Samodzielne badanie piersi - profilaktyka raka sutka

Bardzo waŜną rzeczą dla kaŜdej kobiety jest umiejętność samooceny swojego zdrowia. Obserwacja własnego organizmu i znajomość podstawowych zmian zachodzących w nim w poszczególnych okresach Ŝycia, pozwala na szybkie wykrycie wszelkich nieprawidłowości i chorób, które skłonią do odpowiednio wczesnego zgłoszenia się do lekarza i podjęcia ewentualnego leczenia. Takie postępowanie moŜe niejednokrotnie zapobiec wielu groźnym chorobom a czasami nawet ratować Ŝycie. W związku z coraz częściej wykrywanym rakiem piersi, zachęca się wszystkie kobiety, bez względu na wiek, do wykonywania badań profilaktycznych w tym kierunku. Najprostszym z nich jest samobadanie piersi, które kobieta moŜe wykonać samodzielnie, bez naraŜania się na stres związany z uczuciem wstydu w trakcie badania piersi przez lekarza. Stanowi ono najlepszą profilaktykę guzów piersi. NaleŜy wziąć pod uwagę fakt, Ŝe większość nowotworów piersi jest wykrywana przez same kobiety podczas samodzielnego badania. Kobieta jest w stanie wykryć nawet niewielkie zmiany, które mogą być często nie zauwaŜone podczas rutynowych badań lekarskich. Jak wiadomo, wielkość guza w momencie podjęcia leczenia ma niezmiernie istotne znaczenie, gdyŜ od tego uzaleŜniony jest dalszy przebieg leczenia i rokowanie. Im guz mniejszy tym rokowanie lepsze. Tyczy się to w duŜej mierze guzów złośliwych. Nie wszystkie bowiem guzy w piersi są zmianami nowotworowymi. Część z nich to łagodne włókniaki, gruczolaki czy torbiele. NajwaŜniejsze by pozbyć się wszelkich uprzedzeń związanych z dotykaniem własnego ciała. Jest to jedna z najprostszych metod badania, która w przypadku wykrycia nieprawidłowości powinna być potwierdzona badaniem lekarskim oraz dodatkowymi badaniami jak np. mammografia. • Samobadanie oraz ocena gruczołów piersiowych powinno być regularną czynnością kaŜdej kobiety. Ma ono na celu dokładne poznanie budowy piersi jak równieŜ zachodzących w nich zmian podczas cyklu miesiączkowego. • Regularne przeprowadzanie samodzielnego badania piersi pozwoli na wypracowanie prawidłowej techniki oraz sprawi, Ŝe będzie ono wykonywane coraz sprawniej i nie będzie zajmowało zbyt wiele czasu. • Podstawą wiarygodności badania jest jego systematyczne przeprowadzanie raz w miesiącu. U kobiet miesiączkujących badanie powinno się wykonywać kilka dni po miesiączce, najlepiej zawsze w tym samym dniu cyklu. • Pozwoli to na wczesne zauwaŜenie zmian w gruczołach piersiowych nie związanych z cyklem menstruacyjnym. Samobadanie naleŜy rozpocząć od oglądania gruczołów piersiowych w duŜym lustrze przy dobrym oświetleniu. NaleŜy zwrócić baczną uwagę na ich symetryczność, wielkość oraz ogólny wygląd całych piersi wraz z brodawką sutkową i otoczką w róŜnych pozycjach. Rozpoczynając oglądanie piersi naleŜy stanąć w pozycji pionowej z rękami na biodrach. Następnie ręce naleŜy unieść do góry, po czym opuścić je w dół i ułoŜyć wzdłuŜ ciała. Na koniec naleŜy pochylić się do przodu. Oceny piersi naleŜy dokonać w kaŜdej z tych pozycji. Szczególnej uwagi wymagają róŜnego rodzaju zmiany na skórze piersi jak i otoczki brodawki sutkowej tj. np. naczyniaki, znamiona, brodawki czy zaczerwienienia i in. JeŜeli nie zauwaŜa się ich zmian podczas kolejnych badań nie powinny one wzbudzać niepokoju. Trzeba brać pod uwagę fakt, iŜ zmiany na piersiach mogą być wynikiem infekcji, urazu czy teŜ

nieprawidłowej higieny. Niezmiernie waŜną częścią gruczołu piersiowego jest brodawka sutkowa wraz z otoczką. Szczególnie niebezpiecznym objawem jest wciągnięta brodawka sutkowa, co moŜe stanowić pierwszy objaw zmiany wewnętrznej struktury gruczołu spowodowane rozwojem choroby, jak równieŜ krwisty lub surowiczy z niej wyciek. Samobadanie piersi powinno przebiegać dwufazowo. W pierwszej kolejności dokonuje się dokładnego oglądania po czym przechodzi się do badania palpacyjnego, czyli badania przez dotyk. Badanie powinno obejmować nie tylko gruczoły piersiowe, ale równieŜ doły pachowe oraz okolicę nad- i podobojczykową. Badanie przez dotyk pozwoli na określenie konsystencji piersi oraz na wykrycie róŜnego rodzaju stwardnień, zgrubień czy guzków. Przed przystąpieniem do wykonywania badania naleŜy zapoznać się z podstawowymi zasadami jego wykonywania. PODSTAWOWE ZASADY WYKONYWANIA SAMOBADANIA PIERSI • • • •

• • • • •

badanie naleŜy przeprowadzać systematycznie raz w miesiącu, kilka dni po miesiączce w tym samym dniu cyklu pierwszym etapem zawsze powinno być oglądanie piersi, a dopiero potem badanie palpacyjne badanie palpacyjne powinno być przeprowadzone bardzo delikatnie, tak by nie powodowało bólu lub zaczerwienienia skóry piersi naleŜy przestrzegać kolejności wykonywania badania, gdyŜ pozwoli to na szybkie zapamiętanie wykonywanych czynności i sprawi, Ŝe Ŝaden obszar nie zostanie pominięty nigdy nie naleŜy badać obydwu piersi jednocześnie skóra piersi powinna być badana całą wewnętrzną powierzchnią dłoni natomiast całość gruczołu oraz dół pachowy opuszkami palców poprzez lekki uciśnięcie piersi oraz brodawki sutkowej naleŜy sprawdzić czy nie ma z niej wycieku zawsze naleŜy wykonywać pełne badanie obejmujące gruczoły piersiowe oraz brodawkę sutkową wraz z otoczką, dół pachowy, okolicę pod- i nadobojczykową nigdy nie wykonuj badania w staniku, zawsze rozbierz się do pasa.

TECHNIKA SAMOBADANIA PIERSI Oglądanie – ocena wzrokowa stanu piersi 1. Stań przed lustrem. Dłonie połóŜ na biodrach i dokładnie przyjrzyj się swoim piersiom.

2. Podnieś ręce do góry. Oglądnij nie tylko piersi, ale równieŜ doły pachowe.

3. Opuść ręce wzdłuŜ ciała.

4. Pochyl się do przodu. Spójrz na piersi z prawej strony, z lewej a następnie z przodu.

5. Oglądaj piersi stojąc przodem do lustra oraz z kaŜdego profilu

Badanie palpacyjne – badanie przez dotyk i ucisk Jak badać pierś: 1. Ruchy okręŜne wokół całego gruczołu od największego jej obwodu do brodawki sutkowej, zgodnie z rucham wskazówek zegara

2. Ruchy okręŜne od brodawki sutkowej do podstawy piersi i odwrotnie

3. Ruchy okręŜne wykonywane naprzemiennie w górę i w dół

W pozycji stojącej 1. Jedną rękę połóŜ za głowę a drugą zbadaj pierś miejsce po miejscu, ruchami okręŜnymi wokół całego gruczołu od największego jej obwodu do brodawki sutkowej. Następnie wykonaj ruchy okręŜne w kierunku od brodawki sutkowej do szczytu piersi i z powrotem. To samo wykonaj drugą ręką badając drugą pierś. Lewą ręką badaj prawą pierś i odwrotnie. Nie zapomnij o sprawdzeniu dołu pachowego.

2. Uciśnij brodawkę sutkową i sprawdź czy nie pojawia się z niej jakiś wyciek.

W pozycji leŜącej 1. PołóŜ się na wznak. Pod bark badanej strony podłóŜ poduszkę, szczególnie jeŜeli masz duŜe piersi. Znacznie ułatwi to wykonanie badania. Jedną rękę ułóŜ za głową a drugą wykonuj badanie tak jak w pozycji stojącej. Pamiętaj o dokładnym przeprowadzeniu badania i nie pomiń Ŝadnego obszaru.

2. UłóŜ rękę wzdłuŜ ciała i zbadaj dół pachowy oraz okolice nad i pod obojczykową

Niepokojące objawy: • • • • •

niesymetryczność piersi z nagłym powiększeniem jednej z nich zgrubienia, guzki, stwardnienia zarówno w obrębie gruczołów piersiowych jak i dole pachowym powiększenie zmian na skórze piersi np. brodawek, znamion wciągnięcie lub wyciek z brodawki sutkowej ból piersi, szczególnie, gdy dotyczy to jednego miejsca lub jednej piersi

Z pewnością samobadanie jest jednym z czynników ograniczających ryzyko rozwoju wcześnie wykrytych zmian chorobowych. Niestety istnieje duŜa grupa kobiet, która pomimo zauwaŜenia w trakcie badania niepokojących zmian nie zgłasza się do lekarza. Przeświadczone są bowiem, iŜ to z pewnością rak i obawiają się konsekwencji związanych z leczeniem, którym niejednokrotnie jest utrata piersi. Takie stanowisko najczęściej spotykane jest u kobiet starszych. Postęp medycyny umoŜliwia w obecnych czasach na skuteczne leczenie wielu chorób piersi, włącznie z nowotworami bez konieczności amputacji piersi. Podstawą jednak jest wczesne wykrycie i zgłoszenie się do lekarza w momencie, gdy zmiana jest jeszcze niewielka.