Dominik Komada Prace konserwatorskie w województwie tarnobrzeskim w latach 1976-1983 Ochrona Zabytków 38/1 (148), 65-69
1985
PRACE KONSERWATORSKIE W WOJEWÓDZTWIE TARNOBRZESKIM W LATACH 1976-1983
W wymienionym okresie przeprowadzo ne zostały na terenie województwa ta r nobrzeskiego następujące prace kon serwatorskie: ZABYTKI NIERUCHOME Budownictwo murowane B o g o r i a (gm. Bogoria) — kościół p a rafialny Św. Trójcy, barokowy, wznie siony w XVIII w., restaurowany w la tach 1894-1898. W latach 1979— 1980 parafia na koszt własny wykonała re mont dachu kościoła i dzwonnicy, z za chowaniem dotychczasowego pokrycia. C h m i e l ó w (gm. Nowa Dęba) — ze spół kościoła parafialnego Św. Stani sława Bpa, neobarokowy, zbudowany w 1926 r. według planów arch. W. Krzy żanowskiego. W latach 1982— 1983 p a rafia przeprowadziła na koszt własny prace remontowe więźby dachowej, o d wodnienie cmentarza kościelnego, wy mianę obróbek blacharskich, uzupełnie nie i odnowienie tynków elewacji, o d nowienie ogrodzenia cmentarza kościel nego.
7. Czyżów Szlachecki, pałac z XVIII w., stan w czasie konserwacji (fot. W. Łuka szewski, 1984)
C z y ż ó w S z l a c h e c k i (gm. Zaw i chost) — pałac, późnobarokowy, wznie siony ok. 1740— 1750, odnowiony i prze kształcony w latach 1781— 1820, odno wiony ok. 1920 r. W 1978 r. PP PKZ O ddział w Kielcach przystąpił do prac remontowo-konserwatorskich z a d a p ta cją dla potrzeb socjalnych Kombinatu Przemysłowego „H uta Sftałowa W o la " w Stalowej W oli. W 1983 r. „H u ta Sta lowa W ola” przekazała obiekt na rzecz W ojewódzkiego Ośrodka Postępu Rol niczego w Makoszynie k. Sandomierza; projekt: „Inw estprojekt" w Lublinie, inwestor: „H uta Stalowa W ola ", od 1983 r. WOPR Mokoszyn. K l i m o n t ó w (gm. Klimontów) — ko ściół pokolegiacki Św. Józefa, barokowy, zbudowany w latach 1643— 1650 według orojekłu Wawrzyńca Senesa, odnawiany m. in. w pierwszej połowie XIX w., przed 1893 r., w latach 1958— 1961. Rozpoczęte w 1979 r. prace remontowo-konserwator skie polegały na remoncie dachu, po krycia dachowego, uzupełnieniu rynien rur spustowych, remoncie stolarki okie nnej; inwestor: parafia rzymskokatolicka w Klimontowie. Prace wykonano syste mem gospodarczym. Ł o n i ó w (gm. Łoniów) — pałac, ekle ktyczny, wzniesiony w 1885 r. według projektu arch. Antoniego Łuszczkiewicza z Krakowa. W latach 1976— 1977 Kura torium O światy i W ychowania w Tarno brzegu przeprowadziło prace remon towo-konserwatorskie, a d ap tu jąc obiekt na dom dziecka. Wykonawcą prac była Spółdzielnia Rzemieślnicza w Sando mierzu. M a j d a n K r ó l e w s k i (gm. M ajdan Królewski) — dzwonnica przy kościele parafialnym Św. Bartłomieja, barokowa, wzniesiona w 1794 r., odnowiona w 1951 r. W 1983 r. pa rafia przystąpiła do wymiany tynków i pokrycia dacho-
2. Klimontów, kościół pokolegiacki z pierwszej połowy XVII w., stan po konserwacji (fot. W. Łukaszewski, 1984)
wego na dzwonnicy. Prace prowadzone były na koszt parafii. M o d l i b o r z y c e (gm. Modliborzyce) — dawna synagoga, barokowa, z 1760 r. W 1980 r. Gminny Ośrodek Kultury przy stąpił na koszt własny do wymiany zni szczonych elementów więźby dachowej, pokrycia dachu nowym gontem, wyko nania drewnianych rynien i odgrom ienia.
M o k r z y s z ó w (dzielnica Tarnobrze ga) — pałac, neogotycki, z XIX w. W 1980 r. W ojewódzkie Pogotowie O p ie kuńcze w Tarnobrzegu przystąpiło na koszt własny do remontu więźby dacho wej, uzupełnienia pokrycia dachowego i stolarki, wykonania instalacji odgro mowej i robót elewacyjnych. N i к i s i a ł к a M a ł a (gm. O pa tó w ), — dwór, barokowy, XVII w., przebudowany
65
późnogotyckimi, renesansowymi oraz b a rokowymi (druga połowa XII w., XV i pierwsza połowa XVI w). W 1980 r. przy stąpiono do prac rem onto wo-konserwa torskich. Do 1983 r. wykonano wymianę pokrycia dachowego na sygnaturce i nawie głównej. Inwestorem prac jest p a rafia rzymskokatolicka w O patowie, przy dofinansowaniu z Uchwały 179/78; p ra ce prowadzone są systemem gospodar czym. P t k a n ó w (gm. Opatów) — zespół ko ścioła parafialnego Św. Idziego, gotyc ki, z przełomu XIV i XV w., otoczony murem obronnym z końca XVI w.; re staurowany w latach 1906— 1910 przez arch. Józefa Dziekońskiego. W latach 1978-1982 parafia systemem gospodar czym przeprowadziła prace polegające na reperacji ścian dzwonnicy, murów obronnych i bastionów, wykonaniu ry nien oraz odwodnieniu dzwonnicy i ko ścioła.
3. Mokrzyszów, pałac z XIX w., stan w czasie konserwacji (fot. D. Komada, 1984)
4. N ikisialka M ala, dwór z XVII w., stan w czasie konserwacji (fot. W. Łukaszew ski, 1984)
w dru gie j połowie XVIII w. W 1976 r. art. plastyk Zygmunt Kaczor przystąpił do remontu i a d ap ta cji dworu na cele mieszkalne i galerię rzeźby. Prace re montowe objęły wymianę pokrycia d a chowego, tynków, założenie nowej sto larki. N i s k o - W a r c h o ł y (gm. Nisko) — kaplica grobowa M arii i O liviera Ressegniier, neogotycka, z końca XIX w., zniszczona w 1944 r. Prace remontowo-kanserwatorskie prowadzone w 1982 r. objęły wykonanie więźby dachowej i po krycia dachowego, uporządkowanie e le
66
wacji i wnętrza, zagospodarowania oto czenia. Inwestorem prac była parafia rzymskokatolicka w Nisku. O p a t ó w (gm. O patów) — mur o ta czający zespół klasztorny bernardynów, z końca XV w. oraz z drugiej połowy XVII i XVIII w. W 1983 r. klasztor roz począł prace zabezpieczająco-konserwatorskie; pro jekt: inż. Z. Kotowska i mgr inż. B. Kotowski, inwestor: W ydział Kul tury i Sztuki Urzędu W ojewódzkiego w Tarnobrzegu. Kościół kolegiacki Św. M arcina, rom ań ski, z przekształceniami i elementami
R y t w i a n y (gm. Rytwiany) — erem Tęczyńskiego przy zespole pokamedulskim, barokowy, zapewne z XVIII w., re montowany ok. 1860 r. W latach 1981 — 1982 Spółdzielnia Rzemieślnicza „Przy szłość" w Staszowie dokonała przełoże nia dachówki na budynku. Inwestorem prac był W ydział Kultury i Sztuki Urzę du W ojewódzkiego w Tarnobrzegu. S a n d o m i e r z — kościół parafialny Św. Józefa, barokowy, z drugiej poło wy XVIII w. W 1979 r. parafia na koszt własny przeprowadziła rekonstrukcję wieżyczki na kościele, przywracając pier wotną sylwetę kościoła. Kościół parafialny Św. Pawła, gotycki, z przebudową renesansową i barokową (pierwsza połowa XV w. oraz XVII i XVIII w.), restaurowany m. in. w la tach 1926-1927, 1959-1960. W 1977 r. parafia przystąpiła do robót elewacyjnych oraz wymiany rynien i rur spu stowych; inwestor: parafia rzymskoka tolicka Św. Pawła w Sandomierzu. Kościół rektoralny Św. Ducha, gotycki, (XV w.), z klasycystyczną fasadą dobu dowaną w 1829 r. W 1973 r. przystąpio no do prac remontowo-konserwatorskich, obejmujących zabezpieczenie konstru kcyjne, remont więźby dachowej, upo rządkowanie elewacji, reperację i uzu pełnienie muru w ścianach. Wykonawca prac: PP PKZ O ddział w Kielcach, Za kład w Sandomierzu; inwestor: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Tarnobrzegu. Ratusz, renesansowy z pozostałościami gotyckimi, wzniesiony około połowy XIV w., przekształcony po połowie XVI w., gruntownie odnowiony wraz z rekonstru kcją detalu w 1873 r. W latach 1976— -1978 przeprowadzono remont ka p ita l ny z adaptacją na cele muzealne i Urząd Miasta. Projekt: PP PICZ — O ddział w Krakowie; wykonawca prac: PP PKZ O ddział w Kielcach, Zakład w Sandomierzu; inwestor: W ydział Kultury i Sztuki Urzędu W ojewódzkie go w Tarnobrzegu. Zamek, gotycki z przełomu XIV i XV w., z przebudową renesansową w latach 1520— 1526, zniszczony w 1656 r., resta urowany w końcu XVII w. W latach 1976— 1983 kontynuowano prace remon towe na podstawie projektu wykonane go przez Instytut Podstaw Rozwoju Architektury Politechniki Warszawskiej. Wykonawca prac: PP PKZ — O ddział
w Kielcach, Zakład w Sandomierzu; inwestor: W ydział Kultury i Sztuki Urzę du W ojewódzkiego w Tarnobrzegu. S i e I e с (gm. Staszów) — dawny zbór ariański, barokowy, z końca XVIII w. W latach 1982— 1.983 parafia rzymsko katolicka w Koniemłotach przejęła obiekt, przeprowadzając remont i a d a ptację na kaplicę. Prace prowadzone były systemem gospodarczym. S k o t n i k i (gm. Samborzec) — dwór, barokowy, korpus z końca XVIII w., alkierze z drugiej połowy XVII lub po czątku XVIII w., zniszczony w 1945 г., odnowiony w latach 194-8— 1949. W la tach 1977— 1978 przeprowadzono kap i talny remont obiektu, doprowadzając do stanu surowego. Projekt i wykona wca prac: PP PKZ — O ddział w Kiel cach, Zakład w Sandomierzu; inwestor: W ydział Kultury i Sztuki Urzędu W oje wódzkiego w Tarnobrzegu. 5. Sandomierz, zamek, stan w czasie konserwacji (fot. W. Łukaszewski, 1984) S o b ó t k a (gm. Ożarów) — kościół p a rafialny Św. Małgorzaty, barokowoklasycystyczny, z 1795 r., odnowiony w 1885 r., zniszczony w 1944 r., odbudo wany w latach 1946-1950. W 1978 r. parafia na koszt własny przeprowadziła remont dachu i wymianę pokrycia na blachę miedzianą. Stalowa Wola-Rozwadów — kościół klasztorny kapucynów, barokowy z XVIII w. W latach 1977-1978 trwały prace remontowo-konserwatorskie na koszt klasztoru, obejm ujące rekonstru kcję i konserwację więźby dachowej oraz pokrycie dachu blachą miedzianą. S t a s z ó w — ratusz, barokowy, z XVIII w., restaurowany w 1861 r. W 1978 r. Urząd Miasta rozpoczął remont z a d a ptacją na bibliotekę i kawiarnię. Pro je kt: CZSS „Społem ” w Katowicach; wykonawca prac: Spółdzielnia Pracy „Budom ont” w Staszowie; inwestor: W y dział Kultury i Sżłuki Urzędu W ojewó dzkiego w Tarnobrzegu. T a r ł ó w (gm. Tarłów) — kościół para fialny Sw. Trójcy, barokowy, z 16-47 r., restaurowany przed połową XVIII w. i po pożarze w 1782 r. W 1977 r. parafia przystąpiła do prac remontowo-konser watorskich, polegających na założeniu tynków zewnętrznych, uporządkowaniu odwodnienia, wymianie pokrycia dacho wego, uzupełnieniu i wymianie instala cji elektrycznej oraz naprawie i uszczel nieniu drzwi głównych. Inwestor: parafia rzymskokatolicka w Tarłowie, przy do finansowaniu z Uchwały 179/78.
6. S/e/ec, dawny zbór ariański, obecnie kaplica rzymskokatolicka, z końca X VIIIw ., stan po konserwacji (fot. W. Łukaszewski, 1984)
Tarnobrzeg — kościół klasztorny dom inikanów, ob. parafialny, wzniesio ny w latach 1693-T706, restaurowany w 1880 r., rozbudowany w 1904 r. Para fia rzymskokatolicka dom inikanów wy konała w latach 1979— 1980 na koszt własny remont więźby dachowej, wymia nę pokrycia dachowego i ceramicznego na blachę miedzianą, wzmocnienie ele mentów kamieniarki szczytów, uzupełnie nie zniszczonych tynków z zachowaniem profili gzymsów. T r ó j c a (gm. Zawichost) — kościół parafialny Sw. Trójcy, romański, z d ru giej połowy XII w., przekształcony w XVII i XVIII w. W latach 1981— 1982 przeprowadzono prace remontowe po-
7. Skotniki, dwór z drugiej połowy XVII i końca XVIII w., elewacja frontowa, stan surowy po kapitalnym remoncie (fot. W. Łukaszewski, 1984)
67
legające na wymianie instalacji e le ktrycznej, wykonaniu ogrzewania, uzu pełnieniu zniszczonych tynków, m alow a niu wnętrza. Inwestor: parafia rzymsko katolicka w Trójcy. Z a w i c h o s t (gm. Zawichost) — k o ściół pofranciszkański Św. Jana Chrzci ciela, wczesnogotycki z XIII w., o d b u dowany w latach 1945— 1949. W 1983 r. PP PKZ - O ddział w Kielcach, Zakład w Sandomierzu przystąpił do prac m a jących na celu zabezpieczenie kon strukcyjne obiektu. Projekt: PP PKZ — O ddział w Kielcach, ponowną konser wację przeprowadził w latach 1980— — 1982 również art. kons. Adam Rachtan z Krakowa. Inwestor: W ydział Kul tury i Sztuki Urzędu W ojewódzkiego w Tarnobrzegu. Budownictwo drewniane G i e r c z y c e (gm. W ojciechowice) — zespół kościoła parafialnego Św. M ik o ła ja Bpa, barokowy, z XVIII w. Parafia na koszt własny wykonała w latach 1976— 1982 następujące prace rem onto wo-konserwatorskie: wymianę pokrycia na kościele i dzwonnicy, zabezpieczenie ogrodzenia cmentarza kościelnego, sza lowanie kościoła i dzwonnicy. ZABYTKI RUCHOME Rzeźba S a n d o m i e r z — sarkofag ks. A d e la j dy, barokowy, z 1676 r., pochodzący z kościoła Św. Jakuba. Pełną konserwa cję bardzo zniszczonego sarkofagu prze prowadziły w latach 1976— 1977 PP PKZ — O ddział w Krakowie. Inwestor: W ydział Kultury i Sztuki Urzędu W o jewódzkiego w Tarnobrzegu. M alarstwo ścienne В i d z i n y (gm. W ojciechowice) — p o li chromia sklepienia i ścian nawy i pre zbiterium (druga ćwierć XVIII w.) z kośoioła parafialnego ŚŚ. Piotra i Pawła. Prace konserwatorskie w zakresie uzu
8. Staszów, ratusz-kramice z XVIII w., stan po konserwacji (lot. W. Łukaszewski, 1984)
pełnienia ubytków zaprawą w apienno -piaskowa, usunięcia warstwy kurzu, utrwalenia warstw malarskich oraz uzu pełnienia ubytków wykonał w latach 1976— 1977 art. kons. Włodzimierz Bo rowiecki z Warszawy. Inwestor: parafia rzymskokatolicka w Bidzinach. S k o t n i k i (gm. Samborzec) — p o li chromia sklepienia i ścian nawy i p re zbiterium kościoła parafialnego Św. Ja na Chrzciciela, gotycka, z XV w., o d kryta podczas prac badawczych w 1978 roku. Prace konserwatorskie prowadził art. kons. Adam Rachtan z Krakowa. Po pożarze kościoła w 1980 r. ponowną konserwację przeprowadził w latach 1980— 1982 również art. J