Zagadnienia techniczne w prawie budowlanym

Sławomir Serafin Poradnik ten omawia problematykę związaną z zagadnieniami technicznymi w prawie budowlanym, w tym w szczególności: ü techniczno-praw...
0 downloads 0 Views 407KB Size
Sławomir Serafin

Poradnik ten omawia problematykę związaną z zagadnieniami technicznymi w prawie budowlanym, w tym w szczególności: ü techniczno-prawne podstawy procesu budowlanego, w tym m.in.: zasady jego przebiegu, ü odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych, ü zasady wiedzy technicznej i Polskie Normy, ü projektowanie i realizację inwestycji, oddawanie do użytkowania i utrzymanie obiektów budowlanych, ü regulację problematyki budownictwa w prawie wspólnotowym. Ponadto w publikacji zamieszczono wzory pism w sprawach budowlanych oraz wykaz najważniejszych aktów prawnych z tego zakresu. W książce omówione zostały najnowsze zmiany w prawie budowlanym. Dr Sławomir Serafin – jest pracownikiem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Dziedzinę zainteresowania autora stanowi prawo i postępowanie administracyjne, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz prawa budowlanego.

ISBN 83-7387-821-1

www.sklep.beck.pl http://www.beck.pl e-mail: [email protected] tel.: (22) 33 77 600, fax: (22) 33 77 601

9 788373 878211

Cena 49,00 z³

Sławomir Serafin Zagadnienia techniczne w prawie budowlanym

Serię stanowią poradniki prezentujące szeroko rozumianą, praktyczną stronę branży. Starannie dobrane przykłady z zakresu prawa, podatków i praktyki ułatwiają podejmowanie właściwych decyzji i dostarczają konkretnych rozwiązań. Adresatem tej serii są głównie profesjonaliści rynku nieruchomości.

Zagadnienia techniczne w prawie budowlanym

Wymogi prawa wspólnotowego Wzory pism Wykaz aktów prawnych

NIERUCHOMOŒCI

Zagadnienia techniczne w prawie budowlanym

Polecamy nasze publikacje z zakresu nieruchomoœci: Ewa Boñczak-Kucharczyk ZARZ¥DZANIE NIERUCHOMOŒCIAMI MIESZKANIOWYMI wyd. 3 Nieruchomoœci

Maciej Tertelis ROZLICZENIA FINANSOWE WSPÓLNOTY MIESZKANIOWEJ Nieruchomoœci

Maciej Tertelis PIENI¥DZE WSPÓLNOTY MIESZKANIOWEJ Nieruchomoœci

Lidia Henclewska, Jan Krzysztof Piêta, Wies³awa Marchwicka, Lucyna Libera PLANY ZARZ¥DZANIA NIERUCHOMOŒCIAMI – TEORIA I PRAKTYKA Nieruchomoœci

Ireneusz Weiss, Robert Jurga INWESTYCJE BUDOWLANE, WYD. 4 Nieruchomoœci

Pod red. prof. Z. Niewiadomskiego USTAWA O PLANOWANIU I ZAGOSPODAROWANIU PRZESTRZENNYM Komentarze Becka

Adam Doliwa PRAWO MIESZKANIOWE. KOMENTARZ Komentarze Becka

www.sklep.beck.pl

Zagadnienia techniczne w prawie budowlanym

S³awomir Serafin

Redakcja: Piotr Pawlak

© Wydawnictwo C. H. Beck 2005 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Gen. Zaj¹czka 9, 01–518 Warszawa Sk³ad i ³amanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk: P.W.P. INTERDRUK, Warszawa

ISBN 83-7387-821-1

Spis treœci Spis Wstêptreœci .......................................................................................................

IX

Wykaz wa¿niejszych skrótów ................................................................. XV Literatura .................................................................................................. XVII Czêœæ I. Zagadnienia techniczne wprawie budowlanym Rozdzia³ I. Zagadnienia ogólne ............................................................ 1. Rozwój regulacji techniczno-budowlanych w prawie polskim ....... 2. Konstytucyjne podstawy regulacji techniczno-budowlanych ......... 2.1. Zakres i charakter norm reguluj¹cych dzia³alnoœæ techniczn¹ ............................................................................ 2.2. Pojêcie „wolnoœci budowy” w aspekcie wolnoœci i praw cz³owieka i obywatela .......................................................... 2.3. Zasada ochrony wolnoœci i praw innych osób .................... 3. Prawo do zabudowy a prawo do dysponowania nieruchomoœci¹ na cele budowlane ........................................................................... 3.1. Charakter prawa do zabudowy nieruchomoœci gruntowej .. 3.2. Treœæ i wykonywanie prawa do dysponowania nieruchomoœci¹ na cele budowlane ............................................. 4. Zasada poszanowania uzasadnionych interesów osób trzecich ...... 5. Ogólna charakterystyka normy technicznej .................................... 5.1. Znaczenie regulacji prawnych w procesie rozwoju techniki .................................................................................. 5.2. Zarys ewolucji norm technicznych ...................................... 5.3. Pojêcie normy technicznej i jej rodzaje .............................. 5.4. W³¹czanie norm technicznych do porz¹dku normatywnego ....................................................................... Rozdzia³ II. Techniczno-prawne podstawy procesu budowlanego .. 1. Pojêcie techniczno-prawnych podstaw procesu budowlanego ....... 2. Zasada zgodnoœci projektowania i budowania obiektu budowlanego z przepisami i zasadami wiedzy technicznej ............ 2.1. Zakres przedmiotowy ...........................................................

1 1 11 11 13 18 24 24 26 35 39 39 40 42 49 56 56 60 60

VI

Spis treœci

2.2. Skutki nieprzestrzegania ....................................................... 2.3. Wymagania podstawowe ...................................................... 2.4. Warunki u¿ytkowe ................................................................ 2.5. Uwzglêdnianie potrzeb osób niepe³nosprawnych ............... 2.6. Ochrona zabytków ................................................................ 2.7. Pozosta³e wymagania ........................................................... 3. Zasada w³aœciwego u¿ytkowania i nale¿ytego utrzymywania obiektu budowlanego ...................................................................... 4. Przepisy techniczno-budowlane ...................................................... 4.1. Podstawy prawne i znaczenie unormowañ techniczno-budowlanych w procesie budowlanym ............. 4.2. Pojêcie i rodzaje przepisów techniczno-budowlanych ....... 4.3. Prawne problemy stanowienia przepisów techniczno-budowlanych ...................................................... 5. Zasady wiedzy technicznej .............................................................. 5.1. Pojêcie i znaczenie zasad wiedzy technicznej w procesie budowlanym ........................................................................... 5.2. Stosowanie zasad wiedzy technicznej ................................. 6. Polskie Normy ................................................................................. 6.1. Proces normalizacji i pojêcie Polskiej Normy .................... 6.2. Zasada dobrowolnoœci stosowania Polskich Norm .............. 6.3. Stosowanie Polskich Norm w procesie budowlanym .......... 7. Wyroby budowlane .......................................................................... 7.1. Zasady prawnej reglamentacji obrotu i stosowania wyrobów budowlanych ......................................................... 7.2. Wyroby dopuszczone do obrotu i powszechnego stosowania w budownictwie.................................................. 7.3. Wyroby dopuszczone do jednostkowego stosowania w obiekcie budowlanym ....................................................... Rozdzia³ III. Odstêpstwo od przepisów techniczno-budowlanych ................................................................... 1. Sposoby rozwi¹zywania nietypowych problemów technicznych .................................................................................... 2. Pojêcie odstêpstwa od przepisów techniczno-budowlanych............ 3. Materialno-prawne aspekty odstêpstwa od przepisów techniczno-budowlanych ................................................................. 3.1. Zakres przedmiotowy ............................................................ 3.2. Kryteria dopuszczalnoœci odstêpstwa od przepisów techniczno-budowlanych ....................................................... 4. Proceduralne aspekty odstêpstwa od przepisów techniczno-budowlanych .................................................................

62 64 75 76 78 79 82 84 84 86 92 101 101 102 104 104 106 108 109 109 111 113 115 115 117 119 119 120 124

Spis treœci 4.1. Charakter prawny postêpowania w sprawie odstêpstwa od przepisów techniczno-budowlanych ............................... 4.2. Wszczêcie postêpowania w sprawie odstêpstwa i wniosek o udzielenie upowa¿nienia ................................................... 4.3. Upowa¿nienie w³aœciwego ministra .................................... 4.4. Zgoda na odstêpstwo od przepisów techniczno-budowlanych ...................................................... Rozdzia³ IV. Nadzór nad stosowaniem regulacji techniczno-budowlanych .................................................................. 1. Zakres i istota nadzoru nad stosowaniem regulacji techniczno-budowlanych ................................................................ 2. Przygotowanie procesu budowlanego ............................................. 2.1. Planowanie inwestycji .......................................................... 2.2. Proces lokalizacji inwestycji ................................................ 2.3. Prace przedprojektowe........................................................... 2.4. Projekt budowlany ................................................................ 2.5. Zatwierdzenie projektu budowlanego i pozwolenie na budowê .............................................................................. 3. Realizacja inwestycji ....................................................................... 3.1. Odst¹pienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowê ..................... 3.2. Nadzór inwestorski i autorski .............................................. 3.3. Warunki rozpoczêcia i prowadzenia budowy ..................... 3.4. Samowola budowlana ........................................................... 3.5. Wstrzymanie prowadzenia robót budowlanych .................. 4. Oddawanie do u¿ytkowania obiektów budowlanych ...................... 4.1. Zawiadomienie o zakoñczeniu budowy ............................... 4.2. Pozwolenie na u¿ytkowanie .................................................. 4.3. Obowi¹zkowa kontrola budowy .......................................... 5. Utrzymanie obiektów budowlanych ................................................ 5.1. Obowi¹zek dokonywania kontroli okresowych i nakaz przeprowadzania kontroli dodatkowych .............................. 5.2. Nakaz usuniêcia stwierdzonych nieprawid³owoœci ............. 5.3. Nakaz rozbiórki obiektu nieu¿ytkowanego lub niewykoñczonego................................................................... 5.4. Nakaz opró¿nienia budynku ................................................. 5.5. Zastêpcze usuniêcie niebezpieczeñstwa .............................. 5.6. Zmiana sposobu u¿ytkowania ..............................................

VII

124 127 132 138 138 138 140 140 141 152 157 161 172 172 175 182 184 191 196 196 197 200 202 202 203 205 207 208 209

Rozdzia³ V. Wymogi prawa wspólnotowego ....................................... 212 1. Zakres i sposób regulacji problematyki budownictwa w prawie wspólnotowym ................................................................................ 212

VIII

Spis treœci

2. Dyrektywa „Wyroby Budowlane” ................................................... 214 3. Dyrektywa „BHP na Budowie” ....................................................... 221 4. Dyrektywa „Dzia³alnoœæ Architektów” ........................................... 222 Czêœæ II. Wzory pism 1. Wniosek o pozwolenie na budowê/rozbiórkê .................................. 2. Oœwiadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomoœci¹ na cele budowlane ................................................ 3. Zawiadomienie o uzgodnieniu projektu w zakresie zagospodarowania dzia³ki lub terenu .............................................. 4. Decyzja o pozwoleniu na budowê ................................................... 5. Zawiadomienie o terminie rozpoczêcia robót budowlanych ........... 6. Upowa¿nienie do przeprowadzenia kontroli ................................... 7. Protokó³ kontroli .............................................................................. 8. Protokó³ kontroli obowi¹zkowej .....................................................

231 233 236 238 239 242

Czêœæ III. Wykaz aktów prawnych 1. Przepisy ogólne ................................................................................ 2. Warunki techniczne ......................................................................... 3. Przepisy szczególne ......................................................................... 4. Wyroby budowlane........................................................................... 5. Przepisy prawa wspólnotowego ......................................................

249 251 252 255 256

227 229

Indeks rzeczowy ...................................................................................... 259

Wstêp Wstêp Budownictwo stanowi jeden z podstawowych i priorytetowych elementów ¿ycia spo³eczno-gospodarczego, który warunkuje zaspokajanie potrzeb socjalnych, gospodarczych, kulturalnych, obronnych, ekologicznych itp. Jego obecny poziom jest efektem wielowiekowego procesu ewolucyjnego, którego przedmiotem by³y nie tylko zdobywane w zakresie wnoszenia obiektów budowlanych nowe doœwiadczenia i umiejêtnoœci, odkrywane nowe techniki, materia³y czy technologie, ale przede wszystkim wypracowywane regulacje prawne, wyznaczaj¹ce ³ad budowlany i po¿¹dany rozwój dzia³alnoœci inwestycyjno-budowlanej. Maj¹c na uwadze wspó³czesny poziom rozwoju spo³eczno-gospodarczego, nie sposób wyobraziæ sobie mo¿liwoœæ prowadzenia takiej dzia³alnoœci bez odpowiednich regu³ postêpowania. Pañstwo od najdawniejszych czasów przy pomocy œrodków w³aœciwych prawu publicznemu ingerowa³o w stosunki zachodz¹ce w procesie budowlanym1. Ogólny kierunek rozwoju regu³ ³adu budowlanego postêpowa³ od opracowywania i wprowadzania w ¿ycie niejednokrotnie kazuistycznych norm policyjno-budowlanych, ustanawianych dla poszczególnych rodzajów budowli, ku tworzeniu kompleksowych zbiorów przepisów w zakresie sposobu zabudowy nieruchomoœci gruntowych oraz rozwi¹zywania zagadnieñ konstrukcyjnych2. Istota ustanawianych w ten sposób regu³ polega³a na systematycznym ograniczaniu, wynikaj¹cej z prawa w³asnoœci ziemi, zasady wolnoœci budowy. Podstawê wprowadzanych ograniczeñ stanowi³a koniecznoœæ podejmowania odpowiednich œrodków dla utrzymania spokoju, bezpieczeñstwa i porz¹dku publicznego oraz uchylania niebezpieczeñstw zagra¿aj¹cych spo³eczeñstwu i poszczególnym jego cz³onkom.

1

Z zachowanych Ÿróde³ wynika, ¿e pewne regulacje w zakresie wynagrodzenia przedsiêbiorcy budowlanego oraz odpowiedzialnoœci wykonawcy za obiekt budowlany przewidywa³ pochodz¹cy z XVIII w. p.n.e. kodeks Hammurabiego – zob. B. Ksiê¿opolski, L. Martan, Prawo budowlane w zarysie, Warszawa–Wroc³aw 1988, s. 38. Ró¿norodne instytucje prawne, wyznaczaj¹ce regu³y porz¹dku budowlanego, zawiera³o ustawodawstwo Staro¿ytnego Rzymu – zob. C. Krawczak, Prawo budowlane na ziemiach polskich od po³owy XVIII wieku do 1939 roku, Poznañ 1975, s. 11–13. 2 K. Kumaniecki, Zarys austriackiego prawa budowlanego, Kraków 1914, s. 1.

X

Wstêp

W konsekwencji powy¿sza praktyka doprowadzi³a do powstania w XIX wieku, obok innych dzia³ów prawa policyjno-administracyjnego, dzia³u prawa budowlanego. Normy tego prawa nak³ada³y na buduj¹cego obowi¹zek stosowania siê do pewnych regu³ technicznych oraz upowa¿nia³y odpowiednie organy w³adzy publicznej do stanowienia przepisów budowlanych i stosowania przewidzianych w prawie budowlanym œrodków nadzoru1. Tak wykszta³cone prawo budowlane stanowi wspó³czeœnie jeden z najbardziej rozbudowanych dzia³ów prawa administracyjnego, którego istot¹ pozostaje, uzasadniana koniecznoœci¹ zagwarantowania w³aœciwej ochrony interesu publicznego, mo¿liwoœæ ograniczania praw rzeczowych w³aœciciela gruntu w zakresie kszta³towania sposobu korzystania z przys³uguj¹cych mu uprawnieñ. Wspó³czesne budownictwo jest dziedzin¹ szczególnie z³o¿on¹, w której wystêpuj¹ nie tylko problemy natury architektonicznej, urbanistycznej, technicznej, ekonomicznej, ekologicznej czy organizacyjnej. Dlatego ci¹gle aktualnym problemem pozostaje okreœlenie zasiêgu koniecznej ingerencji publicznoprawnej w tê sferê dzia³alnoœci. Nale¿y wyraŸnie podkreœliæ, ¿e wœród ca³okszta³tu przepisów maj¹cych zastosowanie w dziedzinie budownictwa mo¿emy wyró¿niæ m.in. przepisy z zakresu prawa administracyjnego, cywilnego, karnego, finansowego czy prawa pracy. Powy¿szy stan utrudnia w³aœciwe okreœlenie podstaw prawnych, w oparciu o które uprawnione podmioty w sposób w³adczy kszta³tuj¹ prawa i obowi¹zki uczestników dzia³alnoœci inwestycyjno-budowlanej. W kontekœcie poruszonej w niniejszym opracowaniu problematyki przedmiotem szczególnego zainteresowania autora pozostaj¹ przede wszystkim przepisy prawa administracyjnego, w których priorytetowe miejsce zajmuje ustawa z dnia 7.7.1994 r. – Prawo budowlane2. Przedmiotow¹ stronê prawa budowlanego stanowi instytucja procesu budowlanego, która co do zasady obejmuje dzia³alnoœæ zwi¹zan¹ z projektowaniem, budow¹, utrzymaniem i rozbiórk¹ obiektów budowlanych. W literaturze przedmiotu trafnie podkreœla siê, ¿e wskazany zakres przedmiotowy procesu obejmuje szereg prawnie okreœlonych i opartych na zasadach wiedzy technicznej czynnoœci natury techniczno-budowlanej, których koniecznoœæ inicjowania i przeprowadzania wynika z projektowania, budowy, utrzymywania i rozbiórki obiektów budowlanych3. Ewolucja rozwi¹zañ prawnych w zakresie ³adu budowlanego wskazuje na istotne na gruncie prawa problemy relacji, jakie zachodz¹ pomiêdzy œwia1

W. Brzeziñski, Polskie prawo budowlane, Warszawa 1955, s. 6–7. Tekst jedn.: Dz.U z 2003 r. Nr 207, poz. 2016 ze zm. 3 Tu w szczególnoœci: S. Jêdrzejewski, Proces budowlany. Zagadnienia administracyjno-prawne, Bydgoszcz 1995, s. 28; W. Szwajdler, Prawa inwestora i osób trzecich w procesie inwestycyjno-budowlanym, Toruñ 1995, s. 6; J. Siegieñ, Prawo budowlane. Komentarz, Warszawa 2002, s. 153–154. 2

Wstêp

XI

tem techniki i podejmowanymi w nim ró¿norodnymi dzia³aniami o charakterze technicznym a dzia³alnoœci¹ prawotwórcz¹, obejmuj¹c¹ regulacjê zachodz¹cych w tej materii zdarzeñ. Charakterystycznym elementem rozwoju wspó³czesnego œwiata jest, niespotykany w takim wymiarze w jego dotychczasowej historii, rozwój techniki i nowoczesnych technologii. Wspó³czesny postêp techniczny, stanowi¹cy dla cz³owieka gwarancjê dobrobytu i rozwoju, wi¹¿e siê równie¿ z coraz wiêkszymi zagro¿eniami dla jego przysz³ej egzystencji. Wychodz¹c naprzeciw tym wyzwaniom, wspó³czesne pañstwo coraz wiêkszy nacisk k³adzie na rozwój regulacji prawnych bezpoœrednio dotycz¹cych zagadnieñ techniki. Z zasygnalizowanym problemem nadzwyczaj czêsto spotykamy siê w dziedzinie budownictwa. St¹d zagadnienia techniczne stanowi¹ szczególny przedmiot dzia³alnoœci prawotwórczej, a ustanawiane regulacje techniczne zamieszczane s¹ nie tylko w aktach prawnych rangi ustawowej. Ze wzglêdu na specyfikê tych unormowañ, typowym sposobem ich wprowadzania do obowi¹zuj¹cego porz¹dku prawnego s¹ akty prawne wykonawcze do ustawy, a w niektórych przypadkach nawet akty prawa miejscowego1. W kontekœcie materialnym analizowana problematyka dotyczy wielu ró¿norodnych zagadnieñ teoretyczno-prawnych, dotycz¹cych m.in.: konstytucyjnych podstaw wprowadzanych w tej materii unormowañ technicznych, charakterystyki normy technicznej, pojêcia Polskiej Normy i przepisu techniczno-budowlanego czy odes³añ pozasystemowych do zasad wiedzy technicznej. Natomiast od strony zagadnieñ proceduralnych omawiane s¹ m.in.: prawne problemy stanowienia przepisów techniczno-budowlanych, stosowanie zasad wiedzy technicznej i Polskich Norm w dzia³alnoœci inwestycyjno-budowlanej, ró¿ne formy instytucjonalnego nadzoru nad techniczno-prawnymi podstawami procesu budowlanego oraz stosunkowo skomplikowana konstrukcja odstêpstwa od przepisów techniczno-budowlanych. W przedmiocie omawianej problematyki sposobów prawnej regulacji zagadnieñ technicznych w budownictwie, jak i wynikaj¹cych z nich konsekwencji w sferze stosowania prawa, pojawiaj¹ siê pewne problemy podstawowe, które dotycz¹: 1) przes³anek uzasadniaj¹cych s³usznoœæ i koniecznoœæ prawnej regulacji zagadnieñ technicznych; 2) podstaw i dopuszczalnych granic prawnej „ingerencji” w rozwój techniki oraz przejawów korzystania z jej osi¹gniêæ; 3) w³aœciwych metod regulacji zagadnieñ technicznych w budownictwie, a tak¿e okreœlenia znaczenia w tym procesie instytucji prawa; 1

Na przyk³ad istotne znaczenie maj¹ zamieszczane w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego rozstrzygniêcia w zakresie mo¿liwego sposobu zabudowy i zagospodarowania nieruchomoœci gruntowych.

XII

Wstêp

4) koniecznoœci wprowadzania i stosowania w procesie prawnej regulacji zagadnieñ technicznych pewnych szczególnych zasad; 5) oceny skutecznoœci przewidzianych prawem budowlanym œrodków instytucjonalnych w zakresie nadzoru nad stosowaniem regulacji technicznych w procesie budowlanym; 6) koniecznoœci wprowadzania i stosowania w jednostkowych przypadkach, z uwagi na ró¿norodnoœæ zachodz¹cych w œwiecie techniki budowlanej zdarzeñ i stanów, unikalnej na gruncie systemu prawa, instytucji odstêpowania od powszechnie obowi¹zuj¹cych norm. Tak okreœlone powy¿sze problemy wynikaj¹ czêœciowo z niedoskona³oœci i niedostatecznoœci obowi¹zuj¹cych w tej materii rozwi¹zañ prawnych. Ale nie tylko, gdy¿ tak¿e na gruncie teoretyczno-prawnym trudno doszukaæ siê takich koncepcji, które pozwoli³yby prawid³owo je rozwi¹zaæ. Dlatego kwestie poszukiwania w³aœciwych form instytucjonalnych dla regulacji zagadnieñ natury technicznej, jak i znalezienia rozwi¹zañ powy¿szych problemów pozostaj¹ nadal otwarte. Ingerencja publicznoprawna w przebieg procesu budowlanego budzi oczywiste kontrowersje, zw³aszcza z uwagi na przys³uguj¹ce jednostce i gwarantowane ustaw¹ zasadnicz¹ wolnoœci i prawa ekonomiczne i socjalne. Z tego wzglêdu za konieczne nale¿y uznaæ wskazanie przes³anek, które uzasadniaj¹ tak¹ ingerencjê. Nie mniej w¹tpliwoœci pojawia siê w stosunku do problematyki sposobów oraz w³aœciwych form reglamentacji rozwoju techniki, a tak¿e transparentnej kwestii prawnej regulacji postêpu technicznego. Omówienie tych zagadnieñ nie wydaje siê mo¿liwe bez wskazania (nawet bardzo ogólnego) historycznych aspektów rozwoju regulacji publicznoprawnych dotycz¹cych podejmowanych i wykonywanych w trakcie procesu budowlanego czynnoœci natury techniczno-budowlanej. Dlatego te problemy w uk³adzie niniejszego opracowania omówione zosta³y w rozdziale pierwszym czêœci pierwszej poœwiêconej zagadnieniom ogólnym. Szczególne miejsce w problematyce zagadnieñ technicznych w prawie budowlanym zajmuj¹ dwie zasady: 1) zgodnoœci projektowania i budowania obiektów budowlanych z w³aœciwymi przepisami, w tym przepisami techniczno-budowlanymi, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej; 2) w³aœciwego u¿ytkowania obiektu, w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony œrodowiska oraz nale¿ytego utrzymywania jego stanu technicznego i estetycznego. Potwierdzaj¹ one pewien szczególny model prawnej regulacji dokonywanych w procesie budowlanym czynnoœci technicznych. W zasadzie stanowienie odpowiednich norm techniczno-budowlanych nastêpuje w drodze aktów prawnych rangi podustawowej. W zasadzie, gdy¿ praktycznie nie jest mo¿liwe objêcie szczegó³ow¹ reglamentacj¹ prawn¹ wszystkich zachodz¹cych

Wstêp

XIII

w procesie budowlanym zdarzeñ technicznych. Z drugiej strony nie ma te¿ oczywistej potrzeby nadawania wszystkim wskazaniom technicznym charakteru norm prawnych. St¹d regu³y odes³añ pozasystemowych do zasad wiedzy technicznej, a w pewnym zakresie tak¿e do Polskich Norm, nale¿y w tych przypadkach uznaæ za wystarczaj¹ce. Jednym z najwa¿niejszych warunków prawid³owego zaprojektowania i wykonania obiektu budowlanego jest zastosowanie w nim odpowiednich wyrobów budowlanych. Z tego wzglêdu zachodzi koniecznoœæ omówienia zasad, w oparciu o które wprowadza siê wyroby budowlane do obrotu i zezwala na ich stosowanie w obiektach budowlanych. Natomiast wynikaj¹cy z przepisów prawa budowlanego obowi¹zek stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych wy³¹cznie wyrobów dopuszczonych do obrotu i stosowania w budownictwie nale¿y tak¿e zaliczyæ do techniczno-prawnych podstaw procesu budowlanego. Z uwagi na ogromn¹ kazuistykê zachodz¹cych w œwiecie techniki budowlanej zdarzeñ i stanów istnieje koniecznoœæ poszukiwania i wprowadzania do procesu budowlanego odmiennych regulacji, których cel powinno stanowiæ d¹¿enie do rozwi¹zywania nietypowych problemów technicznych. Wyrazem powy¿szego poszukiwania jest unikalne na gruncie systemu prawa odstêpowanie od powszechnie obowi¹zuj¹cych norm. O ile zasadnoœæ wprowadzenia takiej instytucji do obowi¹zuj¹cego porz¹dku prawnego nie powinna budziæ najmniejszych w¹tpliwoœci, o tyle okreœlone w prawie budowlanym materialne i formalne uwarunkowania dopuszczalnoœci jej zastosowania nadal pozostaj¹ dalekie od doskona³oœci. Równie istotne w¹tpliwoœci budzi tak¿e sam charakter prawny instytucji odstêpstwa od przepisów techniczno-budowlanych. Dlatego problemy stosowania w dzia³alnoœci inwestycyjno-budowlanej tej wyj¹tkowej instytucji uzasadniaj¹ jej odrêbne omówienie. Poruszana w niniejszym opracowaniu problematyka zagadnieñ technicznych w prawie budowlanym nie mo¿e pomijaæ analizy przewidzianych prawem œrodków proceduralnych, których zasadniczym celem jest zapewnienie nie tyle przestrzegania regulacji techniczno-budowlanych, co gwarantowana w ten sposób prawid³owoœæ przebiegu procesu budowlanego. Dlatego konieczne staje siê wskazanie wszystkich, przewidzianych w nastêpuj¹cych po sobie stadiach procesu budowlanego, œrodków kontrolnych i nadzorczych, ze szczególnym uwzglêdnieniem uprawnieñ organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego. Natomiast dla uczestników procesu budowlanego szczególnie wa¿ne pozostaj¹ wywierane przez te œrodki skutki faktyczne i prawne. Uzyskanie przez Polskê cz³onkowstwa w Unii Europejskiej uzasadnia tak¿e odrêbne omówienie wymogów prawa wspólnotowego w zakresie materii poruszanej w tym opracowaniu. Tym samym zachodzi koniecznoœæ ustalenia zgodnoœci przyjêtych w krajowym porz¹dku prawnym rozwi¹zañ techniczno-budowlanych z wymaganiami tego prawa.

Wykaz wa¿niejszych skrótów Wykaz 1. ród³askrótów prawa GospNierU . . . . . . ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomoœciami (tekst jedn.: Dz.U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.) KC . . . . . . . . . . . . . ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.) Konstytucja . . . . . . Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483) KPA . . . . . . . . . . . ustawa z 14.6.1960 r. – Kodeks postêpowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) NormU . . . . . . . . . ustawa z 12.9.2002 r. o normalizacji (Dz.U. Nr 169, poz. 1386 ze zm.) PrBud . . . . . . . . . . ustawa z 7.7.1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016 ze zm.) PrBudZabOs . . . . . rozporz¹dzenie Prezydenta RP z 16.2.1928 r. o prawie budowlanym i zabudowaniu osiedli (tekst jedn.: Dz.U. z 1939 r. Nr 34, poz. 216) PrOchrŒrod . . . . . . ustawa z 27.4.2001 r. – Prawo ochrony œrodowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627 ze zm.) WT–2002 . . . . . . . rozporz¹dzenie Ministra Infrastruktury z 12.4.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadaæ budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690 ze zm.) WyrBudU . . . . . . . ustawa z 16.4.2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz.U. Nr 92, poz. 881) ZagospPrzestrzU . . ustawa z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 ze zm.) 2. Periodyki GP . . . . . . . . . . . . . MoP . . . . . . . . . . . . ONSA . . . . . . . . . . OSNAPiUS . . . . . .

Gazeta Prawna Monitor Prawniczy Orzecznictwo Naczelnego S¹du Administracyjnego Orzecznictwo S¹du Najwy¿szego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych

XVI OSP . . . . . . . . . . . . OTK . . . . . . . . . . . PiP . . . . . . . . . . . . . PUG . . . . . . . . . . . Rej. . . . . . . . . . . . . SP . . . . . . . . . . . . .

Wykaz skrótów Orzecznictwo S¹dów Polskich Orzecznictwo Trybuna³u Konstytucyjnego Pañstwo i Prawo Przegl¹d Ustawodawstwa Gospodarczego Rejent Studia Prawnicze

3. Inne dz. cyt. . . . . . . . . . . n. . . . . . . . . . . . . . . orz. . . . . . . . . . . . . pkt . . . . . . . . . . . . . rozp. . . . . . . . . . . . tekst jedn. . . . . . . . uchw. . . . . . . . . . . . ust. . . . . . . . . . . . . . wyr. . . . . . . . . . . . . ze zm. . . . . . . . . . .

dzie³o cytowane nastêpne/a orzeczenie punkt rozporz¹dzenie tekst jednolity uchwa³a ustêp wyrok ze zmianami

Literatura Literatura Adamiak B., Borkowski J., Kodeks postêpowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2003; Adamski B., Jaka by³a normalizacja minionego okresu?, Normalizacja 1994, Nr 12; Armata M., Glosa do wyroku SN z dnia 16 grudnia 1992 r., I CRN 188/92, OSP 1994, nr 4; Babiel T., Bez pozwolenia a jednak legalnie, Rzeczpospolita z 4.9.2001 r.; Babiel T., Gdy ¿ycie ka¿e projektowaæ inaczej, Rzeczpospolita z 8.9.2000 r.; Babiel T., Kara za grzech wygodnictwa, Rzeczpospolita z 30.9.1999 r.; Babiel T., Nakaz rozbiórki obiektu budowlanego, MoP 2002, Nr 8; Babiel T., Rozbieranie bez przyjemnoœci, Rzeczpospolita z 18.5.2001 r.; Banaszak B., Ogólne wiadomoœci o prawach cz³owieka, w: Prawa i wolnoœci obywatelskie w Konstytucji RP, pod red. B. Banaszaka i A. Preisnera, Warszawa 2002; Bar L., Prawo budowlane, SP 1965, z. 7; Bar L., W sprawie rewizji prawa budowlanego, PUG 1955, Nr 7 (85); Bar L., Radziszewski E., Nowy kodeks budowlany. Komentarz, Warszawa 1995; Bar L., Radziszewski E., Kodeks budowlany. Komentarz, Warszawa 1999; B¹kowski T., Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Komentarz, Kraków 2004; Biliñski T., Nowelizacja ustawy – Prawo budowlane, Forum Budowlane 2001, Nr 9; Biliñski T., Regulacje prawne dotycz¹ce zjawiska samowoli budowlanych – czêœæ I, IPB Wiadomoœci 1998, Nr 12 (95); Biliñski T., Regulacje prawne dotycz¹ce zjawiska samowoli budowlanych – czêœæ II, IPB Wiadomoœci 1999, Nr 1 (96);

XVIII

Literatura

Biliñski T., Regulacje prawne dotycz¹ce zjawiska samowoli budowlanych – czêœæ III, IPB Wiadomoœci 1999, Nr 2 (97); Biliñski T., W sprawie konstytucyjnoœci i celowoœci obowi¹zuj¹cych regulacji prawnych, dotycz¹cych samowoli budowlanej, IPB Wiadomoœci 1999, Nr 10 (105); Biliñski T., Dziwiñski R., Nowe prawo budowlane z komentarzem i omówieniem, Bydgoszcz 1994; Boæ J. (red.), Prawo administracyjne, Wroc³aw 2000; Boæ J., Samborska-Boæ E., Ochrona œrodowiska, Wroc³aw 2002; Bodziony B., Gniadzik P., Prawo budowlane z komentarzem, Warszawa–Jaktorów 2004; Bodziony B., Dziwiñski R., Gniadzik P., Prawo budowlane – komentarz, Warszawa 1998; Brzeziñski W., Polskie prawo budowlane, Warszawa 1955; Bukowski Z., Konstytucyjne podstawy obowi¹zków pañstwa w zakresie ochrony œrodowiska, Prawo i Œrodowisko 2002, Nr 4 (32); Cichowicz B., Prawo budowlane w praktyce, Warszawa 2000; Cieœlak Z, Lipowicz I., Niewiadomski Z., Prawo administracyjne. Czêœæ ogólna, pod red. Z. Niewiadomskiego, Warszawa 2000; Cioch H., Witczak H., Zasada superficies solo cedit w prawie polskim, Rej., Nr 5 (97)/1999; Czerny J., Przepisy techniczno-budowlane, w: Materia³y szkoleniowe z seminarium prawa budowlanego. Cz. I – wyjaœnienia i komentarze, Warszawa 1965; Dobrowolski G., Prawo do informacji o stanie œrodowiska w œwietle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Ochrona Œrodowiska, Prawo i Polityka 1999, Nr 4 (18); Dudek D., Konstytucyjna wolnoœæ cz³owieka a tymczasowe aresztowanie, Lublin 1999; Dziwiñski R., Glosa do wyroku NSA z dnia 17 kwietnia 2000 r., IV SA 394/98, OSP 2001, Nr 7–8; Dziwiñski R., Komentarz do zmian w prawie budowlanym, GP 2003, Nr 95 (951); Dziwiñski R., Prawo budowlane po nowelizacji, GP 2003, Nr 95 (951); Emmert F., Prawo Europejskie, Warszawa–Wroc³aw 2000; Filipek J., Elementy strukturalne norm prawa administracyjnego, Warszawa–Kraków 1982;

Literatura

XIX

Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000; Garlicki L., Przes³anki ograniczania konstytucyjnych praw i wolnoœci (na tle orzecznictwa Trybuna³u Konstytucyjnego), PiP 2001, Nr 10; Gojny F., Norma prawna a norma techniczna, SP 1966, z. 13; Goliñski W., Charakterystyczne b³êdy, Rzeczpospolita z 16.9.1997 r.; Goliñski W., Nadzór autorski projektanta, Rzeczpospolita z 2.2.1999 r.; Grzybowski S. (red.), System prawa cywilnego. Czêœæ ogólna, Warszawa 1997; Ha³adyj A., Konstytucyjne podstawy ochrony œrodowiska, PAK 2003, Nr 1–2; Ignatowicz J., Prawo rzeczowe, Warszawa 2000; Jab³oñski M., Wolnoœci z art. 73 Konstytucji RP, w: Prawa i wolnoœci obywatelskie w Konstytucji RP, pod red. B. Banaszaka i A. Preisnera, Warszawa 2002; Jakimowicz W., O publicznych prawach podmiotowych, PiP 1999, Nr 1; Jakimowicz W., Publiczne prawa podmiotowe, Kraków 2002; Jamróz A. (red.), Wstêp do nauk prawnych, Bia³ystok 1999; Janowicz Z., Kodeks postêpowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 1999; Jaranowska K., Niepe³nosprawni a przepisy budowlane, Architektura 2002, Nr 2; Jarosz-¯ukowska S., Prawo do w³asnoœci – w³asnoœæ jako prawo podmiotowe, w: Prawa i wolnoœci obywatelskie w Konstytucji RP, pod red. B. Banaszaka i A. Preisnera, Warszawa 2002; Jêdrzejewski S., Glosa do wyroku NSA z dnia 12 grudnia 1996 r. Sygn. akt II SA/Wr 236/96, OSP 1997/11, poz. 202; Jêdrzejewski S., Nowe prawo budowlane, Bydgoszcz 1995; Jêdrzejewski S., Prawo budowlane, Toruñ 1981; Jêdrzejewski S., Proces budowlany. Zagadnienia administracyjno-prawne, Bydgoszcz 1995; Jêdrzejewski S., Kijowski D., Glosa do wyroku z 12 I 1999, P 2/98, PiP 2001, z. 3; Jy¿ G., Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, MoP 2001, Nr 7; Korzeniewski W., Jakie s¹ czynniki szkodliwe i uci¹¿liwe dla zdrowia?, Budownictwo i Prawo 2000, Nr 1;