Zastosowanie metod rachunku woceme

Rafał Niemiec Zastosowanie metod rachunku• woceme ch o 1. Wstęp Celem głównym każdego przedsiębiorstwa jest rozwój. Nie jest on możliwy bez różno...
1 downloads 6 Views 4MB Size
Rafał

Niemiec

Zastosowanie metod rachunku• woceme ch

o 1.

Wstęp

Celem głównym każdego przedsiębiorstwa jest rozwój. Nie jest on możliwy bez różnorodnych form inwestowania . Dlatego inwestycje są przedmiotem zainteresowania każdego rozwijającego się przedsiębiorstwa. W okresie wzmożonego rozwoju gospodarczego. zaostrzającej się walki konkurencyjnej konsekwencje błędnych decyzji inwestycyjnych mogą zagrozić jego istnieniu. Zamierzeniem niniejszej pracy jest przedstawienie metod badania efektywności inwestycji oraz przesłanek wyboru niektórych z nich przez przedsiębior­ stwa - aktywnych uczestników życia gospodarczego. Przykład liczbowy. stanowiący podsumowanie anykułu. obrazuje różnice w ujęciu czynnika czasu przez statyczne i dynamiczne metody badania efektywności inwestycji. i wynikające z tego faktu konsekwencje. Artykuł składa się z trzech części. W pierwszej przedstawiono motywy podejmowania przez przedsiębiorstwo decyzji rozwojowych . Następnie omówiono podział inwestycji pod względem uzyskiwanych efektów oraz problemu wyboru żródeł finansowania nakładów inwestycyjnych. Druga część artykułu przedstawia najczęściej stosowane metody badania efektywności inwestycji. uwzględniając podział na metody statyczne i dynamiczne. z interpretacją uzyskiwanych przy ich pomocy obliczeń. Trzecią, a zarazem ostatnią część anykułu stanowi przykład liczbowy. oparty na danych faktycznych. uzyskanych od przedsiębiorstwa działającego na połskim rynku nieruchomości.

Rafal Niemiec

2. Inwestycje rzeczowe a rozwój

przedsiębiorstwa

Wybór optymalnych wariantów inwestowania jest jednym z podstawowych długofalowych problemów w funkcjonowaniu i rozwoju przedsiębiorstwa. W warunkach rynku i wołnej konkurencji jedyn'l szans'l przetrwania przedsię­ biorstwa jest jego systematyczny rozwój, nicmożliwy bez inwestycji umożli­ wiających ciągłe doskonałenie wyrobów, technołogii i organizacji produkcji. Każdą inwestycję powinna poprzedzać analiza i ocena jej opłacalności. Źródłem finansowania inwestycji jest kapitał własny łub obcy. We współ­ czesnej gospodarce każdy podmiot gospodarczy ma do dyspozycji różnorodne możliwości realizacji inwestycji rzeczowych i finansowych. Powinny one wynikać z realizowanej strategii rozwojowej. Kształtowanie strategii rozwojowej jest złożonym wiełoetapowym procesem, w którym należy sformułować i opracować kolejno: - długookresowe ogólne cele działania i rozwoju przedsiębiorstwa, - prognozy popytu, - programy rozwoju produkcji i techniki, - biłanse: kadrowe, dochodów, kapitału itp.' Aby wybrać optymałml strategię rozwoju, przedsiębiorstwo musi brać pod uwagę wiełe czynników i procesów zewnętrznych i wewnętrznych. Na wybór strategii rozwojowej będą wpływać takie czynniki, jak np.: znaczenie i udział w rynku, jakość, nowoczesność i elastyczność asortymentu oferowanych wyrobów, bieżący i przyszły poziom rozwoju technicznego, kapitałochłonność produkcji. organizacja produkcji, metody zbytu i marketingu, przewidywane i zapowiadane zmiany w przepisach regulujących zasady obrotu gospodarczego, zasoby kapitałowe i sytuacja finansowa przedsiębiorstwa. Jednym z etapów wprowadzania wybranej strategii rozwoju w życie jest płan inwestycji. W jego skład wchodzą określone przedsięwzięcia rozwojowe, poddawane szczegółowej ocenie z punktu widzenia ich efektywności. Inwestycje można zdefiniować, uwzględniając ich aspekt funkcjonalny, finansowy i rzeczowy, jako: - ogół czynności związanych z przygotowaniem i realizacją przedsięwzięć rozwojowych, polegających głównie na tworzeniu nowych oraz odtwarzaniu i unowocześnianiu już ekspłoatowanych środków trwałych oraz na różnych operacjach finansowo-giełdowych, wykonywanych przez wyspecjalizowany zespół pracowników w ścisłym powiązaniu z innymi sferami działałności gospodarczej przedsiębiorstwa, - całokształt nakładów finansowych związanych z tworzeniem nowych obiektów, odtwarzaniem i unowocześnianiem obiektów produkcyjnych i nieprodukcyjnych przedsiębiorstwa oraz zwiększeniem zasobów kapitałowych poprzez operacje finansowe (zakup akcji i udziałów, lokaty itp.),

I

B. Branch, FUlldamCII(lI!S

ąf hll'cstil1f.:,

A. Wilcy/Hamillon Publication. New York 1976. s. 76.

ZaJInJOWWI;e metod rachunku (1(!klyU',w.~ci illweSlycji ...

- żródło przyrostu kapitału przedsiębi o rstwa w postacinowych łub zmodernizowanych maszyn i urząd ze li. środków transportu, obiektów budowlanych itp.' Konkludując . inwestycje to ce łowo wydatkowane ś rodki , skierowane na pow iększenie dochodów w przyszł ośc i . Inwestycje w wyniku użyc ia środ k ów fi nansowych tw o rzą lub powiększają majątek rzeczowy. majątek finansowy oraz wartości niematerialne i prawne.

3. Kryteria klasyfikacli Inwestycll Inwestycje można klasyfi k ować z wiełu punktów widzenia. Głównym kryterium są efekty, uzyskiwane przez przedsiębiorstwo inw estujące własne łub poi.yczone środki . Z tego punktu widzenia można wyróżnić trzy pod stawowe rodzaje inwestycji, przynos"lce: - efekty rzeczowe , - efekty finansowe, - efekty ni emateriałne .

I nwestYl.:jc

l rl.CCZOWC

nicmaterialne

akcje . obligacje

rozwój , odtworze nie

badania. szkolc-nia

nicruchomoSci . grumy

moderni zacja

zaplecze socjalne

finansowe

-,

Rys. I. Klasyfikacja inwestycji Źródlo: H. Gawron. Oall /l, przedsięwzięcie jest odrzucane. Podstawow'l zaletą okresu zwrotu, jako metody selekcji projektów inwestycyjnych,jestlatwość jej obliczania. Wskaźnik ten jest szczególnie użyteczny w analizie ryzyka, istotnej w gałęziach przemysłu, gdzie postęp technologiczny jest szczególnie szybki, oraz w warunkach, gdy przedsiębiorstwo chce podkreślić swoje krótkoterminowe osiągnięcia zysków. Jego wady natomiast to: _. nieuwzględnienie w rachunku strumieni przepływów (zysku) nellO, które występują po okresie zwrotu, - nieuwzględnienie stopy procentowej i dyskontowania, - przyjmowanie z góry określonej liczby lat jako wielkości granicznej, co jest arbitralne i ekonomicznie ryzykowne'. II

5,2, Metody dynamiczne oceny projektów inwestycyjnych Wartość współczynnika korzyści-kosztów

(BCR - /Jelle/il-coSI ralio) jest

ilorazem sumy zdyskontowanych przychodów gotówkowych, uzyskanych ze sprzedaży produktów i usług, oraz sumy zdyskontowanych rozchodów, odnoszących się do ocenianego przedsięwzięcia.

D,

m

L

t

1== ()

BC R = _---'-(_l+:-:-,-r) K,

m

L

f

(6)

=O

t (l + r)

gdzie: r - stopa dyskontowa,

kolejny rok okresu obliczeniowego (t = 0, 1,2,3, .... III), III - okres obliczeniowy, odpowiadający okresowi funkcjonowania obiektu, D, - przychody (wpływy) gotówkowe ze sprzedaży towarów i uslug (w pieI -

niądzu),

K,- koszty (wydatki) związane z realizacjll określonego celu (w Dane

przedsięwzięcie

inwestycyjne

pieniądw),

może zostać przyjęte

do realizacji, jeżeli BCR > l, wyboru zaś spośród większej liczby wariantów dopuszczalnych dokonuje się według z.asady maksymalizacji BCR. x K. Dziworska, Iwt'stytje przl'dsiębiorstw, Wydawnictwo Uniwersytetu 1986, s. 42.

Gdańskiego. Gdańsk

ZlIsfO.wwal1ie ml'lod rachunku

Met,)(la wanoki wktualicowllllej /leI/o. Spośród metod dynamicznych wartość zaktualizowana netto (NPV - net preSe/l1 value) znajduje obecnie największe zastosowanie. Teoretyczne podstawy koncepcji wartości zaktualizowanej (bieżącej) netto wynikajil z następujących zalożeń: - wartość bież'lca jest zawsze mniejsza od wartości nominalnej w przyszlości. - im dalsze jest odroczenie w realizacji określonej wartośc i nominalnej . tym mniejsza jest wartość hieżqca. - im większa jest stopa procentowa. tym mniejsza jest wartość bieżąca. WartoŚĆ zaktualizowana netto (NPV) danego przedsięwzięcia określana jest jako wartość otrzymana przez zdyskontowanie. oddzielnie dla każdego roku. różnicy między wplywami (przychodami) i wydatkami (rozchodami) pienięż­ nymi przez caly okres istnienia obiektu . przy określonym stałym poziomic stopy dyskontowej . RÓŻnica ta zdyskontowana jest na moment. w którym przewidzianejcst rozpoczęcie budowy obiektu . Wartości zaktualizowane (bieżące) netto. otrzymane dla poszczególnych lat istnienia obiektu. dodaje się do siebie. obliczenia natomia st przeprowadza się według następujących formuł: NPV = NCł~)a() + NCF1/ 1+ NCF2a 2 + ... + NCF,a, + .. . + NCF",1I m (7)

lub

'" L

NPV = t

a,NCF,

(8 )

= CI

gdzie:

a, = (I I , - wspólczynnik dyskontowy,

+ r) NCF, - przeplywy pieniężne netto (net cashflow) w roku t - tym, r - stopa dyskontowa. m - okres obliczeniowy w latach. na który składa się okres budowy (b) i okres eksploatacji (II) , zatem III = b + II. Stopa dyskontowa (lub minimalna stopa efektywności) powinna być równa albo aktualnej stopie oprocentowania kredytów długoterminowych, oferowanych na rynku kapitalowym. albo stopie procentowej płaconej przez kredytobiorcę ·

Okres dyskontowania powinien być równy okresowi użytkowania obiektu. W praktyce bierze się pod uwagę okres użytkowania najważniejszych składni­ ków środków trwalych . Jeżeli NPV > 0 , to stopa rentowności inwestycji jest większa niż minimalna stopa graniczna, określana przez przyjętą w rachunku stopę dyskontoWil (T). Jeżeli NPV = 0, to stopa rentowności równa się stopie granicznej. Projekt inwestycyjny może być zaakceptowany z punktu widzenia tego kryterium. jeżeli NPV
Niemiec

NPV jako metoda oceny projektów inwestycyjnych ma w porównaniu z metodami statycznymi wiele zalet. bierze bowiem pod uwagę caly okres funkcjonowania projektów i harmonogram przeplywów pienięl.n ych . Do wad tej metody można jednak zaliczyć trudności z doborem odpowiedniego poziomu stopy dyskontowej i fakt, że NPVnie określa precyzyjnie stopy rentowno ści projektu.

Metoda wewnętrznej stopy zwrotu. Metoda wewnętrznej stopy zwrotu (fRR - internal rate of retl/m) stosowana jest często lijcznie z metodij NPV. Obie metody są ze sobą ściśle powiązane . W oblic zeniach NPV przyjmowana jest pewna stopa procentowa, wynikaj"ca z reguly z kosztu kapitału, a nasl