WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZYRODY KLASA 5 Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna
Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca
Dział 1 – Przed wędrówką po Polsce • podaje na podstawie skali, • odróżnia mapy o dużej skali • ile razy odległość na od map o małej skali, mapie została • wskazuje obiekty zmniejszona w stosunku zaznaczone na mapach • do odległości w terenie, w różnej skali. • wskazuje na podanych przykładach, która skala jest mniejsza, która większa. • znajduje na mapie zapis skali • omawia metody obliczania • oblicza odległość • oblicza długości rzeczywiste • 2. Jak określić liniowej. odległości na podstawie rzeczywistą na odcinków krętych rzeczywistą odległość podziałki liniowej podstawie dowolnej i łamanych. za pomocą podziałki skali. oblicza za pomocą skali • • liniowej? liniowej długość rzeczywistą prostego odcinka. •
1. Każda mapa jest wykonana w skali
• podaje przykłady • podaje definicję skali. przedmiotów i obiektów z życia codziennego, które można przedstawić w skali.
przelicza skalę liczbową na mianowaną, liniową i odwrotnie, analizuje mapy w różnych skalach i porównuje ich szczegółowość.
rozpoznaje i nazywa skalę liniową, mianowaną i liczbową, dopisuje do skali liniowej skalę mianowaną i liczbową, zamienia skalę liniową i mianowaną na skalę liczbową, • oblicza skalę mapy na podstawie znanej odległości rzeczywistej.
3. Jak korzystać z planu miasta?
• wskazuje plan miasta wśród • podaje, w jakich skalach • orientuje plan miasta za • planuje trasę wycieczki • podczas planowania trasy innych map, są rysowane plany pomocą kompasu i opisuje ją wycieczki oblicza miast, lub charakterystycznych z uwzględnieniem odległości między • wymienia sytuacje życiowe, punktów (obiektów) najciekawszych punktów wyznaczonymi obiektami. w których jest potrzebny • „czyta” plan miasta w terenie, w mieście lub plan miasta. w zakresie wytycznych nauczyciela. podstawowym, • opisuje przebieg trasy wycieczki • wskazuje ulice i określa zaproponowanej przez kierunki geograficzne, nauczyciela z w których biegną, np. uwzględnieniem z północy na południe, kierunków, w których • pokazuje na planie punkty biegną ulice, zabytków wymienione przez itp. nauczyciela.
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna
Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca
• wyjaśnia, czym różni się • wskazuje na mapie szczyty • podaje przykłady • opisuje ukształtowanie • podaje wysokości 4. Czym różni się wysokość bezwzględna od górskie i odczytuje ich przedstawiania różnych terenu na podstawie wskazanych punktów na wysokość względna od wysokości względnej, wysokości form terenu na mapach rysunku poziomicowego, podstawie mapy wysokości bezwzględne, dawniej, poziomicowej, przy • wskazuje te wysokości na • odczytuje z mapy bezwzględnej? schematycznym rysunku, • wyjaśnia pojęcie • rozpoznaje i nazywa poziomicy, wszystkie formy terenu na podstawie układu • na podstawie rysunku • poziomic rozpoznaje • rozpoznaje na podstawie poziomicowego, formę wklęsłą i wypukłą. rysunku poziomicowego stok łagodny i stok • odczytuje z mapy stromy. poziomicowej wysokości bezwzględne punktów leżących na poziomicach. • wymienia, jakimi kolorami są• wyjaśnia, co oznaczają • układa skalę barw dla • 5. Co oznaczają zaznaczone na mapie barwy na mapie mapy poziomicowej, barwy na mapie niziny, wyżyny i góry, hipsometrycznej, • odczytuje z rysunku hipsometrycznej? • wskazuje na mapie, gdzie są • podaje graniczne poziomicowego formy niziny, wyżyny, a gdzie wysokości nizin, wyżyn terenu. góry. i gór, • odczytuje z mapy hipsometrycznej położenie nizin, wyżyn i gór. rozpoznaje i nazywa mapy wymienia sytuacje, • • • wymienia informacje, • 6. Poznajesz różne omówione na lekcji, w których jest potrzebna które można odczytać rodzaje map mapa danego rodzaju. z różnego rodzaju map, • wskazuje różne rodzaje map w atlasie do przyrody. • wybiera potrzebną mapę w zależności od zadanego do opracowania tematu. • oblicza za pomocą skali • podaje na podstawie skali, • 7. Powtórzenie działu • podaje przykłady przedmiotów i obiektów długość rzeczywistą ile razy odległość na „Przed wędrówką po przedstawionych w skali, prostego odcinka, mapie została • Polsce” zmniejszona w stosunku • podaje definicję skali, • wskazuje ulice na planie do odległości w terenie, i określa kierunki • znajduje na mapie zapis skali geograficzne, w których • wskazuje, która skala jest • liniowej, biegną, mniejsza, a która • rozpoznaje plan miasta wśród większa, • „czyta” plan miasta map, w zakresie • orientuje plan miasta za • • wymienia sytuacje, podstawowym, pomocą kompasu lub w których jest potrzebny
niepełnym opisie poziomicowej wysokości poziomic, bezwzględne, rozpoznaje w terenie formy • podaje wysokości punktów leżących między powierzchni terenu poziomicami, interpolując i wskazuje wysokość wyniki. względną.
opisuje ukształtowanie • ocenia przydatność barw na powierzchni wybranego mapie hipsometrycznej, kraju na podstawie mapy • wnioskuje na podstawie hipsometrycznej. układu poziomic i barw między nimi o kierunku płynięcia rzeki, jeśli nie jest on zaznaczony strzałką. porównuje i analizuje różne • ocenia przydatność map mapy tego samego terenu, w różnych sytuacjach wyciąga wnioski życiowych, dotyczące warunków • opracowuje charakterystykę naturalnych, gospodarki geograficzną zadanego itp. regionu na podstawie różnych rodzajów map. odróżnia mapy o dużej skali • dopisuje do skali liniowej od map o małej skali, skalę mianowaną i liczbową, wskazuje obiekty zaznaczone na mapach • zamienia skalę liniową w różnej skali, i mianowaną na skalę liczbową, oblicza długości rzeczywiste odcinków krętych • analizuje mapy w różnych i łamanych, skalach i porównuje ich szczegółowość, planuje trasę wycieczki i opisuje ją • oblicza skalę mapy na
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna plan miasta, • • wyjaśnia, czym różni się wysokość bezwzględna od wysokości względnej i wskazuje je na • schematycznym rysunku, • na podstawie układu • poziomic rozpoznaje formę wklęsłą i wypukłą, • wymienia, jakimi kolorami są zaznaczone na mapie • niziny, wyżyny i góry, • wskazuje na mapie, niziny, wyżyny i góry, • wskazuje i nazywa różne • rodzaje map w atlasie do przyrody.
7. Powtórzenie działu „Przed wędrówką po Polsce” (cd.)
Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca obiektów w terenie, wskazuje i opisuje przebieg trasy wycieczki zaproponowanej przez • nauczyciela, podaje przykłady przedstawiania różnych • form terenu na mapach dawniej, rozpoznaje i nazywa • wszystkie formy terenu na podstawie rysunku poziomicowego, odczytuje na mapie • poziomicowej wysokości bezwzględne punktów leżących na poziomicach, • • układa skalę barw dla mapy poziomicowej,
wskazuje na mapie szczyty górskie i odczytuje ich • wysokości bezwzględne, wyjaśnia pojęcie poziomicy, • rozpoznaje na podstawie rysunku poziomicowego stok łagodny i stok stromy, • podaje graniczne wysokości nizin, wyżyn i gór oraz lokalizuje je na mapie, • wymienia sytuacje, w których jest potrzebna mapa danego rodzaju.
•
•
•
odczytuje z rysunku poziomicowego formy terenu, podaje jakie informacje, można odczytać z różnego rodzaju map, wybiera potrzebną mapę w zależności od zadanego do opracowania tematu.
z uwzględnieniem najciekawszych punktów w mieście, • opisuje ukształtowanie terenu na podstawie rysunku poziomicowego, odczytuje z mapy • poziomicowej wysokości bezwzględne, rozpoznaje w terenie formy powierzchni terenu i wskazuje wysokość względną. • opisuje ukształtowanie powierzchni wybranego kraju na podstawie mapy hipsometrycznej, • porównuje i analizuje różne mapy tego samego terenu, • wyciąga wnioski dotyczące warunków naturalnych, gospodarki itp.
podstawie znanej odległości rzeczywistej, podczas planowania trasy wycieczki oblicza odległości między wyznaczonymi obiektami, podaje wysokości wskazanych punktów na podstawie mapy poziomicowej, przy niepełnym opisie poziomic, podaje wysokości punktów leżących między poziomicami interpolując wyniki, ocenia przydatność barw na mapie hipsometrycznej, wnioskuje na podstawie układu poziomic i barw między nimi o kierunku płynięcia rzeki, jeśli nie jest on zaznaczony strzałką, • ocenia przydatność map w różnych sytuacjach życiowych, opracowuje charakterystykę geograficzną zadanego regionu na podstawie różnych rodzajów map.
Wymagania podstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna
Nr i temat lekcji
Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca
Dział 2 – Polska i jej sąsiedzi • 8. Poznajesz położenie • podaje, na jakim kontynencie • wymienia państwa leży Polska, graniczące z Polską, Polski w Europie i na • wskazuje na mapie ściennej • podaje, że na obszarze świecie świata Europę i Polskę. Polski krzyżują się szlaki handlowe północ- • południe i wschódzachód. • 9. Poznajesz podział • opisuje strukturę podziału • wyjaśnia nazwy: wójt, administracyjnego Polski. sołtys, burmistrz, administracyjny starosta, wojewoda Polski i przyporządkowuje je do struktury • administracyjnej Polski.
• uzasadnia, dlaczego przez • podaje pełne nazwy państw Polskę przechodzą szlaki graniczących z Polską. komunikacyjne (dawniej handlowe), • wyjaśnia pojęcie wody terytorialne.
• określa położenie Warszawy • podaje przykłady miejsc i wskazuje ją na mapie w Warszawie, które Polski, warto odwiedzić. • wyjaśnia, na czym polega stołeczność Warszawy. • wymienia największe miasta • podaje nazwę 11. Które miasta Polski, województwa, Polski są największe? w którym leży • wskazuje na mapie wskazane miasto. największe miasta Polski,
• opisuje sieć komunikacyjną • charakteryzuje podział Warszawy. administracyjny i układ przestrzenny Warszawy.
10. Warszawa jest stolicą Polski
• 12. Które miasta Polski są najstarsze? • •
13. Poznajesz ciekawe • miejsca w Polsce
wskazuje na mapie i opisuje przebieg granicy między Europą i Azją, wyjaśnia pojęcia granica sztuczna i granica naturalna. odnajduje na mapie administracyjnej poszczególne województwa, wymienia i odnajduje na mapie fizycznej regiony kulturowe Polski. • uzasadnia, dlaczego Warszawę można określić mianem centrum kultury i nauki.
• oblicza gęstość zaludnienia • charakteryzuje wybrany wybranego regionu region kulturowy naszego naszego kraju. kraju.
• wymienia cechy • uzasadnia, dlaczego do • prezentuje, na podstawie charakteryzujące największych miast samodzielnie wybranych największe miasta Polski należą: Warszawa, informacji, z innych Polski, Łódź, Kraków, Wrocław, źródeł niż podręcznik, Poznań, Gdańsk, wybrane wielkie miasto. • podaje przykłady wielkich Katowice, zespołów miejskoprzemysłowych (aglomeracja warszawska, aglo-meracja łódzka, Trójmiasto, GOP). wymienia stolice Polski • wskazuje na mapie • opisuje wygląd • rozpoznaje ważniejsze • planuje wycieczkę w celu w kolejności najstarsze miasta Polski, średniowiecznego zabytki w dawnych poznania zabytków chronologicznej, miasta. stolicach Polski. starych miast. • wymienia nazwę wymienia najstarsze miasta najstarszej uczelni Polski, w Polsce. podaje nazwę krakowskiej siedziby królów Polski. wskazuje na mapie Polski • opisuje atrakcje • proponuje odwiedzenie • uzasadnia, dlaczego • proponuje odwiedzenie Giżycko, Olsztyn, turystyczne Wieliczki ciekawego miejsca Grunwald i Bóbrka to ciekawego miejsca
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna Grunwald, i Bóbrki, • określa położenie Rzeszowa • rozpoznaje na fotografiach i Olsztyna względem kaplicę św. Kingi własnej miejscowości. w Wieliczce.
14. Jak zaplanować wycieczkę?
15. Poznajesz północnych i wschodnich sąsiadów Polski
• wymienia zasady właściwego • organizowania czasu wolnego i rekreacji, • wymienia główne czynności • związane z organizacją dwudniowej wycieczki klasowej, • samodzielnie przygotowuje listę rzeczy potrzebnych na • wycieczkę. • wskazuje na mapie granice • między Polską a Rosją, Litwą, Białorusią i Ukrainą.
Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca w okolicy i uzasadnia swój wybór.
w Polsce i uzasadnia swój wybór, uwzględniając różne kryteria – historyczne, przyrodnicze, kulturowe. opisuje szczegółowo jeden • wymienia podstawowe • planuje trasę wycieczki, • planuje budżet wycieczki element planu zasady bezpieczeństwa uwzględniając porę roku klasowej. wycieczki, w zależności od typu i teren, na którym ta i miejsca odbywającej wycieczka ma się wskazuje na mapie się wycieczki. odbywać. turystycznej wybraną trasę wędrówki i odczytuje z mapy potrzebne informacje, wymienia podstawowe wyposażenie apteczki. wskazuje na mapie stolice • wymienia oficjalne nazwy • odróżnia flagi Białorusi, • na podstawie dostępnych tych państw. Białorusi, Litwy, Rosji, Litwy, Rosji, i Ukrainy, źródeł informacji Ukrainy, przedstawia działalność • wyjaśnia, co to są wybranego euroregionu • charakteryzuje, na euroregiony i po co (Karpacki, Bug, Tatry, podstawie mapy, zostały utworzone. Bałtyk). krajobraz północnych, północno-wschodnich i wschodnich sąsiadów Polski. określa położenie Słowacji • wymienia oficjalne nazwy • opisuje ciekawe pod • na podstawie dostępnych i Czech, wskazuje te Czech i Słowacji, względem turystycznym źródeł informacji państwa na mapie, miejsca Słowacji i Czech. wyjaśnia, co to są zabytki • charakteryzuje na klasy „0”, odróżnia flagi Czech podstawie mapy i Słowacji. krajobraz południowych • proponuje wycieczkę do sąsiadów Polski. Pragi z uwzględnieniem jej zabytków.
• wskazuje na mapie granice • między Polską a Słowacją i Czechami, • wskazuje na mapie stolicę • Czech i stolicę Słowacji, • wymienia główne atrakcje turystyczne Czech i Słowacji. • wskazuje na mapie Europy • podaje najważniejsze • charakteryzuje Niemcy 17. Naszym Niemcy i granicę polskoinformacje pod względem zachodnim sąsiadem niemiecką, o środowisku przyrodniczym są Niemcy przyrodniczym i turystycznym. • podaje nazwę stolicy i gospodarce Niemiec. Niemiec i wskazuje ją na mapie, • odczytuje z mapy ogólnogeograficznej
16. Poznajesz południowych sąsiadów Polski
miejsca, z których Polacy są dumni, opisuje osiągnięcia I. • Łukasiewicza.
• ocenia stan gospodarki Niemiec, • wymienia plusy i minusy sąsiedztwa Polski i Niemiec.
• biegle posługuje się mapami tematycznymi, • odczytuje i analizuje informacje o Niemczech z różnych map, • opisuje najważniejsze fakty z historii Niemiec w XX w.
Wymagania podstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna
Nr i temat lekcji
podstawowe informacje dotyczące Niemiec. 18. Dlaczego Europa • wymienia nazwy co najmniej • wymienia dwa powody, pięciu państw dla których powołano się jednoczy? wchodzących w skład UE, UE, • opisuje flagę UE, • nazywa walutę UE i przelicza ją na • wyjaśnia, co to jest Unia złotówki po kursie Europejska. podanym przez nauczyciela. • wskazuje na mapie państwa • podaje pełne nazwy 19. Powtórzenie graniczące z Polską i ich państw graniczących działu „Polska i jej stolice, z Polską, sąsiedzi” • podaje przykłady • wymienia i pokazuje na najstarszych miast Polski, mapie największe miasta Polski. • wskazuje na mapie Polski miasto będące stolicą województwa, w którym mieszka.
Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca • podaje datę przystąpienia • wymienia trzy korzyści Polski do UE. wejścia Polski do UE.
• podaje argumenty i prowadzi dyskusję na temat znaczenia przystąpienia Polski do UE.
• wyjaśnia, co to znaczy, że • porównuje krajobrazy • planuje wycieczkę do część granic Polski państw na podstawie zabytków wybranego stanowią granice mapy, miasta, posługując się naturalne, źródłami innymi niż • rozpoznaje najważniejsze podręcznik • podaje aktualną liczbę zabytki w wybranych województw w Polsce, miastach Polski i państw • rozwiązuje poprawnie, sąsiadujących, posługując się źródłami • wskazuje na mapie innymi niż podręcznik, sąsiadów Polski • wyjaśnia, dlaczego powstała nieposiadających Unia Europejska. • test podstawowy (A lub B) dostępu do morza. i dodatkowo test trudny (C).
Dział 3 – Krajobrazy Polski 20. Są różne rodzaje • wymienia skały lite sypkie i zwięzłe, skał •
21. Krajobrazy Polski • są zróżnicowane •
• 22. Bałtyk jest morzem wewnątrzkontynental •
• odróżnia skały lite od pozostałych, • rozpoznaje granity i piaskowce.
• charakteryzuje różne • rodzaje skał i rozpoznaje je, wyjaśnia pojęcie skały i minerału. • podaje definicję pojęcia surowce mineralne, podaje ich podział. rozpoznaje na mapie Polski • wymienia kolejno pasy • określa położenie • pasy krajobrazowe, krajobrazowe, stosując wybranego pasa przyjęte nazewnictwo, krajobrazowego poprawnie zapisuje nazwy • względem pozostałych, krain geograficznych. • podaje definicję krainy geograficznej. • wymienia charakterystyczne cechy dla danego pasa krajobrazowego. wskazuje Morze Bałtyckie na • uzasadnia, dlaczego Morze • wskazuje na mapie Europy • mapie świata i Europy, Bałtyckie nazywamy drogę morską z Morza morzem Bałtyckiego na Morze odczytuje z mapy nazwy wewnątrzkontynentalny Północne, państw leżących nad
podaje przykłady • opisuje pochodzenie skał, gospodarczego • wyjaśnia powstawanie skał wykorzystania surowców osadowych. mineralnych. podaje różnice między • analizuje mapy tematyczne pasami krajobrazowymi, i na ich podstawie wnioskuje o warunkach rozpoznaje pasy przyrodniczych danego krajobrazowe na pasa krajobrazowego, podstawie opisu. • tworzy spójny opis charakteryzowanego pasa. wskazuje na schemacie • wymienia przyczyny przedstawiającym niewielkiego zasolenia głębokość morza miejsce Morza Bałtyckiego, występowania zielenic, • uzasadnia, dlaczego
Nr i temat lekcji nym
23. W krajobrazach nadmorskich widać nie tylko wydmy
24. Krajobraz pojezierzy jest pagórkowaty
25. Krajobraz pasa nizin środkowopolskich jest równinny
26. Nizina Mazowiecka jest największą polską niziną
Wymagania podstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna Morzem Bałtyckim.
m, • wymienia organizmy charakterystyczne dla Morza Bałtyckiego.
• wskazuje na mapie i nazywa • krainy geograficzne należące do pasa pobrzeży, • rozpoznaje na schemacie • i nazywa wybrzeże klifowe (wysokie) i niskie, • wyjaśnia rolę roślin wydmowych w utrzymaniu piasku, • opisuje bezpieczne miejsca do kąpieli w morzu. • wskazuje na mapie • hipsometrycznej Polski pojezierza i wymienia nazwy krain geograficznych • wchodzących w skład pojezierzy.
Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca • opisuje zwyczaje rozrodcze ciernika lub igliczni.
wymienia rośliny • wyjaśnia, dlaczego charakterystyczne dla wybrzeże klifowe się wydm, cofa, opisuje zasady zachowania • uzasadnia konieczność się podczas kąpieli przestrzegania zakazu w morzu. chodzenia po wydmach i niszczenia roślinności.
brunatnic i krasnorostów betonowanie brzegów oraz uzasadnia ich morskich źle wpływa na umiejscowienie, organizmy żyjące w Bałtyku. • wyjaśnia, dlaczego w morzu Bałtyckim żyje wiele organizmów słodkowodnych. • wyjaśnia, jak powstały • opisuje, jak powstają Żuławy Wiślane. mierzeje i jeziora przybrzeżne.
wyjaśnia, dlaczego • wyjaśnia, co oznacza • wyjaśnia, dlaczego na • wyjaśnia genezę głównych pojezierza mogą być pojęcie „krajobrazy pojezierzach występuje form polodowcowych na nazywane „rajem dla naturalne”, dużo jezior, pojezierzach. turystów, • opisuje znaczenie • analizuje problem wymienia dyscypliny gospodarcze pojezierzy. degradacji środowiska sportowe uprawiane na naturalnego w powiązaniu pojezierzach. z formami działalności człowieka. • wymienia i wskazuje na • wymienia różnice • krótko charakteryzuje • wymienia różnice • wyjaśnia (na podstawie mapie krainy geograficzne w krajobrazie między każdą z nizin krajobrazowe między dostępnych źródeł należące do pasa nizin. pasem nizin a pasem środkowopolskich pod nizinami, informacji) sposób pojezierzy, względem powstania krajobrazu pasa • ocenia znaczenie przyrodniczym nizin. • lokalizuje na mapie Polski gospodarcze danej niziny i gospodarczym, pas nizin, określając w skali kraju. z jakimi pasami • opisuje wybraną nizinę na sąsiaduje – „na południe podstawie analizy map od…, na północ od…”. tematycznych. • wskazuje Nizinę • na podstawie mapy • opisuje czynniki, które • czyta, porównuje i • analizuje i ocenia pozycję Mazowiecką na mapie, ogólnogeograficznej ukształtowały obszar interpretuje mapy Niziny Mazowieckiej pod opisuje położenie Niziny Mazowieckiej, tematyczne danego względem przyrodniczym • odczytuje po jednej Niziny Mazowieckiej • rozpoznaje, na podstawie regionu, i gospodarczym na tle informacji o Nizinie w Polsce, innych krain Mazowieckiej z każdej opisu, krainę • charakteryzuje rzeki na
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna mapy tematycznej.
27. Wyżyna Lubelska • wskazuje na mapie Wyżynę Lubelską, jest przykładem podaje, że na Wyżynie krajobrazu rolniczego •
Lubelskiej dobrze rozwija się rolnictwo.
• odczytuje z map tematycznych 2−3 informacje o Nizinie Mazowieckiej. • wymienia krainy • geograficzne należące do pasa wyżyn, • wymienia nazwy 2–3 roślin uprawianych na Wyżynie Lubelskiej. • opisuje położenie Wyżyny • Śląskiej, • podaje cechy charakterystyczne krajobrazu • przemysłowomiejskiego, • podaje przyczyny zniszczenia środowiska przyrodniczego na Wyżynie Śląskiej. • określa położenie • Ojcowskiego Parku Narodowego. •
Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca geograficzną.
Nizinie Mazowieckiej, geograficznych Polski. • opisuje warunki przyrodnicze w Kotlinie Warszawskiej. charakteryzuje ustnie • wyjaśnia, dlaczego na • ocenia znaczenie Wyżyny warunki przyrodnicze Wyżynie Lubelskiej Lubelskiej dla gospodarki Wyżyny Lubelskiej na rozwinął się głównie kraju. podstawie mapy. przemysł spożywczy.
28. Wyżyna Śląska jest przykładem krajobrazu przemysłowomiejskiego
• wskazuje na mapie Wyżynę Śląską, • wymienia podstawowe surowce mineralne wydobywane na Wyżynie Śląskiej.
29. Wyżyna KrakowskoCzęstochowska jest zbudowana ze skał wapiennych
opisuje krajobraz Wyżyny • wskazuje na mapie Wyżynę KrakowskoKrakowskoCzęstochowską, -Częstochowskiej, przedstawia walory • wskazuje na mapie główne miasta Jury: Kraków turystyczne i Częstochowę. i rekreacyjne Jury. • wskazuje na mapie Góry • wymienia surowce • wyjaśnia, dlaczego Góry Świętokrzyskie, mineralne Świętokrzyskie są eksploatowane niskie, • podaje, w jakim pasie w Górach krajobrazowym leżą Góry • wyjaśnia powstanie Świętokrzyskich Świętokrzyskie, gołoborzy. dawniej i dziś. • odczytuje z mapy podstawowe informacje o Górach Świętokrzyskich. • wskazuje Tatry na mapie • charakteryzuje krajobraz • charakteryzuje piętra Polski, Tatr Wysokich roślinne w Tatrach i Zachodnich, Wysokich. • określa położenie Tatr względem własnej • wymienia rośliny miejscowości, charakterystyczne dla
30. Góry Świętokrzyskie są bardzo starymi górami
31. Tatry są przykładem gór wysokich
charakteryzuje przyczyny • ocenia znaczenie • ocenia znaczenie Wyżyny powstania gospodarcze Wyżyny Śląskiej dla gospodarki Górnośląskiego Okręgu Śląskiej, kraju. Przemysłowego, • ocenia szanse i zagrożenia opisuje Wyżynę Śląską na życia mieszkańców podstawie map Wyżyny Śląskiej. tematycznych.
• omawia pochodzenie skał wapiennych, • uzasadnia, utworzenie Ojcowskiego Parku Narodowego.
• wyjaśnia proces krasowienia skał wapiennych na podstawie różnych źródeł informacji.
• uzasadnia określenie, że • Góry Świętokrzyskie są kolebką polskiego górnictwa i hutnictwa, • ocenia Góry Świętokrzyskie • pod względem atrakcyjności turystycznej. • opisuje Tatrzański Park • Narodowy, • wyjaśnia pojęcia: grań, turnia, żleb. •
opisuje genezę Gór Świętokrzyskich oraz wyjaśnia obecny ich wygląd, uzasadnia powstanie Świętokrzyskiego Parku Narodowego wyjaśnia różnice w krajobrazie Tatr Wysokich i Zachodnich, uzasadnia, że krajobraz Tatr Wysokich jest przykładem
Nr i temat lekcji
32. Przyrodę Polski chroni się w różny sposób
33. Powtórzenie działu „Krajobrazy Polski”
Wymagania podstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna danego piętra • nazywa piętra roślinne roślinnego. w Tatrach, • podaje podstawowe zasady bezpieczeństwa obowiązujące w górach podczas wycieczek. podaje przykłady gatunków • krótko charakteryzuje • objętych ochroną, parki narodowe, parki krajobrazowe podaje, na czym polega • i rezerwaty przyrody, ochrona gatunkowa zwierząt, roślin i grzybów, • podaje przykłady obszarów chronionych • podaje przykład pomnika położonych w pobliżu przyrody w pobliżu szkoły. szkoły. • wskazuje na mapie pasy • określa położenie danej krajobrazowe i krainy krainy geograficznej, geograficzne, podaje ich posługując się nazwy, kierunkami świata oraz jej położeniem • odczytuje proste informacje w stosunku do innych z mapy krain, ogólnogeograficznej Polski wymienia główne cechy i z map krajobrazowych, • krajobrazowe danej wskazuje na mapie swój • krainy geograficznej. region i podaje podstawowe jego cechy.
Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca krajobrazu wysokogórskiego (alpejskiego).
• krótko charakteryzuje • uzasadnia, dlaczego obszary Natura 2000, tworzenie obszarów chronionych jest opisuje wartości • skuteczną metodą przyrodnicze wybranego ochrony przyrody. parku narodowego i krajobrazowego.
• porównuje różne formy ochrony przyrody.
• na podstawie • charakteryzuje każdą z krain • ocenia warunki przyrodnicze charakterystyki geograficznych, i gospodarcze każdej rozpoznaje daną krainę • porównuje warunki krainy geograficznej, geograficzną, zdobywa informacje naturalne i gospodarkę w innych źródłach wiedzy • charakteryzuje warunki różnych krain i tworzy spójne opisy naturalne i gospodarkę geograficznych Polski, charakteryzujące daną regionu, w którym • ocenia znaczenie danej krainę geograficzną. mieszka. krainy geograficznej pod względem gospodarczym i turystycznym.
Dział 4 − Mój organizm 34. Ciało człowieka • podaje przykłady narządów organizmu człowieka i ich działa jak precyzyjny funkcji, mechanizm
35. Skóra chroni organizm 36. Mięśnie, kości i stawy umożliwiają poruszanie się
• wymienia główne • podaje funkcje układów • opisuje hierarchiczność układy narządów narządów. struktury organizmu. organizmu człowieka.
• rozpoznaje położenie układów i narządów na rycinach anatomicznych.
• wskazuje, że podstawowym elementem budującym organizm jest komórka. • uzasadnia, dlaczego o skórę • opisuje budowę skóry. • opisuje reakcję skóry na • wykazuje związek budowy • podaje, w jaki sposób można trzeba dbać, zmiany temperatury skóry z funkcją. zbadać rozmieszczenie otoczenia. ciałek czuciowych • wyjaśnia, na czym polega rola w skórze. skóry. • wymienia funkcje szkieletu, • wskazuje dwa • wymienia elementy • uzasadnia, że mięśnie muszą • opisuje budowę przeciwstawnie składowe szkieletu pracować parami. i funkcjonowanie stawu. • wskazuje na planszy działające mięśnie, np. człowieka, podstawowe części szkieletu,
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna • określa rolę układu mięśniowego w organizmie.
• opisuje rolę układu 37. W układzie pokarmowego. pokarmowym jest trawione pożywienie
•
•
•
38. Układ oddechowy • opisuje rolę układu oddechowego. zapewnia wymianę gazową
•
• wymienia główne funkcje krwi,• 39. Krew jest życiodajnym płynem • określa rolę serca. krążącym dzięki sercu
zginacz i prostownik • przedramienia, wskazuje na modelu szkieletu człowieka rodzaje połączeń kości. na schematach budowy • układu pokarmowego wskazuje i nazywa jego narządy, wymienia rodzaje zębów człowieka i podaje ich • funkcje. wskazuje na schematach • budowy układu oddechowego jego narządy i podaje ich nazwy. opisuje rodzaje naczyń • krwionośnych.
Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca wskazuje główne mięśnie organizmu człowieka.
opisuje ogólnie przebieg • przedstawia przebieg procesów trawienia pokarmu. zachodzących w przewodzie pokarmowym, omawia rolę ślinianek, wątroby i trzustki. opisuje proces wymiany • wykazuje związek między gazowej zachodzący budową a rolą krtani. w płucach.
• wskazuje i uzasadnia, które procesy zachodzące w przewodzie pokarmowym są przemianami chemicznymi, a które zjawiskami fizycznymi. • uzasadnia, dlaczego oddychanie przez nos jest zdrowsze niż przez usta.
wykazuje związek • uzasadnia, że krążenie krwi • opisuje przepływ krwi budowy tętnic i żył jest warunkiem życia w sercu, z ich rolą, człowieka. z uwzględnieniem roli zastawek. • na podstawie ryciny omawia budowę serca. • przedstawia rolę układu • dokonuje podziału układu • wymienia funkcje, jakie pełni • uzasadnia, dlaczego układ 40. Wszystkie układy • wskazuje na planszy układ nerwowy, nerwowego nerwowego pod móżdżek. nerwowy pełni narządów organizmu w funkcjonowaniu względem budowy. kierowniczą rolę współpracują ze sobą • nazywa podstawowe elementy organizmu. w organizmie. układu nerwowego. • określa rolę poznanych • przedstawia • określa rolę wybranych • uzasadnia związek między • podaje przykłady 41. Powtórzenie układów narządów oraz hierarchiczność narządów w ciele budową danego układu współpracy między działu „Mój skóry. struktury organizmu, człowieka. narządów a jego układami narządów. organizm” funkcjami. • wskazuje na planszach najważniejsze narządy wchodzące w skład poznanych układów.
Dział 5 – Rozwijam się i poznaję otoczenie 42. Poznajesz właściwości światła
• wymienia źródła światła, • proponuje • wyjaśnia, na czym polega • odróżnia ciała, które są doświadczenie odbicie światła, źródłami światła, a które • opisuje właściwości światła na pokazujące załamanie • podaje przykłady jedynie odbijają światło. podstawie wybranych przez światła na granicy siebie przykładach. ośrodków, na granicy
• dzieli soczewki ze względu na ich kształt i opisuje ich właściwości.
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna dwóch ośrodków.
Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca których obserwujemy załamanie światła. • wyjaśnia, na czym polega • wykazuje rolę mózgu • wyjaśnia powstawanie praca okulisty i optyka. w odbieraniu wrażeń obrazu na siatkówce oka, świetlnych ze środowiska. • wymienia wady wzroku i wskazuje możliwości ich korekty za pomocą soczewek.
• określa funkcje oka jako • wskazuje elementy narządu zmysłu, budowy oka na modelu lub planszy, • wymienia podstawowe zasady dbałości o wzrok. • podaje podstawowe funkcje wskazanych elementów budowy oka. • podaje sposoby • opisuje warunki • wyjaśnia, od czego zależy • wymienia przykłady 44. Dźwięki wokół nas • wymienia źródła dźwięku, zabezpieczania się rozchodzenia się prędkość rozchodzenia się dźwięków o różnym • wyszukuje z otoczenia ciała, przed dźwiękami dźwięku w danym dźwięków w różnych natężeniu. które drgając, wytwarzają o dużym natężeniu. ośrodku. substancjach (ośrodkach). dźwięk, • podaje przykłady świadczące o tym, że w różnych ośrodkach dźwięki rozchodzą się z różnymi prędkościami. • wymienia części ucha, • wskazuje na modelu lub • określa funkcję ucha jako • uzasadnia, dlaczego nie • wymienia w prawidłowej 45. Ucho odbiera planszy elementy narządu słuchu należy słuchać zbyt głośnej kolejności poszczególne wrażenia dźwiękowe • wskazuje podstawowe zasady budowy ucha. i równowagi. muzyki. części ucha, które zostają dbałości o słuch. wprowadzone w drgania pod wpływem fali dźwiękowej. • wymienia zmysły człowieka • opisuje rolę • wyjaśnia, co to znaczy, że • uzasadnia, że zmysły chronią • opisuje rolę mózgu 46. Zmysły i wskazuje je na własnym poszczególnych zmysły ulegają organizm przed w odbieraniu wrażeń ze umożliwiają kontakt organizmie. zmysłów w odbieraniu adaptacji, niebezpiecznymi środowiska zewnętrznego z otoczeniem i chronią wrażeń ze środowiska czynnikami zewnętrznymi. przez narządy zmysłów. podaje przykłady • organizm zewnętrznego. świadczące o ochronnym działaniu zmysłów dla organizmu. • wskazuje na planszy • określa rolę poszczególnych • uzasadnia przystosowanie 47. Układy rozrodcze • wskazuje różnice w budowie • określa rolę układu komórki jajowej i plemnika, rozrodczego kobiety rozmieszczenie narządów w układach budowy układu umożliwiają i mężczyzny. narządów rozrodczych rozrodczych. rozrodczego męskiego podaje nazwy poszczególnych • wydawanie na świat kobiety i mężczyzny. i żeńskiego do pełnionej elementów budowy układu potomstwa funkcji. rozrodczego kobiety i mężczyzny. • określa miejsce powstawania • wyjaśnia, co to jest • wyjaśnia, co to jest ciąża, • wyjaśnia, dlaczego do • podaje przykłady świadczące 48. Rozwój plemników i komórek pępowina, poród, zarodek, płód, łożysko. komórki jajowej wnika o tym, że dziecko w łonie zarodkowy i płodowy
43. Oko odbiera wrażenia świetlne
Wymagania podstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna
Nr i temat lekcji
jajowych, • wyjaśnia, co to jest zapłodnienie, • przedstawia za pomocą schematycznego rysunku moment zapłodnienia. wymienia etapy rozwojowe 49. W życiu człowieka • człowieka po urodzeniu. wyróżnia się kilka
człowieka przebiega w organizmie matki
etapów 50. Jakie zmiany zachodzą w okresie dojrzewania?
• •
• 51. Powtórzenie działu „Rozwijam się i poznaję otoczenie” • • • • • •
Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca
• wskazuje na planszy miejsce zapłodnienia i dalszą drogę zapłodnionej komórki jajowej.
tylko jeden plemnik.
• rozpoznaje na podstawie • charakteryzuje etapy • wyjaśnia, dlaczego własną • opisu i fotografii etap rozwojowe człowieka. rodzinę można założyć rozwojowy człowieka. wtedy, gdy się jest dorosłym. wyjaśnia, na czym polega • wskazuje czynniki • wyjaśnia, co oznacza • wyjaśnia, co to jest hormon. • dojrzewanie dziewcząt wpływające termin dojrzewanie i chłopców, pozytywnie płciowe, i negatywnie na opisuje zmiany zachodzące • charakteryzuje etap rozwój organizmu w organizmach dziewczynki dojrzewania. w okresie i chłopca podczas dojrzewania. dojrzewania. wymienia źródła światła • wskazuje na planszy lub • podaje przykłady • odróżnia ciała będące • i dźwięku, modelu elementy ośrodków, na granicy źródłem światła budowy oka i ucha których obserwujemy i odbijające światło, podaje podstawowe zasady i określa ich funkcje, załamanie światła, higieny wzroku i słuchu, • uzasadnia, że zmysły chronią • • opisuje warunki organizm przed nazywa poszczególne elementy • wskazuje zmysły człowieka i opisuje niezbędne do niebezpiecznymi budowy układu rozrodczego • ich funkcje rozchodzenia się czynnikami zewnętrznymi, kobiety i mężczyzny, w odbieraniu wrażeń dźwięku, • określa rolę poszczególnych wskazuje różnice w budowie ze środowiska wyjaśnia na czym polega • narządów w układach komórki jajowej i plemnika, zewnętrznego, praca okulisty i optyka, rozrodczych, wyjaśnia, co to jest wskazuje na planszy • wyjaśnia, co to znaczy, że wyjaśnia, dlaczego do • • • zapłodnienie, miejsce zapłodnienia zmysły ulegają komórki jajowej wnika wymienia etapy rozwojowe i dalszą drogę adaptacji, tylko jeden plemnik. człowieka, zapłodnionej komórki wyjaśnia, co to jest ciąża, • • opisuje zmiany zachodzące jajowej, zarodek, płód, łożysko, w organizmach dziewczynki • wskazuje czynniki • podaje charakterystykę i chłopca podczas wpływające etapów rozwojowych • dojrzewania. pozytywnie człowieka, i negatywnie na • charakteryzuje etap rozwój organizmu dojrzewania. w okresie dojrzewania.
Dział 6 – Moje zdrowie
matki się rozwija.
wykazuje potrzeby człowieka na każdym etapie rozwoju. wyjaśnia, co to znaczy, że na dojrzewanie mają wpływ hormony.
opisuje kształt soczewek i związane z nim ich właściwości, wyjaśnia, jak powstaje obraz na siatkówce oka, uzasadnia przystosowanie budowy układu rozrodczego męskiego i żeńskiego do pełnionej funkcji, podaje przykłady świadczące o tym, że dziecko w łonie matki się rozwija, wykazuje potrzeby człowieka na każdym etapie rozwoju, wyjaśnia, co to znaczy że na dojrzewanie mają wpływ hormony.
Wymagania podstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna
Nr i temat lekcji
52. Dlaczego musimy • wyjaśnia, w jakim celu człowiek się odżywia, jeść? •
53. Zasady właściwego odżywiania się
• •
• 54. Jak zapobiegać psuciu się żywności? •
55. Jak dbać o własne • ciało? •
56. Dlaczego mydło i proszek zmywają brud?
•
•
57. Organizm jest aktywny w dzień, odpoczywa w nocy
•
• wskazuje przykłady • produktów o dużej zawartości: cukrów, wymienia podstawowe tłuszczów, białek, składniki pokarmów i ich witamin. funkcje. uzasadnia celowość • podaje podstawowe • stosowania zasad zasady dotyczące prawidłowego żywienia, zakupu i przechowywania wyjaśnia, jakie są skutki produktów niewłaściwego odżywiania spożywczych oraz się. przygotowywania posiłków. przedstawia różnice między • przypisuje psucie się • zdrową i zepsutą żywności żywnością, drobnoustrojom, wymienia poznane sposoby • podaje przykłady • konserwowania żywności. żywności konserwowanej danym sposobem. wymienia substancje • wskazuje znaczenie • wydalane i wydzielane czystości odzieży, przez skórę, obuwia, bielizny i otoczenia dla podaje zasady pielęgnacji utrzymania zdrowia, skóry, włosów, zębów i paznokci. • podaje przykłady ubioru dostosowanego do pory roku i rodzaju pracy. wymienia substancje • podaje przykłady • rozpuszczające produktów i nierozpuszczające się zawierających w wodzie, detergenty, odróżnia środki szkodliwe dla • na podstawie instrukcji • zdrowia po oznaczeniach na objaśnia sposób etykiecie. posługiwania się środkami czystości. wskazuje prawidłową • wyjaśnia, co to znaczy • kolejność czynności dobowy rytm wykonywanych podczas człowieka, dnia, • wymienia czynności
Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca • wskazuje źródła, rolę • proponuje i przeprowadza w organizmie oraz skutki doświadczenie niedoboru wybranych wykrywające skrobię witamin. w produktach spożywczych. planuje jadłospis zgodnie • wyjaśnia, jak powinien • opisuje zasady prawidłowego z zasadami odżywiać się uczeń klasy odżywiania się: ilości, prawidłowego 5. regularności, jakości żywienia. spożywanych pokarmów, zakupu produktów i przyrządzania posiłków. opisuje skutki błędów żywieniowych.
omawia warunki • opisuje sposoby • przedstawia zjawisko sprzyjające psuciu się wykorzystania fermentowania wybranego żywności, pożytecznych produktu na podstawie drobnoustrojów do źródeł innych niż wyjaśnia, na czym konserwowania żywności, podręcznik. polegają poznane metody konserwacji. • wymienia produkty ulegające kwaśnieniu (fermentacji). opisuje poprawne zasady • uzasadnia twierdzenie, że • proponuje i przeprowadza mycia zębów. przestrzeganie higieny doświadczenie ukazujące osobistej jest obowiązkiem niszczenie szkliwa każdego człowieka. nazębnego.
omawia zastosowanie produktów zawierających detergenty, objaśnia znaczenie piktogramów ostrzegawczych.
• omawia mechanizm działania • określa szkodliwe dla środków myjących, zdrowia skutki działania preparatów żrących, • podaje definicję pojęcia drażniących, detergent. łatwopalnych.
uzasadnia, dlaczego jego • analizuje swój rozkład dnia • wskazuje możliwości rozkład dnia jest i wyciąga wnioski prawidłowego właściwy lub dotyczące poprawności organizowania czasu niewłaściwy. rozkładu czynności wolnego i nauki w domu.
Wymagania podstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna
Nr i temat lekcji
• określa znaczenie snu dla organizmu człowieka.
58. Jak wypoczywać? • •
•
59. Co robić w razie uszkodzenia ciała?
•
•
60. Czy organizmy zawsze są przyjazne dla człowieka? 61. Powtórzenie działu „Moje zdrowie”
• •
•
•
Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca
przygotowujące organizm do aktywnego dnia i snu. wskazuje formy wypoczynku • podaje przykłady • opisuje sytuacje, • odpowiednie dla siebie, biernego i aktywnego w których należy wypoczynku. wypoczywać aktywnie, opisuje trzy formy a w których biernie. wypoczynku czynnego, uwzględniając zasady bezpieczeństwa, podaje zasady zachowania się na łonie natury. wskazuje sposoby • podaje przyczyny • wskazuje poprawne • postępowania podczas uszkodzeń skóry, postępowanie opatrywania otarcia lub w wypadku pogryzienia • opisuje objawy złamania skaleczenia, przez zwierzę. kości. • opisuje sposoby zabezpieczania ciała przed skutkami nadmiernego promieniowania słonecznego. wymienia typowe • • podaje przykłady • podaje przykłady roślin • objawy alergii, zwierząt jadowitych. mogących wywołać alergię u ludzi. opisuje zachowania • mogące ustrzec przed grzybicą. wymienia podstawowe • wyjaśnia, jakie są skutki • opisuje skutki błędów • składniki pokarmów i ich niewłaściwego żywieniowych, funkcje, odżywiania się, • opisuje zasady wskazuje przykłady przypisuje psucie się • prawidłowego produktów o dużej żywności odżywiania się – ilości, • zawartości: cukrów, drobnoustrojom, regularności, jakości tłuszczów, białek, witamin, • wymienia poznane spożywanych pokarmów, zakupu podaje podstawowe zasady sposoby • produktów dotyczące zakupu konserwowania i przyrządzania i przechowywania żywności, posiłków, produktów spożywczych • wskazuje znaczenie oraz przygotowywania • wyjaśnia, jak powinien czystości odzieży, posiłków, odżywiać się uczeń obuwia, bielizny • klasy 5., podaje zasady pielęgnacji i otoczenia dla skóry, włosów, zębów utrzymania zdrowia, • analizuje swój rozkład
w ciągu dnia. podaje przykłady zabezpieczeń ciała przed kontuzją podczas uprawiania wybranych dyscyplin sportowych.
• uzasadnia, dlaczego ćwiczenia fizyczne usprawniają organizm.
podaje różnice między • wymienia rodzaje uszkodzeń zwichnięciem ciała i opisuje sposoby a złamaniem, udzielania pierwszej pomocy. wyjaśnia, dlaczego nie należy opalać się bez zabezpieczenia skóry.
wyjaśnia, dlaczego w kontaktach ze zwierzętami należy zachować szczególną ostrożność. wskazuje źródła, rolę w organizmie oraz skutki niedoboru wybranych witamin, wyjaśnia, na czym polegają poznane metody konserwowania żywności, opisuje sposoby wykorzystania pożytecznych drobnoustrojów do konserwowania żywności, określa szkodliwe dla zdrowia skutki działania preparatów żrących,
• wyjaśnia, co oznaczają terminy: alergia, alergolog. • przedstawia zjawisko fermentowania wybranego produktu, korzystając ze źródeł innych niż podręcznik, • uzasadnia twierdzenie, że przestrzeganie higieny osobistej jest obowiązkiem każdego człowieka, • opisuje mechanizm działania środków myjących, • podaje definicję pojęcia detergent, • uzasadnia, dlaczego
Wymagania podstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna
Nr i temat lekcji
Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca
i paznokci, dnia i wyciąga wnioski drażniących, łatwopalnych, ćwiczenia fizyczne • na podstawie instrukcji dotyczące poprawności • podaje przykłady roślin usprawniają organizm, • odróżnia środki szkodliwe dla objaśnia sposób rozkładu czynności wyjaśnia, dlaczego zdrowia po oznaczeniach na posługiwania się mogących wywołać alergię • w ciągu dnia, etykiecie, środkami czystości, u ludzi, w kontaktach ze • uzasadnia, dlaczego jego • wymienia rodzaje uszkodzeń zwierzętami należy • określa znaczenie snu dla • opisuje sposoby rozkład dnia jest zachować szczególną organizmu człowieka zabezpieczania ciała ciała i opisuje sposoby właściwy lub ostrożność. przed skutkami udzielania pierwszej • podaje przykłady biernego niewłaściwy, nadmiernego pomocy. i aktywnego wypoczynku, promieniowania • opisuje sytuacje, • wskazuje formy wypoczynku słonecznego, w których należy odpowiednie dla siebie, wypoczywać aktywnie, • wskazuje przykłady • wskazuje sposoby a w których biernie, niekorzystnego postępowania podczas wpływu roślin, • wskazuje poprawne opatrywania otarcia lub zwierząt i grzybów na postępowanie skaleczenia. zdrowie człowieka w wypadku pogryzienia i podaje sposoby przez zwierzę. zapobiegania.
Dział 7 – Jak zachować zdrowie? •
62. Zagrożenia, z którymi możesz zetknąć się w domu
wskazuje ewentualne zagrożenia występujące w kuchni, łazience, pokoju, piwnicy.
63. Jak się zachować • podaje numery telefonów • alarmowych – pogotowie w niebezpiecznych ratunkowe, straż pożarna, sytuacjach? • •
64. Choroby zakaźne • i pasożytnicze są • wywoływane przez wirusy i różne organizmy
policja, wyjaśnia, jak się należy • zachować w czasie pożaru, wskazuje poprawne zachowanie się w wypadku znalezienia niewybuchu i niewypału. wyjaśnia, czym są choroby • zakaźne, podaje przykłady chorób zakaźnych człowieka i dróg, którymi wywołujące je czynniki
•
wskazuje miejsca wymienia uzasadnia dlaczego • • w szkole, podstawowe zasady w niektórych w których należy postępowania w razie miejscach w szkole zachować wypadku w domu i w domu należy szczególną i szkole. zachować szczególną ostrożność. ostrożność. opisuje, jak powinien się • określa podstawowe • wyjaśnia, dlaczego alarmowy • wskazuje sytuacje zachować pieszy zasady poruszania się numer telefonu – 112 jest szczególnie niebezpieczne poruszający się po po drodze. numerem uniwersalnym. dla życia i zdrowia ludzi. drodze o zmierzchu, podaje przykłady miejsc w najbliższej okolicy szczególnie niebezpiecznych i uzasadnia swoje stanowisko. krótko charakteryzuje • podaje przykłady chorób • wymienia przykłady zwierząt • opisuje objawy wybranych rodzaje czynników bakteryjnych – pasożytów człowieka. chorób zakaźnych. zakaźnych. i wirusowych. opisuje sposoby unikania zagrożeń w domu.
•
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna
Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca
wnikają do organizmu. • opisuje podstawowe sposoby • uzasadnia konieczność • uzasadnia celowość • opisuje podstawowe zasady • wyjaśnia zasadę działania 65. Walka zapobiegania chorobom zasięgnięcia porady wykonywania leczenia chorób szczepionki. z chorobami zakaźnym. lekarskiej w przypadku szczepień ochronnych. bakteryjnych zakaźnymi jest zachorowania na i wirusowych. trudna, ale konieczna
66. Kiedy, dlaczego i jak należy mówić nie?
chorobę zakaźną. • wskazuje sposoby • wymienia sytuacje, odmawiania picia alkoholu w których należy i palenia tytoniu. powiedzieć nie, • wyjaśnia, co to jest uzależnienie.
• wskazuje możliwości • opisuje skutki działania • uzasadnia konieczność zachowań asertywnych nikotyny na organizm zachowania postawy wobec presji otoczenia, człowieka. antyalkoholowej i antynikotynowej. • wyjaśnia, dlaczego znajomości zawarte przez internet mogą być niebezpieczne. • opisuje zasady zdrowego • uzasadnia stwierdzenie: • wyjaśnia, dlaczego bycie • wyjaśnia, jak rozumie stylu życia, ruch i umiejętność życzliwym dla innych ma stwierdzenie: wytyczaj odpoczynku są bardzo wpływ na zdrowie, sobie realistyczne cele • wyjaśnia, dlaczego należy ważne dla organizmu. • uzasadnia stwierdzenie, że życiowe i wytrwale dąż do zachować postawę ich osiągnięcia. asertywną w wypadku zdrowie w dużej mierze bycia namawianym do zależy od nas samych. zapalenia papierosa, wypicia alkoholu lub spróbowania narkotyku.
• wymienia podstawowe zasady zdrowego stylu życia, • podaje przykłady potraw, jakich powinna się wystrzegać osoba prowadząca zdrowy styl życia, • wymienia czynniki mające szkodliwy wpływ na organizm. • wyjaśnia, dlaczego zdrowie • uzasadnia, dlaczego • opisuje wpływ 68. Powtórzenie jest bardzo ważne w życiu podstawą zdrowia jest poszczególnych działu „Jak zachować każdego człowieka, sprawność fizyczna składników zdrowie?” organizmu, pokarmowych na • wymienia zachowania organizm człowieka. składające się na zdrowy • wymienia podstawowe styl życia, zasady higieny osobistej i otoczenia. • podaje zasady prawidłowego odżywiania się, • omawia zasady higieny ciała, • wymienia podstawowe zasady zapobiegania chorobom zakaźnym.
67. Co to znaczy zdrowy styl życia?
• podaje podstawowe sposoby • uzasadnia, że w dużej mierze leczenia chorób mamy wpływ na własne bakteryjnych, wirusowych zdrowie, i pasożytniczych. • wyjaśnia, dlaczego życzliwa postawa wobec innych ułatwia kontakty międzyludzkie.
