Turystyka made in Grabia
TURYSTYKA MADE IN GRABIA GMINA BUCZEK Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Buczku (ul. Parkowa 2) – kościół gotycki z XII wieku, kilkukrotnie przebudowywany i restaurowany, ołtarz główny zawiera obraz Madonny z Dzieciątkiem oraz obraz św. Antoniego Padewskiego z Dzieciątkiem, szczątki fundatorów kościoła Buczkowskich spoczywają w prezbiterium. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
1
Zabytkowy park w Buczku o pow. 1,6 ha – pozostałość dawnego parku dworskiego, warto zwrócić uwagę na pomniki przyrody (5 drzew, są to: robinia akacjowa, 2 wiązy szypułkowe, jesion wyniosły, lipa drobnolistna) oraz aleję lipową przy ul. Szkolnej (44 lipy). Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
2
Zespół pałacowo-fabryczny w Grzeszynie – z początków XX wieku składający się z dworu, przędzalni oraz dwóch domów. Dwór jest zniszczony, lecz zamieszkały, zaś fabryka zrujnowana ( obiekty znajdują się w ewidencji konserwatorskiej). Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
3
SZLAKI TURYSTYCZNE (podkreślone w tekście miejscowości leżą na terenie opisywanej gminy)
Szlak Osady Braci Czeskich Niebieski, długość ok. 65 km, pieszy, dobre warunki dla kolarzy. Szlak pozwala odkryć ciekawy rozdział historii regionu łódzkiego. Na początku XIX w. w Zelówku i okolicach osiedlili się członkowie protestanckiej wspólnoty Braci Czeskich. Jako potomkowie wyznawców Jana Husa przyczynili się do rozszerzenia protestantyzmu wśród miejscowej ludności, a także rozwoju gospodarczego zasiedlanych okolic. Szlak wiedzie przez miejscowości związane z osadnictwem Braci Czeskich i ma na celu popularyzację i przybliżenie ich historii. Głównym punktem szlaku jest Zelów, gdzie do dnia dzisiejszego żyją potomkowie dawnych osadników pochodzenia czeskiego. W mieście działa Parafia Ewangelicko-Reformowana, a przy niej Muzeum Ośrodek Dokumentacji Dziejów Braci Czeskich, ul. Sienkiewicza 14a, 97-425 Zelów, www.zelandia.pl. Na szlaku biegnącym przez malownicze zakątki Wysoczyzny Łaskiej i Kotliny Szczercowskiej odnaleźć można liczne świątynie i cmentarze różnych wyznań, dwory, drewniane młyny wodne (np. Ldzań, Barycz) będące unikalnymi zabytkami techniki. S z l a k w i e d z i e: Chociw Łaski-Ruda-Chrząstawa-Faustynów-Walewice-Pożdżenice-ZelówZelówek-Bocianicha-Grzeszyn-Gucin-Rokitnica-Talar-Ldzań-Barycz-OstrówŁask Kolumna (PKS, PKP)
Źródło: Wydawnictwo Tekst
4
Szlak Rowerowy Zelów-Łask-Zelów Czerwony, rowerowy, długość ok. 65 km. Na trasie szlaku m.in. florystyczny i leśny rezerwat przyrody Jodły Łaskie w Gminie Sędziejowice. Najcenniejszym zbiorowiskiem jest grąd jodłowy oraz ponad 200-letnie dęby i sędziwe sosny. Jodły osiągają tu wysokość 40 m i są w bardzo dobrej kondycji. P r z e b i e g t r a s y: Zelów-Pożdżenice-Krześlów-Wygiełzów-Chajczyny-Petronelów-Buczek Luciejów-Sycanów-Rezerwat Jodły Łaskie-Łopatki-Łask-Wola Łaska-OstrówRokitnica-Jamborek-Karczmy-Kociszew- Bujny Szlacheckie-Bujny KsiężeŁobudzice-Zelów
Łódzka Magistrala Rowerowa (N-S) Czerwony, łączna długość 201,5 km, Gdańsk-Łódź-Kraków N a t e r e n i e G m i n y s z l a k p r o w a d z i p r z e z m i e j s c o w o ś c i: Czarny Las-Malenia-Strupiny-Sowińce-Grzeszyn-Gucin
Łódzki Szlak Konny Pomarańczowy, najdłuższy w Europie. Powstał w ramach projektu „Turystyka w siodle infrastruktura innowacyjnego i unikatowego produktu turystycznego”. Składa się z 2 pętli: wewnętrznej i zewnętrznej łącznie ponad 1800 km. Z inicjatywy lokalnych ośrodków jazdy konnej szlak wydłużył się o ponad 200 km nowych tras. Planowane jest wyznakowanie kolejnych nowych odcinków. Szlak łączy ponad 200 ośrodków jeździeckich, oferuje ponad 1000 atrakcji turystycznych. Pozwala na korzystanie z różnych form aktywnego wypoczynku; turystyki rowerowej, pieszej, wodnej. Liczne ośrodki jeździeckie oferują usługi uwzględniające różny poziom umiejętności jeździeckich turysty. Portal Turystyki Aktywnej „W siodle” (www.wsiodle.lodz.pl) zawiera wszystkie niezbędne informacje oraz pozwala łatwo i szybko zaplanować wymarzoną podróż. Buczek jest jedną z ciekawszych miejscowości na trasie Łódzkiego Szlaku Konnego, który prowadzi przez obszary leśno-rolne. S z l a k w G m i n i e B u c z e k w i e d z i e p r z e z m i e j s c o w o ś c i: Bachorzyn-Buczek-Buczek Pieńki-Sowińce-Grzeszyn Źródło: Wydawnictwo Tekst
5
GMINA DŁUTÓW
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa i Trzech Króli w Dłutowie z połowy XX wieku – wybudowany w latach 1948-1957 w zmodernizowanym stylu neoromańskim, trzynawowy. Kościół położony jest na wzgórzu, więc jego dwie wieże są bardzo rozpoznawalne i widoczne z dużej odległości. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Cmentarz w Dłutowie mogiła lotników z załogi samolotu „Łoś” Źródło: Wydawnictwo Tekst
6
Replika samolotu „Łoś” w Dłutówku Źródło: Wydawnictwo Tekst
Kaplica pw. św. Floriana w Hucie Dłutowskiej – odbudowana w miejscu kaplicy zniszczonej przez okupanta w czasie II wojny światowej. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
7
Kaplica Wniebowzięcia NMP w Tążewach - zbudowana w 1876 roku kryje w sobie pewną ciekawostkę. W stojącej obok dzwonnicy znajduje się dzwon z datą... 1225. Nie jest to jednak rok jego odlania (byłby to wtedy najstarszy zabytek w okolicy), ale numer. Jest to bowiem dzwon... kolejowy, zaadaptowany na potrzeby sakralne. Źródło : http://www.pabianicki.net.pl/tazewy.htm
Źródło: Dolina Rzeki Grabi - Rzeka Możliwości
Park dekoracyjno-leśny w Dłutowie - zajmuje powierzchnię kilku hektarów, znajdują się tutaj piękne okazy dorodnych drzew min. dębów, lecz niestety park jest bardzo zaniedbany i zaśmiecony. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
8
Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy Dąbrowa o pow. 56 ha znajdujący się na terenie Lasów Państwowych Nadleśnictwa Kolumna, ochroną objęte są 110-letnie jodły oraz kompleks stawów śródleśnych. Występują tu liczne rośliny wodne i bagienne, wśród nich rosiczka, oraz ptactwo wodne – perkozy, kaczki, mewy, czaple. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Borkowice zajmuje obszar ok. 450 ha, jest położony w leśnictwie Borkowice pomiędzy Dłutowem, Orzkiem i Łaziskami. W skład kompleksu wchodzą lasy porastające wydmy, oraz malowniczo położone liczne stawy. Źródło: Wydawnictwo Tekst
9
Źródło: Wydawnictwo Tekst
SZLAKI TURYSTYCZNE (podkreślone w tekście miejscowości leżą na terenie opisywanej gminy)
Łódzki Szlak Konny Pomarańczowy, najdłuższy w Europie. Powstał w ramach projektu „Turystyka w siodle – infrastruktura innowacyjnego i unikatowego produktu turystycznego”. Składa się z 2 pętli: wewnętrznej i zewnętrznej – obejmuje łącznie ponad 1800 km. Z inicjatywy lokalnych ośrodków jazdy konnej szlak wydłużył się o ponad 200 km nowych tras. Planowane jest wyznakowanie kolejnych nowych odcinków. Szlak łączy ponad 200 ośrodków jeździeckich, oferuje ponad 1000 atrakcji turystycznych. Pozwala na korzystanie z różnych form aktywnego wypoczynku: turystyki rowerowej, pieszej, wodnej. Liczne ośrodki jeździeckie oferują usługi uwzględniające różny poziom umiejętności jeździeckich turysty. Portal Turystyki Aktywnej „W siodle” (www.wsiodle.lodz.pl) zawiera wszystkie niezbędne informacje oraz pozwala łatwo i szybko zaplanować wymarzoną podróż. S z l a k w G m i n i e D ł u t ó w w i e d z i e p r z e z m i e j s c o w o ś c i: Czyżemin-Leszczyny Duże-Borkowice-Dłutówek-Mierzączka Duża-Drzewociny Źródło: Wydawnictwo Tekst
10
Źródło: Gospodarstwo Agroturystyczne „Dolina Koni” Wiktor Śpionek
Źródło: Gospodarstwo Agroturystyczne „Dolina Koni” Wiktor Śpionek
GMINA DOBROŃ
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Kościół pw. św. Wojciecha w Dobroniu – położony jest przy ul. Sienkiewicza 41 erygowany w 1780 r przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Antoniego Ostrowskiego 11
ufundowany przez Kapitułę Krakowską . Kościół jest drewniany (modrzewiowy), konstrukcji zrębowej, zbudowany na planie krzyża łacińskiego z trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Ołtarz główny wczesnobarokowy z rzeźbami świętych biskupów: Wojciecha i Stanisława i z obrazem Boga Ojca z połowy XVII w. W sąsiedztwie kościoła św. Wojciecha znajduje się zabytkowy park, który zajmuje obszar 3,4 ha, założony został w końcu XVIII wieku jako ogród dworski w stylu angielskim. W parku można podziwiać stare okazy dębów, lip, jesionów lub spacerować urokliwymi alejami. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Cmentarz wojenny z 1914 r. w Wymysłowie – Piaskach – spoczywa tutaj 654 żołnierzy armii niemieckiej generała Augusta von Mackensena, 71 żołnierzy armii rosyjskiej generała Pawła Plehwego. Oprócz tego pochowano tutaj nieznaną liczbę żołnierzy poległych w bitwie o Łódź w grudniu 1914 roku. Źródło : http://www.pabianicki.net.pl/wymyslow_piaski.htm
Cmentarz ewangelicko-augsburski w Wymysłowie – Obecnie zachowało się kilka ziemnych mogił, kilkanaście kamiennych nagrobków (część z inskrypcjami w języku niemieckim). Data powstania nekropolii pozostaje nieznana, choć z dat widniejących na nagrobkach można przyjąć, iż powstał w XIX wieku. Cmentarz jest nieczynny od 100 lat a na jego terenie chowano francuskich osiedleńców. Źródło: http://pl.wikipedia.org
Osada młyńska Talar – powstała w XIX wieku, jest położona po obu brzegach rzeki Grabi.
Źródło: Wydawnictwo Tekst
12
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Młyn jest sukcesywnie remontowany przez obecnych właścicieli, którzy gromadzą również różne narzędzia i urządzenia stosowane w młynarstwie gdyż planują otwarcie muzeum. Obok funkcjonuje bar z którego chętnie korzystają turyści. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Foto: A. Dominiak
Foto: A. Dominiak
Foto: A. Dominiak Źródło: Urząd Gminy w Dobroniu
Park dworski w Dobroniu Poduchownym – w sąsiedztwie kościoła św. Wojciecha znajduje się zabytkowy park, który zajmuje obszar 3,4 ha, założony został w końcu XVIII wieku jako ogród dworski w stylu angielskim. W parku można podziwiać stare okazy dębów, lip,
13
jesionów lub spacerować urokliwymi alejami. To jeden z najpiękniejszych parków w województwie łódzkim a najlepiej oglądać go jesienią. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Góry Dobrońskie – to wydmy położone pomiędzy Dobroniem a Chechłem obsadzone drzewostanem z sosny i brzozy celem ochrony przed wietrzną erozją. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Okazały dąb na Przystanku nr2 ,, Aleja Dębowa” Źródło: Wydawnictwo Tekst
Leśniczówka Dobroń – ścieżka przyrodniczo-edukacyjna, liczne tablice tematyczne do prowadzenia prelekcji, wiata kryta strzechą (aby skorzystać z możliwości zwiedzania skontaktować się z leśniczym leśnictwa Dobroń. Źródło: Wydawnictwo Tekst
14
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Dolina Grabi – utworzony w 1998 roku na powierzchni 4000 ha w obrębie gminy Dobroń, gminy Łask, miasta Łask, gminy Sędziejowice i Widawa. Ochroną objęte są koryto rzeki oraz znajdujące się w dolinie starorzecza, zbiorniki eutroficzne, wydmy śródlądowe, mokradła, łąki i lasy. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
15
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Mogilno – ma powierzchnię 68,5 ha, jego nazwa pochodzi od najbliższych wsi Mogilno Duże i Mogilno Małe. Ochroną objęta jest wydma śródlądowa porośnięta borem sosnowym. Źródło: http://pl.wikipedia.org
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Dobroń - jest położony w Leśnictwie Mogilno na powierzchni 221,036 ha. Ochroną objęte są wydmy śródleśne oraz torfowiska w różnych fazach sukcesji. Występują tu liczne gatunki roślin chronionych w tym rosiczka okrągłolistna, grzybień północny, widłak torfowy. Źródło: Wydawnictwo Tekst
SZLAKI TURYSTYCZNE (podkreślone w tekście miejscowości leżą na terenie opisywanej gminy)
Szlak Dobroń-Talar Żółty, pieszy, rowerowy, ok. 6 km. Trasa doprowadza do najciekawszych fragmentów rzeki Grabi i młyna w Talarze. Umożliwia także obejrzenie kamieniołomów w Mogilnie. P r z e b i e g t r a s y: Dobroń (PKP)-Dobroń Mały-Dobroń Duży-Mogilno Duże-Ldzań-Talar
16
Szlak Pabianice-Łask Zielony, pieszy, dostępny dla turystyki rowerowej, długość 26 km, w przeważającej części szlak leśny. Szlak umożliwia poznanie Lasu Karolewskiego wraz z torfowiskami, malowniczej rzeki Grabi wraz z otaczającymi ją łąkami i lasami, młynów w osadzie Talar, doprowadza do Łasku, gdzie znajdują się ciekawe zabytki architektury i sztuki sakralnej. P r z e b i e g t r a s y: Pabianice (PKP)-Las Ostrów-Łask (PKP)
Karolewski-Hermanów-Terenin-Mogilno-Róża-Talar-
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Szlak Pabianice-Chechło Niebieski, dla pieszych i rowerzystów, ok. 7 km. Szlak atrakcyjny przyrodniczo, ciekawe runo leśne i bogaty drzewostan stwarzają dogodne warunki odpoczynku. P r z e b i e g t r a s y: Pabianice (PKP)-Karolew-Hermanów-Las Chechło-Chechło (PKP)
Szlak „Osady Braci Czeskich” Niebieski, długość ok. 65 km, pieszy, dobre warunki dla kolarzy.
17
Szlak pozwala odkryć ciekawy rozdział historii regionu łódzkiego. Na początku XIX w. w Zelówku i okolicach osiedlili się członkowie protestanckiej wspólnoty Braci Czeskich. Jako potomkowie wyznawców Jana Husa przyczynili się do rozszerzenia protestantyzmu wśród miejscowej ludności, a także rozwoju gospodarczego zasiedlanych okolic. Szlak wiedzie przez miejscowości związane z osadnictwem Braci Czeskich i ma na celu popularyzację i przybliżenie ich historii. Głównym punktem szlaku jest Zelów, gdzie do dnia dzisiejszego żyją potomkowie dawnych osadników pochodzenia czeskiego. W mieście działa Parafia Ewangelicko-Reformowana, a przy niej Muzeum Ośrodek Dokumentacji Dziejów Braci Czeskich, ul. Sienkiewicza 14a, 97-425 Zelów, www.zelandia.pl. N a t e r e n i e G m i n y s z l a k w i e d z i e p r z e z m i e j s c o w o ś c i: Talar-Ldzań-Barycz
Szlak Pabianice-Kolumna Czerwony, pieszy i rowerowy, długość ok. 19 km. Szlak prowadzi przez Las Karolewski z mieszanym drzewostanem. Istniejące w lesie rozlewisko wraz z torfowiskiem ma być w przyszłości rezerwatem. Między Mogilnem a Kolumną znajduje się teren wydmowy, porośnięty częściowo lasem sosnowym, ponadto płyną tu dwie rzeki: Grabia i Pałusznica. P r z e b i e g t r a s y: Pabianice (PKP)-Karolew-Hermanów-Terenin (gajówka)-Mogilno MałeMogilno Duże-rzeka Pałusznica-rzeka Grabia-Kolumna (PKP)
Źródło: Wydawnictwo Tekst
18
Szlak Kajakowy Nad Grabią Szlak rozpoczyna się w osadzie Talar, gdzie podziwiać można dwa zabytkowe młyny z XIX w. Dość spokojny początkowo nurt rzeki daje okazję do podziwiania wysokich piaszczystych brzegów i urokliwych plaż. Pierwszą przeszkodą na trasie jest tama w Baryczy, aby ją pokonać, trzeba przenieść kajaki, można też zobaczyć zabytkowy młyn. Po drugiej stronie tamy brzegi rzeki porasta gęsta roślinność, nurt przyspiesza szlak nieustannie się zmienia i zaskakuje w dużej mierze za sprawą zamieszkujących dolinę Grabi bobrów. Oprócz bobrów, na szlaku można spotkać także wydrę, zimorodka oraz wielu przedstawicieli rodziny ptaków wodno-błotnych. Niezwykle popularnym miejscem jest niewielki most w Baryczy, gdzie można odpocząć na plaży, jak również zakupić niezbędne produkty w miejscowym sklepiku. Dalej szlak prowadzi w stronę Kolumny, gdzie czekają kamienne progi, piękne łąki oraz największa w okolicy plaża znajdującą się nieopodal dawnego baru „Pod Bykiem”. Na odcinku Kolumna – Łask koryto rzeki ulega znacznemu poszerzeniu, występują wypłycenia i łachy. Szlak kończy się w Łasku nad zalewem „Zajączek”.
Szlak Kolumna-Lutomiersk Czerwony, pieszy, dla kolarzy trudny, długość 18 km. Trasa łącząca letniskowe osiedle Kolumna (obecnie dzielnica Łasku, kiedyś miasto nad Grabią, gdzie w latach 30-tych XX w. wybudowano drewniane wille z werandami przeznaczone dla letników) z dawnym miastem Lutomiersk. Prowadzi przez młode i urozmaicone lasy oraz wsie położone wśród pól uprawnych, przechodzi w nawodnione licznymi, drobnymi ciekami wodnymi łąki, m.in. dlatego w okresie długotrwałych deszczów jazda na rowerze jest utrudniona. P r z e b i e g t r a s y: Kolumna (PKP)-Poleszyn-Janowice-Włodzimierz-Lutomiersk
Łódzka Magistrala Rowerowa (N-S) Czerwony, łączna długość 201,5 km, Gdańsk-Łódź-Kraków N a t e r e n i e G m i n y p r z e b i e g a p r z e z m i e j s c o w o ś c i: Wymysłów-Wincentów-Mogilno-Ldzań
19
Łódzki Szlak Konny Pomarańczowy, najdłuższy w Europie. Powstał w ramach projektu „Turystyka w siodle – infrastruktura innowacyjnego i unikatowego produktu turystycznego”. Składa się z 2 pętli: wewnętrznej i zewnętrznej – obejmuje łącznie ponad 1800 km. Z inicjatywy lokalnych ośrodków jazdy konnej szlak wydłużył się o ponad 200 km nowych tras. Planowane jest wyznakowanie kolejnych nowych odcinków. Szlak łączy ponad 200 ośrodków jeździeckich, oferuje ponad 1000 atrakcji turystycznych. Pozwala na korzystanie z różnych form aktywnego wypoczynku: turystyki rowerowej, pieszej, wodnej. Liczne ośrodki jeździeckie oferują usługi uwzględniające różny poziom umiejętności jeździeckich turysty. Portal Turystyki Aktywnej „W siodle” (www.wsiodle.lodz.pl) zawiera wszystkie niezbędne informacje oraz pozwala łatwo i szybko zaplanować wymarzoną podróż. N a t e r e n i e G m i n y w i e d z i e p r z e z m i e j s c o w o ś c i: Wymysłów-Markówka-Dobroń (PKP)-Ldzań-Talar
Źródło: Wydawnictwo Tekst
20
Szlak „Imienia Św. M. M. Kolbego” Niebieski, rowerowy. N a t e r e n i e G m i n y w i e d z i e p r z e z m i e j s c o w o ś c i: Chechło (PKP)-Wincentów-Poleszyn-Orpelów
Szlak Okrężny Wokół Łodzi Czerwony, pieszy, dostępny dla rowerów. Szlak turystyczny aglomeracji łódzkiej ma charakter pętli o długości ok. 177 km. Przebiega przez Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich, Wysoczyznę Łaską oraz Wysoczyznę Bełchatowską. N a t e r e n i e G m i n y s z l a k w i e d z i e p r z e z m i e j s c o w o ś c i: Mogilno-Ldzań-rzeka Grabia-Barycz Źródło: Wydawnictwo Tekst
GMINA DRUŻBICE
Kościół św. Ignacego Loyoli w Suchcicach Źródło: Wydawnictwo Tekst
21
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Kościół św. Ignacego Loyoli w Suchcicach Kościół modrzewiowy, kryty gontem, wewnątrz wyłożony nowymi deskami sosnowymi. Erygowany 25 XII 1780 r. przez abp gnieźnieńskiego Antoniego Ostrowskiego. Ołtarz główny i 2 ołtarze boczne z desek, obciągnięte płótnem malowanym temperą. W ołtarzu głównym obrazy św. Ignacego Loyoli i Świętej Trójcy. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Kościół pw. Św. Floriana w Wadlewie – został erygowany przez abp łódzkiego Władysława Ziółka 28 sierpnia 1994 r. Kamień węgielny w 1995 r. poświęcił Jan Paweł II, wmurował w 1996 r. abp Władysław Ziółek. Budowę rozpoczęto w 1999 r. wg projektu arch. Elżbiety Kucharczyk.
22
Kościół w konwencji tradycyjnej, jednonawowy. Budowę zakończono 31 VII 1998 r. Konsekrowany 2 VIII 1998 r. przez abpa Władysława Ziółka. Źródło: www. archidiecezja.lodz.pl
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Kościół pw. św. Rocha w Drużbicach – Kościół z początku XX wieku wybudowany w stylu neogotyckim według projektu Kornela Szrettera . Źródło: Wydawnictwo Tekst
Cmentarze ewangelickie w Rasach (gdzie zachowały się szczątki jedynie trzech grobów) i Stokach (gdzie pozostały fragmenty kilkunastu grobów) – obydwa bardzo zaniedbane. Najstarsze groby pochodzą z XIX wieku. Źródło: Wydawnictwo Tekst
23
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Obelisk w Patoku – upamiętniający katastrofę samolotu „Łoś” z 4.09.1939 r. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Młyn wodny w Chynowie – wybudowany na przełomie XIX i XX wieku, drewnianomurowany (murowany parter, drewniane piętro), nieczynny od 1960 roku, położony nad Małą Widawką dopływem Grabi. Dostępny do zwiedzania z Właścicielem. Źródło: Wydawnictwo Tekst
24
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Młyn Zalepa – wybudowany w XIX wieku, drewniany młyn wodny położony nad rzeką Grabią, ok. 1 km na północ od Drużbic. Pięknie położony, obecnie nieczynny. Właściciele pozwalają na zwiedzanie obiektu. Źródło: Wydawnictwo Tekst
25
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Młyn Kuców – z początku XX wieku położony w miejscowości Wdowin nad rzeką Grabią. Młyn jest czynny, od 1957 roku napęd turbiną wodną zastąpiono silnikiem elektrycznym. Można go zwiedzać po wcześniejszym umówieniu się z właścicielem. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Dworek w Głupicach – został zbudowany w połowie XIX wieku przez Władysława Bykowskiego, przebudowany w XX wieku, do 1944 r. należał do rodu Walickich. Po wojnie był zamieszkiwany przez przypadkowych lokatorów, aż popadł w kompletną ruinę. Wokół dworu pozostałości ogrodu z olbrzymimi kilkusetletnimi dębami (pomnikami przyrody). Źródło: Wydawnictwo Tekst
26
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Dworek w Bukowiu Dolnym – klasycystyczny dwór murowany z pierwszej połowy XIX wieku w kształcie przypominającym podkowę. Na froncie budynku portyk wsparty na kolumnach (było ich sześć) zwieńczony trójkątnym szczytem. Obecnie dwór jest zrujnowany, a otaczający go ogród jest również zaniedbany. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Dwór Wrzosy – nawiązuje do klasycyzmu. Jest to budowla drewniana, modrzewiowa, kryta dachem polskim. Do dworu prowadzi aleja dębowa. Zabytek należy do osoby prywatnej i jest zamieszkały i jest remontowany. Wrzosy położone są na północ od trasy nr 8/E67 Bełchatowa do Piotrkowa (kierunek na Suchcice za Dobrzelowem, a następnie po ok. 500 m w lewo). Źródło: Wydawnictwo Tekst
27
SZLAKI TURYSTYCZNE (podkreślone w tekście miejscowości leżą na terenie opisywanej gminy)
Szlak kajakowy Wśród pól i lasów przez teren gminy przepływa Grabia. Jej nurt jest spokojny i sprzyja uprawianiu kajakarstwa. Na całej długości trasy znajduję się plaże z miejscami na kąpiel w czystej rzece. Źródło: „Dolina rzeki Grabi-rzeka możliwości”
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Szlak rowerowy (45 km) P r z e b i e g t r a s y: Bełchatów-Dobrzelów-Parasolka-Bukowie Górne-Bukowie Dolne-KazimierzówDrużbice-Rawicz-Góra Krzemieniec-Jezioro Krzemieniec-DziewulinyBoryszów-Stary Krzepczów-Gadki-Wdowin Kolonia-Emilianów-StefanówSuchcice-Mzurki-Huta-Wielopole-Dobrzelów-Bełchatów. Warto w Drużbicach zatrzymać się na dłużej i zwiedzić kościół zlokalizowany przy samej trasie. W Suchcicach podobnie warto zobaczyć drewniany kościół. Źródło: NaszBełchatów.pl
28
GMINA ŁASK
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Michała Archanioła w Łasku (kolegiata), jest położony przy ul. Warszawskiej 15. Fundatorem był Jan Łaski, Prymas Polski. Kościół został zbudowany w latach 1517–1523 w stylu późnego gotyku, Po pożarze, w 1749 roku, kolegiata zyskała elementy barokowe. wnętrze rokokowe, w nawie bocznej znajduje się XVI-wieczna alabastrowa płaskorzeźba Madonny z Dzieciątkiem będąca celem pielgrzymek. Obiekt wpisany został w 1967 roku do rejestru zabytków. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Kościół pw. św. Ducha w Łasku – zbudowany w 1666 r. z bali modrzewiowych, dach kryty gontem, wewnątrz dekorowany muszelkami. Obecnie pełni funkcję kościoła garnizonowego. Obiekt wpisany został w 1967 roku do rejestru zabytków. Źródło: Wydawnictwo Tekst
29
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Park miejski w Łasku – położony na północy miasta (pomiędzy drogą krajową Łódź-Kalisz a rzeką Grabią), rośnie w nim ok. 50 gatunków drzew i krzewów głównie liściastych. Obecnie najcenniejszy starodrzew stanowią wiązy szypułkowe, lipy drobnolistne, klony, dęby, graby. Źródło: Wydawnictwo Tekst
30
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Kolumna-Las” w Łasku – utworzony w 1993 roku, położony w granicach miasta, zajmuje powierzchnię 365 ha. Ochroną objęty jest starodrzew sosnowy wraz z historyczną drewnianą zabudową letniskową. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Dwór w Ostrowie – eklektyczny dwór murowany zbudowany przez Janusza Szweycera w latach 1917-18 według projektu Romualda Gutta (projektował m.in. budynek GUS w Warszawie), ustawiony frontem „według nieba i zwyczaju polskiego za pięć dwunasta”. Po II wojnie światowej użytkowany jako ośrodek wypoczynkowy. Położony na terenie należącym do Zespołu Szkół Ogrodniczych, a obecnie jest w trakcie remontu. Obok dworu znajduje się zadbany park pozostałość dawnego parku w stylu angielskim. Źródło: Wydawnictwo Tekst
31
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Kościół pw. św. Wojciecha i św. Mikołaja w Borszewicach – neogotycki, zbudowany na przełomie XIX i XX wieku, warto zobaczyć rzeźby barokowe Chrystusa i św. Jana. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Dwór w Woli Bałuckiej – neoklasycystyczny dwór murowany z ok. 1830 roku, wcześniej stał tu dwór drewniany. Po 1981 roku został wykupiony przez prywatnego właściciela i wyremontowany. Obiekt położony w ogrodzie, słabo widoczny od strony drogi (ze względu na okazały starodrzew). Źródło: Wydawnictwo Tekst
32
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Dwór obronny w Łopatkach – murowany, renesansowy obiekt z połowy XVI wieku (prawdopodobnie z inicjatywy wojewody Jarosława Łaskiego), we wnętrzu zachowało się oryginalne sklepienie kolebkowe. Obecnie znajduje się w rękach prywatnych., pełni funkcję budynku gospodarczego. Właściciele chętnie udostępniają dwór do zwiedzania. Źródło: Wydawnictwo Tekst
33
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Dwór w Gorczynie – Murowany dwór w Gorczynie został wzniesiony w końcu XVIII stulecia. Przebudowywano go m.in. w początkach XIX w. Jest to budowla parterowa kryta dachem łamanym polskim. Fasadę frontową dworu zdobi portyk wsparty na czterech kolumnach. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Rzeka Grabia – długość 77 km, powierzchnia dorzecza 813 km2. Wypływa jako Grabówka na północny wschód od wsi Grabica, uchodzi powyżej Rogóźna na polach wsi Grabno. Maksymalna rozpiętość wahań stanów wody w dolnym biegu – 2,5 m.
34
Fauna rzeki odznacza się niezwykłym bogactwem. Badania zoologiczne prowadzone tu przez Uniwersytet Łódzki od 1928 roku wykazały występowanie 800 gatunków, w tym 80 odkrytych po raz pierwszy w Polsce i 2 nowych dla nauki. W wodach rzeki bytują chronione, rzadkie i zagrożone gatunki bezkręgowców. Źródło: http://pl.wikipedia.org
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Park podworski i relikty dworu w Zielęcicach – stary i zaniedbany park w stylu angielskim, o powierzchni 3.2 ha z resztkami dworu wbudowanymi w mury świetlicy, poniżej przepływa Grabia . Z brzegu można podziwiać pięknie meandrującą rzekę oraz wsłuchać się w szum przepływającej wody. W okresie międzywojennym w dworze przebywał Jarosław
35
Iwaszkiewicz, który słuchał tu wierszy recytowanych przez Świętopełka Karpińskiego, młodego poetę z Łasku. Nieopodal przepływa rzeka Grabia. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Dwór i park w Karszewie – pozostałości rozległego zespołu dworskiego, obecnie nie zostało praktycznie nic oprócz parku i stawu. Neoklasycystyczny, murowany dwór z połowy XIX wieku z naczułkowym dachem krytym dachówką stał jeszcze kilkanaście lat temu. Przy dworze znajdował się też spichlerz. Dziś teren podzielony jest na prywatnych właścicieli i znajdują się tu działki rekreacyjne. Źródło http://www.zamkilodzkie.pl/pliki/karszew.htm
Cmentarz żydowski w Łasku – został założony na początku XIX wieku i zajmuje powierzchnię około 2 ha, na której zachowało się około stu nagrobków (w tym siedem sarkofagów), z których pięćdziesiąt ma czytelne napisy . Cmentarz znajduje się na południe od centrum miejscowości, w miejscu zwanym Podłaszcze. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Izba Muzealna pn. Muzeum Historii Łasku ul. 9 Maja 6, 98-100 Łask Powstało w czerwcu 1997 r. z inicjatywy miejscowego społeczeństwa i bibliotekarzy. Wchodzi dziś w skład Biblioteki Publicznej im. Jana Łaskiego Młodszego i mieści się w pomieszczeniach piwnicznych książnicy. Placówka ma charakter regionalny. Ponieważ prawie wszystkie eksponaty pochodzą z darów mieszkańców miasta i okolicznych miejscowości, nie stanowią one jeszcze spójnej ekspozycji. Dotyczą jednak historii oraz kultury ziemi łaskiej.
36
Źródło: Biblioteka Publiczna w Łasku
Źródło: Biblioteka Publiczna w Łasku
Wśród zgromadzonych już eksponatów na szczególną uwagę zasługują dokumenty notarialne, stare księgi szpitalne, oryginalne świadectwa cechowe, sztandary z okresu I wojny światowej i wiele innych pamiątek kultury materialnej i duchowej, m.in. z okresu zaborów. Na uwagę zasługuje zbiór starych fotografii i pocztówek. Powiększając systematycznie swoje zbiory, muzeum jest placówką nie tylko dokumentującą, ale i inspirującą dalsze badania związane z przeszłością ziemi łaskiej. Muzeum jest przedmiotem dumy wszystkich mieszkańców, także tych żyjących dziś w różnych zakątkach kraju, ale związanych z miastem nićmi sympatii i miłości. Eksponaty poza wartością historyczną spełniają ważną rolę wychowawczą. Muzeum odwiedzają dzieci i młodzież szkolna, na tle eksponatów odbywają się popularne w mieście lekcje biblioteczne i muzealne. Źródło: Biblioteka Publiczna w Łasku
37
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy Dolina Grabi (na terenie gmin Łask, Dobroń, Sędziejowice, Widawa i miasto Łask). Powierzchnia całkowita wynosi 4007 ha. Obok koryta rzeki Grabi ochroną objęte są tu znajdujące się w jej dolinie: starorzecza, drobne zbiorniki eutroficzne, wydmy śródlądowe, mokradła, niżowe i górskie świeże łąki, lasy łęgowe, olsowe i bory sosnowe. Rzeka ta odznacza się niezwykłym bogactwem fauny (800 gatunków), w tym wiele gatunków rzadkich i chronionych. Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Obszar Chronionego Krajobrazu Środkowej Grabi (na terenie gmin Łask Buczek i Dobroń) – łączna powierzchnia wynosi 6558 ha z czego ok. 502,32 ha stanowią lasy
38
zarządzane przez leśnictwa: Grabia, Dobroń, Kopyść, Sędziejowice i Luciejów w nadleśnictwie Kolumna wchodzące w skład RDLP w Łodzi. Obszar znajduje się na Wysoczyźnie Łaskiej obejmując dolinę rzeki Grabii w jej środkowym biegu wraz z dopływami: Pałusznicą i Końską. Grabia, będąca prawostronnym dopływem Widawki (dorzecze Odry) jest uznawana za jedną z najczystszych rzek nizinnych w Polsce. Na terenie obszaru znajdują się liczne starorzecza i niewielkie naturalne zbiorniki eutroficzne, a rzeka na tym odcinku silnie meandruje. Środowisko jest zróżnicowane: występują tu wydmy śródlądowe pokryte murawami napiaskowymi jak i mokradła oraz tereny podmokłe. Znajdują się tu też liczne niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie. Źródło: http://pl.wikipedia.org/
Młyn w Zielęcicach – powstał w 1947 roku, jest to murowany młyn z drewnianym szczytem, działający do dziś, stanowiący dziś własność prywatną. Istnieje możliwość zwiedzania po wcześniejszym umówieniu się z właścicielem Młyn ten jest jedną z atrakcji znakowanego na żółto Szlaku Młynów nad Grabią, wiodącego wzdłuż tej rzeki z Kolumny do Widawy. Źródło : http://pl.wikipedia.org
SZLAKI TURYSTYCZNE (podkreślone w tekście miejscowości leżą na terenie opisywanej gminy)
Łask od 1422 r. posiada prawa miejskie, przez stulecia był siedzibą znanego rodu Łaskich, a od XVI wieku ważnym ośrodkiem produkcji sukna oraz miejscem targów i jarmarków. Dzielnicą Łasku jest pięciotysięczna Kolumna, powstała w końcu XIX wieku jako osiedle letniskowe. Łask realizuje edukacyjny program ekologiczny dla uczniów szkół łaskich pn. ,,Łaskie Bociany” a życie bocianów w gnieździe można obserwować na kamerze internetowej www.bociany.lask.pl
Źródło: Wydawnictwo Tekst
39
• Punkt Informacji Turystycznej w Łasku Plac Lotników Łaskich 1, 98-100 Łask tel. 43 675 37 76, fax 43 677 05 78 e-mail:
[email protected], www.pttklask.ex2.pl • Albin Gajda Oferuje swoje usługi jako doświadczony przewodnik turystyczny po Łasku. tel. 43 675 37 87, tel. 601 052 137
Szlak Młynów nad Grabią Żółty, pieszy, długość 36 km. Szlak jest atrakcją dla turystów, bowiem łączy zachowane elementy architektury przemysłowej w postaci licznych młynów (6 młynów wodnych zbudowanych nad rzeką Grabią) z unikatową przyrodą Obszaru Chronionego Krajobrazu Rzeki Grabi, Parku Krajobrazowego Międzyrzecza Warty i Widawki oraz zabytkami Łasku. Grabia jest jedną z najczystszych rzek województwa łódzkiego. Jej brzegi zamieszkuje liczne ptactwo, bobrze rodziny i wydry. Do najpopularniejszych zabytków na trasie należy młyn „Krzywda” we wsi Brzeski, który pięknie wkomponował się w okalającą go przyrodę. Źródło: http://www.lask.pl/node/255
Szlak Młynów nad Grabią łączy ze sobą następujące m i e j s c o w o ś c i: Łask Kolumna-Łask-Orchów–Okup Fabryczny-Zielęcice-Wola MarzeńskaMarzenin–Kustrzyce-Lichawa-Emilianów-Brody-Brzeski-Kobuzy-Grabica-Wola Wężykowa-Siedlce.
Szlak „Osady Braci Czeskich” Niebieski, długość ok. 65 km, pieszy, dobre warunki dla kolarzy. Szlak pozwala odkryć ciekawy rozdział historii regionu łódzkiego. Na początku XIX w. w Zelówku i okolicach osiedlili się członkowie protestanckiej wspólnoty Braci Czeskich. Jako potomkowie wyznawców Jana Husa przyczynili się do rozszerzenia protestantyzmu wśród miejscowej ludności, a także rozwoju gospodarczego zasiedlanych okolic. Szlak wiedzie przez miejscowości związane z osadnictwem Braci Czeskich i ma na celu popularyzację i przybliżenie ich historii. Głównym punktem szlaku jest Zelów, gdzie do dnia dzisiejszego żyją potomkowie dawnych osadników pochodzenia czeskiego.
40
Źródło: Wydawnictwo Tekst
W mieście działa Parafia Ewangelicko-Reformowana, a przy niej Muzeum Ośrodek Dokumentacji Dziejów Braci Czeskich, ul. Sienkiewicza 14a, 97-425 Zelów, www.zelandia.pl. Źródło: http://www.lask.pl/node/255
S z l a k w i e d z i e p r z e z: Chociw Łaski-Ruda-Chrząstawa-Faustynów-Walewice-Pożdżenice-ZelówZelówek-Bocianicha-Grzeszyn-Gucin-Rokitnica-Talar-Ldzań-Barycz-OstrówŁask Kolumna (PKS, PKP)
Szlak Okrężny wokół Łodzi Czerwony, pieszy, dostępny dla rowerów, szlak turystyczny aglomeracji łódzkiej ma charakter pętli o długości ok. 177 km. Przebiega przez Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich, Wysoczyznę Łaską oraz Wysoczyznę Bełchatowską. Na szlaku są liczne uroczyska leśne będące pozostałością po dawnej Puszczy Łódzkiej oraz obszary wydmowe w okolicach Tuszyna, Pabianic i Łasku. Trasa podzielona jest na mniejsze odcinki i w dolinie rzeki Grabi przebiega jedynie przez dzielnicę Łasku – Kolumnę.
Łódzki Szlak Konny Pomarańczowy, najdłuższy w Europie. Powstał w ramach projektu „Turystyka w siodle – infrastruktura innowacyjnego i unikatowego produktu turystycznego”. Składa się z 2 pętli: wewnętrznej i zewnętrznej – obejmuje łącznie ponad 1800 km. Z inicjatywy lokalnych ośrodków jazdy konnej szlak wydłużył się o ponad 200 km nowych tras. Planowane jest wyznakowanie kolejnych nowych odcinków.
41
Szlak łączy ponad 200 ośrodków jeździeckich, oferuje ponad 1000 atrakcji turystycznych. Pozwala na korzystanie z różnych form aktywnego wypoczynku: turystyki rowerowej, pieszej, wodnej. Liczne ośrodki jeździeckie oferują usługi uwzględniające różny poziom umiejętności jeździeckich turysty. Portal Turystyki Aktywnej „W siodle” (www.wsiodle.lodz.pl) zawiera wszystkie niezbędne informacje oraz pozwala łatwo i szybko zaplanować wymarzoną podróż. Dzięki licznym atrakcjom na szlaku podróż w siodle sprzyja poznawaniu bogactwa przyrodniczego, kulturalnego i historycznego okolicznych terenów. N a t e r e n i e G m i n y s z l a k w i e d z i e p r z e z m i e j s c o w o ś c i: Szadek-Orchów-Wiewiórczyn-Ostrów-Teodory
Szlak Rowerowy „Imienia Św. M. M. Kolbego” Niebieski. N a t e r e n i e G m i n y w i e d z i e p r z e z m i e j s c o w o ś c i: Kolumna (PKP)-Wronowice-Wiewiórczyn-Łask (PKP)-Orchów-Wola BałuckaBorszewice
Źródło: Wydawnictwo Tekst
42
Szlak Kajakowy nad Grabią Szlak rozpoczyna się w osadzie Talar (gmina Dobroń), gdzie podziwiać można dwa zabytkowe młyny z XIX w. Dość spokojny początkowo nurt rzeki daje okazję do podziwiania wysokich piaszczystych brzegów i urokliwych plaż. Pierwszą przeszkodą na trasie jest tama w Baryczy, aby ją pokonać, trzeba przenieść kajaki, można też zobaczyć zabytkowy młyn. Po drugiej stronie tamy brzegi rzeki porasta gęsta roślinność, nurt przyspiesza, szlak nieustannie się zmienia i zaskakuje w dużej mierze za sprawą zamieszkujących dolinę Grabi bobrów. Oprócz bobrów na szlaku można spotkać także wydrę, zimorodka oraz wielu przedstawicieli rodziny ptaków wodno-błotnych. Niezwykle popularnym miejscem jest niewielki most w Baryczy, gdzie można odpocząć na plaży, jak również zakupić niezbędne produkty w miejscowym sklepiku. Dalej szlak prowadzi w stronę Kolumny, gdzie czekają kamienne progi, piękne łąki oraz największa w okolicy plaża znajdująca się nieopodal dawnego baru „Pod Bykiem”. Na odcinku Kolumna – Łask koryto rzeki ulega znacznemu poszerzeniu, występują wypłycenia i łachy. Szlak kończy się w Łasku nad zalewem „Zajączek”.
Szlak Kolumna-Lutomiersk Czerwony, pieszy, dla kolarzy trudny, długość 18 km. Trasa łącząca letniskowe osiedle Kolumna (obecnie dzielnica Łasku, kiedyś miasto nad Grabią, gdzie w latach 30-tych XX w. wybudowano drewniane wille z werandami przeznaczone dla letników) z dawnym miastem Lutomiersk. Prowadzi przez młode i urozmaicone lasy oraz wsie położone wśród pól uprawnych, przechodzi w nawodnione licznymi, drobnymi ciekami wodnymi łąki, m.in. dlatego w okresie długotrwałych deszczów jazda na rowerze jest utrudniona. Źródło://szlaki.pttk.pl/lodzkie/003.html
P r z e b i e g t r a s y: Kolumna (PKP)-Janowice-Włodzimierz-Lutomiersk Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
43
44
GMINA SĘDZIEJEWICE
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Młyn Krzywda w Brzeskach – zabytkowy młyn wodny położony nad rzeka Grabią, zbudowany w 1920 roku, początkowo był napędzany kołem wodnym, obecnie ma napęd elektryczny. Istnieje możliwość zwiedzania po wcześniejszym umówieniu się z właścicielem Młyn leży na Szlaku Młynów nad Grabią. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Młyn w Woli Marzeńskiej – to drewniany obiekt wzniesiony w końcu XIX wieku, położony na lewym brzegu rzeki Grabi, obecnie ma napęd elektryczny. Wpisany do rejestru zabytków woj. łódzkiego. Leży na Szlaku Młynów nad Grabią. Właściciel udostępnia obiekt do zwiedzania.. Źródło: Wydawnictwo Tekst
45
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Młyn w Nowych Kozubach – obecnie posiada napęd elektryczny, obok znajduje się mała elektrownia wodna, istnieje możliwość ich zwiedzania po wcześniejszym umówieniu się z właścicielem. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Kościół pw. Świętej Marii Magdaleny Pokutnicy i Świętego Klemensa I Rzymskiego w Sędziejowicach – mieści się przy ul. Powstańców 1963 r. nr. 14, został zbudowany na miejscu drewnianego kościoła, który spłonął w 1994 r. od uderzenia pioruna, w kształcie ośmioboku. Poświęcony 22 VII 1987 r. przez bpa Bohdana Bejze. Źródło: www.archidiecezja.lodz.pl
46
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Dworek klasycystyczny z XIX wieku – neoklasycystyczny, murowany dworek zbudowany ok. 1940 roku położony w malowniczym parku, przebudowany na początku XX wieku. Zbudowany na planie czworokąta, pokryty dachem czterospadowym z mansardami. Od frontu znajduje się okazały ganek z czterema kolumnami na nich balkon. Dworek należy do Zespołu Szkół Rolniczych w Sędziejowicach. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Kościół parafialny pw. NMP w Marzeninie – murowany, wybudowany w latach 1370-1372 (przez fundację biskupów gnieźnieńskich), wielokrotnie przebudowywany i remontowany. W trakcie remontu 1992 odkryto liczne malowidła z XVI wieku (sceny biblijne z życia 47
Chrystusa, Matki Bożej i św. Anny). W parafii są zabytkowe lichtarze, ornaty, feretrony, żyrandole, rzeźby, krzyże. W sumie naliczono 50 pozycji w księdze ewidencji zabytków ruchomych. Ołtarz soborowy i wystrój prezbiterium wykonano w 1991 r. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Cmentarz w Marzeninie - zbiorowa mogiła polskich żołnierzy poległych w trakcie działań wojennych we wrześniu 1939 roku.
Źródło: Wydawnictwo Tekst
48
Cmentarz w Marzeninie - mogiły żołnierzy niemieckich poległych w czasie I Wojny Światowej . Źródło: Wydawnictwo Tekst
Pomnik poległych Kozaków Źródło: Wydawnictwo Tekst
Mogiła powstańców Źródło: Wydawnictwo Tekst
49
Cmentarz w Sędziejowicach – znajdują się tu mogiła powstańców styczniowych z oddziału gen E. Taczanowskiego oraz pomnik z 1874 r. wzniesiony przez Rosjan dla upamiętnienia Kozaków poległych w bitwie pod Sędziejowicami 26 sierpnia 1863 r. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Kościół pw. św. Wacława Męczennika w Grabnie - tutejsza parafia została erygowana w XIV w. przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława Bogorię Skotnickiego. Pierwszy drewniany kościół pod pierwotnym wezwaniem św. Wacława i św. Mikołaja, konstrukcji zrębowej, został wystawiony około 1370 r. z fundacji Grabińskich, właścicieli okolicznych dóbr. Obecny kościół został poświęcony w maju 1999 roku a konsekrowany we wrześniu 2000 roku przez abp Władysława Ziółka. W nowym kościele zachowały się przedmioty sakralne z istniejącego tu wcześniej kościoła. Źródło: www.niedziela.pl
Źródło: Dolina Rzeki Grabi – Rzeka Możliwości
Cmentarz w Zamościu - jesienią 1914 r. rozegrała się bitwa pod Zamościem, w której bój stoczyły 10., 104., 156. i 211. Pułki Piechoty armii niemieckiej z 7 rosyjską Dywizją Piechoty, którą dowodził polski pułkownik Józef Dowbor-Muśnicki, który później wsławił się w czasie Powstania Wielkopolskiego z 1919 r. Na cmentarzu spoczywa kilkudziesięciu żołnierzy niemieckich, odrestaurowany przez fundację ,,Pamięć'' w 1997 r. Źródło: http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/28703,zamosc-niemiecki-cmentarz-wojenny-.htm
Młyn Kurek w Woli Wężykowej - drewniany wzniesiony w XIX wieku, czynny do 1960 r do końca działał na koło wodne. Obecnie młyn popada w ruinę ( jest niedostępny do zwiedzania). Własność prywatna. Źródło: Wydawnictwo Tekst
50
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Ogród botaniczny - istnieje od maja 2000 roku przy Zespole Szkół Ogólnokształcących Nr 1 w Sędziejowicach. Szkolny ogród botaniczny wzbudza zainteresowanie i podziw, tym bardziej, że najbliższy znajduje się w Łodzi. Wśród skał rośnie około 300 gatunków różnorodnych roślin. Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 1 w Sędziejowicach już po raz drugi został laureatem konkursu z zakresu edukacji ekologicznej pn. „Moja wymarzona ekopracownia” ogłoszonego w marcu 2013 roku przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi. Źródło: http://sedziejowice.republika.pl/
Źródło: Wydawnictwo Tekst
51
Rezerwat Grabica – częściowy rezerwat torfowiskowy „Grabica” położony jest w sąsiedztwie wsi Grabica w granicach Parku Krajobrazowego Międzyrzecza Warty i Widawki. Utworzony w 2000 r. Występują tu rośliny znajdujące się pod ścisłą ochroną i rośliny rzadkie np. widłak torfowy, bagno zwyczajne, grążel żółty, pałka szerokolistna, storczyk krwisty, rosiczka długolistna, kalina koralowa, rzęsa mniejsza. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Rezerwat Jodły Łaskie o pow. 59,19 ha – stworzony do ochrony lasu mieszanego z udziałem jodły pospolitej, 200-letnich dębów oraz okazałych sosen. Źródło: Wydawnictwo Tekst
SZLAKI TURYSTYCZNE (podkreślone w tekście miejscowości leżą na terenie opisywanej gminy)
Szlak Młyny nad Grabią Żółty, pieszy, długość 36 km. Szlak jest atrakcją dla turystów, bowiem łączy zachowane elementy architektury przemysłowej w postaci licznych młynów (6 młynów wodnych zbudowanych nad rzeką Grabią) z unikatową przyrodą Obszaru Chronionego Krajobrazu Rzeki Grabi, Parku Krajobrazowego Międzyrzecza Warty i Widawki oraz zabytkami Łasku. Grabia jest jedną z najczystszych rzek województwa łódzkiego. Jej brzegi zamieszkuje liczne ptactwo, bobrze rodziny i wydry. Do najpopularniejszych zabytków na trasie należy młyn „Krzywda” we wsi Brzeski, który pięknie wkomponował się w okalającą go przyrodę. Szlak Młynów nad Grabią łączy ze sobą następujące m i e j s c o w o ś c i: Łask Kolumna-Łask-Orchów-Okup Fabryczny-Zielęcice-Wola MarzeńskaMarzenin-Kustrzyce-Lichawa-Emilianów-Brody-Brzeski-Kobuzy-Grabica-Wola Wężykowa-Siedlce Łaskie
52
Łódzki Szlak Konny Pomarańczowy, najdłuższy w Europie. Powstał w ramach projektu „Turystyka w siodle – infrastruktura innowacyjnego i unikatowego produktu turystycznego”. Składa się z 2 pętli: wewnętrznej i zewnętrznej łącznie ponad 1800 km. Z inicjatywy lokalnych ośrodków jazdy konnej szlak wydłużył się o ponad 200 km nowych tras. Planowane jest wyznakowanie kolejnych nowych odcinków. Szlak łączy ponad 200 ośrodków jeździeckich, oferuje ponad 1000 atrakcji turystycznych. Pozwala na korzystanie z różnych form aktywnego wypoczynku: turystyki rowerowej, pieszej, wodnej. Liczne ośrodki jeździeckie oferują usługi uwzględniające różny poziom umiejętności jeździeckich turysty. Portal Turystyki Aktywnej „W siodle” (www.wsiodle.lodz.pl) zawiera wszystkie niezbędne informacje oraz pozwala łatwo i szybko zaplanować wymarzoną podróż. Na terenie Gminy szlak wiedzie przez miejscowości: Niecenia-Wola Marzeńska-Marzenin
Szlak Skarby Ziemi Sieradzkiej Niebieski, rowerowy. Jest kontynuacją szlaku imienia św. M. M. Kolbego. N a t e r e n i e G m i n y s z l a k w i e d z i e p r z e z m i e j s c o w o ś c i: Rososza-Marzenin-Kustrzyce-Grabia-Sędziejowice-Kozuby-Podule
Źródło: Wydawnictwo Tekst
53
Szlak Kajakowy nad Grabią Udrożnienie szlaku kajakowego Grabia-Widawka-Warta daje szansę rozwoju turystyki wodnej na obszarze powiatu łaskiego, w tym również Gminy Sędziejowice, przez którą płynie rzeka. Grabia jest prawym dopływem Widawki o długości 77,3 km i powierzchni dorzecza 813 km2. Nikła początkowo dolina Grabi rozszerza się na obszarze lesistych wydm Wysoczyzny Łaskiej. Rzeka płytka, bezpieczna w płynięciu, bardzo malownicza, na wielu odcinkach o naturalnym przebiegu. Latem w górnym biegu niski poziom wody wymusza wychodzenie z kajaka w miejscach płycizn i przenosek. W trakcie spływu można podziwiać drewniane młyny we wsiach: Zielęcice, Wola Marzeńska, Brzeski czy Kozuby. Grabia jest jedną z najczystszych rzek w województwie łódzkim, zatem warto ją poznać. P r o p o n o w a n y p r z e b i e g t r a s y: Łask-Zielęcice-Bilew-Marzenin-Kustrzyce-Lichawa-Brzeski-Nowe Kozuby-Grabno Źródło: Wydawnictwo Tekst
GMINA WIDAWA
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Kaplica św. Rocha w Widawie Na, znajdującym się nieopodal kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, cmentarzu wznosi się kaplica św. Rocha, zbudowana w 1893 r. w stylu neogotyckim. W jej wnętrzu możemy zobaczyć drewniany ołtarz z rzeźbami świętego. Źródło: http://sanktuariapolskie.info/miejsca/1225/kaplica-w-rocha
54
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Nagrobek rektora Akademii Widawskiej dra filologii Michała Płaczkowskiego na cmentarzu w Widawie. – nagrobek ten to jedyny świadek akademickiej przeszłości Widawy. Akademia Widawska została założona w XVI wieku pod patronatem Akademii Krakowskiej, słynęła z wysokiego poziomu nauczania, uczono m.in. filozofii, retoryki, matematyki, geometrii i astronomii. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Widawie – pierwszy drewniany kościół powstał w 1638 roku, obecny murowany wybudowano w latach 1678-1709w stylu barokowym, orientowany, jednonawowy. W kościele znajduje się ołtarz główny z rzeźbioną grupą Ukrzyżowania oraz rzeźbami św. Wojciecha i św. Stanisława. W podziemiach mieszczą się krypty z prochami fundatorów Wężyków Widawskich oraz zakonników. Obok kościoła 55
znajduje się klasztor, a w nim muzeum parafialne z cennymi naczyniami liturgicznymi i krucyfiksami oraz zabytkowymi wyrobami lokalnych rzemieślników. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Kościół św. Jana Chrzciciela w Brzykowie z II połowy XIX wieku. Jednonawowy. Rozbudowany w 1900 roku. Na ołtarzu głównym obraz św. Anny Samotrzeciej. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Kościół Św. Marcina w Widawie - wybudowany z funduszów Wężyków w 1446 r., rozbudowany w XV-XVII w., spalony w 1802 r. Po odbudowaniu w 1846 r. służył jako kościół filialny. Obecnie ze względu na bardzo zły stan techniczny, zamknięty, można oglądać go tylko zza ogrodzenia. Źródło : http://pl.wikipedia.org/wiki/Widawa
Kościół Św. Andrzeja Apostoła w Restarzewie - kościół, murowany z 1924, posiada trzy ołtarze późnobarokowe. Z poprzedniego kościoła została przeniesiona renesansowa płyta nagrobna z 1576 z płaskorzeźbioną postacią kobiety z synem Krzysztofem, herbem Jastrzębiec i napisem. Źródło : http://pl.wikipedia.org/wiki/Restarzew_Cmentarny
Dawna synagoga w Widawie - budowana w połowie XIX wieku. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali synagogę. Po wojnie umieszczono w niej zakład produkcji odzieży. Obecnie znajduje się tam mini-market i przychodnia lekarska. Synagoga została zbudowana na planie prostokąta, orientowana. Synagoga posiadała charakterystyczny układ, od wschodu sala główna, od zachodu, babiniec z przedsionkiem, miała półkoliście zamknięte okna. Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Synagoga_w_Widawie
56
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Park Krajobrazowy Międzyrzecza Warty i Widawki o powierzchni 25330 ha z czego 1325 ha przypada na gminę Sędziejowice (tj. 11% powierzchni gminy) – Przedmiotem ochrony są doliny Warty, Widawki i ich dopływów wraz z otoczeniem, a także towarzysząca tym obszarom naturalna szata roślinna. W centralnej części parku znajduje się interesujący węzeł hydrograficzny, który tworzą zbiegające się rzeki Widawka, Grabia i Nieciecz. Obszar parku wyróżnia się w swoim otoczeniu urozmaiconą rzeźbą terenu, zwłaszcza malowniczymi przełomami Warty, gdzie wysokości względne stoków dochodzą do 45 metrów (między Beleniem a Strońskiem) a na powierzchni ukazują się stare utwory wapienne. Z wysokich brzegów można obserwować rozległe panoramy doliny, meandrujące odcinki rzek, starorzecza, obszary wydmowe, torfowiska, tereny podmokłe z bogactwem roślin bagiennych. Bogata flora i fauna, cenne wartości kulturowe, stawiają park jako jeden z bardziej atrakcyjnych w województwie łódzkim. Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Park_Krajobrazowy_Mi%C4%99dzyrzecza_Warty_i_Widawki
57
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Rezerwacie Winnica - rezerwat stepowy na terenie Parku Krajobrazowego Międzyrzecza Warty i Widawki, w pobliżu wsi Wielka Wieś B .Przedmiotem ochrony są murawy i zarośla kserotermiczne wraz z rzadkimi gatunkami roślinnymi. Rezerwat położony jest na skarpie zbudowanej z marglii górno-jurajskich oraz wapieni. Obszar rezerwatu otoczony jest gęstymi zaroślami, otaczającymi wyższe partie wzgórza porośnięte roślinnością stepu kwietnego. Źródło : http://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat_przyrody_Winnica
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Rzeka Widawka - długość 95,8 km prawy dopływ Warty (okol. Burzenina), koło Grabna zasilana wodami rzeki Grabi. Źródła znajdują się na Wzgórzach Radomszczańskich w południowej części województwa łódzkiego.W Kotlinie Szczercowskiej rzeka tworzy meandry. Rzeka częściowo jest spławna. Płynie przez tereny odkrywkowej Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów, a więc woda w rzece częściowo pochodzi z pomp głębinowych odwadniających odkrywkę Bełchatów i Szczerców. Źródło : http://pl.wikipedia.org/wiki/Widawka_%28rzeka%29
58
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Wapiennik w Brzykowie – piec szybowy do wypalania kamienia wapiennego. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Młyn w Zborowie – drewniany zabytkowy obiekt z 1917 roku, położony nad rzeką Nieciecz dopływem rzeki Widawki. Źródło: Wydawnictwo Tekst
59
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Użytek ekologiczny Góra Charlawa – chroni stanowiska roślinności kserotermicznej wielu gatunków na szczycie pagórka kemowego o wysokości 181 m n.p.m. Z wierzchołka piękny widok na okolicę (zwłaszcza na zachodnią i północno-zachodnią część Parku Krajobrazowego Międzyrzecza Warty i Widawki) Źródło: Wydawnictwo Tekst
SZLAKI TURYSTYCZNE (podkreślone w tekście miejscowości leżą na terenie opisywanej gminy)
Łódzki Szlak Konny Pomarańczowy, najdłuższy w Europie. Powstał w ramach projektu „Turystyka w siodle – infrastruktura innowacyjnego i unikatowego produktu turystycznego”. Składa się z 2 pętli: wewnętrznej i zewnętrznej – obejmuje łącznie ponad 1800 km. Z inicjatywy lokalnych ośrodków jazdy konnej szlak wydłużył się o ponad 200 km nowych tras. Planowane jest wyznakowanie kolejnych nowych odcinków. Szlak łączy ponad 200 ośrodków jeździeckich, oferuje ponad 1000 atrakcji turystycznych. Pozwala na korzystanie z różnych form aktywnego wypoczynku: turystyki rowerowej, pieszej, wodnej. 60
Liczne ośrodki jeździeckie oferują usługi uwzględniające różny poziom umiejętności jeździeckich turysty. Portal Turystyki Aktywnej „W siodle” (www.wsiodle.lodz.pl) zawiera wszystkie niezbędne informacje oraz pozwala łatwo i szybko zaplanować wymarzoną podróż.
Źródło: Wydawnictwo Tekst
N a t e r e n i e G m i n y s z l a k p r o w a d z i p r z e z: Świerczów-Widawa-Rogóźno-Ruda-Chrząstawa-Kolonia Chrząstawa
Szlak Młyny nad Grabią Żółty, pieszy, długość 36 km. Szlak jest atrakcją dla turystów, bowiem łączy zachowane elementy architektury przemysłowej w postaci licznych młynów (6 młynów wodnych zbudowanych nad rzeką Grabią) z unikatową przyrodą Obszaru Chronionego Krajobrazu Rzeki Grabi, Parku Krajobrazowego Międzyrzecza Warty i Widawki oraz zabytkami Łasku. Grabia jest jedną z najczystszych rzek województwa łódzkiego. Jej brzegi zamieszkuje liczne ptactwo, bobrze rodziny i wydry. Do najpopularniejszych zabytków na trasie należy młyn „Krzywda” we wsi Brzeski, który pięknie wkomponował się w okalającą go przyrodę.
61
Źródło: Wydawnictwo Tekst
N a t e r e n i e G m i n y s z l a k w i e d z i e p r z e z: Podgórze-Widawa-Wola Kleszczowa-Witoldów-Brzyków Kolonia-Brzyków
Europejski Szlak Bursztynowy Przez gminę przebiega rowerowa trasa tematycznie nawiązująca do starożytnego szlaku handlowego. Szlak Bursztynowy to droga łącząca niegdyś kraje śródziemnomorskie z Bałtykiem, którym kupcy podążali na wybrzeże po „złoto północy”, czyli bursztyn. Szlak ten podobnie jak inne historyczne trasy przebiegał naturalnymi „korytami”, jakimi były doliny rzek. Na ziemiach polskich znany jest od ponad 10 tys. lat. Świadczą o tym odkrycia archeologiczne. Przez Polskę biegnie kilkoma równoległymi trasami, które się łączą i przeplatają. N a t e r e n i e G m i n y s z l a k p r z e b i e g a p r z e z: Rezerwat „Winnica”-Siemiechów-Wielka Wieś A-Wielka Wieś B
Skarby Ziemi Sieradzkiej Rowerowy, niebieski. N a t e r e n i e G m i n y t r a s a w i e d z i e p r z e z: Świerczów-Widawa-Podgórze-Górki Grabińskie
62
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Szlak Kajakowy Piękno Parku Krajobrazowego Międzyrzecza Warty i Widawki stwarza okazję do rozwoju turystyki kajakowej. Interesujący jest spływ Widawką, która jest prawym dopływem Warty o długości 95,8 km. W centralnej części Parku Krajobrazowego znajduje się interesujący węzeł hydrograficzny, który tworzą zbiegające się rzeki Widawka, Grabia i Nieciecz. Spływ Widawką można rozpocząć w miejscowości Szczerców w powiecie bełchatowskim, a zakończyć przy ujściu Widawki do Warty. Szlak Osady Braci Czeskich Niebieski, długość ok. 65 km, pieszy, dobre warunki dla kolarzy. Szlak pozwala odkryć ciekawy rozdział historii regionu łódzkiego. Na początku XIX w. w Zelówku i okolicach osiedlili się członkowie protestanckiej wspólnoty Braci Czeskich. Jako potomkowie wyznawców Jana Husa przyczynili się do rozszerzenia protestantyzmu wśród miejscowej ludności, a także rozwoju gospodarczego zasiedlanych okolic. Szlak wiedzie przez miejscowości związane z osadnictwem Braci Czeskich i ma na celu popularyzację i przybliżenie ich historii. Głównym punktem szlaku jest Zelów, gdzie do dnia dzisiejszego żyją potomkowie dawnych osadników pochodzenia czeskiego. W mieście działa Parafia Ewangelicko-Reformowana, a przy niej Muzeum Ośrodek Dokumentacji Dziejów Braci Czeskich, ul. Sienkiewicza 14a, 97-425 Zelów, www.zelandia.pl. S z l a k w i e d z i e p r z e z: Chociw Łaski-Ruda-Chrząstawa-Faustynów-Walewice-Pożdżenice-ZelówZelówek-Bocianicha-Grzeszyn-Gucin-Rokitnica-Talar-Ldzań-Barycz-OstrówŁask Kolumna (PKS, PKP) Źródło: Wydawnictwo Tekst
63
GMINA WODZIERADY
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Kościół pw. św. Doroty i św. Mikołaja W Kwiatkowicach – wzniesiony w 1606 roku w stylu późnego renesansu z barokowym portalem, na którym umieszczone zostały dwa herby: Jastrzębiec rodu Lutomierskich oraz Rola rodu Puczków, dla uczczenia fundatorki odbudowy kościoła Anny Puczkowskiej. z XVI wieku . Kościół posiada jednonawowe wnętrze ze współcześnie wykonanym sklepieniem. Warto zobaczyć ocalałe: zabytkową kamienną kropielnicę i chrzcielnicę z przełomu XV i XVI wieku, ołtarz główny, w stylu barokowym, wczesnobarokową ambonę z XVII wieku z obrazami czterech Ewangelistów, ołtarze boczne z XVII wieku. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Pałac Piorunów - W okresie przed II wojną światową wieś należała do rodziny Niemyskich. Bywała tutaj często w odwiedzinach u właścicieli tego majątku Maria Dąbrowska. Leon Niemyski był fabrykantem, również wydawcą i współredaktorem pisma "Ogniwo" (19021905). Zaprzyjaźnił się wtedy ze Stanisławem Stempowskim - pisarzem, bibliotekarzem, wielkim mistrzem polskiej loży masońskiej, a zarazem wieloletnim towarzyszem życia Marii Dąbrowskiej. W latach dwudziestych Piorunów należał do Lucjana Niemyskiego - syna
64
Leona; w 1925 wybudował on tu swoją posiadłość, dziś zwaną "pałac Piorunów". Z "Dzienników" M. Dąbrowskiej wynika, że do Piorunowa po raz pierwszy przyjechała 14 kwietnia 1927 r. W 1928 r. gościli tam (Dąbrowska z Stempowskim) od 21 do 27 grudnia.
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Pisarka pracowała wtedy nad powieścią "Noce i dnie". Postaciom powieści, Barbarze Niechcicowej i Lucjanowi Kociełłowi, nadała imiona właścicieli Piorunowa. Następny pobyt w Piorunowie wypadł pisarce w październiku 1933 r. Wtedy pisała IV tom powieści "Noce i dnie". Poczynione w Piorunowie obserwacje wykorzystała w powieści. Razem opracowała tu 7 rozdziałów tej powieści. Na terenie Piorunowa znajdują się liczne stawy hodowlane, znajdujące się obecnie w rękach różnych prywatnych właścicieli. Dawniej około 25 hektarów stawów należało do właścicieli majątku. Rosły na nich piękne grzybienie północne, o których pisarka również wspomniała w powieści, kiedy to Tolibowski zrywał je dla Barbary. Ostatni jej pobyt w Piorunowie przypadł w czerwcu 1939 r. W czasie wojny Niemyskich usunięto z Piorunowa, zamieszkali w Podkowie Leśnej i wspomagali pisarkę w potrzebach dnia codziennego. Spadkobiercy majątku w Piorunowie mieszkają do tej pory w Warszawie. Po wojnie dwór przez wiele lat był użytkowany przez PGR, w połowie lat siedemdziesiątych zorganizowano tu ośrodek kolonijny Komendy Wojewódzkiej MO w Sieradzu. W 1994 dwór zakupiła osoba prywatna. Potem stał się własnością banku, aż zakupił go obecny właściciel, który go pieczołowicie odrestaurował. Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Piorun%C3%B3w_%28wojew%C3%B3dztwo_%C5%82%C3%B3dzkie%29
65
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Drewniany młyn w Piorunowie – zbudowany na początku XX wieku , położony nad rzeką Pisią. Obecnie nieczynny. Stanowi atrakcje dla istniejącego tu łowiska Amur. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Drewniane domki w Wodzieradach – zbudowane przez okupanta na początku II wojny światowej w celu stworzenia ośrodka szkolno-wypoczynkowego dla młodych Niemek.
66
Obecnie w dwóch domkach mieszkają lokatorzy, zaś w trzecim mieści się Gminna Biblioteka Publiczna. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Mogiły żołnierzy niemieckich i rosyjskich (ok. 50 ciał) poległych w czasie I wojny światowej, położone w lesie w Wodzieradach. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Dwór w Wodzieradach na przestrzeni wieków był wykorzystywany w rozmaitych celach. Właścicielka dworu Aleksandra Parczewska założyła i utrzymywała na własny koszt szkołę. W okresie Powstania Styczniowego we dworze urządzono szpital dla rannych powstańców w bitwie pod Dobrą. Stanowił on także bazę zaopatrzeniową i schronienia dla licznych 67
w pierwszej fazie powstania leśnych partii działających w okolicach Łodzi. Od czasów II wojny światowej dwór należał do Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej. Był wykorzystywany jako placówka kulturalno-oświatowa. Był szkołą, przedszkolem i biblioteką. Był także wykorzystany w realizacji niektórych scen w takich filmach jak: „Wilczyca”, „Między ustami a brzegiem pucharu”, „Ziemia obiecana”. Źródło : http://wodzierady.pl/cms/7216/dworek_w_wodzieradach
SZLAKI TURYSTYCZNE Łódzka Magistrala Rowerowa Czerwony, długość całkowita 81,6 km. Jest częścią transeuropejskiej trasy rowerowej Eurovelo mającej w przyszłości połączyć Niemcy, Polskę i Ukrainę. Trasa prowadzi przez urokliwą i spokojną północną część powiatu łaskiego i w gminie od okolic Włodzimierza (na wschodzie) po tereny pomiędzy miejscowościami Pelagia i Dobków (na zachodzie), łącznie ok. 6 km. Warto zjechać z trasy do Wodzierad – na uwagę zasługuje tu m.in. klasycystyczny dworek szlachecki, i do Kwiatkowic, by zobaczyć m.in. kościoły pw. św. Doroty i św. Mikołaja. Źródło: Wydawnictwo Tekst
GMINA ZELÓW
Źródło: Wydawnictwo Tekst
68
Kościół parafialny pw. św. Teodora Męczennika w Kociszewie – drewniany o konstrukcji zrębowej z XVIII wieku poświęcony w 1783 r. do czasu erekcji parafii był kościołem filialnym parafii Św. Wawrzyńca w Łobudzicach. Nawa główna o rzucie prostokąta i węższe od niej prezbiterium zamknięte wielobocznie, zakrystię z lewej strony prezbiterium oraz węższą część frontową obejmującą kruchtę i chór muzyczny. W ołtarzu głównym obraz Serca Jezusowego, w ołtarzach bocznych obrazy MB Częstochowskiej i Miłosierdzia Bożego; ołtarz główny i ambonka z marmuru; organy 8-głosowe. Źródło: www.archidiecezja.lodz.pl
Źródło: Urząd Miejski w Zelowie
Kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca i Tomasza w Łobudzicach – późnobarokowy kościół z 1795 roku ma charakter zrębowy, wzniesiony został z drewna modrzewiowego, oszalowany, na planie krzyża, którego ramiona tworzą dwie kaplice. Znajduje się w nim cudowny obraz Matki Boskiej Pocieszenia i Cudownej Lekarki (kościół znajduje się w ogólnopolskim spisie sanktuariów Maryjnych). Źródło: Urząd Miejski w Zelowie
69
Źródło: Urząd Miejski w Zelowie
Kościół parafialny pw. Nawrócenia św. Pawła i Nawiedzenia NMP w Wygiełzowie – wybudowany w 1796 roku, później przebudowany, jest to kościół drewniany o konstrukcji zrębowej, orientowany, jednonawowy, z węższym prezbiterium zamkniętym wielobocznie. Strop nawy płaski, dach dwuspadowy z wieżyczką na sygnaturkę. Wewnątrz ambona, chrzcielnica i ławki barokowe. Źródło: Urząd Miejski w Zelowie
Źródło: Urząd Miejski w Zelowie
Kościół parafialny pw. św. Kazimierza i św. Barbary w Pożdżenicach – pochodzi z przełomu XVIII i XIX wieku. Kościół jest orientowany, drewniany, konstrukcji zrębowej, jednonawowy, na planie prostokąta. Dach dwuspadowy z wieżyczką na sygnaturkę. Bogate uposażenie wnętrza z XVII w. pochodzące zapewne z wcześniejszej świątyni. Obok stoi drewniana dzwonnica z pocz. XIX w. Źródło: Urząd Miejski w Zelowie
70
Źródło: Urząd Miejski w Zelowie
Kościół Ewangelicko-Reformowany w Zelowie – wybudowany w latach 1821–1825, na poddaszu znajduje się Ośrodek Dokumentacji Dziejów, to pierwsza monumentalna budowla w Zelowie. Został wzniesiony według projektu architekta Zille, posiada klasycystyczny wystrój. Zbudowany na planie prostokąta z kwadratową wieżą. Wewnątrz kościoła znajdują się inskrypcje czeskie, a w tym tablice ku czci Jana Husa i Jana Kalwina. Źródło: Urząd Miejski w Zelowie
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Zespół dworsko-pałacowy w Krześlowie - to klasycystyczny dwór 1864 roku wraz z parkiem, stawami i strumykiem, obok znajduje się gorzelnia z 1880 roku (obecnie posiadłość prywatna). Park tworzący niegdyś wspaniałe otoczenie dla dworku jest bardzo zaniedbany. Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki
71
Zabytkowy zespół podworski w Kolonii Przecznia – na terenie zabytkowego zespołu podworskiego obejrzeć dwie topole białe o obwodzie pni 500 cm i 630 cm, klon jawor o obwodzie pnia 285 cm oraz dwie lipy drobnolistne o obwodzie pni 440 cm i 630 cm. Wszystkie te drzewa zaliczone są do pomników przyrody. Znajduje się też zabytkowy zespół rezydencjalny w skład którego wchodzi oficyna podworska, dawna kuchnia dworska i park. Źródło: http://zelow.pl/
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Młyn Jamborek w Koloni Karczmy – drewniano-murowany młyn wodny na rzece Grabi, został zbudowany ok. 1920 r. We wnętrzu zachowała się stara się turbina wodna. Obecnie młyn jest własnością prywatną, mieści się w nim bar, działający w sezonie. Obok znajduje się łowisko. Można tu kupić świeże ryby. Właściciel pozwala zwiedzać obiekt. Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
Młyn Fraszka w Faustynowie – drewniany młyn wodny zbudowany w 1925 r. Młyn jest nadal eksploatowany, ale obecnie mieli się zboże z pomocą silników elektrycznych. Można go zwiedzać po wcześniejszym umówieniu się z właścicilelem. Źródło: Wydawnictwo Tekst
72
Źródło: Urząd Miejski w Zelowie
Źródło: Urząd Miejski w Zelowie
Zalew Patyki – zbiornik retencyjny na rzece Pilsi w pobliżu Zelowa. Ma powierzchnię 5,5 ha. Nad zbiornikiem znajduje się Stanica Wodna „Patyki” Komendy Hufca ZHP w Zelowie. Źródło: Urząd Miejski w Zelowie
SZLAKI TURYSTYCZNE (podkreślone w tekście miejscowości leżą na terenie opisywanej gminy)
Szlak Osady Braci Czeskich Niebieski, długość ok. 65 km, pieszy, dobre warunki dla kolarzy. Szlak pozwala odkryć ciekawy rozdział historii regionu łódzkiego. Na początku XIX w. w Zelówku i okolicach osiedlili się członkowie protestanckiej wspólnoty Braci Czeskich.
73
Jako potomkowie wyznawców Jana Husa przyczynili się do rozszerzenia protestantyzmu wśród miejscowej ludności, a także rozwoju gospodarczego zasiedlanych okolic. Szlak wiedzie przez miejscowości związane z osadnictwem Braci Czeskich i ma na celu popularyzację i przybliżenie ich historii. Głównym punktem szlaku jest Zelów, gdzie do dnia dzisiejszego żyją potomkowie dawnych osadników pochodzenia czeskiego. W mieście działa Parafia Ewangelicko-Reformowana a przy niej Muzeum Ośrodek Dokumentacji Dziejów Braci Czeskich, 97-425 Zelów, ul. Sienkiewicza 14a, www.zelandia.pl.
Źródło: Wydawnictwo Tekst
S z l a k w i e d z i e p r z e z: Chociw Łaski-Ruda-Chrząstawa-Faustynów-Walewice-Pożdżenice-ZelówZelówek-Bocianicha-Grzeszyn-Gucin-Rokitnica-Talar-Ldzań-Barycz-OstrówŁask Kolumna (PKS, PKP)
Szlak Zelów-Buczek-Łask-Zelów Czerwony, rowerowy, długość 65 km. P r z e b i e g t r a s y: Zelów-Pożdżenice-Wygiełzów-Chajczyny-Petronelów-Buczek-LuciejówSycanów-Rezerwat Jodły Łaskie-Łopatki-Łask-Wola Łaska-Ostrów-RokitnicaJamborek-Karczmy-Kociszew-Bujny Szlacheckie-Bujny Księże-Zelów
Łódzki Szlak Konny Pomarańczowy, najdłuższy w Europie
74
Powstał w ramach projektu „Turystyka w siodle – infrastruktura innowacyjnego i unikatowego produktu turystycznego”. Składa się z 2 pętli: wewnętrznej i zewnętrznej – obejmuje łącznie ponad 1800 km. Z inicjatywy lokalnych ośrodków jazdy konnej szlak wydłużył się o ponad 200 km nowych tras. Planowane jest wyznakowanie kolejnych nowych odcinków. Szlak łączy ponad 200 ośrodków jeździeckich, oferuje ponad 1000 atrakcji turystycznych. Pozwala na korzystanie z różnych form aktywnego wypoczynku: turystyki rowerowej, pieszej, wodnej. Liczne ośrodki jeździeckie oferują usługi uwzględniające różny poziom umiejętności jeździeckich turysty. Portal Turystyki Aktywnej „W siodle” (www.wsiodle.lodz.pl) zawiera wszystkie niezbędne informacje oraz pozwala łatwo i szybko zaplanować wymarzoną podróż. N a t e r e n i e g m i n y s z l a k p r o w a d z i p r z e z: Faustynów-Wola Pszczółecka-Wypychów-Pożdżenice-Ignaców
Szlak Łącznikowy Rowerowy, uwzględniający dwie pętle: 1. Zelów-Bachorzyn-Buczek-Grzeszyn-Karczmy-Kociszew-Bujny-Zelów (30 km) 2. Zelów-Pożdżenice-Krześlów-Wygiełzów-Chajczyny-Petronelów-KowalewBuczek-Bachorzyn-Zelów (25 km)
Łódzka Magistrala Rowerowa (N-S) Czerwony, łączna długość 201,5 km N a t e r e n i e G m i n y s z l a k w i e d z i e p r z e z m i e j s c o w o ś c i: Sromutka-Mauryców-Zelów-Zelówek Źródło: Wydawnictwo Tekst
Źródło: Wydawnictwo Tekst
75
