T.C. KADIKÖY KAYMAKAMLIĞI AHMET SANİ GEZİCİ LİSESİ

DEĞERLER EĞİTİMİ PROJESİ

“SAĞLIKLI YAĠAM VE HİJYEN”

e-posta: [email protected] web adresi: http://www.asgl.k12.tr

“ TEĠEKKÜRLER”

SAĞLIKLI YAĠAM



Temizliğe önem verin.



Yeterli ve dengeli beslenin.



Bol su için.



Öğün atlamayın kahvaltı yapmadan güne başlamayın.



Spor yapın.

Sağlıklı

olmak,

insan

mutluluğunun

öncelik

taşıyan

bir

öğesidir. Sağlık genellikle kendiliğinden var olan bir durum olarak algılanır. Oysa sağlıklı olmak için çaba gösterilmesi gerekir.

Sağlıklı bir yaşam için alınması gereken önlemlerin pek çoğu günlük

yaşamımızda

uygulamalardan

uygulamamız

oluşur.

Nerede

gereken

olursa

olsun

küçük

ve

günlük

kolay yaşamı

düzenleyen bazı temel kuralların bilinerek uygulanması, sağlığın 

Stresten uzak durun.



Zamanınızı iyi değerlendirin.



Uyku düzeninize dikkat edin.

korunmasını ve diğer bireylerle paylaştığımız yaşamı kolaylaştırır.

Sağlıklı yaşam için bilinmesi gereken başlıca kurallar şunlardır:

9. Zaman Yönetimi

1.Temizlik 2. Sağlıklı Giyinme 3. Ortamın Temizliği ve Bakımı 4. Beslenme 5. Hareketli Yaşam, 6. Düzenli Yaşam Ve Uyku 7. Çalışma Ortamı 8. Günlük Yaşamda Streslerle Başa Çıkma 9. Zaman Yönetimi

Zaman yönetimi, zamanı akılcı kullanarak daha verimli sonuçlar elde edilmesini sağlar. Günümüz koşullarında gündelik yaşamın gereklerini yerine getirmek zamana karşı gerçekleştirilen bir uğraş

halini

almıştır.

Bu

yüzden

zamanı

iyi

değerlendirmeyi

öğrenmek herkes için stresi azaltacak, yararlı bir beceridir. Zaman yönetimi için yapılması gereken ilk şey zamanın nasıl geçirildiğini belirlemektir. Herkesin

yaşamında

sabit olan uyku,

yemek yemek, kişisel temizlik ve bakım, ulaşım gibi zorunlu işler için harcanan zaman çıkarıldıktan sonra kalan süre için planlama yapılabilir. Plan yaparken dürüst ve gerçekçi olmalı, görevlerin yanı sıra sosyal aktiviteler ve egzersiz için de zaman ayırmalıdır.

7 .Çalıġma Ortamı

1. Temizlik

İş ve çalışma ortamı da sağlık açısından riskler içerebilir.

Sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak

Çalışma ortamındaki kalabalık, gürültü, kirlilik, sürekli aynı beden

uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü hijyen olarak

pozisyonunda çalışma zorunluluğu, ağır kaldırma, manyetik alanlara

tanımlanır.

ya da kimyasal maddelere maruz kalma, hava kirliliği, iş kazaları gibi daha pek çok etken sağlığı tehdit etmektedir. Bireyler çalışma ortamlarından kaynaklanacak sağlık risklerini tanımalı ve bunları en aza

indirmelidirler.

Gerektiği

şartlarda

kurum

ya

da

işyeri

hekimlerinden bu konularda danışmanlık alınmalıdır.

Her insan kendi temizliğinden sorumludur. Çocuk yaşlarda anne, baba veya öğretmenler tarafından çoğu zaman bizzat yapılarak öğretilen temizlik uygulamalarının, çocukluktan sonra bireyin kendisi tarafından yapılması gerekmektedir. Örneğin; tuvaletten sonra ve yiyeceklere dokunmadan önce ellerin yıkanması bir alışkanlık olmalıdır. Her gün yapılan işler arasında banyo yapma bir başka temizlik uygulamasıdır.

8. Günlük Yaġamda Streslerle Baġa Çıkma Aslında bir parça stres günlük hayatta karşılaşılan zorluklarla başa çıkmada ihtiyaç duyulan enerji, uyanıklık ve gücü sağlar. Ancak uzun süreli, sürekli ve fazla miktarda stres yorgunluğa ve verimin düşmesine neden olur, bedensel ve ruhsal sağlığı tehlikeye sokar.

yoğunlaşmada zorluk, huzursuzluk, çarpıntı, omuz ve sırt ağrıları gibi yakınmalar günlük yaşamda başa çıkamadığımız stresler sonucu olabilir.

değiştirilmesi, gündelik temizlik uygulamalarıdır.

malzemelerin başında su ve sabun gelmektedir. Bunun yanı sıra banyo süngerleri, lifleri, diş fırçaları, el ve ayak temizliği ile vücut temizliğinde kullanılan fırçalar, tırnak makası ilk akla gelen temizlik araçlarıdır. Bunların tümü başkalarıyla paylaşılmaması gereken, kişisel temizlik araçlarıdır.

Stresle başa çıkmada ilk basamak, kişinin yaşamındaki strese yol açan etkenleri ve nedenlerini belirlemesidir. Bir sonraki aşama ise hangilerinin

ortadan

kaldırılabileceği

ya

da

hafifletilebileceği ve bunun için ne gibi önlemler alınabileceğini bulmasıdır.

değildir. Örneğin; uykudan uyanınca yüzün yıkanması, çamaşırların

Gelişmiş toplumlarda kişisel temizlikte en fazla kullanılan

Uyku bozuklukları, mide rahatsızlıkları, baş ağrısı, bir konu ya da işe

bunlardan

Temizliğin sadece görünür kirlenme olduğunda yapılması yeterli

Başta kişinin kendi sağlığı olmak üzere, başkalarının da sağlığını korumanın en önemli aracı temizliktir. Sadece beden temizliği değil, kullanılan her şeyi ve her ortamı temiz tutmak da temiz olmanın gereğidir.

2. Sağlıklı Giyinme Sağlığın

6. Düzenli Yaġam ve Uyku

korunabilmesi

göre

Sağlık ve zindelik için düzenli yaşam ve uyku da vazgeçilmez

giyinilmesi gerekir. Giyecekler hava, mevsim ve sıcaklık şartlarına

şartlardır. Uyku gereksinimi insan yaşamı boyunca süre açısından

uygun

allerji

değişkendir. Yeni doğmuş bir bebek neredeyse günün tamamını

yapılması

uyuyarak geçirir. Aylar içinde uyku gereksinimi giderek azalır. Oyun

gerekmektedir. Vücudun kirlenmesine yol açabilecek işlerde önlük,

çocukluğu döneminin özellikle ilk yıllarında öğlen uykuları pek çok

ellerin kirlenmesine yol açabilecek işlerde eldiven giyilmelidir. Ayrıca

çocuk için vazgeçilmezdir. Büyüme hormonu uykuda salgılandığından

yapılacak iş sırasında ellerin, vücudun, gözlerin, kulakların, baş ya da

çocukların büyüme ve gelişmesinde düzenli ve yeterli uyku çok

ayakların korunmasını gerektiren bir durum ya da tehlike varsa özel

önemlidir. Yetişkinlik döneminde 7-8 saatlik uykunun yeterli olduğu

koruyucu kıyafetler giyilmelidir. Bu giyecekler tüm iş uygulaması

kabul edilir. Yaşamın ilerleyen yıllarında yaşlılıkta gece uykuları dört

süresince çıkartılmamalıdır.

saate kadar inebilir. Bireyler arasında uyku gereksinimi ve ritmi

olmalıdır.

yapmayacak,

teri

Giyeceklerin emebilecek

için

dış

cildi

ortam tahriş

özellikteki

koşullarına etmeyecek,

maddelerden

farklılık gösterir. Bazı insanlar 4-6 saatlik uyku ile yetinirler kimileri ise 10-12 saat uyurlar. Bazıları erken yatıp erken kalktıklarında, 3.Ortamın Temizliği ve Bakımı Sağlığımız, yaşadığımız ortamın temizliğinden de doğrudan etkilenir. Temizlik

işlemleri bilinçli olarak yapılmadığında var olan

kirlilik daha geniş yüzeylere yayılabilir.

“ Sağlıklı yaşam, sağlıklı çevre ile olur. ”

bazılarıysa geç yatıp geç kalktıklarında kendilerini daha zinde hissederler. Streste ve pek çok psikiyatrik hastalıkta uyku ritmi ve süresi bozulur. Bunun yanında yeterli uyku uyunmadığında kişinin fiziksel ve ruhsal streslere dayanıklılığı azalır. Yeterli süre uyunduğu halde uykudan zinde kalkılmıyorsa, üzerinde yatılan yatak, kullanılan yastık, odanın ısısı, ortamda yeterli temiz hava olup olmadığı, ortamda bulunan ısıtıcıların, eşya ya da malzemelerin cila, boya, deterjan gibi kimyasallar yoluyla ortam havasını kirletip kirletmediği, uyku sırasında süre giden bir gürültü kaynağının olup olmadığı gibi etkenler gözden geçirilmelidir. Doğal olarak burun tıkanıklığı ve nefes almada zorlukla birlikte seyreden tüm hastalıklarda ve aşırı şişmanlıkta da uykunun kalitesi bozulur.

5. Hareketli Yaġam

4.

Beslenme

Düzenli bir şekilde egzersiz yapan bireylerin yaşam enerjileri artar, kendilerini daha iyi hisseder ve daha iyi görünürler. Yaşam boyu egzersiz yapmak, kalp ve damar hastalıkları, tansiyon yüksekliği ve ileri yaşlarda kemik yoğunluğunun azalması gibi sorunları azaltır. Başka türlü spor yapma olanağı olmasa bile her gün, hiç değilse gün aşırı en az 30 dakika hızlı tempoda yürüyüş yapmak da iyi bir egzersizdir. Sağlıklı

beslenme,

vücudun

büyüme,

gelişme

ve

günlük

işlevlerinin sürekliliğinin sağlanması için gerekli olan besin öğelerinin yeterli miktarlarda alınmasıdır. Gıdalar içerdikleri besin öğelerinin Egzersiz yapmak bir yaşam biçimi olmalıdır. Birey günlük hayatını programlarken temel gereksinimleri arasında egzersize de yer açmış olmalıdır.

sıra kalp damar sistemini güçlendirerek dayanıklılığı da arttırır. egzersizle

a.

Süt, yoğurt, peynir grubu: Süt ve sütlü gıdaların oluşturduğu bu

gruptaki besinler protein, hayvansal yağlar, kalsiyum, fosfor, B 2 ,

Düzenli egzersiz yapmak kas gücü ve bedensel esnekliğin yanı Düzenli

benzerlikleri açısından dört gruba ayrılırlar.

kişi

gerilimini

azaltabilir,

günlük

baskılardan

uzaklaşabilir ve zihnini zinde tutabilir.

b. Et, yumurta ve kuru baklagiller grubu: Kırmızı et, tavuk, balık, yumurta, kuru fasulye, nohut, mercimek gibi gıdaların oluşturduğu bu gruptaki besinler başlıca protein kaynağıdır, ayrıca yağ, B

Egzersiz yapmak için zaman ya da başka koşullar nedeniyle olanak olmadığı düşünüldüğünde, gün

B12, A vitaminleri açısından zengindir.

içindeki zorunlu

hareket

egzersize dönüştürülebilir. Özel araç yerine toplu taşıtları tercih etmek, gidilecek yere varmadan bir kaç durak önce inip yola hedefe kadar hızlı bir yürüyüş eklemek, asansöre binmek yerine merdivenleri

vitaminleri, demir ve çinko da içerir. c. Taze sebze ve meyve grubu: Bu gruptaki gıdalar vücut için kalsiyum,

demir,

magnezyum

ve

diğer

bazı

minerallerin,

A,B,C,E,folik asit gibi vitaminlerin kaynağıdır.

kullanmak, dans etmek hatta hızlı yürüyüşle alışveriş yapmak dahi

d. Tahıl grubu: İçerdikleri karbonhidratla başlıca enerji kaynağıdır,

hafif formda egzersiz yerine geçebilir.

ayrıca B grubu vitaminleri içerir.

Yaşam boyu geçilen bebeklik, çocukluk, ergenlik, gebelik,

Gıdalarla ilgili bir diğer tehlikeli durum ise bazı hazır gıdaların

emzirme, menapoz, iyileşme gibi dönemler ve yapılan işlere uygun

içerdiği katkı maddeleridir. Bu katkı maddeleri çoğunlukla gıdaların

olarak bu dört ana gruptan alınması gereken miktarlar değişebilir.

görüntüsünü, kokusunu daha çekici hale getirmek, dayanıklılığını,

Ancak az ve sık yemek, güne mutlaka kahvaltı ile başlamak, öğün

kıvamını ve lezzetini artırmak üzere kullanılan kimyasal maddelerdir

atlamamak, abur cubur yememek, günde en az 4 - 6 bardak su

ve

içmek, kolalı içecekler, çay, kahve, kızartma, kavurmalar, aşırı yağlı,

kanıtlanmıştır. Bu nedenle tüketilen gıdaların bu tür maddeler

tuzlu ya da şekerli gıdalar ve açıkta satılan yiyeceklerden kaçınmak,

içermemesine dikkat edilmelidir.

yağ

seçiminde

doymamış

yağları

tercih

etmek,

bunların

bir

bölümünün

kanser

yapıcı

etkisinin

olduğu

yiyecekleri

hazırlarken içlerindeki besin öğelerinin korunmasına dikkat etmek ve uygun koşullarda saklamak, çiğ yenen meyve ve sebzeleri bol ve temiz suyla

iyice yıkamak her yaş ve dönem için geçerli temel sağlıklı

beslenme kurallarıdır. Günümüzde beslenme ile ilgili sorunların başında, günlük enerji tüketiminin azalmasına rağmen rafine gıdalardan alınan enerjinin artması sonucunda oluşan şişmanlık gelmektedir. Şişmanlık şeker hastalığı, yüksek tansiyon, kalp ve damar hastalıkları başta olmak üzere pek çok hastalık açısından risk oluşturur. Bu nedenle

Gıdaların temini sırasında da dikkat edilmesi gereken bazı

ideal kilonun korunması sağlık risklerini azaltmak açısından özellikle

kurallar vardır. Alınanların mutlaka taze olmasına dikkat edilmelidir.

önem taşır.

Ambalajlı gıdalarda paket üzerinde yer alan son kullanma tarihlerine dikkat

edilmeli, zedelenmiş

ambalajlarda

ya

da

kötü

saklama

koşullarında bekletilmiş mallar kesinlikle alınmamalıdır. Konserveler paslanmamış

ve

özellikle

dışa

doğru

bombeleşmemiş

olmalıdır.

Sıcaktan etkilenecek gıdalar alışverişten eve getirilirken ya buz çantaları kullanılmalı ve/veya en kısa yoldan ulaştırılmalıdır.