THE DEVELOPMENT OF RAILWAYS IN POLAND

Zmiany organizacyjne po 1989 r.

Express Berlin – Warszawa prowadzony przez elektryczn¹ lokomotywê EP09 / Berlin – Warsaw express train pulled by an EP09 electric locomotive (©Photofactory ®)

Zmiany organizacyjne po 1989 r.

????????????????????????????????????????

Przemiany ustroju spo³eczno-gospodarczego w Polsce po 1989 roku i zwi¹zany z nimi szybki spadek liczby przewozów kolejowych, wywo³any m.in. likwidacj¹ wielu przedsiêbiorstw pañstwowych, które stanowi³y najwiêksz¹ klientelê PKP, spowodowa³y przeorganizowanie i restrukturyzacjê najwiêkszego w kraju przewoŸnika. Pomys³em na kolej w Polsce mia³o byæ przekszta³cenie firmy pañstwowej w spó³kê. Czy by³ to pomys³ dobry? Ocena nale¿y do klientów.

Transformations of the socio-economic system in Poland after 1989, and a related rapid decline in rail transport, due to liquidation of many state-owned enterprises, which constituted the most numerous group of PKP customers, resulted in the reorganisation and restructuring of the country's largest carrier. An idea for the railway segment in Poland was to transform the state-owned enterprise into a company. Was it a good idea? That for the customers to judge.

Na sieci PKP wprowadzane by³y kolejne sta³e ograniczenia prêdkoœci i zmniejszanie dopuszczalnych nacisków osi na tor. Po 1990 roku zaprzestano inwestowania w infrastrukturê – za wyj¹tkiem prac odtworzeniowych. Polska sieæ kolejowa skróci³a siê z 23 do 19 tysiêcy kilometrów, z których 11 938 kilometrów by³o zelektryfikowanych (co dawa³o 7. miejsce w œwiecie, po Rosji, Niemczech, Francji, Japonii, Indiach i Chinach). Samoczynna blokada liniowa by³a zamontowana na ponad 2,6 tysi¹ca kilometrów linii, a na 14,3 tysi¹ca kilometrów linii stosowano blokadê pó³samoczynn¹. Dziœ na PKP ponad 50% lokomotyw to elektrowozy, wykonuj¹ce 87% pracy poci¹gowej w przewozach towarowych i podobn¹ wartoœæ w przewozach pasa¿erskich.

PKP networks were forced to successively implement permanent speed limits, and reduce the allowable axle loads on track. After 1990, infrastructural investments were abandoned, with the exception of replacement work. The Polish railway network shortened from 14,292 miles (23,000 km) to 11,806 miles (19,000 km), of which 7,418 miles (11,938 km) were electrified (which ranked Poland 7th in the world, after Russia, Germany, France, Japan, India and China). Automatic Block Signalling was installed on more than 1,616 miles (2,600 km) of lines, while on 8,886 miles (14,300 km), the semiautomatic system was used. Today, more than 50% of PKP's locomotives are electric locomotives, handling 87% of freight transport service, and a similar workload in passenger transport.

W 1991 roku zmieniona zosta³a ustawa z 1989 roku, która przekszta³ci³a PKP w spó³kê o statusie przedsiêbiorstwa pañstwowego. Z PKP wydzielono zak³ady zaplecza technicznego, które utworzy³y samodzielne przedsiêbiorstwa. Zlikwidowano rejony przewozów kolejowych, a na ich miejsce powo³ano 102 stacje rejonowe. W strukturze organizacyjnej PKP utworzono piony sprzeda¿y us³ug pasa¿erskich i towarowych. Powo³ano agencje celne i eksploatacyjne. Zmniejszenie siê liczby pasa¿erów korzystaj¹cych z us³ug PKP powodowa³o zawieszanie przewozu osób na odcinkach linii drugorzêdnych i w¹skotorowych. Skutkiem powolnego zamierania ruchu towarowego na tych liniach by³o ca³kowite wstrzymywanie ruchu i w efekcie zamkniêcie linii, co najczêœciej oznacza³o ich fizyczn¹ likwidacjê. Dzia³o siê tak przede wszystkim w Polsce zachodniej i pó³nocno-zachodniej, tzn. tam, gdzie do tej pory sieæ by³a najgêstsza. Jeœli w po³owie lat 80. ubieg³ego wieku przewozów pasa¿erskich nie prowadzono na oko³o 13% eksploatowanych linii, to obecnie wskaŸnik ten przekroczy³ 25%. Oto skala zapaœci.

In 1991, the Act from 1989 was amended, which had transformed PKP into a state-owned enterprise. From the current PKP structures, technical support facilities were separated and transformed into stand-alone companies. Railway transport districts were liquidated and replaced with 102 district stations. Sales divisions for passenger and freight services were added to PKP's organisational chart. Customs and operating agencies were established as well. As the number of passengers using PKP services was decreasing, some secondary line and narrow gauge sections had to be closed. As the freight traffic on those lines was gradually coming to a standstill, the lines were first deactivated and ultimately closed altogether, which usually meant their physical removal. This happened mostly in western and north-western Poland, i.e. in locations where the network had been most dense before. While in the mid-1980s about 13% of active lines did not handle passenger transport, now the figure has exceeded 25%. This is the scale of the collapse.

153

ROZWÓJ KOLEI W POLSCE

ELF (Electric Low Floor) – niskopod³ogowy elektryczny zespó³ trakcyjny produkowany przez bydgoskie zak³ady PESA (arch. PESA Bydgoszcz SA)

154

THE DEVELOPMENT OF RAILWAYS IN POLAND

ELF (Electric Low Floor) – an electric low floor multiple unit produced by PESA in Bydgoszcz (arch. PESA Bydgoszcz SA)

155

ROZWÓJ KOLEI W POLSCE

Zmiany organizacyjne po 1989 r.

Braniewo Skandawa

pomorskie

75 E- -75 CE

Gdańsk

Trakiszki

CEE-65 -6 5

5

zachodniopomorskie

CE-6

E-59 CE-59

warmińsko-mazurskie

Szczecin

Olsztyn Kuźnica

Szczecin Gumieńce

podlaskie kujawsko-pomorskie

Bydgoszcz

Gorzów Wielkopolski

Zubki

Białystok Toruń

mazowieckie

Siemianówka

75 E- -75 CE

E-

59

Kostrzyn Nad Odrą Czeremcha

Poznań

E-20 CE-20

Kunowice

E-20 CE-20

Warszawa E-20 CE-20

wielkopolskie

CE-20

Góra

Łódź

/1 59 C-

-5

9

łódzkie

dolnośląskie

Dorohusk

Kielce

opolskie

Hrubieszów

świętokrzyskie

Opole 65

/3

E E- -59 30

9 -5 0 CEE-3 C

C-59/2

28

Lublin

Wrocław

ka baw zów Lu ros Mie

lubelskie

C-

C-65/2

C-

śląskie

Katowice Kraków

e

CE-59 E-59 i C-59 pk ice ału w Ch zydo br n Ze szy i Ce

Wybrane stacje kolejowe / Selected railway stations

CE-65 E-65

E-30 CE-30

E-30 C-30/1 CE-30

Rzeszów Medyka

małopolskie

C-30/1

zyl

d Mię

Hrebenne Werchrata

zy oła ch Głu sie

C63

CE-30 Węgliniec E-30 Zgorzelec C-59/1 Zawidów

E-30 CE-30

E-6 CE-65 5

CE

C-30

CE-65

Zasieki

5/1

Zielona lubuskie C-6

Gubin

Terespol

a Zw

podkarpackie

Krościenko

ń rdo na

szy

Przejścia graniczne / Border crossings

Mu

Linie kolejowe / Railway lines Linia „Y” Warszawa-Poznań/Wrocław (budowa w latach 2014-2020, V=350 km/h) The “Y” line – Warsaw – Poznań/Wrocław (construction planned in 2014 – 2020, V=218 mph) Linia wspomagająca „Y”, przeznaczona do modernizacji / A supporting line for “Y” to be modernised Centralna Magistrala Kolejowa, dostosowana w przyszłości do prędkości V≥250 km/h Central Mainline – in the future it will be adapted for V ≥ 155 mph Projektowane przedłużenie Centralnej Magistrali Kolejowej / Projected extension of the Central Mainline Główne międzynarodowe linie kolejowe (AGC) i ważne międzynarodowe linie transportu kombinowanego (AGTC) Main international railway lines (AGC) and important international combined transport lines (AGTC) Wariant przebiegu AGC i AGTC / AGC and AGTC route variants

Mapa linii kolejowych w Polsce / A map of railway lines in Poland (arch. PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.)

156

Malhowice

ów

pk

Łu

THE DEVELOPMENT OF RAILWAYS IN POLAND

Zmiany organizacyjne po 1989 r. Brak pomys³u na finansowanie PKP, brak inwestycji w dziedzinie infrastruktury, wyeksploatowane urz¹dzenia i tabor powodowa³y spadek bezpieczeñstwa i poziomu œwiadczonych us³ug. W lipcu 1995 roku wesz³a w ¿ycie ustawa o przedsiêbiorstwie pañstwowym PKP, która utworzy³a Radê PKP i Zarz¹d PKP. Po dwóch latach Sejm uchwali³ ustawê o transporcie kolejowym, likwiduj¹c¹ z dniem 30 czerwca 1998 roku dyrekcje okrêgowe kolei pañstwowych. W ich miejsce powsta³y sektory: trakcji i zaplecza warsztatowego, infrastruktury kolejowej, przewozów pasa¿erskich, przewozów towarowych, a tak¿e piony: nieruchomoœci, elektroenergetyki, energetyki, s³u¿b zarz¹dzania etatami. Ka¿dy z pionów mia³ swoj¹ dyrekcjê i zak³ady wykonawcze. W 1999 roku m.in. z sektora przewozów towarowych wyodrêbniono sektor cargo.

As no real concept existed for PKP financing, and no infrastructural investments were made, the depleted rolling stock and railway equipment reduced the service safety and quality. In July 1995, the Act on the Polish State Railways (PKP) came into effect, resulting in the establishment of the PKP Council and the PKP Management Board. After two years, the Seym passed the Act on Railway Transport, which liquidated district directorates of the State railways as of 30 June 1998. They were replaced with the following sectors: traction and workshop facilities, railway infrastructure, passenger transport and freight transport, as well as the following divisions: real estate, electrical power engineering, power engineering, and job management services. Each of the divisions had its own directorate and contractor facilities. In 1999, the freight transport sector was split and the cargo sector was established as a separate entity.

Nastêpny etap przekszta³cania kolei odby³ siê na mocy ustawy z 8 wrzeœnia 2000 roku o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji Przedsiêbiorstwa Pañstwowego PKP. Zgodnie z jej liter¹ od 2001 roku PKP dzia³a jako spó³ka akcyjna, której jedynym akcjonariuszem jest Skarb Pañstwa. Powsta³a Grupa PKP, utworzona przez 24 spó³ki, w której udzia³y ma spó³ka dominuj¹ca, czyli PKP S.A. Nieruchomoœci, w tym ponad 3200 budynków dworcowych, a tak¿e grunty pozosta³y w spó³ce dominuj¹cej. W kilku etapach PKP zosta³o podzielone na mniejsze firmy przewoŸników i zaplecza technicznego. I tak 1 lipca 2001 roku powsta³y: PKP Linia Hutnicza Szerokotorowa Sp. z o.o. z siedzib¹ w Zamoœciu, PKP Warszawska Kolej Dojazdowa z siedzib¹ w Grodzisku Mazowieckim, PKP Szybka Kolej Miejska z siedzib¹ w Gdyni, centrum szkolenia w Warszawie i przedsiêbiorstwo remontowe we Wroc³awiu. Pocz¹wszy od 1 wrzeœnia 2001 roku funkcjonuj¹ PKP Intercity S.A. (do 1 stycznia 2008 roku jako spó³ka z o.o.) i 4 kolejne spó³ki remontowe. W trzeciej turze, 1 paŸdziernika 2001 roku, utworzono spó³ki: PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. (odpowiedzialne za infrastrukturê i jej utrzymanie), PKP CARGO Sp. z o.o., PKP Przewozy Regionalne Sp. z o.o., PKP Energetyka Sp. z o.o., PKP Informatyka Sp. z o.o., Telekomunikacja Kolejowa oraz ostatnie 6 spó³ek zaplecza remontowego w Krakowie, Radomiu, Kielcach, Gorzowie Wielkopolskim, Kluczborku i Szczecinie. W 2001 roku PKP podjê³o decyzjê o wycofaniu siê z prowadzenia ruchu na kolejach w¹skotorowych.

The next step in the process of railway transformation took place pursuant to the Act of 8 September 2000 on Commercialisation, Restructuring and Privatisation of the Polish State Railways (PKP). According to the letter of the law, since 2001 PKP has been operating as a joint-stock company, whose sole shareholder is the State Treasury. The PKP Group was formed with 24 member companies, in which the parent company, i.e. PKP S.A. Nieruchomoœci holds a stake. Also, the parent company remained the owner of more than 3,200 railway station buildings and land. In several stages, PKP was divided into smaller carrier companies and technical back-up facilities. And so on 1 July 2001, the following entities came to life: PKP Linia Hutnicza Szerokotorowa Sp. z o.o. (Broad Gauge Metallurgy Line) in Zamoœæ, PKP Warszawska Kolej Dojazdowa (Warsaw Commuter Railway) in Grodzisk Mazowiecki, PKP Szybka Kolej Miejska (Fast Urban Railway) in Gdynia, a training centre in Warsaw and a repair and maintenance company in Wroc³aw. On 1 September 2001, the present joint stock company PKP Intercity S.A. (a limited liability company until 1 January 2008) and other 4 maintenance companies started to operate. In the third stage, on 1 October 2001, the following companies were set up: PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. (infrastructure and its maintenance), PKP CARGO Sp. z o.o., PKP Przewozy Regionalne Sp. z o.o. (Regional Transport), PKP Energetyka Sp. z o.o. (Power Engineering), PKP Informatyka Sp. z o.o. (IT), Telekomunikacja Kolejowa (Railway Telecommunications) and the last 6 companies from the maintenance group in Kraków, Radom, Kielce, Gorzów Wielkopolski, Kluczbork and Szczecin. In 2001, PKP decided to withdraw from running the narrow gauge traffic.

W 2003 roku nowa ustawa o transporcie kolejowym uregulowa³a zasady korzystania z infrastruktury, jej utrzymania i zarz¹dzania. PKP PLK S.A., udostêpniaj¹ce do tej pory linie kolejowe 4 spó³kom Grupy PKP i 18 przewoŸnikom spoza grupy, udzieli³y ponad 70 licencji na przewozy, w tym 56 na przewozy towarowe, co wkrótce da³o 46% masy przewo¿onych ³adunków i 16% pracy przewozowej.

In 2003, a new Act on Railway Transport provided the rules for the use, maintenance and management of infrastructure. PKP PLK S.A., which had previously made the railway lines available to 4 companies from the PKP Group companies and 18 carriers from outside of the Group, granted more than 70 transport licences, including 56 freight transport licences. As a result, they soon handled 46% of the freight weight and 16% of the transport activity.

W sektorze przewozów pasa¿erskich narasta³y trudnoœci z wyegzekwowaniem od samorz¹dów pe³nych nale¿noœci za przewozy lokalne. Równoczeœnie, zgodnie z wprowadzonym prawem, nie mo¿na by³o pokrywaæ strat z zysków pochodz¹cych z przewozów towarowych. Aby nie zwiêkszaæ niedoboru, kolej podjê³a decyzjê o zawieszaniu po³¹czeñ regionalnych w przypadkach, gdy deficyt z przewozów osobowych przekroczy 80%. Od paŸdziernika 2007 roku PKP Warszawska Kolej Dojazdowa Sp. z o.o. (PKP WKD) z siedzib¹ w Grodzisku Mazowieckim zosta³a wy³¹czona z Grupy PKP i sta³a siê w³asnoœci¹ konsorcjum samorz¹dowego, w sk³ad którego wesz³y: samorz¹d województwa mazowieckiego, samorz¹d Warszawy oraz 6 gmin le¿¹cych na trasie PKP WKD.

In the passenger transport sector, difficulties were growing with enforcing full amounts due for local transport assignments from local governments. At the same time, pursuant to the provisions of the newly enacted law, it was not possible to cover such losses from freight transport earnings. In order not to increase the deficit, the railways decided to suspend regional connections wherever the deficit on passenger transport assignments would exceed 80%. From October 2007, PKP Warsaw Commuter Railways Ltd. (Polish acronym: PKP WKD), based in Grodzisk Mazowiecki, was excluded from the PKP Group, and taken over by a local government consortium comprising: the local government of the Mazowieckie Voivodeship, local government of the city of Warsaw, and 6 gminas located along the PKP WKD route.

157

ROZWÓJ KOLEI W POLSCE

Zmiany organizacyjne po 1989 r.

Wnêtrze wagonu barowego / Wnêtrze wagonu barowego (arch. PKP Intercity S.A.)

Wnêtrze nowego wagonu restauracyjnego / Inside a new restaurant car (arch. Muzeum Kolejnictwa)

Mnogoœæ przekszta³ceñ i podzia³ów na spó³ki nie przynios³a oczekiwanych efektów. Przeciwnie – utrudni³a dzia³alnoœæ przez rozproszenie kompetencji i zakresów œwiadczonych us³ug, czego najlepszym dowodem by³y spory pomiêdzy Intercity a Przewozami Regionalnymi o wp³ywy za bilety. Nieatrakcyjna oferta, zw³aszcza dla drobnych odbiorców, przyczyni³a siê do spadku masy przewo¿onych towarów i zmniejszenia siê liczby pasa¿erów korzystaj¹cych z us³ug kolei. Redukcji ulega³a liczba wagonów w sk³adach poci¹gów. Ratunkiem sta³y siê autobusy szynowe, wprowadzane do obs³ugi ruchu lokalnego na liniach drugorzêdnych.

The multitude of transformations and divisions into separate companies did not bring the expected results. On the contrary, it hampered the railway operations by dispersing responsibilities and areas of service, which was best evidenced by disputes between Intercity and Przewozy Regionalne (Regional Transport) concerning ticket receipts. As the service proposal was unattractive, especially for small customers, it contributed to the decrease in both the weight of transported goods and the number of railway passengers. The number of carriages in trains became smaller too. It was the railbuses that saved the day, as they were introduced to handle local traffic on secondary lines.

W 1992 roku powsta³a pierwsza w Polsce spó³ka kolejowa pod nazw¹ Lubuskie Koleje Regionalne, której g³ównym udzia³owcem by³o województwo zielonogórskie. LKR uruchomi³a linie, na których PKP zawiesi³o kursowanie poci¹gów. W tym celu sprowadzono z Danii spalinowe zespo³y trakcyjne i przez pewien czas usi³owano prowadziæ normalny ruch pasa¿erski. Firma przynosi³a straty i 2 lata póŸniej zosta³a rozwi¹zana.

In 1992, the first Polish railway company – Lubusz Regional Railways (Polish acronym: LKR) – was established. Its main shareholder was the then Zielonogórskie Voivodeship. LKR launched those lines where train transport had been previously suspended by PKP. To this end, diesel multiple units were imported from Denmark, and attempts were made to handle normal passenger traffic. However, the company was making losses, so 2 years later it was dissolved.

Zainteresowanie zachodnich firm usprawnieniem tranzytu kolejowego przez terytorium Polski zaowocowa³o podpisaniem umów miêdzynarodowych. Zobowi¹za³y one nasz kraj do modernizacji i przebudowy wybranych linii, w sumie ponad 5 tysiêcy kilometrów, na których trzeba umo¿liwiæ kursowanie poci¹gów z prêdkoœci¹ minimum 160 km/h dla poci¹gów pasa¿erskich i 120 km/h dla towarowych (przy zwiêkszonym maksymalnym nacisku do 22,5 tony na oœ i zbudowaniu terminali transportu kombinowanego na liniach objêtych umow¹ AGTC – Umowa europejska o wa¿nych miêdzynarodowych liniach transportu kombinowanego i obiektach towarzysz¹cych). Te inwestycje by³y wspó³finansowane z funduszy unijnych w ramach programu Transeuropejska Sieæ Transportowa (TEN-T). Wymogi podpisanych przez Polskê umów: AGC (Umowa europejska o g³ównych miêdzynarodowych liniach kolejowych) i AGTC w³¹czy³y niektóre linie kolejowe na terenie Polski do miêdzynarodowych ci¹gów komunikacyjnych wschód-zachód i pó³noc-po³udnie. Do tych projektów do³¹czy³a modernizacja i rozbudowa warszawskiego wêz³a kolejowego.

As some Western European companies were interested in the improvement of rail transit across the Polish territory, several international agreements were signed. They have imposed on Poland an obligation to modernise and reconstruct selected lines with a total length of more than 3,107 miles (5,000 km), where trains could run with a nominal minimum speed of 100 mph (160 km/h) (passenger trains) and with a nominal minimum speed of 75 mph (120 km/h) (freight trains) (with an increased authorised mass per axle of 22.5 tons, and on the proviso that combined transport terminals will be built on the lines covered by the AGTC – European Agreement on Important International Combined Transport Lines and Related Installations). The investments were co-financed from EU funds as part of the Trans-European Transport Network (TEN-T). The requirements specified in the agreements signed by Poland: the AGC (European Agreement on Main International Railway Lines) and the AGTC included some railway lines within the territory of Poland to East-West and NorthSouth international transport routes. These projects were supplemented by modernisation and expansion of the Warsaw railway junction.

Pierwsza dekada XXI wieku przynios³a dla kolei zmiany strukturalne, które jednak nie zapobieg³y nastêpnym likwidacjom linii kolejowych. Spó³ki powsta³e na bazie PKP w ró¿ny sposób radzi³y sobie w nowych warunkach ekonomicznych.

The 2000s brought structural changes for the railways, yet they have not prevented subsequent line liquidations. The companies that have emerged from PKP operated in the new economic circumstances with varying success.

158

THE DEVELOPMENT OF RAILWAYS IN POLAND

Grupa PKP Grupa PKP

Grupa PKP

Jak ju¿ wspomniano, Grupa PKP powsta³a w 2001 roku w wyniku procesu restrukturyzacji Polskich Kolei Pañstwowych. Celem tych przemian by³o (zgodnie z dyrektywami Unii Europejskiej) rozgraniczenie dzia³alnoœci przewozowej kolei od zarz¹dzania liniami kolejowymi oraz utworzenie samodzielnych spó³ek prawa handlowego mog¹cych œwiadczyæ us³ugi nie tylko na rynku kolejowym. Chodzi³o równie¿ o takie zmiany w organizacji kolei w Polsce, ¿eby mo¿liwe by³o udostêpnienie polskich torów zagranicznym przewoŸnikom.

Jak ju¿ wspomniano, Grupa PKP powsta³a w 2001 roku w wyniku procesu restrukturyzacji Polskich Kolei Pañstwowych. Celem tych przemian by³o (zgodnie z dyrektywami Unii Europejskiej) rozgraniczenie dzia³alnoœci przewozowej kolei od zarz¹dzania liniami kolejowymi oraz utworzenie samodzielnych spó³ek prawa handlowego mog¹cych œwiadczyæ us³ugi nie tylko na rynku kolejowym. Chodzi³o równie¿ o takie zmiany w organizacji kolei w Polsce, ¿eby mo¿liwe by³o udostêpnienie polskich torów zagranicznym przewoŸnikom.

Zmniejszenie siê liczby przewo¿onych pasa¿erów i rosn¹ce koszty, przy jednoczesnym braku pieniêdzy na bie¿¹ce utrzymanie i remonty, spowodowa³y postêpuj¹c¹ degradacjê budynków dworcowych. Wobec ogromnej skali potrzeb nieliczne wyj¹tki, jak np. remont zabytkowego dworca we Wroc³awiu, remont dworca Warszawa Centralna, Warszawa Wschodnia, Gdynia G³ówna, Tarnów, Przemyœl G³ówny, Terespol, budowa nowego terminalu w Poznaniu czy te¿ budowa nowych dworców w Katowicach i £odzi Fabrycznej, nie s¹ w stanie spowodowaæ zmiany jakoœciowej. Od wielu lat ci¹gnie siê budowa nowego dworca Kraków G³ówny.

Zmniejszenie siê liczby przewo¿onych pasa¿erów i rosn¹ce koszty, przy jednoczesnym braku pieniêdzy na bie¿¹ce utrzymanie i remonty, spowodowa³y postêpuj¹c¹ degradacjê budynków dworcowych. Wobec ogromnej skali potrzeb nieliczne wyj¹tki, jak np. remont zabytkowego dworca we Wroc³awiu, remont dworca Warszawa Centralna, Warszawa Wschodnia, Gdynia G³ówna, Tarnów, Przemyœl G³ówny, Terespol, budowa nowego terminalu w Poznaniu czy te¿ budowa nowych dworców w Katowicach i £odzi Fabrycznej, nie s¹ w stanie spowodowaæ zmiany jakoœciowej. Od wielu lat ci¹gnie siê budowa nowego dworca Kraków G³ówny.

W gestii PKP S.A. znajduje siê 2,5 tysi¹ca dworców kolejowych, z których czynnych jest tylko 600. Z tej liczby do prowadzenia ruchu miêdzyregionalnego potrzeba oko³o 220 dworców, pozosta³e obs³uguj¹ ruch regionalny. PKP S.A. uzna³o, ¿e przedsiêbiorstwu niezbêdne s¹ jedynie te dworce, które uczestnicz¹ w obs³udze ruchu miêdzyregionalnego. Wobec tego pozosta³e obiekty spó³ka planuje przekazaæ samorz¹dom, sprzedaæ lub zlikwidowaæ. Do samorz¹dów lub na sprzeda¿ ma trafiæ oko³o 800 dworców. Ze wzglêdu na wysokie koszty utrzymania PKP S.A. zamierza przekazywaæ samorz¹dom dworce w mniejszych miastach. S¹ poœród nich i takie budynki, których z ró¿nych powodów sprzedaæ nie mo¿na. Spó³ka przewiduje likwidacjê oko³o tysi¹ca obiektów, którymi s¹ m.in. nieu¿ywane od lat i zdewastowane budynki stacyjne, w tym dworce, ale tak¿e magazyny, warsztaty, sk³ady itp. Rozbiórki bêd¹ prowadzone z odzyskaniem materia³ów (np. ceg³y i kostki granitowej), które nastêpnie zostan¹ sprzedane. W najbli¿szym czasie do 13 najwiêkszych dworców maj¹ zostaæ przydzielone kilkuosobowe zespo³y zarz¹dzaj¹ce, dzia³aj¹ce pod kierunkiem menad¿era.

W gestii PKP S.A. znajduje siê 2,5 tysi¹ca dworców kolejowych, z których czynnych jest tylko 600. Z tej liczby do prowadzenia ruchu miêdzyregionalnego potrzeba oko³o 220 dworców, pozosta³e obs³uguj¹ ruch regionalny. PKP S.A. uzna³o, ¿e przedsiêbiorstwu niezbêdne s¹ jedynie te dworce, które uczestnicz¹ w obs³udze ruchu miêdzyregionalnego. Wobec tego pozosta³e obiekty spó³ka planuje przekazaæ samorz¹dom, sprzedaæ lub zlikwidowaæ. Do samorz¹dów lub na sprzeda¿ ma trafiæ oko³o 800 dworców. Ze wzglêdu na wysokie koszty utrzymania PKP S.A. zamierza przekazywaæ samorz¹dom dworce w mniejszych miastach. S¹ poœród nich i takie budynki, których z ró¿nych powodów sprzedaæ nie mo¿na. Spó³ka przewiduje likwidacjê oko³o tysi¹ca obiektów, którymi s¹ m.in. nieu¿ywane od lat i zdewastowane budynki stacyjne, w tym dworce, ale tak¿e magazyny, warsztaty, sk³ady itp. Rozbiórki bêd¹ prowadzone z odzyskaniem materia³ów (np. ceg³y i kostki granitowej), które nastêpnie zostan¹ sprzedane. W najbli¿szym czasie do 13 najwiêkszych dworców maj¹ zostaæ przydzielone kilkuosobowe zespo³y zarz¹dzaj¹ce, dzia³aj¹ce pod kierunkiem menad¿era.

PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.

PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.

Spó³ka, która z mocy ustawy „prowadzi dzia³alnoœæ w zakresie zarz¹dzania liniami kolejowymi, ich utrzymania i prowadzenia ruchu poci¹gów”, ma do dyspozycji 19,2 tysi¹ca kilometrów linii o zró¿nicowanej jakoœci. Do 2015 roku oko³o 4 tysi¹ce kilometrów z nich planowane jest do zamkniêcia ze wzglêdu na z³y stan techniczny. Model finansowania, w którym koszty inwestycji pokrywane s¹ z bud¿etu pañstwa i dotacji unijnych, a koszty dzia³alnoœci operacyjnej z wp³ywów pochodz¹cych od przewoŸników kolejowych, nie do koñca siê sprawdzi³. Op³aty wnoszone przez przewoŸników za u¿ywanie linii kolejowych pokrywaj¹ oko³o 80% kosztów bie¿¹cej dzia³alnoœci. Stawki op³at wyliczane na podstawie zarz¹dzenia ministra infrastruktury i zatwierdzane przez prezesa Urzêdu Transportu Kolejowego s¹ ustalane na takim poziomie, ¿eby pokrywa³y koszty utrzymania infrastruktury, z uwzglêdnieniem dotacji bud¿etowych i pieniêdzy pozyskanych z Funduszu Kolejowego.

Spó³ka, która z mocy ustawy „prowadzi dzia³alnoœæ w zakresie zarz¹dzania liniami kolejowymi, ich utrzymania i prowadzenia ruchu poci¹gów”, ma do dyspozycji 19,2 tysi¹ca kilometrów linii o zró¿nicowanej jakoœci. Do 2015 roku oko³o 4 tysi¹ce kilometrów z nich planowane jest do zamkniêcia ze wzglêdu na z³y stan techniczny. Model finansowania, w którym koszty inwestycji pokrywane s¹ z bud¿etu pañstwa i dotacji unijnych, a koszty dzia³alnoœci operacyjnej z wp³ywów pochodz¹cych od przewoŸników kolejowych, nie do koñca siê sprawdzi³. Op³aty wnoszone przez przewoŸników za u¿ywanie linii kolejowych pokrywaj¹ oko³o 80% kosztów bie¿¹cej dzia³alnoœci. Stawki op³at wyliczane na podstawie zarz¹dzenia ministra infrastruktury i zatwierdzane przez prezesa Urzêdu Transportu Kolejowego s¹ ustalane na takim poziomie, ¿eby pokrywa³y koszty utrzymania infrastruktury, z uwzglêdnieniem dotacji bud¿etowych i pieniêdzy pozyskanych z Funduszu Kolejowego.

159

ROZWÓJ KOLEI W POLSCE

Grupa PKP

Modernizacja linii pomiêdzy Bydgoszcz¹ a Toruniem przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. / Modernizacja linii pomiêdzy Bydgoszcz¹ a Toruniem przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.

Permanentny brak œrodków na bie¿¹ce remonty i naprawy bêd¹cych w u¿ytkowaniu linii spowodowa³ zaleg³oœci w remontach na kwotê 48 miliardów z³otych. Dlatego tylko na 5% d³ugoœci linii mo¿liwa jest podró¿ z prêdkoœci¹ 160 km/h i wiêksz¹, na 15% z prêdkoœciami 120-160 km/h, na 38% z prêdkoœciami 80-120 km/h, na 33% z prêdkoœciami 40-80 km/h, a na 9% z prêdkoœci¹ do 40 km/h.

Permanentny brak œrodków na bie¿¹ce remonty i naprawy bêd¹cych w u¿ytkowaniu linii spowodowa³ zaleg³oœci w remontach na kwotê 48 miliardów z³otych. Dlatego tylko na 5% d³ugoœci linii mo¿liwa jest podró¿ z prêdkoœci¹ 160 km/h i wiêksz¹, na 15% z prêdkoœciami 120-160 km/h, na 38% z prêdkoœciami 80-120 km/h, na 33% z prêdkoœciami 40-80 km/h, a na 9% z prêdkoœci¹ do 40 km/h.

95% przewozów wykonywane jest na 12 tysi¹cach kilometrów torów. Ocena stanu linii przeprowadzona pod koniec 2009 roku wykaza³a, ¿e jedynie 37% znajdowa³o siê w dobrym stanie technicznym. Na sieci polskich kolei dzia³aj¹ 3 stacje rozrz¹dowe i 79 stacji manewrowych. Za bie¿¹ce remonty i utrzymanie linii kolejowych w stanie sprawnoœci odpowiedzialne jest pañstwo i tylko od zasobnoœci bud¿etu zale¿y, jakie nak³ady finansowe bêd¹ przeznaczone na ten cel. Dotacje unijne pozwol¹ zmodernizowaæ oko³o 1,5 tysi¹ca kilometrów linii, tzn. niemal 8%. Wk³ad unijny w modernizacje realizowane np. w ramach TEN-T to jedynie 10%! Resztê musi wygospodarowaæ bud¿et pañstwa. Do tego dochodz¹ utrudnienia natury organizacyjnej, koniecznoœæ uzgadniania wszystkich, najdrobniejszych nawet modernizacji czy inwestycji z lokalnymi w³adzami, czêste zmiany przepisów prawa, d³ugie procedury przetargowe. Przy tak skonstruowanym systemie finansowania linii kolejowych mo¿liwe by³oby utrzymanie w niepogarszaj¹cej siê sprawnoœci jedynie oko³o 4,3 tysi¹ca kilometrów linii.

95% przewozów wykonywane jest na 12 tysi¹cach kilometrów torów. Ocena stanu linii przeprowadzona pod koniec 2009 roku wykaza³a, ¿e jedynie 37% znajdowa³o siê w dobrym stanie technicznym. Na sieci polskich kolei dzia³aj¹ 3 stacje rozrz¹dowe i 79 stacji manewrowych. Za bie¿¹ce remonty i utrzymanie linii kolejowych w stanie sprawnoœci odpowiedzialne jest pañstwo i tylko od zasobnoœci bud¿etu zale¿y, jakie nak³ady finansowe bêd¹ przeznaczone na ten cel. Dotacje unijne pozwol¹ zmodernizowaæ oko³o 1,5 tysi¹ca kilometrów linii, tzn. niemal 8%. Wk³ad unijny w modernizacje realizowane np. w ramach TEN-T to jedynie 10%! Resztê musi wygospodarowaæ bud¿et pañstwa. Do tego dochodz¹ utrudnienia natury organizacyjnej, koniecznoœæ uzgadniania wszystkich, najdrobniejszych nawet modernizacji czy inwestycji z lokalnymi w³adzami, czêste zmiany przepisów prawa, d³ugie procedury przetargowe. Przy tak skonstruowanym systemie finansowania linii kolejowych mo¿liwe by³oby utrzymanie w niepogarszaj¹cej siê sprawnoœci jedynie oko³o 4,3 tysi¹ca kilometrów linii.

Tymczasem PLK planuj¹ uzyskaæ wsparcie finansowe z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Œrodowisko (maks. 17,6 miliarda z³otych) i regionalnych programów operacyjnych (maks. 1,2 miliarda z³otych). PLK przed wst¹pieniem Polski do UE otrzyma³y ju¿ dofinansowanie z funduszu ISPA (Instrument Przedakcesyjnej Polityki Strukturalnej) na 11 projektów w kwocie 657,5 miliona euro (m.in. modernizacja odcinków linii E 20 Rzepin-Terespol, E 30 Wêgliniec-Zgorzelec), w latach 2004-2006 na kolejne 6 projektów z Funduszu Spójnoœci (m.in. unowoczeœnienie E 59 Wroc³aw-Poznañ i Miêdzylesie-Szczecin, E 65 Warszawa-Gdynia), na 4 projekty z funduszu SPOT (Warszawa-£ódŸ, Warszawa-Kielce) i 4 projekty ze specjalnego funduszu sieci transeuropejskiej TEN-T (E 30 Kraków-Medyka-granica, studia wykonalnoœci modernizacji E 59 Szczecin-Œwinoujœcie, E 65 Gdynia-Pszczyna, a tak¿e modernizacji warszawskiego wêz³a kolejowego) – wszystko to razem na kwotê

Tymczasem PLK planuj¹ uzyskaæ wsparcie finansowe z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Œrodowisko (maks. 17,6 miliarda z³otych) i regionalnych programów operacyjnych (maks. 1,2 miliarda z³otych). PLK przed wst¹pieniem Polski do UE otrzyma³y ju¿ dofinansowanie z funduszu ISPA (Instrument Przedakcesyjnej Polityki Strukturalnej) na 11 projektów w kwocie 657,5 miliona euro (m.in. modernizacja odcinków linii E 20 Rzepin-Terespol, E 30 Wêgliniec-Zgorzelec), w latach 2004-2006 na kolejne 6 projektów z Funduszu Spójnoœci (m.in. unowoczeœnienie E 59 Wroc³aw-Poznañ i Miêdzylesie-Szczecin, E 65 Warszawa-Gdynia), na 4 projekty z funduszu SPOT (Warszawa-£ódŸ, Warszawa-Kielce) i 4 projekty ze specjalnego funduszu sieci transeuropejskiej TEN-T (E 30 Kraków-Medyka-granica, studia wykonalnoœci modernizacji E 59 Szczecin-Œwinoujœcie, E 65 Gdynia-Pszczyna, a tak¿e modernizacji warszawskiego wêz³a kolejowego) – wszystko to razem na kwotê

160

THE DEVELOPMENT OF RAILWAYS IN POLAND

Grupa PKP 1,3 miliarda euro. Z innych Ÿróde³ finansowania nale¿y wymieniæ kredyty z banków krajowych i z Europejskiego Banku Inwestycyjnego, dotacje z bud¿etu pañstwa, a tak¿e z Funduszu Kolejowego, powo³anego w grudniu 2005 roku.

1,3 miliarda euro. Z innych Ÿróde³ finansowania nale¿y wymieniæ kredyty z banków krajowych i z Europejskiego Banku Inwestycyjnego, dotacje z bud¿etu pañstwa, a tak¿e z Funduszu Kolejowego, powo³anego w grudniu 2005 roku.

Pocz¹wszy od 1 stycznia 2010 roku w PKP PLK S.A. przesta³o istnieæ 8 oddzia³ów regionalnych oraz 4 spoœród 27 zak³adów linii kolejowych (w Gliwicach, Toruniu, Gorzowie Wielkopolskim i Koszalinie). Pozosta³o 29 jednostek organizacyjnych. W wyniku kolejnych zmian 1 lipca 2010 roku rozpoczê³a dzia³alnoœæ 30. jednostka organizacyjna spó³ki – Centrum Kolei Du¿ych Prêdkoœci w Warszawie, wyznaczone do zarz¹dzania realizacj¹ projektu budowy m.in. nowej linii Warszawa-£ódŸ-Kalisz-Poznañ/Wroc³aw. Czas przejazdu np. z Warszawy do £odzi ma spaœæ do 35 min (obecnie 1 godz. 30 min), do Poznania – do 1 godz. 35 min (obecnie 2 godz. 45 min), do Wroc³awia – do 1 godz. 40 min (obecnie 5 godz.).

Pocz¹wszy od 1 stycznia 2010 roku w PKP PLK S.A. przesta³o istnieæ 8 oddzia³ów regionalnych oraz 4 spoœród 27 zak³adów linii kolejowych (w Gliwicach, Toruniu, Gorzowie Wielkopolskim i Koszalinie). Pozosta³o 29 jednostek organizacyjnych. W wyniku kolejnych zmian 1 lipca 2010 roku rozpoczê³a dzia³alnoœæ 30. jednostka organizacyjna spó³ki – Centrum Kolei Du¿ych Prêdkoœci w Warszawie, wyznaczone do zarz¹dzania realizacj¹ projektu budowy m.in. nowej linii Warszawa-£ódŸ-Kalisz-Poznañ/Wroc³aw. Czas przejazdu np. z Warszawy do £odzi ma spaœæ do 35 min (obecnie 1 godz. 30 min), do Poznania – do 1 godz. 35 min (obecnie 2 godz. 45 min), do Wroc³awia – do 1 godz. 40 min (obecnie 5 godz.).

Do realizacji, na których skupiaj¹ siê dzia³ania modernizacyjne PLK, nale¿¹ m.in. poni¿sze linie.

Do realizacji, na których skupiaj¹ siê dzia³ania modernizacyjne PLK, nale¿¹ m.in. poni¿sze linie.

• Linia E 59 – stanowi fragment miêdzynarodowego ci¹gu transportowego z Malmö-Ystad do Wiednia, Budapesztu i Pragi. Na terenie Polski przebiega od Œwinoujœcia – przez Szczecin, Poznañ, Wroc³aw – do Cha³upek. Jest to najkrótsze i najdogodniejsze po³¹czenie Skandynawii z Europ¹ Œrodkowo-Wschodni¹ i Ba³kanami.

• Linia E 59 – stanowi fragment miêdzynarodowego ci¹gu transportowego z Malmö-Ystad do Wiednia, Budapesztu i Pragi. Na terenie Polski przebiega od Œwinoujœcia – przez Szczecin, Poznañ, Wroc³aw – do Cha³upek. Jest to najkrótsze i najdogodniejsze po³¹czenie Skandynawii z Europ¹ Œrodkowo-Wschodni¹ i Ba³kanami.

• Linia C-E 59 – obejmuje odcinek Miêdzylesie-Wroc³aw-KostrzynSzczecin. Nale¿y do podstawowej sieci kolejowej pañstwa, stanowi ci¹g dla ruchu towarowego równoleg³y do linii E 59 Wroc³aw-Poznañ-Szczecin. Linia zosta³a objêta umow¹ AGTC i wesz³a do planu modernizacji sieci transeuropejskich korytarzy transportowych TEN-T na terenie Polski.

• Linia C-E 59 – obejmuje odcinek Miêdzylesie-Wroc³aw-KostrzynSzczecin. Nale¿y do podstawowej sieci kolejowej pañstwa, stanowi ci¹g dla ruchu towarowego równoleg³y do linii E 59 Wroc³aw-Poznañ-Szczecin. Linia zosta³a objêta umow¹ AGTC i wesz³a do planu modernizacji sieci transeuropejskich korytarzy transportowych TEN-T na terenie Polski.

Remont linii dalekobie¿nej w Trójmieœcie prowadzony przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. / Remont linii dalekobie¿nej w Trójmieœcie prowadzony przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. (©Photofactory®)

161

ROZWÓJ KOLEI W POLSCE

Grupa PKP

Remont nawierzchni torowej na odcinku Wo³omin-T³uszcz / Remont nawierzchni torowej na odcinku Wo³omin-T³uszcz (©Photofactory®)

Uk³adarka typu SBT – uk³adanie podk³adów / Uk³adarka typu SBT uk³adanie podk³adów (©Photofactory ®)

• Linia nr 8 – ³¹czy Radom, Skar¿ysko-Kamienn¹ i Kielce z Warszaw¹ oraz Krakowem. Jest to w pe³ni zelektryfikowana linia pasa¿ersko-towarowa, dostosowana do prêdkoœci 100-120 km/h. Pogarszaj¹cy siê stan techniczny infrastruktury kolejowej powodowa³ koniecznoœæ wprowadzania tam licznych ograniczeñ prêdkoœci.

• Linia nr 8 – ³¹czy Radom, Skar¿ysko-Kamienn¹ i Kielce z Warszaw¹ oraz Krakowem. Jest to w pe³ni zelektryfikowana linia pasa¿ersko-towarowa, dostosowana do prêdkoœci 100-120 km/h. Pogarszaj¹cy siê stan techniczny infrastruktury kolejowej powodowa³ koniecznoœæ wprowadzania tam licznych ograniczeñ prêdkoœci.

• Linie E 30 i C-E 30 – nale¿¹ do III Paneuropejskiego Korytarza Transportowego, ³¹cz¹cego miêdzy innymi Drezno, Wroc³aw, Katowice, Kraków z Lwowem. Polski odcinek tej trasy, o d³ugoœci 677 kilometrów, ³¹czy najwa¿niejsze centra i regiony gospodarcze po³udniowej Polski: Dolny Œl¹sk, Górny Œl¹sk, Ma³opolskê i Podkarpacie.

• Linie E 30 i C-E 30 – nale¿¹ do III Paneuropejskiego Korytarza Transportowego, ³¹cz¹cego miêdzy innymi Drezno, Wroc³aw, Katowice, Kraków z Lwowem. Polski odcinek tej trasy, o d³ugoœci 677 kilometrów, ³¹czy najwa¿niejsze centra i regiony gospodarcze po³udniowej Polski: Dolny Œl¹sk, Górny Œl¹sk, Ma³opolskê i Podkarpacie.

• Linia E 20 – nale¿y do II Paneuropejskiego Korytarza Transportowego Zachód-Wschód, ³¹cz¹cego Berlin z Moskw¹. Polski odcinek linii liczy 700 kilometrów i przebiega przez Wielkopolskê, Mazowsze i Podlasie. Realizowany jest projekt przygotowuj¹cy przeprowadzenie planowanych modernizacji linii E 20/C-E 20 na odcinkach Warszawa-Poznañ oraz £owicz-Skierniewice-£uków.

• Linia E 20 – nale¿y do II Paneuropejskiego Korytarza Transportowego Zachód-Wschód, ³¹cz¹cego Berlin z Moskw¹. Polski odcinek linii liczy 700 kilometrów i przebiega przez Wielkopolskê, Mazowsze i Podlasie. Realizowany jest projekt przygotowuj¹cy przeprowadzenie planowanych modernizacji linii E 20/C-E 20 na odcinkach Warszawa-Poznañ oraz £owicz-Skierniewice-£uków.

• Linia E 75 – Warszawa-Bia³ystok-Suwa³ki-Trakiszki-granica pañstwa stanowi czêœæ korytarza I (Rail Baltica), ³¹cz¹cego Helsinki przez Tallinn, Rygê i Kowno z Warszaw¹. Jest to jedyne po³¹czenie kolejowe pomiêdzy krajami ba³tyckimi i Polsk¹, dalej ³¹cz¹ce z Prag¹, Berlinem i Wiedniem przez korytarz I, zbiegaj¹cy siê w Warszawie z korytarzami II (linia E 20) i VI (linia E 65). D³ugoœæ polskiego odcinka Rail Baltica wynosi 374 kilometry.

• Linia E 75 – Warszawa-Bia³ystok-Suwa³ki-Trakiszki-granica pañstwa stanowi czêœæ korytarza I (Rail Baltica), ³¹cz¹cego Helsinki przez Tallinn, Rygê i Kowno z Warszaw¹. Jest to jedyne po³¹czenie kolejowe pomiêdzy krajami ba³tyckimi i Polsk¹, dalej ³¹cz¹ce z Prag¹, Berlinem i Wiedniem przez korytarz I, zbiegaj¹cy siê w Warszawie z korytarzami II (linia E 20) i VI (linia E 65). D³ugoœæ polskiego odcinka Rail Baltica wynosi 374 kilometry.

• Linia Warszawa-£ódŸ – o d³ugoœci 129 kilometrów ³¹czy 2 aglomeracje licz¹ce oko³o 3 milionów mieszkañców. Ka¿dego dnia z us³ug przewoŸników kolejowych korzysta na tej linii kilkanaœcie tysiêcy podró¿nych. We wrzeœniu 2008 roku zakoñczy³ siê I etap modernizacji na odcinku Skierniewice-£ódŸ Widzew. Etap II obejmuje modernizacjê odcinków: Warszawa Zachodnia-Skierniewice oraz £ódŸ Widzew-£ódŸ Fabryczna. Po zakoñczeniu realizacji projektu obejmuj¹cego I i II etap modernizacji, to jest w 2014 roku, czas przejazdu poci¹gu pospiesznego na trasie Warszawa-£ódŸ wyniesie 65 minut.

• Linia Warszawa-£ódŸ – o d³ugoœci 129 kilometrów ³¹czy 2 aglomeracje licz¹ce oko³o 3 milionów mieszkañców. Ka¿dego dnia z us³ug przewoŸników kolejowych korzysta na tej linii kilkanaœcie tysiêcy podró¿nych. We wrzeœniu 2008 roku zakoñczy³ siê I etap modernizacji na odcinku Skierniewice-£ódŸ Widzew. Etap II obejmuje modernizacjê odcinków: Warszawa Zachodnia-Skierniewice oraz £ódŸ Widzew-£ódŸ Fabryczna. Po zakoñczeniu realizacji projektu obejmuj¹cego I i II etap modernizacji, to jest w 2014 roku, czas przejazdu poci¹gu pospiesznego na trasie Warszawa-£ódŸ wyniesie 65 minut.

• Linie E 65 i C-E 65 – s¹ fragmentami VI Paneuropejskiego Korytarza Transportowego, ³¹cz¹cego regiony nadba³tyckie z obszarami po³o¿onymi nad Morzem Adriatyckim i na Ba³kanach. Jest to

• Linie E 65 i C-E 65 – s¹ fragmentami VI Paneuropejskiego Korytarza Transportowego, ³¹cz¹cego regiony nadba³tyckie z obszarami

162

THE DEVELOPMENT OF RAILWAYS IN POLAND

Grupa PKP

Wk³adanie szyn w tory / Wk³adanie szyn w tory (arch. DOLKOM)

Modernizacja trakcji elektrycznej w okolicach Torunia przez spó³kê PKP Energetyka / Modernizacja trakcji elektrycznej w okolicach Torunia przez spó³kê PKP Energetyka (©Photofactory®)

bardzo wa¿na magistrala kolejowa, która przebiega przez g³ówne miasta Polski, miêdzy innymi Gdyniê, Gdañsk, Warszawê, Kraków/ Katowice, Zwardoñ/Zebrzydowice. Odcinek ten liczy ³¹cznie ponad 720 kilometrów.

bardzo wa¿na magistrala kolejowa, która przebiega przez g³ówne miasta Polski, miêdzy innymi Gdyniê, Gdañsk, Warszawê, Kraków/ Katowice, Zwardoñ/Zebrzydowice. Odcinek ten liczy ³¹cznie ponad 720 kilometrów.

• Linia kolejowa nr 7 – usytuowana jest w nowym korytarzu transeuropejskiej sieci linii kolejowych ³¹cz¹cym Morze Ba³tyckie z Morzem Czarnym. Zaliczona zosta³a do wykazu linii kolejowych pañstwowego znaczenia. Objêta jest europejskimi programami: TINA (europejska sieæ linii kolejowych, dla których zdefiniowano techniczne potrzeby modernizacyjne), TEN-T (transeuropejska sieæ linii kolejowych) oraz TERFN (transeuropejska sieæ linii kolejowych wytypowana dla towarowych przewozów kolejowych – „wolna droga”). Stanowi najkrótsze po³¹czenie Polski oraz krajów Europy Œrodkowej i Pó³nocnej (Niemiec, pañstw skandynawskich) z Ukrain¹. Jest objêta miêdzynarodow¹ umow¹ AGTC.

• Linia kolejowa nr 7 – usytuowana jest w nowym korytarzu transeuropejskiej sieci linii kolejowych ³¹cz¹cym Morze Ba³tyckie z Morzem Czarnym. Zaliczona zosta³a do wykazu linii kolejowych pañstwowego znaczenia. Objêta jest europejskimi programami: TINA (europejska sieæ linii kolejowych, dla których zdefiniowano techniczne potrzeby modernizacyjne), TEN-T (transeuropejska sieæ linii kolejowych) oraz TERFN (transeuropejska sieæ linii kolejowych wytypowana dla towarowych przewozów kolejowych – „wolna droga”). Stanowi najkrótsze po³¹czenie Polski oraz krajów Europy Œrodkowej i Pó³nocnej (Niemiec, pañstw skandynawskich) z Ukrain¹. Jest objêta miêdzynarodow¹ umow¹ AGTC.

• Warszawski wêze³ kolejowy – le¿y na skrzy¿owaniu 3 paneuropejskich korytarzy transportowych maj¹cych istotne znaczenie w miêdzynarodowym ruchu kolejowym wschód-zachód i pó³noc-po³udnie. S¹ to korytarze: korytarz I: Helsinki-Tallinn-Kowno-Warszawa (E 75), korytarz II: Berlin-Warszawa-Miñsk-Moskwa (E 20/C-E 20), korytarz VI: Gdañsk-Warszawa- Katowice-¯ylina (E 65). Przez warszawski wêze³ kolejowy przebiega trasa nowego korytarza transeuropejskiej sieci kolejowej: Gdañsk-Warszawa-Kowel-Konstanca/Odessa (E 28), który ³¹czy Morze Ba³tyckie z Morzem Czarnym.

• Warszawski wêze³ kolejowy – le¿y na skrzy¿owaniu 3 paneuropejskich korytarzy transportowych maj¹cych istotne znaczenie w miêdzynarodowym ruchu kolejowym wschód-zachód i pó³noc-po³udnie. S¹ to korytarze: korytarz I: Helsinki-Tallinn-Kowno-Warszawa (E 75), korytarz II: Berlin-Warszawa-Miñsk-Moskwa (E 20/C-E 20), korytarz VI: Gdañsk-Warszawa- Katowice-¯ylina (E 65). Przez warszawski wêze³ kolejowy przebiega trasa nowego korytarza transeuropejskiej sieci kolejowej: Gdañsk-Warszawa-Kowel-Konstanca/Odessa (E 28), który ³¹czy Morze Ba³tyckie z Morzem Czarnym.

• Krakowski wêze³ kolejowy.

• Krakowski wêze³ kolejowy.

• Katowicki wêze³ kolejowy.

• Katowicki wêze³ kolejowy.

PKP Energetyka S.A.

PKP Energetyka S.A.

Spó³ka, powsta³a w 2001 roku, jest dominuj¹cym dostawc¹ energii elektrycznej dla przewoŸników kolejowych. Do jej g³ównych zadañ nale¿¹ sprzeda¿ i dostarczanie energii, handel paliwami p³ynnymi, a tak¿e œwiadczenie us³ug elektroenergetycznych. W 2011 roku Energetyka mia³a 4,2% udzia³u w rynku energii dla klientów biznesowych. Jest jej najwiêkszym alternatywnym dostawc¹ i jedyn¹ firm¹ maj¹c¹ w³asn¹ sieæ dystrybucji na terenie ca³ego kraju. Przychody ze sprzeda¿y w 2011 roku siêga³y 3 miliardów z³otych (przy 5,4 TWh sprzedanej energii).

Spó³ka, powsta³a w 2001 roku, jest dominuj¹cym dostawc¹ energii elektrycznej dla przewoŸników kolejowych. Do jej g³ównych zadañ nale¿¹ sprzeda¿ i dostarczanie energii, handel paliwami p³ynnymi, a tak¿e œwiadczenie us³ug elektroenergetycznych. W 2011 roku Energetyka mia³a 4,2% udzia³u w rynku energii dla klientów biznesowych. Jest jej najwiêkszym alternatywnym dostawc¹ i jedyn¹ firm¹ maj¹c¹ w³asn¹ sieæ dystrybucji na terenie ca³ego kraju. Przychody ze sprzeda¿y w 2011 roku siêga³y 3 miliardów z³otych (przy 5,4 TWh sprzedanej energii).

163

ROZWÓJ KOLEI W POLSCE

Grupa PKP PKP Informatyka Sp. z o.o.

PKP Informatyka Sp. z o.o.

Przedsiêbiorstwo zajmuje siê dostarczaniem us³ug informatycznych na rzecz kolei i spó³ek nale¿¹cych do Grupy PKP oraz innych firm z bran¿y transportowo-logistycznej. Projektowane przez firmê nowoczesne systemy i technologie informatyczne s¹ wdra¿ane zarówno w sektorach sprzeda¿y, obs³ugi pasa¿erskiej, jak i zarz¹dzania infrastruktur¹ czy przedsiêbiorstwem. Do Grupy PKP Informatyka nale¿¹ tak¿e Kolejowe Zak³ady £¹cznoœci Sp. z o.o. z Bydgoszczy zajmuj¹ce siê produkcj¹ elektronicznych tablic informacyjnych, automatów biletowych, systemów ³¹cznoœci dyspozytorskiej, systemów pok³adowych do pojazdów czy systemów monitoringu obiektów kolejowych.

Przedsiêbiorstwo zajmuje siê dostarczaniem us³ug informatycznych na rzecz kolei i spó³ek nale¿¹cych do Grupy PKP oraz innych firm z bran¿y transportowo-logistycznej. Projektowane przez firmê nowoczesne systemy i technologie informatyczne s¹ wdra¿ane zarówno w sektorach sprzeda¿y, obs³ugi pasa¿erskiej, jak i zarz¹dzania infrastruktur¹ czy przedsiêbiorstwem. Do Grupy PKP Informatyka nale¿¹ tak¿e Kolejowe Zak³ady £¹cznoœci Sp. z o.o. z Bydgoszczy zajmuj¹ce siê produkcj¹ elektronicznych tablic informacyjnych, automatów biletowych, systemów ³¹cznoœci dyspozytorskiej, systemów pok³adowych do pojazdów czy systemów monitoringu obiektów kolejowych.

TK Telekom Sp. z o.o.

TK Telekom Sp. z o.o.

Przedsiêbiorstwo zajmuje siê œwiadczeniem us³ug telekomunikacyjnych na rzecz zarówno kolei (m.in. funkcjonowanie elektronicznego rozk³adu jazdy – Internet, WAP, SMS), jak i klientów indywidualnych oraz korporacyjnych. Spó³ka zarz¹dza jedn¹ z najwiêkszych teleinformatycznych sieci w Polsce, licz¹c¹ blisko 30 000 km linii, która ³¹czy ponad 300 miejscowoœci oraz setki instytucji, przedsiêbiorstw i domów. W³aœcicielem 100% udzia³ów w TK Telekom jest PKP S.A.

Przedsiêbiorstwo zajmuje siê œwiadczeniem us³ug telekomunikacyjnych na rzecz zarówno kolei (m.in. funkcjonowanie elektronicznego rozk³adu jazdy – Internet, WAP, SMS), jak i klientów indywidualnych oraz korporacyjnych. Spó³ka zarz¹dza jedn¹ z najwiêkszych teleinformatycznych sieci w Polsce, licz¹c¹ blisko 30 000 km linii, która ³¹czy ponad 300 miejscowoœci oraz setki instytucji, przedsiêbiorstw i domów. W³aœcicielem 100% udzia³ów w TK Telekom jest PKP S.A.

PKP CARGO S.A.

PKP CARGO S.A.

Spó³ka, powsta³a z przekszta³cenia Dyrekcji Przewozów Towarowych CARGO Przedsiêbiorstwa Pañstwowego PKP, skupia wiele mniejszych spó³ek prowadz¹cych wyspecjalizowan¹ dzia³alnoœæ: CARGOSPED Sp. z o.o. (przewozy intermodalne, terminale, spedycja towarów), PKP CARGO Logistics (terminale w Ma³aszewiczach i Medyce-¯urawicy), PKP CARGO International (transport i spedycja poza granicami kraju), PKP CARGO Service (obs³uga bocznic), PKP CARGO Wagon (zak³ady napraw wagonów: Szczecin, Gorzów Wlkp., Jaworzyna Œl., Tarnowskie Góry, Toruñ, Kraków, WAGREM z Kluczborka), PKP CARGO Tabor (zak³ady napraw lokomotyw: Tczew, Czerwieñsk, Ostrów Wlkp., Karsznice), PS Trade Trans (logistyka – transport kolejowy, samochodowy, morski i œródl¹dowy).

Spó³ka, powsta³a z przekszta³cenia Dyrekcji Przewozów Towarowych CARGO Przedsiêbiorstwa Pañstwowego PKP, skupia wiele mniejszych spó³ek prowadz¹cych wyspecjalizowan¹ dzia³alnoœæ: CARGOSPED Sp. z o.o. (przewozy intermodalne, terminale, spedycja towarów), PKP CARGO Logistics (terminale w Ma³aszewiczach i Medyce-¯urawicy), PKP CARGO International (transport i spedycja poza granicami kraju), PKP CARGO Service (obs³uga bocznic), PKP CARGO Wagon (zak³ady napraw wagonów: Szczecin, Gorzów Wlkp., Jaworzyna Œl., Tarnowskie Góry, Toruñ, Kraków, WAGREM z Kluczborka), PKP CARGO Tabor (zak³ady napraw lokomotyw: Tczew, Czerwieñsk, Ostrów Wlkp., Karsznice), PS Trade Trans (logistyka – transport kolejowy, samochodowy, morski i œródl¹dowy).

W 2011 roku PKP CARGO S.A. przeW 2011 roku PKP CARGO S.A. przewioz³a 52,3% masy towarowej wioz³a 52,3% masy towarowej Automaty biletowe na Dworcu G³ównym w Krakowie wyproduw Polsce (130,5 miliona ton), wykow Polsce (130,5 miliona ton), wykokowane przez Kolejowe Zak³ady £¹cznoœci Sp. z o.o. z Bydnuj¹c 62,9% pracy przewozowej nuj¹c 62,9% pracy przewozowej goszczy / Automaty biletowe na Dworcu G³ównym w Krakowie (33,9 miliarda ntkm – tonokilometrów (33,9 miliarda ntkm – tonokilometrów wyprodukowane przez Kolejowe Zak³ady £¹cznoœci Sp. z o.o. z Bydgoszczy (©Photofactory®) netto). Jest to wartoœæ mniejsza netto). Jest to wartoœæ mniejsza w porównaniu do 2006 roku, kiedy w porównaniu do 2006 roku, kiedy przewieziono 149 milionów ton, jednak od najgorszego 2009 roku przewieziono 149 milionów ton, jednak od najgorszego 2009 roku (104,6 miliona ton) by³ to kolejny rok wzrostu masy przetransporto- (104,6 miliona ton) by³ to kolejny rok wzrostu masy przetransportowanych ³adunków. wanych ³adunków. Struktura przewiezionych towarów by³a nastêpuj¹ca: wêgiel kamienny (40,2%), kamieñ, ¿wir i wapno (23,8%), metale i wyroby metalowe (8,2%), koks i wêgiel brunatny (4,5%), chemikalia (3,7%), transporty

Struktura przewiezionych towarów by³a nastêpuj¹ca: wêgiel kamienny (40,2%), kamieñ, ¿wir i wapno (23,8%), metale i wyroby metalowe (8,2%), koks i wêgiel brunatny (4,5%), chemikalia (3,7%), transporty

164

THE DEVELOPMENT OF RAILWAYS IN POLAND

Grupa PKP intermodalne (3,2%), rudy (2,8%), ropa naftowa i jej przetwory (2,7%). W porównaniu z poprzednimi latami wzros³a zw³aszcza iloœæ przewiezionych materia³ów budowlanych – kamienia i ¿wiru, co mia³o niew¹tpliwie zwi¹zek z prowadzonymi pracami przy budowie obwodnic, dróg szybkiego ruchu i autostrad.

intermodalne (3,2%), rudy (2,8%), ropa naftowa i jej przetwory (2,7%). W porównaniu z poprzednimi latami wzros³a zw³aszcza iloœæ przewiezionych materia³ów budowlanych – kamienia i ¿wiru, co mia³o niew¹tpliwie zwi¹zek z prowadzonymi pracami przy budowie obwodnic, dróg szybkiego ruchu i autostrad.

Firma w 2011 roku wykona³a 12,2% pracy przewozowej w Unii Europejskiej, co stawia j¹ na 2. miejscu wœród przewoŸników narodowych (po niemieckim przedsiêbiorstwie DB Schenker). PKP CARGO S.A. zarz¹dza ponad 2500 lokomotywami (1225 elektrowozów, czyli 49% taboru, m.in. serii ET22 – 895 szt., ET40, ET41 i ET42 – ³¹cznie 205 szt., EU06 i EU07 – 92 szt., a tak¿e 1277 szt. lokomotyw spalinowych, m.in. serii SM42, SM31 i SM48 – ³¹cznie 930 szt., ST43, ST44 i ST45 – ³¹cznie 227 szt. oraz do przewozów pasa¿erskich SU45, SU46, SP32 i SP42 – ³¹cznie 68 szt.). Ich œredni wiek to 34 lata, s¹ sukcesywnie modernizowane; zgrupowano je w 10 wielkoobszarowych zak³adach spó³ki. Poza tym przedsiêbiorstwo jest w³aœcicielem 65 450 wagonów towarowych 10 rodzajów (³¹cznie 60 serii), o œrednim wieku 27 lat.

Firma w 2011 roku wykona³a 12,2% pracy przewozowej w Unii Europejskiej, co stawia j¹ na 2. miejscu wœród przewoŸników narodowych (po niemieckim przedsiêbiorstwie DB Schenker). PKP CARGO S.A. zarz¹dza ponad 2500 lokomotywami (1225 elektrowozów, czyli 49% taboru, m.in. serii ET22 – 895 szt., ET40, ET41 i ET42 – ³¹cznie 205 szt., EU06 i EU07 – 92 szt., a tak¿e 1277 szt. lokomotyw spalinowych, m.in. serii SM42, SM31 i SM48 – ³¹cznie 930 szt., ST43, ST44 i ST45 – ³¹cznie 227 szt. oraz do przewozów pasa¿erskich SU45, SU46, SP32 i SP42 – ³¹cznie 68 szt.). Ich œredni wiek to 34 lata, s¹ sukcesywnie modernizowane; zgrupowano je w 10 wielkoobszarowych zak³adach spó³ki. Poza tym przedsiêbiorstwo jest w³aœcicielem 65 450 wagonów towarowych 10 rodzajów (³¹cznie 60 serii), o œrednim wieku 27 lat.

Korzystaj¹c z leasingowanych 8 lokomotyw wielosystemowych serii EU45, spó³ka rozpoczê³a obs³ugê miêdzynarodowego ruchu towarowego do Niemiec – a¿ pod granicê belgijsk¹ i francusk¹, na S³owacjê, na Wêgry oraz do Czech i Austrii. Najwiêksz¹ pracê przewozow¹ wykonano na terenie Czech. By³o to mo¿liwe po uzyskaniu w 2010 roku certyfikatu bezpieczeñstwa w czêœci „B”, pozwalaj¹cego na realizacjê samodzielnych przewozów w tym kraju (i takiego samego na teren Niemiec).

Korzystaj¹c z leasingowanych 8 lokomotyw wielosystemowych serii EU45, spó³ka rozpoczê³a obs³ugê miêdzynarodowego ruchu towarowego do Niemiec – a¿ pod granicê belgijsk¹ i francusk¹, na S³owacjê, na Wêgry oraz do Czech i Austrii. Najwiêksz¹ pracê przewozow¹ wykonano na terenie Czech. By³o to mo¿liwe po uzyskaniu w 2010 roku certyfikatu bezpieczeñstwa w czêœci „B”, pozwalaj¹cego na realizacjê samodzielnych przewozów w tym kraju (i takiego samego na teren Niemiec).

W paŸdzierniku 2010 roku spó³ka CARGOSPED otworzy³a zmodernizowany terminal kontenerowy w Warszawie.

W paŸdzierniku 2010 roku spó³ka CARGOSPED otworzy³a zmodernizowany terminal kontenerowy w Warszawie.

Elektrowóz serii EU43 nale¿¹cy do spó³ki PKP CARGO / Elektrowóz serii EU43 nale¿¹cy do spó³ki PKP CARGO (©Photofactory®)

165

ROZWÓJ KOLEI W POLSCE

Grupa PKP PKP Linia Hutnicza Szerokotorowa Sp. z o.o.

PKP Linia Hutnicza Szerokotorowa Sp. z o.o.

Kolejn¹ spó³k¹ nale¿¹c¹ do grupy PKP i dzia³aj¹c¹ od 1 lipca 2001 roku jest PKP Linia Hutnicza Szerokotorowa Sp. z o.o. Przedsiêbiorstwo zajmuje siê obs³ug¹ przewozów towarowych na specjalnej szerokotorowej linii nr 65, umo¿liwiaj¹cej szybki transport towarów na Wschód. Linia nr 65 jest najd³u¿sz¹, bo licz¹c¹ ponad 394 kilometry, lini¹ szerokotorow¹ w Polsce (rozstaw osi wynosi 1520 mm). £¹czy ona kolejowe polsko-ukraiñskie przejœcie graniczne Hrubieszów/Izow ze Œl¹skiem, gdzie w S³awkowie, w Zag³êbiu D¹browskim (25 km od Katowic) koñczy swój bieg. Jej trasa biegnie przez obszar po³udnio-wschodniej Polski: województwo lubelskie, podkarpackie, œwiêtokrzyskie, ma³opolskie i œl¹skie. Niew¹tpliwymi atrybutami linii LHS jest transport towarów bez koniecznoœci prze³adunku na granicy oraz mo¿liwoœæ prowadzenia ciê¿kich sk³adów ca³opoci¹gowych.

Kolejn¹ spó³k¹ nale¿¹c¹ do grupy PKP i dzia³aj¹c¹ od 1 lipca 2001 roku jest PKP Linia Hutnicza Szerokotorowa Sp. z o.o. Przedsiêbiorstwo zajmuje siê obs³ug¹ przewozów towarowych na specjalnej szerokotorowej linii nr 65, umo¿liwiaj¹cej szybki transport towarów na Wschód. Linia nr 65 jest najd³u¿sz¹, bo licz¹c¹ ponad 394 kilometry, lini¹ szerokotorow¹ w Polsce (rozstaw osi wynosi 1520 mm). £¹czy ona kolejowe polsko-ukraiñskie przejœcie graniczne Hrubieszów/Izow ze Œl¹skiem, gdzie w S³awkowie, w Zag³êbiu D¹browskim (25 km od Katowic) koñczy swój bieg. Jej trasa biegnie przez obszar po³udnio-wschodniej Polski: województwo lubelskie, podkarpackie, œwiêtokrzyskie, ma³opolskie i œl¹skie. Niew¹tpliwymi atrybutami linii LHS jest transport towarów bez koniecznoœci prze³adunku na granicy oraz mo¿liwoœæ prowadzenia ciê¿kich sk³adów ca³opoci¹gowych.

PKP Intercity S.A.

PKP Intercity S.A.

Przedsiêbiorstwo (pocz¹tkowo jako spó³ka z o.o.) powsta³o 1 wrzeœnia 2001 roku w nastêpstwie restrukturyzacji Polskich Kolei Pañstwowych, a 2 stycznia 2008 roku zosta³o przekszta³cone w spó³kê akcyjn¹. Jego zadaniem by³o zapewnienie dalekobie¿nych przewozów pasa¿erskich poci¹gami kategorii: Express (Ex), InterCity (IC), EuroCity (EC), zestawianymi wy³¹cznie z wagonów sypialnych (WL) i z miejscami do le¿enia (Bc). W 2002 roku dodano now¹ kategoriê pod nazw¹ Nocny Express, a rok póŸniej wyodrêbniono InterCity Plus, tzn. poci¹gi o najwy¿szym standardzie. Trzy lata póŸniej Intercity rozszerzy³o ofertê o podró¿e ekonomiczne poci¹gami Tanich Linii Kolejowych (TLK). W 2007 roku ukoñczono modernizacjê hali na stacji postojowej Warszawa Grochów. Powsta³ nowoczesny obiekt tzw. ca³opoci¹gowy o d³ugoœci 120 metrów, w którym znajduj¹ siê 3 tory i 18 stanowisk naprawczych. Jest to najnowoczeœniejsza w Europie Œrodkowo-Wschodniej i jedna z najbardziej zaawansowanych w Europie hal techniczno-monta¿owych, w której przygotowuje siê poci¹gi do wyjazdu w trasy.

Przedsiêbiorstwo (pocz¹tkowo jako spó³ka z o.o.) powsta³o 1 wrzeœnia 2001 roku w nastêpstwie restrukturyzacji Polskich Kolei Pañstwowych, a 2 stycznia 2008 roku zosta³o przekszta³cone w spó³kê akcyjn¹. Jego zadaniem by³o zapewnienie dalekobie¿nych przewozów pasa¿erskich poci¹gami kategorii: Express (Ex), InterCity (IC), EuroCity (EC), zestawianymi wy³¹cznie z wagonów sypialnych (WL) i z miejscami do le¿enia (Bc). W 2002 roku dodano now¹ kategoriê pod nazw¹ Nocny Express, a rok póŸniej wyodrêbniono InterCity Plus, tzn. poci¹gi o najwy¿szym standardzie. Trzy lata póŸniej Intercity rozszerzy³o ofertê o podró¿e ekonomiczne poci¹gami Tanich Linii Kolejowych (TLK). W 2007 roku ukoñczono modernizacjê hali na stacji postojowej Warszawa Grochów. Powsta³ nowoczesny obiekt tzw. ca³opoci¹gowy o d³ugoœci 120 metrów, w którym znajduj¹ siê 3 tory i 18 stanowisk naprawczych. Jest to najnowoczeœniejsza w Europie Œrodkowo-Wschodniej i jedna z najbardziej zaawansowanych w Europie hal techniczno-monta¿owych, w której przygotowuje siê poci¹gi do wyjazdu w trasy.

Sk³ad nale¿¹cy do spó³ki PKP Linia Hutnicza Szerokotorowa ci¹gniêty przez spalinowóz ST44 / A train set owned by PKP Broad Gauge Metallurgy Line pulled by an ST44 diesel locomotive (©Photofactory®)

166

THE DEVELOPMENT OF RAILWAYS IN POLAND

Grupa PKP Gdy PKP Intercity S.A. przejê³a w 2008 roku lokomotywy od PKP Cargo, pracodawcê zmieni³o oko³o 2000 maszynistów i osób z personelu technicznego. Nowy w³aœciciel zadecydowa³ o nowym malowaniu lokomotyw. I nie by³ to koniec zmian. Do dyspozycji Intercity ze spó³ki PKP Przewozy Regionalne przesz³y miêdzywojewódzkie poci¹gi pospieszne z za³og¹ licz¹c¹ ponad 3,5 tysi¹ca osób, a tak¿e 1,9 tysi¹ca wagonów, 69 lokomotyw oraz 14 elektrycznych zespo³ów trakcyjnych.

Gdy PKP Intercity S.A. przejê³a w 2008 roku lokomotywy od PKP Cargo, pracodawcê zmieni³o oko³o 2000 maszynistów i osób z personelu technicznego. Nowy w³aœciciel zadecydowa³ o nowym malowaniu lokomotyw. I nie by³ to koniec zmian. Do dyspozycji Intercity ze spó³ki PKP Przewozy Regionalne przesz³y miêdzywojewódzkie poci¹gi pospieszne z za³og¹ licz¹c¹ ponad 3,5 tysi¹ca osób, a tak¿e 1,9 tysi¹ca wagonów, 69 lokomotyw oraz 14 elektrycznych zespo³ów trakcyjnych.

Og³oszony przez PKP Intercity przetarg na zakup 10 lokomotyw wielosystemowych wygra³a firma Siemens (lokomotywy typu ES64U4 „Husarz”). Pierwsze egzemplarze pojawi³y siê w Polsce w 2009 roku. W tym samym roku poci¹gi Express oraz InterCity zosta³y zast¹pione przez now¹ kategoriê: Express InterCity (EIC). Kategoriê Express przywrócono dwa lata póŸniej.

Og³oszony przez PKP Intercity przetarg na zakup 10 lokomotyw wielosystemowych wygra³a firma Siemens (lokomotywy typu ES64U4 „Husarz”). Pierwsze egzemplarze pojawi³y siê w Polsce w 2009 roku. W tym samym roku poci¹gi Express oraz InterCity zosta³y zast¹pione przez now¹ kategoriê: Express InterCity (EIC). Kategoriê Express przywrócono dwa lata póŸniej.

Bardzo istotne wydarzenie w historii polskiego kolejnictwa nast¹pi³o w maju 2011 roku. Intercity podpisa³o wówczas wart¹ 400 milionów euro umowê z francusk¹ firm¹ Alstom na dostawê 20 szybkich poci¹gów Nuovo Pendolino. Pierwszy z nich ma przyjechaæ do Polski w sierpniu 2013 roku. Na warszawskim Grochowie powstanie centrum serwisowe dla tych poci¹gów. Zawarty w tej sprawie 30 stycznia 2013 roku kontrakt przewiduje zbudowanie hali warsztatowej, automatycznej myjni oraz zaplecza biurowo-socjalnego. Bêdzie to pierwsza w Polsce baza obs³uguj¹ca wy³¹cznie poci¹gi du¿ych prêdkoœci. Pracê znajdzie tu 140 osób.

Bardzo istotne wydarzenie w historii polskiego kolejnictwa nast¹pi³o w maju 2011 roku. Intercity podpisa³o wówczas wart¹ 400 milionów euro umowê z francusk¹ firm¹ Alstom na dostawê 20 szybkich poci¹gów Nuovo Pendolino. Pierwszy z nich ma przyjechaæ do Polski w sierpniu 2013 roku. Na warszawskim Grochowie powstanie centrum serwisowe dla tych poci¹gów. Zawarty w tej sprawie 30 stycznia 2013 roku kontrakt przewiduje zbudowanie hali warsztatowej, automatycznej myjni oraz zaplecza biurowo-socjalnego. Bêdzie to pierwsza w Polsce baza obs³uguj¹ca wy³¹cznie poci¹gi du¿ych prêdkoœci. Pracê znajdzie tu 140 osób.

W rozk³adzie jazdy na sezon 2011/2012 PKP Intercity S.A. uruchomi³a 341 poci¹gów w komunikacji krajowej, w tym: 26 poci¹gów kategorii Express InterCity, 44 poci¹gi Express, 271 poci¹gów kategorii Twoje Linie Kolejowe (TLK), jak równie¿ 50 poci¹gów w komunikacji miêdzynarodowej. Najd³u¿sz¹ trasê w Polsce, ponad 1078 kilometrów, pokonuje poci¹g TLK 38202/83202 „Ustronie”, jad¹cy z Krakowa P³aszowa, przez Kielce, Radom, Warszawê, Toruñ, Bydgoszcz, Gdañsk, Gdyniê i S³upsk, do Ko³obrzegu. Najd³u¿sza relacja miêdzynarodowa, Warszawa-Amsterdam (1631 kilometrów), obs³ugiwana jest przez poci¹g EuroNight „Jan Kiepura”.

W rozk³adzie jazdy na sezon 2011/2012 PKP Intercity S.A. uruchomi³a 341 poci¹gów w komunikacji krajowej, w tym: 26 poci¹gów kategorii Express InterCity, 44 poci¹gi Express, 271 poci¹gów kategorii Twoje Linie Kolejowe (TLK), jak równie¿ 50 poci¹gów w komunikacji miêdzynarodowej. Najd³u¿sz¹ trasê w Polsce, ponad 1078 kilometrów, pokonuje poci¹g TLK 38202/83202 „Ustronie”, jad¹cy z Krakowa P³aszowa, przez Kielce, Radom, Warszawê, Toruñ, Bydgoszcz, Gdañsk, Gdyniê i S³upsk, do Ko³obrzegu. Najd³u¿sza relacja miêdzynarodowa, Warszawa-Amsterdam (1631 kilometrów), obs³ugiwana jest przez poci¹g EuroNight „Jan Kiepura”.

Poci¹g Berlin-Warszawa Express nale¿¹cy do spó³ki PKP INTERCITY S.A. / Poci¹g Berlin-Warszawa Express nale¿¹cy do spó³ki PKP INTERCITY S.A. (©Photofactory ®)

167

ROZWÓJ KOLEI W POLSCE

Nowoczesne i komfortowe wnêtrza poci¹gów spó³ki PKP INTERCITY: wagon kinowy, konferencyjny, przedzia³ menad¿erski, przedzia³ dla matki z dzieckiem oraz wagon „Strefa Ma³ego Podró¿nika” z miniplacem zabaw dla dzieci / Modern, comfortable interiors of PKP INTERCITY trains: a cinema car, conference car, managers’ car, mother and baby compartment and the “Little Traveller Zone” with a mini-playground (arch. PKP INTERCITY S.A.)

168

THE DEVELOPMENT OF RAILWAYS IN POLAND

Grupa PKP

Poci¹g spó³i PKP INTERCITY ci¹gnie lokomotywa ES64U4 „Husarz” produkcji forrmy Siemens / Poci¹g spó³i PKP INTERCITY ci¹gnie lokomotywa ES64U4 „Husarz” produkcji forrmy Siemens (©Photofactory®)

W zwi¹zku z organizowanymi w Polsce mistrzostwami Euro 2012 w pi³ce no¿nej na pocz¹tku maja 2012 roku 20 lokomotyw Intercity zosta³o oklejonych wizerunkami polskich stadionów oraz barwami pañstw uczestnicz¹cych w mistrzostwach. W konkursie wy³onione zosta³y dwie najpiêkniejsze lokomotywy: z wizerunkiem stadionu w Poznaniu oraz PGE Areny w Gdañsku. Z myœl¹ o kibicach uruchomiono ponad 1000 poci¹gów, w tym oko³o 70 dodatkowych, co zapewni³o podró¿nym ponad pó³ miliona miejsc (stadiony zgromadzi³y w tym samym czasie oko³o 640 tysiêcy widzów). Podsumowanie 2012 roku nie by³o jednak korzystne dla tego przewoŸnika, bowiem odnotowa³ 9 milionów z³otych strat. Paradoksalnie podczas turnieju Euro 2012 nast¹pi³ spadek liczby przewiezionych pasa¿erów…

W zwi¹zku z organizowanymi w Polsce mistrzostwami Euro 2012 w pi³ce no¿nej na pocz¹tku maja 2012 roku 20 lokomotyw Intercity zosta³o oklejonych wizerunkami polskich stadionów oraz barwami pañstw uczestnicz¹cych w mistrzostwach. W konkursie wy³onione zosta³y dwie najpiêkniejsze lokomotywy: z wizerunkiem stadionu w Poznaniu oraz PGE Areny w Gdañsku. Z myœl¹ o kibicach uruchomiono ponad 1000 poci¹gów, w tym oko³o 70 dodatkowych, co zapewni³o podró¿nym ponad pó³ miliona miejsc (stadiony zgromadzi³y w tym samym czasie oko³o 640 tysiêcy widzów). Podsumowanie 2012 roku nie by³o jednak korzystne dla tego przewoŸnika, bowiem odnotowa³ 9 milionów z³otych strat. Paradoksalnie podczas turnieju Euro 2012 nast¹pi³ spadek liczby przewiezionych pasa¿erów…

W strukturach PKP Intercity W strukturach PKP Intercity S.A. na terenie ca³ej Polski S.A. na terenie ca³ej Polski jest zatrudnionych ponad jest zatrudnionych ponad 8 tysiêcy pracowników. Cen8 tysiêcy pracowników. Centrala znajduje siê w Warszatrala znajduje siê w Warszawie. Poza ni¹ funkcjonuj¹ wie. Poza ni¹ funkcjonuj¹ 4 zak³ady z siedzibami 4 zak³ady z siedzibami w Krakowie (Zak³ad Po³uw Krakowie (Zak³ad Po³uTrójmiejska SKM na trasie do Wejherowa / Trójmiejska SKM na trasie do Wejherodniowy), Poznaniu (Zak³ad dniowy), Poznaniu (Zak³ad ® wa (©Photofactory ) Zachodni), Gdyni (Zak³ad Zachodni), Gdyni (Zak³ad Pó³nocny), a tak¿e w Warszawie (Zak³ad Centralny). W zak³adach wy- Pó³nocny), a tak¿e w Warszawie (Zak³ad Centralny). W zak³adach wyodrêbnione s¹ sekcje, gniazda dru¿yn trakcyjnych oraz tzw. miejsca odrêbnione s¹ sekcje, gniazda dru¿yn trakcyjnych oraz tzw. miejsca utrzymania taboru trakcyjnego i wagonowego. utrzymania taboru trakcyjnego i wagonowego.

PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieœcie Sp. z o.o.

PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieœcie Sp. z o.o.

Spó³ka rozpoczê³a dzia³alnoœæ 1 lipca 2001 roku, przejmuj¹c zadania, pracowników i mienie zlikwidowanego Zak³adu Szybkiej Kolei Miejskiej. W 2006 roku czêœæ udzia³ów przedsiêbiorstwa wykupi³o województwo pomorskie, staj¹c siê tym samym jego wspó³w³aœcicielem. G³ównym celem trójmiejskiej SKM jest zarz¹dzanie lini¹ kolejow¹ nr 250 (Gdañsk G³ówny-Rumia), a tak¿e wykonywanie przewozów pasa¿erskich w województwie pomorskim.

Spó³ka rozpoczê³a dzia³alnoœæ 1 lipca 2001 roku, przejmuj¹c zadania, pracowników i mienie zlikwidowanego Zak³adu Szybkiej Kolei Miejskiej. W 2006 roku czêœæ udzia³ów przedsiêbiorstwa wykupi³o województwo pomorskie, staj¹c siê tym samym jego wspó³w³aœcicielem. G³ównym celem trójmiejskiej SKM jest zarz¹dzanie lini¹ kolejow¹ nr 250 (Gdañsk G³ówny-Rumia), a tak¿e wykonywanie przewozów pasa¿erskich w województwie pomorskim.

169

ROZWÓJ KOLEI W POLSCE

Spó³ki samorz¹dowe Spó³ki samorz¹dowe

Spó³ki samorz¹dowe

Przewozy Regionalne Sp. z o.o.

Przewozy Regionalne Sp. z o.o.

Spó³ka jest najwiêkszym w Polsce przewoŸnikiem kolejowym, wykonuj¹cym przewozy pasa¿erskie w ramach obowi¹zku s³u¿by publicznej, m.in.: regionalne poci¹gami REGIO, miêdzyregionalne poci¹gami interREGIO i REGIOekspres, a tak¿e miêdzynarodowe w ruchu przygranicznym. Jako ¿e lokalne przewozy pasa¿erskie nie przynosi³y zysków (przychody pokrywa³y ok. 30% ponoszonych kosztów ogó³em – za wyj¹tkiem realizowanych w Trójmieœcie, ale tam do obs³ugi powo³ano odrêbn¹ spó³kê, w aglomeracji œl¹skiej – 57% i w warszawskim wêŸle kolejowym, gdzie obs³ugê przejê³y Koleje Mazowieckie – 50%) spó³ka od chwili powstania znalaz³a siê w trudnej sytuacji ekonomicznej, bêd¹c uzale¿nion¹ od dotacji pañstwowych.

Spó³ka jest najwiêkszym w Polsce przewoŸnikiem kolejowym, wykonuj¹cym przewozy pasa¿erskie w ramach obowi¹zku s³u¿by publicznej, m.in.: regionalne poci¹gami REGIO, miêdzyregionalne poci¹gami interREGIO i REGIOekspres, a tak¿e miêdzynarodowe w ruchu przygranicznym. Jako ¿e lokalne przewozy pasa¿erskie nie przynosi³y zysków (przychody pokrywa³y ok. 30% ponoszonych kosztów ogó³em - za wyj¹tkiem realizowanych w Trójmieœcie, ale tam do obs³ugi powo³ano odrêbn¹ spó³kê, w aglomeracji œl¹skiej - 57% i w warszawskim wêŸle kolejowym, gdzie obs³ugê przejê³y Koleje Mazowieckie - 50%) spó³ka od chwili powstania znalaz³a siê w trudnej sytuacji ekonomicznej, bêd¹c uzale¿nion¹ od dotacji pañstwowych.

W 2004 roku nowe uregulowania prawne wprowadzi³y zmiany w finansowaniu po³¹czeñ kolejowych w poszczególnych województwach. Ustawa o dochodach jednostek samorz¹du terytorialnego zobligowa³a samorz¹dy do dofinansowania deficytowych po³¹czeñ w przewozach regionalnych. Spó³ka utworzy³a 16 zak³adów przewozów regionalnych, dysponuj¹cych w tamtym czasie 3827 wagonami osobowymi (3234 w 2006 r.), w tym prawie 850 wagonami piêtrowymi, 1059 elektrycznymi zespo³ami trakcyjnymi (EN57, EN71, ED72 i ED73) i 12 lekkimi spalinowymi autobusami szynowymi (SA101, SA102, SA104 i SN81). Od 2005 roku PR eksploatowa³y 58 spalinowych i 4 elektryczne zespo³y trakcyjne, u¿yczone przez urzêdy marsza³kowskie (serie SA103, SA105, SA106, SA107, SA108, SA109, SA110, SA131, SA132, SA133). W sierpniu 2007 roku zosta³ zaprezentowany pierwszy z 14 sztuk nowych EZT – ED74, maj¹cy

W 2004 roku nowe uregulowania prawne wprowadzi³y zmiany w finansowaniu po³¹czeñ kolejowych w poszczególnych województwach. Ustawa o dochodach jednostek samorz¹du terytorialnego zobligowa³a samorz¹dy do dofinansowania deficytowych po³¹czeñ w przewozach regionalnych. Spó³ka utworzy³a 16 zak³adów przewozów regionalnych, dysponuj¹cych w tamtym czasie 3827 wagonami osobowymi (3234 w 2006 r.), w tym prawie 850 wagonami piêtrowymi, 1059 elektrycznymi zespo³ami trakcyjnymi (EN57, EN71, ED72 i ED73) i 12 lekkimi spalinowymi autobusami szynowymi (SA101, SA102, SA104 i SN81). Od 2005 roku PR eksploatowa³y 58 spalinowych i 4 elektryczne zespo³y trakcyjne, u¿yczone przez urzêdy marsza³kowskie (serie SA103, SA105, SA106, SA107, SA108, SA109, SA110, SA131, SA132, SA133). W sierpniu 2007 roku zosta³ zaprezentowany pierwszy z 14 sztuk nowych EZT - ED74, maj¹cy

Wyprodukowany przez firmê Newag w 2010 r. dla Przewozów Regionalnych Spalinowy zespó³ trakcyjny 221M / Wyprodukowany przez firmê Newag w 2010 r. dla Przewozów Regionalnych Spalinowy zespó³ trakcyjny 221M (©Photofactory®)

170

THE DEVELOPMENT OF RAILWAYS IN POLAND

Spó³ki samorz¹dowe obs³ugiwaæ m.in. relacjê £ódŸ-Warszawa, ale w sumie liczba eksploatowanych EZT zmniejszy³a siê do 880. W grudniu tego samego roku spó³ka kupi³a od PKP CARGO i przekaza³a do modernizacji 69 lokomotyw EU07 i EP07. W 2006 roku Przewozy Regionalne, wykorzystuj¹c szynobusy, uruchomi³y po³¹czenie stacji Kraków G³ówny z portem lotniczym Kraków-Balice.

obs³ugiwaæ m.in. relacjê £ódŸ-Warszawa, ale w sumie liczba eksploatowanych EZT zmniejszy³a siê do 880. W grudniu tego samego roku spó³ka kupi³a od PKP CARGO i przekaza³a do modernizacji 69 lokomotyw EU07 i EP07. W 2006 roku Przewozy Regionalne, wykorzystuj¹c szynobusy, uruchomi³y po³¹czenie stacji Kraków G³ówny z portem lotniczym Kraków-Balice.

Bilans za 2007 rok wypad³ pomyœlnie, poniewa¿ spó³ka osi¹gnê³a zysk, ale ju¿ w kolejnym roku dofinansowanie samorz¹dów wystarczy³o na pokrycie tylko oko³o 80% kosztów, tak wiêc zaksiêgowano stratê. Na prze³omie listopada i grudnia 2008 roku pospieszne poci¹gi miêdzywojewódzkie i miêdzynarodowe dalekobie¿ne zosta³y przekazane spó³ce PKP Intercity S.A. W grudniu tego roku minister infrastruktury oraz marsza³kowie 16 województw podpisali porozumienie, na mocy którego samorz¹dy wojewódzkie przejê³y wszystkie udzia³y spó³ki PKP PR. Tym samym Przewozy Regionalne opuœci³y Grupê PKP. Maj¹tek spó³ki stanowi³o wtedy 1076 wagonów osobowych, 136 lokomotyw spalinowych (wraz z nimi przejêto tak¿e 3,5 tysi¹ca pracowników od PKP CARGO, podobna liczba osób odesz³a do PKP Intercity), 874 EZT i 105 spalinowych autobusów szynowych.

Bilans za 2007 rok wypad³ pomyœlnie, poniewa¿ spó³ka osi¹gnê³a zysk, ale ju¿ w kolejnym roku dofinansowanie samorz¹dów wystarczy³o na pokrycie tylko oko³o 80% kosztów, tak wiêc zaksiêgowano stratê. Na prze³omie listopada i grudnia 2008 roku pospieszne poci¹gi miêdzywojewódzkie i miêdzynarodowe dalekobie¿ne zosta³y przekazane spó³ce PKP Intercity S.A. W grudniu tego roku minister infrastruktury oraz marsza³kowie 16 województw podpisali porozumienie, na mocy którego samorz¹dy wojewódzkie przejê³y wszystkie udzia³y spó³ki PKP PR. Tym samym Przewozy Regionalne opuœci³y Grupê PKP. Maj¹tek spó³ki stanowi³o wtedy 1076 wagonów osobowych, 136 lokomotyw spalinowych (wraz z nimi przejêto tak¿e 3,5 tysi¹ca pracowników od PKP CARGO, podobna liczba osób odesz³a do PKP Intercity), 874 EZT i 105 spalinowych autobusów szynowych.

W rozk³adzie jazdy na lata 2008/2009 pojawi³y siê poci¹gi interREGIO. Pierwszy z nich wyjecha³ 1 marca 2009 roku z Bia³egostoku do Warszawy. Nastêpne kursowa³y najpierw tylko w czasie weekendów, a z biegiem czasu codziennie. W efekcie interREGIO wjecha³y na Centraln¹ Magistralê Kolejow¹ i zaczê³y dowoziæ pasa¿erów m.in. do Krakowa, a tak¿e do Olsztyna, Bydgoszczy, £odzi, Wroc³awia, Rzeszowa, Przemyœla, Poznania, Szczecina i Trójmiasta. W tym samym czasie PR prowadzi³y testow¹ eksploatacjê lokomotywy elektrycznej firmy Bombardier z rodziny TRAXX.

W rozk³adzie jazdy na lata 2008/2009 pojawi³y siê poci¹gi interREGIO. Pierwszy z nich wyjecha³ 1 marca 2009 roku z Bia³egostoku do Warszawy. Nastêpne kursowa³y najpierw tylko w czasie weekendów, a z biegiem czasu codziennie. W efekcie interREGIO wjecha³y na Centraln¹ Magistralê Kolejow¹ i zaczê³y dowoziæ pasa¿erów m.in. do Krakowa, a tak¿e do Olsztyna, Bydgoszczy, £odzi, Wroc³awia, Rzeszowa, Przemyœla, Poznania, Szczecina i Trójmiasta. W tym samym czasie PR prowadzi³y testow¹ eksploatacjê lokomotywy elektrycznej firmy Bombardier z rodziny TRAXX.

Poci¹g spó³ki Przewozy Regionalne na trasie do Bydgoszczy / Poci¹g spó³ki Przewozy Regionalne na trasie do Bydgoszczy (©Photofactory®)

171

ROZWÓJ KOLEI W POLSCE

Spó³ki samorz¹dowe W ofercie Przewozów Regionalnych zaproponowanej 1 czerwca 2010 r. znalaz³o siê m.in. codziennie 10 poci¹gów REGIOekspres (”Mewa”, „Mazowsze”, Wroc³aw-Drezno) oraz 141 poci¹gów miêdzynarodowych i przygranicznych, ³¹cz¹cych Polskê z Niemcami (85), Czechami (34), Bia³orusi¹ (16) i S³owacj¹ (6). Korzystaj¹c z tych po³¹czeñ, mo¿na by³o bezpoœrednio dojechaæ do Grodna, Brzeœcia, ¯yliny, Pardubic, Drezna, Frankfurtu nad Odr¹, Berlina czy Lubeki. Wszystkie przewozy realizowane by³y przy u¿yciu w³asnego taboru, tj. elektrycznych zespo³ów trakcyjnych, autobusów szynowych, wagonów pasa¿erskich i lokomotyw spalinowych. Spó³ka korzysta równie¿ z pojazdów u¿yczonych b¹dŸ dzier¿awionych od urzêdów marsza³kowskich. Elektrowozy do obs³ugi wybranych po³¹czeñ interREGIO i REGIOekspres Przewozy Regionalne wynajmowa³y od PKP CARGO. W 2010 roku w przedsiêbiorstwie testowano 9 nowoczesnych lokomotyw elektrycznych wyprodukowanych przez Siemensa (Eurosprinter – EU11) i 3 przez Bombardiera (TRAXX – EU43).

W ofercie Przewozów Regionalnych zaproponowanej 1 czerwca 2010 r. znalaz³o siê m.in. codziennie 10 poci¹gów REGIOekspres (”Mewa”, „Mazowsze”, Wroc³aw-Drezno) oraz 141 poci¹gów miêdzynarodowych i przygranicznych, ³¹cz¹cych Polskê z Niemcami (85), Czechami (34), Bia³orusi¹ (16) i S³owacj¹ (6). Korzystaj¹c z tych po³¹czeñ, mo¿na by³o bezpoœrednio dojechaæ do Grodna, Brzeœcia, ¯yliny, Pardubic, Drezna, Frankfurtu nad Odr¹, Berlina czy Lubeki. Wszystkie przewozy realizowane by³y przy u¿yciu w³asnego taboru, tj. elektrycznych zespo³ów trakcyjnych, autobusów szynowych, wagonów pasa¿erskich i lokomotyw spalinowych. Spó³ka korzysta równie¿ z pojazdów u¿yczonych b¹dŸ dzier¿awionych od urzêdów marsza³kowskich. Elektrowozy do obs³ugi wybranych po³¹czeñ interREGIO i REGIOekspres Przewozy Regionalne wynajmowa³y od PKP CARGO. W 2010 roku w przedsiêbiorstwie testowano 9 nowoczesnych lokomotyw elektrycznych wyprodukowanych przez Siemensa (Eurosprinter – EU11) i 3 przez Bombardiera (TRAXX – EU43).

W ostatnich latach mo¿na by³o zaobserwowaæ tendencjê do wypierania Przewozów Regionalnych przez nowe spó³ki samorz¹dowe, czego najlepszym przyk³adem by³y zawirowania w grudniu 2012 roku zwi¹zane z prób¹ obs³u¿enia lokalnego ruchu pasa¿erskiego w aglomeracji œl¹skiej przez Koleje Œl¹skie. Próba by³a Ÿle przygotowana pod wzglêdem organizacyjnym, skoñczy³a siê klêsk¹ i kompletnym chaosem komunikacyjnym. Nowa firma przetrwa³a, ale jeszcze d³ugo nie bêdzie samowystarczalna, pozostaj¹c zdana na pomoc Przewozów Regionalnych

W ostatnich latach mo¿na by³o zaobserwowaæ tendencjê do wypierania Przewozów Regionalnych przez nowe spó³ki samorz¹dowe, czego najlepszym przyk³adem by³y zawirowania w grudniu 2012 roku zwi¹zane z prób¹ obs³u¿enia lokalnego ruchu pasa¿erskiego w aglomeracji œl¹skiej przez Koleje Œl¹skie. Próba by³a Ÿle przygotowana pod wzglêdem organizacyjnym, skoñczy³a siê klêsk¹ i kompletnym chaosem komunikacyjnym. Nowa firma przetrwa³a, ale jeszcze d³ugo nie bêdzie samowystarczalna, pozostaj¹c zdana na pomoc Przewozów Regionalnych

Elektryczny zespó³ trakcyjny ED72A nale¿¹cy do spó³ki Przewozy Regionalne po modernizacji w Zak³adach Naprawczych Taboru Kolejowego w Miñsku Mazowieckim / Elektryczny zespó³ trakcyjny ED72A nale¿¹cy do spó³ki Przewozy Regionalne po modernizacji w Zak³adach Naprawczych Taboru Kolejowego w Miñsku Mazowieckim (arch. ZNTK Miñsk Mazowiecki)

172

THE DEVELOPMENT OF RAILWAYS IN POLAND

Spó³ki samorz¹dowe

Spó³ka Koleje Mazowieckie powsta³a w 2004 r. / Spó³ka Koleje Mazowieckie powsta³a w 2004 r. (©Photofactory®)

Lokomotywa elektryczna typu TRAXX produkcji firmy Bombardier nale¿¹ca do spó³ki Koleje Mazowieckie / Lokomotywa elektryczna typu TRAXX produkcji firmy Bombardier nale¿¹ca do spó³ki Koleje Mazowieckie (©Photofactory ®)

Nowi przewoŸnicy

Nowi przewoŸnicy

Oprócz spó³ek dzia³aj¹cych w ramach Grupy PKP i wywodz¹cych swój rodowód z dawnych kolei pañstwowych powsta³y tak¿e liczne spó³ki zak³adane przez samorz¹dy.

Oprócz spó³ek dzia³aj¹cych w ramach Grupy PKP i wywodz¹cych swój rodowód z dawnych kolei pañstwowych powsta³y tak¿e liczne spó³ki zak³adane przez samorz¹dy.

Pierwsza taka spó³ka powsta³a w Polsce ju¿ w 1992 roku pod nazw¹ Lubuskie Koleje Regionalne, której g³ównym udzia³owcem by³o województwo zielonogórskie. LKR uruchomi³a linie, na których PKP zawiesi³o kursowanie poci¹gów. W tym celu sprowadzono z Danii spalinowe zespo³y trakcyjne i przez pewien czas usi³owano prowadziæ normalny ruch pasa¿erski. Firma przynosi³a straty i 2 lata póŸniej zosta³a rozwi¹zana.

Pierwsza taka spó³ka powsta³a w Polsce ju¿ w 1992 roku pod nazw¹ Lubuskie Koleje Regionalne, której g³ównym udzia³owcem by³o województwo zielonogórskie. LKR uruchomi³a linie, na których PKP zawiesi³o kursowanie poci¹gów. W tym celu sprowadzono z Danii spalinowe zespo³y trakcyjne i przez pewien czas usi³owano prowadziæ normalny ruch pasa¿erski. Firma przynosi³a straty i 2 lata póŸniej zosta³a rozwi¹zana.

Spó³ka Koleje Mazowieckie powsta³a 29 lipca 2004 roku jako wspólna inicjatywa województwa mazowieckiego (51% udzia³ów) i Przewozów Regionalnych (49% udzia³ów). By³a to wówczas nowa jakoœæ w organizowaniu regionalnych przewozów pasa¿erskich. W 2008 r. samorz¹d województwa mazowieckiego wykupi³ wszystkie udzia³y oraz od Przewozów Regionalnych, staj¹c siê tym samym jedynym w³aœcicielem przedsiêbiorstwa. Spó³ka przejê³a tak¿e 184 EZT serii EN57, które sukcesywnie modernizowano. Obecnie przedsiêbiorstwo obs³uguje ruch pasa¿erski zarówno w obrêbie aglomeracji warszawskiej, jak i na trasach: Warszawa-Modlin, Warszawa-Skierniewice, Warszawa-£uków, Warszawa-Kutno, Warszawa-Ma³kinia, Warszawa-Skar¿ysko-Kamienna, Warszawa-Dzia³dowo, Radom-Drzewica, Radom-Dêblin, Kutno-Sierpc, Siedle-Czeremcha, T³uszcz-Ostro³êka, Nasielsk-Sierpc.

Spó³ka Koleje Mazowieckie powsta³a 29 lipca 2004 roku jako wspólna inicjatywa województwa mazowieckiego (51% udzia³ów) i Przewozów Regionalnych (49% udzia³ów). By³a to wówczas nowa jakoœæ w organizowaniu regionalnych przewozów pasa¿erskich. W 2008 r. samorz¹d województwa mazowieckiego wykupi³ wszystkie udzia³y oraz od Przewozów Regionalnych, staj¹c siê tym samym jedynym w³aœcicielem przedsiêbiorstwa. Spó³ka przejê³a tak¿e 184 EZT serii EN57, które sukcesywnie modernizowano. Obecnie przedsiêbiorstwo obs³uguje ruch pasa¿erski zarówno w obrêbie aglomeracji warszawskiej, jak i na trasach: Warszawa-Modlin, Warszawa-Skierniewice, Warszawa-£uków, Warszawa-Kutno, Warszawa-Ma³kinia, Warszawa-Skar¿ysko-Kamienna, Warszawa-Dzia³dowo, Radom-Drzewica, Radom-Dêblin, Kutno-Sierpc, Siedle-Czeremcha, T³uszcz-Ostro³êka, Nasielsk-Sierpc.

19 wrzeœnia 2008 roku Sejm przyj¹³ nowelizacjê ustawy o kolei. Tym samym pojawi³a siê prawna mo¿liwoœæ przejmowania przez samorz¹dy lokalne niektórych linii kolejowych, zw³aszcza tych, które nie mia³y znaczenia pañstwowego lub nie by³y wykorzystywane przez Polskie Koleje Pañstwowe. Warunkiem przejêcia linii jest zagwarantowanie przewozów pasa¿erskich.

19 wrzeœnia 2008 roku Sejm przyj¹³ nowelizacjê ustawy o kolei. Tym samym pojawi³a siê prawna mo¿liwoœæ przejmowania przez samorz¹dy lokalne niektórych linii kolejowych, zw³aszcza tych, które nie mia³y znaczenia pañstwowego lub nie by³y wykorzystywane przez Polskie Koleje Pañstwowe. Warunkiem przejêcia linii jest zagwarantowanie przewozów pasa¿erskich.

Arriva RP Sp. z o.o. powsta³a w 2007 roku jako Arriva PCC Sp. z o.o. i by³a pierwszym polskim prywatnym przewoŸnikiem kolejowym, œwiadcz¹cym us³ugi na terenie województw: kujawsko-pomorskiego, mazowieckiego, pomorskiego i warmiñsko-mazurskiego.

Arriva RP Sp. z o.o. powsta³a w 2007 roku jako Arriva PCC Sp. z o.o. i by³a pierwszym polskim prywatnym przewoŸnikiem kolejowym, œwiadcz¹cym us³ugi na terenie województw: kujawsko-pomorskiego, mazowieckiego, pomorskiego i warmiñsko-mazurskiego.

173

ROZWÓJ KOLEI W POLSCE

Spó³ki samorz¹dowe

Spó³ka Koleje Mazowieckie obs³uguje ruch pasa¿erski zarówno w obrêbie aglomeracji warszawskiej, jak i na trasach dalekobie¿nych / Spó³ka Koleje Mazowieckie obs³uguje ruch pasa¿erski zarówno w obrêbie aglomeracji warszawskiej, jak i na trasach dalekobie¿nych (©Photofactory®)

Poci¹gi Arrivy je¿d¿¹ na trasach: Toruñ-Grudzi¹dz-Malbork, Toruñ-Sierpc, Wierzchucin-Laskowice Pomorskie-Grudzi¹dz-Jab³onowo Pomorskie-Brodnica, Bydgoszcz-Tuchola-Chojnice, Koœcierzyna-Czersk-Laskowice Pomorskie, Bydgoszcz-Koœcierzyna-Gdynia-W³adys³awowo (sezonowo), Malbork-Elbl¹g-Tolkmicko-Frombork-Braniewo (sezonowo), Bydgoszcz-Che³m¿a-Toruñ/ Grudzi¹dz. Tabor stanowi¹ autobusy szynowe serii SA106, SA134, SA123 i SA133. Dziêki temu firma obs³uguje równie¿ niezelektryfikowane linie, docieraj¹c do ma³ych miejscowoœci po³o¿onych z dala od g³ównych szlaków kolejowych. Od 2010 roku Arriva RP nale¿y do Deutsche Bahn.

Poci¹gi Arrivy je¿d¿¹ na trasach: Toruñ-Grudzi¹dz-Malbork, Toruñ-Sierpc, Wierzchucin-Laskowice Pomorskie-Grudzi¹dz-Jab³onowo Pomorskie-Brodnica, Bydgoszcz-Tuchola-Chojnice, Koœcierzyna-Czersk-Laskowice Pomorskie, Bydgoszcz-Koœcierzyna-Gdynia-W³adys³awowo (sezonowo), Malbork-Elbl¹g-Tolkmicko-Frombork-Braniewo (sezonowo), Bydgoszcz-Che³m¿aToruñ/Grudzi¹dz. Tabor stanowi¹ autobusy szynowe serii SA106, SA134, SA123 i SA133. Dziêki temu firma obs³uguje równie¿ niezelektryfikowane linie, docieraj¹c do ma³ych miejscowoœci po³o¿onych z dala od g³ównych szlaków kolejowych. Od 2010 roku Arriva RP nale¿y do Deutsche Bahn.

Koleje Dolnoœl¹skie z siedzib¹ Koleje Dolnoœl¹skie z siedzib¹ w Legnicy rozpoczê³y dzia³alw Legnicy rozpoczê³y dzia³alnoœæ jako drugi przewoŸnik noœæ jako drugi przewoŸnik z ca³kowicie polskim kapitaz ca³kowicie polskim kapita³em. Od 2008 roku uruchamia³em. Od 2008 roku uruchamiano sukcesywnie ruch na liniach: no sukcesywnie ruch na liniach: K³odzko-Wa³brzych G³ówny, K³odzko-Wa³brzych G³ówny, Wroc³aw G³ówny-Trzebnica, Wroc³aw G³ówny-Trzebnica, Legnica-K³odzko, LegnicaLegnica-K³odzko, Legnica¯agañ-¯ary-Zgorzelec, Legni¯agañ-¯ary-Zgorzelec, Legnica-Wêgliniec, Jelenia Góraca-Wêgliniec, Jelenia GóraLwówek Œl., Jelenia Góra-ZgoLwówek Œl., Jelenia Góra-Zgorzelec. W 2011 roku spó³ka rzelec. W 2011 roku spó³ka kupi³a za 100 milionów z³otych kupi³a za 100 milionów z³otych 5 elektrycznych, czterowago5 elektrycznych, czterowagoPoci¹g spó³ki Arriva na trasie z Bydgoszczy do Torunia / Poci¹g spó³ki nowych zespo³ów trakcyjnych nowych zespo³ów trakcyjnych ® Arriva na trasie z Bydgoszczy do Torunia (©Photofactory ) 31WE, produkowanych przez 31WE, produkowanych przez NEWAG Nowy S¹cz. Dostawy NEWAG Nowy S¹cz. Dostawy tego taboru, sfinansowane w 82% przez regionalny program ope- tego taboru, sfinansowane w 82% przez regionalny program operacyjny, maj¹ siê rozpocz¹æ w 2013 roku. Poza tym firma dysponu- racyjny, maj¹ siê rozpocz¹æ w 2013 roku. Poza tym firma dysponuje autobusami szynowymi serii SA109 (2 szt.), SA106, SA135 je autobusami szynowymi serii SA109 (2 szt.), SA106, SA135 (9 szt.), SA134 (8 szt.). (9 szt.), SA134 (8 szt.). Koleje Wielkopolskie zosta³y powo³ane do ¿ycia z koñcem 2009 roku, a w po³owie 2010 roku uzyska³y koncesjê na przewóz osób. Przedsiêbiorstwo nie ma w³asnego taboru. PrzewoŸnik korzysta z wagonów (EN57, EN76) bêd¹cych w³asnoœci¹ samorz¹du województwa wielkopolskiego. Na liniach niezelektryfikowanych je¿d¿¹

Koleje Wielkopolskie zosta³y powo³ane do ¿ycia z koñcem 2009 roku, a w po³owie 2010 roku uzyska³y koncesjê na przewóz osób. Przedsiêbiorstwo nie ma w³asnego taboru. PrzewoŸnik korzysta z wagonów (EN57, EN76) bêd¹cych w³asnoœci¹ samorz¹du województwa wielkopolskiego. Na liniach niezelektryfikowanych je¿d¿¹

174

THE DEVELOPMENT OF RAILWAYS IN POLAND

Spó³ki samorz¹dowe

Nowoczesny poci¹g „Impuls” nale¿¹cy do spó³ki Koleje Dolnoœl¹skie / Nowoczesny poci¹g „Impuls” nale¿¹cy do spó³ki Koleje Dolnoœl¹skie(©Photofactory®)

Poci¹g ELF nale¿¹cy do spó³ki Koleje Œl¹skie / Poci¹g ELF nale¿¹cy do spó³ki Koleje Œl¹skie(©Photofactory®)

22 spalinowe autobusy szynowe (SA105, SA108, SA132, SA134) kupione przez województwo w latach 2002-2007. Obs³uguj¹ one trasy: Leszno-Zb¹szynek, Leszno-Ostrów Wielkopolski, WolsztynPoznañ-Go³añcz, Poznañ-Kutno, Poznañ-Zb¹szynek (i przez krótki czas liniê Leszno-Jarocin).

22 spalinowe autobusy szynowe (SA105, SA108, SA132, SA134) kupione przez województwo w latach 2002-2007. Obs³uguj¹ one trasy: Leszno-Zb¹szynek, Leszno-Ostrów Wielkopolski, WolsztynPoznañ-Go³añcz, Poznañ-Kutno, Poznañ-Zb¹szynek (i przez krótki czas liniê Leszno-Jarocin).

Koleje Œl¹skie utworzy³ w lutym 2010 roku samorz¹d województwa Koleje Œl¹skie utworzy³ w lutym 2010 roku samorz¹d województwa œl¹skiego. Mia³y one zapewniæ obs³ugê ruchu pasa¿erskiego na œl¹skiego. Mia³y one zapewniæ obs³ugê ruchu pasa¿erskiego na tych liniach, z których wycofa³y siê Przewozy Regionalne. Pierwsze tych liniach, z których wycofa³y siê Przewozy Regionalne. Pierwsze poci¹gi nowej spó³ki kolejowej wyjecha³y na trasy w paŸdzierniku poci¹gi nowej spó³ki kolejowej wyjecha³y na trasy w paŸdzierniku 2011 roku. Korzysta³y z taboru u¿yczonego przez województwo: 2011 roku. Korzysta³y z taboru u¿yczonego przez województwo: autobusu szynowego SA109, autobusu szynowego SA109, czterech zespo³ów Stadler czterech zespo³ów Stadler FLIRT (EN75), oœmiu zespo³ów FLIRT (EN75), oœmiu zespo³ów 22WE ELF (EN76), poza tym 22WE ELF (EN76), poza tym u¿ywa³y wypo¿yczonych czeu¿ywa³y wypo¿yczonych czeskich wagonów, lokomotyw skich wagonów, lokomotyw TRAXX po¿yczonych od Lotos TRAXX po¿yczonych od Lotos Kolej i EN57 w leasingu. Poza Kolej i EN57 w leasingu. Poza tym, na mocy umów z 10 firtym, na mocy umów z 10 firmami, Koleje Œl¹skie dzier¿amami, Koleje Œl¹skie dzier¿awi¹ ró¿ne modele taboru: wi¹ ró¿ne modele taboru: 9 EZT, 5 autobusów szyno9 EZT, 5 autobusów szynowych, 4 lokomotywy, 85 wagowych, 4 lokomotywy, 85 wagonów. KŒ obs³uguj¹ wszystkie nów. KŒ obs³uguj¹ wszystkie g³ówne po³¹czenia na Œl¹sku – g³ówne po³¹czenia na Œl¹sku – od Katowic do Kêdzierzynaod Katowic do KêdzierzynaSpalinowy zespó³ trakcyjny nale¿¹cy do spó³ki Koleje Wielkopolskie / KoŸla, Gliwic, Tarnowskich Gór KoŸla, Gliwic, Tarnowskich Gór Spalinowy zespó³ trakcyjny nale¿¹cy do spó³ki Koleje Wielkopolskie i Lubliñca, Czêstochowy, Racii Lubliñca, Czêstochowy, Raci(©Photofactory ®) borza i Cha³upek, Wodzis³awia borza i Cha³upek, Wodzis³awia Œl., Bielska-Bia³ej, Cieszyna, Wis³y, Zwardonia i Wadowic. Œl., Bielska-Bia³ej, Cieszyna, Wis³y, Zwardonia i Wadowic. Szybka Kolej Miejska Sp. z o.o. w Warszawie jest przedsiêbiorstwem powsta³ym w 2004 r. i prowadzonym przez Zarz¹d Transportu Miejskiego w Warszawie. Obs³uguje czêœæ linii naziemnej warszawskiej szybkiej kolei miejskiej, ³¹cz¹cej centrum miasta z przedmieœciami i niektórymi miejscowoœciami. SKM dysponuje elektrycznymi zestawami trakcyjnymi typu 14WE „Halny” (8 szt.), 19WE (4 szt.), 35WE „Impuls” (NEWAG, 6 szt.) i 27WE ELF (PESA, 13 szt.).

Szybka Kolej Miejska Sp. z o.o. w Warszawie jest przedsiêbiorstwem powsta³ym w 2004 r. i prowadzonym przez Zarz¹d Transportu Miejskiego w Warszawie. Obs³uguje czêœæ linii naziemnej warszawskiej szybkiej kolei miejskiej, ³¹cz¹cej centrum miasta z przedmieœciami i niektórymi miejscowoœciami. SKM dysponuje elektrycznymi zestawami trakcyjnymi typu 14WE „Halny” (8 szt.), 19WE (4 szt.), 35WE „Impuls” (NEWAG, 6 szt.) i 27WE ELF (PESA, 13 szt.).

175