Wdra anie wymaga Dyrektywy IPPC w Polsce Wprowadzenie wymogów Dyrektywy IPPC do polskiego systemu prawnego ochrony rodowiska w istotny sposób wpłynie na funkcjonowanie du ej grupy przedsi biorstw, w tym prawie wszystkich przedsi biorstw traktowanych dotychczas w polskim prawie jako przedsi wzi cia szczególnie szkodliwe dla rodowiska i zapewne co najmniej połowy obiektów zaliczanych do kategorii mog cych pogorszy stan rodowiska. Powa nym zmianom ulegnie równie sposób i zakres zada administracji odpowiedzialnej za okre lanie i egzekwowanie wymaga ochrony rodowiska. Polska koncepcja budowy podstaw instytucjonalnych dla funkcjonowania systemu zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze została opracowana i przyj ta przez Rz d ju w 2000 r. znajduj c nast pnie swoje odzwierciedlenie w ustawie Prawo ochrony rodowiska i innych ustawach przyj tych w tym zakresie w 2001 roku. Koncepcja ta zakładała maksymalne wykorzystanie ju istniej cych struktur organizacyjnych m.in. odpowiedzialnych za ówczesny system pozwole na korzystanie ze rodowiska. Z dniem 1 stycznia 2002 roku weszły w ycie nast puj ce rozwi zania systemowe: 1. Funkcj Kompetentnego Organu w rozumieniu Dyrektywy pełni Minister rodowiska; 2. Funkcje Organów Wydaj cych Pozwolenia pełni 16 wojewodów i 380 starostów; 3. Funkcj Organu Kontroli pełni Inspekcja Ochrony Inspektoratów Ochrony rodowiska;

rodowiska, poprzez swoje 16 Wojewódzkich

4. Organem odwoławczym dla pozwole zintegrowanych wydawanych przez wojewodów jest Minister rodowiska, a dla pozwole wydawanych przez starostów - kolegia odwoławcze przy wojewódzkich sejmikach samorz dowych; Polska zdecydowała si równie na ustanowienie Krajowego Centrum Najlepszych Dost pnych Technik (zwanego ju potocznie Centrum BAT). - nowej struktury wspomagaj cej działania Ministra, jako Kompetentnego Organu w dziedzinie ledzenia rozwoju i okre lania wymogów BAT. W II połowie 2002 r przyst piono do wcielania w ycie ogólnej koncepcj organizacji Krajowego Centrum. Tak zdefiniowany system instytucjonalny zapewnia prawidłowe funkcjonowanie: - systemu wydawania pozwole dla wszystkich rodzajów działalno ci wymienionych w Aneksie I do Dyrektywy IPPC, który został bez zmian przetransponowany do polskiego prawa w drodze rozporz dzenia Ministra rodowiska -

systemu sprawdzaj cego zgodno działania instalacji z warunkami pozwole , ł cznie z odpowiednimi procedurami monitoringu;

- publicznego wykazu danych o dopuszczonej w pozwoleniach emisji; Zało ono równie powierzenie Inspekcji Ochrony rodowiska funkcji Organu Kontroli odpowiedzialnego za: - kontrolowanie przestrzegania warunków pozwole zintegrowanych przez operatorów instalacji podlegaj cych obowi zkowi uzyskania takiego pozwolenia, -

wdro enie systemu monitorowania emisji z instalacji, których warunki eksploatacji okre lane s w pozwoleniach zintegrowanych,

-

ustanowienie procedur efektywnej współpracy i wymiany informacji z Organami Wydaj cymi Pozwolenia,

-

zapewnienie dost pu społecze stwa do danych o emisji oraz o oddziaływaniu instalacji, których warunki eksploatacji okre lane s w pozwoleniach zintegrowanych;

Proces analizy wymaga Dyrektywy oraz opracowywania projektów polskich regulacji prawnych w tym zakresie został ju zasadniczo zako czony. Pełne zamkni cie procesu transpozycji przepisów prawa unijnego zwi zanych z realizacj Dyrektywy 96/61/WE do systemu prawnego Polski nast pi w II kwartale 2003 roku po wydaniu przez Ministra rodowiska rozporz dzenia w sprawie pó niejszych terminów do uzyskania pozwolenia zintegrowanego, z uwzgl dnieniem warunków ekonomicznych i technicznych w poszczególnych dziedzinach przemysłu oraz skali prowadzonej działalno ci, na podstawie delegacji zawartej w ustawie o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony rodowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw.

Niemniej jednak nale y zauwa y , e aktualne podstawy prawne s ju wystarczaj ce dla praktycznej realizacji wymaga dyrektywy 96/61/WE od dnia 1 stycznia 2002 roku. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2002 r Prawo ochrony rodowiska wraz z tzw. ustaw wprowadzaj c okre la podstawy prawne, instytucjonalne, organizacyjne i metodyczne dla funkcjonowania systemu zintegrowanych pozwole , a w szczególno ci: • wyznacza Ministrowi rodowiska rol Kompetentnego Organu w systemie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze w Polsce i odpowiednio rozszerza zakres jego kompetencji oraz obowi zków; •

ustanawia obowi zek uzyskania pozwolenia zintegrowanego przez prowadz cych okre lone rodzaje instalacji, w tym wprowadza zakaz uruchamiania nowych instalacji (po 1.01.2002 r) oraz eksploatowania istniej cych instalacji (po upływie terminów okre lonych w ustawie wprowadzaj cej – 31.12.2003 r. - lub w harmonogramie wdro eniowym w rozporz dzeniu Ministra rodowiska wydanym na podstawie delegacji art. 19.2 ustawy wprowadzaj cej) bez pozwolenia zintegrowanego;

•

ustanawia podstawy procedury wydawania pozwole zintegrowanych, w tym: −

zasady rozpatrywania wniosku o wydanie zintegrowanego pozwolenia;

−

zasady odmowy wydania pozwolenia zintegrowanego oraz zmian jego warunków;

−

zasady uczestnictwa społecze stwa w procesie rozpatrywania wniosku;

−

zasady post powania wobec mo liwo ci oddziaływa transgranicznych;

•

okre la ogólny i szczegółowy zakres danych i informacji, które operatorzy winni przedło y we wniosku organom wydaj cym pozwolenie zintegrowane;

•

upowa nia Ministra rodowiska do: −

ustalania (w razie potrzeby) konkretnych, bardziej szczegółowych wymaga w odniesieniu do poszczególnych rodzajów działalno ci (instalacji), w drodze rozporz dze w sprawie minimalnych wymaga BAT,

−

ustalania w drodze rozporz dzenia wykazu instalacji i/lub rodzajów działalno ci podlegaj cych wymogowi uzyskania pozwolenia zintegrowanego,

−

okre lenia innych ni ustawowe ostatecznych terminów uzyskiwania pozwole zintegrowanych w odniesieniu do poszczególnych kategorii istniej cych instalacji,

−

ustanowienia i prowadzenia systemu ledz cego zmiany BAT,

•

ustanawia system kar i instrumentów egzekwowania wymogów zintegrowanego podej cia.

•

rozstrzyga kwestie dost pu do informacji o rodowisku i jego ochronie, do danych emisyjnych, w tym tak e do przyszłych dokumentów w systemie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze (wniosków, pozwole i sprawozda ).

Zasady ogólne Istot systemu s pozwolenia zintegrowane wydawane dla prowadz cych instalacje przez starostów i wojewodów. Pozwolenia wydawane b d dla instalacji nowych, dla instalacji istniej cych oraz ka dorazowo w przypadku tzw. istotnej zmiany. Pozwolenie zintegrowane jest decyzj administracyjn reguluj c zasady wprowadzania substancji lub energii, powoduj cych zanieczyszczenie, do wszystkich komponentów rodowiska z niektórych rodzajów instalacji, wskazanych w Rozporz dzeniu Ministra rodowiska z dnia 26 lipca 2002r. w sprawie rodzajów instalacji mog cych powodowa znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo rodowiska jako cało ci (Dz.U. Nr 122, poz,. 1055) wydanego na podstawie art. 201 ust.2 ustawy Prawo ochrony rodowiska. Posiadanie pozwolenia zintegrowanego warunkuje w praktyce mo liwo prowadzenia (funkcjonowania) tego typu instalacji. Podstaw do wszcz cia procedury wydawania pozwolenia zintegrowanego stanowi wniosek prowadz cego instalacj . Dla zapewnienia, e wnioski o wydanie pozwolenia, a nast pnie same pozwolenia uwzgl dniaj wszystkie wymagane aspekty i informacje w ramach pilotowego projektu realizowanego przez Ministerstwo rodowiska we współpracy z Dani opracowano zalecane wzory formularzy wniosków i pozwole . Prawo wymaga, aby wniosek w przejrzysty i udokumentowany sposób opisywał przedmiotowy rodzaj (rodzaje) działalno ci i odnosił si do wymaga Najlepszej

Dost pnej Techniki, a jednocze nie uwzgl dniał lokalne warunki rodowiskowe i priorytety ochrony rodowiska. Zakres tre ci wniosku jest w pełni zgodny z wymogami Dyrektywy IPPC. Pozwolenia wydawane b d na czas okre lony. Ustawa Prawo ochrony rodowiska stanowi, e maksymalny czas wa no ci pozwolenia mo e wynie 10 lat. W poszczególnych wypadkach dopuszcza si mo liwo istotnego zaostrzania warunków pozwole , a tak e cofania lub ograniczania zakresu pozwolenia bez odszkodowania, je eli instalacja nie b dzie nale ycie eksploatowana, stwarzaj c zagro enie pogorszenia stanu rodowiska w znacznych rozmiarach b d zagro enie ycia lub zdrowia ludzi. Pozwolenia b d równie cofane lub ograniczane bez odszkodowania w przypadkach, gdy: 1) eksploatacja instalacji jest prowadzona z naruszeniem warunków pozwolenia lub innych przepisów 2)

przepisy dotycz ce ochrony rodowiska zmieniły si warunkach okre lonych w pozwoleniu,

w stopniu uniemo liwiaj cym emisj

na

3)

instalacja jest obj ta post powaniem kompensacyjnym. (Na obszarze, na którym zostały przekroczone standardy jako ci powietrza, wydanie pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza dla nowo budowanej instalacji lub zmienianej w sposób istotny jest mo liwe, je eli zostanie zapewniona odpowiednia redukcja ilo ci wprowadzanych do powietrza gazów lub pyłów powoduj cych naruszenia tych standardów, wprowadzanych z innych instalacji usytuowanych na tym obszarze).

Prawo przewiduje równie mo liwo cofni cia lub ograniczenia pozwolenia za odszkodowaniem, je eli przemawiaj za tym wzgl dy ochrony rodowiska, lub korzystanie z pozwolenia stwarza zagro enie dla ycia lub zdrowia ludzi. Organ wła ciwy do wydania pozwolenia zintegrowanego b dzie dokonywał analizy jego zapisów co najmniej raz na 5 lat i mo e zmieni jego tre w trybie okre lonym w ustawie (PO – art.195 ust 1 pkt. 1 i 2). Wydane pozwolenie zintegrowane analizowane b dzie równie ka dorazowo w przypadku wyst pienia zmian w najlepszych dost pnych technikach, pozwalaj cych na znaczne zmniejszenie wielko ci emisji bez powodowania nadmiernych kosztów, b d wynika to z potrzeby dostosowania eksploatacji instalacji do zmian przepisów o ochronie rodowiska. Rodzaje instalacji dla których wymagane jest uzyskanie pozwolenia zintegrowanego: 1. W przemy le energetycznym do spalania paliw o mocy nominalnej ponad 50 MWt; 2. W hutnictwie i przemy le metalurgicznym: 2.1 do pra enia lub spiekania rud metali w tym rudy siarczkowej, 2.2 do pierwotnego i wtórnego wytopu surówki elaza lub stali surowej, w tym do ci głego odlewania stali, o wydajno ci ponad 2,5 tony na godzin , 2.3 do obróbki metali elaznych: a) poprzez walcowanie na gor co o wydajno ci ponad 20 ton surówki na godzin , b) ku nie z młotami o energii przekraczaj cej 50 kJ na młot, gdzie stosowana moc cieplna przekracza 20 MW, c) do nakładania powłok metalowych z wsadem ponad 2 tony surówki na godzin , 2.4 do odlewania metali elaznych, o wydajno ci ponad 20 ton na dob , 2.5 do pierwotnej produkcji metali nie elaznych z rud metali, koncentratów lub produktów z odzysku w wyniku procesów metalurgicznych, chemicznych lub elektrolitycznych, 2.6 do wtórnego wytopu metali nie elaznych lub ich stopów, w tym oczyszczania lub przetwarzania metali z odzysku, o wydajno ci wytopu powy ej 4 ton na dob dla ołowiu lub kadmu oraz powy ej 20 ton na dob dla pozostałych metali, 2.7 do powierzchniowej obróbki metali i tworzyw sztucznych z zastosowaniem procesów elektrolitycznych lub chemicznych, gdzie całkowita obj to zbiorników przekracza 30m3; 3. W przemy le mineralnym: 3.1 do produkcji klinkieru cementowego w piecach obrotowych o wydajno ci ponad 500 ton na dob lub wapna w piecach o wydajno ci ponad 50 ton na dob , 3.2 do przetwarzania azbestu oraz do wytwarzania lub przetwarzania produktów zawieraj cych azbest, 3.3 do produkcji szkła, w tym włókna szklanego, o wydajno ci przetopu ponad 20 ton na dob ,

3.4 do wytapiania substancji mineralnych, w tym produkcji włókien mineralnych, o wydajno ci przetopu ponad 20 ton na dob , 3.5 do produkcji wyrobów ceramicznych za pomoc wypalania o wydajno ci ponad 75 ton na dob lub o pojemno ci pieca przekraczaj cej 4 m3 i g sto ci ponad 300 kg wyrobu na m3 pieca, 3.6 piece koksownicze; 4. W przemy le chemicznym: 4.1 do wytwarzania, przy zastosowaniu procesów chemicznych, podstawowych produktów lub półproduktów chemii organicznej1, 4.2 do wytwarzania, przy zastosowaniu procesów chemicznych, podstawowych produktów lub półproduktów chemii nieorganicznej, 4.3 do wytwarzania, przy zastosowaniu procesów chemicznych, nawozów sztucznych na bazie fosforu, azotu lub potasu, 4.4 do wytwarzania, przy zastosowaniu procesów chemicznych, rodków ochrony ro lin lub produktów biobójczych, 4.5 do wytwarzania, przy zastosowaniu procesów chemicznych lub biologicznych, podstawowych produktów farmaceutycznych, 4.6 do wytwarzania, przy zastosowaniu procesów chemicznych, materiałów wybuchowych, 4.7 do rafinacji oleju mineralnego lub gazu, 4.8 do gazyfikacji i upłynniania w gla lub łupka bitumicznego; 5. W gospodarce odpadami: 5.1 do odzysku lub unieszkodliwiania, za wyj tkiem składowania, odpadów niebezpiecznych, o wydajno ci ponad 10 ton na dob , 5.2 do termicznego przekształcania odpadów komunalnych, o wydajno ci ponad 3 tony na godzin , 5.3 do unieszkodliwiania, za wyj tkiem składowania, odpadów innych ni niebezpieczne, o wydajno ci ponad 50 ton na dob , 5.4 do składowania odpadów, z wył czeniem odpadów oboj tnych, przyjmuj ce ponad 10 ton odpadów na dob lub o całkowitej pojemno ci ponad 25000 ton; 6. Inne: 6.1 do produkcji: a) masy włóknistej z drewna lub podobnych materiałów włóknistych, b) papieru lub tektury, o wydajno ci ponad 20 ton na dob , 6.2 do czyszczenia, odtłuszczania lub farbowania włókien lub materiałów włókienniczych, o wydajno ci ponad 10 ton produktów ko cowych na dob , 6.3 do garbowania lub uszlachetniania skór, o wydajno ci ponad 12 ton produktów ko cowych na dob , 6.4 do uboju zwierz t, o wielko ci produkcji ponad 50 ton mi sa na dob , 6.5 do produkcji i przetwórstwa produktów spo ywczych: − z surowych produktów pochodzenia zwierz cego (oprócz mleka) o wydajno ci produktu ko cowego ponad 75 ton na dob , − z surowych produktów ro linnych o wydajno ci produktu ko cowego ponad 300 ton na dob , 6.6 do produkcji mleka i wyrobów mleczarskich o mocy przetwórczej ponad 200 ton mleka na dob , 6.7 do unieszkodliwiania lub odzysku padłych lub ubitych zwierz t oraz odpadowej tkanki zwierz cej, o wydajno ci ponad 10 ton na dob , 6.8 do chowu lub hodowli drobiu lub wi o wi cej ni : a) 40 000 stanowisk dla drobiu, b) 2 000 stanowisk dla wi o wadze ponad 30 kg, c) 750 stanowisk dla macior, 6.9 do powierzchniowej obróbki substancji, przedmiotów lub produktów z wykorzystaniem rozpuszczalników organicznych, o zu yciu rozpuszczalnika ponad 150 kg na godzin lub ponad 200 ton rocznie, 6.10 do produkcji w gla lub elektrografitu poprzez spalanie lub grafityzacj . Ustalanie wymaga najlepszej dost pnej techniki Szczegółowe wytyczne opisuj ce Najlepsze Dost pne Techniki (tzw. BAT Reference Notes -BREFs dokumenty referencyjne BAT) opracowywane s przez Europejskie Biuro IPPC (EIPPCB) w Sewilli.

S to kompleksowe dokumenty analizuj ce wielostronne aspekty techniczne i mog ce stanowi dobr podstaw do sporz dzania i weryfikowania wniosków o wydanie zintegrowanego pozwolenia, jednak nie maj one charakteru wi cych prawnie wytycznych. Dlatego te , zgodnie z zaleceniem pkt. 12 Aneksu IV do Dyrektywy dokumenty referencyjne z Sewilli powinny by brane pod uwag przy ustalaniu wymaga BAT i traktowane w Polsce jako listy alternatywnych technik i rozwi za wskazuj ce na mo liwe do uzyskania poziomy emisyjne, czy wska niki energochłonno ci i materiałochłonno ci. Aby zawarte w nich wytyczne mogły by traktowane jako wi ca podstawa do weryfikacji wniosków i wydawania pozwole , ustawa Prawo ochrony rodowiska upowa nia Ministra rodowiska do okre lania minimalnych wymaga , jakim musi odpowiada dana technika, aby mogła by traktowana jako BAT (w drodze rozporz dze wydawanych w uzgodnieniu z Ministrem Gospodarki). W przyszło ci rozporz dzenia Ministra rodowiska okre laj ce minimalne wymagania wynikaj ce z Najlepszej Dost pnej Techniki stanowi b d istotn podstaw dla ustalania warunków pozwole zintegrowanych. Rozporz dzenia te b d równie zawiera dodatkowe wskazówki w kwestii uwzgl dniania lokalnych warunków rodowiskowych oraz uwarunkowa techniczno-ekonomicznych. Warunki emisyjne i operacyjne, a tak e wska niki energochłonno ci i materiałochłonno ci b d okre lane w rozporz dzeniach jako przedziały dopuszczalnych warto ci normatywnych w uzale nieniu od znacz cych wska ników i parametrów. Do czasu wydania tych rozporz dze pełna odpowiedzialno za ustalanie warunków prowadzenia działalno ci zgodnie z wymogami BAT spoczywa na organach wydaj cych te pozwolenia zintegrowane. USTALANIE DOPUSZCZALNYCH WIELKO CI EMISJI "Dopuszczalne wielko ci emisji” okre lane w pozwoleniach zintegrowanych nie b d automatycznie uto samiane ze standardami emisyjnymi wskazanymi w innych aktach normatywnych lub granicznymi wielko ciami emisyjnymi okre lanymi w stosownych rozporz dzeniach Ministra rodowiska w sprawie minimalnych wymaga BAT. Przyjmuje si , e graniczne wielko ci emisyjne ustalane z uwzgl dnieniem poziomów referencyjnych z BREF-ów b d w zwi zku z tym ni sze, a co najwy ej równe standardom emisyjnym, o ile takowe zostan okre lone standardy emisyjne stanowi pułap, który w adnym wypadku nie mo e by przekraczany. W przypadku braku adekwatnych wytycznych BREF, wzgl dnie dyrektyw okre laj cych odpowiednie standardy emisyjne, okre lenie limitów emisyjnych dla poszczególnych instalacji pozostaje w gestii organów administracji wła ciwych do wydania pozwolenia zintegrowanego. UWZGL DNIANIE LOKALNYCH WARUNKÓW I PRIORYTETÓW RODOWISKOWYCH Zasady uwzgl dniania lokalnych warunków i priorytetów rodowiskowych, jak równie okre laj ce je parametry powinny by jasno okre lone i znane prowadz cemu instalacj ju w momencie opracowywania i składania wniosku. Powinny one by okre lane w programach ochrony rodowiska, a tak e w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego. Rozporz dzenia w sprawie minimalnych wymaga wynikaj cych z Najlepszych Dost pnych Technik b d wyra nie wskazywa , jakie rodzaje ogranicze nale y bra pod uwag w odniesieniu do poszczególnych rodzajów działalno ci. POWI ZANIE Z SYSTEMEM OCEN ODDZIAŁYWANIA NA RODOWISKO Generalnie przyjmuje si zasad , e lokalne warunki rodowiskowe i zwi zane z tym wymagania w odniesieniu do granicznych wielko ci emisji dla nowych instalacji powinny by identyfikowane w procedurze oceny oddziaływania na rodowisko (w raporcie o oddziaływaniu przedsi wzi cia na rodowisko nale y przedstawi porównanie proponowanej techniki z najlepsz dost pn technik ). W podr cznikach metodycznych opracowywanych przez Ministerstwo rodowiska znajd si zalecenia, aby przygotowuj cy wniosek posiłkował si raportem o oddziaływaniu przedsi wzi cia na rodowisko lub przegl dem ekologicznym, o ile zostały one opracowane. Nale y zwróci uwag , e lista instalacji dla których wymagane jest pozwolenie zintegrowane nie pokrywa si w pełni z okre lonymi w prawie Unii listami instalacji dla których prowadzenie post powania w sprawie ocen oddziaływania na rodowisko jest obligatoryjne lub fakultatywne. Niemniej jednak doło ono stara do maksymalnego ujednolicenia tych zestawie . Poniewa – jak wspomniano wcze niej - analiza BAT stanowi b dzie integralny element post powania w sprawie ocen oddziaływania na rodowisko przewidzianego w ustawie Prawo ochrony rodowiska, zmodyfikowany został zakres prac Komisji do spraw Ocen Oddziaływania na

rodowisko - organu doradczego Ministra rodowiska. W jej ramach powołany został Zespół Roboczy do spraw Najlepszych Dost pnych Technik . Do zada Zespołu nale y: • bie ca analiza realizacji projektów pomocowych we wdra aniu Dyrektywy IPPC w cz dotycz cej BAT;

ci

• opiniowanie propozycji BAT dostosowanych do warunków Polski; • rozpatrywanie raportów o ocenie oddziaływania na rodowisko wybranych przedsi wzi wymagaj cych zastosowania BAT. ODDZIAŁYWANIE TRANSGRANICZNE Obowi zek przeprowadzenia post powania dotycz cego transgranicznego oddziaływania na rodowisko instalacji podlegaj cej wymogowi uzyskania pozwolenia zintegrowanego wynika z art. 219 PO , a organem wła ciwym dla przeprowadzenia tego post powania jest Minister rodowiska. Najwa niejsze kroki post powania w/s transgranicznego oddziaływania: -

stwierdzenie, e istnieje mo liwo post powanie

transgranicznego oddziaływania instalacji, by rozpocz

-

wydanie postanowienia przez organ ochrony rodowiska o wszcz ciu post powania i zobowi zaniu wnioskodawcy do sporz dzenia dokumentacji niezb dnej do przeprowadzenia takiego post powania w j zyku pa stwa, na którego terytorium mo e si ga oddziaływanie instalacji. Polskie prawo w sposób ogólnikowy okre la niezb dny zakres takiej dokumentacji (PO ust. 3), która powinna zawiera informacje o:

- art. 49

1) rodzaju, skali i usytuowaniu istniej cej lub planowanej do uruchomienia instalacji, 2) powierzchni zajmowanej nieruchomo ci, a tak e obiektu budowlanego dotychczasowym sposobie ich wykorzystywania i pokryciu szat ro linn ,

oraz

3) rodzaju stosowanej technologii, 4) ewentualnych wariantach funkcjonowania instalacji, 5) ilo ci wykorzystywanej wody i innych wykorzystywanych surowców, materiałów, paliw oraz energii, 6) rozwi zaniach chroni cych rodowisko, 7) rodzajach i przewidywanej ilo ci wprowadzanych do rodowiska substancji lub energii przy zastosowaniu rozwi za chroni cych rodowisko Ponadto sugeruje si , aby na t dokumentacj składały si : o

streszczenie, a co niespecjalistycznym,

najmniej

wyci g

ze

streszczenia

wniosku

w

j zyku

o

syntetyczny opis i porównanie z wymaganiami BAT,

o

ewentualny harmonogram doj cia do BAT wynikaj cy z programu dostosowawczego,

gdy mog to by informacje interesuj ce strony uczestnicz ce w post powaniu. -

organ ochrony rodowiska informuje Ministra rodowiska i przekazuje mu dokumentacj

-

je eli trzecie pa stwo wyrazi ch udziału w post powaniu, (w porozumieniu z wła ciwym organem) terminy etapów post powania

-

organ prowadzi, za po rednictwem Ministra rodowiska, konsultacje z pa stwem trzecim w sprawie rodków eliminowania lub ograniczania transgranicznego oddziaływania na rodowisko.

Minister

uzgadnia

Post powanie toczy si za po rednictwem Ministra, i pa stwo trzecie nie bierze bezpo redniego udziału w post powaniu administracyjnym. Sposób kontaktowania si pomi dzy organami ró nych pa stw reguluje protokół dyplomatyczny.

Post powanie w sprawie transgranicznego oddziaływania instalacji na rodowisko jest post powaniem dodatkowym w stosunku do post powania w sprawie udzielania pozwolenia zintegrowanego i musi by prowadzone zgodnie z protokołem dyplomatycznym. Reguluj ca te kwestie Konwencja z Espoo w sposób bardzo ogólnikowy odnosi si do procedury post powania w sprawie oddziaływa transgranicznych. Niemo liwe jest w szczególno ci okre lenie na jej podstawie granicznego czasu trwania tego post powania. Wydaje si jednak celowe przyj cie zasady, e wraz z materiałem informacyjnym przekazywanym do wła ciwych organów pa stw na terenie których mo e wyst powa oddziaływanie transgraniczne, Minister rodowiska okre li dwa terminy: stosunkowo krótki termin potwierdzenia zainteresowania uczestnictwem w opiniowaniu warunków funkcjonowania danej instalacji zgodnie z wymogiem art. 61 ust.1 ustawy PO (termin ten nie powinien zasadniczo przekracza 14 dni od daty otrzymania zawiadomienia); termin/terminy przekazywania ewentualnych uwag i zastrze e odnosz cych si do warunków pozwolenia, zgodnie z postulatem art. 62 (termin ten nie powinien by krótszy ni 21 dni od daty zgłoszenia zamiaru uczestniczenia w post powaniu). Ustalenie takich terminów granicznych sprzyja b dzie zdyscyplinowaniu uczestników post powania, jakkolwiek nale y przyj , e Minister rodowiska nie b dzie mógł odmówi przesuni cia tego terminu, je eli zainteresowane pa stwo poprosi o przekazanie dodatkowych informacji. Nale y podkre li , e wydanie decyzji w sprawie udzielenia pozwolenia zintegrowanego, zgodnie z postanowieniami art. 64 ust. 2, w powi zaniu z art.219 ustawy PO nie powinno nast pi przed zako czeniem post powania w sprawie transgranicznego oddziaływania inwestycji. ROLA DYREKTYWY SEVESO II I INNYCH AKTÓW NORMATYWNYCH W poradnikach metodycznych wprowadzone zostanie zalecenie dla organów wydaj cych pozwolenia zintegrowane, aby w procedurze uzgadniania warunków pozwole uwzgl dniały dokumenty i opracowania przygotowywane w zwi zku z realizacj innych wymogów prawnych (takie jak plany operacyjno-ratownicze na wypadek awarii opracowywane zgodnie z wymogami Dyrektywy Seveso II). PRZYGOTOWYWANIE WNIOSKÓW Wnioski opracowywane b d formalnie przez prowadz cych instalacj , ale w praktyce zapewne przez posiadaj cych odpowiednie przygotowanie ekspertów. Proces przygotowania wniosku i wydania na jego podstawie pozwolenia zintegrowanego jest zadaniem bardzo trudnym. Dlatego wydaje si zasadne upowszechnienie praktyki, dotychczas stosowanej tylko przez niektóre organy, polegaj cej na nieformalnym, wst pnym konsultowaniu i uzgadnianiu tre ci wniosków o udzielenie „pozwole emisyjnych” pomi dzy wnioskuj cymi, a przedstawicielami wła ciwych organów. Nie s to działania wymagane przez prawo, ale nie s te przez prawo zabronione, a pozwalaj na uproszenie i przyspieszenie procesu rozpatrywania wniosku. Działania tego typu mog by traktowane jako swoista faza „przedwnioskowa”, w czasie, której przyszły wnioskodawca b dzie miał mo liwo ustali z organem wła ciwym do wydania pozwolenia zintegrowanego, takie kwestie jak:

−

stopie szczegółowo ci wniosku, tak, aby wniosek był zrozumiały dla organu, lecz nie przysparzał nadmiernej pracy wnioskodawcy w czasie jego przygotowania, tj. np. jak szczegółowo nale y przedstawi we wniosku opisy technologii, procesów czy schematy instalacji, zakres materiałów referencyjnych (zazwyczaj wnioskodawca dysponuje szeregiem materiałów (raport o oddziaływaniu przedsi wzi cia na rodowisko czy przegl d ekologiczny, operat wodnoprawny, operat emisji hałasu czy emisji do powietrza, Dokumentacja Techniczno-Ruchowa (DTR) urz dze zawieraj ca m.in. cz stotliwo remontów, plan remontów instalacji itd., itp.).

−

struktura wniosku, gdy nie wydaje si konieczne nadmierne rozbudowywanie podstawowej cz ci wniosku, ale w jak najwi kszym mo liwym stopniu odesłanie do ró nego rodzaju dokumentów ródłowych, z których znacz ca cz mo e by ju w posiadaniu danego organu, albo ich powstanie było przez ten organ zainspirowane;

−

priorytety lokalnej polityki rodowiskowej, przedyskutowanie z organem, jakie s cele tej polityki, wynikaj ce m.in. z programów ochrony rodowiska (do stworzenia, których ró ne szczeble organów zobowi zuje art. 17 PO ),

− −

−

lokalne uwarunkowania rodowiskowe, jakie ograniczenia dla instalacji wynika b d z przyj tych wojewódzkich programów ochrony powietrza (wg art. 91 PO ) oraz programów dostosowania poziomu hałasu do dopuszczalnego (wg art. 119 PO ) monitoring (zakres) uzgodnienie które elementy rodowiska oraz które rozdaje emisji powinny by monitorowane w sposób ci gły, które okresowo, rodzaj systemu gromadzenia danych z monitoringu i zakres danych, które maj by dostarczane do organu, oraz cz stotliwo ich zestawiania, a tak e warunków korzystania z wód regionu rzecznego lub warunków korzystania z wód zlewni. akceptowalne wył czenia jawno ci, wst pne przedstawienie przez wnioskodawc , które dane chciałby wył czy post powania i dlaczego,

z jawno ci

−

ocena mo liwo ci wyst pienia oddziaływania transgranicznego wst pna dyskusja z organem o kryteriach wyst pienia mo liwo ci oddziaływania transgranicznego i ewentualnie o sygnałach w tej sprawie, które ju do organu trafiły,

−

analiza konieczno ci zastosowania programu dostosowawczego wspólna analiza czy ewentualne niedoci gni cia w stosunku do wymogów BAT wymagaj sporz dzenia takiego programu, czy te mo e by udzielone pozwolenie.

Przeprowadzenie fazy „przedwnioskowej” pozwoli na pó niejsze skrócenie czasu oceny wniosku procedury udzielania pozwolenia, lepsze i zgodne z oczekiwaniami organu przygotowanie wniosku, a tak e umo liwi organowi mobilizacj odpowiedniej grupy specjalistów do oceny przyszłego wniosku. WYDAWANIE POZWOLE Z analizy aktualnych przepisów prawnych oraz wymaga Dyrektywy IPPC wynika, e na procedur wydawania pozwolenia zintegrowanego powinny składa si nast puj ce elementy: 1. wst pne uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowo ci wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego (faza przedwnioskowa), w tym: a. identyfikacja ewentualnych oddziaływa transgranicznych (obligatoryjnie); b. ustalenie zakresu informacji, które wnioskuj cy chciałby wył czy publicznej (opcjonalnie);

z udost pniania opinii

2. formalne zło enie wniosku (po wniesieniu opłaty rejestracyjnej) oraz ewentualnie wniosku o wył czenie z udost pniania niektórych informacji zamieszczonych we wniosku; 3. publiczne ogłoszenie o przyst pieniu do rozpatrywania wniosku oraz publikacja informacji o miejscu wyło eniu wniosku, 4. przekazanie wniosku do rejestracji przez Ministra rodowiska, wraz z ewentualnym wnioskiem o wszcz cie post powania w sprawie transgranicznego oddziaływania na rodowisko; 5. szczegółowa analiza wniosku wraz z ewentualnym okre leniem koniecznych uzupełnie , 6. rozprawa administracyjna (fakultatywnie), 7. opracowanie i wydanie decyzji administracyjnej w sprawie pozwolenia zintegrowanego. 8. podanie do publicznej wiadomo ci informacji o zamieszczeniu w publicznie dost pnym wykazie danych o pozwoleniu 9. przekazanie pozwolenia Ministrowi rodowiska do rejestracji Zakłada si , e procedura wydawania zintegrowanego pozwolenia b dzie mie docelowo raczej charakter negocjacji pomi dzy stronami, ni arbitralnego ustalania ogranicze przez organ wydaj cy pozwolenie. Praktyka taka nie była stosowana dotychczas w znacz cym zakresie w polskim systemie post powania administracyjnego w ochronie rodowiska. Zgodnie z obecnymi regulacjami prawnymi post powanie w sprawie udzielenia pozwolenia zintegrowanego nie powinno trwa dłu ej ni 2 miesi ce. Poniewa czas ten liczony jest w sposób

ci gły (bez uwzgl dnienia dni wolnych od pracy) oznacza to, e efektywna liczba dni na przeprowadzenie post powania jest zale na od okresu kalendarzowego i jest znacz co mniejsza. Jednocze nie do czasu trwania post powania nie jest wliczany czas, w którym: -

wnioskodawca przygotowuje uzupełnienie wniosku

-

powołany przez organ biegły przygotowuje swoj opini

KPA dopuszcza wskazanie nowego terminu załatwienia sprawy, gdy niemo liwe jest dotrzymanie terminu ustawowego. O wyznaczeniu nowego terminu organ ma obowi zek powiadomi strony post powania. Ocenia si , e czas niezb dny na staranne przeprowadzenie zło onego w swej istocie post powania w sprawie wydania pozwolenia zintegrowanego b dzie wynosi : -

minimum 4 miesi ce, gdy wnioskodawca nie wnosi o wył czenie cz i informacji z jawno ci post powania, a organ pracuje na kilku kopiach wniosku

-

optymalnie 6 miesi cy

ci danych

przy czym w obu przypadkach nie uwzgl dniono czasu niezb dnego na przeprowadzenie post powania w sprawie oddziaływania transgranicznego. Jednak e dopiero dłu sza praktyka w prowadzeniu post powania w sprawie wydania pozwolenia zintegrowanego potwierdzi, jaki okres czasu jest rzeczywi cie optymalny. Programy dostosowawcze Ustawa Prawo ochrony rodowiska wprowadziła now instytucj prawn tzw. program dostosowawczy, który mo e w niektórych przypadkach ułatwi proces wdra ania wymaga BAT. Z programów dostosowawczych mog skorzysta instalacje wymagaj ce pozwolenia zintegrowanego, dla których organem wła ciwym do wydania pozwolenia jest wojewoda i które nie mog spełni obowi zuj cych wymaga ochrony rodowiska, a podj ły działania zmierzaj ce do spełnienia wymaga wynikaj cych z najlepszej dost pnej techniki oraz usuni cia szkód w rodowisku spowodowanych przez eksploatacj instalacji. Programy dostosowawcze, sporz dzone i wynegocjowane zgodnie z art. 422 ÷ 441 PO , podlegaj osobnej procedurze i zgodnie z art. 435 ust. 4 PO , stanowi integraln cz pozwolenia zintegrowanego. Nale y jednak zwróci uwag , e do wniosku o ustalenie programu dostosowawczego nale y m. in. doł czy wniosek o wydanie pozwolenia zintegrowanego, spełniaj cy wymagania ustawowe. KRAJOWE CENTRUM NAJLEPSZYCH DOST PNYCH TECHNIK Zamiar utworzenia Krajowego Centrum Najlepszych Dost pnych Technik (BAT) - jednostki wspomagaj cej Ministra rodowiska w realizacji zada zwi zanych z wdra aniem w Polsce postanowie Dyrektywy 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze (ang. integrated polution prevention and control - IPPC) – upowszechniono w szeregu oficjalnych dokumentów, w tym w II Polityce Ekologicznej Pa stwa oraz w Programie Implementacyjnym dla Dyrektywy 96/61/WE. Program Implementacyjny został przekazany oficjalnie Komisji Europejskiej w 2001 roku w trakcie negocjacji w obszarze „ rodowisko”. Równie w pierwszym, wst pnym Programie Wdra ania Dyrektywy IPPC w Polsce (opracowanym przez Ministerstwo rodowiska w 2000 roku) przyj to, e Krajowe Centrum BAT, b dzie prowadzi w imieniu Ministra zadania zwi zane ze ledzeniem zmian wymaga BAT oraz z przygotowywaniem polskich odpowiedników dokumentów referencyjnych BAT. Departament Inwestycji i Rozwoju Technologii przyj ł koncepcj ustanowienia Krajowego Centrum BAT poprzez powierzenie tych zada , utworzonemu w strukturze DIiRT Zespołowi ds. Najlepszych Dost pnych Technik. Rozwi zanie takie umo liwi realizacj zapisów Polityki Ekologicznej i Programu Implementacyjnego, przy zachowaniu pełnej kontroli Ministra nad działaniami Centrum w pierwszym, kluczowym etapie wdro enia Dyrektywy IPPC. Krajowe Centrum NDT b dzie realizowa nast puj ce zadania szczegółowe: −

utworzenie i bie ce aktualizowanie bazy danych i informacji o Najlepszych Dost pnych Technikach, ukierunkowanej w pierwszym rz dzie na wyniki prac i dokumenty Europejskiego Biura IPPC w Sewilli, ale zapewniaj ce równie dost p do tłumacze , lub co najmniej

abstraktów z dokumentów i wytycznych OECD, Banku wiatowego, Europejskiego Banku Rozbudowy i Rozwoju, EKG ONZ, WHO, mi dzynarodowych organizacji bran owych, takich jak International Union of Pured and Applied Chemistry, International Union of Pulp and Paper Industry, etc., czy narodowych organizacji takich jak EPA USA i podobne agencje w krajach unijnych; −

utworzenie i bie ce aktualizowanie bazy danych o warunkach okre lanych w polskich pozwoleniach zintegrowanych, zwłaszcza w odniesieniu do nowych instalacji, w celu zapewnienia mo liwo ci raportowania oraz stworzenia bazy odniesie dla organów wydaj cych pozwolenia;

−

utworzenie bazy danych o weryfikatorach (prowadzenie krajowej listy akredytowanych jednostek) uprawnionych do wydawania oceny zgodno ci wniosków z minimalnymi wymaganiami wynikaj cymi z Najlepszej Dost pnej Techniki,

−

identyfikacja i prowadzenie bazy danych o krajowych o rodkach pracuj cych w sferze usprawniania technologii, technik i metod organizacji pracy,

−

współpraca z jednostk prowadz c Krajowy Rejestr Emisji Zanieczyszcze ;

−

zapewnienie łatwego dost pu do tych baz dla zainteresowanych osób i instytucji, poprzez prowadzenie strony internetowej oraz działalno wydawnicz -przygotowywanie i inicjowanie opracowywania publikacji zawieraj cych materiały metodyczne i pomocnicze dla procedur wydawania pozwole ,;

−

rejestracja i archiwizowanie kopii pozwole i wniosków o wydanie pozwolenia;

−

weryfikacja merytoryczna tre ci wniosków i wydawanych pozwole – interweniowanie w przypadkach stwierdzenia ra cych rozbie no ci z koncepcj BAT dla danego rodzaju działalno ci;

-

analizowanie tre ci wniosków w celu identyfikacji najbardziej interesuj cych, zapewniaj cych optymaln ochron rodowiska jako cało ci koncepcji BAT, formułowanych przez operatorów instalacji;

-

opracowywanie dla Kompetentnego Organu IPPC – Ministra wła ciwego d/s rodowiska projektów rozporz dze okre laj cych minimalne wymagania, w tym zalecane graniczne wielko ci emisji, pozwalaj ce uzna dany obiekt za spełniaj cy wymogi Najlepszej Dost pnej techniki,

-

inicjowanie niezb dnych dla okre lania minimalnych wymaga rozwojowych i współpraca z jednostkami B-R,

-

reprezentowanie Ministra w organach roboczych Komisji Europejskiej działaj cych w zakresie zwi zanym z funkcjonowaniem Dyrektywy IPPC;

-

merytoryczne przygotowywanie i obsługa udziału Ministra w posiedzeniach ciał stanowi cych, przewidzianych w art. 19 Dyrektywy IPPC;

-

identyfikacja i przygotowywanie merytoryczne (szkolenia w zakresie wymogów IPPC) polskich ekspertów posiadaj cych kwalifikacje (przygotowanie zawodowe i do wiadczenie) predestynuj ce ich do uczestnictwa w pracach Technicznych Grup Roboczych (TGR) przy Europejskim Biurze IPPC i innych ciał zwi zanych z praktyczn realizacj dyrektywy IPPC.

-

organizacja i koordynacja prac polskich odpowiedników Forum Wymiany Informacji oraz bran owych Technicznych Grup Roboczych, wspomagaj cych działania Centrum w zakresie:

-

BAT prac badawczo-

przygotowywania projektów rozporz dze w sprawie minimalnych wymaga BAT; przygotowywania i konsultowania wytycznych i interpretacji dokumentów referencyjnych; konsultowania projektów dokumentów referencyjnych opracowywanych przez Biuro IPPC w Sewilli; formułowania polskiego stanowiska w odniesieniu do prac Technicznych Grup Roboczych afiliowanych przy Biurze IPPC w Sewilli; opiniowanie kandydatur polskich specjalistów oddelegowywanych do pracy w strukturach Biura IPPC w Sewilli; współpraca z zainteresowanymi organizacjami pozarz dowymi,

-

współpraca z krajowymi i mi dzynarodowymi bran owymi organizacjami przemysłowymi,

-

współpraca z podobnymi jednostkami Europejskiej,

-

Prowadzenie innych zada powierzonych przez Ministra rodowiska w sprawach zwi zanych z IPPC.

i instytucjami IPPC w krajach członkowskich Unii

Przyj to, e Krajowe Centrum BAT b dzie jednostk typu sztabowego, przede wszystkim organizuj c i inspiruj c prace nad okre leniem wymogów technicznych BAT, a nie wykonuj c je całkowicie samodzielnie.