BİOÇEŞİTLİLİK -‐ GELECEĞİMİZDİR
İYİ TARIM UYGULAMALARI ve BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK Prof. Dr. Hüseyin ÖNEN Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü -‐ TOKAT BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ GELECEĞİMİZDİR
Sağlıklı ve yaşanabilir bir çevrede insanca yaşamak her insanın hakkı… Çevreyi sağlıklı tutmak da görevi… Ancak insan oğlu yap\ğı her işte olduğu gibi gereksinim duyduğu besin maddelerini üretmek için yap\ğı tarımsal faaliyet yoluyla çevreye çok önemli zararlar vermiş ve vermeye devam edecek]r.
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
EUREPGAP -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
TARİHÇE ?
1. Dünya savaşına kadar dünya….
BUCAK-‐AB de İyi
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ GELECEĞİMİZDİR
Kimya sanayi 1940 lara gelindiğinde …
Pes]sit Gübre
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ GELECEĞİMİZDİR
1950
2009
2050 yılında Nüfus 2,5 milyar 6-‐7 milyar Dünya nüfusu Tarım alanı 2,5 da 1,2 da 9 milyar BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ GELECEĞİMİZDİR
Artan dünya nüfusu Daha fazla gıda
Daha çeşitli gıda
Tarım alanlarının bilinçsiz ve aşırı kullanımı Aşırı pes]sit
sulama, gübreleme
çeşitler (GDO) vb
Yeni tarım alanları Ormanlar
Mer’alar BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
EUREPGAP -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
TARİHÇE ?
1990-‐ 2000 arasında ormanlar tahrip edilme oranı
Dünya
% 0,23
Asya
% 1,04 (23.260.000 da/yıl)
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ GELECEĞİMİZDİR
SONUÇ; Nüfus artışı dikkate alındığında; • Fert başına düşen üretim alanın azalması • Su kıtlığı, • Tarım ürünleri açığının büyümesine
Kimyasalların kullanımını daha da artırmıştır BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ GELECEĞİMİZDİR
Buda; • Tarımsal ürünlerde kalıntı • Hayvan yemlerinde kalıntı • Suda kimyasal kirlilik
• Çiftçilerin kimyasallarla aşırı teması • Mikrobiyolojik kirlilik (delidana, domuz gribi) • Sera etkisi = İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ GELECEĞİMİZDİR
§ İnsan farkında olmadan kendi sonunu hazırlıyor olabilir mi?
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
İYİ TARIM -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
Nerde o eski tat, o eski koku?
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
İYİ TARIM -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
• Bir kısım insan açlıkla boğuşurken • Diğerleri yediklerinden iç]klerinden tat alamaz olunca… Çare aramış insan?
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
İYİ TARIM -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
Çare?
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
İYİ TARIM -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
1930 larda Organik (Ekolojik, Biyolojik) Tarım? BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
İYİ TARIM -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
İyi (Uygun) Tarım • Kimyasal kullanımının tamamen engellenemeyeceği gerçeği
• Ele -‐ Deli Dana Yumurtalarda -‐ dioksin çilekte -‐ siprodinil Fındık ve pul biberde -‐ alfatoksin vb sorunlar BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
İYİ TARIM -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
İyi (Uygun) Tarım
• Gıda Tarım Örgütü (FAO) ve ABD de bu konuda farklı çalısmalar yapılmıstır. • AB ülkelerindeki Avrupa Perakendeciler Birligi (Euro Retailer Producer Group -EUREP) kurulmustur (1997). • EUREP ITU (İyi Tarım Uygulamaları) veya GAP (Good Agricultural Practices) standardı hazırlıgına baslamıstır. • 1999 da EUREP-GAP protokolü ile öncelikle yas meyve ve sebzede ITU esaslarını belirlemislerdir. • Dünyada en kapsamlı iyi tarım uygulamaları EUREP tarafından hazırlanan bu protokoldür BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
İYİ TARIM -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
İyi (Uygun) Tarım
• Toplam yas meyve sebze pazarının % 70-80 ini elinde bulunduran perakendeciler birligi üyelerinin (süper ve hiper marketçiler) EUREP-GAP sertifikalı ürün talebi nedeniyle iyi tarım uygulamalarının önemini kavrayan dünya ülkeleri 2002 yılında Ulusal ve Bölgesel Çalısma Grupları olusturmus ve ülkelerindeki tarımsal üretimi EUREP-GAP protokolüne uygun hale getirmeye baslamıslardır. Hali hazırda dünyanın 80 ülkesinde ITU sertifikaları verilmektedir
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
İYİ TARIM -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
80 ülkede sertifika veriliyor
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
İYİ TARIM -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
EUREPGAP
kendinnnnn
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
İYİ TARIM -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
İyi (Uygun) Tarım???=?? Çevre, insan ve hayvan sağlığına zarar vermeyen bir tarımsal üretimin yapılması, doğal kaynakların korunması, tarımda izlenebilirlik ile sürdürebilirlik ile gıda güvenliğinin sağlanması amacıyla yapılan tarımsal üretim modeline iyi tarım denir.
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
İYİ TARIM -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
İyi Tarım Uygulamalarıyla; • Çevre koruma bilincini yaygınlaştırmak, • Su, toprak ve hava kirliliğini önlemek • Planlı üretim ve atıklar için depolama ve geri dönüşümü sağlama, • Doğal kaynakların korunması, • Çiftlik hayvanlarının refahı ve sağlığı, • Yasaklanmış maddelerin kullanılmaması, • Tarımda izlenebilirlik ve sürdürülebilirlik, • Gıda güvenliğinin sağlanması, • Dolayısıyla, çevre, insan ve hayvan sağlığına zarar vermeyen bir tarımsal üretimin yapılması amaçlanır
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
İYİ TARIM -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
İYİ TARIM -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
İyi (Uygun) Tarım
• İTU, Gıda güvenlik sisteminin temel prensiplerinden yola çıkarak (HACCP) tüm üre]m aşamalarındaki kri]k kontrol noktalarını belirlemişler • Belirlenen bu noktalara uyum kriterlerini ortaya koymuşlardır. • Yani Eurep İTU ile HACCP prensipleri ile birleş]rmiş]r.
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
İYİ TARIM -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
EUROPGAP 3 temel dokümandan oluşur: 1) Sertifika alınırken izlenecek prosedürleri açıklayan Genel düzenlemeler, 2) İyi tarım uygulamaları yapılırken izlenmesi gereken yöntemi açıklayan Kontrol Noktaları ve Uyum Kriterleri, 3) Üretici ve denetçilerin takibi için üretimin tüm aşamalarda kritik noktaların yazılı olduğu Kontrol Listesinden oluşur.
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
İYİ TARIM -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
EUREPGAP dökümanlarında kritik kontrol noktaları: Zorunlu Kriterler: Yerine getirilmesi % 100 taahhüt altına alınır. Uyulmazsa sertifika düşer (kırmızı işaretli).
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
İYİ TARIM -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
Kritik Zorunlu Olmayan Kriterler: Yerine getirilmesi % 95 taahhüt altına alınır (sarı işaretli).
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
İYİ TARIM -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
Olabilir Kriterler: Tavsiye niteliğinde (Yeşil işaret) olmak üzere üç kısma ayrılmıştır
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
İYİ TARIM -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
İTU
Çevre
Hijyen
Hayvan refahı sağlığı
Kayıt Kontrol
• Çevre koruma bilincini yaygınlaş\rmak • Su, toprak ve hava kirliliğini önlemek • Planlı Üre]m, • A\klar için depolama, • Su kaynaklarının korunması, • Çinlik hayvanlarının refahı ve sağlığı • Yasaklanmış maddelerin kullanılmaması vb BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
İYİ TARIM -‐ Güvenilir ve sürdürülebilir tarım
SON
BİOÇEŞİTLİLİK -‐ ITU
