Strefa Komfortu Psychologicznego

Pod patronatem Stowarzyszenia Psychologów i Psychoterapeutów Rodzinnych Strefa Komfortu Psychologicznego W numerze:  Poród rodzinny – moda czy obo...
Author: Rafał Jaworski
2 downloads 4 Views 1MB Size
Pod patronatem Stowarzyszenia Psychologów i Psychoterapeutów Rodzinnych

Strefa Komfortu Psychologicznego W numerze:



Poród rodzinny – moda czy obowiązek?



ADHD: objawy i leczenie



Rozwój psychiczny dziecka – od urodzenia do przedszkola a rola rodziców



Zaburzenia zachowania w wieku dziecięcym

Pismo Psychologiczne nr1 Kraków 2013

Spis Treści Rodzić jeża bez czy w towarzystwie hipopotama? – czyli o porodzie rodzinnym. 2 Moda czy obowiązek? .............................................................................................3 Rozwój psychiczny dziecka – od urodzenia do przedszkola a rola rodziców ........11 Zaburzenia zachowania w wieku dziecięcym .......................................................15 ADHD – zespół nadpobudliwości psychoruchowej: objawy i leczenie. ................17 Krakowski Ośrodek Psychoterapii i Coachingu ReMed Ul. Wójtowska 3, pok. 29 30-020 Krakow www.OpiekaPsychologiczna.com.pl Pod patronatem Stowarzyszenia Psychologów i Psychoterapeutów Rodzinnych

www.komfortpsychologiczny.pl Nieniejsza publikacja służy jedynie do celów poglądowych, a informacje zawarte w niej nie są podstawą do diagnozowania, leczenia, samoleczenia i rozszczeń z jakiegokolwiek tytułu. Opracowanie Wydawnictwo Psychologiczne RD i Anna Rekel, jeżeli nie zaznaczono inaczej.

ISBN 978-83-93658411 Copyright © by Wydawnictwo Psychologiczne RD & Anna Rekel. All rights reserved. Wydawnictwo Psychologiczne RD Kraków 2013

Pismo Psychologiczne SKP | www.OpiekaPsychologiczna.com.pl

2

Rodzić jeża bez czy w towarzystwie hipopotama? – czyli o porodzie rodzinnym. Moda czy obowiązek? „Rodzić z... - rodzić bez...”. Takie pytania natrętnie wciskają się do głów przyszłych rodziców. Wspólne porody stały się trendy, a odmowa ze strony partnera może być źle widziana. Poród rodzinny to także ciężkie doświadczenie dla mężczyzny, o czym często zapomina się skupiając się na dzielnie rodzącej kobiecie. Jedni Panowie wchodzą w akcje porodową jak w masełko. Traktują narodziny jako doświadczenie wzmacniające więź z partnerką i doskonale odnajdując się w roli. Z opanowaniem czuwają nad prawidłowością przebiegu porodu; pośrednicząc między rodzącą, a personelem, biorąc na siebie odpowiedzialność za poczucie bezpieczeństwa partnerki, przynosząc ulgę masażem, trzymając za rękę, licząc czas trwania skurczy, nadzorując ćwiczenia na piłkach porodowych, oddychając odpowiednimi technikami wraz z żoną, a nawet w sposób aktywny pomagają w parciu.

Dla innych to biologiczny realizm i

3

Zapamiętany widok rodzącej i towarzysząca temu wydarzeniu fizjologia może mieć wpływ na sposób postrzegania kobiety przez mężczyznę i przekładać się na zahamowania w sferze seksualnej. drastyczne sceny rodem z „Piły”. Przyszły ojciec może nie być najzwyczajniej w świecie gotowy na takie przeżycie.

Pismo Psychologiczne SKP | www.OpiekaPsychologiczna.com.pl

3

Dla jednych mężczyzn towarzyszenie partnerce przy porodzie to cudowne wspólne doświadczenie wzmacniające więź, dla drugich biologiczny realizm, krew, nieprzewidywalność reakcji partnerki, wysiłek. Zapamiętany widok rodzącej i towarzysząca temu wydarzeniu fizjologia może mieć wpływ na sposób postrzegania kobiety przez mężczyznę i przekładać się na zahamowania w sferze seksualnej. Dodatkowym dyskomfortem odczuwanym przez mężczyzn towarzyszącym przy porodzie jest świadomość, że ich pomoc jest bardzo ograniczona, a cały ciężar wydania na świat dziecka spoczywa na niej, partner w bierny sposób obserwuje jej cierpienie. Przyszły ojciec może być po prostu być niegotowy, albo nieodpowiednio przygotowany na takie przeżycie. Najtwardszy mężczyzna może nie znieść obciążenia, jakim jest współudział w porodzie. Rytualne już wręcz zadania ma mężczyzna do wykonania w czasie porodu, wie on o nich najczęściej już przedtem, oczekują tego po nim i

rodząca i personel położniczy. Oto one: * towarzyszenie żonie przez cały czas trwania porodu * nadzorowanie ewentualnej 4 kąpieli żony w wannie i ewentualnych ćwiczeń na piłkach porodowych * masaż krzyża żony * liczenie czasu trwania skurczy i czasu między nimi * monitorowanie akcji serca dziecka * odizolowanie siebie i żony od innych ludzi i wszelkich zakłócających czynników stworzenie intymnej atmosfery * czuwanie nad prawidłowością przebiegu porodu, dowiadywanie się o postępy akcji porodowej * wzięcie na siebie odpowiedzialności za poczucie bezpieczeństwa i samoskuteczności partnerki * pomaganie żonie w relaksowaniu się * pośredniczenie między rodzącą a personelem * trzymanie żony za rękę w 4 późniejszych stadiach porodu

Pismo Psychologiczne SKP | www.OpiekaPsychologiczna.com.pl

* bycie fizycznym oparciem dla żony w czasie, gdy ona stara się wypierać dziecko * oddychanie wyuczonymi technikami i parcie wraz ze swoją partnerką * przecinanie pępowiny * uczestniczenie w pierwszym lekarskim badaniu i pomiarach noworodka * przejęcie dziecka tuż po badaniu pediatrycznym na ręce i zaniesienie jego do matki, która w tym czasie rodziła łożysko; podanie dziecka matce, gdy ta już jest gotowa * jeśli poród odbywał się w domu - sprzątanie i przyrządzenie posiłku Czasem nawet, gdy mąż jest już przy rodzącej żonie i nagle czuje, że nie wytrzyma dłużej – w takiej chwili może po prostu wyjść. Nikt nie zamyka drzwi na porodówce. Warto więc ochłonąć na korytarzu. Żona z pewnością nie będzie miała tego za złe. Dla niej najważniejsze, że ukochany mężczyzna był z nią do tej pory, trzymał za rękę, wspierał i po prostu był. W czasie porodu partner to najlepszy pomocnik. Poród rodzinny to nie tylko coraz powszechniejsza moda, ale przede

wszystkim naprawdę wiele korzyści. I to dla Was obojga! Obecność bliskiej osoby sprawia, że narodziny dziecka są dla mamy choć trochę łatwiejsze – zwłaszcza w pierwszej

5

... to biologiczny realizm i drastyczne sceny rodem z „Piły”

fazie porodu. Ma bowiem przy sobie kogoś nieustannie gotowego do pomocy, kto zajmie rozmową, zaprowadzi do łazienki, poda ręcznik, nałoży skarpetki. Przecież położna nie może być cały czas obok jednej rodzącej, zwłaszcza jeśli ma pod opieką kilka kobiet. Na kilkuosobowej sali to właśnie mąż zadba o intymność – zasłoni łóżko, zapyta, czy można przygasić Pismo Psychologiczne SKP | www.OpiekaPsychologiczna.com.pl

5

światło. Mąż jest też doskonałym pośrednikiem między żoną a lekarzem czy położną. Jeśli dzieje się coś niepokojącego, błyskawicznie wezwie pomoc. Dopyta się o to, co lekarze robią, jakie podają leki i dlaczego. Przekaże też położnej wszelkie pytania i prośby żony (z powodu bólu i emocji kobieta nie zawsze jest w stanie rozmawiać, mężowi łatwiej wtedy porozumieć się z nią). Obecność takiego „strażnika” daje mamie poczucie bezpieczeństwa i większej kontroli nad wydarzeniami. Mąż u boku żony może też czasem wpływać na zachowanie personelu medycznego. Położne starają się wtedy pokazać z jak najlepszej strony, gdyż czują się oceniane i obserwowane. Partner ma wątpliwości dotyczące porodu rodzinnego, to normalne. Mimo tych zalet, nie wszystkie pary są zdecydowane rodzić wspólnie. Mężczyźni zwykle zastanawiają się, czy zniosą widok bólu i cierpienia, czy potrafią pomóc, czy chcą w ogóle to widzieć. Z kolei niejedna kobieta obawia się, że przez poród mąż nabierze do niej obrzydzenia. Bo zobaczy ją spoconą,

krzyczącą, krwawiącą... Na dodatek niektóre rodzące podczas parcia oddają stolec. A chyba żadna z nas nie chciałaby, żeby ukochany zobaczył taką „wpadkę”... Tego typu 6 obawy są normalne i nie powinniście się ich wstydzić. Wiele osób pewne sfery woli pozostawić ukryte przed partnerem, uważając, że nawet najbliższa osoba nie musi być ich świadkiem. I jest to w pełni zrozumiałe. Pożądanie po porodzie Zarówno kobiety, jak i mężczyźni obawiają się też czasem, że doświadczenie porodu źle wpłynie na ich pożycie intymne. Rzeczywiście, zdaniem dr. Stanisława Dulki, seksuologa, istnieje ryzyko, iż wstrząs związany z widokiem rodzącej kobiety może wywołać u mężczyzny takie kłopoty. Niektórzy po porodzie mają trudności z ponownym postrzeganiem żony jako obiektu pożądania. Jeszcze inni są przerażeni, że skutkiem pożycia seksualnego jest tak wielkie cierpienie kobiety i to wycisza ich popęd. Ale takie kłopoty dotyczą 6 tylko wąskiej grupy panów.

Pismo Psychologiczne SKP | www.OpiekaPsychologiczna.com.pl

Wspólna decyzja o wspólnym porodzie Najważniejsze, by decyzja o wspólnym porodzie była podjęta przez Was oboje. Nie przymuszajcie się do niego, jeśli macie zbyt wiele obaw. Nie chodzi o to, by mężczyznę ciągnąć na siłę, szantażować i za wszelką cenę nakłaniać do wspólnego porodu: „Jeśli kochasz, to się zgodzisz” – tak argumentuje wiele kobiet. Z kolei panowie mówią: „Skoro nie chcesz, bym był obok, to chyba do niczego ci nie jestem potrzebny”. Zaszantażowany mężczyzna, przyciągnięty na salę porodową, może się czuć oszukany i wmanewrowany w sytuację, której nie rozumie – nie na wiele wtedy się przyda i tylko będzie denerwował i tak już spiętą mamę. Z kolei kobieta, która tak naprawdę nie chciała rodzić z mężem, może czuć się skrępowana i podenerwowana jego obecnością. Zanim podejmiecie tę decyzję, skrupulatnie rozważcie wszystkie za i przeciw. Zapiszcie się do szkoły rodzenia, porozmawiajcie ze znajomymi, którzy wspólnie rodzili, poczytajcie o przebiegu porodu. Wtedy łatwiej będzie Wam

zrozumieć prawdziwy sens obecności taty przy narodzinach maleństwa i zdecydować, czy warto pokonać własne lęki, czy lepiej pozostać przy tradycyjnej roli ojca, 7 czekającego na szpitalnym korytarzu. Rodzić osobno? Nie ma w tym nic złego! Nawet jeśli tata nie jest obecny przy porodzie, nie znaczy to, że będzie mniej związany uczuciowo z dzieckiem. Bycie dobrym ojcem nie zależy wyłącznie od tego, czy mężczyzna własnoręcznie przetnie pępowinę. Ważniejsze jest, by od początku angażował się w pielęgnację dziecka, uczestniczył w jego wychowaniu. Wtedy narodzi się więź tak samo silna jak ta, która powstaje dzięki wspólnemu porodowi. Jeśli jednak tata nie chce być przy porodzie, a mamie zależy na wsparciu w tych trudnych chwilach, poproście o pomoc inną bliską osobę: mamę, przyjaciółkę, siostrę.

Pismo Psychologiczne SKP | www.OpiekaPsychologiczna.com.pl

7

Taka towarzyszka, zwłaszcza jeśli ma

Lęk przed bólem i długimi godzinami bez bliskiej osoby mogą sprawić, iż będzie chciała mieć przy sobie ukochanego mężczyznę. za sobą narodziny dziecka, świetnie się sprawdzi. Pamiętajcie też, że raz podjęta decyzja może ulec zmianie. I to nawet w ostatniej chwili! Czasem dzieje się tak, że już w szpitalu, np. w izbie przyjęć, kobieta zdecydowana rodzić bez męża zmienia zdanie. Lęk przed bólem i długimi godzinami bez bliskiej osoby mogą sprawić, iż będzie chciała mieć

przy sobie ukochanego mężczyznę. W większości szpitali nikt na pewno nie będzie miał nic przeciwko temu. Przyszły tata musi wtedy szybko podjąć męską decyzję. Jeśli nie jest 8 absolutnie przeciwny porodom rodzinnym, to naprawdę warto, by zapomniał o wszelkich obawach i pomógł swojemu maleństwu przyjść na świat! Poród z perspektywy czasu Kobiety, które mają za sobą poród rodzinny, podkreślają, jak dobrze było mieć obok siebie kogoś, komu można się wypłakać, poskarżyć, wyzłościć. Ale wspólny poród to korzyści nie tylko dla mamy. Tatusiowie podkreślają, jak wielkie pokłady uczuć wyzwoliło w nich to przeżycie. Dla każdego niezapomniany był moment, kiedy pierwszy raz zobaczyli dziecko, wzięli je na ręce. Już od tej chwili nawiązywała się więź emocjonalna między ojcem a jego malutkim potomkiem. Ale wspólny poród to też często narodziny głębszej i bardziej świadomej miłości do żony, szacunku i podziwu dla niej. Tatusiowie przyznają też, że nie bez 8 znaczenia jest dla nich świadomość, że stanęli na wysokości zadania –

Pismo Psychologiczne SKP | www.OpiekaPsychologiczna.com.pl

spełnili się w roli mężczyzny i – co ważniejsze – ojca. Bo choć mężowska pomoc nie sprawi, iż poród będzie mniej bolesny czy krótszy, na pewno dzięki niej narodziny Waszego maleństwa nabiorą bardziej rodzinnego, intymnego, magicznego wymiaru. Oczywiście. W trakcie porodu wydziela się oksytocyna – hormon, który powoduje bolesne skurcze macicy. Wydziela się też adrenalina – hormon walki i ucieczki. Na początku porodu, gdy kobieta boi się tego, co ją czeka, nadmiar adrenaliny sprawia, że oksytocyna wydziela się w minimalnych ilościach. Kiedy kobieta wejdzie do wanny z ciepłą wodą, wypije kieliszek wina, rozluźni się i odpręży – dochodzi do głosu oksytocyna i poród rusza pełną parą. Są jeszcze inne hormony, endorfiny, wydzielane przy długotrwałych bólach. Sprawiają, że każda kobieta dostaje ból na swoją miarę – nie większy, niż jest w stanie znieść. Nie znam kobiety, która by przy porodzie zemdlała. Natura zadbała o to, by rodząca w pełni przeżyła to doświadczenie. Hormony, które

odgrywały istotną rolę w czasie porodu, po porodzie zmieniają swoje funkcje i wpływają na relacje między mamą i dzieckiem. Oboje instynktownie wiedzą, jak się 9 zachować. Matka chce podać dziecku pierś, a noworodek jej szuka. Adrenalina wydzielana w czasie parcia później wyzwala w kobiecie instynkt macierzyński. Ten sam hormon sprawia, że dziecko jest aktywne, otwiera oczy, próbuje nawiązać kontakt wzrokowy z matką, podnosi główkę, a nawet potrafi doczołgać się do piersi, chwycić brodawkę i zacząć ssać. Oksytocyna po porodzie działa jak „hormon miłości”, wyzwala pozytywne uczucia matki do dziecka i dziecka do matki. Endorfiny, które w trakcie porodu pełnią funkcję naturalnych znieczulaczy, a także działają uspokajająco, też uzależniają dziecko od matki, a u matki wyzwalają zachowania opiekuńcze. Dla będących po raz pierwszy w ciąży pojęcie bólu porodowego jest abstrakcją, chociaż budzi lęk przed nieznanym. Często kobieta, 9 przychodząc do szpitala, myśli: „Oddam brzuch położnej i

Pismo Psychologiczne SKP | www.OpiekaPsychologiczna.com.pl

lekarzowi, niech zrobią tak, żeby było dobrze”. Jednak poród to moment konfrontacji wyobrażeń z rzeczywistością. Kobiety różnie reagują na ból. Dla niektórych już pierwsze skurcze są nie do wytrzymania. Jednak pamiętajmy,

że gdyby ból porodowy nie był w ogóle potrzebny, natura by go nam oszczędziła. Dawniej rodząca kierowała się instynktem. Wiedziała, że poród boli, i była w stanie to 10 zaakceptować.

1 0 Pismo Psychologiczne SKP | www.OpiekaPsychologiczna.com.pl

Rozwój psychiczny dziecka – od urodzenia do przedszkola a rola rodziców Podobnie jak rozwój rodziny nie zaczyna się od małżeństwa, ale od rodziny pochodzenia, którą wnosimy do nowego związku, rozwój psychiczny dziecka nie rozpoczyna się od przyjścia na świat, ale w okresie prenatalnym, a nawet wcześniej, kiedy przyszli rodzice tworzą koncepcję, kim ma być dla nich dziecko. Zatem, można wyodrębnić kilka etapów życia. Pierwszy etap to małżeństwo. Zadaniem tego etapu jest utworzenie nowej rodziny. Ceremonia ślubna symbolizuje zerwanie z rodziną pochodzenia i tworzenie nowej własnej rodziny. Oczywiście przynależność do rodziny pochodzenia nie kończy się wraz z początkiem małżeństwa, trwa bowiem na swój sposób przez całe życie. To właśnie dziedzictwo własnych rodzin, które wnosimy do

naszego małżeństwa, jest tym co

11

Relacje emocjonalne rodziców, a także ich relacje z własnymi rodzicami, zwłaszcza matki dziecka z jej własną matką, mają kluczowe znaczenia dla ich i jej relacji z dzieckiem i zaistnienia w roli rodziców. najmocniej wpływa na między małżonkami. Każdy wnosi do nowej rodziny systemy wartości, obraz

relacje z nich własne świata,

Pismo Psychologiczne SKP | www.OpiekaPsychologiczna.com.pl

1 1

podział obowiązków, granic intymności, przyzwyczajenia, obyczaje. Te odrębności małżonków warto podać negocjacji i ustalić jak ma funkcjonować rodzina. Czasami ten proces przebiega łatwo, a czasami wymaga dużo wysiłku, stresu i czasu. Stopień seperacji od swoich rodzin pochodzenia w znacznej mierze decyduje o powodzeniu małżeństwa i nowej rodziny. Jest oczywiste, że uczucie i więź seksualna są niezwykle pomocne w tworzenie nowej rodziny. W małżeństwie szybko wytwarza się klimat wokół tematu posiadania dziecka. Urodzenie się dziecka jest wielkim przeżyciem dla jego rodziców, jedynym w swoim rodzaju doświadczenie w życiu człowieka. Dla małżeństwa oznacza to radość ale też niepokój odnośnie tego jak poradzą sobie z tą nową rolą, oznacza również konieczność zmiany struktury rodziny, zaburzenie ustalonego już porządku. W czasach internetu modna stała

się kwestia porodu rodzinnego. I już samo podjęcie tego tematu może wzbudzać kontrowersje. Temat porodu rodzinnego został naświetlony w artykule Anny Rekel 12 „Rodzić jeża bez czy w towarzystwie hipopotama”. W każdym razie po porodzie życie we dwoje na zawsze staje się życie we troje – co najmniej we troje. Teorie psychologiczne zakładają konieczność bardzo intensywnej

relacji matka-dziecko. Ojciec powinien przez jakiś` czas pozostawać poza tą grupą, a jednocześnie wspierać

Pismo Psychologiczne SKP | www.OpiekaPsychologiczna.com.pl

1 2

emocjonalnie. Sam też musi powoli uczyć się odgrywania roli ojca. Relacje emocjonalne rodziców, a także ich relacje z własnymi rodzicami, zwłaszcza matki dziecka z jej własną matką, mają kluczowe znaczenia dla ich i jej relacji z dzieckiem i zaistnienia w roli rodziców. Rodzice mniej lub bardziej świadomie wiedzą kim ma być lub nie być ich nowo narodzone dziecko. Czy ma być partnerem idealnej miłości, której zbyt mało zaznaliśmy w kontakcie z rodzicami, zaspokoić niespełnione ambicje, zapełnić pustkę w nas samych, dać powód do radości nam samym, a może bardziej starzejącym się dziadkom. Czy też wreszcie ma być nową samodzielną istotą z prawem do indywidualnego rozwoju, przynoszącą rodzicom radość z samego faktu istnienia, wzrastania, rozwoju oraz tworzenia z czasem swej własnej nowej rodziny. W miarę rozwoju dziecka, a zwłaszcza w kroczenie w wiek

przedszkolny, relacja matka-dziecko powoli zaczyna rozluźniać się, przygotowując emocjonalne pole do koniecznych procesów separacji oraz indywidualizacji dziecka. Coraz 13 wazniejsza staje się rola ojca. Pójście dziecka do przedszkola to kolejna ważna zmiana w życiu

Rodzice mniej lub bardziej świadomie wiedzą kim ma być lub nie być ich nowonarodzone dziecko. Czy ma byc partnerem idealnej miłości, której zbyt mało zaznaliśmy w kontakcie z rodzicami, zaspokoić niespełnione ambicje, zapełnić pustkę w nas samych, dać powod do radości nam samym, a może bardziej starzejacym się dziadkom.

Pismo Psychologiczne SKP | www.OpiekaPsychologiczna.com.pl

1 3

rodziny, co często wiąże się z powrotem matki do życia zawodowego. Fakt ten wzbudza wielu radości, ale też niepokój – jak poradzi sobie w pracy po tak długiej przerwie, jak dziecko poradzi bez matki, a matka bez dziecka. Jednak warto też wziąć pod uwagę, że nowoczesne rodziny, wzorowane na europejskich i amerykańskich modelach rodzinnych, zacierają w

jakimś stopniu podział obowiązków rodzicielskich w zależności od wykonywanego zawodu, pracy na własny rachunek czy pracy na rzecz 14 pracodawcy. Jedno jest jasne, od jakości i częstości komunikacji rodziców ze sobą i z dzieckiem będzie zależeć tempo rozwoju mowy i procesów poznawczych.

1 4 Pismo Psychologiczne SKP | www.OpiekaPsychologiczna.com.pl

Zaburzenia zachowania w wieku dziecięcym Problemy wychowawcze mogą sprawiać dzieci z różnych środowisk, rodzin etc. Wiele też zależy od systemu prawnego państwa. Jednak w Polsce zaburzenie zachowania można zdiagnozować jeżeli zachowanie dziecka wykracza poza normy. Według międzynarodowej klasyfikacji chorób ICD-10 zaburzenie zachowania można stwierdzić jeżeli występują następujące OBJAWY: 1. Niezwykle częste lub gwałtowne, jak na okres rozwojowy dziecka, wybuchy złości 2. Częste kłótnie z dorosłymi 3. Częste jawne sprzeciwianie się dorosłym 4. Częste, celowe działania sprawiąjace innym przykrość 5. Częste zrzucanie winy i odpowiedzialności za własne złe zachowanie na innych

6. Nadwrażliwość, obrażanie się 7. Częste złoszczenie się i poczucie krzywdy 8. Mściwość 9. Częste kłamstwa, niedotrzymanie obietnic, aby coś uzyskać bez zobowiązań 10. Częste wszczynanie bójek (nie dotyczy bójek z rodzeństwem) 11. Używanie narzędzi mogących zranić kogoś 12. Częste pozostawanie poza domem po zmierzchu, wbrew zakazom rodziców (jeśli rozpoczyna się przed 13 rokiem życia) 13. Częste okrucieństwo fizyczne wobec innych 14. Okrucieństwo wobec zwierząt 15. Rozmyślnie niszczenie przedmiotów należących do innych (nie obejmuje podpalania) 16. Rozmyślnie podpalania w celu spowodowania zniszczenia

17. Kradzieże przedmiotów mających wartość, w domu lub poza domem 18. Częste wagary (przed 13 rokiem życia) 19. Ucieczki z domu (co najmniej dwie, lub jedna dłuższa niż na jedną noc; nie dotyczy ucieczek w celu uniknięcia kary) 20. Przestępstwa w konfrontacji z ofiarą (wymuszania, wyrywania toreb) 21. Zmuszanie innych do zachowań seksualnych 22. Dręczenie innych 23. Włamania do mieszkań, domów lub samochodów Rozpoznanie zaburzenia możliwe po stwierdzeniu co najmniej trzech objawów od 9 do 23, przy czym 11, 13, 15, 16, 20, 21, 23 mogą wystapić tylko raz.

Leczenie  Psychoterapia indywidualna;  Psychoterapia rodzinna;  Psychoterapia grupowa;  Psychoedukacja;  Farmakoterapia.

16

Treningi dla rodziców, matek samotnie wychowujących dzieci, nauczycieli, wychowawców. Zintegrowane leczenie obejmujące terapię rodziny, interwencję w środowisku szkolnym, opieka indywidualna dostosowana do potrzeb pacjenta.

1 6 Pismo Psychologiczne SKP | www.OpiekaPsychologiczna.com.pl

ADHD – zespół nadpobudliwości psychoruchowej: objawy i leczenie. Za pierwszy współczesny opis zespołu nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD) uważa się powszechnie pracę Georga Stilla, który w 1902 r. opisywał dzieci z typowymi objawami, które określił jako mające „nienormalny defekt kontroli moralnej". Jednak opisy dzieci nadpobudliwych można znaleźć również w Talmudzie. ADHD charakteryzuje się obecnością następujących objawów:  problemy z utrzymaniem uwagi,  z kontrolą impulsywności,  nadmierna ruchliwość. Objawy te są niewspółmierne do wieku i poziomu rozwoju dziecka. Nasilenie objawów jest różne w zależności od sytuacji - są one silniej wyrażone w czasie podejmowania wysiłku umysłowego lub przy

17

Sytuacja rodzinna nie jest zwykle przyczyną ADHD, jednak niezorganizowany i chaotyczny dom może nasilać występujące u dziecka problemy. konieczności zachowania ciągłej uwagi (słuchanie nauczyciela, czytanie szczegółowego materiału, monotonna praca), natomiast mogą być niewielkie lub zupełnie nieobecne w nowej, interesującej sytuacji, a także w czasie indywidualnego kontaktu z dorosłym.

Pismo Psychologiczne SKP | www.OpiekaPsychologiczna.com.pl

1 7

Zaburzenia uwagi charakteryzują się:  krótkim czasem skupienia uwagi,  trudnościami w koncentracji,  nieumiejętnością modulowania uwagi w zależności od zewnętrznych okoliczności,  trudnościami w wybraniu najważniejszego w danej sytuacji bodźca,  łatwym rozpraszaniem się pod wpływem zewnętrznych bodźców. Problemy z impulsywnością i kontrolą swoich zachowań oznaczają wykonywanie przez dziecko czynności bez przewidywania, jakie mogą być ich następstwa i to zarówno w stosunku do samego siebie, jak i innych. Osoby z zespołem nadpobudliwości (ADHD) zwykle rozpoczynają wykonywanie zadania bez całkowitego zrozumienia instrukcji. Mają kłopoty z wykonaniem długoterminowych i złożonych prac. Nie potrafią uczyć się z

wcześniejszych doświadczeń oraz ogólnych zasad. Osoby z ADHD są:  bardziej gadatliwe, 18  przerywają innym,  nie czekają na swoją kolej w grupowych sytuacjach,  mają krótszy okres odwlekania działania i czekania na pochwalę. Nadruchliwość jest to nadmierna ruchliwość dziecka, nie połączona z wykonywaniem przez niego zadania, która jest irytująca i dokuczliwa dla otoczenia. Dziecko nadpobudliwe (z ADHD):  z trudnością pozostaje w jednym miejscu,  często biega,  wspina się na meble,  u starszych dzieci i nastolatków może to ograniczyć się do wiercenia,  kręcenia się na krześle,  niepokoju manipulacyjnego. Charakterystyczne jest to, że aktywność dziecka nadpobudliwego 1 8

Pismo Psychologiczne SKP | www.OpiekaPsychologiczna.com.pl

zwykle jest dość chaotyczna, nie służy określonemu celowi. Do innych stałych cech zespołu nadpobudliwości należą:  gorsza od rówieśników umiejętność przestrzegania i rozumienia norm społecznych,  ciągłe sprawdzanie granic i trwałości norm czy zakazów,  problemy z kontrolą i rozpoznawaniem emocji.

Rodzina dziecka z ADHD Sytuacja rodzinna nie jest zwykle przyczyną zespołu nadpobudliwości

(ADHD), jednak niezorganizowany i chaotyczny dom może nasilać występujące u dziecka problemy. Jednak za czynniki wspomagajace 19 rozwój można uważać:  dobrą sytuację rodzinną,  kompetentnych rodziców i spójną rodzinę,  sposób funkcjonowania dziecka w szkole,  jakość kontaktów rówieśniczych. Jeśli przyjąć, że objawy ADHD utrzymują się u 30-50% pacjentów w wieku dorosłym oraz że zespół nadpobudliwości zwiększa ryzyko wystąpienia utrzymujących się przez całe życie powikłań, takich jak:  zaburzenia zachowania,  osobowość antyspołeczna,  depresja,  uzależnienie od narkotyków i alkoholu,  zaburzenia lękowe. W takiej sytuacji można się spodziewać, iż u rodziców i krewnych dzieci nadpobudliwych (z 1 ADHD) będzie zdecydowanie 9

Pismo Psychologiczne SKP | www.OpiekaPsychologiczna.com.pl

częściej występować nie tylko sam zespół nadpobudliwości (ADHD), ale także inne zaburzenie psychiczne. Według licznych badań naukowych 32-50% krewnych dzieci z ADHD miało w dzieciństwie rozpoznane to samo zaburzenie, a 71% krewnych miało lub ma podobne objawy. W rodzinach dzieci z ADHD częściej występują:  zespół nadpobudliwości,  zachowania antysocjalne,  konflikty z prawem,  uzależnienie od alkoholu oraz leków,  specyficzne trudności szkolne,  zaburzenia somatyzacyjne oraz zaburzenia nastroju (przede wszystkich depresja) i zaburzenia lękowe.

20

Leczenie  Psychoterapia rodzinna i indywidualna z dzieckiem;  Psychoedukacja;  Farmakoterapia. W trudnych rodzinach jest wskazana psychoterapia rodzinna. U dzieci z wyraźnie obniżaną samooceną, agresją konieczna jest indywidualna, długoterminowa psychoterapia dziecka, ostatnio coraz większej popularności nabiera coaching. Leczenie farmakologiczne zalecane jest objawy staja się dla dziecka i jego rodziny poważnym cierpieniem i utrudniają mu prawodłowy rozwój intelektualny, emocjonalny i społeczny.

Pismo Psychologiczne SKP | www.OpiekaPsychologiczna.com.pl

2 0

Pismo psychologiczne „Strefa Komfortu Psychologicznego” zostało wydane pod patronatem Stowarzyszenia Psychologów i Psychoterapeutów Rodzinnych www.komfortpsychologiczny.pl

Konsultacji z zakresu psychologii udzieliła psycholog, psychoterapeuta mgr Anna Rekel www.AnnaRekel.pl Publikacja sfinansowana przez:

9 788393 658411

Suggest Documents