STRATEGIE ROZWOJU GOSPODARCZEGO MIAST W POLSCE

Janusz Szewczuk Katowice, Grudzień 2008

ROZWÓJ GOSPODARCZY MIAST

• Czym jest rozwój gospodarczy? • Jak mierzyć rozwój gospodarczy? • Stan gospodarki polskich miast • Uwarunkowania rozwoju gospodarczego miast • Polityka gospodarcza miast polskich

ROZWÓJ GOSPODARCZY MIAST

• • • • •

Wzrost stabilności ekonomicznej oraz bogactwa miasta i mieszkańców poprzez: Wzrost konkurencyjności produktów miasta na globalnych rynkach Wzrost efektywności ekonomicznej lokalnych firm Wzrost wartości kapitałów (technicznego, ekonomicznego, instytucjonalnego, kulturowego) Wzrost dochodów i wzrost liczby mieszkańców osiągających dochody z aktywności gospodarczej Wzrost dochodów publicznych będących efektem aktywności gospodarczych

CZYNNIKI ROZWOJU MIAST Dostępność dróg transportowych ↓ Dostępność czynników produkcji (skilled city) ↓ Dostępność konsumentów (consumer city)

Decyduje czynnik który jest dobrem bardziej rzadkim, mniej dostępnym

CZAS PRZEŁOMU

–Zmiany kulturowe –Nowe technologie –Transformacja ustrojowa –Transformacja społeczno-gospodarcza

ZMIANY KULTUROWE W KRAJACH ROZWINIĘTYCH –Zmiana modelu rodziny –Zmniejszenie gospodarstw domowych –Spadek liczby małŜeństw –Wzrost liczby rozwodów

–Spadek przyrostu naturalnego –Tylko Albania w Europie ma przyrost naturalny pozwalający na wzrost demograficzny bez imigracji –Liczba mieszkańców Europy spadnie z 728 mln w 2000r. do 600 nlm w 2050r.

–Zwrot koncentracji z czynników wytwarzania na pozyskanie odbiorców wytworzonych dóbr i usług

TRANSFORMACJA SPOŁECZNOGOSPODARCZA

–Zmiany technologii, organizacji i lokalizacji produkcji –Zmiana kwalifikacji i wynagradzania pracowników –Zmiana nośnika kapitału i podziału dochodów

ZMIANY USTROJOWE

Regulowany rozdział dóbr, ludzi, idei

⇓ Swobodny przepływ dóbr, ludzi, idei

CZYNNIKI ZMIAN W GOSPODARCE USA KLASTERY

ZMIANA ZATRUDNIENI A 1975-95 (%)

ZMIANA WARTOŚCI DODANEJ NA ZATRUDNIONEGO (%)

ZMIANA WYNAGRODZENIA 1975-95 (%)

ŚREDNIE WYNAGRODZENIE (TYS. $)

USŁUGII WYKONYWANE OSOBIŚCIE

163

-32

16

33,39

USŁUGI MEDYCZNE

132

-29

13

30,38

TURYSTYKA I ROZRYWKA

115

13

-2

14,47

USŁUGI FINANSOWE

61

16

34

41,01

BUDOWNICTWO

49

0

-9

30,73

PRODUKTY MEDYCZNE

45

66

16

43,95

TRANSPORT I SPEDYCJA

41

40

-16

32,09

DOSTAWY DLA PRZEMYSŁU

31

62

2

36,42

PRZEMYSŁ WYDAWNICZY

23

3

1

33,20

TELEKOMUNIKACJA

15

145

14

40,32

ŚRODKI TRANSPORTU

7

64

8

41,54

ZAOPATRZENIE MATERIAŁOWE

2

60

3

32,10

CZYNNIKI ZMIAN W GOSPODARCE USA KLASTERY

ZMIANA ZATRUDNIENIA 1975-95 (%)

ZMIANA WARTOŚCI DODANEJ NA ZATRUDNIONEGO (%)

ZMIANA WYNAGRODZENIA 1975-95 (%)

ŚREDNIE WYNAGRODZENIE (TYS. $)

2

60

3

32,10

PRZEMYSŁ OBRONNY I LOTNICZY

-11

54

10

44,11

ROLNICTWO I PRZETWÓRSTWO

-17

75

18

24,44

WYDOBYCIE SUROWCÓW

-18

77

9

43,07

PRZEMYSŁ MASZYNOWY

-20

86

-5

38,39

TOWARY KONSUMPCYJNE

-23

79

12

37,79

PRZEMYSŁ TEKSTYLNO WŁOKIENNICZY

-28

117

0

20,75

ZAOPATRZENIE MATERIAŁOWE

SKUTKI ZMIAN STRUKTURALNYCH GOSPODARKI DLA MIAST •8 z 15 największych miast USA z 1950 traciło mieszkańców w kaŜdej dekadzie • 12 miast ma do dziś mniej mieszkańców niŜ w 1950 • Spadek liczby mieszkańców osiągnął 33% • Wzrost ubóstwa

SKUTKI ZMIAN STRUKTURALNYCH GOSPODARKI DLA MIAST PRZYKŁAD DETROIT •Spadek liczby miejsc pracy w przemyśle •338 tyś miejsc pracy w 1963 •62 tyś - w 1992 •Spadek dochodów mieszkańców, mediana dochodów gospodarstwa domowego - 62% poziomu USA •Spadek wartości nieruchomości wartość 80 % domów i 30 % mieszkań spadło poniŜej 70 % kosztu budowy nowych

ZMIANY Pierwsza dekada 2000 - rozkwit miast i obszarów metropolitalnych •80% ludności •87% wzrostu gospodarczego •85% dochodów mieszkańców i wzrostu liczby miejsc pracy •93% wzrostu eksportu i rozwoju technologii •48 obszarów metropolitalnych wchodzi do listy 100 największych gospodarek świata

PIERWSZA DEKADA 2000 - ROZKWIT MIAST WYZWANIA Nowe miejsca pracy oferują wynagrodzenie 15% niŜsze niŜ zlikwidowane miejsca pracy

Boston Kryzys lat siedemdziesiątych

•Zmniejszającej się ilości mieszkańców z 788000 w latach 1930 do 560 000 w roku 1980 ( spadek w rankingu miast amerykańskich pod względem ilości mieszkańców z 9 na 20 pozycję) •Bardzo złe wskaźniki gospodarcze • Regres gospodarczy doprowadził do spadku atrakcyjności miejsca, a tym samym do spadku cen na rynku nieruchomości ( 75% domów kosztowało mniej niŜ nowobudowane domy w Cleveland lub Filadelfii)

KLUCZOWE UWARUNKOWANIA ROZWOJU GOSPODARCZEGO MIAST

• Zmiany kulturowe • Zmiany demograficzne • Zanikanie tradycyjnej gospodarki i rozwój gospodarki opartej na wiedzy • Zmiany źródeł dochodów mieszkańców • Rozwarstwienie społeczne • Rozwój obszarów metropolitalnych

KLUCZOWE UWARUNKOWANIA ROZWOJU GOSPODARCZEGO MIAST

• • • • •

Zmiany koniunktury gospodarczej Zmiany na rynkach kapitałowych Zmiany kursów walutowych Postępująca globalizacja Skracanie się cyklu Ŝycia produktu

ROLA MIAST I OBSZARÓW METROPOLITALNYCH W NOWEJ GOSPODARCE

–Centra innowacji zaawansowanych technologii, usług i informacji –Centra edukacji badań i medycyny –Centra kultury, rekreacji, sportu, rozrywki, turystyki –Centra handlu i węzły transportowe –Centra rozwoju technologii i lekkich przemysłów –Centra siły roboczej i rynek pracy

FILARY ROZWOJU W DOBIE NOWEJ GOSPODARKI • • • • • •

rozpoznanie roli w globalnej gospodarce kreowanie wysoko kwalifikowanej siły roboczej inwestowanie w infrastrukturę dla innowacji poprawa jakości Ŝycia pielęgnowanie klimatu dla innowacyjnej gospodarki zdefiniowanie na nowo roli i form działania administracji samorządowej

Kluczowy problem

Efektywność strategii realizowanych przez instytucje publiczne w Polsce jest w duŜej mierze zaleŜna od sprawności systemów monitorowania pozwalających na: -ciągłą obserwację i ocenę zmian zachodzących w otoczeniu, -realną ocenę efektów prowadzonych działań, -ciągłe dopasowywanie programów realizacyjnych do dynamicznie zachodzących zmian w otoczeniu

ROZWÓJ GOSPODARCZY MIAST

Zdolność przyciągania i zatrzymania: • mieszkańców • przyjezdnych • inwestorów

SCENARIUSZE ROZWOJU MIAST

Efekty

• ZrównowaŜona gospodarka oparta na wysokowydajnych sektorach • Urbanizacja • Zinternalizowany •Powiązania funkcjonalne: szkół, samorządurozwój i firm •Wzrost łańcucha wartości dodanej i J przechodzenie do bardziej efektywnych branŜ WÓ Z • Niskie szanse •WydłuŜenie łańcucha dostawców RO UTRZYMANIE POZYCJI rozwojowe • Zatrzymanie procesu ZAL •Nieznaczny wzrost łańcucha wartości EśN urbanizacji OŚĆ dodanej •Ograniczone wydłuŜenie łańcucha dostawców •Erozja łańcucha wartości dodanej i łańcucha dostawców • Nasilenie patologii •Przyciąganie produkcji społecznych niskokosztowej • Zanik dochodów budŜetów lokalnych CZAS