PROGRAMOWANIE REHABILITACJI W CHOROBACH WEWNĘTRZNYCH

Fizjoterapia w chirurgii

Mgr Ewelina Żak Physiotherpay & Medicine www.pandm.org

Operacje na jamie brzusznej Powikłania są częste po operacjach na jamie brzusznej zwłaszcza po operacjach: • • • • •

Z dużą utratą krwi Z zapaleniem otrzewnej Wykonanych w trybie nagłym W ostrym zapaleniu trzustki Przy chorobach nowotworowych.

Dochodzi do spadku VC nawet o 75% (przy zabiegu na drogach żółciowych, żołądku i trzustce). Wynika to z: • Większego i dłużej trwającego wzdęcia jelit • Wyraźnego ograniczenia ruchomości przepony

W okresie przedoperacyjnym stosujemy: • Naukę ćwiczeń oddechowych odpowiednim torem • Naukę ćwiczeń efektywnego kaszlu • Kinezyterapię oddechową dla odpowiedniej jednostki chorobowej ewentualnie choroby układu oddechowego lub korektywę dla wad postawy • Naukę wstawania bokiem z łóżka.

CZĘŚCIOWE USUNIĘCIE ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY Stosujemy: • Od I – szej doby wysoka pozycja półsiedząca • Ćwiczenia przeciwzakrzepowe • Ćwiczenia oddechowe torem żebrowym • Ćwiczenia efektywnego kaszlu ze stabilizacją rany w pozycjach półsiedzącej, siedzącej • Oklepywanie • Wdech i odkasływanie są utrudnione przez dren, dlatego dopiero po jego usunięciu pacjent jest zdolny w pełni efektywnie wykonać te ćwiczenia • W miarę upływu czasu wprowadzamy ćwiczenia oddechowe torem przeponowym • Ćwiczenia w pozycjach siedzącej i stojącej z pogłębieniem ruchów kkg i kkd oraz tułowia

USUNIĘCIE PĘCHERZYKA ŻÓŁCIOWEGO Jest szczególnie wysokie ustawienie przepony po zabiegu, blizna w prawym podżebrzu, duże ograniczenia ruchu przepony po prawej stronie. Częste są po zabiegu zapalenia dolnych partii prawego płuca. Stosuje się: • Od I – szej doby wysoką pozycję półsiedzącą • Ćwiczenia przeciwzakrzepowe • Ćwiczenia oddechowe torem przeponowym zabezpieczające przed przyrośnięciem przepony do blizny, celem lepszego ukrwienia wątroby, ułatwienie odpływu wydzielin przez dren • Ćwiczenia efektywnego kaszlu w pozycji półsiedzącej ze stabilizacją rany • Oklepywanie • Po wyjęciu drenu – ćwiczenia w leżeniu na L boku z ruchami kkg, kkd i T • Ćwiczenia zwiększające ruchomość żeber zwłaszcza po P stronie, wykonując je w coraz wyższych pozycjach • Pionizacja w II – giej dobie, w I – szej u młodych i po laparoskopii.

WYCIĘCIE WYROSTKA ROBACZKOWEGO Zabieg jest wykonywany z reguły w trybie nagłym, nie ma więc okresu przedoperacyjnego. Stosujemy: • Od I – szej doby ćwiczenia oddechowe torem żebrowym • Ćwiczenia efektywnego kaszlu ze stabilizacją rany (prawy dół biodrowy) • Oklepywanie • Wysoka pozycja półsiedząca • Pionizacja w I – szej dobie, młodzi parę godzin po zabiegu (minimum 6h) • Ćwiczenia przeciwzakrzepowe.

PLASTYKA PRZEPUKLIN BRZUSZNYCH Przy przepuklinie pępkowej u noworodków stosuje się lepcowanie zamiast zabiegu operacyjnego. Wszystkie pozostałe przepukliny należy operować. U kobiet jest to zwłaszcza niebezpieczne bo może dojść do uwięźnięcia jajnika. Dzieci operujemy w okresie ich najmniejszej aktywności (np. po wakacjach).

Przygotowanie do zabiegu obejmuje: • Spirometrię w pozycji siedzącej • Gazometrię, tętno, ciśnienie • Próba odprowadzenia przepukliny (jelit) do brzucha tzw. symulacja pooperacyjna. W pasie mierzymy HR, RR, gazometrię, spirometrię. Po 1h powtarzamy pomiary. Zwykle parametry są gorsze w symulacji od wyjściowych. Jeżeli różnice są bardzo duże to chory dostaje pas do domu do chodzenia, do ćwiczeń (w staniu, siedzeniu, marszu). Pacjent ma w nim ćwiczyć kilka x dziennie. • Kontrola parametrów co 10 dni • Pacjent dostaje nakaz schudnięcia • Przeważnie po 4 miesiącach jest gotowy do zabiegu • Ćwiczenia w pasie wykonujemy tylko gdy nie ma pacjent w nim bólu.

Dla prognozy pooperacyjnej ma znaczenie: • Wielkość przepukliny • Czas choroby ze względu na zmiany warunków pracy dla przepony, po zlikwidowaniu przepukliny warunki te gwałtownie się zmienia i może dojść do komplikacji płucnych. Patogeneza przepuklin: • Idiopatyczne – nie ćwiczone mięśnie brzucha rozchodzą się (zwłaszcza m. prosty brzucha) • Kobiety w wieku przekwitania • Blizny pooperacyjne zwłaszcza po cesarskim cięciu, usunięciu pęcherzyka żółciowego, prawie zawsze gdy blizna ropiała.

Po zabiegu stosujemy: • Od I – szej doby wysoką pozycję półsiedzącą z wałkiem pod kolana • Naukę defekacji • Ćwiczenia przeciwzakrzepowe • Ćwiczenia efektywnego kaszlu z przytrzymaniem rany • Oklepywanie • Dużo ćwiczeń oddechowych torem żebrowym • Nembulizacja • Zmiany pozycji z przytrzymaniem blizny • wspomagane wydechy • nie wolno unosić głowy • pionizacja w IV – tej dobie ze względu na duże dolegliwości bólowe; przy pierwszej pionizacji zakładamy pas lub bandażujemy • delikatna gradacja ćwiczeń • chodzenie po schodach tylko przy dobrze znoszącym to pacjencie.

W domu: • właściwe ćwiczenia mięśni brzucha (osobno górą lub dołem, jeżeli dołem to NN osobno wykonują ruchy) • chodzenie po basenie • jazda na rowerze z niskim siodełkiem a wysoką kierownicą • przez pierwsze 6 m- cy pacjent wykonuje tylko lekkie ćwiczenia bo jest to czas największej ilości pojawiania się wznowy przepuklin • nie wolno dźwigać • duża ostrożność w wykonywaniu ćwiczeń z tłocznią brzuszną.

OPERACJE PRZY ZAPALENIU OTRZEWNEJ Są częste powikłania oddechowe ze względu na wysokie ustawienie przepony i znaczne ograniczenie jej ruchomości a nawet porażenie, oraz długo utrzymujące się wzdęcie jelit i brak ich perystaltyki.

Stosujemy: • intensywne ćwiczenia oddechowe • naprzemienne oddychanie torem przeponowym i żebrowym • ćwiczenia efektywnego kaszlu • oklepywanie • ćwiczenia przeciwzakrzepowe.

U chorego nieprzytomnego wentylowanego stosujemy: • odsysanie (najczęściej wykonuje to personel pielęgniarski) • pozycje ułożeniowe z częstą ich zmianą co 2h minimalnie, także na brzuch, bo chory nieprzytomny dąży do pozycji embrionalnej • ćwiczenia bierne • masaż.

OPERACJA TRZUSTKI • Operowana jest tylko ostra trzustka ze względu na małą przeżywalność. • Częsta u mężczyzn nadużywających alkohol. • Trzustka nie lubi ruchu, długo utrzymuje się wysoka temperatura. • Rak głowy trzustki jest nieoperacyjny. • Postępujemy jak z chorym nieprzytomnym. Około 10 – tej doby pionizacja.