X V I M I Ę D Z Y N A R O D O W Y KO N K U R S P I A N I S T YC Z N Y I M . F R Y D E R Y K A C H O P I N A T H E 1 6 T H I N T E R N AT I O N A L F R Y D E R Y K C H O P I N P I A N O C O M P E T I T I O N

  |  JACEK DEHNEL Perły i kluski | Pearls and noodles

09

październik | october 2010

ISSN 2082-2774

EGZEMPLARZ BEZPŁATNY | FREE COPY

Warszawa | Warsaw, Poland

>5

Wywiad | Interview Martha Argerich

Martha Argerich, Maria João Pires

RECENZJA | REVIEW

DOROTA SZWARCMAN: Plotkarski opis życia Marthy. „Dziecko i czary” francuskiego dziennikarza Oliviera Bellamy. | Facts and gossip. „Martha Argerich – L’enfant et les sortilèges” by the French journalist Olivier Bellamy > 4

FELIETON | OPINION

HISTORIA | HISTORY

Czy dalekowschodnia pianistyka jest jednolita? Nie – różnice w interpretacjach są jednak zbyt wyraźne. | Is Asian pianism a monolith? Not at all. The differences are fairly obvious, if you listen carefully > 4

KRZYSZTOF KOMARNICKI: O jednym z największych fałszerstw w historii muzyki. Chopin nie pisał erotycznych listów! | One of the biggest hoaxes in music history. Chopin did not write erotic letters! > 6

chopin express rozmowa | interview II etap – kolejność uczestników, Dzień 1, 2 , 3 | 2nd stage auditions order, day 1, 2, 3 Sobota, 9 października | Saturday, 9 october ČČ 10.00, Peng Cheng He, Chiny/China ČČ 10.50, Miroslav Kultyshev, Rosja/Russia ČČ 11.40 – 12.10 PRZERWA | INTERMISSION ČČ 12.10, Hyung-Min Suh, Republika Korei/Republic of Korea ČČ 13.00, Leonard Gilbert, Kanada/Canada ČČ 17.00, Daniil Trifonov, Rosja/Russia ČČ 17.50, Kotaro Nagano, Japonia/Japan ČČ 18.40 – 19.10 PRZERWA | INTERMISSION ČČ 19.10, Jayson Gillham, Australia/Australia ČČ 20.00, Hélène Tysman, Francja/France Niedziela, 10 października | Sunday, 10 october ČČ 10.00, Anna Fedorova, Ukraina/Ukraine ČČ 10.50, Leonora Armellini, Włochy/Italy ČČ 11.40 – 12.10 PRZERWA | INTERMISSION ČČ 12.10, Airi Katada, Japonia/Japan ČČ 13.00, Fei-Fei Dong, Chiny/China ČČ 17.00, Claire Huangci, Stany Zjednoczone/USA ČČ 17.50, Da Sol Kim, Republika Korei/Republic of Korea ČČ 18.40 – 19.10 PRZERWA | INTERMISSION ČČ 19.10, Ching-Yun Hu, Chińskie Tajpej/Chinese Taipei ČČ 20.00, Rina Sudo, Japonia/Japan

Najbardziej nadzwyczajny MartHa Argerich [wskazując na Katarzynę Popową-Zydroń]: Pan wie, że to La Maestra zwycięzcy poprzedniego Konkursu? »»Aleksander Laskowski: Oczywiście. Co Pani myśli o Rafale Blechaczu? Bardzo mi się podoba, chociaż słuchałam tylko jego nagrań na youtube. To bardzo uczciwy muzyk, wyjątkowy i wrażliwy. Pewnego razu słuchałam Preludiów Chopina w radiu. Nie wiedziałam, kto gra. Zachwyciłam się. A to był on.   »»Chciałbym zapytać o Pani koncert na festiwalu „Chopin i jego Europa”… …ten z Marią João Pires? Po raz pierwszy wystąpiłyśmy razem w sposób całkowicie niezaplanowany. Staszek [Stanisław Leszczyński] powiedział, że pianista, który miał wykonać fortepianową wersję Koncertu skrzypcowego Beethovena, odwołał występ. Zaproponował mi zastępstwo: II Koncert Beethovena. Odpowiedziałam wtedy: „no, nie wiem”. Następnego dnia powiedziałam, że wystąpię na 65 procent. Kolejnego, że na 78 procent. W hotelu spotkałam Marię João Pires i zrelacjonowałam jej całą sprawę. „Od roku nie grałam tego koncertu!” - powiedziałam. Ona na to: „A ja od sześciu miesięcy”.  Postanowiłyśmy więc podzielić się tym utworem. I tak się stało. Myślę, że było to wydarzenie historyczne, po raz pierwszy dwie pianistki podzieliły się jednym koncertem. Zagrałyśmy też Sonatę Mozarta, tę samą, którą grałam tu z Nelsonem Freire [KV 381]. Tego wieczora poczułam się bardzo szczęśliwa.

»»Jak się grało na fortepianie Erarda z 1849 roku?

Maria João uprzedzała mnie, że to bardzo trudne, bo ten instrument ma tylko dwie barwy. „A ty – dodała – potrafisz grać wszystkimi barwami świata. I co zrobisz?” Po koncercie krzyknęła: „Słyszałam wszystkie kolory! Udało ci się!” Bardzo mi się podobało granie na starym fortepianie, chociaż nie miałam dużo czasu, żeby się przygotować. Inni pianiści podobno muszą szykować się dwa tygodnie, żeby dobrze wypaść. Ja miałam znacznie mniej czasu. Nie wiem, jak wyszło, bo nie słuchałam nagrania. Mam nadzieję, że dobrze. »»Czy możemy spodziewać się Chopina w Pani nagraniu na instrumencie z epoki? Ale pomysł! Nie wiem. »»Stanisław Leszczyński: A może powinniśmy zorganizować Konkurs Chopinowski, na którym uczestnicy będą grać na dawnych instrumentach? To byłby znakomity pomysł. Sama o tym niedawno myślałam. Musieliby jednak grać w innej sali. »»Proszę na zakończenie powiedzieć, czy to ciężka praca być jurorem? To rzecz nadzwyczajna, bo Konkurs Chopinowski jest najbardziej nadzwyczajny na świecie. Wszystko bardzo głęboko przeżywam. A także bardzo dużo się uczę, słuchając młodych artystów. Zdarzają się tu rzeczy arcyciekawe. MartHa Argerich [do Stanisława Leszczyńskiego]: Staszek, jak się miewa Ivo Pogorelić?  h

Poniedziałek, 11 października | Monady, 11 october ČČ 10.00, Paweł Wakarecy, Polska/Poland ČČ 10.50, Yuma Osaki, Japonia/Japan ČČ 11.40 – 12.10 PRZERWA | INTERMISSION ČČ 12.10, Evgeni Bozhanov, Bułgaria/Bulgaria ČČ 13.00, Wai-Ching Rachel Cheung, Chiny/China ČČ 17.00, Guillaume Masson, Francja/France ČČ 17.50, Jiayi Sun, Chiny/China ČČ 18.40 – 19.10 PRZERWA | INTERMISSION ČČ 19.10, Yury Shadrin, Rosja/Russia ČČ 20.00, Irene Veneziano, Włochy/Italy

mecenas roku chopinowskiego main sponsor of the chopin year

2 | XVI Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina | dzień dziewiąty |

Adam Harasiewicz (wywiad niebawem | in interview soon) Martha Argerich

9 października 2010 r.

chopin express Dyskografia Marthy Argerich to niemal setka płyt, wśród nich nagrania z orkiestrą, muzyki kameralnej i solowej, choć Argerich od prawie trzydziestu lat nie występuje – i nie nagrywa – solo. | Martha Argerich’s discography includes almost 100 CDs. There are recordings with orchestra, chamber and solo music, although she has not performed solo for thirty years.

Aleksander Laskowski, Martha Argerich, Stanisław Leszczyński

Przez większość kariery Argerich była związana kontraktem z Deutsche Grammophon. Jej nagrania firma wydała ostatnio w trzech zestawach. Wśród nagrań solowych m.in. muzyka Chopina i Schumanna. | Most of her career she recorded for Deutsche Grammophon. All of her recordings have been recently reissued in three boxes.

This Competition is very special Martha Argerich: Do you know that this is La Maestra of the Competition winner from the previous edition? [she nods to Katarzyna Popowa-Zydroń]. »»Aleksander Laskowski: Of course. What do you

think about Rafał Blechacz? I like him a lot, although I have listened to him on YouTube only. He is a very honest, extraordinary and sensitive artist. Once when I heard Chopin’s Preludes on the radio, I didn’t know who was playing but I loved the interpretation. It turned out to be Rafał Blechacz. »»Tell me about your concert at the “Chopin and his Europe” Music Festival. The one with Maria João Pires? This was the first time we played together, and the whole thing was a bit improvised. Staszek [Stanisław Leszczyński] informed me that the pianist who was due to perform the piano version of Beethoven’s Violin Concerto had had to cancel at short notice. So he asked me to step in and perform Beethoven No. 2 in its place. My answer was simply “I don’t know”. The next day, I said that the odds are 65%. On the following day that went up to 78%. At the hotel I met Maria João and told her the whole story. “I haven’t touched this concerto for a year,”  I said. “And I for six months,” she replied. We decided to share the piece. I think that it was a historic moment – two pianists playing parts of the same concerto during one performance [Pires performed the first movement, Argerich the second and third movements]. We also played the same Mozart Sonata [K381] as I did here with 9 October, 2010  

Nelson Freire in the opening concert of the Competition. That evening I felt really happy. »»How did you like the Erard from 1849? Maria João warned me that it would be very difficult, and that piano has only two colours. “And you, she said, always use all the colours in the world. What will you do?” After the concert she exclaimed: „I have heard all the colours! You DID IT!” I really enjoyed playing an original piano, although I didn’t have much time to practise. Other pianists say that they need at least two weeks to play a period piano really well. I don’t know how it went, because I haven’t listened to the recording. I hope it was fine. »»So maybe you should record a CD with Chopin on original instruments? A nice idea! But I don’t know. »»Stanisław Leszczyński: Maybe we should organize a Chopin competition on original instruments? That would be great. Actually, recently I have thought about it myself. But they would have to play in a different hall. »»My final question: is being a member of the Jury at the Competition really hard work? It is something extraordinary: this Competition is very special. I am overwhelmed with high emotions all the time. I also learn lot when I listen to young pianists. They always spring surprises! Martha Argerich [to Stanisław Leszczyński]: Staszek, how is Ivo Pogorelich?  h

„Argerich live“ to dodatkowa porcja adrenaliny. Z jej solowych nagrań „na żywo“ to być może najlepsze, zarazem bardzo dobre technicznie. Nic dziwnego, powstało w Concertgebouw w Amsterdamie, słynącej z akustyki. | “Argerich live“ will give you additional adrenaline. It is perhaps her best solo performance captured “live”, and very well recorded indeed. No wonder, it was made in the Concertgebouw in Amsterdam.

Sensacyjne chopinowskie nagrania młodziutkiej Argerich, zrealizowane w radiu w Berlinie i Kolonii, które dopiero teraz wydano na płytach. Nagranie Ballady g-moll pochodzi z 1959 roku. | Extraordinary Chopin recordings of the young Argerich which have been released only recently. They were made in radio studios in Berlin and Cologne.

| day nine | The 16th International Fryderyk Chopin Piano Competition | 3 

  felieton | opinion Azjatycki monolit? | An Asian monolith?

D

oświadczenie pierwszego etapu XVI Konkursu Chopinowskiego pozwoliło dostrzec mnogość szkół pianistycznych Dalekiego Wschodu – jeszcze nie tak dawno postrzeganego en bloc, dziś wyraźnie zróżnicowanego. Można było zauważyć, że przedstawiciele Chin mają przede wszystkim kłopoty z komunikatywnością przekazu. Często nie odczuwamy w grze Chińczyków niczego poza chłodem i dystansem, mimo że ich grę cechuje wspaniała technika i potężny dźwięk. Jeśli takie kłopoty mają pianiści kalibru Yundi czy Lang Langa, to czegóż chcieć od przybyłej do Warszawy młodzieży? Szkoła japońska ma inny poważny problem. W grze znakomitej większości uczestników z Kraju Kwitnącej Wiśni słychać wiele pomysłów, tyle że nie przystających do siebie: to pokazał profesor X, tamto profesor Y, to znów maestro Z. Każdy pomysł jest dobry, ale w sumie nie tworzą sensownej całości. Do wyjątków należą pianiści, którzy wszystkie uwagi potrafiły przesublimować przez własną osobowość artystyczną i przedstawić interpretację przemyślaną i logiczną w formie – tak jak Airi Katada, która popisała się w pierwszym etapie Konkursu najlepiej wykonaną Fantazją f-moll. Zdumiewa natomiast szkoła koreańska. Oni po prostu wszystko robią „po naszemu”, jakby Polski i Korei Południowej nie dzieliła przestrzeń, kultura, religia... Hyung Min Suh dał świetne scherzo, natomiast Da Sol Kim, idealny i wrażliwy chopinista, okazał się nieprześcigniony w nokturnach i balladach.

T

h

he scope of the first stage of auditions brought a number of piano schools from the Far East to the forefront of the th International

Wai-Ching Rachel Cheung, przed garderobą | behind the scene, 5.10.2010

Chopin Competition – up until recently distinguished strictly en bloc and only now demonstrating the vastness of its versatility. Chinese musicians have encountered the most trouble with regard to the communicability of expression. Often we feel little in the Chinese performance beyond its coolness and distance, even though their playing is characterised by brilliant technique and a powerful sound. If musicians of the caliber of Yundi or Lang Lang have such troubles, then what can be expected of the youths that have traveled to Warsaw for the Competition? The Japanese school has an entirely different, more serious problem. The performances of those who hail from the land of the cherry blossom are distinguished by many ideas, only they don’t always work in tandem: this was proven by Professor X, that by Professor Y and yet another by Professor Z. Almost every idea is good, but they don’t create a cohesive whole. The exceptions include those pianists who are capable of incorporating remaks and critiques in order to present a thoughtful and logical interpretation that arrives by way of their own personality – much like Airi Katada, whose performance of Fantaisie in F minor was ranked the best among all those in the first stage of the competition. Still, the Korean School is astonishing. They simply perform it “our way”, as if Poland and South Korea were not separated by any borders, distance, culture or religion... Hyung Min Suh performed an amazing Scherzo, while the perfect and sensitive Da Sol Kim proved to be unsurpassed in the Nocturnes and Ballades. h — K K

4 | XVI Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina | DZIEŃ DZIEWIĄTY | WSPÓŁORGANIZATOR

PARTNER

PARTNERZY

PORTRET PIANISTKI | PORTRAIT OF A PIANIST

P

olski przekład monografii „Martha Argerich – Dziecko i czary” pióra francuskiego dziennikarza Oliviera Bellamy ukazał się nakładem Wydawnictwa Literackiego akurat w czasie, gdy bohaterka książki przyjechała do Warszawy (to zapewne pośpiech w przygotowaniu książki na rynek stał się przyczyną błędów w tłumaczeniu, choć nie brakuje ich także w oryginale). Artystka wyznała ostatnio polskiemu fanowi, że tej książki nie lubi, więc nie złoży na niej autografu. Można to zrozumieć; jeszcze nie było tak szczegółowego, momentami wręcz plotkarskiego opisu jej życia. Bellamy pisze o niej jak o współczesnej celebrytce, zaś bohaterka książki to przecież osoba, która zwykle pilnie strzegła swojej prywatności. Zarazem jednak jest w tej książce dużo niezwykle cennych informacji, np. historia dzieciństwa Marthy w Buenos Aires, kontaktu z nauczycielem Vincenzem Scaramuzzą (który dał jej wspaniałe podstawy techniczne) oraz – później, w Wiedniu – z wybitnym pianistą Friedrichem Guldą, dla którego lekcje dawane Argerich były jedynym wartościowym doświadczeniem pedagogicznym.

T

he Polish translation of monograph entitled ”Martha Argerich – L’enfant et les sortilèges”, written by the French journalist Olivier Bellamy, was released by the Wydawnicto Literackie publishing house just in time for the heroine’s arrival in Warsaw (it was surely the hurry to get the book out into the world that is at fault for certain errors in translation, although there are errors too in the original). The musician confided recently to a Polish fan that she doesn’t particularly like the book so she wouldn’t sign his copy. This is understandable as there has never yet been such a detailed, at times even gossipy, description of her life. Bellamy writes about the pianist as if she were a latter-day celebrity and yet this is a person who has always guarded her privacy. At the same time, the book contains many valuable items, such as the story of Martha’s childhood in Buenos Aires, her contacts with her teacher Vincenz Scaramuzza (who provided her with such a wonderful technical foundation) and - later her contacts with the brilliant pianist Friedrich Gulda in Vienna, for whom these lessons are said to be the only notable experiences in his entire pedagogical career. h

— D S 9 października 2010 r.

dla nas | exclusive  

Łowca talentów | The talent hunter

Jacek Dehnel

C

hopin Express dowiedział się z dobrze poinformowanego źródła, że występom konkursowym od samego początku przysłuchuje się „ucho” dużej wytwórni płytowej. Zadaniem „ucha” jest odkrycie talentu, któremu będzie można zaproponować kontrakt nagraniowy. „Ucho” obiecało udzielić nam wywiadu podczas trzeciego etapu.

Czy to będzie Yuri Watanabe? | Will she be succesful?

C

hopin Express has been informed by an unofficial source that a secret „ear” from a major CD label is listening to all Competition auditions. The “ear” is listening out for a great talent that could be offered an exclusive recording contract. The “ear” has promised us an interview in the third round of the Competition. h

Perły i kluski

Pearls and noodles

domu dziadków, gdzie wychowywałem się przez pierwszych parę lat życia, Chopin był dodatkowym, widmowym domownikiem. Na pianinie, kurzącym się dostojnie w rogu salonu, od dawna nikt nie grał. Babcia jeszcze jako panienka obraziła się na ciotkę, że każe jej ćwiczyć gamy, choć ona chciała skoczyć na głęboką wodę i uczyć się – kogóż by innego, jeśli nie Chopina? – Scherza b-moll. Dziadek, który „był walizką zmarnowanych talentów” i prawie skończył konserwatorium, ale ostatecznie został leśnikiem, grywał podobno pięknie, do czasu kiedy zapadł na zapalenie opon mózgowych, po czym jego palce nigdy już nie odzyskały dawnej sprawności. Mimo to – a może właśnie dlatego – o Chopinie rozprawiało się nieustannie. Co jakiś czas przywoływano interpretacyjne spory sprzed stu lat; ożywała ciotka, Rosjanka, oskarżająca prababkę, Polkę, że „maże”, słysząca w odpowiedzi, że „rąbie kotlety”. Konkursy Chopinowskie śledzono tak, jak w innych domach śledzi się mistrzostwa piłkarskie – zawiązywały się stronnictwa i rysowały spory między kibicami. Dwa dni w tygodniu, bodajże co środę i co sobotę – koncerty radiowe. „Pollini gra tego walca, jakby ciskał perły na aksamit, a Taki-to-a-taki jakby rzucał kluchami o podłogę!” Dziadek walczył z rakiem przez trzy lata (zdążył jeszcze ucieszyć się z nagrody dla Kennera), ale nam, dzieciom, nic nie mówiono. Dowiedzieliśmy się, kiedy babcia syknęła na nas: „Cicho bądźcie! Dziadek może ostatni raz słucha Małcużyńskiego!” Nie myliła się. h

n my grandparents’ house Chopin was like another member of the household. No one had played the piano, which sat dusty in the corner of the sitting room, in years. As a young woman, my grandmother had got quite angry with the aunt who made her practise scales when all she wanted was to dive in and learn – what else but Chopin? – the Scherzo in B minor. My grandfather was a “trunkful of wasted talents” who’d nearly graduated from the Conservatory, but ended up a woodsman instead. He was said to have played beautifully until he fell ill with meningitis and his fingers never regained their former fitness. In spite – or perhaps because – of this, Chopin was discussed incessantly. Every once in a while, century-old disputes over interpretation would flare up, instigated by a Russian aunt who would call my Polish great grandmother’s playing “scrambling”. The latter’s riposte was that the aunt was “pounding cutlets”. In our house, the Chopin Competition was followed in a way that other families follow football championships – sides were taken and feuds broke out among the fans. Every Wednesday and Saturday there were radio broadcasts of concerts. Pollini is playing that waltz as if he were squashing pearls against velvet, and so-and-so as if he were flinging noodles against the floor! My grandfather battled cancer for three years (although he still managed to enjoy Kenner’s triumphant win), but we children were never told of his illness. We found out only when one day my grandmother hissed: Be quiet! This might be the last time your grandfather hears Małcużyński! She was right. h

W

I

KRONIKA KONKURSU | THE COMPETITION ON DISC CD 5

I ETAP  października | st STAGE AUDITIONS  October Fryderyk Chopin (1810–1849)

1. Ballada g-moll op. 23 9.10 Marek Bracha, Polska/Poland, [6] 2. Ballada f-moll op. 52 10.52 Ingolf Wunder, Austria/Austria, [79] 3. Nokturn Des-dur op. 27 nr 2 6.10 Giuseppe Greco, Włochy/Italy, [18] 4. Etiuda a-moll op. 25 nr 11 4.00 Lukas Geniušas, Rosja-Litwa/Russia-Lithuania, [14] 5. Nokturn c-moll op. 48 nr 1 6.25 François Dumont, Francja/France, [9] ** 6. Etiuda Ges-dur op. 10 nr 5 1.40 Hanchien Lee, Chińskie Tajpej/Chinese Taipei, [42] 9 October, 2010

7. Etiuda C-dur op. 10 nr 1 1.50 Marie Kiyone, Japonia/Japan, [34] * 8. Nokturn G-dur op. 37 nr 2 6.05 Xin Tong, Chiny/China, [71] 9. Nokturn cis-moll op.27 nr 1 5.47 Kana Okada, Japonia/Japan, [51] *** 10. Etiuda h-moll op. 25 nr 10 4.25 Natalia Sokolovskaya, Rosja/Russia, [64] 11. Etiuda F-dur op. 10 nr 8 2.23 Andrew Tyson, Stany Zjednoczone/USA, [74] 12. Etiuda As-dur op. 10 nr 10 2.13 Meng-Sheng Shen, Chińskie Tajpej/Chinese Taipei, [63]

13. Nokturn c-moll op. 48 nr 1 5.42 Denis Zhdanov, Ukraina/Ukraine, [80] *** 14. Etiuda C-dur op. 10 nr 1 1.55 Gracjan Szymczak, Polska/Poland, [70] Fortepiany | Pianos:

TT: 69.10

STEINWAY, * YAMAHA, ** FAZIOLI, *** KAWAI

> Następna płyta w poniedziałek

| Next CD on Monday

R | E: S L, N I F C | T F C I

| DAY NINE | The 16TH International Fryderyk Chopin Piano Competition | 5 

chopin express historia | history

Oszukane listy | Hoax! Hoax!

W 1973 roku „Music and Musicians” zamieściło ich reprodukcje. Natychmiast dokonano ekspertyz – polscy kryminolodzy, biegły sądowy Lucjan Fajer oraz Ryszard Soszalski z Zakładu Kryminalistyki KGMO, stwierdzili niezależnie od siebie, że reprodukcje te powstały w drodze fotomontażu, przy czym Soszalski zidentyfikował również materiał źródłowy: były to trzy listy reprodukowane w książce Chopin na obKrzysztof Komarnicki czyźnie w roku 1965, z których ktoś sporządził kolaż według tekstów Czernickiej. Niestety, u progu drugiej dekady XXI wieku, est rok 1960. W Warszawie odbywa się Międzynarodowy Kongres teksty te wciąż są cytowane na Zachodzie jako Chopinowski. Między dwoma jego uczestnikami, Arturem Hedleyem z Wielkiej Brytanii i Mateuszem Glińskim z kanadyjautentyczne wypowiedzi Chopina. Budzi to skiej Międzynarodowej Fundacji Chopinowskiej, dochodzi do bardzo zrozumiałe zdumienie. Każde zdanie „listów” jest przecież absurdalne: „Waltornista mocostrej kłótni. Kongres kończy się skandalem – i powołaniem specjalno się użalał na kiepską frazę solową w finale nej komisji ekspertów do rozstrzygnięcia merytorycznej strony sporu. mego [koncertu] F[sic!]-moll. […]Wiem, że jeO co poszło? stem w orkiestrze dureń… (1835)”. Chopin nie Aby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba się cofnąć o ponad dwadzieścia mógł tego napisać! Raz, że waltornista Teatru lat. W przededniu II wojny światowej do wileńskiej redakcji Polskiego Félix-Joseph Barrias: Delfina Potocka gra Chopinowi | Delfina Narodowego, Goerner, nie „użalał się” nad tą Radia przybyła Paulina Czernicka, przedstawiając projekt audycji, oparPotocka playing for Chopin | frazą, ale chętnie ją zagrał. Dwa, że ostatnie wytej na nieznanych listach Fryderyka Chopina do Delfiny Potockiej. Wojna heliograwiura | heliogravure 1885 konanie przez Chopina Koncertu f-moll nastąpokrzyżowała te plany, jednak w 1945 roku w Poznaniu Czernicka wypiło w 1834 roku, dlaczegóż rok później miałby skoczyła jak diabeł z pudełka i projekt zrealizowała. Dlaczego tak łatwo Chopin o tym pisać jak o zdarzeniu świeżym? Trzy – za życia Czernickiej jej uwierzono, że jest w posiadaniu nieznanej korespondencji Chopina uważano, że wtedy Chopin grał Koncert e-moll. Cztery – było to na wiedo Delfiny. Otóż, Paulina Czernicka była spokrewniona z Komarami, zaś czorze Berlioza, Chopin miał znakomite recenzje. Potocka była Komarówna z domu. Jedna z nich wynosiła instrumentację (tak!) Chopina Gdy chodzi o Chopina, żadne źródło nie może ponad Berlioza! Pięć – Chopin nie wykonał wtedy być zlekceważone. Z Czernicką podpisano umowę W tych „listach” Chopina są finału, ale tylko część środkową. Podsumowując: wydawniczą, naciskano ją ze wszystkich stron, by słowa i zwroty, które do przedstawiła oryginały listów. Nigdy tego nie zroautorka tego zdania nie miała elementarnej wiepolszczyzny weszły dopiero na dzy o Chopinie i jego działalności. biła, twierdząc a to, że są we Francji, a to w Australii, „W moich utworach pisanych piękno często lea to w USA. Obiecała pokazać fotokopie, które przełomie XIX i XX wieku. ży w akompaniamencie. Pamiętaj, […] że u mnie jednak w dniu dostarczenia do redakcji rzekomo akompaniament ma zawsze równe prawa z mezostały… skradzione. Po ogłoszeniu tych rewelalodią, a często musi być na pierwszy plan wysunięty”. Ciekawe tylko, że cji w Polsce nikt nie miał wątpliwości, że listy to po prostu fałszerstwo Chopin w swoich Szkicach do metody gry fortepianowej pisze dokład– zawierały bardzo bezpośrednie wypowiedzi natury erotycznej, co jest nie coś przeciwnego. Ten materiał dostępny jest jednak od niedawna, sprzeczne z osobowością Chopina. Nie mówiąc nawet o tym, że kompoCzernicka nie mogła go znać. zytor i Delfina Potocka nie byli kochankami. Plotki o romansach Chopina Oszustka pisze dalej o tym, że u Chopina „waga największa leży w ostatz Marią Wodzińską czy George Sand krążyły po Paryżu, gdy kompozynich kilkunastu taktach”, a że u Beethovena finały są tylko „nic nie mótor naiwnie myślał, że nikt o tych związkach nie wie. Plotek o romansie wiącym hałasem”. Są to sformułowania amatora, nie rozumiejącego istoz Potocką nie było nigdy. ty rzeczy. Nie mogą zatem być słowami Chopina. Wybitny kompozytor, Tadeusz Szeligowski stwierdził, że „Czernicka to „Coraz mniej z ludźmi o muzyce gadam” – pisze rzekomy Chopin, zaskończona wariatka” – słowa brutalne, ale niestety prawdziwe. W 1949 lewając następnie papier idiotycznymi uwagami na ten temat. Chopin roku popełniła samobójstwo, idąc w ślady i obu braci. Jej syn leczył się prawdziwy nie mógł z ludźmi o muzyce gadać „coraz mniej” – bo prana nerwy. wie nigdy nie mówił o muzyce, na co narzekała George Sand, do której Dlaczego zatem spór odżył w 1960 roku? Kazimierz Wierzyński oparł słowa bardziej przemawiały niż dźwięki. na domniemanych listach biografię kompozytora, wydaną po angielsku Autorem treści „Listów do Delfiny” jest bez wątpienia Paulina Czernicka. i  tłumaczoną na wiele języków. Wspomniana komisja ekspertów powołana na Kongresie po przeprowadzeniu bada jednomyślnie podważyła Kto – i po co?! – spreparował fotokopie, nie dowiemy się nigdy. h autentyczność „listów”: styl nie pasuje do stylu Chopina, w listach pojaarsaw, 1960. The International Chopin Congress. A scandal wiają się słowa i zwroty, które do polszczyzny weszły dopiero na przehas broken out; there’s a shouting match between English mułomie XIX i XX wieku. Te niuanse jednak giną w tłumaczeniu, przez co sicologist Arthur Hedley and Mateusz Gliński of the Canadian ich fałszywy ton nie razi zagranicznego czytelnika. International Chopin Foundation. The Congress organisers set up a comSzeligowski, bardzo ostro wypowiadał się przeciw autentyczności mittee to investigate the background to the argument. But why did they tekstów Czernickiej. Tymczasem po jego śmierci w 1963 roku znalefall out so spectacularly? ziono jakoby w jego papierach fotokopie rękopisów Chopina! Na noTo answer this question, we have to travel back in time more than 20 wo rozpętała się burza. Adam Harasowski, osiadły w Anglii szwagier years. Just before the outbreak of the Second World War, a woman naSzeligowskiego, zaczął rozpowszechniać tezę o autentyczności „listów”.

J

W

6 | XVI Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina | dzień dziewiąty |

9 października 2010 r.

nifc

med Paulina Czernicka approached Polish Radio’s Vilnius broadcasting station with a proposal to make a programme based on some hitherto unknown letters that Fryderyk Chopin supposedly wrote to Delfina Potocka. The war put a stop to the plans, but in 1945 Czernicka resurfaced in Poznań and her idea came to fruition. But who was this nobody Czernicka, and how could she have got hold of Chopin’s letters? She claimed that she was distantly related to the Komar family; Delfina’s maiden name was Komar. But when something concerns Chopin, every detail matters. Having signed a book deal on the strength the letters, Czernicka suddenly found herself under pressure: unsurprisingly, everyone wanted to see the originals. She failed to produce them, claiming that they were in France. She then said they were in the US, or Australia. She promised, however, to come up with photocopies of the originals. The very day of her appointment with the board of editors, the photocopies were, apparently, stolen! By this time, Polish scholars were in unanimous agreement that the “letters” must be a hoax. They contained were sentences that were openly erotic in character, a sharp contrast to the reserved, discreet style of Chopin’s authentic letters. But first, let’s get the facts straight – Chopin and Potocka were not lovers. When Chopin naively thought his relationships with Wodzińska or Sand were a secret, Paris was already alive with gossip about them. The fact that there were never any rumours about Fryderyk and Delfina is proof that nothing happened between them. When the great composer Tadeusz Szeligowski claimed “Czernicka is definitely a madwoman”, it was a statement both brutal and, alas, true. In 1949 she committed suicide, following in the footsteps of her mother and both her brothers. Her son was later treated for a nervous disease. Why, then, did the argument come flooding back in 1960? The West became acquainted with the apocryphal texts through Kazimierz Wierzyński’s biography of Chopin – this was translated into many languages, most notably English. While the International Chopin Congress Committee had quickly concluded that these texts were not written in Chopin’s style, and furthermore, certain words and idioms were not used in Polish before 1900, these nuances are lost in translation, so for the Western reader the irregularities of style are not obvious. 9 October, 2010 

Szeligowski strongly opposed the authenticity of the “letters” (as did Hedley). But, when he died in 1963, there was an extraordinary twist to the tale: among his personal effects were apparently, the actual photocopies of Chopin’s texts! The discussion was resurrected once more. Adam Harasowski, whose sister was Szeligowski’s widow, became a devoted advocate of the authenticity of the “letters” – at least the ones that were photocopied. In 1973 Music and Musicians published the photocopies, and immediately became the subject of an investigation. Lucjan Fajer, an expert witness, and Ryszard Soszalski, a specialist working for Civil Militia (the CSI of its time), conducted two independent research projects. Both came to the same conclusion: the photocopies were a hoax. The texts were a cut-and-paste job and Soszalski was able to identify the source material: three authentic letters reproduced in Chopin na obczyźnie [Chopin Abroad], a book published as late as 1965 (which explains why Czernicka never presented the photocopies). Alas, even 10 years into the 21st century, these texts are still being quoted in the West as the authentic words of Chopin. This is surprising, because almost every sentence is utter nonsense, an absurdity or just plain wrong: The horn player complained about poor phrasing in the finale of my [Concerto] in F minor… I know that I am an idiot when it comes down to the orchestra… (1835). Could Chopin have written that? For Heaven’s sake, no! First, the horn player of the National Theatre Orchestra, Goerner, never complained about the bars in question, and played them with skill. Second, the last performance of the Concerto in F minor took place in 1834, so why should Chopin report it as fresh news a year later? Third, during Czernicka’s lifetime it was still be- These texts were not written in lieved that the Concerto in E minor Chopin’s style, and furthermore, was performed in 1834. Fourth, the certain words and idioms were performance took place during an not used in Polish before 1900 evening organised by Berlioz, and Chopin received good reviews: one even put Chopin’s orchestration (hear! hear!) above that of Berlioz! Fifth, Chopin did not play the finale at the occasion, only the middle movement…Once and for all: the author of the above quoted sentences must have had little knowledge of Chopin and his activities. “In my written works the beauty often lies in accompaniment. Remember… that in my music the accompaniment is always equal to the melody and often it has to come out to the fore.” A very interesting quote, especially considering Chopin said exactly the opposite in his Sketches for A Piano Method. It is worth noting that the Sketches surfaced only recently and Czernicka could not have known of their existence. The hoaxer also writes that in Chopin’s music “the most important things are in the last few bars”, that Beethoven’s finales are just meaningless noise. Such remarks reveal that their author was a complete amateur, someone who did not understand the essence of the art of music. Further evidence that these words could not have been written by Chopin. “I talk less and less about music” writes “Chopin” and then covers the paper with the most incredible remarks upon the subject. Hold on! Chopin – the real one – could not talk about music “less and less”, as he hardly ever talked about music anyway, as reported by a disappointed George Sand, who was much more responsive to words than to music. It is beyond any reasonable doubt that the unfortunate Paulina Czernicka must have been the author of the “Letters to Delfina”. But who doctored the photocopies – and why – we will never know. h »» Jutro Jan Ekier o Wydaniu Narodowym Dzieł Wszystkich Chopina tomorrow Jan Ekier on the National Edition of Chopin’s Works | day nine | The 16th International Fryderyk Chopin Piano Competition | 7 

chopin express jury Dang Thai Son, Katarzyna Popowa-Zydroń

Katarzyna Popowa-Zydroń, Andrzej Jasiński, Fou Ts’ong

Fou Ts’ong, Kevin Kenner

Piotr Paleczny, Kevin Kenner

Piotr Paleczny

Dang Thai Son, Bella Davidovich

Chopin Express oficjalny dziennik XVI Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina wydawca | publisher Instytut Adama Mickiewicza Polska culture.pl | iam.pl & Gramophone music magazine gramophone.co.uk redaktor naczelny | editor-in-chief Aleksander Laskowski redakcja angielska | english language editor Emma Baker (Gramophone music magazine) zespół | editors Bartosz Kamiński, Krzysztof Komarnicki, Dominik Skurzak, Małgorzata Wende foto | photo Wojciech Grzędziński, Bartosz Sadowski projekt | design Marek Zalejski layout & prepress Studio Q Organizator XVI Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina Narodowy Instytut Fryderyka Chopina O rg a n i z e r of t h e 1 6 t h I n t e r n at i o n a l F ry d e ry k C h op i n P i a n o Comp e t i t i o n T h e F ry d e ry k C h o p in I n st i t u t e w w w. n i f c . pl

8 | The 16th International Fryderyk Chopin Piano Competition | day nine |

9 October, 2010