładu: w 2003 roku na linii E20 w miejscowości Mienia wykonano przepust o średnicy DN 1300, następnie w 2004 r. w Ostrowie Wielkopolskim z rury o średnicy OD 2047, a w 2005 r. wykonano przecisk rurami OD 1229-1434 na odcinku Mińsk Mazowiecki – Terespol, nie wspominając kolejnych realizacji w latach późniejszych.

odporność na korozję

Do instalacji przepustów HOBAS pod koleją linii E65 zastosowano technologię przecisku z transportem mechanicznym urobku. Prace wykonało Przedsiębiorstwo Przewiertowe MOTYL – polska firma, która od wielu lat specjalizuje się w tego typu zadaniach. Prace zostały wykonane sprawnie i zakończyły się sukcesem. Aby dodatkowo usprawnić i przyspieszyć instalację przepustów, wykonawca zamówił w HOBAS Polska rury, które specjalnie zostały ścięte pod skosem, a do nich w zakładzie prefabrykacji wbetonowano głowice czołowe. Pozwoliło to na wykonanie kompletnych prac instalacyjnych przepustów w zaledwie kilka dni. By dostarczane Klientom rozwiązania były optymalne, rury HOBAS poddawane są ciągłej kontroli. W przypadku tego projektu HOBAS dodatkowo zlecił szczegółową analizę pracy rur OD 2047. W tym celu specjaliści w zakresie analizy wytrzymałościowej dokonali odpowiednich pomiarów rur przed i po zabudowaniu w nasypie kolejowym. Te i dodatkowe pomiary w kolejnych latach pozwolą wyciągnąć wnioski służące optymalizacji rozwiązań stosowanych pod koleją. Kontakt: [email protected]