Uwarunkowania prawne dla geotermii w Polsce Dr hab. inż. Barbara Tomaszewska, prof. IGSMiE PAN Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Zakład Odnawialnych Źródeł Energii i Badań Środowiskowych Pracownia Odnawialnych Źródeł Energii

Dr inż. Anna Sowiżdżał AGH –Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Katedra Surowców Energetycznych

Essen, 13.11.2014

REGULACJE PRAWNE - SYTUACJA OGÓLNA Prawo geologiczne i górnicze (od 2012 r.): zapisy ułatwiające działalność gospodarczą i inwestycje w sektorze geotermii poprzez skrócenie i uproszczenie niektórych procedur, zniesienie lub ograniczenie opłat i podatków: • Jednostopniowy system koncesji (koncesja tylko na eksploatację wód geotermalnych /wydaje marszałek województwa/, na poszukiwanie i rozpoznawanie – projekt robót geologicznych /zatwierdza marszałek) • Skrócenie postępowania koncesyjnego* • Zwolnienie z opłat za informację geologiczną używaną do celów projektowych • Obniżenie do 1% stawki opłaty za informację geologiczną do celów wydobywczych • Utrzymanie zerowej stawki opłaty za wydobywanie wody geotermalnej • Brak opłaty koncesyjnej i umowy na użytkowanie górnicze (tylko opłata skarbowa za wydanie decyzji) * m.in. poprzez ograniczenie liczby podmiotów w zakresie obowiązku uzgadniania przed wydaniem decyzji o wpływie środowiskowym inwestycji

REGULACJE PRAWNE - SYTUACJA OGÓLNA , cd. • Ustawa dot. OZE – oczekuje na wprowadzenie (projekt rządowy w trakcie procedowania): jest ukierunkowany na promowanie produkcji prądu elektrycznego, współspalanie, mikro-instalacje („prosumenci”), a nie – na ciepło z OZE (w tym geotermię)

• Krajowy Plan Działania dot. OZE do 2020 – 3% ciepła z geotermii, 2,5% pompy ciepła w końcowym zużyciu energii do 2020 r.

Uwarunkowania ekonomiczne projektów geotermalnych (wynikające z istniejącej sytuacji w zakresie głównych aktów prawnych: - Brak wsparcia/dotacji ze środków publicznych na poszukiwawcze/badawcze wiercenia geotermalne /2012/ - Wsparcie z różnych programów (krajowych, unijnych – strukturalnych, energii/środowiska, regionalnych) jest w pewnym zakresie dostępne na inne elementy infrastruktury, przede wszystkim powierzchniowej /dofinansowania, pożyczki, kredyty/ – przykłady w tym zakresie istnieją) - Brak Funduszu Ubezpieczenia Ryzyka Geologicznego (krótkoterminowego, długoterminiowego)

UWARUNKOWANIA PRAWNE DLA GEOTERMII W POLSCE PODSTAWOWY AKT PRAWNY Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. PRAWO GEOLOGICZNE I GÓRNICZE Prawo energetyczne

Prawo geologiczne i górnicze

Ustawa o zmianie ustawy o warunkach dopuszczalności nadzorowania pomocy publicznej dla przedsiębiorców

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Prawo ochrony środowiska

Ustawa o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

(Dz. U. Nr 163, poz. 981)

Prawo budowlane

Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, (..) ocenach oddziaływania na środowisko Prawo

wodne

NOWE PRAWO GEOLOGICZNE I GÓRNICZE (od 2012 r.)

• wody geotermalne zaliczone do kopalin objętych własnością górniczą • wykonywanie wierceń wymaga opracowania projektu robót geologicznych • organem administracji geologicznej w odniesieniu do wód geotermalnych jest marszałek województwa • wymagany jednostopniowy system koncesjonowania • wymagana jednokrotna opłata koncesyjna

NOWE PRAWO GEOLOGICZNE I GÓRNICZE (od 2012 r.), cd.

• wymagana jednorazowa umowa i opłata za użytkowanie górnicze • ustawy nie stosuje się do wykonywania wkopów oraz otworów wiertniczych o głębokości do 30 m w celu wykorzystania ciepła Ziemi • w związku z wykonywaniem otworów dla pozyskania ciepła Ziemi, o głębokości przekraczającej 100 m stosuje się przepisy o planach ruchu

Schemat podstawowych procedur w postępowaniu administracyjnym prowadzonym w celu pozyskania energii geotermalnej i/lub ciepła Ziemi

G

E

O

T

H

E

R

M

A

L

C

O

M

M

U

N

I

T

I

E

S

OPŁATY I KOSZTY OPŁATY SKARBOWE zatwierdzenie projektu robót geologicznych, wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia, zatwierdzenie planu ruchu, dokumentacji hydrogeologicznej, projektu zagospodarowania złoża

WYKUPIENIE PRAWA DO INFORMACJI GEOLOGICZNEJ

jeśli przedmiotem zagospodarowania jest istniejący/rekonstruowany odwiert

KOSZT WYKONANIA OTWORU WIERTNICZEGO/REKONSTRUKCJI

uzależniony od głębokości, warunków geologicznych, średnicy rur i ich rodzaju

OPŁATA KONCESYJNA I OPŁATA ZA UŻYTKOWANIE GÓRNICZE uzależniona od wielkości obszaru górniczego

PROCEDURY PRAWNE I FORMALNE W REALIZACJI CIEPŁOWNICZYCH PROJEKTÓW GEOTERMALNYCH BAZUJĄCYCH NA PŁYTKIEJ GEOTERMII /NISKOTEMPERATUROWEJ/

RODZAJE INSTALACJI GEOTERMALNYCH POMP CIEPŁA, GPC: Systemy zamknięte, które przenoszą ciepło do pompy ciepła za pomocą kolektora zabudowanego pod powierzchnią Ziemi. Medium transportującym ciepło jest substancja wypełniająca rury kolektora, krążąca w systemie zamkniętym, tj. bez bezpośredniego kontaktu z otoczeniem. Systemy otwarte, w których medium przenoszącym ciepło z górotworu do pompy ciepła jest woda podziemna ujmowana w studni (woda z odwodnień kopalnianych lub zatopionych wyrobisk górniczych). Po oddaniu ciepła wykorzystana woda odprowadzana jest do kanalizacji, górotworu, wód powierzchniowych lub użytkowana w innych celach (nawadnianie, cele pitne itp.).

SYSTEMY ZAMKNIĘTE Instalacje poziome/horyzontalne Prawo geologiczne i górnicze – wyłączone z ustawy Wskazane rozpoznanie przez geologa charakteru litologicznego gruntów i warunków hydrogeologicznych w rejonie budowy, w celu ich oceny z punktu widzenia efektywności odzysku ciepła przez wymiennik gruntowy (przepływ ciepła w gruncie zależy litologii i wilgotności gruntu).

Prawo budowlane – podlega przepisom ustawy

Projekt techniczny jest częścią składową projektu budowlanego i może być realizowany po wydaniu decyzji administracyjnej przez organ administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego szczebla powiatowego.

SYSTEMY ZAMKNIĘTE Instalacje w otworach palowych fundamentów budynków Prawo geologiczne i górnicze - wymaga rozpoznania geologiczno-inżynierskiego podłoża gruntowego 1. Opracowanie projektu robót geologicznych 2. Zatwierdzenie projektu w Starostwie Powiatowym

3. Realizacja robót geologicznych 4. Udokumentowanie warunków geologiczno-inżynierskich 5. Zatwierdzenie dokumentacji geologiczno-inżynierskiej. Prawo budowlane – podlega przepisom ustawy, „obiekt budowlany wymagający pozwolenia na budowę”

SYSTEMY ZAMKNIĘTE Instalacje pionowe w otworze wiertniczym Prawo geologiczne i górnicze Głębokość: 0-30 m (poza obszarami górniczymi) – wyłączone z ustawy PGG 30-100 – Projekt robót geologicznych >100 m – Projekt robót geologicznych + Plan ruchu Możliwy sprzeciw Starosty do projektowanych prac jeżeli sposób wykonywania zamierzonych robót geologicznych zagraża środowisku (art. 85 ust. 3). Prawo budowlane Wymagane zgłoszenie naziemnej obudowy odwiertów.

SYSTEMY OTWARTE Pobór wód podziemnych i wtłaczanie wykorzystanych wód do górotworu Prawo geologiczne i górnicze Wymaga realizacji prac geologicznych 1. Opracowanie projektu robót geologicznych 2. Zatwierdzenie projektu przez starostę powiatowego lub marszałka województwa 3. Realizacja robót geologicznych 4. Udokumentowanie zasobów eksploatacyjnych ujęcia wód podziemnych i warunków wtłaczania wód do górotworu 5. Zatwierdzenie dokumentacji hydrogeologicznej ustalającej zasoby eksploatacyjne ujęcia wód podziemnych oraz warunki wtłaczania wód do górotworu. Prawo wodne Pobór wód podziemnych w ilości powyżej 5 m3/d to szczególne korzystanie z wód, wymagające uzyskania pozwolenia wodnoprawnego. Woda po przepłynięciu przez wymiennik ciepła uznawana jest za ściek, a zrzut ścieków w ilości przekraczającej 5 m3/d także wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego

SYSTEMY OTWARTE

Pobór wód podziemnych i zrzut wód do cieku/zbiornika wodnego Prawo geologiczne i górnicze

Wymaga realizacji prac geologicznych Prawo wodne Pozwolenie wodnoprawne na:  pobór wód podziemnych w ilości powyżej 5 m3/d (art. 36)  wykonanie urządzeń wodnych,  zrzut „ścieków” do cieku/zbiornika powierzchniowego na warunkach zgodnych z rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi Prawo budowlane - zgłoszenie dot. wykonania obudowy ujęcia wód podziemnych.

Dziękujemy za uwagę!