STRATEGIA ROZWOJU GMINY SUBKOWY DO 2015 ROKU

czerwiec 2000 r. SUBKOWY: czerwiec 2002 r.

FUNDACJA „ AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO” GDAŃSK Autorzy: Edward Sulżycki Wiesław Malinka Michał Górski Janusz Karczewski Janusz Barchański

Spis treści 1. Wstęp........................................................................................................................1 1.1 Cel i przedmiot opracowania.........................................................................1 1.2 Podstawa opracowania.................................................................................1

1.3 Zakres opracowania i metodyka....................................................................2 2. Charakterystyka Gminy Subkowy...............................................................................3 2.1 Ogólne informacje o gminie..........................................................................3 2.2 Ludność........................................................................................................6 2.3 Funkcje i struktura użytkowania oraz własności gruntów................................ 9 2.4 Gospodarka................................................................................................12 2.5 Infrastruktura techniczna.............................................................................15 2.6 Infrastruktura społeczna..............................................................................17 2.7 Budżet gminy.............................................................................................18 3. Podstawowe problemy i analiza SWOT gminy.........................................................19 3.1 Ocena potencjału - silne i słabe strony gminy..............................................19 3.2 Szanse i zagrożenia rozwoju gminy.............................................................21 4. Wizja i cele strategiczne rozwoju gminy...................................................................23 4.1 Synteza wyników analizy SWOT................................................................23 4.2 Wizja rozwoju gminy do 2015 r. ................................................................25 4.3 Cele strategiczne rozwoju gminy i kluczowe przedsięwzięcia......................29 5. Rekomendacje Fundacji Agencja Rozwoju Regionalnego........................................33 6. Wnioski do ujęcia w strategii rozwoju powiatu oraz strategii rozwoju województwa...................................................................................................37 7. Uwagi końcowe ......................................................................................................38

1. WSTĘP 1.1 CEL I PRZEDMIOT OPRACOWANIA Rozwój lokalnych wspólnot samorządowych należy postrzegać jako proces stałego wzrostu jakości życia, z zapewnieniem równowagi czynników społecznych, gospodarczych i ekologicznych. W ramach strategii rozwoju dokonuje się wyboru rozwiązań efektywnych gospodarczo, sprawiedliwych społecznie oraz bezpiecznych dla środowiska przyrodniczego. Opracowana przez Zarząd strategia rozwoju gminy, zaakceptowana przez społeczność lokalną i uchwalona przez Radę Gminy, powinna być podstawowym dokumentem kierującym działalność organów samorządu terytorialnego w dłuższych okresach. W szczególności strategia rozwoju jest również podstawą opracowywania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy. Celem opracowania jest sformułowanie strategii rozwoju Gminy Subkowy do roku 2015. Przedmiotem opracowania są:

• diagnoza istniejącego potencjału gminy, • perspektywy rozwojowe gminy, wynikające z przewidywanego kształtowania się sytuacji w otoczeniu, • wizja i cele strategiczne rozwoju gminy, • propozycje głównych przedsięwzięć strategicznych - programów do realizacji i wieloletnich programów inwestycyjnych.

Potrzeba przekształceń i rozwoju gospodarczego gminy, bliskie przystąpienie Polski do Unii Europejskiej i konieczność procesów dostosowawczych, w sposób zasadniczy zmieniają warunki działania gminy i jej współpracy z otoczeniem. Aby sprostać tym wyzwaniom, wykorzystując w pełni istniejący potencjał i szanse rozwojowe, w tym dostęp do środków pomocowych i przedakcesyjnych, gmina musi dysponować strategią swojego rozwoju.

1.2 PODSTAWA OPRACOWANIA Niniejsze opracowanie powstało na podstawie wyników prac zrealizowanych w ramach dwudniowego seminarium diagnostyczno-projektowego pt. „ Projektowanie strategii rozwoju gminy”. Seminarium odbyło się w maju 2000 r. w Subkowach i było prowadzone przez specjalistów z Fundacji Agencja Rozwoju Regionalnego ARR z Gdańska. Uczestnikami seminarium byli przedstawiciele: Zarządu Gminy i Rady Gminy oraz przedsiębiorstw, organizacji, instytucji, miejscowych środowisk opiniotwórczych i mieszkańców Gminy. W niniejszym opracowaniu uwzględniono również szereg dodatkowych opracowań i informacji analitycznych, planistycznych i decyzyjnych wykonanych w Gminie Subkowy. Ponadto wykorzystane zostały dokumenty zewnętrzne, dotyczące województwa pomorskiego oraz całego kraju, w tym także materiały związane z procesami integracji Polski z Unią Europejską. Wymienić tutaj należy następujące opracowania: • Podstawowe informacje o Gminie do diagnozy stanu istniejącego - opracowanie sporządzone przez Gminę w układzie określonym przez ARR. • „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy” z 1999 r. oraz „Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego” z roku 1986. • Województwo Gdańskie - 2000 plus - Strategia Rozwoju. Sejmik Samorządowy Województwa Gdańskiego - wrzesień 97 r. • Województwo Pomorskie. Pomorska Oficyna Wydawniczo - Reklamowa s.c. Bydgoszcz 1999 r. • Agroturystyka szansą wsi - stan i perspektywy. Urząd Wojewódzki w Gdańsku 1998 r. • Cele polityki regionalnej Unii Europejskiej - PARR - maj 1997 r. • Polityka regionalna w Polsce. Cele, procedury i instytucje. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów - wrzesień1998 r. • Rozwój regionalny w Polsce - podstawowe informacje. PARR - 1998 r. • Narodowa Strategia Integracji. KIE - styczeń 1997 r. • Regionalny Program Restrukturyzacji Gospodarki i Przeciwdziałania Bezrobociu w województwach Polski Północnej. Zespół Zadaniowy ds. Polityki Strukturalnej w Polsce. • Region Bałtycki. Rozwój przestrzenny, programy, instytucje. Rządowe Centrum Studiów Strategicznych - 1997 r. • Konkurencyjność Regionu Polski Północnej. Holenderski Instytut Ekonomiczny grudzień 1997 r. • Polska Północna. Rozwój Regionalny - Stan obecny i proces uczestnictwa. Zespół Zadaniowy ds. Polityki Strukturalnej w Polsce - 1998 r. • Diagnoza stanu województwa Pomorskiego. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową - 1999 r.

1.3 ZAKRES OPRACOWANIA I METODA WYKONANIA Opracowanie niniejszej strategii oparte zostało o materiały z gminy oraz wyniki pracy zespołów roboczych na seminarium diagnostyczno-projektowym W ramach seminarium, dla określenia strategii rozwoju gminy, zrealizowano pełną technologię planowania strategicznego z wykorzystaniem analizy SWOT, wg ustaleń metodycznych określonych przez specjalistów z ARR. Na bazie wyników analizy SWOT sformułowano wizję rozwoju gminy dla perspektywy 2015 roku oraz strategiczne cele rozwojowe i założenia dla programów operacyjnych. Niniejsze opracowanie zawiera również rekomendację Fundacji Agencji Rozwoju Regionalnego, które nasunęły się przy redagowaniu dokumentu końcowego z prac.

2. CHARAKTERYSTYKA GMINY SUBKOWY 2.1 OGÓLNE INFORMACJE O GMINIE Gmina Subkowy położona jest w południowej części województwa pomorskiego, w centralnej części powiatu Tczew, w regionie tzw. Kociewia Wschodniego, w sąsiedztwie Żuław Wiślanych. Gmina zajmuje powierzchnię 78,22 km2 i liczy 5.026 mieszkańców, przy gęstości zaludnienia 64 osoby/1 km2 . Na terenie gminy działa 11 sołectw - Brzuśce, Gorzędziej, Mała Słońca, Mały Garc, Narkowy, Radostowo, Rybaki, Subkowy, Waćmierz, Wielgłowy i Wielka Słońca. Siedzibą władz samorządowych gminy jest wieś Subkowy, w której zamieszkuje około 36 % całej ludności gminy. Położenie Gminy Subkowy w województwie pomorskim. Subkowy graniczą z następującymi gminami: od północy z Gminą Tczew, od zachodu z Powiatem i Gminą Starogard Gdański, od południa z gminą Pelplin. Na wschodzie granicę gminy wyznacza rzeka Wisła - ważny lecz mało uczęszczany szlak; wodny, za którą znajduje się Gmina Miłoradz. W pobliżu gminy znajdują się: w kierunku na północ - Aglomeracja Trójmiejska, a w promieniu 30-u km następujące większe miejscowości: Tczew, Malbork, Gniew, Pelplin i Starogard Gdański. większość powierzchni gminy bo aż 78% zajmują użytki rolne, w których główny udział (86,2%), mają grunty orne. Lasy i grunty zadrzewione zajmują 12% powierzchni gminy. Lasy znajdują się w zachodniej części gminy i łączą się z kompleksem leśnym w gminach Starogard i Tczew. Gmina leży w dorzeczu Wisły, jednym z jej dopływów jest rzeka rybok. Wody powierzchniowe są nieliczne. Nie na tutaj jezior, ale istnieją niewielkie polodowcowe oczka w zachodniej części gminy. Oprócz terenu leśnego gmina posiada ciekawy przyrodniczo obszar na skarpie wiślanej, w okolicy wsi Gorzędziej i Mała Słońca. Występuje na terenie gminy kilka założeń parkowych jako podworskie pozostałości, jednakże nie są one utrzymane w dobrym stanie. Występuje tu także kilka pomników przyrody, np. platan i miłorząb w Małym Garcu. Gospodarczo Gmina Subkowy ma charakter rolniczy. Przesądzają o tym warunki naturalne i dotychczasowe tradycje. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż głównie pszenicy, pszenżyta, rzepaku i buraka cukrowego. W produkcji zwierzęcej przeważa hodowla trzody chlewnej. Poza rolnictwem funkcjonują w gminie niewielkie zakłady w takich dziedzinach jak: usługi budowlano-remontowe, handel, usługi dla rolnictwa, transport. Ośrodkami bardziej skoncentrowanej zabudowy na terenie gminy są miejscowości Subkowy i Gorzędziej. Na obszarach tych miejscowości rezerwuje się grunty na cele zabudowy mieszkaniowej i usługowej.

Gmina Subkowy położona jest w strefie ekologicznego uwarunkowania rozwoju doliny Dolnej Wisły. Jest to obszar ekologicznie posiadający rangę krajową i międzynarodową. Stan środowiska naturalnego na terenie gminy jest raczej dobry. Nie występują zanieczyszczenia powietrza, poza wywoływanymi natężeniami ruchu samochodowego na drodze krajowej nr 1. Są natomiast zanieczyszczenia wód powierzchniowych z uwagi na brak oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnej. Stan gleb jest racz dobry, chociaż brak jest kontroli nawożenia i stosowania środków ochrony roślin. Te stosunkowo skromne warunki przyrodniczo-krajobrazowe w stosunku do innych okolicznych gmin, dają możliwość rozwoju agroturystyki, turystyki weekendowej i rekreacji. rozwojowi turystyki rekreacyjnej sprzyja również Wisła. Gmina Subkowy jest członkiem Pomorskiego Stowarzyszenia Gmin Wiejskich RP, członkiem wspierającym Stowarzyszenia Euroregionu Bałtyk, należy także do Kociewskiego Towarzyszenia Oświatowego. Współpracuje również z gminą duńską Hjorring oraz gminami niemieckimi: Heemsem i Steimbke.

2.2 LUDNOŚĆ Podstawowe informacje nt. ludności zamieszkałej w Gminie Subkowy, zestawione na podstawie materiałów gminy oraz opracowania Urzędu Statystycznego w Gdańsku pt. Gminy Województwa Gdańskiego, przedstawiono poniżej. Podstawowe informacje nt. ludności gminy Subkowy (stan na 31-12-0999 r.)

Lp. 1

2

3 4

Wyszczególnienia Liczba mieszkańców w tym 1.1 - mężczyźni 1.2 - kobiety Udział ludności w wieku 2.1 - przedprodukcyjnym % 2.2 - produkcyjnym % 2.3 - poprodukcyjnym % Bezrobotni ogółem Odsetek bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym %

Wartość 5.038 2.537 2.501 31.0 60.0 9.0 423 14.3

W okresie lat 1995 - 99 obserwuje się minimalny bo ok. 0.5 % rocznie przyrost ludności gminy. Przyrost naturalny w gminie Subkowy na 1 tyś. mieszkańców wynosił na koniec 1999 r. 8,4. Saldo migracji na koniec tegoż roku było ujemne i wynosiło -20 osób.

Liczba mieszkańców Gminy Subkowy w latach 1995-1999

liczba mieszkańców

5000 4000 3000 2000 1000 0 1995

1996

1997

1998

1999

lata

Struktura ludności wg wieku oraz płci w Gminie Subkowy jest typowa i nie odbiega od innych podobnych gmin w województwie pomorskim.

Wykres Wykres

W latach 1995-1999 bezrobocie w Gminie Subkowy początkowo spadało. Od 1999 r. zauważyć należy jego wzrost. Liczba bezrobotnych w Gminie Subkowy w 1999 r.

wynosiła 423 a ich odsetek w stosunku do liczby ludności w wieku produkcyjnym 14%, przy średniej stopie bezrobocia w województwie pomorskim - 14.3%. Liczba bezrobotnych w Gminie Subkowy w latach 1995-1999 Lp. 1 1.1 2

Wyszczególnienie liczba bezrobotnych - w tym kobiet Dynamika - poprzedni rok = 100

1995 454 251 -

1996 438 261 96.5

1997 345 236 78.8

1998 335 229 97.1

1999 423 259 1.26

Wykres Zasadniczym czynnikiem kształtującym poziom bezrobocia w gminie była likwidacja PGR i RSP na początku lat 90-tych. Wchłonięcie całości nadmiaru zatrudnienia z rolnictwa okazało się niemożliwe ze względu na zbyt wolny rozwój małych i średnich przedsiębiorstw w gminie, oraz brak miejsc pracy w pobliskich miastach. Gminę Subkowy obsługuje Powiatowy Urząd Pracy w Tczewie, który oferuje szereg programów aktywizacji zawodowej, jednak nie zaspokaja to w wystarczającym stopniu wszystkich potrzeb lokalnych.

2.3 Główne funkcje oraz struktura użytkowania i własności gruntów

Łączna powierzchnia całej Gminy Subkowy wynosi 7.822 ha, jak to już podano w ogólnej charakterystyce gminy. Udział użytków rolnych wynosi 6.101 ha co stanowi8 78% powierzchni Gminy. Największy udział w użytkach rolnych mają grunty orne, których jest 5.260 ha, tj. 86,2% wszystkich użytków rolnych. Lasy i zadrzewienia zajmują 935 ha tj. prawie 12% całkowitej powierzchni gminy. Powierzchnia wód wynosi 211 ha, co stanowi 2.8 % ogółu powierzchni gminy. Inne powierzchnie takie jak tereny zurbanizowane, komunikacyjne i nieużytki są marginalne. Zagospodarowanie przestrzeni w Gminie Subkowy wg funkcji Lp 1 1.1

1.2

2 3 4 5 6 7

Wyszczególnienie Użytki rolne w tym Grunty orne w tym -RI - R II - R IIIa - R IIIb - kl. IV a - kl. IV b Użytki zielone w tym - sady - łąki - pastwiska Lasy i zadrzewienia Grunty pod wodami Tereny komunikacyjne Inne tereny zurbanizowane Nieużytki Razem

Powierzchnia ha 6.101

% 78,00

5.260

67,25

24 490 2.622 1.293 723 160 841

0,45 9,22 49,36 24,34 13,61 3,01 16,3

192 244 405 935 211 226 223 116 7.822

2,45 3,12 5,18 11,95 2,83 2,89 2,85 1,48 100,0

Brak jest na terenie Gminy Subkowy gruntów pod budownictwo mieszkaniowe. Istniejący plan zagospodarowania przestrzennego z 1986 r. nie przystaje do obecnych realiów i powinien być zmieniony. Między innymi powinien on pozwolić na powiększenie istniejącego osiedla mieszkaniowego we wsi Gorzędziej.\ wykres Ziemie w gminie Subkowy należą do gruntów o wysokiej bonitacji, porównywalnej do gruntów na Żuławach; 73% użytków rolnych mieści się od I do III klasy.

wykres W 1990 r. prawie połowa użytków stanowiła własność uspołecznioną. Od 1992 r. rozpoczęto restrukturyzację państwowych i spółdzielczych gospodarstw rolnych. Część ziemi sprzedano, część oddano w dzierżawę, aktualnie ponad 83% użytków rolnych stanowi własność osób fizycznych, zaś 13% stanowi własność Skarbu Państwa. Własnością gminy jest ok. 116 ha, tj. ok. 1,5 % całkowitej jej powierzchni. Zagospodarowanie powierzchni w gminie Subkowy wg własności Lp 1. 2. 3. 4. 5

Wyszczególnienie

Powierzchnia ha Grunty osób fizycznych 5.487 Grunty Skarbu Państwa z wyłączeniem 2.006 przekazanych w użytkowanie wieczyste Grunty gminne z wyłączeniem przekazanych 115 w użytkowanie wieczyste Pozostałe 214 Razem 7.822

Powierzchnia % 70,1 25,6 1,5 2,8 100%

wykres

Struktura użytków rolnych w Gminie Subkowy wg klas bonitacyjnych

3,01%

13,61% 24,34%

9,22%

49,36%

klasa I

0%

klasaII

klasa IIIa

klasa IIIb

klasa IVa

klasa IVb

2.4 GOSPODARKA Podstawą gospodarki w Gminie Subkowy jest rolnictwo. Wiodącymi kierunkami produkcji rolnej są: w produkcji roślinnej - uprawa zbóż, głównie pszenicy i pszenżyta, rzepaku i buraka cukrowego, w produkcji zwierzęcej: hodowla trzody chlewnej i bydła mlecznego. Regulacje własnościowe spowodowały zmiany w strukturze obszarowej: liczba gospodarstw zmniejszyła się z 661 w 1990 r. do 416 w 2000 r., zaś średnia wielkość zwiększyła się z 6 ha do 12,6 ha. Łącznie gospodarstw o powierzchni 10-30 ha jest 41 %. Powierzchnię powyżej 50 ha posiada 7% ogółu gospodarstw. Wykres Na terenie gminy brak jest większych zakładów pracy, które mogłyby dysponować miejscami pracy dla mieszkańców gminy. Poza gospodarstwami rolnymi w Gminie funkcjonowało na przełomie lat 1999/2000 - 218 podmiotów gospodarczych, w tym 175 zakładów osób fizycznych, 17 spółek cywilnych, 8 spółek prawa handlowego, 3 spółdzielnie. w przedmiocie działalności dominują handel i usługi, działalność produkcyjna i budownictwo. działalność gospodarcza wg branż na koniec 1999 r. zgodnie z danymi opublikowanymi przez Wojewódzki Urząd Statystyczny przedstawia się następująco:

• • • • • •

56 podmiotów 39 podmiotów 33 podmiotów 19 podmiotów 9 podmiotów 5 podmiotów

handel i usługi budownictwo i remonty przedsiębiorstwa produkcyjne firmy transportowe pośrednictwo finansowe hotelarstwo i gastronomia

W większość przedsiębiorstwa liczą nie więcej niż 5-u zatrudnionych wykres Na przestrzeni ostatnich 5-u lat liczba podmiotów gospodarczych w gminie systematycznie rośnie Liczba podmiotów gospodarczych w Gminie Subkowy w latach 1995-1999 Lp Wyszczególnienie 1 Liczba podmiotów gospodarczych 2 Dynamika-poprzedni rok=100

1995 131

1996 138

1997 166

1998 186

1999 218

-

105

120

112

117

Wykres

Występują jednakże w tej sferze również niekorzystne objawy, podobnie jak w innych gminach. Część firm w krótkim czasie po uruchomieniu działalności, wobec występujących kłopotach likwiduje się Gmina wspiera rozwój przedsiębiorczości. Rada Gminy przewidziała zwolnienia z podatku od nieruchomości dla rozpoczynających działalność gospodarczą oraz firm tworzących nowe miejsca pracy. Wg opracowania Urzędu Statystycznego w Gdańsku pt. „Gminy województwa gdańskiego 1988”, wydanego w IV kwartale 1998 r., Gmina Subkowy plasuje się lepiej niż gminy posiadające większy potencjał. Korzystnym czynnikiem rozwojowym w gminie jest m.in. struktura wieku ludności. 2.5 INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Wodociągi w Gminie Subkowy zaopatrują 97 % odbiorców. Jest to wynikiem długoletnich starań władz gminy i je mieszkańców. W ostatnich 10-u latach wybudowano blisko 45 km sieci zasilającej oraz 8 km przyłączy. Część instalacji sprzed 1990 r. jest wykonana z rur cementowo-azbestowych i wymaga pilnej wymiany. Obecnie na terenie Gminy działają trzy hydroforni, które powinny zostać połączone w jeden system. Kanalizacja deszczowa funkcjonuje jedynie fragmentarycznie w Subkowach, Gorzędzieju i Brzuściach. W Gminie praktycznie nie istnieje sieć kanalizacyjna. Większość nieruchomości korzysta z bezodpływowych zbiorników ścieków. Część ścieków wywożona jest do oczyszczalni w Tczewie. Duża część ścieków odprowadzana jest do gruntu lub do cieków wodnych. W ostatnich latach oddano do użytku lokalną oczyszczalnię ścieków w Subkowach z 300 m kanalizacji, obsługuje ona jednak jedynie szkołę, Urząd Gminy i Ośrodek Zdrowia. Działa również lokalna oczyszczalnia ścieków w Waćmierzu w zakładach „Fregata”, jednakże ścieki z budynków mieszkalnych nie są tam odpowiednie. W opracowaniu są plany budowy oczyszczalni ścieków na terenie wsi Gorzędziej. Odpady komunalne wywożone są poza teren gminy. Dzięki środkom z Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej udało się doprowadzić do gromadzenia odpadów stałych w pojemnikach i likwidacji szeregu dzikich wysypisk śmieci. Niestety jest jeszcze na terenie Gminy kilka miejsc, gdzie spotyka się takie wysypiska - Wielgłowy, Mały Garc, Rybaki. W Gminie Subkowy brak jest gazu przewodowego. Przez gminę przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia. Blisko znajduje się również stacja redukcyjna w Tczewie -

Rokitkach. Na terenie gminy praktycznie nie ma niskociśnieniowej sieci gazu przewodowego. Mieszkańcy nie wyrazili woli percypowania w kosztach takiego przedsięwzięcia. Powszechnie używa się gazu w butlach. W domach jedno o wielorodzinnych do celów grzewczych używa się paliw stałych, głównie węgla. W obiektach użyteczności publicznej stopniowo wdrażane są systemy grzewcze olejowe. W 2000 r. uruchomione zostały dwie takie kotłownie, łącznie będzie ich dziewięć. Zasilanie Gminy w energię elektryczną wystarcza na dziś ale nie daje możliwości rozwojowych. Niezbędna jest modernizacja linii kablowych i napowietrznych niskiego i średniego napięcia stosownie do potrzeb rozwojowych, wg planu potrzeb energii elektrycznej. Zgodnie z „Prawem energetycznym” Gmina powinna opracować plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dal swego obszaru - jednak z uwagi na brak środków finansowych zadania to przesunięto do wykonywania na dalsze lata. Całkowita długość dróg w gminie wynosi ok.122 km z tego: drogi krajowe, wojewódzkie i powiatowe liczą łącznie 53 km, zaś drogi gminne - 69 km. Stan techniczny dróg gminnych nie jest zadowalający. Tylko 10 km posiada nawierzchnię bitumiczną, z czego 7,5 km wymaga natychmiastowej naprawy, 6 km to drogi o nawierzchni tłuczniowo-kamiennej, a pozostałe to drogi gruntowe. Sieć dróg umożliwia dobrą komunikację pomiędzy wszystkimi miejscowościami gminy, potrzebne są jedna znaczne nakłady na ich remonty i modernizację. Przez teren gminy przebiega linia w kierunku równoleżnikowym. Jest tu też stacja kolejowa Subkowy - Dworzec z bocznicą rozładunkową bez wyposażenia. Na stacji zatrzymują się 24 pociągi na dobę. Komunikację autobusową obsługuje PKS zapewniający połączenia z Tczewem, Gniewem i Pelplinem. Gminę Subkowy obsługuje również komunikacja miejska ZMK Tczew ( linia Subkowy-Narkowy-Tczew). Brak jest jednak wystarczającej liczby kursów w godzinach rannych i popołudniowych. Niewystarczająca jest również liczba kursów pomiędzy wsiami sołectw w gminie. Telefonizacja Gminy Subkowy nie jest jeszcze zadawalająca. Sieć telefoniczna stacjonarna obejmuje tylko 371 użytkowników (stan na koniec 1999 r.). Potrzeby mieszkańców, instytucji i podmiotów gospodarczych, poza miejscowością Subkowy, nie są pokryte. Natomiast dzięki położeniu gminy w obrębie ważnych szlaków komunikacji lądowej, dostępna jest sprawna sieć telefonii bezprzewodowej. 2.6 INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA Zasoby mieszkaniowe w Gminie wg stanu na 1998 r. liczyły 1167 mieszkańców o 4384 izbach. Łączna powierzchnia użytkowa mieszkań wynosiła 82,7 tyś. m2, średnia

powierzchnia jednego mieszkania - 70,8 m2 , tj. 16,5 m2/osobę. Budownictwo mieszkaniaowe realizowane jest wyłącznie w ramach budownictwa indywidualnego. W ostatniu 5-u latach oddano do użytku 32 mieszkania. W gminie sytuacja mieszkaniowa określana jest jako przeciętna. Na jedno mieszkanie przypada średnio 4,4 osoby. Gmina dysponuje 16-ma komunalnymi lokalami mieszkalnymi o łącznej powierzchni użytkowej 631 m2. Z tej liczby 7 mieszkań posiada niższy niż normalny standard techniczny. Lokale komunalne wykorzystywane są w 100%. Nie ma żadnych rezerw lokali mieszkalnych na np. lokale zamienne, brak też lokali socjalnych. Na infrastrukturę społeczną w gminie składają się: dwa przedszkola, dwie szkoły podstawowe posiadające 3 filie, jedno gimnazjum, jeden niepubliczny ośrodek zdrowia i jedna apteka. Przedszkola znajdują się w Subkowach oraz Małym Garcu. Opieką przedszkolną objęto w roku szkolnym 1999/2000 - 89 dzieci. Wśród szkół podstawowych należy wymienić: dwie ośmioklasowe - w Małej Słońcy i w Subkowach, jedną czteroklasową - w Gorzędzieju i 3 trzyklasowe - w Brzuścach, Małym Garcu i Radostowie. Do szkół podstawowych uczęszcza łącznie 774 uczniów. Na początku roku szkolnego 2000/2001 zostanie oddana do użytku część budynku we wsi Subkowy. We wsi Subkowy funkcjonuje od początku 2000 r. Niepubliczny zakład Opieki Zdrowotnej „Hipokrates”. Zakres świadczonych usług medycznych, warunki lokalowe i wyposażenie Zakładu należy uznać za dobre. Na terenie Gminy działa Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Ośrodek udziela pomocy potrzebującym realizując ustawowe zadania zlecone, finansowane ze środków rządowych, oraz zadania własne gminy, finansowane ze środków z budżetu gminy. Ośrodek posiada dobre rozpoznanie osób wymagających pomocy i opieki. We wsi Subkowy znajduje się komisariat Policji. W ostatnich latach nastąpił wzrost przestępczości ale też zwiększyła się wykrywalność. Na uwagę zasługuje działalność Ochotniczych Straży Pożarnych, w tym jednostki w Subkowach, która zastała w 1999 r włączona do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. w gminie funkcjonuje Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Subkowach. Ośrodek jest inicjatorem i koordynatorem szeregu imprez dla dzieci, młodzieży i dorosłych, w tym takich jak np. turnieje, zawody sportowe, zabawy i festyn. funkcjonują świetlice wiejskie, kółka zainteresowań, zespoły wokalne itp. W Subkowach działa również Gminna Biblioteka Publiczna z dwoma punktami bibliotecznymi w Waćmierzu i Małej Słońcy. Handel, zwłaszcza spożywczy jest w Gminie Subkowy rozwinięty dobrze, brak natomiast szeregu różnorodnych usług bytowych dla mieszkańców 2.7 BUDŻET GMINY

w 1999 r. dochody budżetu Gminy Subkowy wyniosły 6.008,4 tyś. zł. Dochody budżetu gminy na 1 mieszkańca kształtowały się na poziomie 1170 zł. Na 80 gmin wiejskich województwa pomorskiego dochody budżetu Gminy w 1998 r. plasowały Gminę Subkowy na 16 pozycji. Dochody własne gminy stanowią obecnie 30% wszystkich dochodów, ich udział wykazuje tendencję rosnącą. Udział wpływów z udziału w podatku dochodowym wynosi obecnie 15%. Dochody z podatku rolnego stanowią 10% dochodów. Na pozostałe składają się: 50 % subwencja ogólna z budżetu państwa oraz 20% dotacje celowe. Wydatki budżetu gminy w 1999 r. wynosiły 6.021,8 tyś. zł, z tego na inwestycje przeznaczono 1.181,1 tyś. zł tj. 19,61%. Największy udział w wydatkach budżetu gminy ma oświata i wychowanie (55%), następnie administracja samorządowa (15,5%). Na trzecim miejscu jest opieka społeczna (11,4%) Plan na 2000 r. przewiduje zmniejszenie dochodów i wzrostu wydatków budżetu gminy. W ostatnich 10-u latach średni udział wydatków na inwestycje w gminie wynosił prawie 24%, jednakże ostatnio ulega on zmniejszeniu. W planie na 2000 r. wynosi już tylko 12,70%

Subkowy-cele strategiczne i przedsięwzięcia rozwojowe

Misja władz samorządu gminy Zapewnienie godziwego poziomu życia mieszkańcom gminy i sprostanie wyzwaniom przyszłości

cel: modernizacja i rozbudowa infrastruktury technicznej w celu poprawy warunków życia i ochrony środowiska

Rozbudowa wodociągów. Budowa kanalizacji i oczyszczalni ścieków. Nowy system gromadzenia i utylizacji odpadów stałych. Gazyfikacja gminy. Poprawa stanu dróg, zjazd z autostrady, parkingi, przejścia dla pieszych

cel: wspieranie rozwoju przedsiębiorczości w gminie w celu wchłonięcia nadmiaru rąk do pracy w rolnictwie

nowy plan przestrzennego zagospodarowania gminy. Pozyskiwanie inwestorów. Informacja rynkowa. Rozwój bazy turystycznej i agroturystyki. Promocja gminy

cel: przekazanie w gospodarce rolnej w celu sprostania wymaganiom rynku w warunkach przystąpienia Polski do UE

Kontynuacja przekształceń w rolnictwie. Organizacja grup producenckich. Upowszechnienie nowych technologii upraw i hodowli. Doradztwo i szkolenie dla rolników

cel: wykorzystanie szans i uniknięcie zagrożeń związanych z budową autostrady A1

raport o wpływie autostrady na rozwój gospodarczy i społeczny gminy. Przygotowanie terenów inwestycyjnych przy zjeździe z autostrady. Ochrona zbiorów rolnych przed wpływem ruchu samochodowego

cel: modernizacja i rozbudowa bazy materialnej szkolnictwa oraz poprawa opieki zdrowotnej mieszkańców

dokończenie gimnazjum/szkoły podst. w Subkowach. Rozbudowa szkoły podst. w Małej Słońcy. Obiekty GOKiSR. Rozszerzenie świadczeń medycznych

3. Podstawowe problemy i analiza SWOT Gminy. 3.1 Ocena potencjału-silne i słabe strony gminy W celu określenia silnych i słabych stron(atutów) oraz słabości Gminy Subkowy dokonano metodą ekspercką szczegółowej oceny istniejącego potencjału gmniy, w przekroju następujących elementów: 1. mieszkańcy gminy, zasoby siły roboczej, zasoby intelektualne, 2. zagospodarowanie przestrzenne, wolne tereny po inwestycję, 3. rolnictwo, 4. przemysł, 5. handel i usługi, 6. infrastruktura techniczna-energia, woda, kanalizacja, gaz, 7. komunikacja-drogi, kolej, telefony, itp., 8. bezpieczeństwo ludzi i mienia, 9. szkolnictwo, opieka zdrowotna i społeczna, 10. samorząd terytorailny-skuteczność działania. Wyniki oceny potencjału gminy przedstawiają się następująco: Ocena potencjału gminy Subkowy-silne i słabe strony.

Lp.

Czynnik

1

2

1

Mieszkańcy gminy, zasoby siły roboczej, zasoby intelektualne

2

zagospodarowanie przestrzenne, wolne tereny pod inwestycje

3

rolnictwo

Charakterystyka Stanu Atut 3

Słabość 4

- znaczne zasoby siły - słabe wykształcenie siły roboczej roboczej(bezrobotnych) -stosunkowo młoda - mało ludzi z inicjatywą społeczność -b. dobra komunikacja, - brak wolnych terenów położenie przy trasie nr 1. pod inwestycje w planie. -położenie w pobliżu trakcji kolejowej, bocznica kolejowa, -uroki krajpbrazoweWaćmierz, Garc, Gorzędziej -Istniejące w gminie lasy -studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy -b. dobre klasy -niska dochodowość, brak bonitacyjne gleb, wysoka stabilności, kultura rolna, -zubożenie gospodarstw, -wysokowydajne stagnacja gospodarki, gospodarstwa rolne, duże -brak przemysłu i małe, przetwórczego -dobre przygotowanie

zawodowe rolników 1

2

3

4

Przemysł

-brak zakładów zanieczyszczających środowisko -rozwinięty handelszczególnie spożywczy

4

- brak zakładów przetwórstwa żywności, -brak miejsc prac 5 handel i usługi -brak usług poza rolniczych, -brak gastronomii i miejsc noclegowych 6 infrastruktura techniczna- -dobra sieć wodociągów, - brak wodociągów w energia elektryczna, poza wyjątkami części gminy, woda, kanalizacja, gaz -dobre zaopatrzenia w -konieczna wymiana energię elektryczną części wodociągu(rury -gazociąg przebiegający azbestowe) na granicy gminy -brak kanalizacji i -centrala telefoniczna w oczyszczalni ścieków gminie -brak systemu selektywnego zbierania i utylizacji odpadów -brak gazu przewodowego 7 komuniacja-drogi, kolej, -dobra komunikacja, - zły stan techniczny dróg, telefony, itp. - bliskość magistrali -słabe wykorzystanie kolejowej Śląsk-porty, kolei, -dobra sieć dróg -brak chodników, -dobra telefonizacja wsi -za mało oznakowanych Subkowy przejść dla pieszych -słabe oznakowanie dróg ( w tym drogi nr 1) -słaba sieć telefoniczna poza wsią Subkowy (Mała Słońca i Waćmierz) 8 bezpieczeństwo ludzi -Komisariat Policji w wsi - słaba obsada mienia Subkowy Komisariatu Policji, -bezpieczeństwo ludzi i -Niskie bezpieczeństwo mienia na zadowalającym na drogach poziomie 9 szkodnictwo, opieka - dobry poziom - słaba baza lokalowa zdrowotna i społeczna szkolnictwa, dobra kadra szkolnictwa, pedagogiczna -mała liczba lekarzy -dobra opieka zdrowotna specjalistów, -budynek Ośrodka -brak środków na remonty Zdrowia oraz dokończenie -Prężna opieka społeczna inwestycji - brak środków na opiekę społeczną 10 samorząd terytorialny-skuteczny samorząd skuteczność działani 3.2 Szanse i zagrożenia rozwoju gminy

W celu określenia szans i zagrożeń rozwoju Gminy Subkowy dokonano również metodą ekspercką prognozy kierunków zmian w otoczeniu, w przekroju następujących elementów. 1. położenie geograficzne gminy w stosunku do gmin okolicznych 2. środowisko naturalne 3. procesy demograficzne koniunktura gospodarcza w otoczeniu gminy 5.atrakcyjność inwestycyjna-potencjalni inwestorzy 6. Instytucje finansowe-rynek kapitałowy, środki pomocowe 7. kontakty międzyregionalne i międzynarodowe. 8. budżet gminy-dotacje z budżetu centralnego, gospodarowanie środkami gminy. Wyniki oceny szans rozwojowych i zagrożeń dla rozwoju Gminy Subkowy przedstawiono poniżej Szanse i zagrożenia rozwoju Gminy Subkowy.

Lp. czynnik

szanse

przewidywane zmiany zagrożenia

1

2

3

1

położenie geograficzne gminy w stosunku do gmin okolicznych

2

Środowisko naturalne

-położenie przy Wiśle, przy szlaku kolejowym oraz drodze nr 1 -położenie na trasie przyszłej autostrady A-1 -przebiegający przez gminę wodociąg -czyste środowisko naturalne, brak zanieczyszczenia powietrza i gleb

3

procesy demograficzne

4

koniunktura gospodarcza w otoczeniu gminy

1

2

4

- wypadkowość przy drodze nr 1, przewóz ładunków niebezpiecznych -zagrożenia bezpieczeństwa pieszych, włączanie się do ruchu -potencjalne zagrożenie ze strony ropociągu i gazociągu - j.w. - w związku z przewożeniem ładunków niebezpiecznych - niesprawny system melioracyjny -duży przyrost naturalny - odpływ wykształconych, (I miejsce w powiecie) młodych ludzi -bliskość specjalnej strefy -słaba koniunktura ekonomicznej w Tczewie gospodarcza w - bliskość Aglomeracji sąsiedztwie, Trójmiejskiej -wysokie bezrobocie w sąsiednich gminach, -lepsze usytuowanie i uprzemysłowienie sąsiednich gmin (miasto i gmina Tczew) -brak stabilnej polityki rolnej Państwa 3

4

5

atrakcyjność inwestycyjna-potencjalni inwestorzy

6

instytucje finansowerynek kapitałowy, środki pomocowe

7

8

-dobra lokalizacja dla inwestycji -preferencje podatkowe dla inwestorów

-środki pomocowe i przedakcesowe z UE - wdrażanie programu SAPARD -środki na ochronę środowiska i infrastrukturę w województwie kontakty -współpraca z gminami międzyregionalne i niemieckimi Heemsen i międzynarodowe Steimbke -bardzo dobre kontaktymiędzygminne (turnieje gmin) -przynależność do Euroregionu Bałtyk Budżet gminy-dotacje z -środki finansowe dla budżetu centralnego, gmin w rejonach gospodarowanie środkami zagrożonych bezrobociem gminy

-długotrwałe i uciążliwe procesy inwestycyjne - konkurencja sąsiednich gmin w ściąganiu inwestorów

-ograniczone środki finansowe w stosunku do nałożonych zadań, -zbyt mały dochód gminy z tyt. podatku dochodowego, -nieregularny spływ środków z funduszy celowych

Otoczenie bliższe kulturowe, infrastrukturalne, technologiczne

Sytuacja wewnętrzna zasoby materialno-energetyczne i informacyjne, ludzie i ich kwalifikacje, finanse, infrastruktura

ZAGROŻENIA

SZANSE

Gmina

ATUTY (mocne strony)

SŁABOŚCI (słabe strony)

Mikrojegion, region (województwo, land, dystrykt)

ANALIZA SWOT 4. Wizja i cele strategiczne rozwoju gminy 4.1 Synteza wyników analizy SWOT W celu określenia najważniejszych silnych stron i słabości oraz szans i zagrożeń rozwojowych dla Gminy Subkowy dokonano rankingu wyników analizy SWOT. Syntezę wyników przedstawia tablica.

Syntetyczne zestawienie wyników analizy SWOT ATUTY 1. Aktywna polityka przestrzenna-zmiany MPZ Przest. 2. Nowoczesna struktura rolnictwa-duże, wyspecjalizowane farmy, dobre gleby, wysoka kultura rolna, 3. Nieskażone środowiska przyrodniczewarunki do produkcji zdrowej żywności, 4. Dobra dostępność energii elektrycznej, wody, gaz przewodowy na granicach gminy. 5. Magistrala Śląsk-Porty, droga krajowa nr 1, autostrada A1. 6. Dobry poziom i kadra szkolnictwa oraz opieki zdrowotnej 7. Zasoby siły roboczej (ponad 50% w wieku produkcyjnym) 8. Bliskość ośrodków miejskich 9. Walory turystyczne wiślanej skarpy SZANSE 1. Dobre położenie, bliskość szlaków komunikacyjnych i Wisły, 2. czyste środowisko naturalne, 3. Bliskość do lokalnych rynków pracySSE Tczew. 4. Zapotrzebowanie na zdrową żywność, 5. Koniunktura gospodarcza w otoczeniuSSE Tczew, 6. Kontakty i związki z innymi gminami, zwłaszcza z Niemiec. 7. Możliwość dostępu do środków pomocowych i przedakcesyjnych.

SŁABOŚCI 1. Zbyt dobra ziemia na terenach pod inwestycje. 2. Słaba, aktualnie baza szkolna 3. Brak motywacji do zmian, apatia, niskie kwalifikacje. 4. Brak przedsiębiorstw przetwórstwa płodów rolnych niska dochodowość rolnictwa, 5. Brak kanalizacji, oczyszczalni, 6. Zły stan dróg gminnych i powiatowych, 7. Słaba sieć telefoniczna poza Subkowami, 8. Zagrożenie bezp. z powodu złego oznakowania drogi krajowej, 9. Brak terenów pod inwestycje, zwłaszcza gminnych

ZAGROŻENIA 1. Odpływ wykształconej kadry z gminy. 2. Zagrożenia dla środowiska-ropociąg, gazociąg oraz transport drogowy mat. niebezpiecznych. 3. Konkurencja inwestycyjna sąsiednich gmin. 4. Sąsiedztwo gminy i miasta Tczew, 5. Zmniejszenie subwencji centralnych, brak środków na przydzielone zadania

Fundacja „Agencja Rozwoju regionalnego” - Gdańsk, ul. Długi Targ 24

Najważniejszym atutem Gminy Subkowy jest dobra jakość gruntów rolniczych. Położenie gminy w sąsiedztwie Trójmiasta, aglomeracji prawie 1 milion mieszkańców, stwarza możliwości zbytu produktów rolnych w bliskim sąsiedztwie. Główną słabością Gminy Subkowy jest stan infrastruktury technicznej. Brak jest sieci kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków, co powoduje niebezpieczeństwo degradacji środowiska naturalnego. Drogi gminne posiadają w większości nawierzchnię nieutwardzoną. Brak sieci telefonicznej, co powoduje również brak dostępu szerokiej rzeszy mieszkańców do internetu. Najbardziej istotną szansą Gminy Subkowy jest położenie jej w pobliżu ważnych szlaków komunikacyjnych tj. autostrady A-1, magistrali kolejowej Trójmiasto-Śląsk, sprawnej drogi wodnej-Wisły. Głównym zagrożeniem dla Gminy Subkowy jest odpływ wykształconej kadry z gminy, występowanie zjawiska braku poczucia wspólnoty oraz niewystarczający poziom inicjatywności w działaniu na rzecz poprawy sytuacji własnej i w gminie. 4.2 Wizja rozwoju gminy do 2015r. Przy tworzeniu wizji rozwoju Gminy Subkowy dla horyzontu czasu 2015 r. wzięto pod uwagę w szczególności następujące elementy: 1. przyszły obraz i wyróżniki gminy, 2. liczbę ludności, główne źródła dochodu mieszkańców, poziom bezrobocia, 3. stan rolnictwa-liczbę i wielkość gospodarstw oraz głównie tendencje rozwoju gospodarki i przedsiębiorczości, 4. środowisko naturalne i zagospodarowanie przestrzeni, 5. infrastrukturę techniczną oraz, 6. infrastrukturę społeczną. Przyszły obraz i wyróżniki Istniejący potencjał rozwojowej Gminy Subkowy oraz przemiany w jej otoczeniu, że przyszły charakter gminny będzie nadal wyznaczało rolnictwo. Drogim obszarem specjalizacji gminy będzie drobny nieuciążliwy przemysł, zwłaszcza przetwórstwo żywności, usługi rolnicze i inne. Ponadto-w niewielkim, ale rosnącym stopniu-turystyka (turystyka tranzytowa oraz agroturystyczna) Przemysł i usługi nastawione będą na maksymalne wykorzystanie miejscowych surowców i zaspokajanie lokalnych potrzeb. Jedynie przetwórstwo będzie się rozwijało na większą skalę. W tej dziedzinie, jak też w innej drobnej produkcji, usługach i turystyce, gmina wykorzysta maksymalnie korzystnie położenie geograficzne i bliskość skupisk ludności. Ludność i problemy społeczne Przewiduje się, że liczba mieszkańców Gminy Subkowy będzie powoli rosła, by w 2015 r. osiągnąć ok. 6000 osób, przy praktycznie nie zmienionej strukturze wiekowej. Orientacyjna struktura ludności wg wieku będzie następująca: 33%- w wieku przedprodukcyjnym, 50% - w wieku produkcyjnym, 15%- w wieku poprodukcyjnym.

Głównymi źródłami dochodów mieszkańców gminy będą: rolnictwo w tym ekologiczne i specjalistyczne (warzywnictwo, sadownictwo itp.) Poza rolnictwem, źródłem dochodów ludności będą: praca najemna, nakładcza, działalność gospodarcza, w tym handel i usługi, oraz w mniejszym stopniu agroturyzm i usługi związane z turystycznym ruchem tranzytowym (gastronomia, motele itp.) Zmniejszać się będzie systematycznie liczba gospodarstw domowych utrzymujących się wyłącznie z rolnictwa, wzrastać będzie liczba gospodarstw żyjących z prowadzonej na własny rachunek działalności gospodarczej oraz pracy najemnej na miejscu i poza gminną. Gmina wraz z innymi instytucjami zapewni uruchomienie działań prowadzących do przekwalifikowania zawodowego rolników z przekształcanych gospodarstw i podejmowania przez niech działalności gospodarczej w innych dziedzinach. Rolnictwo, gospodarka, przedsiębiorczość Rolnictwo w Gminie Subkowy wymaga przekształceń. Prowadzenie gospodarstw rolnych o powierzchni nie przekraczającej kilkudziesięciu ha stawać się będzie coraz mniej opłacalne. Liczba gospodarstw, których głównym źródłem utrzymania będzie wyłącznie uprawa roli i hodowla zmniejszy się o ok. 50%. Będzie następował proces zwiększenia się średniej powierzchni do ok. 30 ha. Powstanie w gminie kilkanaście dużych gospodarstw o areale kilkuset ha. Gospodarstwa rolne w gminie, które przetrwają, produkować będą zdrową żywność. Przewiduje się tworzenie grup producenckich. Mniejsze gospodarstwa rolne będą nastawiały się coraz częściej dodatkowo na agroturystykę. Nastąpi rozwój szeroko rozumianych usług turystycznych, poprzez wykorzystanie ruchu na trasie E-1 i autostradzie A1. Będzie rozwijał się w Gminie Subkowy przemysł przetwórczy płodów rolnych (przerób, uszlachetnianie,konfecjonowanie). Powstaną przedsiębiorstwa zajmujące się skupem płodów rolnych. Rozwijać się będą: handel, drobna wytwórczość, usługi około rolnicze, budowlane, transportowe. Rozwijać się będzie w gminie, chociaż w ograniczonym stopniu turystyka, w tym sgroturystyka. Nastąpi rozwój turystyki nadwiślanej-zbudowane będą: przystań, ścieżki rowerowe. W celach turystycznych i pod potrzeby rekreacji zostanie zagospodarowana Skarpa Wiślana w Gorzędzieju, Rybakach i Małej Słońcy. Zagospodarowanie przestrzeni rozwój funkcji rolniczych, nieuciążliwego przemysłu, usługowych, rzemiosła oraz funkcji turystycznych i rekreacyjnych w gminie Subkowy zapewni modyfikowany miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy. Zakłada się, że funkcje

przemysłowe, handlowe i usługowe koncentrowane będą głównie wzdłuż trasy E-1 i autostrady A1. Budownictwo jednorodzinne będzie koncentrowane w Gorzędzieju, Subkowach i Brzuścach. Środowisko naturalne stan środowiska przyrodniczego w Gminie Subkowy ulegnie znacznej poprawie, dzięki inwestycjom w proekologiczną infrastrukturę techniczną, kanalizację i oczyszczalnie ścieków. Przewiduje się, że około 90% gminy zostanie skanalizowana i będzie obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków. Zbudowana będzie sieć kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków. Wprowadzona zostanie nowoczesna gospodarka odpadami stałymi - selektywna zbiórka, segregacja i utylizacja. Zapewniona będzie czystość wód, powietrza i gleby. Nastąpi zwiększenie obszarów leśnych, zmniejszenie chemizacji w rolnictwie oraz wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców i turystów. Dużej dbałości będzie wymagało zapewnienie ładu estetycznego na terenie gminy oraz utrzymanie porządku w obrębie oczek wodnych i lasów, zwłaszcza w sezonie, w ramach ruchu turystycznego. Infrastruktura techniczna nastąpi zdecydowania poprawa stanu infrastruktury technicznej w gminie. Wodociągi zaopatrywać będą 100% gospodarstw domowych. Rozpoczęta zostanie gazyfikacja gminy poprzez włączenie się do sieci gazowej w Czarlinie. Ograniczenia zostanie emisja spalin z kotłowni ogrzewanych węglem i koksem poprzez powszechniejsze wprowadzenie kotłowni olejowych, a po doprowadzeniu przewodowego, kotłowni opalanych gazem. Rozbudowane i zmodyfikowane zostaną drogi, w tym zjazdy parkingi i przyjęcia dla pieszych na drodze E-1 oraz przyszłej autostradzie A1. Jakość dróg lokalnych będzie lepsza, gminne drogi zostaną w dużym stopniu utwardzone. Sieć telefoniczna obsłuż docelowo wszystkich mieszkańców na całym obszarze gminy. Infrastruktura społeczna Zakończona zostanie budowa kompleksu szkolnego w Subkowach obejmującego gimnazjum i szkołę podstawową wraz z salą gimnastyczną. Rozbudowana będzie szkoła podstawowa w Małej Słońcy. We wnioskach powstaną kompleksowe place sportowo-rekreacyjne (place zabaw).

Zapewniony zostanie sprawny transport uczniów do szkól. Opieka zdrowotna w gminie poprawi się poprzez rozszerzenie zakresu świadczeń medycznych. Finanse gminy Rozwój gospodarczy Gminy Subkowy umożliwi zwiększenie zasilania budżetu z dochodów własnych i tym samym zwiększenie finansowania zadań własnych gminy. Źródłem dochodów budżetu gminy będą również wpływy z dotacji i subwencji finansowych z budżetu państwa. Jednak pełna realizacja zamierzeń zmuszać będzie do sięgania po dotacje i środki pomocowe zewnętrzne na rozwój wsi. Współpraca między gminna i międzynarodowa Gmina Subkowy będzie rozwijała współpracę z gminami niemieckimi, duńskimi oraz polskimi w ramach Euroregionu Bałtyk. Zakład się realizację przez Subkowy wspólnych przedsięwzięć z sąsiednimi gminami, np. w sferze ochrony środowiska oraz rozwoju infrastruktury technicznej. Na terenie gminy będą stale organizowane cykliczne imprezy o randze regionalnej i krajowej, które będą instrumentem promocji gminy i źródłem dochodów. 4.3 Cele strategiczne rozwoju gminy i kluczowe przedsięwzięcia jako misję władz samorządu Gminy Subkowy oraz jednocześnie cel generalny przyjmuje się:

zapewnienie godziwego poziomu życia mieszkańców gminy i sprostanie wyzwaniom przyszłości Misja ta wymaga realizacji pięciu następujących celów strategicznych 1. Modernizacja i rozbudowa infrastruktury technicznej w celu poprawyn warunków życia mieszkańców i ochrony środowiska Dla osiągnięcia tego celu należy zrealizować następujące ważniejsze działania: a. poprawa zaopatrzenia wsi w wodę (wodociągi w 100% gospodarstw w gminie)wsie:Radostowo, Wielka Słońca i pozostałe. b. Budowa sieci kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków w Gorzędzieju i w Subkowach (kanalizacja 90% gminy) c. modernizacja sieci energetycznej i budowa nowych stacji transformatorowych w osiedlach d. gazyfikacja gminy poprzez włączenie się do istniejącej siecigazowej w Czarlinie . e. Uregulowanie gospodrki odpadami stałymi-zorganizowanie selektywnej zbiórki

odpadów w pojemnikach, wywóz smieci poza gminę. f. Budowa nowych oraz modernizacja i remonty istniejących dróg powiatowych oraz gminnych ( w tym Brzuśce-Subkowy, Narkowy) g. Zapewnienie bezpieczeństwa na drogach (budowa chodników przy głównych ciągach komunikacyjnych, skrzyżowania, sygnalizacja, oznakowanie, kontrole). h. Usprawnienie lokalnego transportu dla ludności-dowóz młodzieży do szkół i ludzi do pracy. i. Rozbudowa sieci telefonicznej w celu objęcia telefonizacją wszystkich wsi w całej gminie. 2. Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości w gminie w celu wchłonięcia nadmiaru rąk do pracy z rolnictwa Dla osiągnięcia tego celu należy zrealizować następujące ważniejsze działania: a. Uporządkowanie przestrzenne gminy, ze szczegółnym uwzględnieniem terenów pod funkcje przemysłowe. b. Tworzenie warunków zabudowy gospodarczych zapewniających pozyskiwanie interesantów dal budowy zakładów przetwórstwa produktów rolnniczych. c. Rozwój i doskonalenie systemu informacji rynkowej (wystawy, targi, ekspozycje) d. Wspieranie i rozwój pozarolniczej działalności gospodarczej (agroturystyka, rzemiosło, handel, usługi, gastronomia) e. Przydotowanie terenów pod rozwój bazy turystycznej na Skarpie Nadwiślańskiej. Budowa: parkingów, ścieżek rowerowych, punktów gastronomicznych, pola do gier rekreacyjnych i sportowych. f. Budowa hatelu lub zajazdu z restauracją oraz niezbędną jnfrastrukturą (parking) g. Modernizacja i przystosowanie mniejszych gospodarstw rolnych do wymagań agroturystyki, prowadzenie szkoleń dla rolników w zakresie agroturystyki. h. Promocja gminy jako miejsca lokowania inwestycji, zwlaszcza w drobnym nieuciążliwym przemtysle i usługacj 3. Przekształcenia w gospodarce rolnej w celu sprostania wymaganiom rynku w warunkach przystąpienia Polski do UE Dla osiągnięcia tego celu należy zrealizować następujące ważniejsze działąnia: a. Kontynuacja działań gminy poprzez stymulowanie ewolucyjnych zmian liczby i wielkościgospodarstw oraz technologii upraw i hodowli. b. Wspieranie tworzenia zrzeszeń i grup producenckich oraz organizaoanie się rolników w grupy zamoobrony. c. Poprawa opłacalności produkcji rolnej poprzz upwszechnienie i wdrażanie nowych technologii d. Doradztwo i szkolenia dla rolników w celu ułatwienia im zatrudnienia poza rolnictwem lub roapoczęcia działalności gospodarczej na własny rachunek. 4. Wykorzystanie szans i uniknięcie zagrożeń związanych z budową autostrady A1 Dla osiągnięcia tego celu należy zrealizować następujące ważniejsze działania. a. Przygotowanie raportu o wpływie ruchu na autostradę A1 na rozwój gospodarczy gminy. b. Przygotowanie raportu o wpływie autostrady A1 na spójność organizacyjną,

gospodarczą i społeczną gminy c. Wyprzedzające przygotowanie terenów inwestycyjnych przy zjeździe z autostrady. d. Ochrona zbiorów rolnych przed zagrożniami wynikającymi z ruchu komunikacyjnego. e. Bieżące monitowanie oczekiwań i uwarunkowań ruchu turystycznego na autostradzie A1. 5. Modernizacja i rozbudowa bazy materialnej szkolnictwa oraz poprawa opieki zdrowotnej mieszkańców Dla osiągnięcia tego celu należy zrealizować następujące ważniejsze działania a. Zakończenie budowy kompleksu szkolnego w Subkowach obejmującego gimnazjum i szkołę podstawową wraz z salą gimnastyczną. b. rozbudowa szkoły podstawowej w Małej Słońcy, łącznie z budową sali gimnastycznej. c. Budowa placów sportowo-rekreacyjnych (place zabaw) w wioskach na terenie gminy. d. Modernizacja obiektów Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji. e. Zapewnienie sprawnego transportu uczniów do wszystkich szkół na terenie całej gminy. f. Rozszezrenie zakresu świadczeń medycznych popzrez uzupełnienie brakujących specjalistów w istniejących ośrodkach zdrowia. g. Wprowadzenie szkolenia młodzieży w wybranych kierunkach z wykorzystaniem internetu. h. Propagowanie wśród młodzieży postaw przedsiębiorczych, oświatowych i innych, w celu wzmacniania więzi społecznych i integracji mieszkańców. Realizacja poszczególnych przedstawionych wyżej celów strategicznych i zadań wymaga uprzedniego opracowania szczegółowych programów opracyjnych, w układzie jak na schemacie

WIZJA ROZWOJU GMINY DO 2015 r. 1. Przewiduje się, że liczba ludności Gminy będzie się wolno zwiększać, by w 2015 osiągnąć ok.6000 przy praktycznie nie zmienionej strukturze wiekowej. 2. Stan środowiska przyrodniczego ulegnie znacznej poprawie, dzięki inwestycjom w proekologiczną infrastrukturę techniczną, zwiększenie obszarów leśnych, zmniejszenie chemizacji w rolnictwie oraz wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców i turystów. 3.Głównymi źródłami dochodów mieszkańców Gminy będą: rolnictwo oraz praca najemna, nakładcza, działalność gospodarcza na własny rachunek-małe zakłady produkcyjne, handel oraz w niewielkim stopniu agroturyzm, usługi związane z obsługą ruchu turystycznego (gastronomia, motele itp.), ekologiczne i specjalistyczne rolnictwo (warzywnictwo, sadownictwo itp.) 4. nastąpi poprawa zasobności większości mieszkańców. W przypadku braku działań budujących więzi społeczne wśród społeczności może zwiększyć się poziom biedy i przestępczości. 5. Nastąpi zdecydowana poprawa infrastruktury technicznej : 100% gospodarstw domowych będzie posiadało wodociąg, 60% gospodarstw będzie miało kanalizację. Funkcjonować będą 3-4 oczyszczalnie ścieków. 6. Rozbudowane i zmodernizowane zostaną drogi, w tym zjazdy, parkingi i przejścia dla pieszych na drodze E-1 oraz przyszłej autostradzie A1. 7. Rozwój gospodarczy Gminy umożliwi zwiększenie zasilania budżetu i zwiększenie finansowania zadań własnych gminy.

Lp

1 2

3

ZADANIA

TERMIN

Powołanie Zespołu ds. Sierpień 2000 Monitorowania Strategii Przedkładanie Co sześć miesięcy na raportów z przebiegu ręce realizacji zadań Przewodniczącego zamieszczonych w Rady Gminy Strategii Ocena realizacji Sesja absolutoryjna Strategii każdego roku

ODPOWIEDZIALNI

Zarząd Gminy Rada Gminy Zespół ds. Monitorowania Strategii Rada Gminy

5. REKOMENDACJE FUNDACJI AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO. Analiza strategiczna istniejącego potencjału oraz sytuacji zewnętrznej Gminy Subkowy wskazuje jednoznacznie na konieczność utrzymania jej charakteru jako gminy rolniczej z rozwiniętym przetwórstwem produktów rolno-spożywczych oraz rozwijania funkcji. Poniżej przedstawiamy niektóre obszary aktywności, które są naszym zdaniem szczególnie istotne dla pomyślnego rozwoju gminy. Uwarunkowania społeczne Należy uświadomić społeczności nieuchronność i konieczność zmian. Działania informacyjno-uświadamiające powinny zaczynać się już w szkołach, powinny także obejmować wszystkich mieszkańców. Należy informować o kierunkach przemian, ukazywać ich skutki oraz wskazywać działania. Jest to ważne zadanie dla samorządu gminnego. Proponujemy wykorzystać w tym obszarze doświadczenia miasta Sopotu w zakresie komunikacji społecznej zdobyta w ramach programu „Dialog” Drugim ważnym zadaniem jest budowanie lokalnych więzi w społeczności gminy. Największą rolę mogą w tym odebrać organizacje pozarządowe działające lokalnie, skupiające ludzi z danej społeczności, budujące klimat wzajemnego zaufania. Władze gminy mogą i powinny promować powstanie różnorodnych organizacji na swoim terenie, wspierać ich działania i wykorzystywać ich aktywność. Wspieranie inicjatyw przedsiębiorczości Rolą gminy jest wspieranie tworzenia w Gminie Subkowy nowych podmiotów gospodarczych. zadaniem samorządu jest wskazanie obszarów i możliwości inwestowania na terenie gminy, w takich dziedzinach jak np. przetwórstwo płodów rolnych i żywności, infrastruktura obsługi ruchu tranzytowego, rekreacji, agroturystyki, rzemiosło, itp. Gmina powinna zadbać o zintegrowanie środowiska drobnych przedsięwzięć poradnictwo dla przedsiębiorstw, szkolenia dla rozpoczynających działalności gospodarczą ( mogą one być realizowane np. jako spotkania informacyjne z tymi, którym udało się uruchomić taką działalność z dobrymi efektami), pomoc w pozyskiwaniu kredytu inwestycyjnego (poręczenia, rekomendacje, tworzenie grup poręczeń wzajemnych). działania te należałoby prowadzić w ramach Punktu Informacji Gospodarczej. Rozwój usług turystycznych i agroturystyki należy w gminie Subkowy stworzyć infrastrukturę umożliwiającą zatrzymanie tranzytowego ruchu turystycznego, który odbywa się obecnie trasą E-1 i który nabierze intensywności po

zbudowaniu autostrady A1 . Należy zainwestować działania służące jak najszybszemu powstaniu hoteli, pensjonatów i restauracji przy drodze E-1 oraz w pobliżu zjazdu z projektowanej A1. Częścią infrastruktury turystycznej będą również gospodarstwa rolne prowadzące usługi w obszarze wśród mieszkańców Trójmiasta, Tczewa, Starogardu Gdańskiego i innych, Gminy Subkowy, jako bazy wczasów dla rodzin z małymi dziećmi. Na zachodzie Europy popularny staje się wypoczynek w okresie lata w okolicach położonych niedaleko od miejsca zamieszkania, tak aby jedno z rodziców mogło dojeżdżać do pracy w czasie pobytu rodziny na wsi. Gmina położona tak blisko Trójmiasta, dysponująca walorami przyridniczo-krajobrazowymi ma szanse wypromować ten rodzaj usług turystycznych. Nakłady inwestycyjne na rozwinięcie tego typu biznesu nie są duże, czasami wystarczać może zaprowadzenie zwykłego porządku w obejściu danego gospodarza. I tutaj także liczy się bardzo bogactwo oferty, może ono być stworzone poprzez odpowiednie współdziałanie gospodarstw agroturystycznych położonych w pobliżu, poprzez specjalizację usług i wspólne inwestowanie w urządzenia służące rekreacji i wypoczynkowi. Nie do przecenienia jest w tym kontekście rola Gminy jako organizatora współpracy, jako elementu stymulującego, jako pewnego rodzaju „parasola” na starcie Utrzymanie stanu środowiska naturalnego oraz modernizacja infrastruktury technicznej Mieszkańcy Trójmiasta oraz ośrodków miejskich z najbliższych okolic powinni chcieć przyjeżdżać do Gminy Subkowy a inwestorzy powinni chcieć tu inwestować. Jednym z warunków koniecznych uzyskania takiego stanu jest poprawa infrastruktury technicznej oraz bazy rekreacyjno-turystycznej. Potrzebne są dalsze inwestycje w siec kanalizacyjną , oczyszczalnię ścieków, sieć energetyczną i telefoniczną oraz estetyzację gminy. Pierwszoplanowym warunkiem atrakcyjności Gminy Subkowy dla turystów i inwestorów, wydaje się być porządek na terenie gminie. Oznacza to:czystość terenu ( w tym brak nielegalnych wysypisk śmieci), spokój i bezpieczeństwo pobytu i wypoczynku (marginalizacja przestępczości i chuligaństwa), estetyka otoczenia wiejskiego (uporządkowanie obejściazwłaszcza gospodarstw hodowlanych). Drugim ważnym elementem jest poprawa stanu technicznego dróg. Aby w gminie przebywać trzeba najpierw do niej dojechać, trzeba mieć gdzie zaparkować samochód, trzeba mieć wreszcie informacje co można w Gminie interesującego zobaczyć. Z badań wynika, że pierwszoplanowym czynnikiem atrakcyjności inwestycyjnej gminy jest jakość dróg i gęstości ich sieci. konieczna jest więc na terenie Gminy Subkowy modernizacja szeregu nawierzchni i również nowe inwestycje drogowe.

Promocja Gminy i wspieranie przedsiębiorczości

Realizacja rozwoju gospodarczego Gminy Subkowy w założonych kierunkach wymaga skutecznej promocji ofert gminy. Dotyczy to zwłaszcza określenia terenów pod budownictwo i inwestycje produkcyjno-usługowe, czyli opracowania nowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy. Promocję Gminy Subkowy można realizować np. we współpracy ze Starogardem Gdańskim i Tczewem. Oprócz tradycyjnej promocji w formie wydawnictw, targów itp. można stworzyć np. witrynę internetową i rozpowszechniać informacje nt. atrakcyjnych miejsc, bazy turystycznej i wypoczynkowej itp. Miejsca w Gminie przeznaczone pod rozwój turystyki weekendowej powinny być od razu wyposażone w niezbędną infrastrukturę (parking, ścieżkę rowerową, pomost nad wodą, sanitariaty, punkty gastronomiczne itp.) Promocję inwestycyjną należy zorientować pod konkretne grupy potencjalnych inwestorów. Wymaga to profesjonalnego podejścia, kontaktów i konsekwentnego kierowania wizerunku gminy. Wszystkie działania promocyjne powinny być realizowane na bazie nowego wizerunku Gminy. Hasło promocyjne dla Gminy Subkowy powinno zawierać w sobie elementy wskazujące na bliską odległość z Trójmiasta do Gminy, informować o nieskażonym środowisku, podkreślać walory krajobrazowe skarpy wiślanej oraz gościnność mieszkańców. Proponuje się np. hasło: „Gmina Subkowy-świetny wypoczynek w zasięgu ręki” oraz „Gmina Subkowy i każdy zdrowy”. Finansowanie Źródłami finansowania przedsięwzięć objętych strategią rozwoju Gminy Subkowy będą: budżet gminy, dotacje zewnętrzne oraz środki pomocowe. Najistotniejszym źródłem środków pomocowych może być fundusz restrukturyzacji rolnictwa SAPARD. Konieczne jest też zgłoszenie tego projektu do regionalnego programu restrukturyzacji rolnictwa. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Warunkiem niezbędnym realizacji strategii rozwoju Gminy Subkowy jest opracowanie nowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy. Najważniejsze będą dziedziny gospodarki preferowane przez gminę, tereny pod budownictwo mieszkaniowe, turystyczne i rekreacyjne oraz modernizowana i rozbudowana infrastruktura techniczna.

Organizacja realizacji strategii rozwoju Gminy. W celu realizacji strategii rozwoju gminy celowe jest powołanie w Gminie Subkowy, w drodze uchwały Rady Gminy, gminnego Centrum promocji i rozwoju przedsiębiorczości oraz informacji turystycznej Zdaniem centrum będzie prowadzenie prac pilotażowych, współpraca z jednostkami zewnętrznymi, tworzenie koncepcji, uzyskanie finansowania. Na początek wystarczy nawet jeden pracownik. Przy pisaniu jednak np. aplikacji do jednego z funduszy przedakcesyjnych warto skorzystać z pomocy zewnętrznej. Dla stwarzania odpowiedniego klimatu sprzyjającego realizacji prac objętych strategią rozwoju gminy oraz rozwijania koncepcji zawartych w wizji gminy, celowe jest powołanie Rady Rozwoju Gminy przy Wójcie. Rada powinna składać się z wpływowych osób niekoniecznie mieszkających na terenie gminy. Osoby te jednocześnie mogą być „ambasadorami” gminy w otoczeniu

6. WNIOSKI DO UJĘCIA W STRATEGII ROZWOJU POWIATU ORAZ STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA jako wnioski Gminy Subkowy do uwzględnienia przy tworzeniu i aktualizacji strategii rozwoju powiatu Tczew oraz strategii rozwoju województwa pomorskiego należałoby uwzględnić następujące elementy: W odniesieniu do obu strategii--powiatowej i wojewódzkiej W strategii powiatowej powinien znaleźć się zapis, że Gmina Subkowy będzie posiadała charakter głównie rolniczy, z przetwórstwem żywności, usługami rolniczymi i turystyką (z uwzględnieniem agroturystyki). Podobne stwierdzenia powinny znaleźć się w strategii rozwoju województwa pomorskiego, przy omawianiu powiatu Tczew. Programy realizacyjne do ujęcia w strategii rozwoju powiatu tczewskiego Spośród ogółu przedsięwzięć strategii rozwoju Gminy Subkowy, do ujęcia w strategii rozwoju powiatu Tczew postuluje się:

1. w obszarze szkolnictwa i opieki społecznej - wsparcie dokończenia budowy kompleksu szkolnego gimnazjum i szkoły podstawowej wraz z salą gimanzyjną w Subkowach oraz rozbudowa szkoły podstawowej w Małej Słońcyrównieżz salą gimnastyczną 2. W obszarze restrukturyzacji rolnictwa - organizacja szkoleń dla osób wychodzących z rolnictwa, wspieranie rozwoju przetwórstwa rolno-spożywczego, pomoc w uzyskaniu środków zewnętrznych. 3. W obszarze modernizacji i rozwoju infrastruktury technicznej - wsparcie budowy kanalizacji i oczyszczalni ścieków w Gorzędzieju i w Subkowach oraz stworzenie systemu selektywnej zbiórki i utylizacji odpadów. -wsparcie dokończenia budowy wodociągów, gazyfikacji gminy oraz modernizacja dróg powiatowych - pomoc w uzyskaniu środków zewnętrznych na modernizację i rozwój infrastruktury 4. W obszarze promocji i współpracy międzygminnej i zagranicznej - promocja Gminy Subkowy w kraju i zagranicą jako miejsca dolnego dla inwestycji oraz rekreacji i wypoczynku -organizacja imprez o zasięg ponadregionalnym-przeglądy zespołów, festiwale, spotkania itp. Programy realizacyjne do strategii rozwoju województwa pomorskiego -Modernizacja dróg wojewódzkich przebiegających przez gminę Subkowy 7. UWAGI KOŃCOWE Dalsze prace związane z tworzeniem i realizacją niniejszej strategii rozwoju gminy powinny obejmować następujące czynności: 1. Zaopiniowanie niniejszego dokumentu przez Zarząd Gminy, ewentualne wniesienie korekt (o ile zajdzie taka potrzeba) i przedłożenie radzie Gminy do zatwierdzenia. 2. Ocena dokumentu przez radę Gminy (ewentualnie po zaopiniowaniu przez stosowne komisje Rady) i jego uchwalenie. 3. Powołanie Centrum Promocji, Wspierania Przedsiębiorczości i Informacji Turystycznej, oraz rady Rozwoju Gminy. 4. Opracowanie programów operacyjnych ujętych w strategii oraz ewentualnie aplikacji o dofinansowanie przedsięwzięć ze środków zewnętrznych, w tym przedakcesyjnych i pomocowych. 5. Wykorzystanie dokumentu jako podstawy opracowania nowego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy. 6. Wykorzystanie dokumentu jako podstawy planowania działalności władz gminy i Urzędu Gminy, w tym planowania przedsięwzięć inwestycyjnych i budżetu.

Przyjęta strategia powinna być co roku lub co kilka lat weryfikowana i aktualizowana w celu dostosowania jej do zachodzących zmian. Fundacja Agencja Rozwoju Regionalnego ARR deklaruje pomoc w opracowaniu dalszych analiz, programów operacyjnych oraz aplikacji o środki finansowe ze źródeł zewnętrznych.