Glossary

Intermediate School Level

Science Glossary English / Turkish

Translation of Science Terms Based on the Coursework for Science Grades 6 to 8. Word-for-word glossaries are used for testing accommodations for ELL/LEP students.

THE STATE EDUCATION DEPARTMENT / THE UNIVERSITY OF THE STATE OF NEW YORK / ALBANY, NY 12234

Last Updated: January 2018

THE STATE EDUCATION DEPARTMENT / THE UNIVERSITY OF THE STATE OF NEW YORK / ALBANY, NY 12234

P-16

Office of Elementary, Middle, Secondary and Continuing Education and Office of Higher Education Office of Bilingual Education and World Languages http://www.emsc.nysed.gov/biling/

THE UNIVERSITY OF THE STATE OF NEW YORK Regents of The University BETTY A. ROSA, Chancellor, B.A., M.S. in Ed., M.S. in Ed., M.Ed., Ed.D. ................. T. ANDREW BROWN, Vice Chancellor, B.A., J.D. ........................................................... ROGER TILLES, B.A., J.D. ................................................................................................. LESTER W. YOUNG, JR., B.S., M.S., Ed.D. . ...................................................................... CHRISTINE D. CEA, B.A., M.A., Ph.D. . ........................................................................... WADE S. NORWOOD, B.A. ............................................................................................... KATHLEEN M. CASHIN, B.S., M.S., Ed.D. ...................................................................... JAMES E. COTTRELL, B.S., M.D. ....................................................................................... JOSEPHINE VICTORIA FINN, B.A., J.D............................................................................... JUDITH CHIN, M.S. in Ed. ............................................................................................... BEVERLY L. OUDERKIRK, B.S. in Ed., M.S. in Ed. ........................................................... CATHERINE COLLINS, R.N., N.P., B.S., M.S. in Ed., Ed.D. ............................................ JUDITH JOHNSON, B.A., M.A., C.A.S. ............................................................................. NAN EILEEN MEAD, B.A. ................................................................................................ ELIZABETH S. HAKANSON, A.S., M.S., C.A.S. ................................................................ LUIS O. REYES, B.A., M.A., Ph.D. ................................................................................... SUSAN W. MITTLER, B.S., M.S. .......................................................................................

Bronx Rochester Great Neck Beechhurst Staten Island Rochester Brooklyn New York Monticello Little Neck Morristown Buffalo New Hempstead Manhattan Syracuse New York Ithaca

Commissioner of Education and President of The University MARYELLEN ELIA Executive Deputy Commissioner ELIZABETH R. BERLIN The State Education Department does not discriminate on the basis of age, color, religion, creed, disability, marital status, veteran status, national origin, race, gender, genetic predisposition or carrier status, or sexual orientation in its educational programs, services and activities. Portions of this publication can be made available in a variety of formats, including braille, large print or audio tape, upon request. Inquiries concerning this policy of nondiscrimination should be directed to the Department’s Office for Diversity and Access, Room 530, Education Building, Albany, NY 12234.

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH

TURKISH

A absorb acceleration acid rain action adapt adaptation adjust adult advantage affect air air mass air pressure air resistance alternate alto amount amphibian amplitude analyze anatomy ancestor ancient anemometer angle animal Animalia antibiotic antibody appliance apply appropriate approximately arrange artery arthropod asexual assemble asteroid astronomer atmosphere atom atomic number attract automatic available axis NYS Statewide Language RBERN

emme hızlanma asit yağmuru eylem uyum sağlamak uyum ayarlamak yetişkin avantaj etkileme hava hava kütlesi hava basıncı hava direnci alternatif alto miktar amfibi genlik analiz etmek anatomi ata eski anemometre açı hayvan Hayvanlar antibiyotik antikor aygıt uygulamak uygun yaklaşık düzenlemek arter artropod aseksüel kurmak asteroid astronom atmosfer atom atom numarası çekmek otomatik kullanılabilir eksen

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH

TURKISH

B bacteria balance balanced forces bar graph bare barometer battery bed behavior beneficial benefit best big bang binary fission biomass bird blink blizzard block blood tissue blood vessel blossom boil boiling point bone tissue bounce brain bronchi bundle buoyancy buoyant force

bakteriler denge dengeli güçler çubuk grafik çıplak barometre batarya yatak davranış faydalı faydalanmak en iyi büyük patlama ikiye bölünerek üremek biyokütle kuş göz kırpma kar fırtınası engellemek kan dokusu kan damarı çiçek açma kaynamak kaynama noktası kemik dokusu zıplamak beyin bronşlar demet yüzme gücü kaldırma kuvveti

C calcium calculator calorie camera camouflage cancer capillary capture carbohydrate carbon (C) carbon dioxide (CO₂) cardiovascular system carnivore category caterpillar NYS Statewide Language RBERN

kalsiyum hesap makinası kalori kamera kamuflaj kanser kapiller yakalama karbonhidrat karbon (C) karbondioksit (CO₂) kalp damar sistemi etobur kategori tırtıl

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH cause-end-effect relationships celestial cell cell cycle cell division cell membrane cell theory cell wall cellular respiration Celsius (°C) cement centimeter (cm) central nervous system chain change change of direction change of motion change of speed characteristic chart chemical chemical bond chemical change chemical energy chemical equation chemical property chemical reaction chemical system chemical weathering chlorophyll chloroplast choose chromosome cinder cone volcano circuit circulation circulatory system cirrocirrus cloud classification classify climate cloning cloud coal code cold front collect collide NYS Statewide Language RBERN

TURKISH sebep ve sonuç ilişkileri uzaysal hücre hücre döngüsü hücre bölünmesi hücre zarı hücre teorisi hücre duvarı hücresel solunum Celsius (°C) çimento santimetre (cm) merkezi sinir sistemi zincir değişiklik yön değişikliği hareket değişikliği hız değişikliği özellik çizelge kimyasal kimyasal bağ kimyasal değişiklik kimyasal enerji kimyasal denklem kimyasal özellik kimyasal reaksiyon kimyasal sistem kimyasal bozulma klorofil kloroplast seçmek kromozom volkan konisi devre dolaşım dolaşım sistemi siro sirüs bulutu sınıflandırmak sınıflandırmak iklim klonlama bulut kömür kod soğuk hava kütlesi toplamak çarpışmak

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH color column comet comfortable communicate community compare compass competition complex carbohydrate compose composite volcano composition compost pile compound compound microscope compress compression computer conclude conclusion condensation condense condition conduct conduction conductors consequences conservation conservation of energy conservation of mass conserve consist of consistent constant construct consumer contain container content continent contrast control controlled experiment convection coordinate coordination core covalent bond NYS Statewide Language RBERN

TURKISH renk sütun kuyruklu yıldız rahat iletişim kurmak toplum karşılaştırmak pusula rekabet kompleks karbonhidrat oluşturma bileşik volkan bileşim kompost yığını bileşik bileşik mikroskop sıkıştırmak sıkıştırma bilgisayar sonuca varma sonuç yoğunlaşmak yoğunlaşma durum iletme iletim iletkenler sonuçlar koruma enerji koruma kitle koruma koruma içermek tutarlı sabit oluşturmak tüketici içermek kap içerik kıta kontrast kontrol kontrollü deney ısı yayılması koordinat koordinasyon merkez kovalan bağ

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH create crest crop crust crystal crystallization cubic cubic centimeter cure cycle cytoplasm

TURKISH yaratmak sırt ürün kabuk kristal kristalizasyon kübik kübik santimetre iyileştirme döngü sitoplazma

D daily dam data data table daughter cell daylight decay decomposer decrease defend deficient define definite delta density dependent variable deposition derived descend descendants describe desert design design scientific investigations determine develop development diagram dichotomous key difference digest digestion digestive system direct directions directly disappearing trait NYS Statewide Language RBERN

günlük baraj veriler veri tablosu yavru hücre gün ışığı bozunma çürütücü azalma savunmak eksik tanımlamak kesin delta yoğunluk bağımlı değişken birikme türetilmiş köken alma soyundan gelen tanımlamak çöl tasarım bilimsel araştırmalar tasarlama belirleme geliştirme gelişim şema dikotom anahtar fark sindirmek sindirim sindirim sistemi yönlendirme talimat doğrudan kaybolan özellik

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH

TURKISH tartışmak dağılmak çözünme mesafe ayrı dağıtmak bozmak çeşitlilik DNA baskın baskın gen çizmek çöp bölgesi

discuss disperse dissolve distance distinctive distribute disturb diversity DNA dominant dominant gene draw dump

E earth earthquake earthworm echo eclipse ecological succession ecology ecosystem effect efficient egg electric current electrical electrical circuits electrical energy electricity electromagnet electromagnetic spectrum electromagnetic waves electromagnetism electron elements elevation elliptical emit endangered species endocrine system endothermic energy energy flow energy pyramid energy resources ensure environment environmental NYS Statewide Language RBERN

toprak deprem yer solucanı yankı tutulma ekolojik miras ekoloji ekosistem etki verimli yumurta elektrik akımı elektriksel elektrik devreleri elektrik enerjisi elektrik elektromıknatıs elektromanyetik spektrum elektromanyetik dalgalar elektromanyetizma elektron elementler yükselme eliptik yaymak nesli tükenmekte olan türler endokrin sistem endotermik enerji enerji akışı enerji piramidi enerji kaynakları garantiye almak çevre çevresel

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH environmental changes epithelial equal equation equator equilibrium erosion error esophagus establish estimate estimation eukaryotic evaluate evaporate evaporation evidence evolution example exchange excrete excretion exoskeleton exothermic expand experiment explain explanation express external extinct

TURKISH çevresel değişiklikler epitelyal eşit denklem ekvator denge erozyon hata özofagus oluşturmak tahmin etmek tahmin ökaryotik değerlendirme buharlaşmak buharlaşma kanıt evrim örnek değişim boşaltma boşaltım dış iskelet dışarıya ısı veren genişlemek deney açıklamak açıklama ifade etmek harici soyu tükenmiş

F fact factor Fahrenheit (°F) fat fault feature features female sex cell fertilization fertilized fertilizer fiber fish fixed pulley flood flow chart flower NYS Statewide Language RBERN

gerçek faktör Fahrenheit (°F) şişman hata özellik özellikler dişi eşey hücresi dölleme döllenmiş gübre fiber balık sabit makara sel akış şeması çiçek

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH fluid folded food food chain food web for every action there is an equal or opposite reaction force forecast form formation former formula formulate fossil fossil fuel freezing frequency friction front fruit fuel filter fulcrum function function of living things fungi

TURKISH sıvı katlanmış gıda gıda zinciri gıda ağı her etki için eşit veya karşı yönde bir tepki vardır güç tahmin şekil oluşum önceki formül formüle etmek fosil fosil yakıtı donma sıklık sürtünme ön meyve yakıt filtre dayanak noktası işlev canlıların işlevi mantarlar

G galaxy garbage gas gas giants gem gene generation generator genetic engineering genetic material genetically genetic variation geologist geothermal energy germ germination glacier gland global global climate global warming NYS Statewide Language RBERN

galaksi çöp gaz gaz bulut gezegenleri mücevher gen nesil jeneratör genetik mühendisliği genetik materyal genetik olarak genetik değişkenlik jeolog jeotermal enerji mikrop filizlenme buzul bez global küresel iklim küresel ısınma

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH graduated cylinder gram (g) graph graphic gravitational gravity greatest greenhouse gas green plant groundwater group grow growth

TURKISH dereceli silindir gram (g) grafik grafik yerçekimiyle ilgili yerçekimi en büyük sera gazı yeşil bitki yeraltı suyu grup büyümek büyüme

H habit habitat hand lens hardness harmful hazardous healthy habit hearth hearth muscle heat heat energy herbivore heredity hereditary hibernation hormone host human human cell humid humidity hurricane hydroelectric power hydrosphere hygrometer hypothesis

I identical identification identify igneous igneous rock illuminate illustrate NYS Statewide Language RBERN

alışkanlık doğal ortam el merceği sertlik zararlı tehlikeli sağlıklı alışkanlık kalp kalp kası ısı ısı enerjisi otçul kalıtım kalıtsal kış uykusu hormon konak insan insan hücresi nemli nem kasırga hidroelektrik güç hidrosfer higrometre hipotez tıpatıp aynı kimle tanımlama volkanik volkanik kaya aydınlatmak göstermek

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH

TURKISH bağışıklık sistemi eğimli düzlem artırmak bağımsız bağımsız değişken belirtmek dolaylı birey enfeksiyon bulaşıcı hastalık çıkarım bilgi içerik kalıtımla almak kalıtım kalıtsal uyum kalıtsal özellik böcek alet yalıtıcı etkileşime girmek etkileşim iç kısım iç yorumlamak aralık ters çevirmek omurgasız araştırma iyon iyonik bağ demir (Fe) düzensiz izolat

immune system inclined plane increase independent independent variable indicate indirect individual infection infectious disease inference information ingredient inherit inheritance inherited adaptation inherited trait insect instrument insulator interact interaction interior internal interpret interval inversion invertebrate investigation ion ionic bond iron (Fe) irregular isolate

J jellyfish joint

deniz anası eklem

K kilogram (kg) kiloliter (kl) kilometer (km) kinetic energy kingdom knowledge

kilogram (kg) kilolitre (kl) kilometre (km) kinetik enerji alem bilgi

L label landslide large intestine NYS Statewide Language RBERN

etiket yer kayması kalın bağırsak

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH larva laser latitude lava layer leaf learned learned adaptation least leaves levee lever life cycle life span lift light light-years line graph lines of force link liquid list liter (L) lithosphere liver living things location locomotion longitude longitudinal wave loudness lunar eclipse lungs luster

TURKISH larva lazer enlem lav tabaka yaprak öğrenilmiş öğrenilmiş uyum en az yapraklar set kol yaşam döngüsü ömür kaldırmak ışık ışık yılı çizgi grafik güç hatları bağlantı sıvı liste litre (L) litosfer karaciğer canlılar konum hareket yeteneği boylam uzunlamasına dalga ses yüksekliği ay tutulması akciğerler parlaklık

M machine magma magnet magnetic field magnetic force magnetism magnifier maintain maintenance major male sex cell mammal manage mantle NYS Statewide Language RBERN

makine magma mıknatıs manyetik alan manyetik güç manyetizma büyüteç sürdürmek bakım majör erkek eşey hücresi memeli yönetmek kabuk

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH map mass material materials materials scientist mathematics matter measure measurement mechanical energy mechanical weathering medium meiosis melting melting point metal metallic bond metalloid metamorphic metamorphic rock metamorphosis meter (m) meter stick methane method metric ruler microorganisms microscope mid-ocean ridge migration Milky Way milligram (mg) milliliter (ml) millimeter (mm) mineral mitochondria mitosis mixture model moisture molecule mollusk molten monthly Monera monoculture moon motion motor NYS Statewide Language RBERN

TURKISH harita kitle malzeme malzemeler malzeme bilim insanı matematik madde ölçmek ölçüm mekanik enerji mekanik aşınma ortam mayoz erime erime noktası metal metalik bağ metaloid metamorfik metamorfik kaya metamorfoz metre (m) mezura metan yöntem cetvel mikroorganizmalar mikroskop okyanus ortası sırtı göç Saman Yolu miligram (mg) mililitre (ml) milimetre (mm) mineral mitokondri mitoz karışım model nem molekül yumuşakça erimiş aylık Monera monokültür ay hareket motor

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH

TURKISH dağ ağız hareketli makara hareket plak hareketi mukus kas kas dokusu kas sistemi mutasyon çok hücreli çok hücreli organizma

mountain mouth movable pulley movement movement of plates mucus muscle muscle tissue muscular system mutation multicellular multicellular organism

N natural gas natural resource natural selection nebula negative nervous system net force neuron neutral neutron Newton niche nimbus nitrogen noble gas nonliving things nonmetal nonrenewable nonrenewable energy resource nonrenewable resource nose nuclear energy nuclear fusion nucleus nutrient

doğalgaz doğal kaynak doğal seçim nebula negatif sinir sistemi net güç nöron nötr nötron Newton niş nimbus nitrojen asal gaz cansız şeyler metal olmayan yenilenemeyen yenilenemeyen enerji kaynağı yenilenemeyen kaynak burun nükleer enerji nükleer füzyon çekirdek besin maddesi

O object objective objective lens observation observe obtained occur ocean odor NYS Statewide Language RBERN

nesne hedef objektif merceği gözlem gözlemek elde edildi oluşmak okyanus koku

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH offspring omnivore one-celled organisms ooze opinion orbit order organ organ system organelle organism organize original ovary overabundance overcome overpopulation ovule oxygen ozone

TURKISH yavrular hepçil tek hücreli organizmalar sızmak fikir yörünge takım organ organ sistemi organel organizma düzenlemek orijinal over aşırı bolluk üstesinden gelmek aşırı nüfus ovül oksijen ozon

P parallel circuit parasite parent cell particle pattern pedigree chart perceive percent, percentage period periodic table permanent magnet pesticide petroleum phases phenomena phosphorus photosynthesis physical physical change physical property physical weathering picture pie pie chart pie graph pistil pitch planet NYS Statewide Language RBERN

paralel devre parazit ebeveyn hücre partikül patern soy ağacı tablosu algılamak yüzde dönem periyodik tablo kalıcı mıknatıs pestisit petrol fazlar fenomen fosfor fotosentez fiziksel fiziksel değişim fiziksel özellik fiziksel aşınma resim pasta pasta tablosu pasta grafiği dişi organ tizlik gezegen

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH plant Plantae plasma plate plate tectonics poison polar pollen pollinate pollutant pollution position positive potential energy power of ten notation precipitation predator predict predictable prediction presence preserve pressure prevailing prevailing winds previous prey primary probable procedure process produce producer product prokaryotic property properties protect protein Protista proton provide pulley Punnett square pupa purpose pushes and pulls

NYS Statewide Language RBERN

TURKISH bitki Bitkiler dünyası plazma plak tektonik plak zehir polar polen polinasyon kirletici kirlilik pozisyon pozitif potansiyel enerji onluk güç sistemi nem yırtıcı hayvan öngörmek öngörülebilir öngörü varlık korumak basınç hakim hakim rüzgarlar önceki av birincil olası işlem süreç üretmek üretici ürün prokaryotik özellik özellikler korumak protein Protista proton sağlamak makara Punnett karesi pupa amaç itmeler ve çekmeler

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH

TURKISH

R radiation radioactive radioisotope rarefaction rate ray react reactant rearrange reason receive recessive recessive gene recognize record rectum recycle reduce refer reflect reflection reflex refract refraction regulation relationship relationships in organisms relative humidity release relevant remain the same remains renewable renewable energy resource renewable resource repair represent reproduce reproduction reproductive reptile required resist resistant to resource respiration respiratory system respond NYS Statewide Language RBERN

radyasyon radyoaktif radyoizotop seyreltmek oran ışın tepki göstermek tepki gösteren tekrar düzenlemek neden almak çekinik çekinik gen tanımak kayıt rektum geri dönüştürmek azaltmak atıfta bulunmak yansıtmak yansıma refleks kırmak kırma düzenleme ilişki organizmalarda ilişkiler bağıl nem serbest bırakmak ilgili aynı kalmak kalanlar yenilenebilir yenilenebilir enerji kaynağı yenilenebilir kaynak onarmak temsil etmek üremek üreme üreme ile ilgili sürüngen gerekli direnç göstermek dirençli kaynak solunum solunum sistemi yanıt vermek

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH

TURKISH yanıt sorumlu geri oluşturmak sonuç tekrar kullanmak ters devir dönmek kaya kaya döngüsü rol kök dönmek dönüş akış pas

response responsible restore result reuse reverse revolution revolve rock rock cycle role root rotate rotation runoff rust

S saliva salivate samples scale scarce science scientific (use appropriate scientific tools) scientific inquiry scientific investigation scientific law scientific name scientific thinking scrape screw sea floor spreading sea level season secondary sediment sedimentary rock sedimentation seed seedling seep select selective breeding sense sense organ sequencing series circuit settle NYS Statewide Language RBERN

tükürük tükürük salgılamak örnekler ölçek kıt bilim bilimsel (uygun bilimsel araçları kullanın) bilimsel soruşturma bilimsel araştırma bilimsel kanun bilimsel isim bilimsel düşünme kazımak vida deniz tabanı yayılması deniz seviyesi mevsim ikincil tortu tortul kaya çökelti tohum fide sızmak seçmek seçici çoğalma duyu duyu organı sekanslama seri devre yerleşmek

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH sewage sex cell sex cells sexual shape shell shield volcano shiver significant similarity simple machine siren situation size skeletal muscle skeletal system shy small intestine smog smooth muscle soil soil texture solar cell solar eclipse solar energy solar system solid solidification solubility solute solution solvent sound sound recorder source space specialize species specific specimens speed sperm spill spinal cord spiral sponge spore spring spring scale NYS Statewide Language RBERN

TURKISH kanalizasyon eşey hücre eşey hücreleri cinsel şekil kabuk kalkan biçimli yanardağ üşüyerek titremek önemli benzerlik basit makine siren durum büyüklük iskelet kası iskelet sistemi utangaç ince bağırsak hava kirliliği düz kas toprak toprak kıvamı güneş pili güneş tutulması güneş enerjisi güneş sistemi katı katılaşma çözünürlük çözünen madde çözelti çözücü ses ses kayıt cihazı kaynak uzay uzmanlaşmak tür özel numuneler hız sperm dökülmek omurilik spiral sünger spor yay yaylı kantar

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH sprout squint stable stages stamen star starch state static charge static electricity stem stigma stimulus stomach stopwatch strain strategy strato stratus cloud streak structural adaptation structure sublimation subsoil substance sugar sulfuric acid summarize sun supernova support surface survey survival survive, survival swamp sweat switch system

TURKISH filizlenmek göz kısmak stabil evreler erkek organ yıldız nişasta durum statik şarj statik elektrik kök stigma uyarı mide kronometre gerilme strateji strato stratus bulutu iz yapısal uyum yapı uçunma alt toprak madde şeker sülfürik asit özetlemek güneş supernova destek yüzey tarama sağkalım sağ kalmak, sağkalım bataklık ter geçiş sistem

T table table salt tadpole tape measure technology telescope temperate temperature temporary magnet NYS Statewide Language RBERN

tablo sofra tuzu kurbağa yavrusu mezura teknoloji teleskop ılımlı sıcaklık geçici mıknatıs

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH terrestrial planets test theory thermal energy thermometer thunderstorm tide tilt tilted time tissue tool topsoil tornado trachea trade-offs trait transfer transform transport transport system transverse wave trench trial tropical troposphere trough tumor turbine type

TURKISH yer benzeri gezegenler test teori ısı enerjisi termometre gök gürültülü fırtına gelgit eğim eğimli zaman doku araç üst toprak hortum trakea ödünler özellik transfer dönüştürmek nakil nakil sistemi transvers dalga oyuk deneme tropik troposfer oluk tümör türbin tip

U unbalanced forces undergo metamorphosis unequal unicellular unifying themes unique universe unstable

dengesiz güçler metamorfoz geçirmek eşit olmayan tek hücreli birleştirici temalar benzersiz evren stabil olmayan

V vacuole valley vapor variable variation variety vascular system vascular tissue NYS Statewide Language RBERN

vakuol vadi buhar değişken farklılık çeşitlilik damar sistemi damar dokusu

Intermediate School Level Science Glossary ENGLISH vegetable vehicle vein velocity vertebrate vibrate virus visible visible light vitamin volcanic activity volcano voltmeter volume

TURKISH sebze araç toplardamar hız omurgalı titreşmek virüs görünür görünür ışık vitamin volkanik aktivite yanardağ voltmetre ses yüksekliği

W warm water water cycle water vapor wavelength weather weathering wedge weight wheel and axle white blood cell wind wind vane wise work wrinkle

ılık su su döngüsü su buharı dalga boyu hava aşınma kama ağırlık tekerlek ve dingil akyuvar rüzgar rüzgar gülü akıllı iş kırışıklık

Z zone zygote

NYS Statewide Language RBERN

bölge zigot