Wisława Szymborska Wpisany przez Administrator wtorek, 07 lutego 2012 20:36 - Poprawiony czwartek, 03 stycznia 2013 00:40

There are no translations available.

Maria Wisława Anna Szymborska urodziła się na Prowencie, czyli Folwarku (obszarze

1/8

Wisława Szymborska Wpisany przez Administrator wtorek, 07 lutego 2012 20:36 - Poprawiony czwartek, 03 stycznia 2013 00:40

dworskim, który wówczas stanowił odrębną jednostkę administracyjną pomiędzy Kórnikiem a Bninem[5]) położonym na południe od zamku w Kórniku, nad Jeziorem Kórnickim w Poznańskiem. Była córką Wincentego Szymborskiego, zarządcy dóbr hrabiego Władysława Zamoyskiego, i Anny Marii z domu Rottermund (1890–1960). Rodzice Szymborskiej przenieśli się w styczniu 1923 z Zakopanego do Kórnika, dokąd hrabia Zamoyski wysłał Szymborskiego w celu uporządkowania spraw finansowych jego tamtejszej posiadłości[6]. Po śmierci hrabiego w 1924, rodzina Szymborskich zamieszkała w Toruniu, a od 1929 w Krakowie przy ul. Radziwiłłowskiej. Wisława Szymborska uczęszczała tam początkowo do Szkoły Powszechnej im. Józefy Joteyko przy ul. Podwale 6, a następnie od września 1935 do Gimnazjum Sióstr Urszulanek przy ul. Starowiślnej 3-5.

Po wybuchu II wojny światowej kontynuowała naukę na tajnych kompletach, a od roku 1943 zaczęła pracować jako urzędniczka na kolei, by uniknąć wywiezienia na roboty do Rzeszy. W tym też czasie po raz pierwszy wykonała ilustracje do książki (podręcznik języka angielskiego First steps in English Jana Stanisławskiego) i zaczęła pisywać opowiadania oraz z rzadka – wiersze.

Od 1945 brała udział w życiu literackim Krakowa, do 1946 należała do grupy literackiej „Inaczej”[7]. Według wspomnień poetki największe wrażenie wywarł na niej Czesław Miłosz. W tym samym roku podjęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, by następnie przenieść się na socjologię. Studiów jednak nie ukończyła ze względu na trudną sytuację materialną.

W kwietniu 1948 wyszła za mąż za poetę Adama Włodka. Nowożeńcy zamieszkali w Domu Literatów przy ul. Krupniczej 22. Niepowtarzalny klimat tego środowiska miał inspirujący wpływ na twórczość poetki. Z mężem rozwiodła się w 1954. Od 1969 była związana z pisarzem Kornelem Filipowiczem aż do jego śmierci w 1990 (nie łączył ich jednak nigdy związek małżeński ani wspólne mieszkanie).

Prowadziła warsztaty poetyckie w Studium Literacko-Artystycznym na UJ w pierwszych latach jego istnienia.

W 1953 sygnatariuszka Rezolucji Związku Literatów Polskich w Krakowie w sprawie procesu krakowskiego[8].

2/8

Wisława Szymborska Wpisany przez Administrator wtorek, 07 lutego 2012 20:36 - Poprawiony czwartek, 03 stycznia 2013 00:40

W 1957 Szymborska nawiązała kontakty z paryską „Kulturą” i Jerzym Giedroyciem. W 1964 znalazła się wśród sygnatariuszy sfałszowanego przez władze protestu potępiającego Radio Wolna Europa za nagłośnienie Listu 34[9].

Do 1966 była członkiem PZPR.

W 1975 podpisała protestacyjny list 59, w którym czołowi polscy intelektualiści protestowali przeciwko zmianom w konstytucji, wprowadzającym zapis o kierowniczej roli PZPR i wiecznym sojuszu z ZSRR.

W listopadzie 2011 Wisława Szymborska przeszła poważną operację. Zmarła 1 lutego 2012 w swoim domu w Krakowie w czasie snu. Informację o śmierci Szymborskiej przekazał jej sekretarz Michał Rusinek[10]. Pogrzeb poetki odbył się 9 lutego 2012. Zgodnie z jej wolą urna z prochami została złożona w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera GD rząd 10., grób numer 10[11]). Pogrzeb miał charakter świecki[12].

Twórczość literacka Pierwsze wiersze opublikowała w krakowskim "Dzienniku Polskim", następnie w "Walce" i "Pokoleniu". W tych czasach Szymborska była związana ze środowiskiem akceptującym socjalistyczną rzeczywistość. W latach 1947-1948 była sekretarzem dwutygodnika oświatowego "Świetlica Krakowska" i – między innymi – zajmowała się ilustracjami do książek.

W 1949 roku pierwszy tomik wierszy Szymborskiej Wiersze (według innych źródeł Szycie sztandarów) nie został dopuszczony do druku, gdyż "nie spełniał wymagań socjalistycznych". Debiutem książkowym został wydany w roku 1952 tomik wierszy Dlatego żyjemy. Szymborska została przyjęta do Związku Literatów Polskich. Była także członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W latach 1953-1981 była członkiem redakcji "Życia Literackiego", gdzie od 1968 roku prowadziła stałą rubrykę "Lektury nadobowiązkowe", które zostały później opublikowane także w formie książkowej. W latach 1981-1983 wchodziła w skład zespołu redakcyjnego krakowskiego miesięcznika "NaGłos". Kiedy w latach 80. rozwiązane zostało krakowskie „Pismo”, swoje "Lektury nieobowiązkowe" publikowała we wrocławskiej Odrze. Tu opublikowała m.in. wiersz "Kot w pustym mieszkaniu", napisany po śmierci przyjaciela Kornela Filipowicza.

3/8

Wisława Szymborska Wpisany przez Administrator wtorek, 07 lutego 2012 20:36 - Poprawiony czwartek, 03 stycznia 2013 00:40

Szymborska była nierozerwalnie związana z Krakowem i wielokrotnie podkreślała swoje przywiązanie do tego miasta.

Orędownikiem poezji Szymborskiej w Niemczech jest Karl Dedecius, tłumacz literatury polskiej.

W twórczości Wisławy Szymborskiej ważne miejsce zajmują także limeryki, z tego względu zasiadała ona w Loży Limeryków, której prezesem jest jej sekretarz Michał Rusinek. Wisława Szymborska uznawana jest również za twórczynię i propagatorkę takich żartobliwych gatunków literackich, jak lepieje, moskaliki, odwódki i altruiki.

Należy do najczęściej tłumaczonych polskich autorów. Jej książki zostały przetłumaczone na 42 języki[13].

Dnia 23 Września 2012 w radiowej Trójce zostały wyemitowane niepublikowane dotąd wiersze Szymborskiej[14].

- Order Orła Białego (2011)[20][21] - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1974) - Złoty Krzyż Zasługi (1955, w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki[22] - Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2005)[23] - Nagroda Kościelskich (1990 – przyznana wyjątkowo, jednorazowa Nagroda im. Zygmunta Kallenbacha za najwybitniejszą książkę ostatniego dziesięciolecia)[24] - Nagroda Goethego (1991) - Nagroda Herdera (1995) - Doktor Honoris Causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (27 lutego 1995)[25] - jedyny doktorat honorowy, który przyjęła poetka[26] - Nagroda Literacka Miast Partnerskich Torunia i Getyngi im. Samuela Bogumiła Lindego (1996) - Nagroda Nobla w dziedzinie literatury (przyznana 1 października 1996, wręczona w Sztokholmie 9 grudnia 1996). Komitet Noblowski w uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości". - Tytuł Człowiek Roku tygodnika Wprost (1996) - Honorowe Obywatelstwo Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa[27] (1997)

4/8

Wisława Szymborska Wpisany przez Administrator wtorek, 07 lutego 2012 20:36 - Poprawiony czwartek, 03 stycznia 2013 00:40

- Dziecięca Nagroda SERCA za pomoc dla świdnickich dzieci. Za pośrednictwem Jacka Kuronia i jego Fundacji "Pomoc Społeczna SOS" przekazała część Nagrody Nobla na zakup okien do budowanego w Świdnicy Europejskiego Centrum Przyjaźni Dziecięcej.

Laudacja Noblowska

"W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad słowem jako myślą i wrażliwością. Wiersze Wisławy Szymborskiej to perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy, myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak, jak ruch krwi pod skórą".

Tomy wierszy - Dlatego żyjemy, 1952, 1954 (2. wyd.) - Pytania zadawane sobie, 1954. - Wołanie do Yeti, 1957. - Sól, 1962. - Sto pociech, 1967. - Wszelki wypadek, 1972. - Wielka liczba, 1976. - Ludzie na moście, 1986. - Koniec i początek, 1993. - Chwila, 2002. - Dwukropek, 2005 (Nominacja do Śląskiego Wawrzynu Literackiego, kwiecień 2006; Nominacja do Nagrody Literackiej Nike, 2006). - Tutaj, 2009. - Wystarczy, 2012.

Zbiory poezji - 101 wierszy, 1966 - Wiersze wybrane, 1964

5/8

Wisława Szymborska Wpisany przez Administrator wtorek, 07 lutego 2012 20:36 - Poprawiony czwartek, 03 stycznia 2013 00:40

-

Poezje wybrane, 1967 Poezje: Poems (edycja dwujęzyczna polsko-angielska), 1989 Widok z ziarnkiem piasku, 1996 Sto wierszy – sto pociech, 1997 Rymowanki dla dużych dzieci, 2003 Miłość szczęśliwa i inne wiersze, 2007 Wiersze wybrane (Wydawnictwo A5 K. Krynicka, ISBN 978-83-61298-26-7), 2010 Milczenie roślin, 2011, 2012 (2. wyd.)

Inne - Lektury nadobowiązkowe, 1992 i nast. – cykl felietonów. - Rymowanki dla dużych dzieci, 2005 – zbiór limeryków, moskalików i innych krótkich form poetyckich

Publikacje o Szymborskiej - Artur Sandauer, Na przykład Szymborska, w Liryka i logika, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1971. - Artur Sandauer, Pogodzona z historią, w Poeci czterech pokoleń, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1977. - Stanisław Balbus, Świat ze wszystkich stron świata. O Wisławie Szymborskiej, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1996, 1997, ISBN 83-08-02672-9. - Małgorzata Baranowska, Tak lekko było nic o tym nie wiedzieć... Szymborska i świat, Wydawnictwo Dolnośląskie, 1996. - Urszula Biełous, Szymborska (publikacja w jęz. francuskim; tłum. Barbara Grzegorzewska), Agencja Autorska, 1974. - Anna Bikont, Joanna Szczęsna, Wisławy Szymborskiej pamiątkowe rupiecie, przyjaciele i sny, Prószyński i S-ka, 1997 [2 wydania], ISBN 83-7180-095-9, ISBN 83-7180-095-9; wydanie 3 zmienione i uzupełnione 2003, ISBN 83-7337-571-6; wydanie holenderskie pt. Wislawa Szymborska. Prullaria, dromen en vrienden, De Geus, 2007, ISBN 9044509670). - Wojciech Ligęza, O poezji Wisławy Szymborskiej. Świat w stanie korekty, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2002, ISBN 83-08-03191-9. - Ryszard Matuszewski, Wisławy Szymborskiej dary przyjaźni i dowcipu, Oficyna Wydawnicza "AURIGA" 2008, ISBN ISBN 978-83-922635-8-6. - Tadeusz Nyczek, 22 x Szymborska, Wydawnictwo a5, 1997, ISBN 83-85568-34-4; wydanie rozszerzone pt. Tyle naraz świata. 27 x Szymborska: Wydawnictwo a5, 2005, ISBN 83-85568-77-8. - Anna Bikont, Joanna Szczęsna, Wisława Szymborska (książka towarzysząca albumowi Wisława Szymborska, wyd. Agora SA, 2010).

6/8

Wisława Szymborska Wpisany przez Administrator wtorek, 07 lutego 2012 20:36 - Poprawiony czwartek, 03 stycznia 2013 00:40

Szymborska w piosenkach - 1965: Łucja Prus: piosenka do tekstu wiersza "Nic dwa razy" wykonana na Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie[28] - 1991: Pabieda: piosenka do fragmentu tekstu wiersza "Dzieci epoki" (album To jeszcze nie koniec!) - 1994: Maanam: tekst utworu "Nic dwa razy"[29] (album Róża) - 1995: Grzegorz Turnau: To tu, to tam (tekst utworu Atlantyda). - 2010: 4-płytowy album Wisława Szymborska, wyd. Agora SA (na dwóch płytach Szymborska czyta swoje wiersze, na trzeciej dziewięciu wykonawców śpiewa dziesięć piosenek z tekstami Szymborskiej, na czwartej – DVD – znajduje się film dokumentalny Chwilami życie bywa znośne. Przewrotny portret Wisławy Szymborskiej Katarzyny Kolendy-Zaleskiej). - Miłość od pierwszego wejrzenia – Zbigniew Zamachowski

[1]  Jarosław Malesiński Wspomnienie. mieczewo.com. 2012-02-02. [dostęp 2012-02-11]. [2]  Violetta Szostak "Szymborscy - burzliwe fortuny obroty" gazeta.pl, 2012-02-09. [dostęp 2012-02-11]. [3]  Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1961 r. w sprawie zmiany granic miasta Kórnika w powiecie śremskim, województwie poznańskim (Dz. U. z 1961 r. Nr 13, poz. 63). [4]  Julian Krzyżanowski (red.): Literatura polska : przewodnik encyklopedyczny. T. 2: N–Ż. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985, s. 441. ISBN 83-01-05369-0. [5]  Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dnia 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 10: Województwo poznańskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1926, s. 101. [6]  Barbara Dolczewska, Marceli Kosman: Zamek w Kórniku : dzieje i zbiory. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1982, s. 23. ISBN 83-210-0313-3. [7]  Grzegorz Gazda: Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 202. ISBN 83-01-13181-0. [8]  8,0 8,1 Wojciech Czuchnowski: Blizna. Proces Kurii krakowskiej 1953. Kraków: Znak, 2003. ISBN 83-240-0271-5. [9]  Anna Bikont, Joanna Szczęsna Towarzysze nieudanej podróży [10]  Wisława Szymborska nie żyje. Noblistka zmarła po długiej chorobie. gazeta.pl, 2012-02-01. [dostęp 2012-02-01]. [11]  Olga Szpunar: "To grób noblistki? Wstyd!". Rusinek uspokaja oburzonych. Gazeta Wyborcza, 2012-05-05. [dostęp 2012-05-05]. [12]  Konrad Piasecki: Majchrowski: Świecki pogrzeb, zamiast kwiatów datki na hospicjum, ostatnia wola noblistki. RMF FM, 2012-02-09. [dostęp 2012-02-09].

7/8

Wisława Szymborska Wpisany przez Administrator wtorek, 07 lutego 2012 20:36 - Poprawiony czwartek, 03 stycznia 2013 00:40

[13]  Justyna Sobolewska: Czytanie Polski (pol.). Polityka. [dostęp 2011-09-06]. [14]  Łukasz Szewczyk: Niepublikowane wiersze Wisławy Szymborskiej w radiowej Trójce (pol.). W: Media2.pl [on-line]. 2012-09-21. [dostęp 2012-09-21]. [15]  Ewa Polak-Pałkiewicz: Tej garstce, która nas słucha.... www.naszdziennik.pl, 2011-01-9. [dostęp 2011-01-17].  Cytat: "Potępiamy tych dostojników hierarchii Kościoła, którzy sprzyjali knowaniom antypolskim i okazywali zdrajcom pomoc, oraz niszczyli cenne zabytki kulturalne... Zobowiązujemy się w twórczości swojej jeszcze bardziej bojowo i wnikliwiej niż dotychczas podejmować aktualne problemy walki o socjalizm i ostrzej piętnować wrogów narodu..." – z manifestu krakowskich literatów podpisanego m.in. przez Wisławę Szymborską. [16]  Marek Klecel: Dodatek historyczny IPN: Kapłani niezłomni. www.naszdziennik.pl, 2009-03-27. [dostęp 2011-01-17]. [17]  Aleksander Szumański: Biały Orzeł bez korony z Szymborską w tle. www.rodaknet.com, 2011-01-10. [dostęp 2011-01-17]. [18]  Poezja czasów socrealizmu. www.sepio.pl. [dostęp 2011-01-17]. [19]  Marek Klecel: Socrealizm dla dorosłych i dla dzieci. www.naszdziennik.pl, 2010-05-28. [dostęp 2011-01-17]. [20]  M.P. z 2011 r. Nr 32, poz. 384 – pkt 1. [21]  Prezydent odznaczył ludzi kultury. Prezydent.pl, 2011-01-17. [dostęp 2011-01-17]. [22]  M.P. z 1955 r. Nr 96, poz. 363 poz.223 [23]  Medal Gloria Artis dla twórców i działaczy kultury. wp.pl, 5 października 2005. [dostęp 2 lipca 2011]. [24]  Nagroda Fundacji im. Kościelskich. www.koscielscy.pl/. [dostęp 2012-02-10]. [25]  Doktoraty Honoris Causa UAM - lata 1990-1996 [26]  Stefan Drajewski: Nie do końca odeszła. Zostały nam wiersze. Magazyn Głosu Wielkopolskiego, nr 28 (20.663), 3 lutego 2012, s. 2 [27]  Honorowe Obywatelstwo Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa. [dostęp 18 lutego 2011]. [28]  [1] [dostęp: 2012-02-01] [29]  na podstawie strony zespołu [dostęp: 2012-02-01]

Źródło: Wikipedia Tekst udostępniony pod licencją: Creative Commons Licence

8/8