RZECZPOSPOLITA POLSKA Rzecznik Praw Obywatelskich RPO-623658-V-DZ/09 00-090 Warszawa Tel. centr. 0-22 551 77 00 Al. Solidarności 77 Fax 0-22 827 64 53

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku Al. Zwycięstwa 16/17 80-219 Gdańsk za pośrednictwem: Rady Miejskiej w Lęborku ul. Armii Krajowej 14 84-300 Lębork

Skarga Rzecznika Praw Obywatelskich Działając na podstawie art. 50 § 1 oraz art. 53 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo 0 postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) w związku z art. 1 ust. 3 i art. 14 pkt 6 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz.U. z 2001 r., Nr 14, poz. 147 ze zm.) zaskarżam: - pkt 1 ppkt 1.2 zawarty w tytule I. Kryteria wyboru osób, którym przysługuje pierwszeństwo zawarcia umowy najmu lokalu na czas nieoznaczony - przydział lokalu Załącznika Nr 5 Uchwały Nr XLIC/526/2001 Rady Miejskiej w Lęborku z dnia 28 września 2001r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy Miasto Lębork oraz - pkt 2 ppkt 2.2 zawarty w tytule I. Kryteria wyboru osób, którym przysługuje pierwszeństwo zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego oraz pomieszczenia tymczasowego Załącznika nr 6 do Uchwały Nr XLIC/526/2001 Rady Miejskiej w Lęborku z dnia 28 września 2001r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy Miasto Lębork Zaskarżonym postanowieniom zarzucam naruszenie art. 4 ust.l i 2 oraz art. 21 ust.l pkt 2 i ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2005 r., Nr 31, poz. 266 ze zm.), art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji RP, oraz wnoszę o stwierdzenie ich nieważności.

2 Uzasadnienie I. W dniu 28 września 2001r. Rada Miejska w Lęborku podjęła Uchwałę Nr XLIX-526/2001 w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy Miasto Lębork (Dz.Urz.Woj.Pomorskiego z 200Ir. Nr 84, poz. 1071 ze zm.). Jako podstawa prawna Uchwały wskazane zostały przepisy art. 18 ust. 2 pkt 15 i art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1090r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 1996r. Nr 13, poz. 74 ze zm.) oraz art. 4 ust. 1, art. 21 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 200Ir. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 71, poz. 733). Uchwała ta była następnie kilkakrotnie nowelizowana: Uchwałą Nr VII-86/2003 Rady Miejskiej w Lęborku z dnia 28 września 2001 roku, Uchwałą Nr XXX-309/2005 Rady Miejskiej w Lęborku z dnia 25 lutego 2005r., Uchwałą Nr XLII-383/2005 Rady Miejskiej w Lęborku z dnia 26 sierpnia 2005r., Uchwałą Nr V-49/2007 Rady Miejskiej w Lęborku z dnia 1 marca 2007r., Uchwałą Nr XII-155/2007 Rady Miejskiej w Lęborku z dnia 24 października 2007r. Zgodnie z postanowieniami pkt 1 tytułu I. Kryteria wyboru osób, którym przysługuje pierwszeństwo zawarcia umowy najmu lokalu na czas nieoznaczony - przydział lokalu Załącznika Nr 5 do Uchwały: 1.

Osoba ubiegająca się o przydział lokalu mieszkalnego na czas nieoznaczony po wypełnieniu

wniosku, który stanowi załącznik Nr 1 do uchwały, zostaje wpisana do Rejestru A, po spełnieniu jednocześnie niżej wymienionych kryteriów: 1.1. wnioskodawca lub współmałżonek nie jest najemcą współnajemcą lub właścicielem innego lokalu mieszkalnego, 1.2. wnioskodawca zameldowany jest na pobyt stały na terenie miasta Lęborka co najmniej 5 lat przed dniem złożenia wniosku, 1.3. powierzchnia pokoi w przeliczeniu na 1 osobę zameldowaną na pobyt stały w lokalu, z którego składany jest wniosek jest mniejsza niż 5 m 2 , a wnioskodawca i współmałżonek zamieszkują w danym lokalu w charakterze osób bliskich (rodzice, dzieci, wnuki, rodzeństwo, dziadkowie, osoby przysposobione wyrokiem sądu). 1.3.1.

gdy wnioskodawcy są zameldowani w różnych lokalach i zamieszkują w nich w charakterze osób bliskich dla właściciela lub najemcy lokalu, wniosek kwalifikuje się z tych lokali pod względem powierzchni mieszkalnej przypadającej na 1 osobę. Przy kwalifikacji uwzględnia się wszystkie osoby zameldowane na pobyt stały w tych lokalach oraz osoby ujęte we wniosku o przydział lokalu.

3

1.3.2.

kryterium powierzchniowego nie stosuje się w przypadku gdy wnioskodawca lub współmałżonek zameldowani są w lokalu, którego właścicielem lub najemcą jest osoba obca.

1.3.3.

kryterium powierzchniowego nie stosuje się w przypadku gdy wnioskodawca lub współmałżonek zameldowani są w lokalu służbowym, a nie są jego najemcami.

1.4. średni miesięczny udokumentowany dochód na jedną osobę z ostatnich trzech miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku, mieści się w granicach: 1.4.1.

w stosunku do osób samotnych od 100 do 200% najniższej emerytury obowiązującej w dniu złożenia wniosku,

1.4.2.

w stosunku do rodzin od 60 do 150% najniższej emerytury obowiązującej w dniu złożenia wniosku.

Natomiast w myśl postanowień pkt 2 zawartych w tytule I. Kryteria wyboru osób, którym przysługuje pierwszeństwo zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego oraz pomieszczenia tymczasowego Załącznika Nr 6 do Uchwały: 2.

Osoba ubiegająca się o lokal socjalny zostaje wpisana do Rejestru D po wypełnieniu wniosku, który stanowi załącznik Nr 3* do uchwały i spełnia jednocześnie niżej wymienione kryteria: 2.1. wnioskodawca lub współmałżonek nie jest najemcą współnajemcą lub właścicielem innego lokalu mieszkalnego, 2.2. wnioskodawca zameldowany jest na pobyt stały na terenie miasta Lęborka co najmniej 3 lata przed dniem złożenia wniosku, a w przypadku braku stałego meldunku ostatnim miejscem zameldowania na pobyt stały było miasto Lębork, 2.3. powierzchnia pokoi w przeliczeniu na 1 osobę zameldowaną na pobyt stały w lokalu z którego składany jest wniosek jest mniejsza niż 5 m , a wnioskodawca i współmałżonek zamieszkują w danym lokalu w charakterze osób bliskich (rodzice, dzieci, wnuki, rodzeństwo, dziadkowie, osoby przysposobione wyrokiem sądu). 2.3.1. gdy wnioskodawcy są zameldowani w różnych lokalach i zamieszkują w nich w charakterze osób bliskich dla właściciela lub najemcy lokalu, wniosek kwalifikuje się z tych lokali pod względem powierzchni mieszkalnej przypadającej na 1 osobę. Przy kwalifikacji uwzględnia się wszystkie osoby zameldowane na pobyt stały w tych lokalach oraz osoby ujęte we wniosku o przydział lokalu.

4 2.3.2. kryterium

powierzchniowego

nie

stosuje

się

w

przypadku,

gdy

wnioskodawca lub współmałżonek zameldowani są w lokalu, którego właścicielem lub najemcąjest osoba obca, 2.3.3. kryterium powierzchniowego nie stosuje się w przypadku gdy wnioskodawca lub współmałżonek zameldowani są w lokalu służbowym, a nie są jego najemcami. 2.4.

średni miesięczny udokumentowany dochód na jedną osobę z ostatnich trzech miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku, mieści się w granicach: 2.4.1. w stosunku do osób samotnych do 100% najniższej emerytury obowiązującej w dniu złożenia wniosku, 2.4.2. w stosunku do rodzin do 60% najniższej emerytury obowiązującej w dniu złożenia wniosku. oraz osoby które: posiadają orzeczenie sądu nakazujące eksmisję z zajmowanego lokalu mieszkalnego.

Zgodnie z postanowieniami § 2 ust. 1 Uchwały Rady Miejskiej w Lęborku, podstawą do ubiegania się o przydział lokalu jest: - wniosek o przydział lokalu mieszkalnego na czas nieoznaczony stanowiący załącznik Nr 1 * do niniejszej uchwały, - wniosek o zamianę lokalu między stronami stanowiący załącznik Nr 2* do niniejszej uchwały, - wniosek o przydział lokalu socjalnego stanowiący załącznik Nr 3* do niniejszej uchwały. W myśl postanowień § 2 ust. 2 Uchwały Burmistrz Miasta Lęborka będzie kierował do zawarcia umów na lokale wchodzące w skład mieszkaniowego zasobu Gminy osoby ujęte w: - Rejestrze A - przydział lokalu na czas nieoznaczony dla osób nie posiadających lokalu mieszkalnego, - Rejestrze

B

- przydział lokalu dla osób podlegających wykwaterowaniu

oraz osób

zakwalifikowanych do zamiany obecnie zajmowanego lokalu mieszkalnego, - Rejestrze C - przydział lokalu socjalnego lub wskazanie pomieszczenia tymczasowego realizacja wyroków o eksmisję, - Rejestrze D - przydział lokalu socjalnego dla osób nie posiadających lokalu mieszkalnego.

5 Osoby ujęte w Rejestrze A, C i D będą kierowane do zawarcia umów najmu wg kolejności, tj. daty złożenia wniosku. Należy podkreślić, że jakkolwiek zaskarżone przepisy zostały umieszczone w tytułach regulujących kryteria wyboru osób, którym przysługuje pierwszeństwo zawarcia umowy najmu lokalu komunalnego na czas nieoznaczony oraz lokalu socjalnego, to jednak osoby niespełniające wskazanych kryteriów pierwszeństwa, nie zostaną ujęte w żadnym z wymienionych wyżej rejestrów, co w konsekwencji oznacza, że będą w ogóle pozbawione prawa do zawarcia z Gminą Miasta Lęborka umowy najmu takiego lokalu. II. Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową (ust. 1). Ilekroć natomiast w ustawie jest mowa o gminie, należy przez to rozumieć wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium (ust. 2). Art. 16 Konstytucji RP stanowi natomiast, że ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową. Powołane wyżej przepisy wskazują na obligatoryjny charakter samorządu stanowiąc, że mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową. Osoba nie może odmówić przynależności do terytorialnego związku samorządowego, a organy tego związku nie mogą jej wykluczyć. Fakt zamieszkiwania na terenie gminy jest jedynym wymogiem przynależności do wspólnoty samorządowej. Wspólnotę tworzą osoby trwale związane z tą wspólnotą a więc stale zamieszkujące w danej gminie. A zatem mieszkańcem gminy jest osoba fizyczna, która ma miejsce zamieszkania na terenie danej gminy. Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest natomiast miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu (art. 25 k.c). Uzyskanie członkostwa danej wspólnoty samorządowej następuje z chwilą nabycia, a zgaśniecie przynależności do niej - z chwilą utraty miejsca zamieszkania na terenie gminy (na przykład wskutek osiedlenia się na terenie innej gminy, stałego wyjazdu za granicę lub śmierci mieszkańca). Czasowe opuszczenie gminy w związku z odbywaniem kary pozbawienia wolności, powołaniem do służby wojskowej, wyjazdem za granicę (do pracy, na studia, na leczenie) itp. nie powoduje wygaśnięcia przynależności do wspólnoty. Tak więc dla stwierdzenia, czy dana osoba ma stałe miejsce zamieszkania na terytorium danej gminy należy ustalić, czy spełnione są przesłanki z art. 25 k.c. Dla stwierdzenia przynależności do wspólnoty gminnej nie mają natomiast znaczenia okoliczności natury administracyjnoprawnej, a w szczególności fakt zameldowania na terytorium gminy. O charakterze pobytu danej osoby na terenie gminy winny każdorazowo decydować

6 okoliczności

faktyczne wskazujące na zamiar rzeczywisty określonej

osoby, a nie fakt

zameldowania na terenie tej gminy. Zresztą ustawa o samorządzie gminnym stanowi jednoznacznie, że członkami wspólnoty są osoby ją zamieszkujące, a nie osoby zameldowane na jej terenie. Dlatego też osoby, które przebywają na terenie gminy z zamiarem stałego pobytu są z mocy prawa członkami wspólnoty samorządowej, wobec których gmina ma tworzyć warunki do zaspokajania ich potrzeb mieszkaniowych, czy też zaspokajać ich potrzeby mieszkaniowe - w przypadku gospodarstw o niskich dochodach. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2005r. Nr 31, poz. 266 ze zm.) tworzenie warunków do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej należy do zadań własnych gminy. Z art. 4 ust. 2 tej ustawy wynika natomiast, że gmina, na zasadach i w wypadkach przewidzianych w ustawie, zapewnia lokale socjalne i lokale zamienne, a także zaspokaja potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich dochodach. Z przepisu tego wynika zatem obowiązek gminy oddania w najem lokali wchodzących w skład zasobu mieszkaniowego gminy tym mieszkańcom gminy, którzy spełniają kryterium dochodowe określone w uchwale rady gminy. Co do zasady więc podstawowymi warunkami, jakie musi spełniać osoba ubiegająca się o mieszkanie z zasobów mieszkaniowych gminy są: zamieszkanie na terenie danej gminy, niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe oraz niski dochód. Ustawa nie wiąże natomiast w jakikolwiek sposób możliwości uzyskania mieszkania z zasobów mieszkaniowych gminy z przesłanką zameldowania na terenie gminy, której spełnienie uprawniałoby dopiero obywatela do ubiegania się o lokal komunalny. Realizacja zadania własnego gminy, polegającego na tworzeniu warunków do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej, a także obowiązku zapewnienia lokali socjalnych i zamiennych na zasadach i w przypadkach określonych w ustawie oraz potrzeb mieszkaniowych gospodarstw domowych o niskich dochodach, następuje przez wykorzystanie lokali wchodzących w skład zasobu mieszkaniowego gminy lub przez wynajmowanie lokali od innych właścicieli i podnajmowanie ich osobom, których gospodarstwa domowe osiągają niski dochód. Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów (...) w celu realizacji zadań, o których mowa w art. 4, gmina może tworzyć i posiadać zasób mieszkaniowy. Natomiast w myśl art. 20 ust. 2a tej ustawy, w celu wykonywania zadań, o których mowa w art. 4, gmina może także wynajmować lokale od innych właścicieli i podnajmować je osobom, których gospodarstwa domowe osiągają niski dochód.

7 W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich, uregulowanie zawarte w pkt 1 ppkt 1.2 Załącznika Nr 5 do Uchwały Nr XLIC/526/2001 Rady Miejskiej w Lęborku z dnia 28 września 200Ir. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy Miasto Lębork narusza powszechnie obowiązujące przepisy prawa, ograniczając w sposób niedopuszczalny prawo ściśle określonej grupy obywateli, tj. znajdujących się w trudnych warunkach

mieszkaniowych

i

mających

niskie

dochody,

ale

nieposiadających

stałego

zameldowania na pobyt stały na terenie miasta Lęborka przynajmniej przez okres co najmniej 5 lat przed dniem złożenia wniosku o najem lokalu, do ubiegania się o zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych w ramach mieszkaniowego zasobu gminy. Treść tego przepisu wyłącza zatem określoną grupę członków wspólnoty samorządowej gminy z możliwości uzyskania prawa najmu lokalu mieszkalnego z zasobów komunalnych. W stosunku do tych osób - członków wspólnoty samorządowej pkt 1 ppkt 1.2 Załącznika Nr 5 do Uchwały Rady Miejskiej w Lęborku wyłączył realizację ustawowo określonego obowiązku gminy polegającego na zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych gospodarstw domowych o niskich dochodach, co zdaniem Rzecznika prowadzi do naruszenia art. 4 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie praw lokatorów (...). Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, również uregulowanie zawarte w pkt 2 ppkt 2.2 Załącznika Nr 6 do Uchwały Nr XLIC/526/2001 Rady Miejskiej w Lęborku narusza powszechnie obowiązujące przepisy prawa, ograniczając w sposób niedopuszczalny prawo ściśle określonej grupy obywateli, tj. znajdujących się w trudnych warunkach mieszkaniowych i mających niskie dochody, ale nieposiadających stałego zameldowania na pobyt stały na terenie miasta Lęborka przez okres co najmniej 3 lat przed dniem złożenia wniosku o najem lokalu bądź w przypadku braku stałego meldunku nieposiadających ostatniego miejsca zameldowania na pobyt stały w Lęborku, do ubiegania się o zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych w ramach mieszkaniowego zasobu gminy. Treść tego przepisu również wyłącza określoną grupę członków wspólnoty samorządowej gminy z możliwości uzyskania prawa najmu lokalu socjalnego z zasobów komunalnych. W stosunku do tych osób - członków wspólnoty samorządowej pkt 1 ppkt 1.2 Załącznika Nr 5 do Uchwały Rady Miejskiej w Lęborku wyłączył realizację ustawowo określonego obowiązku gminy polegającego na zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych gospodarstw domowych o niskich dochodach, co zdaniem Rzecznika prowadzi do naruszenia art. 4 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie praw lokatorów (...). Podstawę prawną uchwalenia przez gminę zasad wynajmowania lokali mieszkalnych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy stanowi art. 21 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie praw lokatorów (...). Art. 21 ust. 3 precyzuje natomiast, co powinny określać uchwalone przez

8 gminę zasady wynajmowania lokali. Jednocześnie z omawianego upoważnienia ustawowego do stanowienia przepisów gminnych nie sposób wywieść delegacji do wyłączenia określonych grup członków wspólnoty samorządowej z możliwości ubiegania się o zawarcie umowy najmu lokalu komunalnego. Takiego upoważnienia nie można w ocenie Rzecznika wywodzić z faktu, że zawarte w art. 21 ust. 3 wyliczenie ma charakter otwarty. Jak już wskazano wyżej, stosownie do art. 4 ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów (...) gmina ma obowiązek zaspokajać potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich dochodach. Przepis ten wyznacza granice obowiązku gminy zaspokajania potrzeb mieszkaniowych członków wspólnoty samorządowej. Dlatego też kreowane przez gminę w drodze uchwały zasady wynajmowania lokali z mieszkaniowego zasobu gminy nie mogą zawężać granic tego obowiązku. Omawiane przepisy: pkt 1 ppkt 1.2 Załącznika Nr 5 oraz pkt 2 ppkt 2.2 Załącznika Nr 6 do Uchwały Nr XLIC/526/2001 Rady Miejskiej w Lęborku wykraczają poza granice upoważnienia ustawowego określonego w art. 21 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów (...), gdyż prowadzą do wyłączenia określonej grupy członków wspólnoty samorządowej, których cechą wyróżniającą jest brak zameldowania na pobyt stały na terenie Gminy Lębork przynamniej przez okres w nich wskazany z możliwości uzyskania mieszkania komunalnego, choćby nawet osoby te były bezdomne i posiadały niskie dochody. Warto również zwrócić uwagę, że problematyka dotycząca wiązania możliwości uzyskania mieszkania z zasobów mieszkaniowych gminy z zameldowaniem była rozważana w orzecznictwie sądowym. Orzecznictwo to ukształtowało się na gruncie art. 5 ustawy z dnia 2 lipca o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. z 1998r. Nr 120, poz. 787 ze zm.) i znajduje potwierdzenie w orzeczeniach wydanych na podstawie aktualnie obowiązującej ustawy o ochronie praw lokatorów (...). W wyroku z dnia 29 czerwca 1995r. (sygn.akt SA/Po 518/95, opubl. w OSS 1996r, Nr 2, poz. 43) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że brak zameldowania nie pozbawia osoby stale zamieszkującej w gminie statusu członka wspólnoty samorządowej. Uzależnianie wynajęcia lokalu mieszkalnego z zasobu gminy od zameldowania na pobyt stały, w sposób istotny narusza prawo materialne, a szczególnie art. 7 ustawy z dnia 8 marca 1090r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 200Ir. Nr 142, poz. 1591 ze zm.). W myśl tego przepisu zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych członków wspólnoty samorządowej jest zadaniem własnym gminy. Natomiast stosownie do art. 1 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym wspólnotę samorządową tworzą mieszkańcy gminy. Chodzi tu mianowicie o osoby trwale związane z gminą tj. stale zamieszkujące na jej terenie. Dla ustalenia, czy dana osoba ma stałe miejsce zamieszkania na określonym terenie, należy ustalić, czy spełnione

9 są przesłanki z art. 25 Kodeksu cywilnego, w myśl którego miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której dana osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu. O charakterze pobytu decydują każdorazowo okoliczności faktyczne wskazujące na zamiar rzeczywisty określonej osoby, a nie np. zameldowanie na pobyt stały czy czasowy na terenie danej gminy. Dlatego też osoby, które przebywają na terenie gminy z zamiarem stałego pobytu są z mocy prawa członkami wspólnoty samorządowej, wobec których na gminie ciąży obowiązek zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych. Stanowisko takie potwierdził również w wyroku z dnia 27 lutego 1996r. (sygn.akt SA/Rz 809/95; opubl. w OSS z 1997r. Nr 3, poz. 80) Naczelny Sąd Administracyjny wskazując, iż obowiązkiem gminy jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych członków wspólnoty samorządowej tj. każdego mieszkańca gminy, bez względu na okres zameldowania w danej gminie. W ocenie Sądu, pojęcie kryterium wyboru osób, z którymi umowy najmu powinny być zawierane w pierwszej kolejności nie przewiduje możliwości wykluczenia, a tylko daje podstawę do ustanowienia przesłanek (miernika), za pomocą których ma być dokonywana ocena i wybór osób, z którymi powinny być zawierane umowy najmu w pierwszej kolejności. W uzasadnieniu wyroku z dnia 21 marca 2001r. (sygn.akt II SA/Gd 2025/00) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził ponadto, że nie istnieje żaden związek między oceną konieczności zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych członka wspólnoty gminnej i faktem jego stałego zameldowania na terenie gminy. W wyroku z dnia 20 lipca 2004r. (sygn.akt II SA/Op 144/04, ze skargi Rzecznika na uchwałę Rady Miejskiej w Oleśnie) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu podniósł, że wszyscy mieszkańcy gminy, niezależnie od tego, czy są w niej zameldowani na pobyt stały, czasowy czy też mieszkają bez meldunku, są członkami wspólnoty samorządowej, którym Konstytucja RP przyznała prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Natomiast w wyroku z dnia 5 maja 2005r. (sygn.akt 4 II SA/Wr 2359/03, ze skargi Rzecznika na uchwałę Rady Miejskiej w Kłodzku) Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu zajął stanowisko, że wskazane w art. 21 ust. 3 pkt 1-7 przesłanki nie zawierają żadnych regulacji uzależniających prawo członka wspólnoty samorządowej do ubiegania się o najem lokalu mieszkalnego od zamieszkiwania na terenie danej gminy, ani też od daty zameldowania na pobyt stały. Uchwalając zasady wynajmowania lokali rada gminy nie posiada więc upoważnień ustawowych do kształtowania tych praw mieszkańców gminy w zależności od czasokresu zameldowania, czy też zamieszkiwania na terenie gminy. Podobne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w wyroku z dnia 7 maja 2009 r. (sygn.akt II SA/Op 93/09, LEX nr 514987), w którym wskazał, że: „Ustawa o

10 ochronie praw lokatorów nie daje radzie gminy możliwości ograniczenia kręgu osób uprawnionych do ubiegania się o lokal mieszkalny z gminnego zasobu. Uzależnienie takiego uprawnienia od innego, nieprzewidzianego w ustawie kryterium, na przykład zameldowania na pobyt stały przez okres co najmniej 2 lat przed złożeniem wniosku, wykracza poza zakres upoważnienia ustawowego dla rady gminy. Dla przyjęcia danej osoby za mieszkańca danej gminy nie ma znaczenia fakt zameldowania ani jego okres trwania. Mieszkańcem gminy jest każda osoba fizyczna, która ma miejsce zamieszkania na terenie konkretnej gminy. Gmina realizując zadanie "tworzenia warunków zaspokajania potrzeb mieszkaniowych członków wspólnoty samorządowej" nie może arbitralnie, bez upoważnienia ustawowego wyłączać z grona członków wspólnoty osób, które nie posiadają zameldowania stałego czy czasowego." Wprowadzone zaskarżonymi przepisami zróżnicowanie (według kryterium zameldowania) członków wspólnoty samorządowej mających niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe nie ma charakteru relewantnego. Dyskryminacja mieszkańców gminy spełniających przesłanki otrzymania lokalu z zasobów komunalnych określonych w ustawie o ochronie praw lokatorów wyłącznie z uwagi na niedopełnienie obowiązku meldunkowego nie jest racjonalnie uzasadniona. W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich brak relewantnych i racjonalnych kryteriów przemawiających za wyodrębnieniem w omawianym pkt 1 ppkt 1.2 Załącznika Nr 5 do Uchwały Nr XLIC/526/2001 Rady Miejskiej w Lęborku grupy osób niemających stałego zameldowania na terenie miasta Lęborka co najmniej 5 lat przed dniem złożenia wniosku o wynajęcie lokalu komunalnego nadaje tej klasyfikacji charakter dyskryminujący, a tym samym narusza zasadę równości wobec prawa. „Karanie" za brak meldunku tych członków wspólnoty samorządowej, którzy nie dopełnili obowiązku meldunkowego (często z przyczyn niezależnych od nich), zaś w zakresie objętym ustawą o ochronie praw lokatorów nie dopuścili się żadnego uchybienia, należy ponadto uznać za niedopuszczalne z punktu widzenia zasady sprawiedliwości społecznej. Podobny zarzut można postawić wobec uregulowania zawartego w pkt 2 ppkt 2.2 Załącznika Nr 6 do Uchwały Rady Miejskiej w Lęborku. W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich także w tym przypadku brak jest relewantnych i racjonalnych kryteriów przemawiających za wyodrębnieniem w omawianym przepisie grupy osób niemających stałego zameldowania na terenie miasta Lęborka co najmniej 3 lata przed dniem złożenia wniosku o wynajęcie lokalu socjalnego nadaje tej klasyfikacji charakter dyskryminujący, a tym samym narusza zasadę równości wobec prawa. Wprawdzie w przepisie tym przewidziano, że w przypadku braku stałego meldunku o wynajęcie lokalu socjalnego mogą ubiegać się również osoby, których ostatnim miejscem zameldowania na pobyt stały było miasto Lębork, jednak również to uregulowanie prowadzi do

11 wyłączenia z możliwości ubiegania się o najem lokalu socjalnego tych członków wspólnoty samorządowej, którzy nie legitymują się ostatnim zameldowaniem na pobyt stały na terenie Lęborka. W związku z tym należy uznać, że kwestionowane przepisy naruszają zasadę równości wynikającą z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, a także zasadę sprawiedliwości społecznej określoną w art. 2 Konstytucji RP, która wymaga, aby zróżnicowanie prawne poszczególnych podmiotów pozostawało w odpowiedniej relacji do różnic w sytuacji tych podmiotów. Pogląd o istnieniu ścisłego związku pomiędzy konstytucyjną zasadą równości i zasadą sprawiedliwości społecznej był wielokrotnie wyrażany w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego - m.in. w następujących orzeczeniach: wyroku z dnia 16 grudnia 1997r. sygn.akt K 8/97, OTK z 1997r. nr 5-6, poz. 70; wyroku z dnia 6 maja 1998r. sygn.akt K 37/97, OTK z 1998r. nr 3, poz. 33; wyroku z dnia 12 maja 1998r., sygn.akt U 17/97, OTK z 1998r. nr 3, poz. 34 oraz z wyroku z dnia 2 października 2002r. sygn.akt K 48/01, niepublikowany. Mając na uwadze powyższe rozważania oraz przyjmując, że Uchwała Rady Miejskiej w Lęborku w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy Miasto Lębork stanowi akt prawa miejscowego (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 10 maja 2004r. sygn.akt II SA/Po 2924/03), co uprawnia Rzecznika Praw Obywatelskich do jej zaskarżenia w każdym czasie zgodnie z art. 53 § 3 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, wnoszę jak na wstępie.

Załączniki: 1. odpis skargi 2. kopia Uchwały Nr XLIX-526/2001 Rady Miejskiej w Lęborku w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy Miasto Lębork, zmienionej Uchwałą Nr VII-86/2003 Rady Miejskiej w Lęborku z dnia 28 września 2001 roku, Uchwałą Nr XXX-309/2005 Rady Miejskiej w Lęborku z dnia 25 lutego 2005r., Uchwałą Nr XLII-383/2005 Rady Miejskiej w Lęborku z dnia 26 sierpnia 2005r., Uchwałą Nr V-49/2007 Rady Miejskiej w Lęborku z dnia 1 marca 2007r., Uchwałą Nr XII-155/2007 Rady Miejskiej w Lęborku z dnia 24 października 2007r.