HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ www.saglikbilimleri.hacettepe.edu.tr

TEZ YAZILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ HAKKINDA YÖNERGE BİLİMSEL YAYINLARDA KAYNAK GÖSTERME İLKELERİ ARAŞTIRMA ve YAYIN ETİĞİ İLKELERİ ARAŞTIRMA ve LABORATUVAR ÇALIŞMALARININ KAYIT SİSTEMİNE İLİŞKİN İLKELER

DİŞ HEKİMLİĞİ, ECZACILIK ve TIP FAKÜLTELERİ EV EKONOMİSİ, FİZİK TEDAVİ ve REHABİLİTASYON, HEMŞİRELİK, SAĞLIK İDARESİ, SAĞLIK TEKNOLOJİSİ ve SPOR BİLİMLERİ ve TEKNOLOJİSİ YÜKSEKOKULLARI ÇOCUK SAĞLIĞI, HALK SAĞLIĞI, NÖROLOJİK BİLİMLER ve PSİKİYATRİ, ve ONKOLOJİ ENSTİTÜLERİ Ankara, 2006

H. Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yönetim Kurulu’nun MSE/999–275 sayılı kararı ile oluşturulan komisyon tarafından yazılan “Tez Yazım Kılavuzu” esas alınarak hazırlanmıştır. Tez Yazım Kılavuzu komisyonu (1999): Prof. Dr. A. Ahmet Başaran, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdür Yard., Eczacılık Fakültesi Prof. Dr. F. İlhan Tezcan, Tıp Fakültesi Prof. Dr. Ergun Karaağaoğlu, Tıp Fakültesi Doç. Dr. Hakan S. Orer, Tıp Fakültesi Tez Yazılması ve Değerlendirilmesi Hakkında Yönerge (2005) hazırlanmasında katkıda bulunanlar: Prof. Dr. Hakan S. Orer, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürü, Tıp Fakültesi Prof. Dr. Haviye Nazlıel, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdür Yard., Diş Hekimliği Fakültesi Prof. Dr. Erhan Palaska, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdür Yard., Eczacılık Fakültesi

ISBN 975-491-041-3 Gözden geçirilmiş ve genişletilmiş dördüncü baskı, web sürümü Bu Yönerge Sağlık Bilimleri Enstitüsü Kurulu’nun 10.02.2005 tarihli oturumunda kabul edilmiştir. Bu yönerge Hacettepe Üniversitesi Senato’sunun 01.06.2005 tarih ve 2005–95 sayılı kararı ile kabul edilmiştir. © Ağustos 2006, Ankara. http://www.saglikbilimleri.hacettepe.edu.tr/tez/tez_yazim_yonergesi.pdf

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ............................................................................................................................................................... 5 ÜNİVERSİTE ve ENSTİTÜ YÖNETİMİ......................................................................................................... 6 MEZUNİYET İŞLEMLERİ..............................................................................................................................10 DİPLOMA İÇİN GEREKLİ BELGELER........................................................................................................10 TEZ HAZIRLAMA KONTROL LİSTESİ...................................................................................................... 11 TEZ YAZILMASI ve DEĞERLENEDİRİLMESİ HAKKINDA YÖNERGE..............................................12 1. Bölüm: TEZ YAZIM YÖNERGESİ...........................................................................................................12 A. Kapak ve Cilt........................................................................................................................................12 B. Baskı........................................................................................................................................................13 A. Sayfaların Numaralandırılması......................................................................................................14 B. Satır Aralıkları......................................................................................................................................14 C. Bölüm ve Alt Bölümler.....................................................................................................................14 A. Anlatım..................................................................................................................................................15 B. Simgeler ve Kısaltmalar...................................................................................................................15 C. Metin İçinde Kaynak Gösterme....................................................................................................15 D. Metin İçindeki Göndermeler......................................................................................................... 17 E. Alıntılar................................................................................................................................................... 17 F. Dipnotlar................................................................................................................................................ 17 G. Şekil, Tablo ve Formüller.................................................................................................................18 A. Tez Kapağı ve Özel Sayfalar............................................................................................................ 21 B. Dizinler...................................................................................................................................................23 C. Tez Metni...............................................................................................................................................24 D. Kaynaklar..............................................................................................................................................25 E. Ekler.........................................................................................................................................................26 F. Diğer Ekler (Bilgisayar Disketi, CD–ROM, Video Kaset vb.).................................................26 2. Bölüm: TEZLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ..........................................................................................26 A. Sunum....................................................................................................................................................26 B. Bütünlük................................................................................................................................................26 C. Özgünlük ve Yaratıcılık.....................................................................................................................27 D. Araştırmaya Neden Olan Problem..............................................................................................27 E. Genel Bilgiler (İlgili Literatürün Özetlenmesi).........................................................................27 F. Gereç ve Yöntem (Bireyler ve Yöntem).......................................................................................27 G. Bulgular.................................................................................................................................................28 H. Tartışma.................................................................................................................................................28 3. Bölüm: YÜRÜRLÜLÜK.............................................................................................................................28 EKLER...........................................................................................................................................................29 BİLİMSEL YAYINLARDA KAYNAK GÖSTERME İLKELERİ...................................................................39 GİRİŞ............................................................................................................................................................ 40 KAYNAK GÖSTERMENİN ÖNEMİ VE TEMEL KURALLAR............................................................ 40

ALINTILAR..................................................................................................................................................43 GÖNDERMELER....................................................................................................................................... 44 KÜNYE DÜZENİ........................................................................................................................................47 KİTAP............................................................................................................................................................47 MAKALE..................................................................................................................................................... 48 DİĞER BASILI KAYNAKLAR.................................................................................................................. 50 GÖRÜŞME..................................................................................................................................................52 ELEKTRONİK KAYNAKLAR....................................................................................................................52 RADYO ve TELEVİZYON PROGRAMLARI........................................................................................ 54 MÜZİK ve SAHNE SANATLARI............................................................................................................ 54 YOĞRUMSAL (PLASTİK) SANATLAR..................................................................................................56 KAYNAKÇA DÜZENİ................................................................................................................................57 KAYNAKÇA................................................................................................................................................57 ARAŞTIRMA ve YAYIN ETİĞİ İLKELERİ.................................................................................................. 58 GİRİŞ............................................................................................................................................................ 58 ETİK, ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ VE ETİK İLKELER VE SORUMLULUKLAR.........................59 ETİK DIŞI DAVRANIŞLAR.......................................................................................................................59 KAYNAKÇA................................................................................................................................................ 61 HACETTEPE ÜNİVERSİTESİNDE YAPILAN ARAŞTIRMALARIN ve LABORATUVAR ÇALIŞMALARININ KAYIT SİSTEMLERİNE İLİŞKİN İLKELER..............................................................62

ÖNSÖZ Lisansüstü eğitim özellikle doktora eğitimi, araştırma ağırlıklı bir eğitimdir. Araştırma, yani bilinmeyeni bilme, yeni ufuklar açabilme, bir anlamda aykırı, bireysel ve özgür bir çalışma tarzını gerektirse de, yeni bilginin (görüşlerin, teorilerin) başkaları tarafından her yönüyle eleştirilebilme ve gerektiğinde sınanabilmesi için bilim topluluğuna aktarılması gereklidir. En ezoterik bilimadamının bile kendi köşesinden zaman zaman çıkıp yaptıklarını “sunması” beklenir. Bilim yaşamına adım atan yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin bu “sunum” kısmını hatasız ve en mükemmel şekilde yapabilmeleri aldıkları eğitimin kalitesinin de bir göstergesi olmaktadır. Bütün büyük ve önemli bilim kurumlarının, doktora tezi savunması süreci dediğimiz, tezin yazılması, tartışılması ve kabul edilmesi aşamaları bazen genç araştırıcılar için gereğinden fazla resmî ve şekilci görünebilir, lakin, bu eğitim sürecinin aynı zamanda bir yaşam biçimi kazandırmak ve sembolik de olsa bir “camiaya kabul edilme töreni” olduğu gözönüne alınırsa, böyle “resmî” süreçlerin ne kadar gerekli olduğu ortaya çıkmaktadır. Eğitim kurumları işte bu disiplinin yaratılmasından sorumludur. Dışarıdan bakan bir gözlemci için, bir kurumda ortaya çıkarılan eserler (yani tezler), gerek şekil gerekse içerik olarak son derece önemli son ürünlerdir. Bunların sadece şeklen değerlendirilmesi bile, kurumun ciddiyetini ve disiplin yaratmadaki başarısını göstermeye yeter. Üstelik, tezler kalıcıdır. Öğrenci mezun olduktan sonra, mesleki yaşantısında nereye giderse gitsin, ilk eseri olan tezi de peşi sıra gelmektedir. Her bakımdan iyi bir tez daha sonraki kapıları açabilecek bir anahtar da olabilir, o kapıların kapanmasına da sebep olabilir. İşte tüm bu sebeplerle, bir tez yazım kılavuzuna gerek duyuyoruz ve öğrencilerimizin buna titizlikle uymalarını bekliyoruz. Elinizdeki kılavuz, yeniden gözden geçirilmiş üçüncü baskı olup sağlam bir kurumsal kültüre sahip Hacettepe Üniversitesi’nin, araştırma etiği ve kaynak gösterme ilkeleri konusunda almış olduğu Senato kararlarının da eklenmesiyle zenginleştirilmiştir. Üniversitemiz çapında uygulamaların tekdüze hale getirilmesi de tez sürecinin daha iyi kontrol edilmesine ve bilim kültürümüzün gelişmesine katkıda bulunacaktır. Tüm öğrenci ve danışmanlarımızın yararlanması amacıyla, daha yüksek kalitede ve önemli bilimsel problemlere çözüm olacak tezlerin yazılması dileğiyle. Ankara, MMVI

Prof. Dr. Hakan S. Orer Müdür



ÜNİVERSİTE ve ENSTİTÜ YÖNETİMİ Rektör Prof. Dr. Tunçalp Özgen, Tıp Fakültesi Rektör Yardımcıları Prof. Dr. Hasan Bayhan, Mühendislik Fakültesi Prof. Dr. Erol Belgin, Tıp Fakültesi Prof. Dr. Nuran Özyer, Edebiyat Fakültesi

Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdür Prof. Dr. Hakan S. Orer, Tıp Fakültesi

Müdür Yardımcıları Prof. Dr. Haviye Nazlıel Erverdi, Diş Hekimliği Fakültesi Prof. Dr. Erhan Palaska, Eczacılık Fakültesi

Yönetim Kurulu Üyeleri Prof. Dr. Ergun Karaağaoğlu, Tıp Fakültesi Prof. Dr. Tezer Kutluk, Onkoloji Enstitüsü Prof. Dr. Hamdi Öğüş, Tıp Fakültesi

Enstitü Kurulu (Anabilim Dalı Başkanları) Prof. Dr. Caner Açıkada, Spor Bilimleri ve Teknolojisi Prof. Dr. Nuran Akdemir, İç Hastalıkları Hemşireliği Prof. Dr. Nil Altay, Pedodonti Prof. Dr. Yavuz Aslan, Prostetik Diş Tedavisi Prof. Dr. Erdem Aydın, Tıp Etiği ve Tarihi Prof. Dr. Dicle Balkancı, Fizyoloji Prof. Dr. Ruhgün Başar, Anatomi Prof. Dr. Nazmi Bilir, Halk Sağlığı Enstitüsü Prof. Dr. Feriha Çağlayan, Periodontoloji Prof. Dr. Hicran Çavuşoğlu, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Prof. Dr. Attila Dağdeviren, Histoloji–Embriyoloji Prof. Dr. Turgay Dalkara, Nörolojik Bilimler ve Psikiyatri Enstitüsü Prof. Dr. L. Ömür Demirezer, Farmakognozi Prof. Dr. Veli Durmaz, Endodonti Prof. Dr. Fethiye Erdil, Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Prof. Dr. Nurten Ezer, Farmasötik Botanik Prof. Dr. Mübeccel Gönen, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Prof. Dr. Selma Görgülü, Hemşirelik Esasları Prof. Dr. Sevil Gürgan, Tedavi (Diş Hekimliği)

 Prof. Dr. Bülent Gürsel, Kulak, Burun, Boğaz (Odyoloji) Prof. Dr. A. Atilla Hıncal, Farmasötik Teknoloji Prof. Dr. Gülsev Kale, Çocuk Sağlığı Enstitüsü Prof. Dr. Hilmi Kansu, Oral Diagnoz ve Radyoloji Prof. Dr. Ergun Karaağaoğlu, Biyoistatistik Prof. Dr. Abdullah Keçik, İleri Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Prof. Dr. Kamer Kılınç, Biyokimya Prof. Dr. Sedef Kır, Eczacılık İşletmeciliği ve Mevzuatı, Lisansüstü Eğitim Koord. Prof. Dr. İlken Kocadereli, Ortodonti Prof. Dr. Gülümser Kubilay, Hemşirelik Yüksekokulu Müdürü, Halk Sağlığı Hemşireliği Prof. Dr. Tezer Kutluk, Onkoloji Enstitüsü Prof. Dr. Türkan Kutluay Merdol, Sağlık Teknolojisi Yüksekokulu Prof. Dr. Rüştü Onur, Farmakoloji Prof. Dr. Filiz Öner, Farmasötik Biyoteknoloji Prof. Dr. Fatma Öz, Psikiyatri Hemşireliği Prof. Dr. Nuran Özaltın, Analitik Kimya Prof. Dr. A. Yekta Özer, Radyofarmasi Prof. Dr. Meral Özgüç, Tıbbi Biyoloji Prof. Dr. Erhan Palaska, Farmasötik Kimya Prof. Dr. İskender Sayek, Tıp Eğitimi Prof. Dr. Gönül Şahin, Farmasötik Toksikoloji Prof. Dr. Fatma Gül Şener, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yüksekokulu Prof. Dr. Ferda Taşar, Ağız, Diş, Çene Hastalıkları ve Cerrahisi Prof. Dr. Lale Taşkın, Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği Prof. Dr. Mehtap Tatar, Sağlık İdaresi Yüksekokulu Prof. Dr. Günsel Terzioğlu, Aile ve Tüketici Bilimleri Prof. Dr. Pekcan Ungan, Biyofizik Prof. Dr. Şemsettin Ustaçelebi, Mikrobiyoloji Doç. Dr. Süheyla Abaan, Hemşirelik Hizmetleri Yönetimi Doç. Dr. Kezban Ulubayram, Eczacılık Temel Bilimleri

Enstitü Kurulu Üyesi Olmayan Lisansüstü Eğitim Koordinatörleri Prof. Dr. Alev Önen, Diş Hekimliği Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof. Dr. Doğan Akşit, Tıp Fakültesi Prof. Dr. Müberra Babaoğul, Ev Ekonomisi Yüksekokulu Müdürü

Enstitü Sekreteri Füsun Torun

Enstitü Çalışanları Ayser Kaçar, Öğrenci İşleri Bürosu Şefi Saim Ceyhan, Bilgisayar İşletmeni, Öğrenci İşleri

 Mahsuni Türkatar, Bilgisayar İşletmeni, Öğrenci İşleri Aydan Zerrin Çorlulu, Personel İşleri Meral Çiftçi, Özel Kalem Solmaz Yasan, Özel Kalem Metin Sarıkaya, Yardımcı Hizmetli Sabri Açıkgöz, Yardımcı Hizmetli Kemal Karaca, Yardımcı Hizmetli

Sağlık Bilimleri Enstitüsü Kısa Tarihçesi Hacettepe Üniversitesi 4 Temmuz 1967 tarihinde 892 sayılı Kanunla kurulmuştur. Üniversitenin kuruluşundaki ilk üç fakülteden birisi bugünkü “Sağlık Bilimleri Enstitüsü” nün temelini teşkil eden “Sağlık Bilimleri Fakültesi” dir. Ev Ekonomisi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Tıbbi Teknoloji ile Hemşirelik Yüksekokulları’nın bağlı olduğu “Sağlık Bilimleri Fakültesi” bu bilim alanlarının hem lisans hem de yüksek lisans eğitimlerinin yer aldığı ilk eğitim kurumu olmuştur. Daha sonraki tarihlerde yapılan bir düzenleme ile bir yandan bu Yüksekokullar doğrudan Rektörlüğe bağlı hale getirilmiş, diğer yandan da Hacettepe Üniversitesi Mezuniyet Sonrası Eğitim Fakültesi’nce yürütülmekte olan lisansüstü eğitim programlarından Tıp ve Sağlık Bilimlerine ait olanlar “Sağlık Bilimleri Fakültesi” ne bağlanmıştır. Bu uygulama ile “Sağlık Bilimleri Fakültesi” ülkemizde ilk defa Hacettepe Üniversitesi içinde tıp ve sağlık bilimlerinde sadece lisansüstü eğitim veren ilk kurum hüviyetini kazanmıştır. 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten sonra 20 Temmuz 1982 tarihinde 41 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile “Sağlık Bilimleri Fakültesi” nin adı “Sağlık Bilimleri Enstitüsü” olarak değiştirilmiştir. Tıp ve Sağlık Bilimleri alanlarında lisansüstü eğitimi veren bir kurum haline geldiğinde 45 programa sahip olan “Sağlık Bilimleri Enstitüsü” zaman içinde gelişerek bugün tüm Tıp Merkezi Kampusu birimlerince açılan 86 programda bilim uzmanlığı ve doktora eğitimi yaptıran 45 Anabilim Dalı ve 4 Enstitüden oluşan mezuniyet sonrası bir eğitim kurumu haline gelmiştir. Sağlık Bilimleri Fakültesi olarak faaliyete başlayan kurumun ilk dekanı Prof. Dr. Abdullah KENANOĞLU 4 Temmuz 1967–7 Temmuz 1969 tarihleri arasında yapmıştır. Takiben Fakülte Dekanlığını Prof. Dr. Ekrem GÜLMEZOĞLU 7 Temmuz 1969–3 Temmuz 1971, Prof. Dr. İlhan KERSE 3 Temmuz 1971–19 Eylül 1972, Prof. Dr. Aydın AYTAÇ 19 Eylül 1972–1 Temmuz 1975, Prof. Dr. Doğan TANER 1 Temmuz 1975–1 Temmuz 1981 ve Prof. Dr. Ferhan TEZCAN 1 Temmuz 1981–20 Temmuz 1982 tarihleri arasında yürütmüşlerdir. Enstitü haline getirildikten sonra Enstitü Müdürlüğü görevini Prof. Dr. Ferhan TEZCAN 20 Temmuz 1982–1 Eylül 1988, Prof. Dr Muhsin SARAÇLAR 1 Eylül 1988–1 Eylül 1994, Prof. Dr. A.Atilla HINCAL 1 Eylül 1994–2 Eylül 1997, Prof. Dr. N.Sezgin İLGİ 2 Eylül 1997–1 Ekim 2003 tarihleri arasında yapmışlardır. Enstitü Müdürlüğü görevi 1 Ekim 2003 tarihinden itibaren de Prof. Dr. Hakan Sedat ORER tarafından yürütülmektedir.



DİKKAT! TEZİNİZİ HAZIRLARKEN, ANABİLİM DALINIZDA SİZDEN ÖNCE HAZIRLANAN TEZLERİ ŞEKİL YÖNÜNDEN ÖRNEK ALMAYINIZ. YAPILAN YANLIŞLAR BU ŞEKİLDE KALICI HALE GELMEKTEDİR.

10

MEZUNİYET İŞLEMLERİ Yüksek Lisans Öğrencileri, “H.Ü. Eğitim–Öğretim ve Sınav Yönetmeliği’nin ilgili maddeleri gereğince, tezlerini “Tez Yazım Kılavuzu”na uygun şekilde hazırlayarak, basılı fakat ciltlenmemiş dokuz kopya halinde savunma sınavı tarihinden en az bir ay önce, jüri üyelerine sunulmak üzere Anabilim Dalı Başkanlığı’na teslim ederler. Doktora Öğrencileri, “H.Ü. Eğitim–Öğretim ve Sınav Yönetmeliği’nin ilgili maddeleri gereğince, tezlerini “Tez Yazım Kılavuzu”na uygun şekilde hazırlayarak, basılı fakat ciltlenmemiş dokuz kopya halinde savunma sınavı tarihinden en az bir ay önce, jüri üyelerine sunulmak üzere Anabilim Dalı Başkanlığı’na teslim ederler. Tez savunma sınavında başarılı olan öğrencilerin, mezuniyetleri için aşağıda belirtilen belgeleri tamamlayarak “Mezuniyet Formu” ile birlikte Öğrenci İşleri Bürosu’na eksiksiz teslim etmeleri gerekir (Form http://www.saglikbilimleri.hacettepe.edu.tr/formlar.php adresinden indirilebilir). 1. 8 Adet (HÜ Araştırma Birimi’nden destek alan tezler için 9 adet) ciltlenmiş tez 2. Kütüphane ilişik kesme yazısı 3. Enstitüden alınan öğrenci kimlik kartı 4. Tez hazırlama kontrol listesi 5. Tezin kayıtlı olduğu CD (“YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA HAZIRLANAN YÜKSEK LİSANS, DOKTORA, TIPTA UZMANLIK, SANATTA YETERLİK TEZLERİNİN YÖK TEZ MERKEZİNE TESLİM EDİLMESİNE İLİŞKİN KILAVUZ” da belirtildiği gibi) 6. YÖK Dokümantasyon Merkezi tez veri formu 7. Türkçe ve İngilizce özet sayfalarının fotokopisi 8. Onay sayfası fotokopisi 9. Telif hakkı tez yazarına veya ilgili yükseköğretim kurumuna ait tezler için izin belgesi 10. Beyan formu 5, 6, 7, 8 ve 9. maddelerde yazılı belgeler ikişer kopya olarak hazırlanıp, ayrı zarflara konulduktan sonra zarfın üzeri Mezuniyet Formu’nda belirtildiği gibi doldurulacaktır. Bu zarflardan biri YÖK Dokümantasyon Merkezi’ne gönderilecek, diğeri Enstitü’de saklanacaktır. YÖK ile ilgili sürece www.yok.gov.tr/tez/tez_teslim_kilavuz.htm adresinden ulaşılabilir.

DİPLOMA İÇİN GEREKLİ BELGELER 1. Nüfus cüzdanı fotokopisi (T.C kimlik numarası içermeli, fotokopi A4 kağıda çekilmeli her iki yüz aynı yönde olmalıdır) 2. İki adet vesikalık fotoğraf (Son 3 ay içerisinde çekilmiş, baş açık, erkek öğrencilerin sakalsız ve kravatlı olması gereklidir) Geçici mezuniyet belgesi almak isteyenler form dilekçeyi doldurduktan sonra 1 adet fotoğraf ve nüfus cüzdanının arkalı önlü fotokopisi (TC kimlik numaralı) ile birlikte başvuracaklardır (Form dilekçe www.saglikbilimleri.hacettepe.edu.tr/dilekceler.php adresinden indirilebilir). Daha geniş bilgi ve sorularınız için 305 15 54 numaralı telefona başvurabilir ya da infosagbil@ hacettepe.edu.tr adresine mesaj gönderilebilir.

11

TEZ HAZIRLAMA KONTROL LİSTESİ Tezi son haline getirip çoğaltmadan önce aşağıdaki kontroller yapılmalıdır Kapak ve iç kapak sayfalarında YÜKSEK LİSANS veya DOKTORA şeklinde elde edilen unvanlar yazıldı (Kapak sayfasına danışman adı yazılmamalıdır). Kapak sayfasına mezun olunan PROGRAMIN (Anabilim dalının değil) adı yazıldı. Tez kapağı sırt kısmına kılavuzda belirtilen şekilde (yazının yönüne dikkat!) ad, program, yıl yazıldı. Onay sayfası uygun şekilde hazırlandı (kazanılan unvanlar YÜKSEK LİSANS veya DOKTORA olmalıdır) imzalatıldı (Enstitü Müdürü’nün imzası da gereklidir, imzaların aynı renk kalemle atılmasına dikkat edilmelidir). Dizinler kılavuzda belirtildiği gibi sıralandı. Ön sayfalara i, ii, iii şeklinde Roma rakamları konuldu. Sayfa numaraları kılavuzda belirtildiği şekilde konuldu. Sayfa düzeni kılavuzda belirtildiği şekilde yapıldı. Ana metin harf büyüklüğü 12 punto olacak şekilde basıldı. Dipnot harf büyüklüğü 10 punto olacak şekilde basıldı. Ana metin satır aralığı 1.5 olacak şekilde yazıldı. Kaynaklar listesinde, her kaynağa numara verildi. Kaynak gösterme ilkelerine ve künye kurallarına uygun şekilde yazıldı. Ekler kılavuzda belirtildiği gibi verildi.

12

TEZ YAZILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ HAKKINDA YÖNERGE Hacettepe Üniversitesi Senatosu tarafından kabul edilmiştir Tarih: 01.06.2005, Karar No.: 2005–95

DİKKAT! Tez çalışmaları Hacettepe Üniversitesi Senatosu ve Sağlık Bilimleri Enstitüsü yetkili kurulları tarafından alınan “araştırma ve bilim etiği ilke ve kararları”na uygun olarak planlanmalı, sürdürülmeli ve tamamlanmalıdır. Gerektiğinde danışmak için Enstitü Müdürlüğü’ne başvurunuz. Açıklanmasını istediğiniz hususlar hakkında Enstitü gerekli bilgilendirmeyi yapmakla yükümlüdür. Ayrıntılı bilgi için: www.saglikbilimleri.hacettepe.edu.tr/Etik_Konular.php

Amaç ve Kapsam Bu yönergenin amacı, Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Sınav Yönetmeliği uyarınca Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü’nde hazırlanan Yüksek Lisans ve Doktora tezlerinin yazımı, basımı ve tez sınav jürisi üyelerince değerlendirilmesi ile ilgili esasları düzenlemektir.

Kısaltmalar ve Tanımlar Bu yönergede kullanılan kısaltmalar aşağıdaki anlamları ifade eder: Enstitü: Hacettepe üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Senato: Hacettepe Üniversitesi Senatosu. Anabilim Dalı: Enstitü’de eğitim programı bulunan Anabilim Dalı. Tez: Yüksek lisans tezi ve/veya doktora tezi.

1. Bölüm: TEZ YAZIM YÖNERGESİ Madde 1. Kağıt Özellikleri En az 80, en çok 100 gram birinci hamur beyaz kağıt kullanılmalıdır. Kağıt standart A4 (20.99 cm x 29.7 cm) boyutlarında olmalıdır.

A. Kapak ve Cilt

Kapak, iyi kalite beyaz bristol kartondan yapılmalı, tez metni, özel sayfalar ve ekleriyle birlikte uygun şekilde yapıştırılarak tek bir cilt haline getirilmelidir. Standart büyüklük dışında kalan basılı ve diğer (video kaset, vb.) materyel ayrı bir ek halinde uygun zarf/kutu(lar) içinde teslim edilmelidir.

13 B. Baskı

Tezler, bilgisayar kullanarak, lazer ya da lazer kalitesinde çıktı veren yazıcı ile kağıdın yalnızca bir yüzüne basılmalıdır. Bu kılavuzda yer alan terimler ve tanımlamalar (satır aralığı, punto vb.) gelişmiş kelime işlem programları’nda (Microsoft Office Word®, Word Perfect® vb.) varolan fonksiyonlar dikkate alınarak seçilmiştir. Bu nedenle tez yazımında paket programların kullanılması tavsiye edilir. Kullanılacak harf karakteri, el yazısı benzeri ya da çok süslü olmamak kaydıyla herhangi bir kitap karakteri olabilir; ana metnin harf büyüklüğü 12 punto, dipnotlar 10 punto olmalıdır. Tek sayfaya sığdırılan tablo ve şekillerde daha küçük karakterler kullanılabilir. Alt ve üst indisler metin harf büyüklüğünden daha küçük olmalıdır. Yazımda noktalama işaretlerinden sonra bir boşluk bırakılmalıdır. Noktalama işaretlerinden önce boşluk bırakılmamalıdır.

Madde 2. Sayfa Düzeni Sayfalar A4 boyutunda olmalıdır. Her sayfanın sol kenarında 4 cm, alt ve üst kenarlarında 3 cm, sağ kenarında ise 2.5 cm boşluk bulunmalıdır. Belirlenen metin bloğu çerçevesi dışına taşılmamalıdır (Şekil 1).

Şekil 1. Sayfa düzeni

Yazım düzenini korumak amacı ile tüm satırlar aynı hizada bloklanmalıdır.

14 A. Sayfaların Numaralandırılması

Sayfa numaraları, kelime işlem programlarının sunduğu olanaklar kullanılarak konulmalı; iç kapak dışında tüm sayfalar numaralandırılmalıdır. Teşekkür, Özet, İngilizce Özet, İçindekiler, Simgeler ve Kısaltmalar, Şekiller ve Tablolar dizinleri gibi tez ön sayfaları “i, ii, iii, iv, v ...” şeklinde küçük harf Roma rakamları ile; giriş bölümü ile başlayan diğer sayfalar ise “1, 2, 3, 4, 5, ...” şeklinde numaralandırılmalıdır. Sayfa numaraları sayfanın yukarı kısmına metin bloğunun sağ kenar hizasında olacak şekilde konulmalıdır, önünde ve arkasında parantez, çizgi gibi işaretler konulmamalıdır.

B. Satır Aralıkları

Ana metinde satır araları 1.5 satır olmalıdır. Şekil altı yazıları ve tabloların açıklamaları ile alıntılar ve kaynaklar dizininin yazımında da aynı aralık kullanılmalıdır. Dipnot metinlerinde satır aralığı 1 satır olmalıdır. Paragraflar arasında da satır aralığı 1.5 satır olmalı ancak, her yeni paragraf 1.25 cm içeriden başlamalıdır. Birinci dereceden bölüm başlıkları, Teşekkür, Özet, İngilizce Özet, tüm Dizinler ve Kaynaklar için sayfa başı yapılmalıdır. İkinci ve üçüncü dereceden başlıklardan önce 12 punto boşluk bırakılmalıdır, ayrıca, üçüncü dereceden başlıklar 1.25 cm içeriden başlatılmalıdır. Ana metinle şekil, tablo ve formüller arasında önce ve sonrasında olmak üzere birer satır boşluk bırakılmalıdır. Şekil ve şekil alt yazısı ile tablo ve tablo üst yazısı arasında da 6 punto’luk bir boşluk olmalıdır.

C. Bölüm ve Alt Bölümler

Tezin bölüm ve alt bölümlerinin belirlenmesinde gereksiz ayrıntıya inilmemeli, mantıksal bir bütünlük izlenmelidir. Bölüm başlıkları metin ile aynı büyüklükte olmalıdır. Birinci derecede bölüm başlıkları büyük harf, ikinci ve üçüncü derece başlıklar ise her kelimenin ilk harfi büyük, diğerleri küçük harf olacak şekilde yazılmalıdır. İkinci ve üçüncü derecede başlıklarda yer alan “ve, veya, ile” gibi bağlaçlar küçük harfle yazılmalıdır. Tüm bölüm başlıkları koyu (bold) olmalıdır. Bölüm ve alt bölüm başlıkları, EK 1’de gösterildiği biçimde numaralandırılmalıdır. Normal olarak, üçüncü dereceden daha ileri alt bölüm başlığı kullanılmamalıdır. Ancak, bazı durumlarda daha ileri derecede alt bölüm başlığının kullanılması gerekirse, bunların ikinci ve üçüncü derece başlık kurallarına uygun olarak, fakat numaralandırılmadan ve içindekiler dizininde gösterilmeden yapılması kabul edilebilir.

Madde 3. Yazım Planı Tezler, tez içeriğinin düzenlenmesi bölümünde verilen plana uygun olmalıdır.

Madde 4. Metin A. Anlatım

Tez dili açık, yalın ve bilimsel metne uygun olmalıdır. Anlatım, kısa ve öz cümlelerle yapılmalı, birinci şahıs ağzından olmamalıdır. Metinde geçen kimyasal madde isimleri ve terimler Türkçe yazılmalıdır. Zorunlu olarak yabancı dilden yazılması gerekli kelimeler italik olarak yazılmalıdır.

15 Örnek: • Fenilbutazon, tirozin, oksidasyon, karotis arteri • ......... bu sonuçlar daha önce Cannon’un öne sürdüğü activation en masse teorisine uymamaktadır.

B. Simgeler ve Kısaltmalar

Tezde, standart kısaltmalar dışındaki kısaltmalar ancak çok gerekli oldukları durumlarda yapılmalıdır. Çok kullanılan, birden fazla sözcükten oluşan terimler için baş harfleri kullanarak kısaltma yapılabilir. Bu durumda yapılan kısaltma ilk geçtiği yerde parantez içerisinde, yalnızca bir kez açıklanmalıdır. Kısaltmalar ve simgeler (Örn., a, b, t, D, AKŞ) “Simgeler ve Kısaltmalar” dizininde ayrıca verilmelidir (EK 9).

Örnek: • ......... obstrüktif uyku apnesi sendromu (OUAS) Birden fazla sözcüğün baş harfleri kullanılarak yapılan kısaltmalarda araya nokta konulmamalıdır (TÜBİTAK, OUAS, AKŞ gibi). Kısaltmalar, terimlerin Türkçelerine göre yapılmalıdır ancak yerleşik yabancı dilden kısaltmalar oldukları gibi alınabilirler (AIDS, WHO, NATO gibi). Anatomik terimlerin kısaltmaları referans olarak alınmalıdır. Örn., Bkz., vb., gibi terim olmayan kısaltmaların sonuna nokta konulmalıdır. Ölçü birimleri metrik sistem ve uluslararası ünite sistemine uygun kısaltmalarla verilmelidir. Birimlere ilişkin kısaltmaların sonuna nokta konulmamalıdır.

C. Metin İçinde Kaynak Gösterme

DİKKAT! Kaynak gösterme kuralları için H. Ü. Senatosu’nun 17.05.2006 gün ve 2006–102 sayılı kararı ile kabul edilen “H.Ü. Bilimsel Yayınlarında Kaynak Gösterme İlkeleri”ne bakınız. Sağlık Bilimleri Enstitüsü metin içindeki kaynak göstermelerde numaralandırma sistemini kabul etmiştir. Bunun dışında, kaynakça ve künye düzeni Senato’nun kabul ettiği ilkeler doğrultusunda hazırlanacaktır. Kaynak gösterme ve kaynakça hazırlanmasında EndNote® ya da Reference Manager® gibi standart yazılım paketlerinin kullanılması önerilir. Tez içinde atıfta bulunulan her kaynak, kaynaklar dizininde mutlaka bulunmalıdır. Kaynaklar aşağıda verilen örneklere uygun olarak numara verilerek belirtilmelidir: Kaynak numaraları ilgili cümle sonuna parantez içinde yerleştirilmelidir. Birden çok kaynağa atıf varsa: (1, 5, 12–16) şeklinde olmalıdır. Burada “12–16”, 12. kaynaktan 16. kaynağa kadar olan beş yayını kapsamaktadır. Yazar adına atıfta bulunuluyorsa, kaynaklar yazar adından hemen sonra parantez içinde numara olarak verilmelidir.

16 Örnek: • ......... endotelinlerin çeşitli hipoksi ve/veya iskemi durumlarında salıverildikleri gösterilmiştir (64–66). • ......... Miller ve Seals (47) ve Harvey (24), açıklanamayan bakteriyel enfeksiyonları olan çocukların % 26’sında ...   Kaynak Gösterirken Uyulması Gerekli Diğer Kurallar Kaynaklar metinde geçtikleri sıraya göre ya da alfabetik olarak dizilebilir. Bir başka yayın içindeki kaynağa atıf yapılıyorsa, sadece atıf yapılan yayın kaynak olarak gösterilir, esas kaynak ismen belirtilir: Örnek: • ......... Barman ve diğ. (15)’nin belirttiğine göre Reis ve diğerlerinin sempatoinhibitör nöronların kaudal ventrolateral medullada olduğunu bildirmiştir. İki yazarlı eserler kaynak gösterildiğinde, yazar soyadları arasına “ve” sözcüğü konulmalıdır:

Örnek: • ......... Goodman ve Gilman (6) İkiden fazla yazarlı eser kaynak gösterildiğinde, ilk yazarın soyadından sonra “ve diğerleri” şeklinde yazılır ya da aynı anlama gelen “ve diğ.” kısaltması kullanılır:

Örnek: • ......... Merahi ve diğ. Sözlü görüşme ve kişisel yazışmalar kaynak olarak gösteriliyor ise, görüşme/yazışma yapılan kişi veya kişilerin isimlerinin baş harfleri ve soyadları büyük harflerle yazılarak görüşme ve/ veya yazışma olduğu belirtilir. Sözkonusu kişiye ait diğer ayrıntılar (adres, unvan, vb.) eğer gerekiyorsa dipnot olarak verilmelidir. Sözlü görüşmeler veya kişisel yazışmalar, ayrıca yayınlanmadıkları taktirde, Kaynaklar dizinine konulmaz:

Örnek: • ......... (N. Aytan, sözlü görüşme)1

• ......... (Ö. Aran yazılı görüşme)2

Bir başka yayından alınan şekil ve tablolarda, şekil veya tablo açıklamasından sonra, kısa çizgiyi takiben yazarlarının adları belirtilir ve “den” ya da “dan” takıları eklenir. Mutlaka, metin içinde kullanılan kaynak belirtme usulüne uygun olarak kaynak belirtilmelidir:

Örnek:

Şekil 4.4. Uyku–uyanıklık dönemlerinin EEG görüntüleri. Nosjean ve diğ. (45)’nden alınmıştır.

17 D. Metin İçindeki Göndermeler

Şekil ve tablolara yapılacak göndermelerde, gönderilen şekil veya tablolar, aynı ya da daha sonraki sayfalarda yer alıyorsa, gönderme aşağıdaki örneklerden birine uygun olarak yapılmalıdır:

Örnek: • • • • • •

......... egzersiz öncesinde EMG alınmıştır (Şekil 2.7). ......... temporal kas’a ait EMG sonuçları (Şekil 2.7), ilaç aldıktan ... ......... EMG sonuçları Şekil 2.7’de gösterilmiştir. ......... veriler istatistiksel olarak değerlendirilmiştir (Tablo 4.3). ......... Değerlendirme sonuçları Tablo 4.3’de gösterilmiştir. ......... değerlendirme sonuçlarına göre (Tablo 4.3), kontrol grubu..

Daha önceki sayfalarda yer alan ve daha önce değinilmiş şekil ve tablolara yeniden gönderme yapılıyorsa, gönderme parantez içinde ve “bakınız” anlamına gelen “Bkz.” kısaltması kullanılarak yapılmalıdır:

Örnek: • ......... (Bkz. Şekil 1.3) • ......... (Bkz. Tablo 2.2)

E. Alıntılar

Tez içinde, bir başka kaynaktan alınmış birden fazla cümle içeren bir bölüm, aynen aktarılmak isteniyorsa, ana metnin son satırından itibaren bir satır atlandıktan sonra, satır başı yapılarak, ayrı bir paragraf halinde, tırnak (“ ”) içerisinde ve italik harflerle yazılmalıdır. Metin ana metinden her iki taraftan 1.25 cm içeri geçecek şekilde bloklanmalıdır. Alıntıdan sonra ana metine geçerken yine bir satır atlanmalıdır.

F. Dipnotlar

Tezin herhangi bir sayfasında, metin içinde olması halinde konuyu dağıtacak ve okurken sürekliliği bozacak nitelikteki açıklamalar, kısa ve öz şekilde –birkaç satırı geçmemek koşulu ile– aynı sayfanın altına dipnot olarak verilebilir. Dipnotlar soldan sağa sayfanın ortasına kadar çizilen sürekli bir çizgi ile ayrılmalıdır. Çizgi ile ana metin arasında 1 satır atlanmalıdır. Dipnot çizgisi ile dipnot metni arasında 6 punto boşluk bırakılmalı, metin 1 satır aralığı kullanılarak yazılmalı ve harf büyüklüğü 10 punto olmalıdır (Şekil 2). Dipnotlar aynı sayfada birden çok ise, sayfadaki belirtme sırasına göre ve her sayfada birden başlanarak numaralandırılmalıdır. Dipnot numaraları kaynak gösterme sistemi ile karışmayacak şekilde üst indis ya da parantez içinde üst indis olarak konabilir. Ard arda yazılan iki dipnot, 6 punto boşluk kullanılarak ayrılmalıdır. Dipnotları yazarken, sayfanın alt kenarında bırakılması gereken 3 cm’lik boşluğa taşılmamalıdır.

18

Şekil 2. Dipnotların yerleştirilmesi

G. Şekil, Tablo ve Formüller a. Hazırlama Hazırlanacak şekiller (grafik, diyagram, fotoğraf vb.) yazı ile anlatımda güçlük çekilen, yapılan işi, anlatılmaya çalışılan düşünceyi veya elde edilen verileri daha etkili olarak aktarabilecek nitelikte olmalı, gereksiz şekillerden kaçınılmalıdır. Şekiller üzerinde yer alacak tüm çizgi, işaret, sembol, rakam ve yazılarda, bilgisayar yazıcısı, daktilo, rapido ya da letraset çıkartma türü bir araç kullanılmalıdır. Bu tür çizgi, işaret, sembol rakam ve yazılar, çıplak gözle kolayca seçilebilir ve okunabilir büyüklükte olmalıdır. Tez sayfası üzerine yapıştırılacak fotoğraflar, tez sayfaları arasında olabilecek kabarıklığı önlemek amacı ile ince fotoğraf kağıdı üzerine basılmalıdır. Bunlar için yüksek kaliteli bilgisayar çıktısı veya renkli fotokopi tercih edilir. b. Yerleştirme Şekiller, tez metni içerisinde, ilk değinildikleri sayfada ya da hemen sonraki sayfada yer almalıdır. Birbirleri ile ilgili çok sayıda tablo veya şekil aynı sayfa üzerinde yer alabilir. Şekil ve tablolar ile açıklamaları sayfa kenarında bırakılması gereken boşluklara taşmayacak şekilde yerleştirilmelidir (Şekil 3 ve 4).

19

Şekil 3. Şekillerin yerleştirilmesi

Şekil 4. Tabloların yerleştirilmesi

Bir şekilde birden fazla öge bulunabilir. Bu durumda, her bir öge sırayla A, B, C, D, ... şeklinde simgelenerek tümüne tek bir şekil numarası verilir. Açıklamalarda herbir öge ayrı ayrı tanımlanmalıdır:

20 Tablo başlığı ve açıklamaları tablonun üstüne yazılmalı, metin alanı satır başından başlatılmalıdır. Tablo açıklamalarının yazımında da “blok” sistemi korunmalı; açıklamaların bir satırdan daha uzun olması halinde, ikinci ve diğer satırlar, açıklamanın satır başı hizasından başlamalıdır. Tablo ve şekil altı açıklamalarının sonuna nokta konulmalıdır. Şekil başlığı ve açıklamaları şeklin altında yer almalı ve metin bloğu sol ve sağ kenarları arasında ortalanmalıdır.

Örnek: Tablo 3.1. Kekeleme, işitme kayıplı ve normal kişilerin cinsiyet ve yaşa göre dağılımları. Ortalamalar ± S.H. olarak verilmiştir. Şekil 2.3. Hastalığın tipik seyrini gösteren aşamalar: A) Cilt lezyonları B) Ağız içi veziküller C) Ağız içindeki ülserasyonlar Bireylerin kimliğini belli edecek tarzda fotoğraf konulmamalıdır. Hasta ya da deneklerin fotoğraflarında gözler kimliği belli etmeyecek şekilde bantlanmalıdır. Özel durumlarda, teze konulacak gözleri bantlı olmayan fotoğrafların yayınlanması için fotoğrafı çekilen kişiden izin alındığına ilişkin ibare bulunmalıdır. Şekillerin sayfa içine yerleştirilmesinde, sayfa kenarlarında bırakılması gereken boşluklara kesinlikle taşılmamalıdır (Şekil 3). Bu boşluklara taşacak şekiller ya küçültülmeli ya da “ekte” sunulmalıdır. Tez metni içerisinde katlanmış şekil veya tablo olmamalıdır. Bir sayfadan daha büyük olan tablolar, tez metni içinde bulunmak zorunda ise bir sayfa boyutlarında (uygun bir yerden) bölünmelidir. Tablonun devamı bir sonraki sayfada aynı tablo numarası ile ve aynı başlıkla verilmeli ancak tablo numarasından sonra parantez içinde “Devam” ibaresi yazılmalıdır. Metinde, geçen formüller ayrı paragraf halinde yazılmalı, önce ve sonra gelen paragraflarla arasında bir satır boşluk bırakılmalıdır.

c. Numaralandırma Tüm tablo, şekil ve formüllerin numaralandırılmasında sadece rakamlar kullanılmalıdır. Bunlar, her bölüm içinde kendi aralarında, birbirlerinden bağımsız olarak ayrı ayrı numaralandırılmalıdır.   Birinci Bölüm’ün tablo ve şekilleri: Tablo 1.1. ……………………….. Şekil 1.1. ……………………….. İkinci Bölüm’ün tablo ve şekilleri: Tablo 2.1. ……………………….. Şekil 2.1. ……………………….. d. Formüllerin Yerleştirilmesi Formüller numaralandırılırken, numaranın başında “Formül” ibaresi yer almamalı, bölüm içindeki sırasına göre numaralandırmalıdır. Ancak, metin içinde değinilirken “Formül 2.1” şeklinde yazılmalıdır (Şekil 5).

21

Şekil 5. Formüllerin yerleştirilmesi

e. Açıklamalar Tablo ve şekil açıklamaları olabildiğince kısa ve öz yazılmalıdır. Tüm açıklamaların yazımında 1.5 tam satır aralığı kullanılmalıdır. Tablo veya şekil ile (açıklamaları dahil) alt ve üst metin arasında bir satır boşluk bırakılmalıdır. Tablo açıklamaları, tablonun üstüne yazılmalı ve Tablo açıklamasının son satırı ile tablonun üst kenarı arasında 6 punto boşluk bırakılmalıdır Şekil açıklamaları ise, şeklin altına yazılmalı ve şekil altı açıklaması ile şeklin alt kenarı arasında 6 punto boşluk bırakılmalıdır Formüllere ait numaralar, formülün olduğu satırda, sayfanın sağ kenarından 2.5 cm içeride kalacak şekilde parantez içerisinde yazılmalıdır.

Madde 5. Tez İçeriğinin Düzenlenmesi Her tez dört ana bölümden oluşur (EK 1). • Ön sayfalar/Özel sayfalar • Tez metni • Kaynaklar dizini • Ekler Her bölüme ilişkin sayfa düzeni örnekleri kılavuzun sonunda ayrı ekler şeklinde verilmiştir.

A. Tez Kapağı ve Özel Sayfalar

Kapak düzeni Şekil 6 ve EK 2’de gösterildiği gibidir. Dış kapak ile iç kapak sayfası arasında ve dış kapağın arka sayfası ile tezin son sayfası arasında bir boş sayfa bırakılmalıdır.

22

Şekil 6. Tez kapağı

a. İç Kapak Sayfası İç kapak sayfasının içeriği ve sayfa düzeni, tümüyle dış kapağın aynı olmalıdır (EK 3); yalnız, bu sayfada danışman (varsa ortak danışman) öğretim üyesinin adı da bulunur. Bu sayfa ana metinde kullanılan kağıt üzerine yazılmalıdır. İç kapağın sayfa numarası, “ii” olarak düşülmeli; ancak numara iç kapak üzerine basılmamalıdır. b. Onay Sayfası Tez savunmasından sonra tez danışmanı ve jüri üyelerinin tezi kabul ettiklerini ve tezin Sağlık Bilimleri Enstitüsü tarafından onaylandığını gösteren sayfadır (EK 4). Bu sayfada tez danışmanı ve jüri üyelerinin ad, ünvan ve üniversiteleri ile imzaları bulunur. Onay sayfası “iii” olarak numaralandırılmalıdır. c. Teşekkür Sayfası Teşekkür bölümü, olabildiğince kısa ve öz olarak yazılmalı ve bir sayfayı aşmamalıdır (EK 5). Bu sayfanın düzeni özet sayfası ile aynı olmalı, “iv” olarak numaralandırılmalıdır. Teşekkür sayfasında, tez çalışmasında ve tezin hazırlanmasında doğrudan katkısı bulunan kişiler ile, doğrudan ilgili olmadığı halde, olağan görevi dışında katkıda bulunan kişi ve kuruluşlara teşekkür edilmelidir. Tez çalışması, bir proje kapsamında veya bir kuruluşun desteği ile gerçekleştirilmiş ise; projenin ve ilgili kuruluşun adı da bu bölümde belirtilmelidir.

23 d. Özet ve İngilizce Özet (Abstract) Tezin bir sayfayı geçmeyen özeti (sayfa v) ve İngilizce çevirisi (sayfa vi) teşekkür sayfasından hemen sonra yer almalı; ve Roma rakamları ile numaralandırılmalıdır. EK 6 ve EK 7’de bu bölümlerin yazımına örnek verilmiştir. ÖZET başlığı, tümüyle büyük harflerle; sayfanın üst kenarından 3 cm aşağıya ortalanarak yazılmalıdır. Başlıktan sonra 1 satır boşluk bırakılmalıdır. İlk satır, paragraf başı yapılmaksızın, sol kenar boşluğu hizasından başlamalıdır. Bu sayfada, önce, tez sahibinin adı, tezin başlığı, hangi programda ne tezi olarak yapıldığı ve Ankara, yılı ibareleri koyu (bold) harflerle yazılmalı, ardından paragraf başı yapmadan, özet metni başlamalıdır. Özette, tez çalışmasının amacı, kapsamı, kullanılan yöntem(ler) ve varılan sonuç(lar), açık ve öz olarak belirtilmeli, ancak, “Amaç”, “Yöntem”, “Sonuç” gibi alt başlıklar kullanılmamalıdır. İngilizce Özet (ABSTRACT) sayfasının içeriği ve sayfa düzeni tümüyle özet sayfasının aynı olmalıdır. Özet ve Abstract sayfasında ayrıca, tez metni ile ilgili en fazla beş anahtar kelime (keywords) Türkçe ve İngilizce olarak verilmelidir. Anahtar kelimeler özet (abstract) metninden sonra bir satır atlanarak yazılmalıdır. Anahtar kelimelerin, çalışmayla ilgili ancak, başlıkta yer almayan kelimelerden seçilmesi daha uygundur. Anahtar kelimeler Medical Subject Headings (MeSH)’e de uygun olmalıdır. Anahtar kelimelerden sonra, eğer varsa, tezin yapımında desteği olan kuruluşların adları ve proje numaraları bulunmalıdır. Abstract sayfası yukarıda belirtilen formata uygun olarak bir sayfayı kesinlikle aşmamalıdır.

B. Dizinler a. İçindekiler Dizini EK 8’deki örneğe uygun olarak hazırlanmalıdır. Özet sayfasından başlayarak tüm özel sayfalar, tez metninin içerdiği tüm bölüm ve alt bölüm başlıkları, ek açıklamalar, kaynaklar ve ekler, içindekiler dizininde eksiksiz olarak gösterilmelidir. Tezde kullanılan her bir başlık, içindekiler dizininde hiç bir değişiklik yapılmaksızın, yer almalıdır. İçindekiler dizininde her başlığın hizasına, sadece o başlığın yer aldığı ilk sayfanın numarası yazılmalıdır. “İÇİNDEKİLER” başlığı, tümüyle büyük harflerle sayfa üst kenarından 3 cm aşağıya ve ortalanarak yazılmalıdır. Tezden ayrı sunulmuş olmasına karşın “EKLER” de, İçindekiler dizininin sonunda yer almalı, ancak bunlara ait sayfa numaraları dizinde gösterilmemelidir. b. Simgeler ve Kısaltmalar Dizini EK 9’daki örneğe uygun olarak “SİMGELER VE KISALTMALAR” başlığı büyük harflerle, sayfa üst kenarından 3 cm aşağıya ve ortalanarak yazılmalıdır. Dizinde simge ve kısatmalar alfabetik sırada verilmelidir.

24 c. Şekiller Dizini Şekiller dizini, EK 10’daki örneğe uygun olarak hazırlanmalıdır. “ŞEKİLLER” başlığı, büyük harflerle sayfa üst kenarından 3 cm aşağıya ve ortalanarak yazılmalıdır. Şekiller dizinindeki şekil altı açıklamaları, tez metni içindeki şekil altı açıklamasının tümüyle aynı olmalıdır. Ancak, açıklamanın başlık kısmı dışında kalan p değerleri ve diğer bilgilerin yazılması gerekmez. d. Tablolar Dizini EK 11’deki örneğe uygun olmalıdır. “TABLOLAR” başlığı, büyük harflerle sayfa üst kenarından 3 cm aşağıya ve ortalanarak yazılmalıdır. Tablolar dizinindeki açıklamalar, tez metni içindeki tablo açıklamalarıyla tümüyle aynı olmalıdır. Ancak, şekiller dizininde olduğu gibi, p değerleri ve diğer bilgilerin yazılması gerekmez.

C. Tez Metni a. Giriş Bu bölümde çalışmanın amacı, varsayımları ve kapsamı gibi, okuyucuyu yönlendirici nitelikte bilgiler bulunur. Giriş bölümünde ikinci ve üçüncü dereceden altbaşlıklar bulunabilir. b. Genel Bilgiler Burada tez konusunda önceden var olan literatür bilgileri, yapılan çalışma bağlamında gözden geçirilir. Konuya ilişkin sorunlar saptanır, varolan çözüm önerileri giriş bölümünde belirtilen amaç, kapsam ve varsayımlar doğrultusunda değerlendirilir. Olası varsayımlardan hangilerinin bu tez kapsamında test edileceği anlatılır. Literatür bilgileri derlenerek amaçlar ve kullanılacak yöntem arasında sebep–sonuç ilişkileri kurulur. c. Gereç ve Yöntem (Bireyler ve Yöntem)

DİKKAT! Tez çalışmaları sırasında elde edilen veriler H. Ü. Senatosu’nun 14.01.2006 gün ve 2006–7 sayılı kararı ile kabul edilen “Hacettepe Üniversitesi’nde yapılan araştırmaların ve laboratuvar çalışmalarının kayıt sistemlerine ilişkin ilkeler”e uygun şekilde kaydedilmiş olmalıdır. Giriş ve Genel Bilgiler bölümlerinde oluşturulan varsayımların nasıl test edildiği bu bölümde ayrıntılı olarak anlatılır. Kullanılan laboratuvar ve gözlem teknikleri, anketler ve diğer ölçüm şekilleri tarif edilir. Veri elde etme biçimleri ve deney grupları tanımlanır. Verilerin istatistiksel değerlendirmesinin nasıl yapıldığı belirtilir. Tüm tezlerde, insan deneklerin kullanıldığı durumda H.Ü. Tıbbi, Cerrahi ve İlaç Araştırmaları Etik Kurulu’nun, hayvan deneylerinin yapıldığı durumlarda da H.Ü. Deney Hayvanları Etik Kurulu’nun onayının alınması gereklidir. Bu bölümde etik kurul onay tarihi ve numarasının yazılması zorunludur.

25 d. Bulgular Bu bölümde bir önceki bölümde tarif edilen yöntemlerle elde edilen veriler belli bir mantıksal– analitik bütünlük ve akış içinde sunulur. Verilerin uygun istatistiksel yöntemlerle analiz edilmesi gereklidir. Yazarın, verileri daha anlaşılır hale getirmek için tablo, grafik, vb. yapması beklenir. Gerekirse şekil, fotoğraf ve benzeri görüntüler kullanılır. e. Tartışma Bulgular, Giriş ve Genel Bilgiler bölümlerinde verilen çerçeve içinde tartışılır. Bu bölümde çalışmanın bilime nasıl bir katkıda bulunduğu mutlaka belirtilmeli, özgün kısımları vurgulanmalıdır. Test edilen varsayımların kabul ya da red edilip edilmedikleri ve amaçlara ne ölçüde varıldığı yazılmalıdır. Tartışmada, daha çok, Giriş ve Genel Bilgiler’de sözedilen varsayımların tez çalışması ile elde edilen bulgularla ne ölçüde desteklendiği hususu üzerinde durulmalıdır. Bu bağlamda, spekülatif yorumlardan olabildiğince kaçınılmalıdır. f. Sonuç ve Öneriler Bu bölümde, tez çalışmasından elde edilen sonuçlar, olabildiğince genel fakat açık–seçik ve öz olarak yazılmalıdır. Gerektiğinde, sonuçlar madde madde yazılabilir. Tez çalışmasını yapan kişinin, kendinden sonra aynı konuda ya da ilgili konularda çalışacak kişilere veya başka kurum ve ilgililere iletmek istediği öneriler varsa, bunlar öneriler başlığı altında yazılabilir. Sonuçlar ve öneriler birarada da işlenebilir. Yukarıda ana hatlarıyla verilen tez bölümleri, çalışmanın türüne, yazarın üslubuna ve bazı özel ölçülere göre ufak tefek değişiklikler gösterebilir. D. Kaynaklar

DİKKAT! Kaynak gösterme kuralları için H. Ü. Senatosu’nun 17.05.2006 gün ve 2006–102 sayılı kararı ile kabul edilen “H.Ü. Bilimsel Yayınlarında Kaynak Gösterme İlkeleri”ne bakınız. Sağlık Bilimleri Enstitüsü metin içindeki kaynak göstermelerde numaralandırma sistemini kabul etmiştir. Bunun dışında, kaynakça ve künye düzeni Senato’nun kabul ettiği ilkeler doğrultusunda hazırlanacaktır. Kaynak gösterme ve kaynakça hazırlanmasında EndNote® ya da Reference Manager® gibi standart yazılım paketlerinin kullanılması önerilir. “KAYNAKLAR” başlığı, büyük harflerle, sayfa üst kenarından 3 cm aşağıya ve ortalanarak yazılmalıdır (Şekil 7). Kaynakların gösterilmesi ve Kaynaklar dizini (EK 12) yazım planı kaynaklar formatına uygun olmalı ve her kaynağın yazar adı, başlığı, kitap ya da dergi adı, sayfası ve basım yılı belirtilmelidir. Kaynakların tümü (kitap, dergi makalesi, vb.) aynı formatta yazılmalıdır. Ancak, yazar adları arasında yabancı dilden bağlaç ve kısaltmalar (and, in, et, und, et al., gibi) kullanılmamalı ve mutlaka sıra numarası verilmelidir. Her kaynak ayrı bir paragraf olacak şekilde yazılmalı ve paragraf aralarında 6 punto boşluk bırakılmalıdır.

26 E. Ekler Tezin ana bölümleri içinde yer almaları halinde konuyu dağıtıcı, okumada sürekliliği engelleyen nitelikte ve dipnot olarak verilemeyecek kadar uzun olan açıklamalar bu bölümde verilmelidir. Bu bölümde yer alacak her bir açıklama için uygun bir “başlık” seçilmeli ve bunlar, sunuş sırasına göre EK 1, EK 2, EK 3, ... şeklinde adlandırılmalıdır. İstenildiği takdirde tez sahibinin kısa özgeçmişi de bu kısmın sonuna ayrı bir ek numarası verilerek eklenebilir. Metin içinde ek’lere yapılan göndermeler (Bkz. EK ..) şeklinde olmalıdır. Her bir ek bölümü, sayfa başı yapılarak başlamalı ve sayfa numaraları, bir önceki bölümün sayfa numaralarını izlemelidir. Ekler, “İÇİNDEKİLER” dizininde sırasıyla ve eksiksiz olarak verilmeli, ancak sayfa numaraları gösterilmemelidir. F. Diğer Ekler (Bilgisayar Disketi, CD–ROM, Video Kaset vb.) Araştırma ile ilgili olarak boyutları, nitelikleri ve/veya kapsamları nedeni ile tez ile birlikte sunulamayacak materyal tezden ayrı olarak “EKLER” başlığı altında ve ayrı bir kapak veya uygun bir zarf ya da kutu içerisinde verilmelidir. Bunların üst kapak ve sayfa düzeni tümüyle tez kapağıyla aynı olmalıdır.

2. Bölüm: TEZLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Madde 6. Tezlerin yazılması ve savunulması Tezin yazılması ve savunulması süreci Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Öğretim ve Sınav Yönetmeliği’nin ilgili maddelerinde belirtilen şekilde yapılır. Her bir tez savunma sınavı jüri üyesi aşağıda belirtilen “Tez Değerlendirme Kriterleri”ni dikkate alarak tezi değerlendirir ve “Yüksek Lisans–Doktora Tez inceleme ve Değerlendirme Formu”nu doldurarak “Tez Savunma Sınav Tutanağı”na ekler. Tezlerin Tez Yazım Yönergesine uygunluğu Tez öğrencisinin sorumluluğundadır ve Enstitü’ye teslim edilmeden önce Danışman tarafından kontrol edilir.

Madde 7. Tez Değerlendirme Kriterleri Tez savunma sınavı jüri üyeleri tezleri değerlendirirken aşağıdaki kriterleri gözönünde bulundururlar.

A. Sunum

Okuyucu tezi hiçbir güçlükle karşılaşmadan okuyabilmelidir. Metin, açık ve anlaşılabilir olmalıdır. Metin, kelime açısından ekonomik olarak tasarlanmalıdır. Gereksiz tekrarlardan kaçınılmalıdır. Okuyucu, metin içinde atıf yapılan tablo, resim ve grafikleri kolaylıkla bulabilmelidir. Kaynaklar dizini eksiksiz ve doğru olmalıdır. Kaynakların güncel olmasına dikkat edilmelidir.

B. Bütünlük

Tezin bütünlük göstermesi çok önemlidir. Bu yüzden, tez bölümleri birbirlerine belirli bir mantıksal ve analitik bütünlük ve akış içinde bağlanmalıdır.

27 C. Özgünlük ve Yaratıcılık

Doktora tez çalışması bilime yenilik getirme, yeni bir bilimsel yöntem geliştirme veya bilinen bir yöntemi yeni bir alana uygulama niteliklerinden en az birini sağlamalıdır. Doktora tezinin esasını oluşturan araştırma ve bu araştırmanın metin haline getirilmesi aday tarafından yapılmalıdır. Ancak, seçilen araştırmaya bağlı olarak araştırıcının bağımsızlık derecesi etkilenebilir. Örneğin, bazı durumlarda öğrenciler büyük bir grubun bir parçası olarak çalışabilirler. Buna rağmen aday, bağımsız araştırma yapabilme yeteneğini göstermelidir.

D. Araştırmaya Neden Olan Problem

Araştırmaya neden olan problem “Giriş” bölümünde kısa ve açık olarak tanımlanmalıdır. Bu sırada bu problemin çözümüne yönelik olarak test edilecek varsayımlar ve/veya cevaplanması düşünülen sorular da belirtilmelidir.

E. Genel Bilgiler (İlgili Literatürün Özetlenmesi)

Burada tez konusunda daha önceden var olan literatür bilgileri, yapılan çalışma bağlamında gözden geçirilir. Bu bölüm literatür bilgilerini gösteren bir katolog tarzında olmamalıdır. Mevcut bilgiler analitik ve eleştirel bir yaklaşımla incelenir. Konu ile ilgili sorunlar saptanır, çözüm önerileri “GİRİŞ” bölümünde belirtilen çalışmanın amacı, varsayımları ve kapsamı doğrultusunda değerlendirilir. Olası varsayımlardan hangilerinin bu tez kapsamında test edileceği anlatılır. Literatür bilgileri derlenerek, amaçlar ve kullanılacak yöntemler arasında neden–sonuç ilişkisi kurulur. İyi bir genel bilgiler bölümü, kısa ve öz olmalı, bunun yanısıra okuyucuda ilgi uyandırmalıdır. Bu yüzden, tez konusu ile doğrudan ilgili çalışmalara mutlaka yer verilmeli, konu için çok önemli olmayan veya konu dışı çalışmalardan kaçınılmalıdır. Kullanılacak bilgi orijinal kaynağından edinilmeli, bu amaçla ikincil kaynaklar kullanılmamalıdır.

F. Gereç ve Yöntem (Bireyler ve Yöntem)

Araştırmanın amacına ulaşmasını sağlayacak veri tipinin ne olduğu ve bu verinin hangi yöntemlerle toplandığı bir plan dahilinde ve ayrıntılı olarak verilmelidir. En uygun yöntemlerin kullanımı her zaman mümkün olmadığı için seçilen yöntemlerin, üstünlükleri ve yetersizlikleri belirtilmeli ve seçilme gerekçesi tartışılmalıdır. Yapılan analizler, araştırmaya neden olan problemin çözümü ile ilgili olarak ileri sürülen varsayımların test edilmesine ve/veya soruların cevaplanmasına yönelik olmalıdır. Verilerin değerlendirilmesinde kullanılan analitik yöntemlerin seçilme gerekçeleri ve yeterlilikleri (varılması istenen amaç açısından) tartışılmalıdır. Değerlendirmeler sırasında ortaya çıkan problemler belirtilmeli ve onların hangi yaklaşım(lar)la çözüldüğü açıklanmalıdır. Aday veri analizi sırasında daha önceden öngörülemeyen özellikleri fark edebilmelidir. Aday güvenilirlik ve tarafsızlık konusunda hassasiyet göstermelidir. Tezlerde, insan deneklerin kullanıldığı durumlarda Tıbbi, Cerrahi ve İlaç Araştırmaları Yerel Etik Kurulu’nun, deney hayvanlarının kullanıldığı çalışmalarda ise, Deney Hayvanları Yerel Etik Kurulu’nun onayı bulunmalıdır. Bu bölümde etik kurul onay tarihi ve numarası belirtilmelidir.

28 G. Bulgular Yazar, çalışmasında elde ettiği bulguları belli bir önem hiyerarşisi içinde vermeli ve analitik bir bütünlük içinde sunmalıdır. İstatistik yöntemler ve verilerin sunuş biçimi uluslararası yayın standartlarına uygun olmalıdır. Tablo, şekil ve diğer görsel malzemeler amacına uygun şekilde ve sayıda, hazırlanmalıdır. H. Tartışma Tez çalışmasının, o araştırma alanına yaptığı katkılar değerlendirilmelidir. Aday kendi çalışması ile genel bilgiler bölümünde verilen çalışmalar akılcı bir bakış açısı ile karşılaştırmalıdır. Ana bulgular, kuramsal ve uygun olduğu durumlarda uygulama açısından tartışılmalıdır. Tartışma bölümünde araştırma sürecinin bütününe ait düşünceler de yer almalıdır. Böylece adayın tez çalışması süresince neler öğrendiği anlaşılır. Tez çalışmasının araştırma planının ve kullanılan yöntemlerin yetersizliklerinin elde edilen bulgular ışığında tartışıldığı, diğer seçeneklerin ve/veya kullanılabilecek ilave yöntemlerin belirtildiği bir kısım tartışma bölümü içinde yer almalıdır. Araştırılan konuda hala aydınlatılması gereken noktalar varsa belirtilmelidir.

3. Bölüm: YÜRÜRLÜLÜK Madde 8. Yürürlülük Bu yönerge hükümlerini Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü yürütür. Bu amaçla gerekli idari formları tasarlar, ilgilileri bilgilendirir, tezlerin yönergeye uygun şekilde teslim edilip edilmediğini kontrol eder.

29

EKLER EK 1: Tez Planı ve Başlık Numaralandırma Sistemi

30 EK 2: Dış Kapak Sayfası Örneği

31 EK 3: İç Kapak Sayfası Örneği

Ek 4: Onay Sayfası Örneği

32

Anabilim Dalı: Program: Tez Başlığı: Öğrenci Adı-Soyadı: Savunma Sınavı Tarihi: Bu çalışma jürimiz tarafından yüksek lisans/doktora tezi olarak kabul edilmiştir. Jüri Başkanı:

Unvanı, Adı-Soyadı

(İmza)

(Kurumu) Tez danışmanı:

Unvanı, Adı-Soyadı

(İmza)

(Kurumu) Üye:

Unvanı, Adı-Soyadı

(İmza)

(Kurumu) Üye:

Unvanı, Adı-Soyadı

(İmza)

(Kurumu) Üye:

Unvanı, Adı-Soyadı

(İmza)

(Kurumu)

ONAY Bu tez Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliğinin ilgili maddeleri uyarınca yukarıdaki jüri tarafından uygun görülmüş ve Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yönetim Kurulu kararıyla kabul edilmiştir. (İmza)

Unvanı, Adı-Soyadı Müdür

33 EK 5: Teşekkür Sayfası Örneği

34 EK 6: Özet Sayfası Örneği

35 EK 7: İngilizce Özet Sayfası Örneği

36 EK 8: İçindekiler Dizini Örneği Gerektiğinde birden fazla sayfa içerebilir

37 EK 9: Simgeler ve Kısaltmalar Dizini Örneği

EK 10: Şekiller Dizini Örneği

38 EK 11: Tablolar Dizini Örneği

EK 12: Kaynaklar Dizini Örneği

39

BİLİMSEL YAYINLARDA KAYNAK GÖSTERME İLKELERİ Hacettepe Üniversitesi Senatosu tarafından kabul edilmiştir Tarih: 17.05.2006, Karar No.: 2006–102 Hazırlayanlar Prof. Dr. Serap Kurbanoğlu Komisyon Başkanı Edebiyat Fakültesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Prof. Dr. Hakan S. Orer Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürü Tıp Fakültesi, Farmakoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Ahmet Rifat Özdural Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürü Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü Prof. Dr. Turan Akay Fen Bilimleri Enstitüsü Müdür Yardımcısı Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü Prof. Dr. Türev Berki H.Ü. Devlet Konservatuarı, Etnomüzikoloji ve Folklor Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Ender Ateşman Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdür Yardımcısı Edebiyat Fakültesi, Alman Dili ve Edebiyatı Bölümü Yrd. Doç. Dr. Zülfikar Sayın Güzel Sanatlar Fakültesi, Grafik Bölümü

40

GİRİŞ Bu çalışmada kaynakça düzeni, künye düzeni, gönderme ve alıntı ile ilgili kurallar APA (American Psychological Association – Amerikan Psikoloji Derneği) kuralları temel alınarak hazırlanmış, ancak, özellikle Türkçe dilbilgisi kurallarına uygunluk ve kullanım kolaylığı açısından bazı kurallar üzerinde uyarlamalar yapılmıştır. Ayrıca, APA’nın kapsamında bulunmayan (sahne sanatları gibi) yapıtlar için genel kurallara uygun künye düzenleri geliştirilmiştir. İngilizce örnekler için ve bu belgede yer almayan durumlarla karşılaşmaları durumunda araştırmacılara, APA’nın Publication Manual of the American Psychological Association başlıklı yayınının 5. basımına veya APA’nın web sitesine (http://www.apastyle.org) başvurmaları önerilir.

KAYNAK GÖSTERMENİN ÖNEMİ VE TEMEL KURALLAR Kaynak gösterme bilim ve sanat etiğinin gereğidir. Hangi biçimde olursa olsun bilgi ileten kişi bilginin kaynağını gösterme sorumluluğunu taşımalıdır. Başkalarının bilgi birikiminden ve düşüncelerinden yararlanılan her çalışmada (kitap, tez, makale, rapor, bildiri, ödev, web sayfası, vb) yararlanılan bilginin kaynağı, neyin nereden ödünç alındığı açıkça belirtilmelidir. Kaynak gösterme bilim–sanat etiğinin bir gereğidir. Kaynak gösterilmediği sürece, ortaya atılan düşüncenin yazara ait olduğu varsayılır. Kaynak gösterme yoluyla bilginin gerçek sahibinin hakkı teslim edildiği gibi, araştırmacının kendi katkısının ne olduğu da açıkça gösterilmiş olur. Kaynak belirtme, araştırmacının görüşlerinin doğruluğunu destekleyen başka kaynaklar olduğunu ve/veya karşıt görüşleri de göz önüne aldığını gösterir. Böylece yapılan çalışmanın güvenirliği artar, ayrıca bilginin doğruluğu ve tarafsızlığı açısından okuyucuya denetim olanağı sağlanmış olur. Kullanılan kaynaklar, aynı zamanda bir çalışmanın niteliği (genişliği ve derinliği) konusunda da okuyucuya fikir verir. Başkalarının düşünceleri iki şekilde aktarılabilir. Birincisinde özgün (orijinal) anlatım hiç değiştirilmez. Bu şekilde yapılan aktarmaya alıntı denir; alıntı metinde özgün kaynakta geçtiği biçimiyle tırnak işareti içinde gösterilir, tırnak işareti kapatıldıktan sonra ilgili kaynağa gönderme yapılır. Diğerinde ise özgün anlatım değiştirilerek aktarma yapılır. Anlatımın değiştirilmiş olması aidiyeti değiştirmez. Burada düşünce hala bir başkasına aittir ve aidiyeti bildirmek için metin içinde kaynağa gönderme yapılması mutlaka gereklidir (örnekler için bkz. Tablo 1). Başkalarının düşüncelerini, söylemlerini, verilerini ve yapıtlarını kaynak göstermeden kullanmaya intihal (plagiarism) denir. Bu durum, başkalarının düşüncelerini ve başkalarına ait söylemleri kendine aitmiş gibi sunmak anlamına geleceğinden, bir tür entelektüel hırsızlıktır (örnekler için bkz. Tablo 1). İntihal olguları, hukuki olmaktan çok etik boyutuyla irdelense de, disiplin soruşturmasına konu olabilir ve dersten kalmak, üniversiteden ya da meslekten atılmak gibi çok ciddi sonuçlar doğurabilir. Bilimsel ve sanatsal çalışma sürecinde, bilmeden veya farkında olmadan intihal kapsamına girecek eylemlerde bulunmak, kişiyi sorumluluktan kurtarmaz. Yapılan soruşturma sonucu kötü niyet taşımadığı anlaşılan intihal durumlarında, sorumlu kişilerin durumu açıklayarak düzeltme yapmaları beklenir.



* American Psychological Association (2001). Publication Manual of the American Psychological Association (5. bs.). Washington, DC: American Psychological Association.

41

Kaynak Gösterme İlkeleri Her çalışma kendinden önce yapılanlara, bir başka deyişle var olan bilgi birikimine dayanır. Önemli olan, ödünç alınan bilginin kime ait olduğunu açıklığa kavuşturmak ve bize aitmiş gibi görünmesine engel olmaktır. Yorumlar, değerlendirmeler, veriler ve yargılar başkalarına ait olduğu sürece kaynak gösterilmesi zorunludur, aksi takdirde yazara ait olduğu yanılgısını getirir. Kaynak gösterilirken aşağıdaki ilkelere uyulması gereklidir: 1. Her bilimsel çalışmada, yararlanılan kaynakların listelendiği bir kaynakça bölümü bulunmalıdır. 2. Metin içinde gönderme yapılan her kaynak kaynakçada yer almalı, kaynakçada yer verilen her kaynağa da metin içinde gönderme yapılmalıdır. 3. Kaynakçaya alınacak yapıtlar, yazarın bizzat okuyup yararlandığı yapıtlar olmalıdır. 4. Araştırmada kullanılmayan, ancak araştırmacının konu için yararlı olabileceğini düşündüğü diğer kaynaklar “ek kaynakça” veya “yardımcı kaynakça” gibi farklı bir başlık altında verilmelidir. 5. Kaynakçada, ilgili yayının künyesi kurallara uygun olarak verilmeli (örnekler için Bkz. Künye Düzeni), künye içindeki bilgi öğeleri tam ve doğru olmalıdır. 6. Kaynakçada her kaynağa yalnız bir kez yer verilmelidir. 7. Kaynakça, hangi bilginin hangi kaynaktan alındığı konusunda fikir vermez. Bu bilgi, metnin içinde ilgili yerde, söz konusu bilgi kaynağına gönderme yapılarak aktarılmalıdır. 8. Herkes tarafından bilinen gerçekler için (dünyanın yuvarlak, günün 24 saat, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanının Atatürk olması gibi) kaynak belirtmeye gerek yoktur. Ancak, bazen neyin genel bilgi kapsamına girdiğini değerlendirmek zor olabilir. Genel bilginin içeriği, disiplinden disipline değişebildiği için kişinin bilmediği bir disiplinde neyin genel bilgi kapsamında değerlendirilmesi gerektiğine karar vermesi özellikle güçtür. Bu tip durumlarda kişiyi etik açıdan yanlış bir şey yapmaktan koruyacağı için kaynak gösterilmesi tercih edilmelidir. 9. Bir kaynaktan değiştirilmeden yapılan alıntılar, özgün kaynakta geçtiği biçimiyle tırnak işareti içinde gösterilmelidir (bkz. Tablo 1–a). 10. Araştırıcının bilimsel yeterliliği, sentez yapma ya da yazma becerisi konusunda soru işareti uyandırabileceğinden çok sık ve çok uzun alıntılardan kaçınmak gereklidir. 11. Araştırıcının, bir kaynaktan aldığı bilgiyi metnin genel akışına uygun biçimde, yeniden ifade ederek, kimi durumlarda da özetleyerek aktarması gerekebilir. Yeniden ifadeyle bilginin aidiyeti değişmez; bu nedenle, kaynağa gönderme yapılması zorunludur (bkz. Tablo 1–c). 12. Yabancı dildeki kaynaklardan Türkçe’ye çevrilerek yapılan alıntılarda metnin çeviri olduğunun belirtilmesi gerekir. 13. Özgün kaynağa erişmenin olanaksız olduğu durumlarda bilginin ikinci elden aktarıldığı belirtilmelidir. 14. Kaynak gösterilse bile, bir yapıtın tamamı veya tamamına yakın bir bölümü bir başka çalışmada aktarılamaz. 15. Patent ve telif hakkı söz konusu olan yapıt, resim, çizelge, formül, şekil, vb. gibi öğeler için, kaynak göstermenin yanı sıra, izin alınmasının da gerekli olabileceği unutulmamalıdır.

42 16. Müzik ve sahne yapıtları yaratımında, herhangi bir kaynaktan alıntılama ya da açık bir esinlenme söz konusu ise, bu durumun yapıtın ilk sayfasında belirtilmesi gereklidir. Tablo 1: İntihal Örnekleri

Özgün Metin İmparatorlukta ilköğretim reformunu başlatan ve başarıya ulaştıran ilk etnik unsur Türk değildi. Bu alanda Avrupaî Osmani denen kıtanın unsurları hattâ, Suriye ve Lübnan daha öndeydi. Örneğin; Bulgar maarifinin ilerlemesi ve başarıları, 19. Yüzyılda ve İkinci Meşrutiyet dönemi boyunca daima Türk aydınlarının dikkat ve kıskançlığını çekmiştir. Bu nedenle diğer Balkan uluslarının çocuk edebiyatları ile birlikte, 19. yüzyılın Türk çocuk edebiyatını karşılaştırarak yapılacak incelemelere gerek vardır.

Kaynak: Ortaylı, İ. (2000). Osmanlı Toplumunda Aile. İstanbul: Pan Yayıncılık, s. 108.

Yanlış (İntihal)

Doğru

a) Alıntı

İmparatorlukta ilköğretim reformunu başlatan ve başarıya ulaştıran ilk etnik “İmparatorlukta ilköğretim reformunu başlatan ve unsur Türk değildi. Bu alanda Avrupaî başarıya ulaştıran ilk etnik unsur Türk değildi. Bu Osmani denen kıtanın unsurları hattâ, alanda Avrupaî Osmani denen kıtanın unsurları Suriye ve Lübnan daha öndeydi. Örneğin; hattâ, Suriye ve Lübnan daha öndeydi. Örneğin; Bulgar maarifinin ilerlemesi ve başarıları, Bulgar maarifinin ilerlemesi ve başarıları, 19. 19. Yüzyılda ve İkinci Meşrutiyet dönemi Yüzyılda ve İkinci Meşrutiyet dönemi boyunca boyunca daima Türk aydınlarının daima Türk aydınlarının dikkat ve kıskançlığını dikkat ve kıskançlığını çekmiştir. Bu çekmiştir. Bu nedenle diğer Balkan uluslarının nedenle diğer Balkan uluslarının çocuk çocuk edebiyatları ile birlikte, 19. yüzyılın Türk edebiyatları ile birlikte, 19. yüzyılın çocuk edebiyatını karşılaştırarak yapılacak Türk çocuk edebiyatını karşılaştırarak incelemelere gerek vardır” (Ortaylı, 2000, s. 108). yapılacak incelemelere gerek vardır.

b) Parçalar halinde alıntı

Tanzimatla birlikte, Osmanlı İmparatorluğu’nda ilköğretim reformu Tanzimatla birlikte, Osmanlı İmparatorluğu’nda gündeme geldi. Ancak, İmparatorlukta ilköğretim reformu gündeme geldi. Ancak, ilköğretim reformunu başlatan ilk etnik “İmparatorlukta ilköğretim reformunu başlatan unsur Türk değildi. Avrupaî Osmani ilk etnik unsur Türk değildi. ... Avrupaî Osmani denen kıtanın unsurları, Suriye ve denen kıtanın unsurları..., Suriye ve Lübnan daha Lübnan daha önde idi. Bulgar maarifinin önde idi. ... Bulgar maarifinin ... başarıları, ... İkinci başarıları, İkinci Meşrutiyet dönemi Meşrutiyet dönemi boyunca ...Türk aydınlarının ... boyunca Türk aydınlarının kıskançlığını kıskançlığını çekmiştir” (Ortaylı, 2000, s. 108). çekmiştir.

c) Aktarma

Ülkemizde Tanzimat’tan beri ilköğretimde istenen başarı bir türlü yakalanamamıştır. 19. yüzyılda Bulgarlar ve diğer Türk olmayan unsurlar eğitim alanında Türklerden daha ileri ve başarılıdır. Söz konusu ulusların bu dönemdeki çocuk edebiyatları ile Türk çocuk edebiyatının karşılaştırılması sonucu bu durum açıklık kazanacaktır.

Ülkemizde Tanzimat’tan beri ilköğretimde istenen başarı bir türlü yakalanamamıştır. Ortaylı (2000, s. 108) 19. yüzyılda Bulgarlar ve diğer Türk olmayan unsurların eğitim alanında Türklerden daha ileri ve başarılı olduklarını belirtmekte ve söz konusu ulusların bu dönemdeki çocuk edebiyatları ile Türk çocuk edebiyatının karşılaştırılması sonucu bu durumun açıklık kazanacağına değinmektedir.

43 Tablo 1: Devam

Özgün Metin For one thing, it was not dominated by envy. We began thinking about America at the only moment when US economy was not a triumphant model of wealth and productive potential for the rest of the world. In the decade of the Great Depression we no longer saw the world of Gatsby but that of The Grapes of Wrath. In the 1920s and early 1930s America was a by–word for the hard–faced pursuit of profit, for injustice, for ruthless unscrupulous and brutal repression. But F. D. Roosevelt’s USA not only disclaimed this reputation; it turned it sharply to the left. It visibly became a government for the poor and the unions.

Kaynak: Hobsbawm, E. (2002). Interesting times a twentieth–century life. Londra: Abacus, s. 388.

d) Çeviri yaparak aktarma

Yanlış (İntihal)

Doğru

Bazı tarihçiler Amerika’yı üretim potansiyeli olan başarılı bir refah modeli değilken incelemeye başladılar. Onlar için Amerika Büyük Depresyon yıllarında “Muhteşem Gatsby”nin değil, “Gazap Üzümleri”nin ülkesi haline gelmişti. 1920’lerde ve 1930’ların başında ülke menfaatin, adaletsizliğin, bayağılığın ve baskının diğer adı olmuştu. Roosevelt’in Amerika’sı bunu değiştirmekle kalmadı aynı zamanda ülkenin yönünü sola doğru çevirdi. Artık hükümet fakirlerin ve sendikaların hükümeti olmuştu.

Bazı tarihçiler Amerika’yı üretim potansiyeli olan başarılı bir refah modeli değilken incelemeye başladılar. Hobsbawm’a (2002, s. 388) göre Amerika Büyük Depresyon yıllarında “Muhteşem Gatsby”nin değil, “Gazap Üzümleri”nin ülkesi haline gelmişti. 1920’lerde ve 1930’ların başında ülke menfaatin, adaletsizliğin, bayağılığın ve baskının diğer adı olmuştu. Roosevelt’in Amerika’sı bunu değiştirmekle kalmadı aynı zamanda ülkenin yönünü sola doğru çevirdi. Artık hükümet fakirlerin ve sendikaların hükümeti olmuştu.

ALINTILAR Başka kaynaklardan alınan bilgi iki biçimde aktarılabilir. Birincisinde özgün anlatım hiç değiştirilmez. Bu şekilde yapılan aktarmaya alıntı denir; alıntı tırnak işareti (“ ”) içinde gösterilir, tırnak işareti kapatıldıktan sonra ilgili kaynağa gönderme yapılır (bkz. Tablo 1–a). Diğerinde ise özgün anlatım değiştirilerek aktarma yapılır. Anlatımın değiştirilmiş olması aidiyeti değiştirmez. Burada bilgi hala bir başka kaynaktan alınmıştır, diğer bir deyişle bir başkasına aittir ve aidiyeti bildirmek için metin içinde kaynağa gönderme yapılması mutlaka gereklidir (bkz. Tablo 1–c). Genelde, araştırmacıların bilgiyi olduğu gibi kopyalamak yerine kendi anlatım ve üsluplarıyla aktarmaları beklenir. Özgün anlatımın kısa, güzel ya da ilginç olduğu ve değiştirilmesinin anlam kayması yaratacağı durumlarda alıntı yapılması uygundur. Çok sık ve çok uzun alıntılar yapmaktan kaçınmak gerekir. Bu durum, araştırmacının sentez yapma ve yazma becerileri konusunda kuşku uyandıracağı gibi metnin akışını da bozar.

Genel Kurallar 1. Bütün alıntılar, alıntı oldukları belli olacak biçimde işaretlenir. 2. Kısa alıntılar tırnak işareti (“ ”) içinde gösterilir (bkz. Tablo 1–a). Tümce yapısına uyum sağlaması amacıyla değiştirilen sözcükler ayraç içinde yazılır. 3. Dört satırdan uzun alıntılar ayrı bir paragraf olarak 1 cm içeriden blok halinde yazılır. Bu durumda tırnak işareti kullanılmaz. 4. Alıntılar hem içerik hem de biçim açısından doğru olmalıdır.

44 5. Kaynak metindeki yazım biçimi ve noktalama işaretleri, hatalı olsalar bile değiştirilmez. Bu gibi durumlarda, doğrudan alıntı yapmak yerine aktarma (anlamca alıntı) yapmak tercih edilebilir. Dizgi ya da baskı hatası olduğundan tamamen emin olunmadığı sürece kaynak metin üzerinde herhangi bir değişiklik yapılamaz, sözcükler, yazım kuralları vb. güncelleştirilemez. 6. Yeni bir bağlam içine yerleştirilen alıntı, kaynak metindeki anlamını korumalıdır. Kaynak metin üzerinde yapılan bütün değişiklikler (çıkarmalar, eklemeler, açıklamalar, koyu, eğik yazı ya da alt çizgi ile belirginleştirmeler, kaynaştırmalar, kaynak metinde yer alan alıntılar vb.) mutlaka gösterilir. 7. Alıntılar “ikinci el”den değil, doğruca özgün kaynaktan yapılmalıdır. Ancak, kaynak metne erişilmesi olanaklı değilse dolaylı alıntı yapmak gerekli olabilir. Dolaylı alıntı yapılıyorsa bu durum göndermede “aktaran” ifadesiyle belirtilir. 8. Alıntılar yazarın amacına uygun olmalıdır. İfade edilmek istenen düşünceyi aşan ya da bağlamla ilgisi olmayan bölümler alıntıdan çıkarılır. 9. Kaynak metindeki anlam korunmak koşuluyla alıntılarda çıkarma yapılabilir. Çıkarılan bölümler üç nokta işareti ile gösterilir (bkz. Tablo 1–b). 10. Gerekli bir açıklama olması ya da metindeki tümce yapısına uygunluk sağlanması açısından kaynak metne ekleme yapılabilir. Eklenen bölümler köşeli ayraç ile gösterilir. 11. Yazarın isteğine ve amacına uygun olarak alıntılarda belirginleştirmeler yapılabilir. Ancak, yapılan belirginleştirmeler “koyu/eğik/altı çizgili yazı yazara aittir.” şeklindeki bir dipnot ile gösterilir.

GÖNDERMELER Göndermelerde “yazar–tarih yaklaşımı” ve “sayısal yaklaşım” seçeneklerinden biri kullanılır. Çok sayıda göndermenin birlikte yapılmasını gerektiren durumlarda yazar–tarih yaklaşımı metnin akışını bozabileceğinden, sayısal yaklaşım tercih edilebilir. Yazar–tarih yaklaşımında, metin içinde gönderme yapılmak istenen yere bir ayraç açılarak kullanılan kaynağın yazarının soyadı, yayın tarihi ve ilgili bilginin alındığı sayfa numaraları belirtilir (bkz. örnek 1–13). Sayısal yaklaşımda iki temel uygulama söz konusudur: Birincide kaynaklara metin içinde kullanıldıkları sıraya göre (gönderme sırasına göre) birden başlayan numaralar verilir. Söz konusu numaralar metin içinde üst–simge ile gösterilir. Kaynak künyeleri metin içinde kendilerine verilen numaralarla birlikte dipnot veya sonnotlarda yer alır. Künyeye erişimi sağlayan öğe gönderme numarasıdır. Bu yaklaşımda künyeler alfabetik düzende değildir. Alfabetik listelerin okuyucu açısından yararları göz önüne alındığından bazı durumlarda ikinci bir alfabetik kaynak listesi hazırlanır. Sayısal yaklaşımda kullanılan ikinci uygulamada ise, önce, kullanılan kaynakların alfabetik bir listesi oluşturulur. Sonra alfabetik listedeki kaynaklara birden başlayan numaralar verilir. Metin içinde kaynaklara alfabetik listede aldıkları sıra numarası ile gönderme yapılır. Bu durumda metin içinde kullanılan numaralar birden başlamaz ve belli bir sıra izlemez.

45

Genel Kurallar 1. Ayraç içinde yazar soyadı, yayın tarihi ve sayfa numarası bilgileri aktarılır. 2. Yazar adı ve tarih bilgileri anlatımda geçiyorsa ayraç içinde yinelenmez (bkz. Tablo 1–c). 3. Göndermelerde sayfa numarasının verilmesi, bilginin, söz konusu kaynağın tam olarak neresinden alındığını göstermesi açısından önemlidir. Yararlanılan kaynak, tek sayfadan oluşuyorsa ya da televizyon programı, ses kaydı, elektronik kaynak gibi sayfa numaralandırması olmayan bir kaynaksa göndermede sayfa numarası verilmez. 4. Tek ve iki yazarlı yapıtlarda her iki yazarın soyadına da ayraç içinde yer verilir (bkz. örnek 1 ve 2). 5. İkiden fazla yazarı olan yapıtlarda gönderme yapılırken sadece birinci yazarın soyadı verilir, diğer yazarlar için “ve diğerleri” ifadesi kullanılır (bkz. örnek 3). 6. Tüzel kişiler tarafından yazılmış yapıtlarda tüzel kişi adı çok uzunsa veya kısaltılmış biçimi çok biliniyorsa ilk göndermeden sonra kısaltma yoluna gidilebilir. Kısaltma kullanılmasına karar verilirse ilk göndermede kurum adının açık hali yazılır ve yanında köşeli ayraç içinde kısaltması verilir. Daha sonraki göndermelerde sadece kısaltma kullanılır (bkz. örnek 4). 7. Bir yazarın birden fazla yapıtı kullanılmışsa göndermelerde tarih bilgisi ayırıcı öğedir. Ancak, aynı yazarın aynı tarihte yayınlanmış yapıtlarını birbirinden ayırmak için, künyede yayın tarihlerinin yanına “a” dan başlamak üzere eklenen küçük harfler yazarın hangi yapıtına gönderme yapıldığını açıklığa kavuşturur (bkz. örnek 5). 8. Soyadları aynı iki yazarın yapıtları kullanılmışsa, soyadlarının yanı sıra adlarının ilk harfleri de göndermede belirtilir (bkz. örnek 6). 9. Kaynakçaya yapıt adından giren kaynaklara gönderme yapılırken, yapıt adı uzunsa ilk sözcüğü, kısaysa tamamı verilir. Gönderme yapılan kaynak bir makale veya kitap bölümüyse, yapıt adı tırnak işareti içinde, kitapsa eğik (italik) yazı tipiyle verilir (bkz. örnek 7 ve 8). Yapıt adı kısaltılırken üç nokta kullanılır (bkz. örnek 8). 10. Yapıtın yayın tarihi belli değilse, göndermede tarih yok anlamına gelen “t.y.” kısaltması kullanılır (bkz. örnek 9). 11. Aynı anda birden fazla yapıta gönderme yapılmak istenirse, hepsi tek bir ayraç içinde, birbirlerinden noktalı virgül ile ayrılarak verilir. Ayraç içinde yazar soyadına göre alfabetik sıra izlenir (bkz. örnek 10). 12. Aynı yazarın birden fazla yapıtına aynı anda gönderme yapılacaksa yazar yinelenmeksizin küçükten büyüğe tarih sırası izlenir (bkz. örnek 11). 13. Kişisel iletişim; görüşme yoluyla, mektupla, elektronik olarak veya telefonla yapılabilir. Okuyucu açısından erişilebilirliği olmadığı gerekçesiyle kişisel iletişimle ilgili bilgiler kaynakçaya eklenmez, yalnızca metin içinde belirtilir (bkz. örnek 12). 14. Özgün kaynağa erişmenin olanaksız olduğu durumlarda bilgi ikinci elden aktarılır. Gönderme yapılırken, bilginin ikinci elden aktarıldığı belirtilmelidir. Metin içinde özgün kaynaktan söz edildikten sonra, ayraç içinde bilginin alındığı ikincil kaynağa gönderme yapılır. Kaynakçada söz konusu ikincil kaynak için giriş hazırlanır, özgün kaynağa kaynakçada yer verilmez (bkz. örnek 13).

46

Gönderme Örnekleri Tek Yazarlı Yapıt Örnek 1

(Kum, 1981, s. 87).

İki Yazarlı Yapıt Örnek 2

(Köprülü ve Günden, 1997, s. 164–165).

İkiden Fazla Yazarlı Yapıt Örnek 3

(Akkoyunlu ve diğerleri, 1993, s. 221).

Tüzel Kişi Tarafından Yazılmış Yapıt Örnek 4

İlk Gönderme (Türk Dil Kurumu [TDK], 1981, s. 19). İkinci ve Sonraki Göndermeler: (TDK, 1981, s. 26).

Aynı Yazarın Yapıtları Örnek 5

(Uçak, 2003a, s. 198). (Uçak, 2003b, s. 120).

Soyadları Aynı İki Yazarın Yapıtları Örnek 6

(N. Tuncer, 2000, s. 206). (Y. Tuncer, 1997, s. 33).

Yazarı Olmayan Yapıt Örnek 7

(Kütüphaneciliğe Giriş, 1987).

Örnek 8

(“Sanal…”, 1995, s. 70).

Yayın Tarihi Olmayan Yapıt Örnek 9

(İnan, t.y., s. 2). Birden Fazla Yapıta Aynı Anda Gönderme

Örnek 10

(Artukoğlu, 1979, s. 6; Baydur, 1987, s. 18; Yılmaz, 2000, s. 48).

47 Örnek 11

(Çelik, 1998, s. 105; 1999, s. 126).

Görüşme Örnek 12

(N. Özyer ile kişisel iletişim, 23 Haziran 2003).

Dolaylı Gönderme Örnek 13

(Aktaran: Çakın, 1997, s. 7).

KÜNYE DÜZENİ Künyelerde, yararlanılan kaynağa erişimi sağlayacak ölçüde bilgiye yer verilir. Bu bilgiler kaynak türüne göre değişiklik göstermesine karşın genellikle yazar adı, yayın yılı, yapıt adı, yayın yeri, yayınevi gibi bilgilerden oluşur.

KİTAP Genel Kurallar 1. Çok yazarlı yapıtlarda yazar adları arasında virgül, son iki yazarın adları arasında “ve” bağlacı kullanılır (bkz. örnek 16). 2. Yazar sayısı altıdan fazlaysa, ilk altı yazarın adları künyede verilir, altıncı yazardan sonra “ve diğerleri” ifadesi kullanılır (bkz. örnek 22). 3. Yazar unvanları (Dr., Prof., Yüksek Mühendis gibi) künyeye alınmaz. 4. Kitap adı iç kapakta geçtiği şekliyle, tüm alt ve açıklayıcı adları da kapsayacak şekilde eğik yazılır (bkz. örnek 14 ve 15). Kitap adları yazıldığı dilin yazım kurallarına uygun olmalıdır. 5. Basım bilgisi varsa kitap adından sonra ayraç içinde, rakamla ve kısaltılarak verilir. Birinci basımlar belirtilmez (bkz. örnek 15). 6. Birden fazla yayın yeri varsa ilk yayın yeri alınır. 7. Yayın evlerinin adları kısaltılmadan yazılır. 8. Yayın tarihi bulunamazsa en son telif hakkı (copyright) tarihi verilir. 9. Tarih bilgisi hiçbir şekilde bulunamıyorsa “tarih yok” anlamına gelen “t.y.” kısaltması kullanılır (bkz. örnek 43). 10. Editörü belirtmek için kitapta yer alan terim kullanılır. Künyede, yayına hazırlayan kişinin adından sonra, eğer kısaltılmamışsa, hazırlayan(lar) yerine (Haz.), editör(ler) yerine ise (Ed.) kısaltması kullanılır (bkz. örnek 20). 11. Çevirilerde yapıt adından sonra çevirenin adı belirtilir. Gerekli görülürse özgün yapıtın yayın tarihi de künyenin sonunda ayraç içinde eklenebilir (bkz. örnek 19).

Kitap – Tek Yazarlı Yazar, A. (Yayın Yılı). Kitap adı. Yayın yeri: Yayınevi.

48 Örnek 14

Dökmeci, İ. (1988). Toksikoloji: Akut Zehirlenmelerde Tanı ve Tedavi. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi.

Örnek 15

Bozcuk, A. N. (2005). Genetik (2. bs.). Ankara: Palme Yayıncılık.

Kitap – Çok Yazarlı Yazar, A., Yazar, B., Yazar, C., Yazar, Ç., Yazar, D., Yazar, E. ve diğerleri. (Yayın Yılı). Kitap adı. Yayın yeri: Yayınevi.

Örnek 16

Akman, Y., Ketenoğlu, O., Güney, K., Kurt, L. ve Tuğ, G. M. (2004). Bitki Ekolojisi. Ankara: Palme Yayıncılık.

Kitap – Tüzelkişi Yazarlı Tüzelkişi. (Yayın Yılı). Kitap adı. Yayın yeri: Yayınevi.

Örnek 17

TÜBİTAK. (2002). 21. Yüzyılda Bilimsel Yayıncılık: Hedefler ve Yaklaşımlar. Ankara: TÜBİTAK.

Örnek 18

Türk Dil Kurumu. (2005). Türkçe Sözlük (10. bs.). Ankara: Türk Dil Kurumu.

Kitap – Çeviri Yazar, A. (Yayın Yılı). Kitap adı (A. Soyadı, Çev.). Yayın yeri: Yayınevi. (Kaynak Yapıtın Yayın Yılı).

Örnek 19

Jawetz, E., Melnick, J. ve Adelberg, A. E. (1976). Tıbbi Mikrobiyoloji (M. Akman ve E. Gülmezoğlu, Çev.). Ankara: Hacettepe Üniversitesi. (1972).

Kitap İçinde Yayın (Bölüm ya da Makale) Yazar, A. (Yayın Yılı). Yayın adı. A. Editör (Haz./Ed.). Kitap adı (s. sayfa numaraları). Yayın yeri: Yayınevi.

Örnek 20

Şimşek, H. ve Öksüzoğlu, G. (1999). Akut Pankreatit. A. Kadayıfçı, Y. Karaaslan ve E. Köroğlu (Ed.). Acil Durumlarda Tanı ve Tedavi (s. 116–126). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.

MAKALE Genel Kurallar 1. Birden fazla yazar olması durumunda tüm yazarların soyadları başa alınır, yazar adları arasında virgül, son iki yazarın adları arasında “ve” bağlacı kullanılır. 2. Yazar sayısı altıdan fazlaysa, ilk altı yazarın adları künyede verilir, altıncı yazardan sonra “ve diğerleri” ifadesi kullanılır (bkz. örnek 22). 3. Makale adları yazıldığı dilin yazım kurallarına uygun olarak yazılır. Örneğin, Türkçe makale adlarında sözcükler büyük harfle başlar (bkz. örnek 21 ve 22). 4. Makalenin yazarı belli değilse, giriş makale adından yapılır (bkz. örnek 25).

49 5. Dergi adları kısaltılmaz ve eğik (italik) olarak yazılır. 6. Dergi adından sonra, derginin cilt numarası ve sayı bilgileri yazılır. Bazı dergilerde yalnızca sayı bilgisi vardır, cilt bilgisi bulunmaz. Böyle durumlarda sayı bilgisi, cilt bilgisi gibi işlem görür (bkz. örnek 22). 7. Sayfa bilgisi verilirken makalenin başladığı ve bittiği sayfa numaraları arasına tire işareti konur. Sayfa numaraları birbirini izlemiyorsa aralarına virgül konulur. 8. Tarih bilgisi yazar adından sonra ayraç içinde verilir. Bilimsel dergilerde yıl olarak, aylık yayınlanan magazinlerde ay ve yıl olarak, günlük ve haftalık yayınlanan magazinlerde ve gazetelerde ise gün, ay ve yıl olarak verilir (bkz. örnek 21, 24, 26). 9. Gazetelerde cilt ve sayı bilgisi olsa dahi verilmez. Sayfa numaralarından önce tanımlayıcı bir kısaltma kullanılır (s. = sayfa) (bkz. örnek 26). 10. Yabancı dildeki makalelerde makalenin özgün adından sonra köşeli ayraç içinde Türkçe çevirisi verilebilir (bkz. örnek 23).

Bilimsel Dergi Makalesi – Tek Yazarlı Yazar, A. (Yayın Yılı). Makale adı. Dergi Adı, cilt(sayı), sayfa numaraları.

Örnek 21

Çakın, İ. (2004). Müteferrika Matbaası’nın Düşündürdükleri ve Avrupa’da Basımcılığın Etkileri. Bilgi Dünyası, 5(2), 153–167.

Bilimsel Dergi Makalesi – Çok Yazarlı Yazar, A., Yazar, B., Yazar, C., Yazar, Ç., Yazar, D., Yazar, E. ve diğerleri. (Yayın Yılı). Makale Adı. Dergi adı, cilt (sayı), sayfa numaraları.

Örnek 22

Erkan, S., Tuğrul, B., Üstün, E., Akman, B., Şendoğdu, M., Kargı, E. ve diğerleri. (2003). Okul Öncesi Öğretmenliği Öğrencilerine Ait Türkiye Profil Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 108–117.

Yabancı Dilde Makale Yazar, A. (Yayın Yılı). Makale Adı [Makale Adının Türkçesi]. Dergi Adı, cilt(sayı), sayfa numaraları.

Örnek 23

Kurbanoğlu, S. S. (2003). Self–efficacy: a concept closely linked to information literacy and lifelong learning [Öz–Yeterlik: Bilgi Okuryazarlığı ve Yaşam Boyu Öğrenmeyle Yakından İlişkili Bir Kavram]. Journal of Documentation, 59, 635–646.

Popüler Dergi Makalesi – Yazarı Belli Yazar, A. (Ay Yıl). Makale Adı. Dergi Adı, cilt, sayfa numaraları.

Örnek 24

Kenar, N. (Nisan 2006). Kayıt Dışı İstihdam. Popüler Yönetim, 9, 44–47.

Popüler Dergi Makalesi – Yazarı Belli Değil Makale Adı. (Ay Yıl). Dergi Adı, cilt, sayfa numaraları.

50 Örnek 25

Yerel Bilginin Küreselleştirilmesi. (Nisan 2006). Focus, 12, 14–17.

Gazete Makalesi Yazar, A. (Gün Ay Yıl). Makale Adı. Gazete Adı, sayfa numaraları.

Örnek 26

Bayar, Y. (04 Nisan 2006). İnsanlık Aptallaşıyor mu? Hürriyet, s. 14.

DİĞER BASILI KAYNAKLAR Genel Kurallar 1. Künyelerde aktarılması gereken bilgi, kaynağın türüne göre bazı farklılıklar göstermesine karşın, büyük ölçüde kitap künyesine benzetilebilir. 2. Bildiri kitapları kitap gibi, bildiri kitabından alınan bir bildiri de kitap bölümü gibi düşünülür (bkz. örnek 27). 3. Bildirinin sadece özeti yayımlanmışsa bildiri adından sonra köşeli ayraç içinde [özet] açıklaması yapılır. 4. Yayımlanmamış bildirilere ve posterlere ait künyelerde, kaynağın bildiri ya da poster olduğu belirtilir (bkz. örnek 28 ve 29). 5. Patentlerde buluşu yapan kişi yazar gibi düşünülür, tarih bilgisi olarak patentin yayımlandığı yıl yazılır (bkz. örnek 30). Buluşu yapan bilinmiyorsa, yerine patent sahibi verilir. 6. Buluş adı bilgisinden sonra, patent numarası ülke adı ile birlikte belirtilir (bkz. örnek 30). Ancak, “World Intellectual Property Organization” tarafından verilmiş patentlerde ülke adı yerine “uluslararası”, Avrupa patenti için “Avrupa” ifadeleri kullanılır. 7. Ansiklopedi, sözlük, biyografi gibi danışma kaynaklarında kaynağın belli bir kısmından yararlanıldıysa, bu kısım, kitap içinde bir bölüm gibi düşünülür (bkz. örnek 32). 8. Danışma kaynaklarında maddelerin yazarı belli değilse, madde adından giriş yapılır. 9. Raporlarda rapor numarası varsa rapor adından sonra ayraç içinde belirtilir (bkz. örnek 33). 10. Tezlerde tezin adı eğik (italik) yazılır. Tezin adından sonra “yüksek lisans tezi”, “doktora tezi” ya da “sanatta yeterlik tezi” ifadeleri kullanılır. Derecenin verildiği üniversitenin adı ve yeri bu bilgiyi izler (bkz. örnek 34). 11. Kaynakçaya yapıt adıyla giren ve rakamla başlayan kaynaklar, rakamın okunuşuna göre alfabetik olarak sıralanır (bkz. örnek 36). 12. Yasa ve yönetmeliklerde künye girişi yasanın adından yapılır. Yasanın adından sonra ayraç içinde yasanın kabul tarihi (sadece yıl olarak), künye sonunda ise yasanın yayınlandığı kaynağın tarihi (gün, ay, yıl olarak) belirtili (bkz. örnek 35 ve 36).

Bildiri – Yayımlanmış Yazar, A. (Yayın Yılı). Bildiri Adı. A. Editör (Ed.). Kitap Adı (s. sayfa numaraları). Yayın Yeri: Yayınevi.

Örnek 27

Uçak, N. (2005). Sosyal Bilimlerde Bilginin Üretimi, Erişimi ve Kullanımı. O. Horata (Haz.). Sosyal Bilimlerde Süreli Yayınlar ve Bilgi Teknolojileri Sempozyumu: 2 Nisan 2005 – Ankara: Bildiriler (s. 92– 103). Ankara: Yeni Avrasya.

51

Bildiri – Yayımlanmamış Konuşmacı, A. (Ay Yıl). Bildiri Adı [Bildiri]. Toplantı Adı, Toplantı Yeri.

Örnek 28

Tonta, Y. (Şubat 2006). Bilgi Yönetiminde Son Gelişmeler: Amazoogle, İşbirliği ve Açık Erişim [Bildiri], Akademik Bilişim ’06, Gaziantep.

Poster Yazar, A. (Ay Yıl). Posterin Adı [Poster]. Toplantı Adı, Toplantı Yeri.

Örnek 29

Önal, İ. (Ağustos 2002). Historical perspectives on school librarianship [Poster]. 68th IFLA General Conference and Council, Glasgow.

Patent Buluş Yapan, A. (Yayın Yılı). Buluş Adı, Ülke Patent No. Yayın Yeri: Yayınevi.

Örnek 30

Kavur, K. H. (2006). Heart flowerpot, U.S. Patent No. D518,755. Washington, DC: U.S. Patent and Trademark Office.

Danışma Kaynakları – Sözlük Yazar, A. (Yayın Yılı). Yapıt Adı. Yayın Yeri: Yayınevi.

Örnek 31

Altan, N. (2003). Bilgisayar Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü (3. bs.). Ankara: Sistem Yayıncılık.

Danışma Kaynakları – Ansiklopedi Maddesi Yazar, A. (Yayın Yılı). Madde Adı. Yapıt Adı (c. cilt numarası, s. sayfa numarası). Yayın Yeri: Yayınevi.

Örnek 32

Ersoy, O. (1973). Kağıt ve Kağıtçılık. Türk Ansiklopedisi (c. 21, s. 112–115). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.

Rapor Yazar, A. (Yayın Yılı). Rapor Adı (Rapor No:). Yayın Yeri: Yayınlayan/Hazırlatan Kuruluş.

Örnek 33

Devlet Planlama Teşkilatı. (2004). Devlet Yardımlarını Değerlendirme Özel İhtisas Komisyonu Raporu (Rapor No: DPT: 2681). Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.

Tez Yazar, A. (Yayın Yılı). Tez Adı. Yüksek lisans/Doktora/Sanatta yeterlik tezi, Üniversite Adı, Yer.

Örnek 34

Özbaş, Z. Y. (1991). Acıdophilus’lu Yoğurt Üretim Teknikleri. Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

52

Yasa ve Yönetmelikler Yasa Adı. (Kabul Edildiği Yıl). Yayın Adı, Sayı, Gün Ay Yıl.

Örnek 35

İlköğretim ve Eğitim Kanunu. (1961). T. C. Resmi Gazete, 10705, 12 Ocak 1961.

Örnek 36

5846 Sayılı Fikir ve Sanat Yapıtları Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine İlişkin Kanun. (1995). T. C. Resmi Gazete, 22311, 12 Haziran 1995.

GÖRÜŞME Mektup, e–ileti, telefon görüşmesi gibi kişisel görüşmeler elde edilebilir kaynaklar olmadıklarından kaynakçaya eklenmezler. Görüşmelere yalnızca metin içinde gönderme yapılır.

ELEKTRONİK KAYNAKLAR Genel Kurallar 1. Künyelerde temel bilgilerin yanı sıra erişim tarihi ve erişim adresi de verilir. 2. Basılı kaynaklar için geçerli olan temel kurallar e–kaynaklar için de geçerlidir. Örneğin, belgenin/kaynağın yazarı yoksa, giriş yapıt adından yapılır (bkz. örnek 43). Tarih bilgisi yoksa tarih yok anlamında “t.y.” kısaltması kullanılır (bkz. örnek 39). 3. Yayın yeri ve yayınevi bilgileri, genellikle, basılı sürümü (versiyonu) olan e–kaynaklar için geçerlidir. Eğer kaynak üzerinde belirtilmişse, bu bilgiler basılı kaynaklar için geçerli kurallar çerçevesinde künyeye eklenir (bkz. örnek 37). 4. Basılı kaynaklardan farklı olarak e–kaynaklarda yayın tarihinin yanı sıra erişim tarihinin de belirtilmesi gerekir. Erişim tarihi bilgisi, gün, ay ve yıl bilgilerini içerecek şekilde ayrıntılı olarak aktarılır (bkz. örnek 39–45). 5. E–kaynaklarda son güncelleme tarihi yayın tarihi olarak alınır. 6. Ağ adresleri altı çizili verilmez. 7. Künyelerde ağ adresini iki satıra bölmek gerektiğinde, adrese aitmiş izlenimi verebileceği için tire işareti kullanılmaz, uygun bir yerden bölme yapılır ve adres sonuna nokta konmaz (bkz. örnek 39 ve 42).

Elektronik Kaynak – Basılı Kitabın Elektronik Sürümü Yazar, A. ve Yazar, B. (Yayın Yılı). Kitap Adı [Elektronik Sürüm]. Yayın Yeri: Yayınevi.

Örnek 37

Başar, H. (1999). Sınıf Yönetimi [Elektronik Sürüm]. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.

Elektronik Kaynak – Basılı Makalenin Elektronik Sürümü Yazar, A. ve Yazar, B. (Yayın Yılı). Makale Adı [Elektronik Sürüm]. Dergi Adı, cilt(sayı), sayfa numaraları.

Örnek 38

Akman–Demir, G., Yeşilot, N. ve Serdaroğlu, P. (2006). Neurological involvement in Behçet’s Disease: clinical characteristics, diagnosis and treatment [Elektronik Sürüm]. Journal of Neurological Sciences (Turkish), 23(1), 3–7.

53

Elektronik Kaynak – Makale Yazar, A. (Yayın Yılı). Makale Başlığı. Dergi Adı, cilt(sayı), sayfa numaraları. Erişim: Gün Ay Yıl, http://ağ adresi

Örnek 39

Yıldırım, A., Ekici, K. M. ve Şahım, T. (t.y.). İşletmelerin Yönetim Sürecinde Sinerjik Yönetim Anlayışının Önemi. Bilgi Vadisi, 1(2). Erişim: 04 Nisan 2006, http://www.bilgivadisi.net/idas/index. php?option=com_content&task=view&id=86&Itemid=59

Elektronik Kaynak – Veritabanında Makale ya da Madde Yazar, A. (Yayın Yıl). Makale Adı. Dergi Adı, cilt(sayı), sayfa numaraları. Erişim: Gün Ay Yıl, Veritabanı Adı, Kayıt/Makale No.

Örnek 40

Coşkun, T., Bozoklu, S., Özenç A. ve Özdemir, A. (1998). Effect of hydrogen peroxide on permeability of the main pancreatic duct and morphology of the pancreas. The American Journal of Surgery, 176(1), 53–58. Erişim: 25 Nisan 2006, ScienceDirect.

Örnek 41

Bahcet’s syndrome. (2006). Erişim: 03 Nisan 2006, Health and Wellness Resource Center, Kayıt No: DU2601001514.

Elektronik Kaynak – Rapor Yazar, A. (Ay Yıl). Rapor Adı (Rapor No). Erişim: Gün Ay Yıl, http://ağ adresi

Örnek 42

Devlet Planlama Teşkilatı. (Temmuz 2004). e–Dönüşüm Türkiye Projesi Kısa Dönem Eylem Planı: Değerlendirme Raporu (Rapor No: 2). Erişim: 02 Nisan 2006, http://212.175.33.22/kdep/rapor/ KDEPHaziran2004.pdf

Elektronik Kaynak – Anonim Ağ Sayfası Kaynağın Adı. (t.y.). Erişim: Gün Ay Yıl, http://ağ adresi

Örnek 43

Bilim Etiği ve Bilimde Sahtekarlık. (t.y.). Erişim: 04 Nisan 2006, http://www.aek.yildiz.edu.tr/bilim.htm

Elektronik Kaynak – Ağ Sitesinden Erişilen Ağ Sayfası Yazar, A. (Yayın Yılı). Sayfa Adı. Erişim: Gün Ay Yıl, Ağ Sitesi Adı: http://ağ adresi

Örnek 44

Gordon, C. H., Simmons, P. ve Wynn, G. (2001). What it is, and how to avoid it. Erişim: 04 Nisan 2006, University of British Columbia Ağ Sitesi: http://www.zoology.ubc.ca/bpg/Advising/ Plagiarism.htm

Elektronik Kaynak – Ağ Sitesi

Site ya da Yayınlayan Kuruluş Adı. (Yayın Yılı). Erişim: Gün Ay Yıl, http://ağ adresi

54

Örnek 45 Tema Vakfı. (t.y.). Erişim: 04 Nisan 2006, http://www.tema.org.tr Elektronik Kaynak – Haber, Tartışma Grubu ya da Forum İletisi Yazar, A. (Gün Ay Yıl). İleti Konusu [İleti No]. Erişim: Haber/Tartışma Grubu/Forum Adı, http:// ağ adresi

Örnek 46

Işık, E. (5 Kasım 2003). Bitki Kütüphanesi [İleti No: 8]. Erişim: Kutup–L, http://listproc.metu.edu. tr.9000/reguser/archives/KUTUPL/kutupl.log200311/msg00008.html

RADYO ve TELEVİZYON PROGRAMLARI Genel Kurallar 1. Yapımcı, senarist ve yönetmen kitap yazarı gibi kabul edilir (bkz. örnek 47). 2. Yapıt adından sonra köşeli ayraç içinde tür belirtilir (bkz. örnek 47 ve 48). 3. Filmlerde yayın yeri olarak ülke alınır (bkz. örnek 47).

Film Soyadı, A. (Yapımcı), Soyadı, B. (Senarist) ve Soyadı, C. (Yönetmen). (Yayın Yılı). Film Adı [Türü]. Yayın Yeri: Yayıncı.

Örnek 47

Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (Yapımcı), Özakman, T. (Senarist) ve Öztan, Z. (Yönetmen). (1996). Kurtuluş [Film]. Türkiye: Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu.

Radyo ve Televizyon Programı Soyadı, A. (Yapımcı). (Gün Ay Yıl). Program Adı [Türü]. Yayın Yeri: Yayıncı.

Örnek 48

Berki, T. (Yapımcı). (08 Mart 2006). Promenad [Radyo Programı]. Ankara: RadyoHacettepe.

MÜZİK ve SAHNE SANATLARI Genel Kurallar 1. Performansların tarih bilgisi gün, ay ve yıl olarak künye sonunda ayraç içinde gösterilir (bkz. örnek 49–52). 2. Oda müziği performansları ve kayıtlarında yorumcuların oluşturduğu gruba ait özel bir ad varsa yorumcuların adı yerine grup adı kullanılır. 3. Müzik yapıtlarında yapıtın belli bir numarası ve Opus numarası varsa yazılır (bkz. örnek 53 ve 55). 4. Müzik kayıtlarında kayıt yılı, kaydın yayınlandığı yıldan farklı ise künyenin sonunda ayraç içinde gösterilir (bkz. örnek 55 ve 56). 5. Müzik kayıtlarında yayın yeri yayının üzerinde yer aldığı şekilde şehir veya ülke olabilir (bkz. örnek 55 ve 56).

Performans – Konser/ Resital Besteci, A. Yapıt Başlığı. A. Yorumcu ve B. Yorumcu. Şehir: Konser Salonu. (Gün Ay Yıl)

55 Örnek 49

Erkin, U. C. Piyano Sonatı. T. Berki. Ankara: Bilkent Konser Salonu. (09 Nisan 2006)

Performans – Opera Besteci, A. Yapıt Başlığı (Libretto: A. Soyad). Yönetmen: A. Soyad, Başrol: A. Soyad ve B. Soyad, Orkestra Şefi: A. Soyad. Şehir: Opera Salonu. (Gün Ay Yıl)

Örnek 50

Puccini, G. Gianni Schichi (Libretto: G. Forzano). Yönetmen: R. Simone, Başrol: C. Guelfi ve D. Dessi, Orkestra Şefi: G. Gelmetti. Roma: Teatro dell’Opera. (22 Ocak 2002)

Performans – Bale Koreograf, A. Yapıt Başlığı. Başrol: A. Soyad ve B. Soyad, Orkestra Şefi: A. Soyad. Şehir: Opera Salonu. (Gün Ay Yıl)

Örnek 51

Kınıklı, Ö. Giriş, Gelişme, Sonuç. Başrol: Ö. Kınıklı. Ankara: Devlet Opera ve Balesi Büyük Sahne. (15 Nisan 2006)

Performans – Tiyatro Yazar, A. Yapıt Başlığı. Yönetmen: A. Soyad, Başrol: A. Soyad ve B. Soyad. Şehir: Tiyatro Salonu. (Gün Ay Yıl)

Örnek 52

Shakespeare, W. Hamlet. Yönetmen: J. Gielgud, Başrol: R. Burton. Boston: Shubert Theatre. (04 Mart 1964)

Müzik Yapıtı Besteci, A. (Yapıtın Tamamlandığı Yıl). Yapıt Başlığı, numarası, Opus numarası. Yayın Yeri: Yayınevi. (Yapıtın Yayımlandığı Yıl)

Örnek 53

Beethoven, L. v. (1812). Symphony, No. 7 in A, Opus 92. New York: Dover. (1998)

Örnek 54

Erkin, U. C. (1932). Keman ve Piyano İçin Improvisation. Ankara: Devlet Konservatuvarı. (1958)

Müzik Kaydı Besteci, A. (Yayınlandığı Yıl). Yapıt Başlığı, numarası, Opus numarası. [A. Yorumcu, B. Yorumcu ve C. Yorumcu]. Albüm Başlığı [Kayıt Türü]. Yayın Yeri: Yayıncı. (Kayıt Yılı)

Örnek 55

Rachmaninov, S. (2003). Concerto for piano and orchestra no. 2 in c minor, opus 18. [K. Zimerman ve S. Ozawa]. Rachmaninov piano concertos nos. 1 and 2 [CD]. Hamburg: Deutsche Grammophon. (2000)

56 Örnek 56

Erkin, U. C. (1995). Altı Prelüd [V. Erman]. Ulvi Cemal Erkin: Complete works for piano solo [CD]. Avusturya: Hungaroton Classic. (1994)

YOĞRUMSAL (PLASTİK) SANATLAR Genel Kurallar 1. Künye sanatçının adına hazırlanır. 2. Sergilerde sergi adı eğik (italik) yazılır. Sergi adından sonra serginin düzenlendiği şehir, galeri veya sergi salonunun adı ve ayraç içinde serginin başlama ve bitiş tarihleri gün, ay ve yıl olarak verilir (bkz. örnek 57). 3. Karma sergilerde giriş sergi adından yapılır (bkz. örnek 58). 4. Sanat yapıtlarında yapıtın adından sonra köşeli ayraç içinde tür belirtilir (bkz. örnek 59 ve 60). 5. Koleksiyonlarda ve müzelerde yer alan sanat yapıtları için yapıtın bulunduğu şehir (Türkiye dışındaysa, şehir adından sonra ülke adı) ve müze/koleksiyon belirtilir (bkz. örnek 59). 6. Sanat yapıtının basılı bir yapıtta yer alan fotoğrafı için yapıtla ilgili bilgilerden sonra içinde yer aldığı kaynakla ilgili basım bilgileri verilir (bkz. örnek 60).

Sergi – Kişisel Sanatçı, A. Sergi Adı. Şehir: Galeri/Sergi Salonu. (Hangi Tarihler Arasında Gerçekleştiği)

Örnek 57

Misman, H. Resim Sergisi. Ankara: Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi. (03–31 Mart 2006)

Sergi – Karma Sergi Adı. Şehir: Galeri/Sergi Salonu. (Hangi Tarihler Arasında Gerçekleştiği) Örnek 58 Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümü Sergisi. Ankara: Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi. (20–30 Nisan 2006)

Sanat Yapıtı – Koleksiyon ya da Müzelerde Sanatçı, A. (Yapıtın Tamamlandığı Yıl). Yapıt Adı [Yapıtın Türü]. Şehir, Ülke: Müze/ Koleksiyon.

Örnek 59

Sayın, Z. (2003). Esinti [Grafik]. Francavilla al Mare, Italya: Michetti Müzesi.

Sanat Yapıtı – Yayınlarda Sanatçı, A. (Yapıtın Tamamlandığı Yıl). Yapıt Adı [Yapıtın Türü]. A. Yazar. Yayın Adı (sayfa). Yayın Yeri: Yayınevi. (Yapıtın Yayınlandığı Yıl)

Örnek 60

İzer, Z. F. (1986). Balkondan Susamlar [Resim]. S. M. Erinç. Zeki Faik İzer: 1905–1988 (s. 175). Ankara: Türkiye Halk Bankası. (1990)

57

KAYNAKÇA DÜZENİ Kaynakça, bir yapıtta kullanılan kaynakların listesidir. Kaynakça hazırlanırken araştırmada yararlanılan tüm kaynaklara yer verilmelidir. Kaynak göstermenin ana amaçlarından biri de okuyucunun söz konusu kaynaklara erişimini sağlamak olduğundan kaynakçanın tam ve doğru bilgi içermesi önemlidir. Kaynakça alfabetik düzendedir. Künyeler ilk satırdan sonra 1 cm içerden yazılır. 1. Kaynakçada, aynı yazarın birden çok yapıtı yer alıyorsa, yapıtlar, yayın yılına göre eskiden yeniye doğru sıralanır. 2. Aynı yazarın iki farklı yapıtının yayın tarihleri aynıysa, kaynakçadaki sıralama, künyede bir sonraki öğe olan yapıt adına göre yapılır. Göndermelerde ayrımı sağlamak için tarih bilgisinin yanına a’ dan başlayan harfler eklenir. 3. Aynı yazarın tek yazarlı yapıtları çok yazarlı yapıtlarından önce sıralanır. 4. Çok yazarlı iki yapıtın ilk yazarları aynıysa, ikinci yazarın soyadı, ikinci yazarlar da aynıysa üçüncü yazarın soyadı alfabetik düzende belirleyicidir. 5. Aynı soyadını taşıyan iki farklı yazarın yapıtları adlarına göre alfabetik sıraya girer. 6. Yazar bir tüzel kuruluşsa, yapıt, yazar konumundaki tüzel kuruluşun adıyla alfabetik listeye girer. 7. Bir yapıtın yazarı veya editörü yoksa künye yapıt adına hazırlanacağı için, kaynak, yapıt adından alfabetik listeye girer. Yapıt adı rakamla başlıyorsa sıralamada rakamın okunuşu dikkate alınır.

K AYNAKÇ A 1. American Psychological Association. (2001). Publication manual of the American Psychological Association (5. bs.). Washington, DC: American Psychological Association. 2. Day, R. A. (1998). Bilimsel Bir Makale Nasıl Yazılır ve Yayımlanır? (G. Altay, Çev.). Ankara: Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu. 3. Dees, R. (1997). Writing the modern research paper (2. bs.). Boston: Allyn and Bacon. 4. Dodds, J. (2003). The ready reference handbook: writing, revising, editing (3. bs.). New York: Longman. 5. Durkin, D. B. (1987). Writing in the disciplines. New York: Random House. 6. Gibaldi, J. (2003). MLA handbook for writers of research papers (6. bs.). New York: Modern Language Association. 7. Hart, C. (1998). Doing a literature review: releasing the social science research imagination. London: SAGE. 8. How to acknowledge what you’ve read. (2003). Erişim: 2 Ekim 2003, http://www.lib.monash.edu. au/ vl/cite/cite02.htm 9. Johnson, J. (1997). The Bedford guide to the research process (3. bs.). Boston: Bedford Books. 10.Kurbanoğlu, S. S. (2004). Kaynak Gösterme El Kitabı. Ankara: ÜNAK. 11.Lester, J. D. (1996). Writing research papers: a complete guide (8. bs.). Y.y.: Harper Collins. 12.Menasche, L. (1997). Writing a research paper. Ann Arbor: The University of Michigan. 13.Muldering, G. P. (1995). The Heath guide to writing the research papers (2. bs.). Lexington, MA: D. C. Heath. 14.Rosen, L. J. (1998). Decisions: a writer’s handbook. Boston: Allyn and Bacon. 15.Sebranek, P., Meyer, V. ve Kemper, D. (1996). Writers INC: a student handbook for writing and learning. Wilmington, MA: Write Source. 16.Steiger, R. ve Helton, R. A. (1989). Going to the source: a guide to critical reading and writing. Belmont, CA: Wadsworth. 17. Strenski, E. ve Manfred, M. (1992). The research paper workbook (3. bs.). New York: Longman. 18.Turabian, K. L. (1996). A manual for writers of term papers, theses, and dissertations (6. bs.). Chicago: The University of Chicago Press. 19. Uniform requirements for manuscripts submitted to biomedical journals. (2004). Erişim: 6 Ekim 2005, http://www.acponline.org/journals/annals/01jan97/unifregr.htm 20.University of Chicago. (2003). Chicago manual of style (15. bs.). Chicago: University of Chicago Press.

58

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA ve YAYIN ETİĞİ İLKELERİ Hacettepe Üniversitesi Senatosu tarafından kabul edilmiştir Tarih: 04.01.2006, Karar No.: 2006–1 HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ SENATOSU’NUN 26.01.2005 TARİH ve 2005–3 SAYILI KARARİ İLE KURULAN YAYIN ETİĞİ KOMİSYONU: Prof. Dr. Nuran Özyer (Başkan), Prof. Dr. Ahmet Göğüş (Önceki Başkan), Prof. Dr. Petek Aşkar, Prof. Dr. Türev Berki, Prof. Dr. İrfan Çakın, Prof. Dr. Emin Kansu, Prof. Dr. Rahime Nohutçu, Prof. Dr. Mehtap Tatar, Prof. Dr. Harun Tepe, Prof. Dr. Günsel Terzioğlu, Prof. Dr. İnci Özer, Prof Dr. Erdem Yazgan tarafından hazırlanmıştır.

GİRİŞ Bilimsel ve sanatsal araştırmalar bilimsel gelişmenin, bilimsel gelişme de insanlığın bugün ulaştığı yaşam düzeyini daha da ileriye götürmesinin ana koşullarından biridir. Bilimsel araştırmalar bilgi üretmeyi, var olan bilgiyi sınayarak geliştirmeyi ve\veya karşılaşılan sorunları gidermeyi amaçlarlar. Her bilimsel araştırma sonucunda elde edilen bulguların hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak ifade ve kanıtlarla desteklenerek yayınlanması ve tartışmaya açılması beklenir. Yayın, bilimsel araştırmanın son ve en önemli aşaması olup bilimsel araştırmanın ulaştığı sonuçların duyurulup tartışmaya açılmasını sağlar. Başkalarının bilgi ve değerlendirmelerine sunulmayan bir araştırmanın bilime ve insanlığa katkısından da söz edilemez. Yayınların bu işlevi yerine getirebilmesi ise herşeyden önce yayının kalitesine bağlıdır. Bunun tek ölçütü olmasa bile, yayının kalitesi araştırmanın kalitesinin de bir göstergesidir. Bilim insanlarının ve sanatçılarının araştırmaları sonunda sundukları kavramsal, kuramsal ve deneysel sonuçlar veya bilgiler, onların en değerli mesleki varlıklarıdır. Öte yandan, bilim adamları sunduklarının sorumluğunu da taşırlar; çalışmalarının planlanmasından sunumuna kadar, yayınlanan çalışmaların her aşamasında yönteme ilişkin etik kurallara uygun davranıldığına ilişkin güvence vermiş sayılırlar. Bu nedenle, araştırmacıların gözetmeleri gereken etik ilkeleri tanımaları büyük önem taşır. Araştırma ve yayın etiği, son yıllarda değişik bilimsel kuruluş ve komisyonların titizlikle irdeleyerek, karşılaşılan etik sorunları en aza indirmek ve saptanan etik ilkeleri araştırmacılara kazandırmak için yoğun çaba harcadıkları bir alandır. Yayın etiği konusunda TÜBİTAK Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu Çalışma Esasları, Committee on Publication Ethics (COPE) ve International Committee of Medical Journals Editors (ICMJE) ve American Chemical Society (ACS) tarafından yayınlanmış olan ilkeler de göz önüne alınarak, aşağıdaki ilkeler önerilmektedir.

59

ETİK, ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ VE ETİK İLKELER VE SORUMLULUKLAR Etik Etik, insanlar arası ilişkilerde yaşanan değer yargıları sorunlarını inceleyen ve bu konulara ilişkin bilgiler ortaya koyan bir alandır.

Araştırma ve Yayın Etiği Bilimsel yayınların dürüstlük, açıklık, başkalarının fikirlerine ve yaratılarına saygı gibi temel ilkelere uygun biçimde yapılmasını sağlamayı amaçlayan ve bunun gerçekleşmesi için–kimi etik ilkeler geliştirme de içinde olmak üzere–çalışmalar yapan uygulamalı etik alanıdır.

Etik İlkeler Bilim ve sanat insanlarının araştırmanın planlanması, yürütülmesi, sunulması ve yayınlanmasında aşağıdaki temel etik ilke ve standartlara göre davranmaları beklenir: 1. Araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve bulguların analizi sürecinde dürüstlük ve açıklık ilkelerine bağlı kalınması, 2. Benzer araştırmaları yapan araştırmacıların ve sanatçıların fikir ve bulgularına saygılı olunması ve yayın aşamasında gerekli atıflarda bulunulması, 3. Bilimsel araştırmanın ve yayının her aşamasında objektif olunması, 4. Sağlık Bakanlığı’nın insan üzerinde yapılan ilaç araştırmaları ile ilgili yönetmeliğine uygun davranılması, 5. İyi klinik uygulamaları ilkelerine uygun davranılması. Bilim insanı, bir araştırmacı olarak, yalnız kendisini değil, içinde bulunduğu veya kendisine bağlı araştırma grubunun tüm üyelerini de bilimsel araştırma ve yayında etik dışı davranışlarda bulunmamaları konusunda eğitmeli ve muhtemel girişimleri kesinlikle önlemelidir.

ETİK DIŞI DAVRANIŞLAR Bilimsel araştırma, yayın ve sanatsal uygulamalarda karşılaşılan aşağıdaki türden davranışlar Hacettepe Üniversitesi tarafından etik dışı olarak kabul edilmektedir:

Aşırmacılık (Plagiarism) Korsanlık (Piracy): Başka birisine ait yapıtı (yazılı, basılı ve elektronik ortamdaki yapıtı) sanatsal uygulamaları olduğu gibi alarak kendi adıyla sunmak, Başka birisine ait yapıtın (yazılı, basılı ve elektronik ortamdaki yapıtın) bir bölümünü bilimsel yayın kurallarına uygun bir biçimde atıfta bulunmadan kendi yapıtı gibi sunmak, Kaynak yapıta , sanatsal uygulamalara uygun ve kuşkuya yer bırakmayacak biçimde bilimsel yayın kurallarına uygun olarak göndermeler yapmadan, başkalarına ait düşünce ,bulgu ve sanatsal uygulamaları kendisininmiş gibi sunmak, Başkalarına ait düşünce, bulgu ve sanatsal uygulamaları bunların alıntı olduğunu apaçık biçimde gösterecek –örneğin çift tırnak içinde yazarak, metin içinde işaretleyerek, dipnotta ya da metnin sonunda kaynakçada belirterek––biçimde dile getirmeden sunmak, Alıntı yapılan kaynağa ilişkin bilgi vermemek veya eksik bilgi vermek,

60 Yalnızca farklı kelimeler ve ifadeler kullanarak, kısmen değiştirerek başkalarına ait araştırma sonuçlarını ya da düşünceleri ve uygulamaları kendisininmiş gibi sunmak . ,

Uydurmacılık (Fabrication) Yapılmayan bir araştırmayı yapılmış gibi göstermek ve/veya yapılmayan bir araştırmaya dayandırarak sahte bulgular ortaya koymak,

Saptırmacılık veya Çarpıtma (Falsification) Araştırma ve uygulamaların yöntem veya sonuçlarını kasıtlı olarak saptırmak ve değiştirmek, Yapılan araştırma ve uygulamaların , araştırmanın ve uygulamanın niteliğini bozacak derecede farklı bir biçimde sunmak, Kullanılmayan bir araştırma materyalini ve/veya cihazı kullanılmış gibi göstermek, Araştırma sürecini, sürecin niteliğini değiştirecek biçimde, olduğundan farklı sunmak, Araştırma kayıtlarını kasıtlı olarak değiştirmek, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve onun değişen 4110 sayılı maddelerine aykırı davranmak,

Yayın Tekrarı (Duplication) Aynı araştırmayı veya makaleyi bilgi vermeksizin yeniden diğer yayın organlarına göndermek ya da yayımlamak, (Yayın içeriğinin birden fazla uzmanlık alanını ilgilendirdiği, yayının farklı bir dilde yayınlanmasında yarar görüldüğü vb. durumlarda yayın tekrarı, bazı kurallara uyulması koşuluyla, kabul edilebilir. Bu tür durumlarda her iki yayın organından onay alınması ve ikinci yayında ilk yayın yerine ilişkin bibliyografik bilgilere mutlaka yer verilmesi gerekir.)

Dilimleme (Salami Slicing) Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü ve niteliğini bozmadan tek bir makale olarak yayınlamak olanaklı iken parçalara ayırarak iki veya daha çok sayıda yayın yapmak,

Destekleyenleri Belirtmeme Destek alınarak yürütülen araştırmaların yayınlarında destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar ile onların araştırmadaki katkılarını açık bir biçimde belirtmemek, (Bu hem etik bir sorumluluk olan, destekleyen kişi ve kuruluşların adlarının da yayınla birlikte duyurulması anlamında, hem de araştırmanın yapılmasında ve ulaşılan sonuçlarda destekleyen kişi ve kuruluşların –istedikleri sonuçların elde edilmesi konusunda–yönlendirici olup olmadıklarının saptanması bakımından önem taşımaktadır. Bu nedenle destekleyenlerin belirtilmemesi araştırmada bilimsel yanıltmaca olarak nitelenmektedir.)

Hayali Yazarlık Araştırmaya ve/veya yayına aktif katkısı olmayan kişi veya kişileri, konumları ya da sıfatları nedeniyle, yazarlar listesine almak,

61 Araştırmaya açık ve araştırmanın gidişi açısından önemli bir aktif katkısı olmayan kişilerin adını yazarlar listesine koymak veya yazarlıkla bağdaşamayacak katkılarına dayanarak yeni yazar (veya yazarlar) eklemek veya yazar sıralamasını değiştirmek, Araştırma ve makalede ortak araştırıcı ve yazarlardan araştırmada ve/veya makalede aktif katkısı bulunanların isimlerini çıkarmak, Yazar sıralamasını gerekçesiz veya uygun olmayan bir biçimde değiştirmek, örneğin: 1) araştırmaya katılanları, yazarlar listesinde araştırmaya aktif katkılarına göre sıralamamak, 2) araştırmaya katkısı açık bir biçimde diğerlerinden az olan birini yazarlar listesinde daha üst sıralara koymak, Yabancı dilden kitap, makale vb. tercüme ederek, kendi yazmış gibi basmak, Yüksek Lisans ve Doktora çalışmalarından çıkan yayınlarda öğrencinin veya danışmanın ismini yazmamak. İnsanlar ve hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda etik kurallara uymamak, Helsinki Bildirgesi ve iyi hekimlik ilkelerine saygılı davranmamak, Araştırma ve yayın etiği ilkeleri ile bağdaşmayan diğer davranışlarda bulunmak.

K AYNAKÇ A 1. The Danish Medical Research Council (1992). Scientific Dishonesty and Good Scientific Practice. D. Andersen, L. Attrup, N. Axelsen ve P. Riss (Ed.). Copenhagen. 2. Bilimsel Düşünce ve Araştırmada Etik. (2003). Güven, H. ve Gidener, S. (Ed.). İzmir: D.E.U. Yayınları. 3. National Academy of Sciences. Committee on Science, Engineering, and Public Policy. (1992). Responsible Science: Ensuring the Integrity of the Research Process . Volume I. Panel on Scientific Responsibility and Conduct of Research. Washington, D. C.: National Academy Press. 4. Etik ve Meslek Etikleri. (2000). Tepe, H. (Ed). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları. 5. TÜBİTAK. (1998). Yayın Etiği Sempozyumu Kitabı. Ankara. 6. Türkiye Bilimler Akademisi. (2002). Bilimsel Araştırmada Etik ve Sorunları, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları. 7. Turnitin.com. Research Resources for Everyone: What Is Plagiarism. http://www.plagiarism.org/ research_site/e_what_is_plagiarism.html.

62

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİNDE YAPILAN ARAŞTIRMALARIN ve LABORATUVAR ÇALIŞMALARININ KAYIT SİSTEMLERİNE İLİŞKİN İLKELER Hacettepe Üniversitesi Senatosu tarafından kabul edilmiştir Tarih: 04.01.2006, Karar No.: 2006–7 HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ SENATOSU’NUN 09.03.2005 TARİH ve 2005–33 SAYILI KARARİ İLE KURULAN KOMİSYON: Prof. Dr. Levent Öner (Başkan), Prof. Dr. İrfan Çakın, Prof. Dr. Rüştü Onur, Prof. Dr. Hakan S. Orer, Prof. Dr. Ahmet R. Özdural, Prof. Dr. Nuran Özyer, Prof. Dr. Erdem Yazgan, Prof. Dr. Sevinç Yücecan tarafından hazırlanmıştır.

GİRİŞ Araştırma kurumlarında, tam ve doğru bir kayıt sistemi bilimsel araştırmaların “olmazsa olmaz” kurallarındandır. Hacettepe Üniversitesi’nde bir diploma derecesine yönelik olarak herhangi bir tez çalışması yapanlarla, bir araştırma projesi çerçevesinde laboratuvar veya saha çalışmaları yapan öğretim üyeleri ve görevlileri, doktora ve yüksek lisans öğrencileri ya da diğer araştırıcılar (rotasyonla gelenler dahil) veri toplama, değerlendirme ve sonuca ulaşma sürecinde araştırma defteri (laboratuvar defteri) tutmak zorundadır. Araştırma defterinin tüm hakları Hacettepe Üniversitesi’ne aittir. Laboratuvar çalışması yapılan araştırmalarda; araştırma defteri, laboratuvar defteri olarak kullanılır. Hacettepe Üniversitesi’nde yapılan araştırmalarda kayıt sistemi olarak yukarıda da bahsedildiği gibi “Araştırma Defteri” kullanılmakta, bulguların kaydedilmesi ve saklanmasında ise “Araştırma Defteri ile İlgili İlkeler” uygulanmaktadır. Bu ilkeler başlangıçta sıkıcı ve gereksiz görünse de ileride araştırmayı daha zevkli hale getirmekte, araştırmaların planlanan sürede tamamlanmasını ve daha kolay yayın haline getirilebilmesini sağlamaktadır. Araştırma defteri; araştırıcının günlüğü, en değerli oyuncağı ve alacağı ünvanın altyapısını oluşturan çok önemli bir parçasıdır.

ARAŞTIRMA DEFTERİNİN ROLÜ Hacettepe Üniversitesi’nde kullanılan araştırma defteri özgün araştırmalarımız için yasal dokümanlardır. Bilimsel yaşantımızda yaptığımız araştırmaların bir bölümünü tekrar etmek isteyebiliriz veya daha önce yaptığımız araştırmaya gereksinim duyanlar bu araştırmaların bir bölümünü kendi amaçlarına yönelik olarak tekrar kullanmak isteyebilirler. Bu durumda tam ve doğru kayıt içeren araştırma defterleri oldukça yardımcıdır. Araştırma defteri bazı ülkelerde patent ve telif ile ilgili uyuşmazlıklarda kanıt olarak kullanılmaktadır. Bu uygulamanın ülkemizde de yasal boyut kazanmasında üniversitemiz girişimlerde bulunarak öncü rol oynamaya çalışacaktır.

63

ARAŞTIRMA DEFTERLERİNİN ÖZELLİKLERİ • • • •

Üniversitemizin araştırma defteri sayfaları ayrılamayacak şekilde sert kapaklı ve ciltli olup, cilt numarası bulunmaktadır. Defterin sayfaları numaralıdır. Defterin ilk üç sayfası “içindekiler” bölümüne bir sayfası da “kısaltmalar” bölümüne ayrılmıştır. Defterin her sayfasında araştırıcı ve araştırma yürütücüsünün adı soyadı, imza ve tarih bölümü bulunmaktadır.

ARAŞTIRMA DEFTERİNE ARAŞTIRMANIN KAYDEDİLMESİ İLE İLGİLİ KURALLAR • •

•

• •

• • • •

•

Araştırma defterinin sayfaları kesinlikle koparılmamalı, hasar görmemesi sağlanmalıdır. Tüm bu olumsuzluklara karşı araştırıcı, defterdeki bulguların fotokopisini saklamalıdır. Defterde tüm yazılar, formüller, grafik ve şekiller için siyah veya mavi tükenmez kalem kullanılmalıdır. Deftere tüm girişler araştırma veya deney devam ederken yapılmalıdır, araştırmayı veya deneyi yapan kişi bu konuda hafızasına güvenmemeli verileri hemen kaydetmelidir. Yazım sırasında yapılan hatalar, tarih ve imza atılarak düz bir çizgi ile çizilmeli, hatalı bölüm okunabilir şekilde kalmalıdır. Yanlış veya hatalı bölümde, bir şeyi gizleme izlenimi vermekten kesinlikle kaçınılmalı, kapatıcı beyaz mürekkepler kullanılmamalıdır. Araştırma defterinde her yeni çalışma yeni sayfadan başlamalıdır, farklı araştırma bilgileri aynı sayfada yer almamalıdır. Araştırma defterinde tamamlanamayan araştırma bölümü için sayfa atlanmamalıdır. Bu durumda içindekiler bölümü uygun şekilde düzenlenebilir. Örneğin, “......sayfa 6’dan devam” gibi. Her sayfada deneyin başlığı yer almalıdır (eğer uygunsa “...devamı” şekinde yazılmalıdır). “Sayfa 6’dan devam” şeklinde düzenlenebilir. Araştırıcı ve araştırma yürütücüsünün (tez çalışmalarında tez danışmanının) adı soyadı ve imzası ile araştırmanın yapıldığı tarih her sayfada yer almalıdır. Her araştırma, araştırmanın özelliklerine göre; amaç, yapılış ve sonuç içermelidir. Araştırma sonuçlarına ilişkin bilgisayar çıktıları, aletli analizlerde yazdırılan veya şekli çizdirilen analiz sonuçları (spektrum, elektroforez, resim vb.) defterin araştırma ile ilgili bölümüne yapıştırılmalı, sayfa sayısı fazla ise defter içinde refere edilerek ayrı bir dosyada saklanmalıdır. Araştırma defteri temiz, düzenli ve tam olmalıdır. Konuyla ilgili başka bir bilim adamı veya bilirkişi birkaç ay veya yıllar sonra dahi elde edilen sonuçları okuyabilmeli ve anlayabilmelidir.

ARAŞTIRMA DEFTERİNİN KORUNMASI, SAKLANMASI ve DENETİMİ İLE İLGİLİ KURALLAR • •

Her tez çalışması için ayrı bir araştırma defteri tutulur. Tez dışındaki araştırma projeleri için, araştırma yürütücüsü aynı araştırma grubu ile çalışıyorsa, projeler aynı araştırma defterine kaydedilebilir, farklı araştırıcılarla aynı anda yürütülen projeler için ise her projede ayrı defter kullanılır. Bu konuda araştırma yürütücüsü, araştırmanın anında, kolay ve doğru kaydedilmesi için gereken uygulamayı yapmakla yükümlüdür.

64 • • •

• •

•

•

Araştırma defterinin sorumlusu araştırma yürütücüsü ile araştırıcıdır. Araştırıcının üniversite ile ilişkisi sona erdiğinde, özgün araştırma defterini araştırma yürütücüsüne tutanak karşılığında teslim eder. Araştırma yürütücüsünün üniversite ile ilişkisi sona erdiğinde ise, sorumluluğundaki tüm defterleri, Anabilim/Anasanat Dalı Başkanlığına teslim eder. Anabilim/Anasanat Dalı Başkanlığı sadece bu defterlerin saklanmasından sorumludur. Yüksek lisans ve doktora öğrencisi tez savunma sınavına girerken araştırma defterini yanında bulundurmak zorundadır. Araştırma defteri, araştırma ile ilgili yasal kayıtlar olduğundan herhangi bir nedenle yapılan başvuruda, rektörlük tarafından belirlenecek bir komisyon araştırma defterlerini inceleyebilir. Araştırma defterinin belirli zaman aralıklarında denetimini Rektörlük tarafından kurulan bir komisyon yürütür, bu komisyon içeriği değil şekli sorgular. Denetim yapan öğretim elemanı kendi fakülte veya Yüksekokulunda görevlendirilemez. Defterin kaybolması durumunda araştırma yürütücüsü ve Anabilim/Anasanat Dalı Başkanlığı’na hemen bilgi verilmelidir.

Son güncellenme tarihi: 1 Temmuz 2006 © Sağlık Bilimleri Enstitüsü