WYMAGANIA EDUKACYJNE Z FIZYKI KLASA III GIMNAZJUM DZIAŁ I. PRĄD ELEKTRYCZNY

WYMAGANIA KONIECZNE (2) Uczeń wie: - co to jest prąd elektryczny - jakie są jednostki napięcia elektrycznego - jaki jest umowny kierunek płynącego prądu - co to jest natężenie prądu elektrycznego - jakie są jednostki natężenia prądu elektrycznego - co to jest obwód elektryczny - jakie są podstawowe elementy najprostszego obwodu elektrycznego - jakie warunki muszą być spełnione, aby prąd płynął przez ciecze i gazy - jakie są chemiczne źródła energii elektrycznej - co to jest katoda i anoda - jakimi przyrządami mierzy się napięcie i natężenie prądu - jak włącza się amperomierz i woltomierz do obwodu elektrycznego - jaka jest zależność natężenia prądu od napięcia dla odcinka obwodu elektrycznego - co to jest opór elektryczny (rezystancja) - co to jest om - jaka jest treść prawa Ohma - od czego zależy opór elektryczny przewodnika - co to są rezystory - od czego zależy wartość pracy i mocy prądu elektrycznego - jakie są jednostki pracy, energii i mocy prądu elektrycznego - jakie są sposoby łączenia odbiorników energii elektrycznej - jaka jest treść prawa Kirchhoffa - jak należy bezpiecznie korzystać z różnych urządzeń elektrycznych - jakie są skutki porażenia prądem elektrycznym

WYMAGANIA PODSTAWOWE (3) Uczeń wie: - jakie warunki muszą być spełnione, aby powstało napięcie elektryczne - jak zbudowane są i jak działają chemiczne źródła energii elektrycznej - jak rezystancja zależy od przekroju i długości przewodnika - że energia elektryczna zamienia się w inny rodzaj energii - jakie są związki między natężeniami, napięciami i rezystancjami na poszczególnych odbiornikach a wartościami całkowitymi (w gałęziach głównych) w łączeniu szeregowym i równoległym - jak działają bezpieczniki - jakie są zasady udzielania pierwszej pomocy porażonym prądem elektrycznym

WYMAGANIA ROZSZERZAJĄCE (4) Uczeń umie: - sporządzić rysunek odzwierciedlający układ ciał, między którymi istnieje napięcie elektryczne - rozwiązywać zadania z zastosowaniem wzoru na natężenie prądu elektrycznego - zmontować prosty obwód elektryczny według narysowanego schematu - zaprojektować i przeprowadzić doświadczenia wykazujące, że prąd elektryczny przepływa przez niektóre ciecze, a przez inne nie przepływa - bezpiecznie posługiwać się podstawowymi elektrycznymi urządzeniami w gospodarstwie domowym - wymienić żarówkę, bezpiecznik - zabezpieczyć się przed porażeniem prądem elektrycznym

WYMAGANIA DOPEŁNIAJĄCE (5) Uczeń umie: - zmontować obwód elektryczny według schematu i zmierzyć natężenie prądu oraz napięcie między dwoma punktami obwodu elektrycznego - zaprojektować i przeprowadzić doświadczenie w celu zbadania zależności natężenia od napięcia (wykres) - rozwiązywać zadania z zastosowaniem zależności: U, I, R - wykazać doświadczalnie zależność rezystancji przewodnika od jego długości i pola przekroju - rozwiązywać zadania tekstowe z zastosowaniem wzoru na opór elektryczny - rozwiązywać zadania z zastosowaniem wzorów na pracę i moc prądu elektrycznego - rozwiązywać zadania z zastosowaniem związków między natężeniami, napięciami i rezystancjami w łączeniu szeregowym i równoległym

DZIAŁ II. MAGNETYZM

WYMAGANIA KONIECZNE (2) Uczeń wie: - że wokół Ziemi i trwałego magnesu istnieje pole magnetyczne - co to jest pole magnetyczne - jak oddziałują na siebie bieguny magnetyczne - co to jest ferromagnetyk i jak jest zbudowany - co to jest magnes trwały - że wokół przewodnika, przez który płynie prąd elektryczny, istnieje pole magnetyczne - jakie ma zastosowanie elektromagnes - co to jest siła elektrodynamiczna - od czego zależy wartość siły elektrodynamicznej - z jakich elementów składa się silnik prądu stałego - co to jest prąd przemienny - jaki jest związek między okresem a częstotliwością prądu przemiennego - jakie jest zastosowanie prądnicy prądu przemiennego - jak zbudowany jest transformator - co to jest przekładnia transformatora - jakie jest zastosowanie transformatora - że domowa instalacja elektryczna zasilana jest prądem przemiennym - co to jest pole elektromagnetyczne - jakie są założenia teorii Maxwella

WYMAGANIA PODSTAWOWE (3) Uczeń wie: - na czym polega namagnesowanie ferromagnetyka - jak wyznaczyć biegunowość pola magnetycznego wokół przewodnika, przez który płynie prąd elektryczny - jak oddziałują na siebie przewodniki, przez które płynie prąd elektryczny - jak jest zbudowany i jak działa elektromagnes - jak pole magnetyczne działa na umieszczony w nim przewodnik, przez który płynie prąd elektryczny - jak działa silnik elektryczny - że w silniku elektrycznym prądu stałego wykorzystano zjawisko oddziaływania pola magnetycznego na przewodnik, przez który płynie prąd elektryczny umieszczony w tym polu - na czym polega zjawisko indukcji elektromagnetycznej - jak wyznaczyć kierunek prądu indukcyjnego - jakie są sposoby otrzymywania prądu indukcyjnego - jaka jest zasada działania prądnicy prądu przemiennego - jaka jest zasada działania transformatora - jak wytwarza się i przesyła energię elektryczną - jaki jest wpływ pola elektromagnetycznego na organizmy żywe

WYMAGANIA ROZSZERZAJĄCE (4) Uczeń umie: - określić kształt linii pola magnetycznego utworzonych przez magnes trwały (sztabkowy) - zademonstrować oddziaływanie biegunów magnetycznych - wykorzystać igłę magnetyczną do oznaczenia biegunowości pola magnetycznego - wykazać, że przewodnik, przez który płynie prąd elektryczny, wytwarza wokół siebie pole magnetyczne - określić kierunek i zwrot siły elektrodynamicznej - wzbudzać różnymi sposobami prąd indukcyjny - zabezpieczyć się przed szkodliwym działaniem pól: magnetycznego i elektromagnetycznego

WYMAGANIA DOPEŁNIAJĄCE (5) Uczeń umie: - przeprowadzić doświadczenie Oersteda i wyciągnąć z niego wnioski - zbudować prosty elektromagnes - zaprojektować i przeprowadzić doświadczenie pokazujące, jak pole magnetyczne działa na przewodnik, przez który płynie prąd elektryczny - wskazać na modelu części, z których składa się silnik prądu stałego i zademonstrować jego działanie - sporządzić wykres zależności I = f(t) dla prądu przemiennego - rozwiązywać zadania z wykorzystaniem poznanych zależności między liczbą zwojów w uzwojeniu pierwotnym i wtórnym a natężeniem i napięciem prądu w tych uzwojeniach - zaprojektować i przeprowadzić doświadczenie wykazujące zależności między: U, I, n na uzwojeniach transformatora DZIAŁ III. FALE ELEKTROMAGNETYCZNE. OPTYKA

WYMAGANIA KONIECZNE (2) Uczeń wie: - co to jest fala elektromagnetyczna - jakie są rodzaje fal elektromagnetycznych - jakie jest zastosowanie fal elektromagnetycznych - jak powstają drgania elektryczne - co to jest fala nośna - jaka jest natura światła - co to jest foton - jakie są przykłady źródła światła - że światło w różnych ośrodkach przezroczystych rozchodzi się z różnymi prędkościami - jaka jest wartość prędkości światła rozchodzącego się w próżni - co to jest światło białe - że w widmie światła białego (słonecznego) występuje także promieniowanie niewidzialne (podczerwone i ultrafioletowe) - co to są fale spójne - na czym polega zjawisko dyfrakcji i interferencji fal świetlnych - co to jest promień świetlny - na czym polega prostoliniowość rozchodzenia się światła - na czym polega zjawisko odbicia - że światło odbija się od powierzchni gładkich (zwierciadeł) - że na powierzchniach chropowatych światło ulega rozproszeniu - co oznaczają pojęcia: ognisko, ogniskowa i promień krzywizny zwierciadła - które zwierciadła skupiają, a które rozpraszają światło - na czym polega zjawisko załamania - co to jest powiększenie obrazu w zwierciadle - co to są soczewki - jakie są rodzaje soczewek - co oznaczają pojęcia: ognisko soczewki, ogniskowa, środek soczewki, oś optyczna - że soczewki mogą skupiać i rozpraszać światło - co to jest zdolność skupiająca soczewki

-

co to jest 1 dioptria w jakich przyrządach wykorzystuje się soczewki i zwierciadła jakie są przykłady przyrządów optycznych gdzie stosuje się przyrządy optyczne jak zbudowane jest oko ludzkie jakie są wady wzroku i jakie są sposoby ich usuwania na czym polega akomodacja oka ludzkiego jakie są zjawiska optyczne występujące w przyrodzie

WYMAGANIA PODSTAWOWE (3) Uczeń wie: - na czym polegają wysyłanie i odbiór fal elektromagnetycznych (pojęcia: nadajnik, odbiornik) - do czego służy demodulator - jak działają: radio, telegraf, telefon, telewizja, radar (informacyjnie) - na czym polega zjawisko fotoelektryczne - jaka jest zależność między długością fali świetlnej λ, prędkością rozchodzenia się światła V, częstotliwością fali świetlnej f i okresem T - jak na organizmy żywe działa promieniowanie podczerwone i nadfioletowe - jaka jest treść zasady Huygensa - na czym polega odwracalność biegu promieni świetlnych - na czym polega zjawisko rozproszenia światła - jakie obrazy powstają w zwierciadłach - dlaczego na granicy dwóch ośrodków światło ulega załamaniu - jaka wielkość fizyczna charakteryzuje zjawisko załamania światła na granicy dwóch ośrodków - na czym polega zjawisko rozszczepienie światła białego - jak powstają barwy - na czym polega zjawisko rozproszenia światła - jakie obrazy można otrzymać za pomocą soczewek - jaka jest zasada działania lupy, lunety, mikroskopu i oka - że zjawisku załamania światła białego towarzyszy zjawisko rozszczepienia światła białego - na czym polegają zjawiska optyczne występujące w przyrodzie (tęcza, refleksy świetlne, zaćmienie Słońca, Księżyca) - jak powstają: tęcza, barwne refleksy, miraże

WYMAGANIA ROZSZERZAJĄCE (4) Uczeń umie: - rozróżnić rodzaje źródła światła - wskazać na rysunku kąt padania, odbicia oraz kąt załamania światła - rozwiązywać zadania rachunkowe związane z prawem odbicia - przedstawić na rysunku prawo odbicia - rozróżnić rodzaj zwierciadła - przedstawić za pomocą rysunków, jak powstają obrazy w zwierciadłach - rozwiązywać zadania rachunkowe związane z obrazami otrzymywanymi w zwierciadłach - przestawić na rysunku zjawisko załamania - narysować bieg wiązki promieni charakterystycznych przechodzących przez soczewkę i obrazy otrzymane za pomocą soczewek - obliczyć zdolność skupiającą soczewki - wyjaśnić i zilustrować powstawanie cienia i półcienia

WYMAGANIA DOPEŁNIAJĄCE (5) Uczeń umie: - zaprojektować i wykonać doświadczenie potwierdzające prostoliniowe rozchodzenie się światła w ośrodku jednorodnym - zaprojektować i wykonać doświadczenie demonstrujące zjawisko dyfrakcji i interferencji fal świetlnych - narysować bieg promieni w płytce równoległościennej i pryzmacie - doświadczalnie zbadać zjawisko odbicia i załamania światła

- za pomocą soczewki skupiającej otrzymać obraz rzeczywisty - rozwiązywać zadania rachunkowe związane z równaniem soczewki i powiększeniem obrazu w soczewce - otrzymać obrazy za pomocą prostych przyrządów optycznych - modelowo przedstawić zjawisko zaćmienia Słońca i Księżyca

DZIAŁ IV. ELEMENTY FIZYKI JĄDROWEJ I KOSMOLOGII

WYMAGANIA KONIECZNE (2) Uczeń wie: - co to jest promieniowanie jądrowe - co to jest promieniotwórczość - co to są izotopy - jakie jest zastosowanie izotopów - na czym polega rozpad promieniotwórczy - co to jest promieniowanie: α, β, γ - jakie są rodzaje izotopów - co to jest okres połowicznego zaniku - co to jest 1 bekerel - jak powstaje energia jądrowa - jaka jest zależność między masą a energią - kim był Albert Einstein - jak jest zbudowany i do czego służy reaktor jądrowy - jakie są rodzaje promieniowania - jak człowiek wykorzystuje promieniowanie jonizujące w życiu codziennym - w jakich jednostkach mierzy się promieniowanie jonizujące - jak zbudowany jest Wszechświat - jakie są rodzaje galaktyk - jakie są nazwy ciał niebieskich

WYMAGANIA PODSTAWOWE (3) Uczeń wie: - na czym polega łańcuchowa reakcja jądrowa - dlaczego energię jądrową określa się jako przyszłoaść światowej energetyki - jakie są zagrożenia związane z promieniowaniem jonizującym i jak można wykorzystać to promieniowanie bez szkody dla środowiska przyrodniczego - że budowa Wszechświata jest złożona

WYMAGANIA ROZSZERZAJĄCE (4) Uczeń umie: - przedstawić schemat reakcji łańcuchowej

WYMAGANIA DOPEŁNIAJĄCE (5) Uczeń umie: - rozwiązywać zadania z zastosowaniem wzoru Einsteina