s p i s t r e c i a n e k s y

spis treĞci PaĔstwo hyclujące 1 Uchwaáy rad gminnych 7 Schroniska dla bezdomnych zwierząt 11 Wyáapywanie psów na Mazowszu 21 Wnioski 26 a...
Author: Ksawery Sikora
6 downloads 0 Views 2MB Size
spis

treĞci

PaĔstwo hyclujące

1

Uchwaáy rad gminnych

7

Schroniska dla bezdomnych zwierząt

11

Wyáapywanie psów na Mazowszu

21

Wnioski

26

aneksy Prawo Wytyczne w sprawie uregulowania zagadnienia bezpaĔskich psów i kotów na terenie miast (Pismo okólne Ministra Gospodarki Komunalnej z 1961)

33

Ustawa o utrzymaniu czystoĞci i porządku w gminach (fragmenty)

35

Ustawa o ochronie zwierząt (fragmenty)

36

Europejska Konwencja Ochrony Zwierząt Domowych (táumaczenie robocze)

38

Rozporządzenie w sprawie zasad i warunków wyáapywania bezdomnych zwierząt

42

Rozporządzenie w sprawie szczegóáowych wymagaĔ weterynaryjnych dla prowadzenia schronisk dla zwierząt

43

NIK - fragmenty Informacji o wynikach kontroli

45

Dylematy gmin - wybór doniesieĔ

50

Raport "Hycel 2004" Fundacja Azylu pod Psim Anioáem Warszawa, kwiecieĔ 2005 Raportu dostĊpny jest takĪe w wersji elektronicznej (PDF) na stronach WWW Biura Ochrony Zwierząt Fundacji Azylu pod Psim Anioáem, pod adresem: http://www.biuro.psianiol.org.pl Raport opiera siĊ na informacjach uzyskanych w drodze wniosków o informacjĊ publiczną kierowanych do urzĊdów gmin, schronisk i innych instytucji, a takĪe na informacjach opublikowanych w prasie lub w Internecie. Wszystkich, którzy mogli by przytaczane tu dane skorygowaü lub uzupeániü prosimy o kontakt: Biuro Ochrony Zwierząt Fundacji Azylu pod Psim Anioáem ul. Garncarska 37 A 04-886 Warszawa, tel./fax: (22) 615-87-63 e-mail: [email protected]

Raport "Hycel 2004" powstaá w ramach projektu monitorowania przestrzegania Ustawy o ochronie zwierząt i sposobów rozwiązywania problemu bezdomnych psów przez gminy. Realizacja projektu sfinansowana zostaáa w roku 2004/2005 przez FundacjĊ im. Stefana Batorego, realizującą program "Organizacje straĪnicze: spoáeczna odpowiedzialnoĞü w Īyciu publicznym"

PaĔstwo hyclujące Brutalne i nieodpowiedzialne traktowanie zwierząt jest stale obecne w naszej kulturze i moĪna je zaliczyü do pospolitych przywar i grzechów wáaĞciwych ludzkiej naturze. Na tym tle, wprowadzona w Polsce w latach 1997/98 instytucja hycla jest przykáadem innego, szczególnego zepsucia – takiego, które jest umyĞlnie, centralnie zorganizowane, poczynając od ustaw, poprzez rozporządzenia i kompetencje róĪnych instytucji, aĪ po konkretne interesy liczone na sztuki uĞmiercanych zwierząt. Zorganizowano przy tym maskaradĊ by przedstawiü to jako osiągniĊcie, dziĊki któremu ustawodawstwo polskie doáączyáo do grona paĔstw, charakteryzujących siĊ nowoczesnym i humanitarnym prawem w tej dziedzinie – jak to stwierdzono w rządowym komunikacie po posiedzeniu Komitetu Spoáecznego Rady Ministrów (17.11.1998).

Jak to robiono dotąd W jego starym, historycznym wcieleniu, polski hycel mógá dziaáaü do 1958 roku, kiedy to, w ramach koncesjonowania drobnej dziaáalnoĞci gospodarczej, ograniczono dziaáalnoĞü rakarzy do zwierząt padáych. Wydawaáo siĊ, Īe w tym momencie rzemiosáo to zniknie na zawsze, zastąpione przez bardziej nowoczesne sposoby traktowania bezdomnych zwierząt. W 1961 roku wáadze opracowaáy caáoĞciową koncepcjĊ, którą moĪna by nazwaü "humanitarną utylizacją". Wytyczne Ministra Gospodarki Komunalnej regulowaáy "zagadnienie" caáoĞciowo: doprowadzanie zwierząt, organizacjĊ schronisk, ich finansowanie, nadzór oraz warunki przetrzymywania i los zwierząt. Stosowanie tych przepisów przez dziesiĊciolecia stworzyáo praktykĊ, która jest Īywa do dzisiaj. Problemem bezdomnych zwierząt w miastach obarczono rady narodowe, które miaáy finansowaü tzw. schroniska, prowadzone przez miejskie zakáady oczyszczania. Bezdomne psy doprowadzane przez ludnoĞü do schronisk miaáy tam przebywaü 14 dni, koty – do 5 dni, po czym byü uĞmiercane. Do tego czasu mogli je odebraü ew. wáaĞciciele po wniesieniu stosownych opáat. O psach rasowych naleĪaáo informowaü Związek àowiecki lub Kynologiczny i takie psy mogáy byü oddawane chĊtnym nowym wáaĞcicielom. JeĞli w mieĞcie istniaá oddziaá Towarzystwa Opieki nad ZwierzĊtami, naleĪaáo jemu powierzaü prowadzenie schroniska. Towarzystwo mogáo na swój koszt utrzymywaü zwierzĊta w schronisku przez kolejne 14 dni (w miarĊ wolnych miejsc), a takĪe je leczyü. Towarzystwo mogáo teĪ instruowaü i kontrolowaü wszystkie schroniska. Dlatego o zamiarze uruchomienia schroniska naleĪaáo informowaü Zarząd Gáówny TOZ. Obowiązywaáy podobne do dzisiejszych, a nawet wyĪsze wymogi co do wyposaĪenia, zapewnienia zwierzĊtom odpowiednich warunków (ogrzewane pomieszczenia), a takĪe zadbano o wymogi bezpieczeĔstwa sanitarnoweterynaryjnego. OczywiĞcie praktyczna realizacja tej koncepcji wyglądaáa bardzo róĪnie. Koncepcja ta wspóábrzmiaáa z obowiązującą jeszcze od 1928 roku ustawą o ochronie zwierząt, która chroniáa zwierzĊta przed znĊcaniem siĊ nad nimi, nie wypowiadając siĊ jednak co do powodów ich uĞmiercania. Dotowane z budĪetu paĔstwa Towarzystwo Opieki nad ZwierzĊtami miaáo swoisty monopol na opiekĊ nad nimi, prawo nadzoru a nadto pewne uprawnienia w Ğciganiu przestĊpstw przeciw zwierzĊtom. Wytyczne w sprawie uregulowania zagadnienia bezpaĔskich psów i kotów na terenie miast z 1961 r. przytoczone są w aneksie na str. 33.

1

Skutki nowej ustawy Nowa ustawa o ochronie zwierząt z 1997 roku ustaliáa zamkniĊtą listĊ powodów legalnego zabijania zwierząt. UĞmiercanie zwierząt z powodu bezdomnoĞci staáo siĊ z dnia na dzieĔ nielegalne. Ustawa nie zawieraáa jednak Īadnej nowej koncepcji traktowania bezdomnych zwierząt. Pod wzglĊdem jakoĞci prawa stoi wiĊc niĪej niĪ prawo powielaczowe z 1961 roku. Oprócz humanitarnych ogólników, ustawodawca zawará w niej instytucjĊ hycla – tyle, Īe w nowej, komercyjnej formie. Tak powstaáa dziwaczna konstrukcja prawna pod nazwą "wyáapywania" bezdomnych zwierząt. Polega ona na rozbudowanych pozorach formalizacji dziaáania "podmiotów wyáapujących", przy skrupulatnie zaprojektowanej niejasnoĞci co do losu zwierząt po "wyáapaniu". Nowe prawo stanowi bowiem równoczeĞnie, Īe: ƒ zwierząt bezdomnych nie wolno uĞmiercaü z tego powodu, Īe są zbĊdne, ƒ gminy mają organizowaü wyáapywanie bezdomnych zwierząt i kierowaü je do schronisk, ƒ nie mają obowiązku prowadziü ani finansowaü schronisk. W ten sposób brutalną, ale jawną i kontrolowaną politykĊ utylizacji bezdomnych zwierząt, zastąpiono skrytą za humanitarnymi frazesami praktyką gminnych interesów z ich áapaniem i pokątnym likwidowaniem. Komercyjne wyáapywanie zwierząt za pieniądze zabezpieczone w budĪetach gmin staáo siĊ nową gaáĊzią przedsiĊbiorczoĞci (dla jednego województwa mazowieckiego szacujemy ten rynek na 5 mln zá rocznie i kilkadziesiąt podmiotów). Nie ma natomiast pieniĊdzy na zakáadanie schronisk i utrzymywanie w nich wyáapanych zwierząt. By je uzyskaü od gmin, schroniska przyjmują jednorazową opáatĊ za tzw. "umieszczenie" bezdomnego zwierzĊcia w schronisku, co z punktu widzenia gminy jest ceną jego likwidacji. ZaĞ z punktu widzenia schroniska oznacza, Īe dla coraz wiĊkszej liczby zwierząt pieniĊdzy starcza na coraz krótsze ich Īycie w coraz gorszych warunkach. Powstają nawet nowe schroniska, komercyjne, wyspecjalizowanych w nielegalnym, za to szybkim i zyskownym pozbywaniu siĊ zwierząt. ZaĞ te schroniska, które nie chcą z jakichkolwiek powodów uĞmiercaü zwierząt, skazane są ostatecznie na degradacjĊ i przepeánienie, prowadzące i tak do Ğmierci zwierząt (epidemie, zagryzanie siĊ). W tej sytuacji ani schroniska nie mogą dziaáaü aktywnie na rzecz rozwiązywania problemu (np. przez sterylizacje) ani gminy nie czują siĊ zobowiązane do przeciwdziaáania bezdomnoĞci. Interesy robione na bezdomnoĞci zwierząt okazaáy siĊ silniejsze od potrzeby racjonalnego rozwiązywania tego problemu. Nic dziwnego, Īe problem narasta, a skala interesów roĞnie. W imiĊ koncepcji "wyáapywanie - tak, schroniska - nie" uruchomiono mechanizm, który do záego jak dawniej losu zwierząt dodaje caáą gamĊ patologii i korupcji. Wyáapujący nie mają powodu sprawdzaü, czy zwierzĊta są rzeczywiĞcie bezdomne. RównieĪ gminom áatwiej jest zwierzĊ "wyáapaü" niĪ egzekwowaü opiekĊ od wáaĞcicieli. Wyáapane zwierzĊta hycel powinien odwoziü do schronisk, ale miejsc w schroniskach nie ma lub są drogie, wiĊc korzystniej jest zrobiü z nimi cokolwiek i zatrzymaü pieniądze za "umieszczenie". Funkcjonują na rynku fikcyjne schroniska, a te rzeczywiĞcie dziaáające wykazują siĊ czasem ksiĊĪycową ewidencją. Zdarza siĊ teĪ, Īe korupcja przypadkiem chroni zwierzĊta; jakaĞ czĊĞü z nich wyáapywana jest tylko na papierze. Finansowanie wyáapywania bez finansowania schronisk moĪe wydawaü siĊ korzystne z punktu widzenia doraĨnych interesów maáej gminy wiejskiej. W skali krajowej jest to koncepcja przestĊpcza. Trudno dociec motywów jej przyjĊcia. Nie są znane Īadne rzeczowe analizy problemu bezdomnych zwierząt, na których by tĊ koncepcjĊ oparto. Wiadomo natomiast, Īe samo áapanie bezdomnych zwierząt nigdy nie rozwiązywaáo problemu ich nadmiaru i nowa instytucja teĪ temu nie sáuĪy. RealizacjĊ tej koncepcji moĪna zatem traktowaü jako manifestacjĊ brutalnoĞci wobec zwierząt i cynizmu w kierowaniu sprawami publicznymi.

Jak to zapisano W art. 1 ustawy o ochronie zwierząt uroczyĞcie ogáoszono: "ZwierzĊ, jako istota Īyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Czáowiek jest mu winien poszanowanie, ochronĊ i opiekĊ."

Z art. 11 ust. 1 wynika jednak, Īe nie tylko opiekĊ: "1. Zapewnienie opieki bezdomnym zwierzĊtom oraz ich wyáapywanie naleĪy do zadaĔ wáasnych gmin"

Taka redakcja ustawy pozostawia do uznania, czy wyáapywanie naleĪy rozumieü jako narzĊdzie opieki czy teĪ jako osobny, równolegáy od opieki sposób traktowania tych zwierząt. W deklaracjach i postulatach przewaĪa to

2

pierwsze rozumienie, w praktyce – to drugie. Zwáaszcza, Īe prawo nie precyzuje jak gminy mają siĊ opiekowaü bezdomnymi zwierzĊtami, precyzuje natomiast, jak je wyáapywaü: "2. Minister wáaĞciwy do spraw administracji publicznej w porozumieniu z ministrem wáaĞciwym do spraw Ğrodowiska okreĞli, w drodze rozporządzenia, zasady i warunki wyáapywania bezdomnych zwierząt."

Rozporządzenie z 1998 roku okreĞla wiele konkretnych wymogów co do humanitarnej techniki wyáapywania, ale co do dalszych losów zwierząt jest lakoniczne. Nakazuje umieszczanie wyáapanych zwierząt w schroniskach, z którymi to "uzgodniono". Tymczasem Īadne przepisy prawa nie okreĞlają co ma siĊ dziaü ze zwierzĊtami w schronisku – o ile nie stosowaü wytycznych z 1961 r. ZaĞ "uzgodnienie" znaczy na pewno tylko tyle, Īe nie moĪna zwierząt chyákiem przerzuciü przez páot i uciec. Bezosobowa forma tego czasownika nie przesądza nawet czy znalezienie schroniska dla wyáapanych zwierząt jest sprawą gminy czy samego hycla. Kolejny ustĊp art. 11 ustawy poddaje wyáapywanie zwierząt nastĊpnym Ğcisáym rygorom: "3. Wyáapywanie bezdomnych zwierząt oraz rozstrzyganie o dalszym postĊpowaniu z tymi zwierzĊtami odbywa siĊ wyáącznie na mocy uchwaáy rady gminy podjĊtej po uzgodnieniu z powiatowym lekarzem weterynarii oraz po zasiĊgniĊciu opinii upowaĪnionego przedstawiciela organizacji spoáecznej, której statutowym celem dziaáania jest ochrona zwierząt."

Wymóg podejmowania przez radĊ gminy uchwaáy, jest równie daleko idący co i bezprzedmiotowy. Warunki i sposób wyáapywania okreĞlone są w rozporządzeniu, zatem uchwaáy rad gminnych ograniczają siĊ do jego cytowania. Nie wiadomo teĪ, czego by miaáo dotyczyü rozstrzyganie o dalszym postĊpowaniu, skoro zwierząt nie wolno zabijaü i trzeba je kierowaü do schronisk. Nie wynika teĪ, czy owo rozstrzyganie czegokolwiek jest konieczne dla podjĊcia wyáapywania. W Īadnym razie nie wynika jasno z tego ustĊpu, Īe zlecenie wyáapywania jest równoznaczne z zaciągniĊciem przez gminĊ bezterminowego zobowiązania do finansowania opieki nad wyáapanymi zwierzĊtami. Uzgadnianie wyáapywania z powiatowym lekarzem weterynarii jest pustą formalnoĞcią, bo z punktu widzenia prawa weterynaryjnego, wyáapywanie bezdomnych zwierząt nie naleĪy do dziaáalnoĞci nadzorowanej przez InspekcjĊ Weterynaryjną. Podobne pozorowanie nadzoru ma miejsce w przypadku opinii organizacji spoáecznej. Ani powiatowy lekarz weterynarii ani organizacja spoáeczna nic konkretnego nie opiniują, bo uchwaáy rady gminnych tylko zlecają wójtowi ogáoszenie przetargu, zawarcie umów, dokonanie uzgodnieĔ i rozliczeĔ. To, co wójt postanowi na mocy uchwaáy nie podlega juĪ opiniowaniu. Tylko okoáo 10% uchwaá w ogóle wymienia docelowe schronisko. Tylko w pojedynczych przypadkach uchwaáy stwierdzają jasno, Īe bezterminowa opieka schroniskowa dokonywaü siĊ bĊdzie na koszt gminy.

Jak to dziaáa Zadanie, sformuáowane jako zapewnianie opieki bezdomnym zwierzĊtom oraz ich wyáapywanie nie naleĪy do katalogu zadaĔ wáasnych gmin, zawartego w ustawie o samorządzie gminnym (art. 7 ust. 1). W takim przypadku, ustawa ta wymaga okreĞlenia dodatkowych dochodów na realizacją nowego zadania wáasnego gminy – czego w ustawie o ochronie zwierząt oczywiĞcie nie ma. Gminy mogáy by wiĊc legalnie ignorowaü to nowe zadanie (i tak czyni wiĊkszoĞü z 2,5 tysiąca polskich gmin) gdyby nie to, Īe do wáasnych, obowiązkowych zadaĔ gminy naleĪy utrzymanie czystoĞci i porządku. Osobna ustawa o utrzymaniu czystoĞci i porządku w gminach precyzuje, Īe gminy organizują ochronĊ przed bezdomnymi zwierzĊtami na zasadach okreĞlonych w odrĊbnych przepisach (art. 3, ust. 2 pkt 5). Sedno sprawy leĪy w tym, Īe przepisów o ochronie przed bezdomnymi zwierzĊtami w polskim prawie nie ma. Nazwa zadania ochrona przed bezdomnymi to urzĊdniczy Īargon. DomyĞlnym przedmiotem takiej ochrony są tu ludzie, ale przecieĪ nie chodzi o Īadne dziaáania wobec nich. Nie chodzi w ogóle o ochronĊ czegokolwiek, lecz przeciwnie, o czynne zwalczanie bezdomnych zwierząt jako Īywioáu, podobnie jak szczurów czy insektów. Przed 1997 rokiem byáo to zasadniczo legalne i polegaáo na doprowadzaniu zwierząt do tzw. schronisk, rozumianych jako szczególne zakáady utylizacyjne, gdzie uĞmiercanie odwlekano o 14 dni – czas niezbĊdny do wykrycia ewentualnych objawów wĞcieklizny. Po 1997 roku gminy znalazáy siĊ w sytuacji, gdy z jednej strony, wątpliwe zadanie z ustawy o ochronie zwierząt zaopatrzone jest w konkretne przepisy wykonawcze o wyáapywaniu, zaĞ z drugiej strony, bezwzglĊdne zadanie gminy zwalczania bezdomnych zwierząt odsyáa po konkrety donikąd. Nietrudno byáo przewidzieü, Īe urzĊdnicy, którzy chcą wywiązaü siĊ z obowiązkowego zadania zwalczania, bĊdą stosowaü rozporządzenie o wyáapywaniu. Zrozumiaáe jest teĪ, Īe nie bĊdą przy tym zawracaü sobie gáowy takimi niuansami, Īe chodzi tu zasadniczo o róĪne dobra chronione. NajczĊĞciej w ogóle nie dostrzegają tu dwóch róĪnych zadaĔ gminy. W ten oto sposób, ustawa o ochronie zwierząt realizowana jest w praktyce jako rutynowa utylizacja Īywych zwierząt w ramach gospodarki komunalnej gmin. Do takiego rozumienia nowego prawa skáaniają urzĊdników

3

takĪe inne obowiązujące ich przepisy. Np. o gminnych koncesjach na prowadzenie schronisk, wymieniające je áącznie z utylizacją Ğmieci, padliny i oczyszczaniem szamb. TakĪe przepisy weterynaryjne o prowadzeniu schronisk traktują je jako zakáady utylizacyjne. Klasyfikacja budĪetowa umieszcza koszty schronisk w dziale gospodarki komunalnej, wiĊc i koszty wyáapywania pokrywane są z tegoĪ dziaáu, z rozdziaáu "pozostaáa dziaáalnoĞü". Na poziomie wykonawczym nie ma innych ram i norm dla "zapewniania opieki" niĪ te, które od dawna sáuĪyáy utylizacji zwierząt. Nowa ustawa o ochronie zwierząt nie tylko nie stworzyáa nowych ram dla nowego zadania, ale dodatkowo otworzyáa szeroko "szarą strefĊ" pokątnej utylizacji zwierząt. Rozdzielenie opieki i wyáapywania, które razi jako nielogiczne na gruncie samej ustawy o ochronie zwierząt, okazuje siĊ nieprzypadkowe i niezbĊdne dla skojarzenia tego nowego zadania z komunalnym zadaniem ochrony przed bezdomnymi zwierzĊtami czyli ich utylizacją. Wtedy teĪ ustawowe warunki, jakimi obwarowane jest podjĊcie wyáapywania stają siĊ bezprzedmiotowe. Zadania komunalne mogą byü realizowane tylko w formie zakáadu budĪetowego, spóáki prawa handlowego lub umów zawieranych w trybie zamówieĔ publicznych (art. 3 ustawy o gospodarce komunalnej). Okoáo setki gmin (w tym najwiĊksze miasta) korzystają z pierwszej i drugiej formy dla prowadzenia schronisk, które takĪe zabierają zwierzĊta z ulic. Zatem nie podejmują uchwaá o wyáapywaniu. Wszystkim pozostaáym pozostaje umowa z hyclem i ew. jakimĞ zewnĊtrznym schroniskiem. Podstawą zawarcia takiej umowy jest procedura przetargowa. Przetarg na to zadanie komunalne powinien byü, co prawda, poprzedzony formalną uchwaáą rady gminy. Lecz wymagane ustawą opinie powiatowego lekarza weterynarii i organizacji spoáecznej na temat tej uchwaáy nie mają Īadnego wpáywu na wynik przetargu. O wyborze hycla i/lub schroniska decyduje kryterium wyboru oferty jakim jest cena konkretnej usáugi. Realizacji zadania ochrony zwierząt w formie ich utylizacji sprzyja to, Īe Inspekcja Weterynaryjna ustawowo nie interesuje siĊ wyáapywaniem, a jej nadzór nad schroniskami nie dotyczy losu zwierząt lecz wyáącznie bezpieczeĔstwa sanitarno-weterynaryjnego w tych zakáadach. Co do opinii organizacji spoáecznej na temat uchwaá rad gminnych, Towarzystwo Opieki nad ZwierzĊtami gorliwie dostosowaáo siĊ do urzĊdowej praktyki i udziela pozytywnych opinii o wyáapywaniu chĊtnie i z zamkniĊtymi oczami. Zresztą tylko mniejszoĞü gmin zlecających wyáapywanie podejmuje uchwaáĊ na ten temat, a z nich z kolei mniejszoĞü zasiĊga opinii organizacji spoáecznej. Sáusznie rozumując, Īe dla tak postawionego zadania, ani jedno ani drugie nie ma Īadnego znaczenia oprócz czysto formalnego.

Maskarada Czy wobec tego, dla wprowadzenia hycla potrzebna byáa caáa ta maskarada z ustawą o ochronie zwierząt i "zapewnianiem opieki" przez gminy? Obáudne sformuáowania ustawy byáy niewątpliwie potrzebne. TreĞü art. 11, a zwáaszcza Rozporządzenie o wyáapywaniu z 1998 r. wywoáaáy oburzenie i protesty wielu Ğrodowisk, które sáusznie spodziewaáy siĊ po nim barbarzyĔstwa. Minister zmuszony byá táumaczyü siĊ na áamach prasy a Rzecznik MSWiA ogáosiá nawet list otwarty, w którym stwierdza, Īe wyáapywanie zwierząt moĪe byü traktowane jedynie jako Ğrodek umoĪliwiający zapewnienie bezdomnym zwierzĊtom opieki w schronisku (...). Zasadniczym nieporozumieniem jest twierdzenie, Īe rozporządzenie MSWiA nakazuje gminom wyáapywanie bezdomnych zwierząt, i to bez wzglĊdu na realne moĪliwoĞci zapewnienia im opieki. Uprawiana przez urzĊdników publicystyka nie znajduje jednak pokrycia ani w gramatycznej wykáadni przepisów, ani ich praktycznym stosowaniu. Ostatecznym dowodem premedytacji wáadz byá los propozycji zmiany art. 11 ustawy o ochronie zwierząt, przy okazji jej nowelizacji w 2002 roku. Po kilku latach praktycznych doĞwiadczeĔ z hyclem, pojawiáa siĊ propozycja logicznego sformuáowania tego artykuáu i skorygowania w ten sposób caáego mechanizmu na samej górze: "Zapewnienie opieki bezdomnym zwierzĊtom, w szczególnoĞci poprzez utrzymywanie schronisk oraz humanitarne wyáapywanie tych zwierząt naleĪy do zadaĔ wáasnych gmin."

Zmiana ta nie przeszáa. W cytowanym poniĪej fragmencie stenogramu z dyskusji senackiej nad tą propozycją, zachowaáo siĊ jasne sformuáowanie koncepcji "wyáapywanie – tak, schroniska – nie". Senatorowie Rzeczypospolitej potwierdzili, Īe gminy mają zwierzĊta wyáapywaü, a za opiekĊ nad nimi niech páacą ci, którzy uwaĪają, Īe nie naleĪy ich potem pokątnie likwidowaü.

4

W dniu 21.06.2002 Senacka Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi, po wysáuchaniu wielu Īalów i postulatów ze strony przedstawicieli organizacji ochrony zwierząt, rozstrzygaáa o stanowisku wobec propozycji zmiany art. 11 ustawy o ochronie zwierząt. Obradowaáa juĪ we wáasnym gronie tzn. tylko z udziaáem przedstawicieli rządu.

(...) Senator Marian Kozáowski: Strona 6, art. 11. Pojawiáy siĊ uwagi, Īe zapewnianie opieki bezdomnym zwierzĊtom i ich humanitarne wyáapywanie oraz utrzymywanie schronisk naleĪy do zadaĔ wáasnych gmin. (Gáos z sali: NaleĪy do czego?) (Przewodniczący Jerzy PieniąĪek: Do zadaĔ wáasnych gmin. Po prostu trochĊ to poprawimy.) Chodzi o to, Īe zapewnianie opieki bezdomnym zwierzĊtom, ich humanitarne wyáapywanie oraz utrzymywanie schronisk naleĪy do zadaĔ wáasnych gmin. Przewodniczący Jerzy PieniąĪek: Zapewnienie opieki bezdomnym zwierzĊtom to zapewnienie opieki. Pojawia siĊ pytanie, co to jest humanitarne wyáapywanie? (Senator Marian Kozáowski: Taki byá wniosek.) Wiem, byá taki wniosek. Jest pytanie, czy wchodzimy w to? Gminy zaraz nam powiedzą: dajcie na to pieniądze. Senator Andrzej Anulewicz: Panie Przewodniczący, trudno byáoby przypisaü samorządom zadanie utrzymywania schronisk. Jestem pod wraĪeniem tej dyskusji. Z jednej strony cieszĊ siĊ, Īe mamy tyle ugrupowaĔ dziaáających na rzecz ochrony zwierząt, ale z drugiej strony wydaje mi siĊ, Īe ci ludzie mogliby zrobiü o wiele wiĊcej. UwaĪam, Īe przypisanie samorządom zadania utrzymywania schronisk byáoby dzisiaj niewáaĞciwe. Przewodniczący Jerzy PieniąĪek: DziĊkujĊ. ProszĊ bardzo. ZastĊpca Dyrektora Departamentu Produkcji ZwierzĊcej i Weterynarii w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Piotr Jakubowski: DziĊkujĊ. Panie Senatorze, wniosek o identycznej treĞci pojawiá siĊ w trakcie prac komisji sejmowej i zostaá odrzucony z nastĊpujących przyczyn. Dodanie takiego zapisu naáoĪyáoby na kaĪdą gminĊ obowiązek utrzymywania schroniska, a jednoczeĞnie zdjĊáoby caáą odpowiedzialnoĞü z organizacji ekologicznych. Przewodniczący Jerzy PieniąĪek: Pani Sekretarz, proszĊ zapisaü argumentacjĊ dla pana profesora Kozáowskiego. (Senator Marian Kozáowski: Zostawiamy bez zmian?) (Gáos z sali: Bez zmian.) Zostawiamy. WidzĊ, Īe jest zgoda, ale potrzebna jest argumentacja, która pozwoli stwierdziü, Īe wniosek, który wpáynąá i który powaĪnie rozwaĪaliĞmy, zostaá oprotestowany przez samorządy. (...) ħródáo: "Senat RP. Zapis stenograficzny (301) 18. posiedzenie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi w dniu 21 czerwca 2002 r."

5

Przegląd uchwaá rad gminnych o wyáapywaniu bezdomnych zwierząt W myĞl ustawy o ochronie zwierząt, podjĊcie wyáapywania bezdomnych musi byü poprzedzone uchwaáą rady gminy, która równieĪ ma "rozstrzygaü o dalszym postĊpowaniu" z nimi (art. 11, ust. 3). Ramy tego dalszego postĊpowania wyznacza ustawowy zakaz nieuzasadnionego zabijania (art. 6, ust 1) oraz nakaz kierowania zwierząt do schronisk (Rozporządzenie o wyáapywaniu) gdzie mają ze strony gmin "zapewnioną opiekĊ". W wiĊkszoĞci wypadków gminy zlecają wyáapywanie bez podejmowania takich uchwaá. Te zaĞ, które je podejmują, stają przed zadaniem takiego ich sformuáowania, by ustawowe zadanie "zapewnienia opieki oraz wyáapywania" przeáoĪyü na zwykáe dziaáanie hycla, który wyáapuje zwierzĊta i czyni z nimi cokolwiek, co nie obciąĪa dalej budĪetów gmin. PrzeĞledzenie treĞci 337 uchwaá rad gminnych z lat 2001-2003 pozwala stwierdziü, Īe przytáaczająca wiĊkszoĞü z nich sáuĪy omijaniu prawa. Zarówno wprost jak i wikáając siĊ w sprzecznoĞci, niedomówienia i niekonsekwencje. Godnym najwyĪszego ubolewania jest fakt, Īe prawie poáowa tych uchwaá (43%) powoáuje siĊ na pozytywną opiniĊ o nich ze strony Towarzystwa Opieki nad ZwierzĊtami lub podobnej organizacji spoáecznej. WyróĪniliĞmy szereg typowych zarzutów jakie moĪna stawiaü nieomal wszystkim tym uchwaáom. Cytujemy przykáadowe sformuáowania podając nazwĊ gminy i symbol literowy województwa.

Nie rozstrzygają Uchwaáy nie rozstrzygają o dalszym postĊpowaniu ze zwierzĊtami, choü po to mają byü podejmowane w myĞl ustawy o ochronie zwierząt (art. 11, ust. 3). Tylko 12% uchwaá wskazuje schronisko, w którym wyáapane zwierzĊta mają znaleĨü opiekĊ. Reszta pozostawia to do ustalenia wójtowi. W ten sposób, wymagana ustawą opinia na temat uchwaáy ze strony organizacji spoáecznej nie moĪe dotyczyü ani miejsca ani sposobu dalszego opiekowania siĊ zwierzĊtami, zatem ma charakter caákowicie blankietowy. Wskazanie w uchwale konkretnego schroniska nie rozstrzyga jeszcze o losie zwierząt. Tylko dwie uchwaáy zawierają jednoznaczne zobowiązanie gminy do finansowania bezterminowego utrzymywania wyáapanych zwierząt. Reszta uchwaá albo milczy na ten temat, albo zawiera zapisy, które takiemu zobowiązaniu przeczą lub je ograniczają.

Ograniczenie czasowe Niektóre uchwaáy stanowią wprost ograniczenie terminu przetrzymywania zwierząt, oczywiĞcie bez dopowiadania, co ma siĊ staü ze zwierzĊtami po tym terminie: PoznaĔ WP: przetrzymywanie przez okres 30-tu dni. Sobków SL: Bezdomne zwierzĊta bĊdą przetrzymywane w schronisku przez 14 dni Ozorków (gmina wiejska) LZ: ZwierzĊta po wyáapaniu umieszcza siĊ w schronisku dla zwierząt, gdzie są utrzymywane na koszt Gminy Ozorków przez okres 14 dni Ozorków (gmina miejska) LZ: ZwierzĊta po wyáapaniu umieszcza siĊ w schronisku dla zwierząt, gdzie są utrzymywane na koszt Gminy Miasta Ozorkowa przez okres 14 dni ĩmigród DS: W przypadku akcji wyáapywania bezdomnych zwierząt przetrzymywane bĊdą one w Schronisku przez okres 14 dni od zakoĔczenia akcji na koszt gminy. Wojcieszów DS: Bezdomne zwierzĊta po wyáapaniu bĊdą niezwáocznie przewoĪone do wskazanego schroniska i hotelowane tam na koszt gminy przez 14 dni. Pruszcz KP: ZwierzĊta po wyáapaniu umieszcza siĊ w schronisku dla zwierząt wskazanym przez gminĊ, gdzie utrzymywane są na koszt Gminy Pruszcz przez okres 14 dni.

7

Uwáaszczenie Innym sposobem uchylenia siĊ od opieki, jest przekazywanie ich "na wáasnoĞü" schroniska, w nadziei, Īe cokolwiek z nim siĊ stanie, nie bĊdzie juĪ obciąĪaü gminy. Jest to wyjĞcie sprytne, jednak ani gminy, ani schroniska dla zwierząt bezdomnych nie mogą byü ich "wáaĞcicielami" z mocy samej definicji bezdomnego zwierzĊcia. ĝwinoujĞcie ZP: Po upáywie 14 dni przetrzymywania zwierzĊcia w schronisku, zwierzĊ staje siĊ wáasnoĞcią schroniska. DĊbno ZP: ZwierzĊta wyáapane jako bezdomne bĊdą zwrócone po identyfikacji ustalonym wáaĞcicielom w terminie do 14 dni. Po tym terminie zwierzĊ przechodzi na wáasnoĞü schroniska. Stare Czarnowo ZP: Po okresie 14 dni pobytu zwierzĊcia w schronisku, w przypadku braku wáaĞciciela, zwierzĊ staje siĊ wáasnoĞcią schroniska. Jonkowo WM: ZwierzĊta nie odebrane ze Schroniska w terminie 14 dni od dnia przyjĊcia przechodzą na jego wáasnoĞü Knurów SL: Po tym okresie zwierzĊta pozostaną w dyspozycji schroniska. Czechowice-Dziedzice SL: Wyáapane bezdomne zwierzĊta, dla których nie istnieje moĪliwoĞü ustalenia wáaĞciciela po okresie 2 tygodni przechodzą na wáasnoĞü schroniska, w którym siĊ znajdują. Wizna, Miastkowo, Szumowo PL: W przypadku nie zgáoszenia siĊ wáaĞciciela w terminie 10 dni, zwierzĊ przechodzi na wáasnoĞü schroniska (...) Po upáywie terminu wyznaczonego w § 12 ust. 2 podmiot prowadzący schronisko rozstrzyga o dalszym postĊpowaniu z wyáapanymi zwierzĊtami bezdomnymi, informując o podjĊtych dziaáaniach wáaĞciwy organ wáadz miejscowych. SuraĪ, PoĞwiĊtne, Szepietowo, Suchowola, Czeremcha, àapy, Hajnówka PL: W przypadku nie zgáoszenia siĊ wáaĞciciela w terminie 10 dni zwierzĊ przechodzi na wáasnoĞü schroniska. Po upáywie terminu wskazanego w § 13 ust.2 [10 dni ] podmiot prowadzący schronisko rozstrzyga o dalszym postĊpowaniu z wyáapanymi zwierzĊtami bezdomnymi, informując o podjĊtych dziaáaniach wáaĞciwy organ wáadz miejscowych. Buczek LZ: ZwierzĊta, które nie zostaną odebrane ze schroniska przez wáaĞcicieli w ciągu 14 dni stają siĊ wáasnoĞcią schroniska

Uchylania siĊ od kosztów opieki i odpowiedzialnoĞci za uĞmiercanie zwierząt prowadzi do kuriozalnych postanowieĔ kilku gmin Podlasia. Gminy Wyszki i Juchnowiec KoĞcielny stosują do wyáapanych zwierząt przepisy o postĊpowaniu egzekucyjnym w administracji, zaĞ gmina SupraĞl traktuje je zgodnie z przepisami o rzeczach znalezionych. Wszystko to w nadziei, Īe w przepisach tych znajdzie siĊ podstawa do legalnej "likwidacji" niepotrzebnych zwierząt: SupraĞl PL: Przepisy art.183 i 187 Kodeksu Cywilnego oraz Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 czerwca 1966 r. w sprawie rzeczy znalezionych (Dz.U. Nr 22, poz. 141 oraz z 1991 r. Nr 36 poz. 156) stosuje siĊ odpowiednio.

Na podstawie wskazanych przepisów moĪna równieĪ oczekiwaü, Īe w SupraĞlu bezdomne zwierzĊta przechowywane są w skrzyniach, szafach i na wieszakach w zaplombowanych pomieszczeniach.

Lokalne kryteria uĞmiercania Kolejnym sposobem unikniĊcia bezterminowej opieki jest uchwalanie lokalnych kryteriów uĞmiercania zwierząt, niezgodnych z ustawą o ochronie zwierząt. Sáupia SL: ZwierzĊta bezdomne, a w szczególnoĞci psy bĊdą przetrzymywane w schronisku przez 14 dni od daty ich dostarczenia. Po terminie o którym mowa w pkt. 1 zwierzĊta bezdomne mogą byü sprzedane lub uĞpione. Dopuszczalne jest przeprowadzenie zabiegów uĞpienia bez odwoĪenia do schroniska na zwierzĊtach uznanych za agresywne powodujące zagroĪenie dla zdrowia lub Īycia ludzkiego oraz kalekich i nieuleczalnie chorych po stwierdzeniu takiej potrzeby przez Lekarza Weterynarii. Konstantynów LL: Akcja wyáapywania i eliminowania zwierząt oraz zapewnienie im opieki i godziwych warunków humanitarnych finansowana jest w caáoĞci z budĪetu Gminy Konstantynów. Leszno MZ: Dopuszczalne jest przeprowadzanie zabiegów eutanazji bez odwoĪenia do schroniska na zwierzĊtach niebezpiecznych dla otoczenia oraz nieuleczalnie chorych. Odrzywóá MZ: ZwierzĊta, u których lekarz weterynarii stwierdzi chorobĊ lub kalectwo powodujące cierpienie zwierzĊcia lub nadmierną agresywnoĞü powodującą zagroĪenie dla zdrowia lub Īycia ludzkiego zostaną poddane eutanazji w oparciu o orzeczenie lekarza weterynarii. UĞmiercenie zwierząt moĪe byü uzasadnione wyáącznie wzglĊdami humanitarnymi. JastrzĊbie Zdrój SL: Nieuleczalnie chore zwierzĊta zostaną poddane eutanazji po orzeczeniu lekarza weterynarii.

8

SkarĪysko KoĞcielne SL: Dopuszczalne jest uĞmiercanie wyáapanych zwierząt bez odwoĪenia do schroniska w nastĊpujących przypadkach: 1) nadmiernej agresywnoĞci zwierzĊcia powodującej bezpoĞrednie zagroĪenie dla Īycia ludzi, 2) koniecznoĞci zakoĔczenia cierpieĔ zwierzĊciu ciĊĪko rannemu, kalekiemu nieuleczalnie choremu, 3) koniecznoĞci wyeliminowania roznosicieli chorób zakaĨnych zwalczanych z urzĊdu. KrzyĪanów, Strzelce LZ: Dopuszcza w schronisku uĞmiercenie ze wzglĊdu na agresywnoĞü powodującą bezpoĞrednie zagroĪenie - po 15 dniowym okresie obserwacji. Uniejów LZ: Dopuszczalne jest przeprowadzenie zabiegów eutanazji bez odwoĪenia do schroniska na zwierzĊtach uznanych za agresywne i niebezpieczne dla otoczenia oraz kalekich i nieuleczalnie chorych. Biaáogard ZP: ZwierzĊta, u których lekarz weterynarii stwierdzi chorobĊ lub kalectwo powodujące cierpienie albo nadmierną agresywnoĞü, powodującą zagroĪenie dla zdrowia lub Īycia ludzkiego - mogą byü poddane eutanazji. Biaáa Piska WM: W schronisku dokonuje siĊ eutanazji na zwierzĊtach cierpiących i nie dających nadziei na powrót do normalnej egzystencji lub zwierząt agresywnych, które stanowią zagroĪenie dla czáowieka. Decyzje o eutanazji w kaĪdym przypadku podejmuje lekarz weterynarii. O losie zwierząt agresywnych decyduje wynik specjalnego testu, który przeprowadza wykwalifikowany trener. Kampinos MZ: Dopuszczalne jest przeprowadzenie zabiegów eutanazji bez odwoĪenia do schroniska na zwierzĊtach niebezpiecznych dla otoczenia oraz nieuleczalnie chorych.

Warto tu zwróciü uwagĊ na nawiązanie do art. 33 ust. 1 pkt. 4 ustawy o ochronie zwierząt, który zezwala na uĞmiercanie zwierząt z powodu nadmiernej agresywnoĞci, powodującej bezpoĞrednie zagroĪenie dla zdrowia lub Īycia ludzkiego, a takĪe dla zwierząt hodowlanych lub dziko Īyjących.

Brzmienie tego przepisu jest czĊsto przekáamywane przez opuszczanie sáowa bezpoĞrednie i w ten sposób sáuĪy jako pretekst do uĞmiercania zwierząt w schroniskach. Jest to bowiem sáowo kluczowe dla interpretacji przepisu. KaĪe ono rozumieü zagroĪenie sytuacyjnie, jako naruszenie zwykáego porządku rzeczy (np. tygrys zbiegáy z cyrku lub wĞciekáy wilk grasujący po wsi). Opuszczenie sáowa bezpoĞrednie pozwala interpretowaü agresjĊ podmiotowo, jako staáą cechĊ osobnika, który potencjalnie zagraĪa wszystkim wokoáo, niezaleĪnie od stosowanych normalnie zabezpieczeĔ. "BezpoĞrednie zagroĪenie" nie moĪe wystĊpowaü siĊ w ramach normalnego funkcjonowania schroniska, które jest zakáadem specjalnie do takich zagroĪeĔ przygotowanym, m.in. powinno byü wyposaĪone w specjalne pomieszczenia dla zwierząt agresywnych, odpowiednie Ğrodki techniczne, wykwalifikowany personel itd. JeĞli natomiast ten zapis ustawowy rozumieü jako dotyczący staáej cechy danego osobnika, potencjalnie groĨnej dla otoczenia, to stąd prosta droga do klasyfikowania zwierząt jako "agresywnych" i uĞmiercania ich z tego powodu.

Bezdomne czyli jakiekolwiek Uchwaáy rad gminnych ustalają wáasną, niezgodną z ustawą definicjĊ zwierząt bezdomnych. W definicji ustawowej zawarte jest zaáoĪenie, Īe zanim zwierzĊ zostanie uznane za bezdomne, podjĊte byáy usiáowania ustalenia wáaĞciciela lub opiekuna (art. 4, pkt. 16). BezdomnoĞü zwierzĊcia jest w istocie stanem naszej wiedzy o jego ewentualnym wáaĞcicielu lub opiekunie. Jest to wiĊc definicja zasadniczo inna od okreĞleĔ dotyczących samego zwierzĊcia, jak "waáĊsanie siĊ", "swobodne przemieszczanie siĊ" itp. ZaniemyĞl WP: WaáĊsające siĊ zwierzĊta na terenie gminy ZaniemyĞl podlegają wyáapywaniu. Zambrów PL: Wyáapywaniu podlegają zwierzĊta pozostawione bez opieki, agresywne i podejrzane o nosicielstwo chorób zakaĨnych. Uniejów LZ: ZwierzĊta, a w szczególnoĞci psy i koty, bĊdą wyáapywane po uprzednim stwierdzeniu przez upowaĪnione osoby, iĪ zwierzĊ pozostaje bez opieki, swobodnie przemieszcza siĊ, stwarzając zagroĪenie dla porządku publicznego. Stare Kurowo LS: Uchwala siĊ zasady i warunki wyáapywania zwierząt domowych lub gospodarskich zwanych dalej "zwierzĊtami bezdomnymi", które uciekáy, zabáąkaáy siĊ lub zostaáy porzucone przez czáowieka, a nie istnieje moĪliwoĞü ustalenia ich wáaĞciciela lub innej osoby, pod której opieką zwierzĊ dotąd pozostawaáo. W ciągu roku Gmina przystąpi do zorganizowania akcji wyáapywania bezdomnych zwierząt, w szczególnoĞci psów, które przebywają w miejscu publicznym bez opieki wáaĞciciela. Skaáa, Bukowo, Cheámiec MP: Psy biegające samopas lub pozostawione bez dozoru w miejscach publicznych traktowane bĊdą jako bezdomne. Nisko PK: Przez zwierzĊta bezdomne rozumie siĊ zwierzĊta domowe lub gospodarskie, które uciekáy, zabáąkaáy siĊ lub zostaáy porzucone przez czáowieka, a nie ma moĪliwoĞci ustalenia ich wáaĞciciela lub innej osoby, pod której opieką trwale dotąd pozostawaáy, a w szczególnoĞci za bezdomne bĊdą traktowane pozostające bez nadzoru wáaĞciciela psy zwolnione ze smyczy, które nie posiadają kagaĔca oraz znaczka identyfikacyjnego

9

znajdujące siĊ w miejscach publicznych oraz zwierzĊta pozostawione przez osoby samotne zmaráe, gdy nie ma osób bliskich i innych chĊtnych do zabrania zwierząt do dalszego chowu. Braniewo WM: ZwierzĊta przebywające w miejscach publicznych bez opieki osób zobowiązanych do sprawowania bezpoĞredniej kontroli nad nimi bĊdą traktowane jako bezpaĔskie i wyáapywane, a nastĊpnie umieszczane w Schronisku dla zwierząt. KoĞcian WP: Wyáapywaniem objĊte są zwierzĊta domowe, które uciekáy, zabáąkaáy siĊ lub zostaáy porzucone przez czáowieka, a nie istnieje moĪliwoĞü ustalenia ich wáaĞciciela lub inne osoby, pod której opieką zwierzĊta dotąd pozostawaáy. Wymienione w ust. 1 zwierzĊta, a w szczególnoĞci psy i koty, bĊdą wyáapywane po uprzednim stwierdzeniu przez funkcjonariusza StraĪy Miejskiej lub inne upowaĪnione osoby, iĪ zwierzĊ pozostaje bez opieki, swobodnie przemieszcza siĊ, stwarzając zagroĪenie dla porządku publicznego.

Do wyjątków naleĪą uchwaáy, które wyciągają wnioski z ustawowej definicji zwierząt bezdomnych: Jemielnica, Namysáów, Gorzów ĝląski, Gogolin OP: Przed wykonaniem wyáapywania tych zwierząt naleĪy wczeĞniej podjąü niezbĊdne kroki umoĪliwiające ustalenie faktycznych wáaĞcicieli zwierząt celem zobowiązania ich do zapewnienia schronienia i naleĪytej opieki.

Umieszczanie czyli utylizacja Te postanowienia uchwaá, które wyglądają na "rozstrzyganie o dalszym postĊpowaniu z nimi" (zwáaszcza pod wzglĊdem kosztów), operują pojĊciem "umieszczenia" i "kosztów umieszczenia" w schronisku. Wokóá tego pojĊcia konstruowane są teĪ zwykle umowy ze schroniskami. Tymczasem "umieszczenie" jest – wedle Rozporządzenia o wyáapywaniu – czĊĞcią samego wyáapywania (jednym z dwóch "dziaáaĔ w zakresie wyáapywania" – § 4, pkt. 2). Rozdzielenie kosztów "wyáapywania" i "umieszczania" sprawia, Īe "dalsze postĊpowanie" zostaje sprowadzone do samego wyáapywania, a koszty dalszego utrzymywania znikają. Dlatego "koszty umieszczenia" – to po prostu koszty utylizacji po wyáapaniu i zrozumiaáe, Īe liczone są w formie jednorazowej stawki od sztuki. Tej wáaĞnie stawki dotyczą zwykle przetargi i umowy z hyclem i/lub schroniskiem. Nieliczne umowy o rzeczywiste zapewnienie opieki w schronisku operują stawką dzienną lub miesiĊczną rozliczaną na podstawie ewidencji zwierząt. DzierĪoniów DS, Waábrzych DS: Koszt umieszczenia zwierząt w schronisku, co do których nie ustalono wáaĞciciela, pokrywane bĊdą z budĪetu Gminy. Osielsko KP: W przypadku umieszczenia zwierzĊcia w schronisku dla zwierząt koszty przeprowadzenia wyáapywania, przewiezienia i umieszczenia zwierząt w schronisku pokrywa Gmina Osielsko. Rewal ZP: Ustala siĊ wysokoĞü opáat: 1. Za umieszczenie zwierzĊcia w schronisku: a) 200,- zá - za kaĪde przyjĊte do schroniska zwierzĊ, b) 300,- zá - dopáata w przypadku nieodebrania zwierzĊcia po okresie 15 dniowej kwarantanny. 2. Za schwytanie zwierzĊcia: a) 100,- zá - za kaĪde schwytane zwierzĊ

Ochrona przed zwierzĊtami Podejmując uchwaáy przewidziane prawem o ochronie zwierząt, rady gmin mają zwykle na myĞli zadanie ochrony przed bezdomnymi zwierzĊtami przewidzianego ustawą o utrzymaniu czystoĞci i porządku w gminach i czĊsto nie skrywają takiego rozumienia zadania "zapewniania opieki". Wieliczki WM: Wyáapywanie bezdomnych zwierząt na terenie gminy ma charakter okresowy i odbywaü siĊ bĊdzie stosownie do napáywających od mieszkaĔców informacji o potencjalnym zagroĪeniu bezpieczeĔstwa ze strony bezdomnych zwierząt Wojcieszów DS: Wyáapywanie zwierząt bezdomnych zlecane bĊdzie podmiotowi gospodarczemu posiadającemu zezwolenie na prowadzenie dziaáalnoĞci ochronnej przed bezdomnymi zwierzĊtami. Bystrzyca Káodzka DS: zezwolenie na prowadzenie dziaáalnoĞci ochronnej nad bezdomnymi zwierzĊtami. Skaáa MP: Rafaá Paáka zam. Olkusz ul. Sikorka 91 - prowadzący dziaáalnoĞü gospodarczą w zakresie ochrony przed bezdomnymi zwierzĊtami Puáawy LL: Mając na uwadze bezpieczeĔstwo osób zamieszkujących na terenie gminy - w związku z zagroĪeniem wynikającym ze strony bezdomnych zwierząt a w szczególnoĞci bezpaĔskich psów - postanawia o wyáapywaniu ich i umieszczaniu w schronisku dla bezdomnych psów.

10

Schroniska dla bezdomnych zwierząt Co to są schroniska? Schroniskami dla zwierząt nazywane są zakáady róĪniące siĊ znacznie pod kaĪdym wzglĊdem, oprócz tego jednego, Īe gromadzą bezdomne zwierzĊta. Gáówny Lekarz Weterynarii rejestruje ponad 140 schronisk. PrzeciĊtnie jedno na 17,5 gmin i 2,7 powiatu. Nieznana jest liczba "prywatnych" miejsc gromadzenia bezdomnych zwierząt, z osobistych motywów i zwykle bez pomocy ze strony wáadz i otoczenia. Pod wzglĊdem formalnym rozróĪniaü moĪna: ƒ zakáady budĪetowe lub prywatne, dziaáające na podstawie koncesji gminnych przewidzianych ustawą o zachowaniu czystoĞci i porządku w gminach; ƒ zakáady prowadzone przez organizacje spoáeczne na podstawie ustawy o ochronie zwierząt; ƒ zakáady dziaáające na jeszcze innej podstawie (np. statut jednostki budĪetowej miasta); ƒ przedsiĊwziĊcia pozbawione szczególnej podstawy prawnej; Pod wzglĊdem sposobu finansowania: ƒ zakáady budĪetowe lub naleĪące do gminnych przedsiĊbiorstw (zakáadów gospodarki komunalnej itp.); ƒ zakáady finansujące siĊ na podstawie umów z gminami; ƒ zakáady finansujące siĊ z pozabudĪetowych Ĩródeá; Pod wzglĊdem administrowania: ƒ prowadzone przez wáaĞciciela schroniska ƒ powierzone do prowadzenia innemu podmiotowi (np. przedsiĊbiorcy lub organizacji spoáecznej) O wiele istotniejsze z punktu widzenia problemu bezdomnych zwierząt są kryteria merytoryczne prowadzonej przez nie dziaáalnoĞci. 1. Wyáapywanie lub przyjmowanie zwierząt z wyáapywania – w rozumieniu Rozporządzenia w sprawie zasad i warunków wyáapywania bezdomnych zwierząt. Z reguáy jest to związane z wynagrodzeniem od sztuki zwierzĊcia, páatnym z góry, i ustalane w corocznych umowach z gminami, zawieranych w drodze przetargów. Wyáapane psy bywają transportowane na znaczne odlegáoĞci. Poza staáymi umowami zawierane są takĪe doraĨne transakcje, zwáaszcza z mniejszymi gminami. Oprócz wyjątkowych umów, ten sposób rozliczeĔ zdejmuje odpowiedzialnoĞü z gmin za opiekĊ nad bezdomnymi zwierzĊtami, tzn. gmina nie interesuje siĊ juĪ losem zwierząt umieszczonych w schronisku, a czasem nawet nie wie dokąd wyáapane zwierzĊta trafiáy, bo "opáata schroniskowa" bywa wkalkulowana w opáatĊ dla hycla. Taki sposób dziaáania moĪna nazwaü komercyjnym, co nie znaczy, Īe dotyczy tylko schronisk prywatnych. 2. Drugim wyraĨnym modelem są schroniska gminne, uzaleĪnione caákowicie od budĪetu gminy i przyjmujące zwierzĊta zasadniczo wyáącznie z wáasnego terenu. Nie wystĊpuje wtedy "wyáapywanie" i "umieszczanie" jako umowy handlowe. Tak dziaáają wszystkie schroniska obsáugujące najwiĊksze miasta a takĪe szereg maáych, starych schronisk gminnych. 3. Ostatnim kryterium, najtrudniej poddającym siĊ obiektywnym miarom, jest faktyczna rola zakáadu czyli jakoĞü opieki jaką zapewniają. WiĊkszoĞü schronisk peáni w róĪnym stopniu rolĊ zakáadów utylizacji, o czym wprost Ğwiadczyü moĪe odsetek zwierząt czynnie uĞmiercanych. W 2003 r. w Suwaákach i Tomaszowie przekraczaá on nawet 50% przyjĊtych zwierząt. Z caáą pewnoĞcią nie mieĞci siĊ to w legalnym kryterium uĞmiercania zwierząt, jakim jest "koniecznoĞü humanitarna". Wprawdzie nie sposób wyznaczyü jakiegoĞ limitu dla odsetka uzasadnionych uĞmierceĔ, ale nie jest to teĪ jedyna miara roli zakáadu. O utylizacji Ğwiadczy takĪe zaniechanie opieki wyraĪające siĊ odsetkiem zwierząt padáych i zbiegáych. Ten zaĞ moĪe wynikaü z braku leczenia oraz z zagryzania siĊ psów spowodowanego przepeánieniem, brakiem dozoru i záym stanem technicznym schroniska.

JakoĞü opieki schroniskowej Najprostszym syntetycznym wskaĨnikiem roli schroniska moĪe byü zatem suma zwierząt uĞmierconych, padáych i zbiegáych w stosunku do iloĞci przyjĊtych do schroniska w danym okresie. Nie jest to wskaĨnik doskonaáy ale umoĪliwia ogólne porównania poziomu opieki w róĪnych schroniskach w róĪnym czasie. Maksymalne wartoĞci tego wskaĨnika dla schronisk siĊgają 60-70%, Ğrednia krajowa wynosi 25%, ale z drugiej strony, wielu róĪnym schroniskom udaje siĊ utrzymaü go na poziomie poniĪej 10%. MoĪna zatem zaáoĪyü, Īe gdyby schroniska wypeániaáy skrupulatnie wszystkie wymogi opieki przewidziane przepisami o ochronie zwierząt i przepisami

11

weterynaryjnymi (wáaĞciwe warunki techniczne, brak przepeánienia, leczenie) wskaĨnik ten nie powinien przekraczaü 10%. WyĪszy moĪe Ğwiadczyü o róĪnym nasileniu braku opieki oznaczającym bierną lub czynną utylizacjĊ bezdomnych zwierząt. Porównanie schronisk pod wzglĊdem budĪetu, wielkoĞci i jakoĞci opieki wykazuje wielką skalĊ zróĪnicowania. Do tego brak jest wyraĨnego związku tych parametrów (moĪe oprócz ograniczenia wáaĞciwej opieki do maáych schronisk). MoĪna zatem przypuszczaü, Īe o funkcjonowaniu schronisk mniej decydują wzglĊdy materialne i obiektywne a bardziej subiektywne: organizacja, pomysá, wola urzĊdników i lokalnych spoáecznoĞci. JakoĞü opieki a budĪet schronisk JakoĞü opieki mierzona odsetkiem psów utraconych (tj. sumą uĞmierconych, padáych i zbiegáych) w stosunku do iloĞci psów przyjĊtych w roku. BudĪet schroniska w przeliczeniu na jednego przyjĊtego psa w roku 2003 lub 2004. Dane tylko z niektórych schronisk, dla których prawdopodobny budĪet moĪna byáo ustaliü (gáównie schronisk gminnych). Nie uwzglĊdniono schronisk przyjmujących mniej niĪ 50 psów rocznie.

% utraconych

100 90 80 70

SUWAàKI

TOMASZÓW

60

RADOM

50 àÓDZ LEGNICA

WàOCàAWEK MYSZKÓW AUGUSTOW

40 ELBLĄG RADOMSKO

PàOCK

30 20 WARSZAWA

10

SOKOàKA

OLSZTYN

TYCHY

àOMZA

EàK KETRZYN OSTROW -WLKP

0 0

250

500

FALENICA

750

záotych na 1 przyjĊtego psa

GIZYCKO

1000

1250

1500

1750

2000

Dla dziewiĊtnastu schronisk odsetek utraconych wynosiá poniĪej 10%: Bielsko-Biaáa, Eák, GiĪycko, Jarocin, JastrzĊbie Zdrój, KĊdzierzyn-KoĨle, KĊtrzyn, Konin, Laski, àomĪa, Olsztyn, Ostrów Wlkp., Rybnik, Sokóáka, Starogard Gd., Szczytno, Tychy, Wilkowice, W-wa Falenica, Zaczernie. Zestawienie przeczy przekonaniu, Īe poziom opieki związany jest z iloĞcią pieniĊdzy. Przyzwoity poziom opieki realizowany bywa za 200 zá (àomĪa) jak i 1.100 zá (Tychy) na jednego przyjĊtego psa. TakĪe ich eksterminacjĊ moĪna prowadziü za pieniądze maáe (200 zá w Tomaszowie) lub bardzo duĪe (1.778 w Augustowie).

12

JakoĞü opieki a wielkoĞü schronisk JakoĞü opieki mierzona odsetkiem psów utraconych (tj. sumą uĞmierconych, padáych i zbiegáych) w stosunku do iloĞci psów przyjĊtych w roku. WielkoĞü schroniska mierzona iloĞcią psów przyjĊtych w roku. Dane ze 115 schronisk przyjmujących powyĪej 50 psów rocznie, z roku 2003 lub 2004.

90 80

% utraconych

100

70

SUWAàKI

TOMASZÓW MAZ.

60

RADOM

50

àÓDZ

RUDA SL.

CZESTOCHOWA KATOWICE

40 30

BYDGOSZCZ

SZCZECIN TORUN WROCàAW

20 GDYNIA POZNAN

KRAKÓW

WARSZAWA

10 RYBNIK JASTRZEBIE KEDZIERZYN àOMĩA

0

0

500

BIELSKO-BIAàA

1000

psów przyjĊtych rocznie

1500

2000

2500

3000

3500

4000

Na podstawie tego zestawienia moĪna sądziü, Īe schroniska przyjmujące wiĊcej niĪ kilkaset zwierząt rocznie nie zapewniają normalnego poziomu opieki – i tu moĪna podejrzewaü istnienie związku przyczynowego. Niestety nie dziaáa on w drugą stronĊ – na przykáad Suwaáki, w których od lat trwa rekordowa eksterminacja zwierząt, są schroniskiem niewielkim. Jednak w liczbach bezwzglĊdnych prym w eksterminacji wiedzie àódĨ. RóĪnica jest teĪ w metodzie; maáe Suwaáki aktywnie uĞmiercają – w áódzkim molochu zwierzĊta zdane są w znacznym stopniu na wáasne konanie (uĞmiercone/padáe w Suwaákach – 142/6, w àodzi – 830/677).

13

Schroniska w duĪych miastach Porównanie niektórych danych dotyczących najwiĊkszych schronisk (przychód ponad 1.000 psów w 2003 r.) schronisko

rok

iloĞü psów przyjĊtych (szt.)

zapeánienie (%)

budĪet schroniska (zá.)

budĪet na jednego przyjĊtego psa (zá/szt.)

jakoĞü opieki (% utraconych)

àódĨ

2003

3.244

175

1.312.000

404

47

Szczecin

2003 2004

2.654 2.610

136 136

650.000 580.000

245 222

24 29

Warszawa

2003 2004

2.644 3.343

175 208

4.955.200 4.201.140

1.874 1.257

14 15

Wrocáaw

2003

2.561

152

1.162.400

454

24

Bydgoszcz

2003

2.426

175

855.063

352

38

Kraków

2003 2004

2.228 2.092

127 127

1.515.000 1.563.500

680 770

21 15

PoznaĔ

2003 2004

1.384 1.122

248 132

1.113.866 1.123.866

805 1.001

14 17

Katowice

2003

1.334

185

532.000

400

38

Gdynia

2003

1.172

383

355.800

304

18

ToruĔ

2003

1.125

117

440.000

391

29

CzĊstochowa

2003

1.002

102

540.000

539

43

Podstawowym problemem duĪych schronisk miejskich jest ich przepeánienie powodujące pogorszenie warunków bytowych zwierząt. Ma to szczególnie niszczące dziaáanie na psychikĊ psów, wskutek ograniczenia kontaktu z ludĨmi i wzajemnych walk. W przypadku kotów – gáównie przez ogniska chorób zakaĨnych. Pozostawianie tych zwierząt samym sobie w nadmiernym zagĊszczeniu skazuje je na degradacjĊ i wyniszczenie. Jego miarą moĪe byü statystyka zagryzieĔ psów, którą schroniska niechĊtnie udostĊpniają. Z ujawnionych protokoáów kontroli schroniska w Krakowie wynika, Īe przez 10 miesiĊcy 2003 roku zagryzáo siĊ tam 127 psów. Podobnie, na 15 psów miesiĊcznie, szacowana byáa liczba zagryzieĔ w schronisku w Warszawie w 2004 roku. Sytuacja przepeánienia determinuje praktykĊ leczenia i uĞmiercania zwierząt. Niektóre schroniska formalizują ją pod nazwą "polityki eutanazji" Polityka eutanazji Schronisko jest notorycznie przepeánione, tak jak wszystkie tego typu placówki w Polsce, przystosowane do pobytu 180 a utrzymujące Ğredni stan 240 psów. Przekroczenie tej magicznej liczby pociąga za sobą drastyczne konsekwencje w postaci dramatycznego wzrostu zagryzieĔ. Co moĪna zrobiü ? Przede wszystkim budowaü nowe boksy, remontowaü stare, stworzyü jak najwiĊcej miejsc bytowych dla psów. Ale Schronisko teĪ nie jest z gumy, ponadto tego typu inwestycje są kosztowne i dáugotrwaáe. KoniecznoĞcią staje siĊ wtedy humanitarna selekcja, przeprowadzana przez powoáywaną w przypadku wyjątkowej koniecznoĞci KomisjĊ Eutanazji. Selekcja obejmuje przede wszystkim zwierzĊta nadmiernie agresywne, te których dáugotrwaáy pobyt w Schronisku na tyle zmieniá psychikĊ, iĪ stają siĊ autokratycznymi przywódcami "stad" w tym grup eliminujących inne psy. Obejmuje takĪe zwierzĊta najbardziej fizycznie wyniszczone pobytem w Schronisku. Nieraz osoby pytające nas o to jak dáugo utrzymujemy psa przy Īyciu w Schronisku, są zdziwieni odpowiedzią, Īe tak dáugo jak dają sobie radĊ. strona WWW schroniska w Szczecinie Polityka eutanazji W Schronisku - w zgodzie z obowiązującym prawem i w poczuciu smutnego, ale koniecznego nakazu sumienia - wykonywane są zabiegi eutanazji czyli usypiania zwierząt: – nieuleczalnie i zakaĨnie chorych – agresywnych w stopniu nie rokującym poprawy – Ğlepych miotów DecyzjĊ o eutanazji w kaĪdym przypadku podejmuje lekarz weterynarii. O losie zwierząt wyjątkowo agresywnych stanowi wynik specjalnego testu, który przeprowadza wykwalifikowany treser. Humanitarna metoda stosowana przez lekarzy weterynarii pracujących w Ambulatorium gwarantuje, Īe usypiane z koniecznoĞci zwierzĊta nie cierpią. Pociecha niewielka, ale to naprawdĊ wszystko, co w sytuacjach ostatecznych moĪna dla nich zrobiü. strona WWW schroniska w Bydgoszczy

Polityka "eutanazji", pomijając wzglĊdy zasadnicze a takĪe niestosowny termin, jawnie zaprzecza opiekuĔczej roli schronisk. Trudno mówiü o jakiejkolwiek opiece tam, gdzie psy są wystawione na ryzyko zagryzieĔ, a sam pobyt wyniszcza je fizycznie, z czym dają sobie radĊ tylko"do czasu". Prawo nie precyzuje minimalnych warunków utrzymywania zwierząt domowych – jak to jest w stosunku do zwierząt gospodarskich – ale ogólne

14

normy zawarte w ustawie o ochronie zwierząt uznają za przestĊpstwo utrzymywanie ich w niewáaĞciwych warunkach bytowania, czy teĪ organizowanie walk zwierząt. Inne schroniska, jak np. w Krakowie i Warszawie, zasadniczo odĪegnują siĊ od "eutanazji" i nieco wiĊkszym kosztem finansowym utrzymują nieco niĪszą ĞmiertelnoĞü. Ma to ostatecznie ten efekt, Īe zwierzĊta umierają mniej komfortowo – padáych jest kilkakrotne wiĊcej niĪ uĞmierconych. Wyniszczanie przez przepeánienie wynika z zaáoĪenia Īe iloĞü przyjmowanych zwierząt nie podlega limitowaniu. Zatem schronisko musi odpowiednio zwiĊkszaü "przerób". Jest to zaáoĪenie wáaĞciwe dla komunalnego zadania "organizowania ochrony przed bezdomnymi zwierzĊtami" rozumianego wąsko jako usuwanie przeszkadzających zwierząt z terenu miasta w jakieĞ izolowane miejsce (art. 3, ust. 2, pkt. 5 ustawy o zachowaniu czystoĞci i porządku w gminach). Jest to zaáoĪenie sprzeczne zadaniem zapewniania bezdomnym zwierzĊtom opieki (art. 11 ust. 1 ustawy o ochronie zwierząt). Komunalne zadanie "zachowania czystoĞci i porządku" musi prowadziü do przepeánianiem schronisk o ile jest wyáącznym dziaáaniem wobec bezdomnych zwierząt podejmowanym przez gminy. Z tego samego powodu jest realizowane coraz mniej skutecznie i coraz wiĊkszymi nakáadami. UrzĊdnicy miejscy nie chcą jednak przyjmowaü do wiadomoĞci oczywistych przyczyn zjawiska bezdomnoĞci zwierząt, bo zajĊcie siĊ zapobieganiem bezdomnoĞci wymagaáo by od nich znacznego wysiáku organizacyjnego. Najwygodniej jest pozorowaü opiekĊ i liczyü na rosnącą adopcjĊ zwierząt. W duĪych miastach jest ona rzeczywiĞcie wysoka (w Krakowie w 2004 r. – 88% liczby przyjĊtych zwierząt). àatwoĞci nabycia zwierzĊcia towarzyszy jednak áatwoĞü pozbywania siĊ – schroniska stają siĊ elementem narastającego Īywioáowego obrotu zwierzĊtami domowymi, do spóáki z targowiskami i pokątnymi hodowlami. Taki Īywioá nieodpowiedzialnoĞci moĪe byü opanowany tylko przez dziaáania pomyĞlane cokolwiek szerzej niĪ doraĨna potrzeba usuwania przeszkadzających psów z ulic miast. Poza gáównym Ğrodkiem przeciwdziaáania bezdomnoĞci jakim jest powszechna sterylizacja zwierząt domowych, miasta muszą zacząü porządnie ewidencjonowaü zwierzĊta, publikowaü wykazy zgubionych-znalezionych, kontrolowaü adopcje i przyjmowaü do schronisk wyáącznie zwierzĊta faktycznie bezdomne, to znaczy po rzetelnym sprawdzeniu na miejscu okolicznoĞci braku opieki nad zwierzĊtami. Záa opieka i porzucanie zwierząt są czynami zabronionymi, które jednak – obok innych form znĊcania siĊ nad zwierzĊtami – praktycznie pozostają bezkarne. Bierne przyjmowanie wszystkich zwierząt do schronisk sprzyja tej bezkarnoĞci na nawet pomaga w popeánianiu przestĊpstw. Ochrona przed Īywioáem ludzkiej nieodpowiedzialnoĞci jest jedynym skutecznym i legalnym sposobem rozwiązywania problemu bezdomnych zwierząt. Trudno jednak o niej myĞleü, gdy przepisy prawa i rutyna urzĊdników same hoádują nieodpowiedzialnoĞci, traktując bezdomne zwierzĊta jak Īywioá natury, który naleĪy przede wszystkim usuwaü jak Ğnieg, báoto czy Ğmieci. Zmiana sposobu dziaáania warszawskiego schroniska Dane dotyczące 1998 roku pochodzą z Informacji o kontroli NIK, pozostaáe dane z raportów Inspekcji Weterynaryjnej, schroniska i UrzĊdu Miasta.

rok 1998

budĪet 1.400.000

budĪet na 1 stan psów przyjĊtego psa na koniec roku 280

przyjĊte

~ 600

~ 5.000 *

wydane ~ 2.600

uĞmiercone

padáe

~ 2.284

~ 345

1999 2000 2001

2.100.000

772

2002

1.671

850

2003

4.968.200

1.874

~ 800

2.644

2.177

89

254

2004

4.701.140

1.257

1.040

3.343

2.631

96

352

2005

10.702.000

*) w tym 1.166 psów z wyáapywania w 49 gminach: w realizacji staáych umów – 766 psów z 14 gmin, w trybie doraĨnym – 400 psów z 35 gmin. Jeszcze w 1998 roku warszawskie schronisko o pojemnoĞci 400 psów (obecnie 500) peániáo rolĊ duĪego zakáadu taniej, masowej utylizacji bezdomnych zwierząt dla Warszawy i województwa. W póĨniejszych latach nastąpiáa zmiana modelu dziaáania. Koncepcja usáug komunalnych zastąpiona zostaáa koncepcją "opiekuĔczą" – biernego gromadzenia coraz wiĊkszej liczby zwierząt, za coraz wiĊksze pieniądze z miasta. Najpierw uĞmiercano by nie przepeániaü, teraz przepeánia siĊ by nie uĞmiercaü. Warto odnotowaü, Īe na tym samym poziomie pozostaáa liczba zwierząt wydanych jak i padáych (z czego okoáo poáowĊ moĪna uznaü za zagryzione). Obie koncepcje równie dobrze realizują nadrzĊdne zadanie doraĨnego usuwania psów z miejsc publicznych i równie maáo mają wspólnego zarówno z opieką jak i rozwiązywaniem problemu bezdomnych zwierząt. Obie koncepcje prowadzą teĪ do áamania prawa.

15

Ewidencja zwierząt w schroniskach Schroniska zobowiązane są przepisami weterynaryjnymi do prowadzenia ewidencji zwierząt, w tym takĪe zawierającej dane osoby przekazującej zwierzĊ, osoby której przekazano zwierzĊ, ew. datĊ Ğmierci z podaniem przyczyny. Roczne dane iloĞciowe o przychodzie i rozchodzie zwierząt z poszczególnych schronisk zbierane są podczas wizytacji schronisk przez InspekcjĊ Weterynaryjną i sumowane przez Gáównego Lekarza Weterynarii. Liczby te nie są jednak nigdy konfrontowane z rzeczywistoĞcią, tzn. nie są oparte na inwentaryzacji. PrzyjĊta formuáa nadzoru nad schroniskami zakáada wpisywanie w raport z wizytacji stanu zwierząt sprzed ponad roku (jako początkowego) i sprzed miesiĊcy (jako koĔcowego dla raportowanego roku). Raporty z kolejnych lat nie nawiązują do siebie, tzn. stan początkowy dla danego roku niekoniecznie zgadza siĊ ze stanem koĔcowym dla poprzedniego. Dla usprawiedliwienia naleĪy powiedzieü, Īe Inspekcja Weterynaryjna nigdy nie stawiaáa sobie za cel prawdziwego ewidencjonowania bezdomnych zwierząt w skali kraju. W tej sytuacji schroniska przewaĪnie prowadzą ewidencjĊ na bardzo niskim poziomie albo nawet nie prowadzą jej w ogóle, zatem wiarygodnoĞü danych o losach zwierząt jest niska. Wskutek braku wymogu ciągáej ewidencji, niektóre duĪe schroniska miejskie tracą na przeáomie roku nawet po kilkaset psów. ZaĞ schroniska komercyjne rejestrują u siebie o poáowĊ mniej zwierząt niĪ te, za których wyáapanie zapáaciáy gminy. Dane przedstawione poniĪej pochodzą z raportów Inspekcji Weterynaryjnej, a niekiedy takĪe odpowiedzi schronisk i gmin na wniosek o udzielenie informacji publicznej. W poniĪszych tabelach zestawiono dane ewidencyjne psów w 145 schroniskach dla bezdomnych zwierząt dla poszczególnych województw w 2003 roku. Kategoria utracone obejmuje áącznie zbiegáe, padáe i uĞmiercone. Kategoria wydane obejmuje adoptowane, sprzedane i oddane wáaĞcicielom. stan w schronisku województwo

przyjĊte

wydane

utracone początek

koniec

zmiana

dolnoĞląskie

5.169

3.818

1.284

25%

876

943

+8%

kujawsko-pomorskie

5.237

3.381

1.886

36%

827

797

-4%

lubelskie

2.359

1.780

437

19%

795

937

+19%

lubuskie

1.302

1.031

285

22%

422

408

-4%

áódzkie

5.456

3.305

2.198

40%

1.325

1.278

-4%

maáopolskie

3.028

2.369

612

20%

772

819

+6%

mazowieckie

6.789

4.704

1.441

21%

4.208

4.852

+15%

opolskie

846

721

137

16%

166

154

-7%

podkarpackie

766

676

123

16%

817

784

-4%

podlaskie

1.833

1.246

542

30%

285

330

+16%

pomorskie

3.684

2.711

670

18%

1.029

1.332

+29%

10.698

7.830

2.893

27%

2.577

2.552

-1%

764

560

269

35%

169

104

-38%

warmiĔsko-mazurskie

2.039

1.640

318

16%

741

822

+11%

wielkopolskie

4.122

2.990

648

16%

1.568

2.052

+31%

zachodniopomorskie

3.686

2.665

856

23%

800

965

+21%

57.778

41.427

14.599

25%

17.377

19.129

+10%

Ğląskie ĞwiĊtokrzyskie

razem w 2003 r.

16

schronisko

Wrocáaw Legnica Waábrzych DzierĪoniów Jelenia Góra DáuĪyna Górna Nowa Ligota Bydgoszcz ToruĔ Wáocáawek WĊgrowo Inowrocáaw Brodnica Rozwarzyn

Lublin Nowodwór Biaáa Podlaska Puáawy ZamoĞü Cheám Krzesimów Zielona Góra Gorzów Wlkp. Laski àódĨ Tomaszów Maz. Pabianice WieluĔ Beáchatów Piotrków Tryb. Radomsko Kotliska Skierniewice àowicz Sieradz àĊczyca

okres

2003 ½ 2004 2003 2003 2003 ½ 2004 2003 2003 2003 2003 2003 2003 ½ 2004 2003 2003 2003 2003 ½ 2004 2003 2004 2003 2003 2004 2003 2004 2003 2003 2004 2003 2003 2004 2003 2003 2004 2003 2003 2003 2004 2003 2003 2004 2003 ½ 2004 2003 2004 2003 2004 2003 2003 2003 2004 2003

przyjĊte

wydane razem

adopt.

DOLNOĝLĄSKIE 2.561 1.986 1.269 979 853 396 576 483 396 344 214 169 384 326 362 262 37 21 KUJAWSKO-POMORSKIE 2.426 1.483 1.125 812 711 370 336 189 414 324 315 211 228 163 18 18 14 3 LUBELSKIE 864 713 894 734 463 358 328 204 348 271 266 175 313 179 226 186 132 120 195 213 80 24 LUBUSKIE 755 577 749 534 473 381 74 73 80 95 àÓDZKIE 3.244 1.699 550 225 336 279 249 353 298 261 317 288 299 202 279 191 248 254 370 226 126 88 124 100 100 79 140 107 95 59 80 65 65 61 61 45 20 8

17

utracone zwrot

30 37

razem %

uĞm.

padáe

zbieg

609 24 209 388 45 67 12 62 16 40 57 15 96 27 5

535 209 383 14 36

49 5 53 20

25 6

47 25 2

8 66 3

2 5 -

929 325 310 146 105 138 67 12 8

38 29 44

753 260 250 86 47 70 25 4 -

157 37 59 58 55 63 27 8

19 28 1 2 3 5 15 8 -

156 145 127 58 44 78 120 13 5 10 0

18 16

91

64

1

27 18 13 29 38 6 4 5

50 11 33 65 101 1 3 1 -

66 47 11 9 14 8 2 9 -

11 -

154 21 200 27 126 27 5 7 2 3

83 111 32 2 1

68 89 61 3 1

3 33 -

47 60 23 18 11 27 31 18

830 280 51 40 14 16 36 14 7 16 22 9 22 9 8 -

677 48 25 22 19 62 49 29 44 15 14 8 15 3 9 6

32 1 3 3 3 2 2 1 1 1 3 2 4 1 4

1.539 328 77 65 36 81 87 45 52 32 38 20 39 12 21 7 11 -

25 44 29

25 31 20 28 13 26 11 18

7

4 5 4 -

schronisko

Kraków Nowy Targ Olkusz

Tarnów

OĞwiĊcim Warszawa Radom Celestynów Józefów Woáomin Páock Kruszewo Krzyczki Korabiewice ĩyrardów Ostrów Maz. Sochaczew Chrcynno Pawáowo Siedlce Warszawa-Falenica Milanówek Wyszków Przysucha Biaáka Sokoáów Podl. WĊgrów Opole Kądzierzyn-KoĨle Nysa Zaczernie Mielec Orzechowce

okres

przyjĊte

2003 2004 2003 2004 2003 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2003

2.228 2.092 400 431 286 39 138 130 142 286 246 183 114

2003 2004 2003 2003 2003 2003 2003 ½ 2004 2004 2003 2003 2003 ½ 2004 2003 2003 2004 2003 2003 2003 2004 2003 2004 2003 2003 2004 2003 ½ 2004 2003 2003 2003

2.644 3.343 843 657 430 379 327 203 309 214 187 179 101 173 151 57 144 110 91 126 91 250 71 46 58 30 16 19 17 16

2003 2004 2003 2004 2003 ½2004

286 423 282 409 278 160

2003 2003 ½ 2004 2003

364 219 138 183

wydane razem

adopt.

MAàOPOLSKIE 1.761 1.833 309 287 200 28 26 114 114 109 106 131 127 247 225 236 214 144 113 99 99 MAZOWIECKIE 2.177 1.766 2.631 350 251 549 242 168 93 120 114 134 59 115 110 69 97 84 37 78 49 64 92 206 204 68 38 46 20 9 8 15 4 OPOLSKIE 271 342 248 347 202 114 PODKARPACKIE 338 175 117 163

18

utracone zwrot

2 3 4 22 22 31 411

6

5

2

razem %

uĞm.

padáe

zbieg

153 78 75 75 10 6 6 4 5 11 12 3

301 228 18 32 18 3 10 7 4 8 11 8 2

10 10 15 1 4 3 9 2 5 7

89 96 298 8 64 37 73

254 352 123 1 48 49 31

24 53 42 4 3 2 -

7 3 58 21 1 4 7 4 9

38 29 22 43 4 18 36 -

6 2 21 2 3 1

3 3 9 4 20 28 10 12 21 10 7 8 1 -

2 3 15 10 7 6 -

1 6 5 6 12 2 1 1

4 -

36 58 32 32 69 32

13 14 11 8 25

23 27 3 10 27 10

9 22 25 22 36 22

4 9 4 6 -

9 32 43 20 20 48 26

21 4 6 -

10 39 14 42

1 6

464 316 93 107 43 4 16 17 11 22 24 25 12

21 15 23 25 15

367 501 463 13 115 88 104 56 45 29 31 60 21 64 5 24 7 43 10

14 15 55

12 13 8 8 10 14 11

27 23 32 15

34

3 42 39

schronisko

okres

przyjĊte

wydane razem

adopt.

utracone zwrot

razem %

uĞm.

padáe

zbieg

PODLASKIE

Biaáystok àomĪa Suwaáki - miejskie

Suwaáki - B. Lauryn

2003 2003 2003 2003 2004 2003 2004 2003

Gdynia GdaĔsk Sáupsk Sopot LĊbork Chojnice Starogard Gd. Tczew

2003 2003 2003 2003 2003 2003 2003 2003

Katowice CzĊstochowa

2003 2003 2003 2004 2002 2003 2004 2002 2003 2004 2003 2004 2003 2004 2003 2003 2004 2003 2003 2004 2003 2004 2003 ½ 2004 2003 2003 2004 2003 ½ 2004 2003 2004 2003 2003 2003 2004

Sokóáka Augustów

Ruda ĝl. Sosnowiec Chorzów Zabrze Bytom Rybnik Gliwice Bielsko-Biaáa Mysáowice JastrzĊbie Zdrój Tychy Miedary Cieszyn Racibórz Tarnowskie Góry Myszków ĩywiec Wilkowice ĩory

Kielce SĊdziszów

2003 2004 2003 2004

968 408 227 132 133 88 81 10

676 338 63 119 108 50 54 POMORSKIE 1.172 777 797 543 597 469 316 217 246 209 172 215 156 183 198 158 142 ĝLĄSKIE 1.334 858 1.002 578 882 558 418 981 624 449 798 621 879 602 871 666 487 798 621 736 490 712 548 726 426 834 569 417 723 611 729 ? 634 545 550 544 756 665 416 182 407 322 429 399 352 330 347 322 251 170 163 ? 245 219 230 235 237 189 176 131 68 59 163 106 267 116 136 131 119 110 56 53 36 98 68 50 ĝWIĉTOKRZYSKIE 752 550 671 482 12 10 12 4

19

37

140 175

179

152

17 18

305 28 153 20 8 34 32 2

32 7 67 15 6 39 40

157 8 142 18 7 21 16 -

134 15 6 2 1 13 14 2

14 5 5 2 -

213 206 113 32 40 38 5 23

18 26 19 10 16 18 3 15

131 25 85 29 28 10 2 14

73 124 18 3 12 28 3 9

9 57 10 -

502 426 413 301 405 305 208 405 99 77 278 291 61 61 97 49 53 158 58 35 50 29 69 ? 24 16 48 26 7 60 115 24 8 3 4

38 43 47 31 51 35 24 20 13 11 38 35 8 8 15 9 7 38 14 8 14 8 27

428 249 277 205 268 268 107 268 70 43 201 191 10 10 27 31 30 106 24 9 36 21 38

74 173 76 86 42 32 82 42 18 18 74 85 51 51 58 17 21 52 34 26 11 6 28

4 60 10 5 5 19 5 11 16 3 15 12 1 2 3 2 3

10 7 20 15 39 43 18 7 5 4

18 8 23 15 2 9 44 10 4 3 4

6 8 25 5 30 43 14 2 -

6 5 21 28 2 -

267 36 158 24 2 8

141 81 2 8

126 77 -

-

schronisko

Elbląg Olsztyn Ostróda Szczytno GiĪycko KĊtrzyn Iáawa Eák Mrągowo Pisz Korsze PoznaĔ Piáa Kalisz JĊdrzejewo Konin SwarzĊdz Oborniki Ostrów Wlkp. Gniezno Jarocin ĝroda Wlkp. ĝrem Krotoszyn WrzeĞnia GostyĔ Puszczykowo Turek Krajenka RogoĨno Dopiewo Mosina Buk Sáupca

Szczecin Koszalin Stargard Szcz. Koáobrzeg ĝwinoujĞcie Charzyno

okres

2003 ½ 2004 2003 2004 2003 2003 2004 2003 2003 2003 2003 2003 2004 ½ 2004 2003 2003 2004 2003 2003 2003 2003 ½ 2004 2003 2003 2004 2003 2003 2004 2003 2003 2003 2003 2003 2004 2003 2004 2003 2004 2003 ½ 2004 2003 2004 2003 2003 2003 2003 2003 2003 2004 2003 2004 2003 2004 2003 2003 2003 2003

przyjĊte

wydane razem

adopt.

utracone zwrot

WARMIēSKO-MAZURSKIE 483 325 261 153 443 368 539 462 339 270 219 51 208 154 287 223 141 138 117 111 113 113 109 104 69 47 93 53 28 13 17 10 WIELKOPOLSKIE 1.384 978 700 278 1.122 933 365 288 347 219 340 256 331 273 202 164 298 165 177 128 102 71 176 154 139 118 143 124 113 83 73 55 66 45 60 60 51 22 159 117 92 25 50 47 43 39 49 18 23 20 31 26 20 13 22 19 31 26 12 9 10 4 10 4 10 4 6 2 2 3 11 10 ZACHODNIOPOMORSKIE 2.654 1.948 2.610 1.926 1.474 452 364 265 220 45 454 320 268 52 381 292 210 90 39 50 38 20

20

razem % 160 96 38 52 58 11 20 5 6 13 7 13 10 10 7

33

200 192 68 74 42 25 31 85 25 31 8 15 15 10 18 19 10 18 41 18 5 4 2 5 8 2 2 2 -

14 17 19 21 12 8

624 751 77 124 118 37 0 0

24 29 21 27 31 18

9 10 17 5 7 4 5 12 6 19 11

29 14 30 5 11 10 9 25 29 17 35 26

uĞm.

padáe

zbieg

80 51 17 19 16 5 1 3 10 3 2 5 4

65 43 14 24 36 6 13 4 2 7 7 7 5 2

15 2 7 9 6 5 2 1 3 3 1 1

85 70 12 56 25 14 23 29 11 16 6 8 4 7 15 5 4

115 122 56 15 17 11 9 55 9 7 1 7 11 10 11 4 5 4

3 1 5 8 1 10

16 2 2 1 2 1 2 2 2 -

2 3 1 3 7 -

2 -

493 553 41 53 15 28 -

130 190 33 71 78 9 -

1 8 3 25 -

Wyáapywanie psów na Mazowszu W województwie mazowieckim liczbĊ bezdomnych psów, którymi zajĊto siĊ za pieniądze gmin moĪna szacowaü w 2004 roku na okoáo 10.000. Dominująca rola przypada warszawskiemu schronisku "Na Paluchu", które z terenu Warszawy przyjĊáo 3.343 psów. Gminnych schronisk, przyjmujących zasadniczo tylko psy z terenu swoich gmin jest jeszcze kilkanaĞcie. W wiĊkszej skali dziaáają schroniska finansowane przez Radom, Páock, ĩyrardów, Sochaczew i Ciechanów. Niewielkie schroniska gminne prowadzą Wyszków, WĊgrów, Sokoáów, IáĪa i Przysucha. Szereg gmin polega na wáasnych prowizorycznych rozwiązaniach, albo zadawala siĊ wspóápracą z lokalną lecznicą weterynaryjną. Umowy i podmioty WiĊkszoĞü z 325 gmin województwa mazowieckiego nie zajmuje siĊ w ogóle problemem bezdomnych zwierząt. PoniĪsze dane dotyczą 75 gmin, które zlecają ich wyáapywanie i umieszczanie w zewnĊtrznych schroniskach, zawierając umowy handlowe. Stosuje siĊ trzy rozwiązania: ƒ umowy ze schroniskiem na wyáapanie psów z terenu gminy i przyjmowanie ich do siebie; ƒ umowy z hyclem na wyáapanie i osobno ze schroniskiem na przyjmowanie; ƒ umowy z samym hyclem, páatne za okazaniem potwierdzenia z jakiegoĞ schroniska lub bez takiego wymogu. Rynek wyáapywania i umieszczania bezdomnych psów Mazowsza obejmuje 14 schronisk, które w 2004 roku przyjĊáy odpáatnie ponad 4.000 psów. 1) NajwiĊkszy udziaá w tym miaáy komercyjne schroniska wyspecjalizowane w obsáudze gmin: ƒ Krzyczki – schronisko w Krzyczkach k/Nasielska (Fundacja "Eko-Fauna") ƒ Chrcynno – schronisko w Chrcynnie k/Nasielska (Fundacja "Centrum Ochrony ĝrodowiska") ƒ Ostrów Maz. – schronisko w Ostrowi Maz. (Sáawomir Suchta i Zygmunt Szabáowski) ƒ Woáomin – schronisko w Woáominie przy Lecznicy dla Zwierząt, Marek KlamczyĔski ƒ Kruszewo – schronisko w Kruszewie k/RóĪana (Firma Handlowo-Usáugowa "Canis" z OstroáĊki) ƒ WĊgrowo – schronisko koáo Grudziądza (Zakáad Usáug LeĞnych "Daniel") ƒ Nowodwór – schronisko w Nowodworze k/Lubartowa, Maágorzata Szumiáo ƒ Kotliska – schronisko "Przyjaciel" w Kotliskach k/Kutna, Zbigniew Moraczewski 2) Drugim odbiorcą byáy duĪe schroniska przyjmujące zwierzĊta takĪe nieodpáatnie: ƒ Korabiewice – schronisko w Korabiewicach, pow. ĩyrardów (Fundacja "NiedĨwiedĨ") ƒ Celestynów – schronisko w Celesytnowie k/Otwocka (Towarzystwo Opieki nad ZwierzĊtami) ƒ Józefów – schronisko w Józefowie k/Legionowa ("Fundacja dla Bezdomnych Zwierząt") 3) Odpáatnie przyjmowaáy zwierzĊta na zlecenia mazowieckich gmin takĪe gminne schroniska Radomia, Páocka, Kielc i Bydgoszczy. Usáugi samego wyáapywania Ğwiadczą podmioty, z których poáowa to lekarze weterynarii: Waldemar Grodecki, "Interwencyjne Odáawianie Zwierząt Dzikich i Udomowionych", Milanówek; Cezary Witeszczak, Lecznica dla Zwierząt "Fringilla", Serock; Stanisáaw Szymczyk, Specjalistyczna Lecznica Maáych Zwierząt, PáoĔsk; Leszek ĩurawski, Grójec, Targowisko Zwierząt w Sáomczynie; Agro-Pomarzany Pogotowie Weterynaryjne, Brwinów; Dominik Szostak, Warszawa; Zbigniew Kosacki, Lecznica dla zwierząt, Jabáonna; Hanna SzczĊsna, PrzedsiĊbiorstwo WielobranĪowe "Korona", MiĔsk Maz; Piotr Wrzeszcz - Firma Handlowo-Usáugowa "Astra", OstroáĊka; Zbigniew Jaworski, Báonie; Maágorzata Szmuráo, Pomiechówek; Bogdan ZieliĔski, Lecznica weterynaryjna, Warszawa; Wojciech SzymaĔski, Lecznica dla zwierząt, Warszawa; Grzegorz Gambin. Wyáapywaniem na swoim terenie zajmują siĊ teĪ gminne przedsiĊbiorstwa gospodarki komunalnej w Kozienicach, Mszczonowie, Przasnyszu, Siedlcach, Pionkach i Biaáobrzegach.

21

Wyáapywanie bezdomnych zwierząt na Mazowszu wg. danych z gmin gmina Biaáobrzegi

wyáapane przez

umieszczone w schronisku

ZUK Biaáobrzegi

Radom

2003

2004 7

8

Báonie

Krzyczki

Krzyczki

8

37

Brwinów

Agro-Pomarzany

Krzyczki

27

55

Czosnów

Krzyczki

Krzyczki

Garwolin

Szymczyk

Celestynów, Chrcynno,

40

26

Gostynin

Páock; Kotliska

Páock; Kotliska

2

22

Goworowo

Ostrów

Ostrów

5

Góra Kalwaria

Krzyczki

Krzyczki

Grodzisk

Gambin, Korabiewice

Korabiewice

?

371

Grójec

ĩurawski

???

?

?

Halinów

Szostak

Woáomin

49 50

28

50

Jabáonna

Kosacki

Józefów

JedliĔsk

ĩurawski ?

???

Józefów

Woáomin

Woáomin

Kampinos

Krzyczki

Krzyczki

Karczew

Szymczyk

Chrcynno, Celestynów

19

14

Kobyáka

Woáomin

Woáomin

43

54

Konstancin

Krzyczki

Krzyczki

Kozienice

GK Kozienice

Radom, Nowodwór

Legionowo

Chrcynno

Chrcynno

Leszno

Grodecki

Korabiewice

Lesznowola

Grodecki ?; Krzyczki

Korabiewice; Krzyczki

àochów

Ostrów

Ostrów

àomianki

Józefów

Józefów

àosice

Nowodwór

Nowodwór

Maków

Ostrów

Ostrów

Maákinia

Ostrów

Ostrów

Marki

Woáomin

Woáomin

Michaáowice

Grodecki

Korabiewice

Milanówek

Grodecki

Korabiewice, Krzyczki

8 34

21 12

24

40

114

202

84

106 55

70

36

3

1 36 5

4 18 62

50 93

198

128

84

65

MiĔsk m.

PGK MiĔsk

Bydgoszcz; Krzyczki

MiĔsk g.

Korona

Bydgoszcz / Krzyczki

23

Mogielnica

ĩurawski

???

52

Mszczonów

ZGKiM Mszczonów

Korabiewice

29

36

Nadarzyn

Grodecki

Korabiewice

83

155

Nasielsk

Chrcynno

Chrcynno

28 ?

?

NieporĊt

Witeszczak

Krzyczki, Chrcynno

110

118

Nowe Miasto

Kielce

Kielce

?

?

Nowy Dwór

Krzyczki

Krzyczki

100

83

Olszewo

Kruszewo

Kruszewo ?

OstroáĊka

Astra; Kruszewo

Ostrów, Kruszewo

168

230

Ostrów m

Ostrów

Ostrów

173

116

Ostrów g

Ostrów

Ostrów

30

30

Otwock

Szymczyk

Celestynów; Chrcynno

108

106

OĪarów

Jaworski, Agro-Pomarzany

Wáadysáawów, Krzyczki

22

5

42

gmina

wyáapane przez

umieszczone w schronisku

2003

Korabiewice

2004

Piastów

Grodecki

Pilawa

Szymczyk

Chrcynno, Celestynów

12

3

Pionki

MZUK Pionki

Radom

18

17

PáoĔsk m.

Szymczyk

Chrcynno, Celestynów

41

44

PáoĔsk w.

lek. wet.: ?

???

Szmuráo

Józefów

Podkowa LeĞ. Pomiechówek

21

?

Milanówek

PoĞwiĊtne

Woáomin

Woáomin

PraĪmów

ĩurawski

???

Pruszków

Grodecki

Korabiewice

30

6

9 82 3 20

114

139

Przasnysz m

ZGKiM Przasnysz

Ostrów

27

38

Puátusk

Krzyczki, Kruszewo

Krzyczki, Kruszewo

31

44

Radzymin

Woáomin

Woáomin

61

74

Raszyn

Agro-Pomarzany

Krzyczki, Warszawa

12

25

RóĪan

Ostrów; Kruszewo

Ostrów; Kruszewo

Serock

Witeszczak

Krzyczki; Chrcynno

Siedlce

PUK Siedlce

Sierpc

WĊgrowo

Skaryszew

6

18

114

140

Ostrów

13

27

WĊgrowo

23

40

Radom

Stanisáawów

Korona

Krzyczki

Sulejówek

Woáomin

Woáomin

Tarczyn

ĩurawski

???

Warka

ĩurawski

10 20 31

?

???, Krzyczki

49

55

64

Wiązowna

ZieliĔski, SzymaĔski, Szymczyk

Celestynów

12

21

Wieliszew

Krzyczki

Krzyczki

76

101

Wierzbica

?

Radom

Woáomin

Woáomin

Woáomin

129

128

Ząbki

Woáomin

Woáomin

?

25

Zielonka

Szostak

Celestynów

ĩabia Wola

Grodecki ?

Korabiewice

5

20 12

Bezdomne zwierzĊta przyjĊte do schronisk gminnych Mazowsza gmina

schronisko

2003

2004

Ciechanów

schronisko miejskie Pawáowo, w gm. Regimin

110

IáĪa

Edward Adamus - Biaáka 47, gm. IáĪa

19

17

Piaseczno

Lecznica "Anda", ul. Dáuga 8, Konstancin-Jeziorna

54

100

Páock

"Sita" - Páocka Gospodarka Komunalna, ul. Parowa 20

327

Przysucha

punkt zatrzymaĔ, baza PGKiM w Przysusze

Radom

schronisko miejskie prowadzone przez RTOZ, ul. Witosa 96

Siedlce

punkt zatrzymaĔ - Mirosáawa Kruk, ul. Poáudniowa 161

Sochaczew

schronisko miejskie "Azorek", KoĪuszki-Parcel 73

Sokoáów Podl.

schronisko miejskie, ul. Kosowska 75

m.st. Warszawa

schronisko miejskie "Na Paluchu", ul. Paluch 2, Warszawa

2.644

WĊgrów

schronisko miejskie prowadzone przez TOZ, kolonia Glinki

16

Wyszków

Marian PotĊga, ul. ZakrĊzie

46

ĩyrardów

schronisko miejskie, ul. Czysta 3, ĩyrardów

23

30 843 91

126

151

57

17

179

3.343

58

Dla ustalenia losu zwierząt wyáapywanych w 75 gminach Mazowsza konfrontowaliĞmy prawo lokalne (uchwaáy rad gminnych przewidziane ustawą o ochronie zwierząt) z informacją z urzĊdów gmin i z ewidencjĊ schronisk do których zwierzĊta miaáy trafiaü.

Uchwaáy rad gminnych Mazowsza Tylko 41 gmin Mazowsza podjĊáo uchwaáy o wyáapywaniu, z czego 37 faktycznie zlecaáo wyáapywanie. Tylko w 6 uchwaáach wskazane byáo schronisko do jakiego zwierzĊta mają byü dostarczone i tylko w 3 przypadkach byáo to aktualne w 2004 roku (gminy Goworowo, Maákinia i Sierpc). TreĞü uchwaá jest pozorna, bo nie okreĞla dalszego postĊpowania z wyáapanymi zwierzĊtami. Nawet jeĞli w uchwale z Brwinowa stwierdza siĊ, Īe "schronisko zapewnia bezdomnym zwierzĊtom, dla których nie znalazáo opiekuna, doĪywotnią opiekĊ...", to nie dotyczy to konkretnego schroniska, bo takiego nie wskazano. Umowa faktycznie zawarta przez Burmistrza ze schroniskiem w Krzyczkach mówi o jednorazowej opáacie 350 záotych od psa, páatnej z góry. W uchwale rady gminy Garbatka-Letnisko zapisano to lakonicznie: "dalsze postĊpowanie ze zwierzĊtami odbywaü siĊ bĊdzie zgodnie z regulaminem obowiązującym w schronisku, do którego zostaną dostarczone". Uchwaáa rady gminy Karczew przewiduje zawarcie umowy tylko z hyclem a nie ze schroniskiem. Inne uchwaáy wskazują na zabezpieczone w budĪecie gminy Ğrodki na wyáapywanie, nie wspominając o Ğrodkach na opiekĊ nad wyáapanymi zwierzĊtami. Na konsultacjĊ ich treĞci z Towarzystwem Opieki nad ZwierzĊtami powoáuje siĊ 15 uchwaá. W sumie, poáowa mazowieckich gmin zlecających wyáapywanie czyni to nielegalnie z powodu braku uchwaáy rady gminy, zaĞ druga poáowa nie zobowiązuje siĊ do finansowania bezterminowej opieki nad wyáapanymi zwierzĊtami. Porównanie liczby wyáapanych psów, o jakich poinformowaáy gminy, ze zbiorczymi danymi ewidencyjnymi schronisk, wykazaáo nieznany los setek psów kierowanych z kilkudziesiĊciu gmin do trzech najwiĊkszych schronisk komercyjnych, w Chrcynnie, Krzyczkach i Ostrowi Maz. Pierwsze porównanie dostĊpnych liczb wykazywaáo manko co najmniej 582 zwierząt. Los znacznie wiĊkszej liczby zwierząt jest wątpliwy przez to, Īe gminy nie wiedziaáy dokąd miaáy trafiü zwierzĊta, których wyáapanie opáacono (np. Karczew, NieporĊt, Pilawa, PáoĔsk) a takĪe przez to, Īe liczby z raportów Inspekcji Weterynaryjnej nie opieraáy siĊ na ewidencji schronisk. (Chrcynno, Ostrów) – nie wspominając juĪ o ich konfrontacji z rzeczywistoĞcią.

Chrcynno Schronisko w Chrcynnie, prowadzone przez FundacjĊ "Centrum Ochrony ĝrodowiska" z Nasielska, poáoĪone jest na terenie byáej jednostki wojskowej koáo Nasielska a jego pojemnoĞü oceniono na 78 psów. W 2003 i 2004 roku schronisko to samodzielnie obsáugiwaáo Legionowo i Nasielsk, przyjmowaáo psy od S. Szymczyka wyáapane w Garwolinie, Karczewie, Otwocku, Pilawie i PáoĔsku (dostarczane przez niego takĪe do schroniska w Celestynowie) oraz przyjmowaáo psy od C. Witeszczaka, wyáapane w NieporĊcie i Serocku (dostarczane przez niego takĪe do sąsiedniego schroniska w Krzyczkach k/Nasielska). Schronisko nie prowadziáo ewidencji zwierząt, wystawiaáo natomiast hyclom pokwitowania wpáat gotówkowych "za dostarczenie psów do schroniska" (podobnie czyni schronisko w Celestynowie). Na podstawie informacji z gmin udaáo siĊ ustaliü, Īe przez póátora roku do schroniska powinno byáo trafiü od 297 do 544 psów. Z raportu Inspekcji Weterynaryjnej i innych kontroli dokonywanych w schronisku wynikaáy liczby znacznie mniejsze – w sumie brakowaáo w tym okresie od 174 do 421 psów. Prokuratura Rejonowa w Puátusku, zawiadomiona o popeánieniu przestĊpstwa porzucenia zwierząt, nie podjĊáa siĊ wyjaĞniania losów zwierząt z powodu braku ich ewidencji, natomiast sam ów brak uznaáa za uchybienie, które zobowiązaáa siĊ wytknąü urzĊdnikom.

Krzyczki Schronisko w Krzyczkach k/Nasielska, o pojemnoĞci 350 miejsc, prowadzone przez FundacjĊ "Eko-Fauna" z Lorcina, dziaáaáo w tym czasie w szerszym zakresie, przyjmując psy z 19 gmin caáego województwa. Samodzielnie obsáugiwaáo Báonie, Czosnów, GórĊ KalwariĊ, Kampinos, Konstancin, LesznowolĊ, Nowy Dwór, Puátusk i Wieliszew. Przyjmowaáo psy wyáapane przez Agro-Pomarzany w Brwinowie, OĪarowie i Raszynie, przez C. Witeszczaka w Serocku i NieporĊcie, W. Grodeckiego w Milanówku, firmĊ "Korona" w Stanisáawowie

24

i gminie wiejskiej MiĔsk, przez PrzedsiĊbiorstwo Gospodarki Komunalnej w MiĔsku, a podobno takĪe przyjmowaáo psy od L. ĩurawskiego z Warki. Podsumowanie niepeánych danych z 13 gmin za 2003 rok – jakimi dysponowaliĞmy we wrzeĞniu 2004 – wykazywaáo na ponad 339 psów skierowanych do schroniska, wobec 214, których przyjĊcie raportuje Inspekcja Weterynaryjna. Prokuratura Rejonowa w Puátusku nie zakoĔczyáa jeszcze postĊpowania w tej sprawie. DziĞ szacujemy iloĞü przyjĊtych w 2003 roku psów na co najmniej 382. Obserwujmy teĪ, Īe w 2004 roku schronisko podwoiáo obroty w stosunku do poprzedniego roku.

Ostrów Mazowiecka Kolejne schronisko utrzymujące siĊ w umów z gminami znajduje siĊ w Ostrowi Mazowieckiej przy ul. Bąkówka, ma 110 miejsc i jest wáasnoĞcią S. Suchty i Z. Szabáowskiego. W 2003 roku schronisko przyjmowaáo psy z gminy miejskiej i wiejskiej Ostrów Maz., OstroáĊki, Przasnysza, Siedlec oraz niesprecyzowaną liczbĊ zwierząt z wielu innych gmin. Dane z gmin jakie mieliĞmy w paĨdzierniku 2004 mówiáy o 395 psach przyjĊtych w 2003 roku a dane ze schroniska – o 173. Dochodzenie Prokuratury Rejonowej w Ostrowi Maz. wyjaĞniáo tĊ róĪnicĊ nieporozumieniem, przy okazji wskazując na nieprawidáowoĞci w prowadzeniu dokumentacji. Inspektor z Powiatowego Inspektoratu Weterynaryjnej w Ostrowi zeznaá: "(...) Do moich obowiązków naleĪy m.in. kontrolowanie schroniska dla bezdomnych zwierząt w zakresie zgodnoĞci z wymaganiami weterynaryjnymi oraz dobrostanem. Kontrola w schronisku odbywa siĊ poprzez kontrolowanie dokumentacji. Zliczenie fizyczne wszystkich psów przebywających na terenie schroniska nie jest moĪliwe. Z mojej dokumentacji wynika, Īe wáaĞciciele schroniska podali przyjĊte psy jedynie z terenu gminy Ostrów i Maákinia i w tym zakresie prowadzona byáa kontrola."

WáaĞciciel schroniska stwierdziá: "(...) My nie posiadamy Īadnej dokumentacji potwierdzającej przyjĊcie psów (...) my im kwitowaliĞmy przyjĊcie zwierząt (...). DodajĊ, Īe tylko dla miasta i gminy Ostrów Maz. byá sporządzony roczny raport."

W trakcie dochodzenia zebrano takĪe stanowisko dostawców zwierząt: "Urząd Miasta Siedlce nie wie co staáo siĊ z przekazanymi zwierzĊtami. Zawarta ze Schroniskiem umowa nie okreĞla dalszego postĊpowania z dostarczonymi zwierzĊtami". "Urząd Miejski w Przasnyszu nie posiada informacji, co do dalszych losów przekazanych do schroniska psów. Kontrola pracy schroniska w Ostrowi Mazowieckiej nie leĪy w kompetencji UrzĊdu Miasta w Przasnyszu, ze wzglĊdu na to, Īe schronisko nie jest jednostką organizacyjną gminy Przasnysz."

Zadowolony z pracy schroniska byá wójt gminy Ostrów Mazowiecka: "Odáowione zwierzĊta przez schronisko nie wróciáy na miejsce, skąd je zabrano, poniewaĪ brak byáo takich sygnaáów od osób zgáaszających. Urząd Gminy nie kontroluje pracy schroniska, poniewaĪ poáoĪone jest w granicach miasta Ostrowi Mazowieckiej, ponadto upowaĪnione jednostki to: Inspekcja Weterynaryjna i Towarzystwo Opieki nad ZwierzĊtami."

Prokuratura nie odtworzyáa jednak Īadnego rachunku zwierząt, który pasowaá by zarówno do tezy o pominiĊciu psów z innych gmin w raporcie Inspekcji Weterynaryjnej jak i do liczby dostarczonych psów ujawnionych w trakcie dochodzenia. Ile rzeczywiĞcie psów przeszáo w 2003 roku przez schronisko w Ostrowi i co siĊ z nimi staáo – tego juĪ nie ma komu ustaliü. Najbardziej prawdopodobne jest, Īe rzeczywiĞcie ujawniono oficjalnie tylko psy przyjĊte z macierzystej gminy, ale wtedy trzeba by przyjąü, Īe przychód schroniska w 2003 siĊgaá aĪ 608 psów i pochodziá w znacznej mierze z nieujawnionych Ĩródeá.

ĩurawski Leszek ĩurawski z Grójca jest instytucją zastĊpującą schronisko. Wyáapuje zwierzĊta w Grójcu, JedliĔsku, Mogielnicy, PraĪmowie, Tarczynie i Warce W 2004 roku wyáapaá poza Grójcem 200 psów. Leszek ĩurawski dziaáa jako "Firma Usáugowo-Handlowa", jako "Garden Party – Zakáadanie i Konserwacja Placów Zieleni i Parków" oraz jako "Targowisko Zwierząt w Sáomczynie k/Grójca". ĩurawski wyáapuje psy w cenie od 125 do 150 záotych i – wedle jego oĞwiadczenia – oddaje je "do adopcji" na targowisku w Sáomczynie. Z Grójcem ĩurawski ma umowĊ ryczaátową i – jak stwierdza Komendant StraĪy Miejskiej – "w związku z tym gmina nie prowadzi ewidencji wyáapanych zwierząt". Gmina Warka ma umowĊ na przyjmowanie psów ze schroniskiem w Krzyczkach (po 300 zá/sztuka) ale wątpliwe, czy w tej sytuacji jest ona realizowana.

25

Wnioski JeĞli zwierzĊta bezpaĔskie są narastającym problemem a z drugiej strony pozbawione są w praktyce ochrony ze strony prawa, to dzieje siĊ tak nie ze wzglĊdu na brak przepisów lecz ze wzglĊdu na ich chuligaĔską jakoĞü i taką teĪ praktykĊ ich stosowania. Anachroniczne regulacje z 1961 roku, traktujące bezdomne zwierzĊta jak naturalny Īywioá nie zostaáy nigdy zastąpione nowszą, spójną koncepcją. Dlatego ich zaáoĪenia są wciąĪ Īywotne. Zmiany ustrojowe po 1989 roku, ustawa o ochronie zwierząt z 1997 roku oraz liczne zmiany prawne związane z wejĞciem do Unii Europejskiej w 2004 nie przyczyniaáy siĊ do porządkowania sytuacji w tej dziedzinie i sprawy zwierząt domowych pozostają pod wpáywem wielu rozbieĪnych regulacji prawnych. JeĞli tak musi pozostaü, to domagaü siĊ trzeba co najmniej usuniĊcia legislacyjnego bezprawia , przepisów sprzecznych wewnĊtrznie, sprzecznych z innymi ustawami oraz zapisów pozornych i beákotliwych.

Konieczne zmiany w przepisach prawa Ustawa o zachowaniu czystoĞci i porządku w gminach Z ustawy o zachowaniu czystoĞci i porządku w gminach muszą byü usuniĊte obecne tam przepisy dotyczące zwierząt bezdomnych i schronisk jako sprzeczne z ustawą o ochronie zwierząt. Art. 3, ust. 2, pkt 5 przewiduje, Īe gminy "organizują ochronĊ przed bezdomnymi zwierzĊtami na zasadach okreĞlonych w odrĊbnych przepisach". Jest to zadanie fikcyjne. ĩadnych takich przepisów nie wydano i zapewne nie zamierzano wydaü, bo trudno sobie wyobraziü dziaáania podejmowane wobec przedmiotu ochrony, czyli tych wszystkich ludzi i zwierząt, którym zwierzĊta bezdomne mogą zagraĪaü. BezpieczeĔstwa ludzi i zwierząt moĪe byü zapewniane tylko poprzez dziaáania, których przedmiotem są same bezdomne zwierzĊta. A wobec tak okreĞlonego przedmiotu, ów interes bezpieczeĔstwa zawiera siĊ caákowicie w zadaniu zapewnienia bezdomnym zwierzĊtom opieki, naáoĪonym na gminy ustawą o ochronie zwierząt. Rola ustawowego zapisu o "ochronie przed bezdomnymi zwierzĊtami" ogranicza siĊ do sugestii tĊpienia bezdomnych psów i kotów jako naturalnego Īywioáu, analogicznie do ochrony przed szczurami czy insektami. Przepis zawiera anachroniczne i prymitywne zaáoĪenie co do przyczyn tego zjawiska, co skutkuje potem nieskutecznymi sposobami przeciwdziaáania. Definicja bezdomnych zwierząt zawarta w ustawie o ochronie zwierząt trafnie okreĞla to zjawisko jako wynik braku opieki, czyli dziaáaĔ lub zaniechaĔ ludzi a nie wynik dziaáania siá natury. Do fikcyjnego zadnia gminy "ochrony przed bezdomnymi zwierzĊtami", przypisano caákiem konkretne usáugi gminne. Koncesjonowani przez gminĊ przedsiĊbiorcy mogą prowadziü dziaáalnoĞü w zakresie (art. 7, ust. 3): 3) ochrony przed bezdomnymi zwierzĊtami; 4) prowadzenia schronisk dla bezdomnych zwierząt, a takĪe grzebowisk i spalarni zwáok zwierzĊcych i ich czĊĞci. Wymagania wobec takich przedsiĊbiorców okreĞla wójt. Udzielając zezwolenia, wójt przyjmuje do wiadomoĞci "informacje o technologiach stosowanych lub przewidzianych do stosowania". Nic wiĊc nie stoi na przeszkodzie w swobodnym organizowaniu gminnego procederu tĊpienia bezdomnych zwierząt w ramach zadania "ochrony przed bezdomnymi zwierzĊtami". Tym bardziej, Īe zadania naáoĪone ustawą o zachowaniu czystoĞci i porządku są dla gminy obowiązkowe, w odróĪnieniu od nieobowiązkowego zadania "zapewniania im opieki" przewidzianego ustawą o ochronie zwierząt. Liczne szczegóáowe wymagania wobec koncesjonowanych przedsiĊbiorców, przewidziane ustawą o zachowaniu czystoĞci i porządku w gminach, albo nie mogą mieü zastosowania do bezdomnych zwierząt (np. zabiegi z zakresu ochrony Ğrodowiska) albo stosowane są do zwierząt na zasadzie analogii do usuwania nieczystoĞci staáych lub páynnych. Kluczową sprawą jest tu dokumentowanie takich usáug dla gminy, bo to jest podstawą rozliczeĔ z przedsiĊbiorcą. NajczĊĞciej przyjmuje siĊ, Īe usáuga "ochrony przed bezdomnymi zwierzĊtami" jest

27

wykonana w momencie gdy zakáad utylizacji (czyli schronisko) potwierdziáo fakt przyjĊcia bezdomnego zwierzĊcia. Co dalej dzieje siĊ ze zwierzĊciem, jest wewnĊtrzną sprawą "technologii" stosowanej przez schronisko. Gdy gmina najmuje osobnego hycla, otrzymuje on zlecenia na konkretne psy od urzĊdników gminnych, i opáacany jest na podstawie kwitu z jakiegoĞ schroniska Ğwiadczącego, Īe faktycznie zwierzĊ tam dostarczyá. W tym samym momencie powstaje naleĪnoĞü dla schroniska, nazywana "opáatą za umieszczenie" lub "za opiekĊ" albo po prostu "opáatą schroniskową". Jednorazowa páatnoĞü z góry powoduje, Īe racja ekonomiczna schroniska związana jest z szybkim ubytkiem zwierząt, natomiast ich przeĪywalnoĞü naleĪy zaliczyü do ryzyka ekonomicznego prowadzenia takiego przedsiĊbiorstwa. Za takim systemem rozliczeĔ stoi ustawa o gospodarce komunalnej oraz prawo zamówieĔ publicznych nakazujących gminie zlecaü usáugi, w tym "ochrony przed bezdomnymi zwierzĊtami", po najniĪszej cenie. Przetargi i umowy, realizowane w rocznym cyklu zdejmują z gmin odpowiedzialnoĞü za zwierzĊta umieszczone i opáacone w poprzednim okresie w innym schronisku. CzĊsto gminy w ogóle nie wiedzą dokąd dostarczono wyáapane zwierzĊta, bo "opáata schroniskowa" wkalkulowana zostaáa – co w tych warunkach jest logiczne – w naleĪnoĞü dla hycla. Dopóki prowadzenie schronisk pozostaje czĊĞcią gospodarki komunalnej, gminy nie mogą okreĞlaü na wáasną odpowiedzialnoĞü sposobu realizacji opieki nad zwierzĊtami w drodze prawa lokalnego – jak to przewiduje ustawa o ochronie zwierząt, ani teĪ opieka ta nie moĪe byü bezterminowa, jak to wynika z jej przepisów. Ustawa o ochronie zwierząt Zadanie gminy zapisane w art. 11, ust. 1 ustawy o ochronie zwierząt jako "zapewnianie opieki bezdomnym zwierzĊtom oraz ich wyáapywanie" jest nie do utrzymania jako niespójne z art. 1, ust. 1 tejĪe ustawy, nazywającym opieką ogólny stosunek do zwierząt. UĪyte sformuáowanie sugeruje, Īe "wyáapywanie" jest jakimĞ równolegáym do "opieki" sposobem traktowania bezdomnych zwierząt. Rozporządzenie przewiduje, Īe w rezultacie "wyáapywania" zwierzĊta mają trafiaü do "schronisk". Nic poza nazwą nie wskazuje, Īe są to miejsca sprawowania opieki. Raczej są to, przewidziane w ustawie o zachowaniu czystoĞci i porządku w gminach, zakáady utylizacji, speániające zadanie "ochrony przed" bezdomnymi zwierzĊtami. Art. 11, ust. 3 wymaga dla podjĊcia wyáapywania uchwaáy rady gminy. Uchwaáa taka jest równieĪ podstawą do "rozstrzygania o dalszym postĊpowaniu z tymi zwierzĊtami". PoniewaĪ "dalsze" oznacza w tym kontekĞcie "po wyáapaniu" wiĊc dotyczy to losów zwierząt umieszczonych w schroniskach. Nie jest jednak przesądzone, Īe rozstrzyganie to ma dotyczyü sposobów "zapewniania opieki". W sumie, z ustawy o ochronie zwierząt nie wynika jak gmina ma siĊ bezdomnymi zwierzĊtami opiekowaü, wynika natomiast, Īe ma je wyáapywaü i kierowaü do zakáadów utylizacji przewidzianych w przepisach o gospodarce komunalnej. Z powodu niedoboru schronisk reguáą jest, Īe zwierzĊta wyáapane w jednej gminie umieszczane są w schronisku w innej gminie. JeĞli przyjmowaü, Īe dalej są zwierzĊtami bezdomnymi – co wydaje siĊ oczywiste – to formalnie staje kwestia odpowiedzialnoĞci gminy wáaĞciwej dla poáoĪenia schroniska. JeĞli spory na tym tle nie wystĊpują, to wyáącznie dlatego, Īe zwierzĊta umieszczone w schroniskach traktowane są konsekwentnie jako odpad komunalny przetwarzany w danym zakáadzie, a nie przedmiot ciągáej opieki ze strony tej czy innej gminy. Art. 34a mówiący, Īe "Inspekcja Weterynaryjna sprawuje nadzór nad przestrzeganiem przepisów o ochronie zwierząt" sprowadza tĊ ustawĊ do rangi prawa branĪowego, a wzglĊdy ochrony zwierząt do wzglĊdów ochrony sanitarnej. UrzĊdnicy, a zwáaszcza prokuratorzy i policjanci nie poczuwają siĊ do stosowania jej przepisów, wskazując, Īe jest to domena Inspekcji Weterynaryjnej. Dla Inspekcji zaĞ, nadzór ten sprowadza siĊ do koncepcji "dziaáalnoĞci nadzorowanej" dostosowanej do ochrony sanitarnej szeroko pojĊtego rynku miĊsa. Prawo weterynaryjne odnosi siĊ do zwierząt domowych gáównie w aspekcie zagroĪenia wĞcieklizną i to byá gáówny powód zaliczenia prowadzenia schronisk do dziaáalnoĞci nadzorowanej. Inspekcja Weterynaryjna nie ma natomiast zadaĔ i Ğrodków w przedmiocie rozwiązywania problemu bezdomnych zwierząt ani ochrony zwierząt domowych. W efekcie Inspekcja Weterynaryjna monitoruje stan sanitarny schronisk, lecz nie egzekwuje norm dotyczących ewidencji, zagĊszczenia, zakresu leczenia i uĞmiercania. ZaĞ gáówny rozchód zwierząt ze schronisk, tzw. adopcje, w ogóle nie jest uregulowany prawem. Przepisy weterynaryjne W obecnym stanie prawnym jedynie przepisy sanitarno-weterynaryjne mówią coĞ bliĪej o dziaáaniu schronisk dla bezdomnych zwierząt. Wielokrotnie modyfikowane Rozporządzenie w sprawie szczegóáowych wymagaĔ weterynaryjnych dla prowadzenia schronisk dla zwierząt jest dziĞ luĨnym zbiorem doĞü wątpliwych zapisów.

28

Rozporządzenie wykracza poza wzglĊdy sanitarne i stawia takie wymagania porządkowe, jak wyodrĊbnienie pomieszczenia socjalnego, pomieszczenia do wydawania zwierząt lub tak logiczne jak to, Īe "pomieszczenia lub boksy dla zwierząt oddziela siĊ przegrodami". Wymóg posiadania "pomieszczenia dla zabiegów chirurgicznych" oznacza, Īe schronisko nie moĪe polegaü na wspóápracy z lecznicą dla zwierząt. Musi teĪ osobno samo zadbaü o utylizacjĊ zwáok nawet jeĞli Ğmierü nastĊpuje z reguáy w lecznicy. Opiekując siĊ gminnymi zwierzĊtami bezdomnymi nie moĪe korzystaü z ogólnej gminnej umowy z zakáadem utylizacji. Natomiast w sprawach ĞciĞle sanitarnych przepisy są maáo konkretne. Rozporządzenie w wersji z 1999 roku przewidywaáo odbywanie przez zwierzĊta 14-dniowej kwarantanny. W 2002 zmieniono to na sam wymóg posiadania wydzielonych pomieszczeĔ na kwarantannĊ – niezaleĪnie od pomieszczeĔ dla zwierząt chorych lub podejrzanych o chorobĊ. Brak jasnoĞci co do kwarantanny powoduje, Īe w schroniskach prowadzi siĊ – dla wygody – takĪe urzĊdową obserwacjĊ w kierunku wĞcieklizny, co moĪe mieü z fatalny skutek dla wszystkich zwierząt, gdyby podejrzenie siĊ potwierdziáo. Wbrew prawu, potrzebom i realiom, Rozporządzenie oparte jest na wizji schroniska jako duĪego zakáadu utylizacyjnego o masowym przerobie. Wymóg osobnego trzymania samic i samców, czyli skupiania samców razem, jest powodem zagryzania siĊ psów. Schronisko powinno byü wyposaĪanie w piec do spalania zwáok. Wprawdzie trudno znaleĨü schronisko, które posiada taki piec, ale moĪe wáaĞnie ochrona sąsiedztwa przed przewidywanym swądem palonych zwáok uzasadniaáa wymóg oddalenia schroniska co najmniej 300 metrów od domostw i miejsc uĪytecznoĞci publicznej. W 2004 roku odlegáoĞü ta zostaáa kompromisowo zmniejszona o poáowĊ, co Ğwiadczy wyáącznie o tym, Īe byá to i jest arbitralny wymóg nie poparty Īadnymi wymiernymi wzglĊdami sanitarnymi. (W kaĪdym razie w tej chwili moĪna masowo kremowaü padlinĊ juĪ 150 metrów od ludzkich siedzib). Brak jasnej koncepcji i stosownego uregulowania opieki nad bezdomnymi zwierzĊtami powoduje, Īe do gminnych moĪliwoĞci i potrzeb stosuje siĊ wymogi sanitarne jak dla duĪego zakáadu utylizacji. Wymóg posiadania 36-hektarowej dziaáki i utwardzonego terenu, skutecznie przez lata blokowaá powstawanie nowych schronisk gminnych. Nawet tam, gdzie bezdomnymi zwierzĊtami zajmowaáy siĊ gminne zakáady oczyszczania i konsekwentnie lokowaáy schroniska na terenie swoich wysypisk Ğmieci – byáo to nieprawidáowe pod wzglĊdem sanitarno-weterynaryjnym, gdyĪ do 2004 roku schroniska musiaáy byü lokowane w odlegáoĞci 300 m takĪe od wszelkich "zakáadów utylizacyjnych". W tych warunkach, zamiast rozwijania sieci maáych schronisk, wiele gmin musiaáo powstrzymywaü siĊ z inwestowaniem w nie. Dlatego wiele schronisk, powstaáych jeszcze w latach 60-tych, jeĞli w ogóle przetrwaáo to w katastrofalnym stanie. Fundusze na rozwiązywanie problemu bezdomnych zwierząt urzĊdnicy wolą wydawaü raczej na wyáapywanie i "umieszczanie" zwierząt w schroniskach komercyjnych poza gminą. W ten sposób jednak odcinają siĊ od wspóápracy z lokalną spoáecznoĞcią i wolontariuszami – ze znaczną stratą zarówno dla swoich budĪetów jak i dla zwierząt. Przepisy sanitarno-weterynaryjne odnoszące siĊ do obecnych "schronisk" – zakáadów o niesprecyzowanym celu i sposobach dziaáania, powinny byü zastąpione konkretnymi wymogami sanitarnymi dotyczącymi wszelkich wiĊkszych skupisk zwierząt domowych, bez przesądzania o sprawach do nich nie naleĪących, jak lokalizacja, pomieszczenia socjalne itp.

Czym zastąpiü hycla i schronisko? Rozwiązywanie problemu bezdomnych zwierząt wymaga przede wszystkim áadu prawnego, opartego na jakieĞ spójnej koncepcji. O wiele bardziej, niĪ dodatkowych pieniĊdzy czy specjalnych instytucji. Powrót do koncepcji z 1961 roku jest raczej wykluczony, zaĞ nowa ustawa o ochronie zwierząt z 1997 roku, zawierając cenne ogólniki, áadu tego nie stworzyáa a nawet pogáĊbiáa chaos. Zapobieganie Podstawowym i wáaĞciwym zadaniem organów paĔstwa nie jest bierna opieka lecz skuteczne rozwiązywanie problemu bezdomnych zwierząt. Jedynie w skali paĔstwa moĪna zrealizowaü program likwidowania nadpopulacji psów i kotów przez ogólnodostĊpną, bezpáatną ich sterylizacjĊ/kastracjĊ oraz uĞmiercanie Ğlepych miotów. Bez realizacji tego zadania, wszystko inne co organy paĔstwa robią lub mogą robiü, staje siĊ nieskuteczne i nader wątpliwe. Obecna ustawa o ochronie zwierząt przewiduje zaledwie moĪliwoĞü realizacji takich programów przez gminy. Po oĞmiu latach jej obowiązywania warto jednak uprzytomniü sobie, Īe w istniejących warunkach to nie dziaáa i nie bĊdzie dziaáaü. Ani pojedyĔcze gminy ani Īadni miáoĞnicy zwierząt nie zorganizują ograniczania páodnoĞci zwierząt domowych w skali masowej, zaĞ doraĨne wysiáki w tej mierze nie mogą przynieĞü zauwaĪalnego efektu. IloĞü bezdomnych zwierząt bĊdzie dalej szybko rosáa, wymuszając – jak to jest obecnie – coraz wyĪsze

29

nakáady na likwidowanie objawów tego zjawiska. Pytaniem jest, czy pieniądze te mają trafiaü, jak dotąd, do hycli i zakáadów utylizacji, czy teĪ byü kierowane na zapobieganie zjawisku. Dla ilustracji warto zauwaĪyü, Īe roczny budĪet warszawskiego schroniska w 2004 roku wystarczyá by na sterylizacjĊ/kastracjĊ dziesiĊciokrotnie wiĊkszej iloĞci psów niĪ schronisko przyjĊáo w ciągu tego roku, zaĞ budĪet na 2005 rok – obsáuĪyá by klientów schroniska dwadzieĞcia lat naprzód. Czy zatem jakaĞ porównywalna suma przeznaczana na zapobieganie nie spowodowaáa by rycháo znacznego i trwaáego spadku iloĞci zwierząt trafiających do schroniska? Do spoáecznie zorganizowanej akcji "Ogólnopolskiego Dnia Sterylizacji Zwierząt" (19 marca 2005) przystąpiáo ponad 350 lecznic weterynaryjnych ze 131 miejscowoĞci w Polsce. PaĔstwowy, ciągáy program sterylizacji znalazá by zapewne jeszcze wiĊksze zaplecze. To wáaĞnie prywatne lecznice, których tak wiele powstaáo w ostatnich latach, mogą byü oĞrodkami rozwoju innego modelu traktowania bezdomnych zwierząt niĪ ich urzĊdowe wyáapywanie do schronisk albo donikąd. MoĪna przyjąü, Īe sami lekarze weterynarii teĪ woleli by prowadziü przy lecznicach wáasne oĞrodki adopcyjne niĪ najmowaü siĊ jako hycle. Wykorzystanie tego potencjaáu zaleĪy jednak od inicjatywy paĔstwa. Zakáady opieki charytatywnej Paradoksem jest, Īe w ustawie o ochronie zwierząt, wĞród licznych kategorii i uĪytków na jakie podzielono traktowanie zwierząt (rolnictwo i przemysá miĊsny, áowiectwo, handel, transport, ochrona przyrody, nauka, rozrywka, itd.), zabrakáo jednego – opiekowania siĊ zwierzĊtami dla nich samych. PaĔstwo nie powinno byü organizacją charytatywną. Powinno natomiast tworzyü wyraĨne ramy prawne dla bezinteresownej dziaáalnoĞci opiekuĔczej jako równoprawnej i równowaĪnej z typowymi, uĪytkowymi sposobami traktowania zwierząt i chroniü taką dziaáalnoĞü przed naduĪyciami. Motyw pomocy zwierzĊtom i opieki nad nimi z tego tylko powodu, Īe jej potrzebują, jest dziĞ faktem spoáecznym i kulturowym, choü nie ma jednoznacznego wyrazu w jakiejĞ branĪy gospodarczej, w klasyfikacji towarów i usáug czy w instytucjach paĔstwa. JeĞli mimo to taka "branĪa" istnieje, to powinna znaleĨü swój wyraz wáaĞnie w ustawie o ochronie zwierząt. Nie wydaje siĊ to Īądaniem przesadnym, skoro ustawodawca mógá poĞwiĊciü caáy rozdziaá ustawy tak waĪkiej dziedzinie ludzkiej aktywnoĞci jak preparowanie zwáok zwierzĊcych. Do motywu opiekowania siĊ zwierzĊtami dla nich samych obecna ustawa jedynie nawiązuje w licznych odwoáaniach do "organizacji spoáecznych o statutowym celu ochrony zwierząt" i gminnym zadaniu "opieki" nad zwierzĊtami bezdomnymi. W obu przypadkach jest to jednak tylko sposób na wyrzucenie takiej dziaáalnoĞci poza zakres ustawowej regulacji i zaliczeniu bądĨ do sfery prywatnej aktywnoĞci bądĨ do gospodarki komunalnej. Ustawa o ochronie zwierząt powinna definiowaü zakres dziaáaĔ niekomercyjnej opieki nad zwierzĊtami motywowanej wyáącznie dobrem ich samych (nazywany tu umownie opieką charytatywną) i w tym celu regulowaü takie kwestie jak: ƒ opieka zastĊpcza a wáasnoĞü zwierząt (handel zwierzĊtami bezdomnymi, adopcja, stwierdzanie bezdomnoĞci zwierząt, a takĪe liczne przypadki zwierząt nie pasujących do definicji zwierząt bezdomnych jak zwierzĊta po zmaráych, miejskie koty piwniczne, itp.); ƒ miary opieki pozwalające na jej rozliczanie (np. przez jej czas, jej skutki) ƒ sprecyzowanie ustawowych wymogów co do leczenia i uĞmiercania; ƒ norm przejrzystoĞci sáuĪących zapewnieniu takim dziaáaniom publicznego zaufania; ƒ sposobu ewidencji zwierząt i kontroli ich losów; ƒ nadzoru nad taką dziaáalnoĞcią. W tym celu ustawa powinna definiowaü instytucjĊ "zakáadu opieki charytatywnej" oraz stanowiü paĔstwowy organ, który by taki status nadawaá i nadzorowaá speánianie jego wymogów. Status "zakáadu opieki charytatywnej" mogáo by mieü dowolne przedsiĊwziĊcie, niezaleĪnie od zakresu i skali dziaáania, podmiotu, formy prawnej czy Ĩródeá finansowania, o ile speániaáo by ustawowe wymogi. W szczególnoĞci zaĞ, istniejące schroniska dla zwierząt mogáy by zyskiwaü taki status w miarĊ jak przeksztaácaáy by siĊ z komunalnych zakáadów utylizacji w oĞrodki adopcji, pomocy weterynaryjnej i informacji. Status takich zakáadów mogáy by zyskiwaü takĪe lecznice weterynaryjne oraz dziaáania rozproszone, niosące pomoc zwierzĊtom tam gdzie one faktycznie przebywają. Opieka charytatywna powinna byü formalnie wyraĨnie oddzielona od zadaĔ ograniczania nadpopulacji, tym bardziej, Īe praktycznie dziaáania te towarzyszą sobie. Ograniczanie nadpopulacji powinno byü zadaniem publicznym obowiązkowo realizowanym przez jednostki samorządu terytorialnego. Opieka zaĞ jest osobistym

30

stosunkiem do konkretnych zwierząt domowych, naleĪącym do sfery wolnoĞci i odpowiedzialnoĞci obywateli i moĪe byü tylko wspierana lub zastĊpczo wykonywana przez organy paĔstwa. Obecnie jest na odwrót – ustawowe zadanie nosi kryptonim "opieki", zaĞ zapobieganie jest propagowane i finansowane przez miáoĞników zwierząt. Publiczne wsparcie dla zakáadów opieki mogáo by mieü zapewne róĪne formy, w tym dotacji dla organizacji dziaáających w zakresie zadaĔ poĪytku publicznego – tak jak to jest moĪliwe obecnie. Jednak sama zmiana formy prawnej podmiotu (organizacja spoáeczna zamiast przedsiĊbiorcy) i formy finansowania z budĪetu (konkursy wedle prawa o dziaáalnoĞci poĪytku publicznego zamiast przetargów wedle prawa o zamówieniach publicznych ) same nie wystarczą do odróĪnienia opieki zastĊpczej od utylizacji, a dziaáalnoĞci charytatywnej od gospodarki komunalnej. Kryterium ich rozróĪnienia leĪy w sprecyzowaniu pojĊcia opieki. Finansowanie opieki jako zadania publicznego dotyczyü moĪe tylko opieki zastĊpczej, wymiernej w czasie (utrzymywanie) lub skutkach (wyleczenie, doprowadzenie do adopcji). Nie moĪe byü zadaniem publicznym samo "prowadzenia schronisk", tak jak i finansowanie opieki nie moĪe sprowadzaü siĊ do opáaty "za umieszczenie" w nich zwierząt. JeĞli przetargi czy konkursy dotyczą niesprecyzowanej opieki za jednorazową stawkĊ z góry, to wygrywają je zakáady utylizacyjne. Natomiast konkursy o refundacjĊ kosztów doprowadzenia do adopcji mogą byü drogą do opustoszenia obecnych schronisk z rosnącego pogáowia maltretowanych w nich zwierząt. Konwencja WaĪną wskazówką co do kierunku zmian w prawie jest Europejska Konwencja Ochrony Zwierząt Domowych z 1987 roku, ratyfikowana dotąd przez 18 paĔstw europejskich, która niestety nie znalazáa odbicia w polskiej ustawie z 1997 r.. Przeszkodą w przyjĊciu Konwencji jest to samo, co przeszkadza rozwiązywaniu problemu bezdomnych zwierząt – resortowo-korporacyjny charakter polskiego prawa, jego niska jakoĞü i postĊpująca inflacja, stawiająca pod znakiem zapytania moĪliwoĞü realizacji jakiejkolwiek spójnej koncepcji traktowania zwierząt domowych. Mając w znacznym stopniu dekoracyjny charakter, przepisy polskiej ustawy są w wielu punktach zbieĪne z postanowieniami Konwencji, a w niektórych przypadkach przewidują nawet dalej idącą ich ochronĊ, np. brak moĪliwoĞci uĞmiercania zwierząt z powodu ich bezdomnoĞci. Jednak w trzech istotnych kwestiach prawo polskie nie pasuje do Konwencji: x

komercyjny chów, rozmnaĪanie i handel zwierzĊtami domowymi nie są uregulowane prawem;

x

brak jest przewidzianych Konwencją odpowiednich wáadz (competent authority / autorité compétente) koncesjonujących i nadzorujące handel, chów, rozmnaĪanie i opiekĊ schroniskową nad zwierzĊtami domowymi;

x

zakáady opieki nad zwierzĊtami (animal sanctuaries / refuges pour animaux) zdefiniowane są w Konwencji jako zakáady niedochodowe, podczas gdy w Polsce są to zakáady utylizacji w branĪy gospodarki komunalnej.

Zgodna z Konwencją regulacja dotyczyü by musiaáa szerokiego wachlarza spraw rejestracji zwierząt i podatku od psów, stowarzyszeĔ hodowców i pokątnych hodowli, targowisk gminnych, sklepów, handlu hurtowego i skupu, schronisk, hycli i wielu innych sposobów zarabiania na zwierzĊtach domowych.

31

Pismo Okólne Nr 48 Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 3 paĨdziernika 1961 r. L.dz. URT-IV/92/61 w sprawie uregulowania zagadnienia bezpaĔskich psów i kotów na terenie miast. W zaáączeniu przesyáam celem stosowania wytyczne regulujące zagadnienie bezpaĔskich psów i kotów na terenie miast. Zwracam uwagĊ, Īe w odniesieniu do psów i kotów chorych lub podejrzanych o wĞciekliznĊ mają zastosowanie przepisy rozporządzenia z dnia 22.VIII.1297 roku o zwalczaniu zaraĨliwych chorób zwierzĊcych (Dz. U. Nr 77 poz. 673) oraz rozporządzeĔ wykonawczych do tego rozporządzenia. MINISTER GOSPODARKI KOMUNALNEJ mgr St. Sroka Zaáącznik do pisma okólnego Nr 48 M.G.K. z dnia 3 paĨdziernika 1961 r. Wytyczne w sprawie uregulowania zagadnienia bezpaĔskich psów i kotów na terenie miasta. Ustala siĊ nastĊpujące zasady uregulowania przez terenowe organy gospodarki komunalnej i mieszkaniowej zagadnienia bezpaĔskich psów i kotów (zwanych dalej bezpaĔskimi zwierzĊtami) na terenie miast. Pod pojĊciem bezpaĔskich zwierząt rozumie siĊ psy i koty pozostające bez dozoru. 1. Prowadzenie spraw związanych z uregulowaniem zagadnienia bezpaĔskich zwierząt na terenie miast naleĪy do obowiązków wydziaáów gospodarki komunalnej i mieszkaniowej prezydiów wáaĞciwych miejskich rad narodowych. ĝrodki finansowe na prowadzenie dziaáalnoĞci w tym zakresie powinny byü zabezpieczone w czĊĞci 7 rozdz. 12 ("Oczyszczanie") budĪetów rad narodowych. Zgodnie z § 11 p. 1 uchwaáy nr 281 Rady Ministrów z dnia 10 sierpnia 1960 r. w sprawie systemu finansowego przedsiĊbiorstw gospodarki komunalnej (M.P. Nr 65, poz. 310) pierwsze wyposaĪenie w Ğrodki trwaáe i przedmioty nietrwaáe przedsiĊbiorstw oczyszczania – w związku z poszerzeniem zakresu ich dziaáalnoĞci – jest dokonywane z budĪetów terenowych. 2. Wykonywanie bezpoĞrednich zadaĔ objĊtych niniejszymi wytycznymi i nieprzekazanych oddziaáom Towarzystwa Opieki nad ZwierzĊtami naleĪy do obowiązków przedsiĊbiorstw (zakáadów) oczyszczania miast w ramach umów zawartych z wydziaáami gospodarki komunalnej i mieszkaniowej prezydiów wáaĞciwych miejskich rad narodowych. Zawierane umowy powinny okreĞlaü m.in. rzeczowy zakres zadaĔ oraz przeznaczone do ich wykonania wyposaĪenie techniczne i Ğrodki finansowe. 3. W miastach, w których istnieją oddziaáy Towarzystwa Opieki nad ZwierzĊtami, wydziaáy gospodarki komunalnej i mieszkaniowej powinny – za zgodą prezydium miejskiej rady narodowej – zleciü wykonywanie bezpoĞrednio zadaĔ objĊtych niniejszymi wytycznymi miejscowemu oddziaáowi Towarzystwa Opieki nad ZwierzĊtami upowaĪnionemu przez Zarząd Gáówny tego Towarzystwa na podstawie zawartej z nim umowy na okres jednego roku. Umowa powinna m.in. okreĞlaü rzeczowy zakres powierzonych Towarzystwu zadaĔ, przeznaczone do ich wykonywania Ğrodki techniczne i finansowe oraz wysokoĞü opáat, jakie Towarzystwo bĊdzie pobieraáo w imieniu i na rzecz prezydium rady narodowej (pkt 24 wytycznych). JeĪeli umowa nie zostanie wypowiedziana na jeden miesiąc przed upáywem danego roku, przyjmuje siĊ, Īe zostaje automatycznie przedáuĪona na rok nastĊpny. 4. W przypadku zlecenia Towarzystwu dziaáalnoĞci w omawianym zakresie – prezydium miejskiej rady narodowej – poprzez wydziaá gospodarki komunalnej i mieszkaniowej – sprawuje funkcje nadzoru i kontroli nad prawidáowoĞcią wykonywania zleconych Towarzystwu zadaĔ. 5. W miastach, w których nie ma oddziaáów Towarzystwa Opieki nad ZwierzĊtami, zadania w okresie objĊtym niniejszymi wytycznymi wykonują przedsiĊbiorstwa (zakáady) oczyszczania miast. PrzedsiĊbiorstwa te powinny w jak najszerszym zakresie korzystaü z doĞwiadczeĔ i pomocy wskazanego przez Zarząd Gáówny oddziaáu Towarzystwa. PrzedsiĊbiorstwa te umoĪliwią przedstawicielom Towarzystwa dokonywanie inspekcji spoáecznej schronisk w zakresie humanitarnego obchodzenia siĊ ze zwierzĊtami. 6. Wydziaáy gospodarki komunalnej i mieszkaniowej prezydiów miejskich rad narodowych powinny na 3 miesiące przed rozpoczĊciem dziaáalnoĞci przez przedsiĊbiorstwa (zakáady) oczyszczania miast w omawianym zakresie zawiadomiü o tym Zarząd Gáówny Towarzystwa, a na 14 dni przed rozpoczĊciem tej dziaáalnoĞci – równieĪ miejscowe spoáeczeĔstwo za poĞrednictwem prasy, radia lub w inny sposób zwykle praktykowany w danym mieĞcie. 7. W celu zabezpieczenia prawidáowego prowadzenia dziaáalnoĞci w zakresie humanitarnego rozwiązywania zagadnienia bezpaĔskich zwierząt wydziaáy gospodarki komunalnej i mieszkaniowej prezydiów miejskich rad narodowych wyznaczą odpowiednie pomieszczenia na schroniska dla zwierząt i dostosują je do potrzeb, jakim mają sáuĪyü. Pomieszczenia takie powinny odpowiadaü wymaganym przez wáaĞciwe organy warunkom sanitarno-higienicznym, posiadaü doprowadzoną wodĊ i podáączenie do sieci kanalizacyjnej (ewent. zastĊpczo – szambo), przedziaáy z wybiegami dla psów, klatki dla kotów, wydzielone przedziaáy na kwarantannĊ oraz ogrzewanie pomieszczeĔ w okresie cháodów. NaleĪy przewidzieü równieĪ urządzenia do przyrządzania (gotowania) karmy dla zwierząt, pomieszczenie do likwidacji zwierząt oraz niewielki magazyn. 8. ZwierzĊta w schronisku powinny byü regularnie karmione i oddane pod opiekĊ personelu pielĊgniarzy, pouczonych o koniecznoĞci przestrzegania zasad humanitarnego odnoszenia siĊ do zwierząt. 9. Dostarczanie do schronisk bezpaĔskich zwierząt powinno byü w gáównej mierze oparte na pomocy spoáeczeĔstwa. W tym celu we wspóádziaáaniu z oddziaáem Towarzystwa Opieki nad ZwierzĊtami i Związku Kynologicznego naleĪy rozwinąü szeroką akcjĊ propagandową (prasa, radio, telewizja, organizacje spoáeczne) na rzecz doprowadzania przez ludnoĞü bezpaĔskich zwierząt do schronisk. W ramach akcji propagandowej naleĪy informowaü spoáeczeĔstwo o moĪliwoĞci doprowadzania do schronisk zbĊdnych do chowu zwierząt, a szczególnie Ğlepych miotów psów i kotów – w celu natychmiastowego humanitarnego ich uĞpienia.

33

10. Usypianie doprowadzonych do schronisk zwierząt powinno byü dokonywane nieodpáatnie. Personel schroniska na Īądanie zainteresowanych osób ma równieĪ obowiązek dokonywania czynnoĞci usypiania na mieĞcie w posesji wáaĞciciela, po pokryciu opáat obejmujących zwrot związanych z tym kosztów ustalonych w myĞl pkt. 21 i 22 wytycznych. WysokoĞü tych opáat ustalają wáaĞciwe prezydia miejskich rad narodowych. 11. NiezaleĪnie od udziaáu spoáeczeĔstwa w doprowadzaniu zwierząt naleĪy w ramach schronisk zatrudniü pracowników, którzy bĊdą siĊ zajmowali doprowadzaniem zwierząt do schroniska. Pracownikom tym naleĪy zapewniü odpowiednie Ğrodki transportowe do przewoĪenia zwierząt do schroniska. 12. Pracownicy schronisk winni odznaczaü siĊ humanitarnym stosunkiem do zwierząt i byü przeszkoleni przy wspóáudziale Towarzystwa w zakresie wáaĞciwego obchodzenia siĊ ze zwierzĊtami. 13. Doprowadzeniu (dowiezieniu) do schronisk podlegają wyáącznie zwierzĊta bezpaĔskie. Nie wolno doprowadzaü psów puszczonych wolno, o ile pozostają one pod dozorem znajdującego siĊ w pobliĪu i czuwającego nad nimi wáaĞciciela chyba, Īe miejscowe przepisy wydane w oparciu o rozporządzenie z dnia 22.VIII.1927 r. o zwalczaniu zaraĨliwych chorób zwierzĊcych obejmują zakaz spuszczania ich z uwiĊzi lub ze smyczy. 14. Psy powinny byü przetrzymywane w schronisku w ciągu 14 dni. Psy mogą byü przetrzymywane przez nastĊpne 14 dni na Īądanie i koszt Towarzystwa o ile pozwalają na to warunki lokalowe. Koty są przetrzymywane w okresie do 5 dni. Koszty pokrywane są wg ustalonych stawek. 15. W tych terminach wáaĞciciele zwierząt mają prawo do ich odebrania pod warunkiem udowodnienia wáasnoĞci zwierzĊcia, a o ile idzie o odebranie psów – ponadto pod warunkiem dopeánienia obowiązku w zakresie szczepienia przeciw wĞciekliĨnie i zapáacenia naleĪnego podatku. WáaĞciciel wnosi ponadto opáaty wg. ustalonych stawek 16. O doprowadzeniu do schroniska psa rasowego naleĪy bezzwáocznie zawiadomiü miejscowy oddziaá Polskiego Związku àowieckiego – jeĞli chodzi o psy ras myĞliwskich, lub Związku Kynologicznego – jeĞli chodzi o psy innych ras – z wezwaniem do wyszukania osoby chĊtnej do zabrania danego zwierzĊcia, gdyby w okresie 14 dni nie zgáosili siĊ po odbiór wáaĞciciele. W razie braku w danym mieĞcie oddziaáów tych stowarzyszeĔ lub nie zgáoszenia przez nie osoby chĊtnej do zabrania psa, psy rasowe moĪna wydawaü ze schroniska do dalszego chowu osobom nie bĊdącym ich wáaĞcicielami. Psy wydawane ze schroniska powinny byü poddane szczepieniom przeciw wĞciekliĨnie na koszt osoby odbierającej psa. Zabierający psa wnosi opáaty wg ustalonych stawek. 17. Wymienione w punktach 15 i 16 stowarzyszenia i osoby odbierające psy ze schroniska są obowiązane do uiszczenia opáat wg ustalonych stawek oraz do podpisania zobowiązania do roztoczenia nad psem wáaĞciwej opieki. 18. ZwierzĊta chore na choroby niezaraĨliwe i rokujące moĪliwoĞü wyleczenia mogą byü na Īądanie Towarzystwa Opieki nad ZwierzĊtami leczone w okresie 14 dni pozostawania w schronisku, jednakĪe wyáącznie na koszt tego Towarzystwa. 19. ZwierzĊta nieuleczalnie lub zaraĨliwie chore podlegają na podstawie diagnozy lekarza weterynaryjnego natychmiastowemu uĞpieniu. Pozostaáe zwierzĊta podlegają równieĪ uĞpieniu przy zachowaniu przepisów pkt 14, o ile nie zostaną odebrane ze schroniska. 20. Usypianie zwierząt powinno byü dokonywane w sposób humanitarny zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami i z zachowaniem niezbĊdnych Ğrodków ostroĪnoĞci – przez lekarza weterynaryjnego lub pod jego nadzorem. Zwáoki uĞpionych zwierząt powinny byü dostarczone do najbliĪszego zakáadu utylizacyjnego (punktu zbiorczego). 21. Stawki opáat o jakich mowa w pkt. 10, 14 – 17 niniejszych wytycznych, ustalają prezydia wáaĞciwych rad narodowych w myĞl § 1 pkt 1 uchwaáy nr 185 Rady Ministrów w sprawie przekazania prezydiom rad narodowych uprawnieĔ do ustalania opáat i stawek taryfowych za niektóre usáugi i Ğwiadczenia komunalne (M.P. Nr 61 poz. 344 z 1958 r.). 22. Przy ustalaniu stawek, o których mowa w pkt. 10, 14 – 17, powinny byü uwzglĊdniane wszystkie elementy kosztów ponoszonych przez przedsiĊbiorstwo (zakáad) oczyszczania miasta, tj. koszty utrzymania zwierząt (wyĪywienie i pielĊgnacja), stosunkowa czĊĞü kosztów związanych z wykonaniem okreĞlonych czynnoĞci (doprowadzenie lub przewiezienie zwierzĊcia, dojazd pracownika na miejsce uĞpienia Ğlepego miotu itp., narzut kosztów ogólnych przedsiĊbiorstwa oraz 5% marĪa zysku. Stawki opáat powinny byü ustalane w przeliczeniu na 1 dzieĔ przy zaáoĪeniu 7-dniowego (jako Ğredniego) pozostawania zwierzĊcia w schronisku. 23. Stawki opáat ustalone w trybie i na zasadach omówionych w pkt. 21 i 22 mają równieĪ zastosowanie w przypadku zlecenia wykonywania czynnoĞci, o których mowa w pkt. 3 wytycznych – Towarzystwu Opieki nad ZwierzĊtami. 24. Wpáywy z tytuáu pobieranych opáat (pkt 10, 14 – 17) powinny byü w caáoĞci przekazywane przez przedsiĊbiorstwa (zakáady) oczyszczania miast oraz przez oddziaáy Towarzystwa Opieki nad ZwierzĊtami do budĪetu prezydium wáaĞciwej rady narodowej. 25. Schroniska prowadzone przez przedsiĊbiorstwa (zakáady) oczyszczania miast oraz przez oddziaáy Towarzystwa Opieki nad ZwierzĊtami powinny podlegaü staáemu nadzorowi urzĊdowego lekarza weterynaryjnego, a kierownictwo schroniska ma obowiązek zgáaszania temu lekarzowi przypadków podejrzenia o zaraĨliwą chorobĊ zwierzĊcą, podlegającą zgáoszeniu. 26. Wydziaáy gospodarki komunalnej i mieszkaniowej prezydiów miejskich rad narodowych opracują przy udziale Towarzystwa Opieki nad ZwierzĊtami i w uzgodnieniu z odpowiednimi organami sanitarnymi oraz weterynaryjnymi szczegóáowe regulaminy dziaáalnoĞci schronisk – ze szczególnym zwróceniem uwagi na koniecznoĞü stosowania humanitarnych metod obchodzenia siĊ ze zwierzĊtami oraz przestrzegania przepisów sanitarnoweterynaryjnych, zwáaszcza w zakresie obserwacji i izolacji zwierząt, odkaĪania pomieszczeĔ oraz sprzĊtu itp.

34

Ustawa z dnia 13 wrzeĞnia 1996 r. o utrzymaniu czystoĞci i porządku w gminach (fragmenty) Art. 3. 1. Utrzymanie czystoĞci i porządku w gminach naleĪy do obowiązkowych zadaĔ 2. Gminy zapewniają czystoĞü i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbĊdne do ich utrzymania, a w szczególnoĞci: 1) tworzą warunki do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystoĞci i porządku na terenie gminy lub zapewniają wykonanie tych prac przez tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych, 2) zapewniają budowĊ, utrzymanie i eksploatacjĊ wáasnych lub wspólnych z innymi gminami: a) instalacji i urządzeĔ do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych, b) stacji zlewnych, w przypadku gdy podáączenie wszystkich nieruchomoĞci do sieci kanalizacyjnej jest niemoĪliwe lub powoduje nadmierne c) instalacji i urządzeĔ do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwáok zwierzĊcych lub ich czĊĞci, 3) zapobiegają zanieczyszczaniu ulic, placów i terenów otwartych, w szczególnoĞci przez: zbieranie i pozbywanie siĊ, z zastrzeĪeniem art. 5 ust. 4, báota, Ğniegu, lodu oraz innych zanieczyszczeĔ uprzątniĊtych z chodników przez wáaĞcicieli nieruchomoĞci oraz odpadów zgromadzonych w przeznaczonych do tego celu urządzeniach ustawionych na chodniku, 4) okreĞlają wymagania wobec osób utrzymujących zwierzĊta domowe w zakresie bezpieczeĔstwa i czystoĞci w miejscach publicznych, 5) organizują ochronĊ przed bezdomnymi zwierzĊtami na zasadach okreĞlonych w odrĊbnych przepisach, 6) organizują selektywną zbiórkĊ, segregacjĊ oraz magazynowanie odpadów komunalnych, w tym odpadów niebezpiecznych, przydatnych do odzysku oraz wspóádziaáają z przedsiĊbiorcami podejmującymi dziaáalnoĞü w zakresie gospodarowania tego rodzaju odpadami, 8) zapewniają zbieranie, transport i unieszkodliwianie zwáok bezdomnych zwierząt lub ich czĊĞci oraz wspóádziaáają z przedsiĊbiorcami podejmującymi dziaáalnoĞü w tym zakresie, 9) znakują obszary dotkniĊte lub zagroĪone chorobą zakaĨną zwierząt. 3. Gminy prowadzą ewidencjĊ: 1) zbiorników bezodpáywowych w celu kontroli czĊstotliwoĞci ich opróĪniania oraz w celu opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej, 2) przydomowych oczyszczalni Ğcieków w celu kontroli czĊstotliwoĞci i sposobu pozbywania siĊ komunalnych osadów Ğciekowych oraz w celu opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej. Art. 4. Rada gminy, po zasiĊgniĊciu opinii paĔstwowego terenowego inspektora sanitarnego, ustala, w drodze uchwaáy, szczegóáowe zasady utrzymania czystoĞci i porządku na terenie gminy dotyczące: 1) wymagaĔ w zakresie utrzymania czystoĞci i porządku na terenie nieruchomoĞci obejmujących: a) prowadzenie we wskazanym zakresie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, b) uprzątanie báota, Ğniegu, lodu i innych zanieczyszczeĔ z czĊĞci nieruchomoĞci sáuĪących do uĪytku publicznego, c) mycie i naprawy pojazdów samochodowych poza myjniami i warsztatami naprawczymi, 2) rodzaju urządzeĔ przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomoĞci oraz na drogach publicznych, a takĪe wymagaĔ dotyczących ich rozmieszczania oraz utrzymywania w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym, 3) czĊstotliwoĞci i sposobu pozbywania siĊ odpadów komunalnych lub nieczystoĞci ciekáych z terenu nieruchomoĞci oraz z terenów przeznaczonych do uĪytku publicznego, 4) obowiązków osób utrzymujących zwierzĊta domowe, mających na celu ochronĊ przed zagroĪeniem lub uciąĪliwoĞcią dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do wspólnego uĪytku, 5) wymagaĔ utrzymywania zwierząt gospodarskich na terenach wyáączonych z produkcji rolniczej, w tym takĪe zakazu ich utrzymywania na okreĞlonych obszarach lub w poszczególnych nieruchomoĞciach, 6) wyznaczania obszarów podlegających obowiązkowej deratyzacji i terminów jej przeprowadzania. (...) Art. 7. 1. Na prowadzenie przez przedsiĊbiorców dziaáalnoĞci w zakresie: 1) odbierania odpadów komunalnych od wáaĞcicieli nieruchomoĞci, 2) opróĪniania zbiorników bezodpáywowych i transportu nieczystoĞci ciekáych, 3) ochrony przed bezdomnymi zwierzĊtami, 4) prowadzenia schronisk dla bezdomnych zwierząt, a takĪe grzebowisk i spalarni zwáok zwierzĊcych i ich czĊĞci - wymagane jest uzyskanie zezwolenia. 2. Zezwolenie moĪe byü wydane na wniosek przedsiĊbiorcy, który posiada Ğrodki techniczne odpowiednie do zakresu dziaáalnoĞci, o której mowa w ust. 1. 3. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta okreĞla i podaje do publicznej wiadomoĞci wymagania, jakie powinien speániaü przedsiĊbiorca ubiegający siĊ o uzyskanie zezwolenia na Ğwiadczenie usáug okreĞlonych w ust. 1. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta moĪe okreĞliü obszar, na którym usáugi te mają byü Ğwiadczone. 4. W przypadku okreĞlenia przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, na której czĊĞci gminy usáugi mogą byü Ğwiadczone, wybór podmiotu Ğwiadczącego te usáugi na danym terenie nastĊpuje w drodze przetargu publicznego. 5. Gminne jednostki organizacyjne prowadzące na obszarze wáasnej gminy dziaáalnoĞü, o której mowa w ust. 1, na zasadach okreĞlonych w ustawie nie mają obowiązku uzyskania zezwoleĔ, o których mowa w ust. 1, ale

35

muszą speániaü warunki wymagane przy udzielaniu takich zezwoleĔ. Gminną jednostką organizacyjną w rozumieniu przepisu jest takĪe spóáka prawa handlowego, w której gmina posiada przewaĪające udziaáy. 6. Zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, udziela, w drodze decyzji, wójt, burmistrz lub prezydent miasta wáaĞciwy ze wzglĊdu na miejsce Ğwiadczenia usáug. (...)

Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (fragmenty) Art. 1. 1. ZwierzĊ, jako istota Īyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Czáowiek jest mu winien poszanowanie, ochronĊ i opiekĊ. 2. W sprawach nieuregulowanych w ustawie do zwierząt stosuje siĊ odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy. 3. Organy administracji publicznej podejmują dziaáania na rzecz ochrony zwierząt, wspóádziaáając w tym zakresie z odpowiednimi instytucjami i organizacjami krajowymi i miĊdzynarodowymi. (...) Art. 4. Ilekroü w ustawie jest mowa o: (...) 3) „koniecznoĞci bezzwáocznego uĞmiercenia” – rozumie siĊ przez to obiektywny stan rzeczy stwierdzony, w miarĊ moĪliwoĞci, przez lekarza weterynarii, polegający na tym, Īe zwierzĊ moĪe dalej Īyü jedynie cierpiąc i znosząc ból, a moralnym obowiązkiem czáowieka staje siĊ skrócenie cierpieĔ zwierzĊcia; (...) 16) „zwierzĊtach bezdomnych” – rozumie siĊ przez to zwierzĊta domowe lub gospodarskie, które uciekáy, zabáąkaáy siĊ lub zostaáy porzucone przez czáowieka, a nie ma moĪliwoĞci ustalenia ich wáaĞciciela lub innej osoby, pod której opieką trwale dotąd pozostawaáy; 17) „zwierzĊtach domowych” – rozumie siĊ przez to zwierzĊta tradycyjnie przebywające wraz z czáowiekiem w jego domu lub innym odpowiednim pomieszczeniu, utrzymywane przez czáowieka w charakterze jego towarzysza; (...) Art. 6. 1. Nieuzasadnione lub niehumanitarne zabijanie zwierząt oraz znĊcanie siĊ nad nimi jest zabronione. 2. Przez znĊcanie siĊ nad zwierzĊtami naleĪy rozumieü zadawanie albo Ğwiadome dopuszczanie do zadawania bólu lub cierpieĔ, a w szczególnoĞci: 1) umyĞlne zranienie lub okaleczenie zwierzĊcia, niestanowiące dozwolonego prawem zabiegu lub doĞwiadczenia na zwierzĊciu; 2) doĞwiadczenia na zwierzĊtach powodujące cierpienie, przeprowadzone z naruszeniem przepisów ustawy; 3) umyĞlne uĪywanie do pracy lub w celach sportowych albo rozrywkowych zwierząt chorych, w tym rannych lub kulawych, albo zmuszanie ich do czynnoĞci mogących spowodowaü ból; 4) bicie zwierząt przedmiotami twardymi i ostrymi lub zaopatrzonymi w urządzenia obliczone na sprawianie specjalnego bólu, bicie po gáowie, dolnej czĊĞci brzucha, dolnych czĊĞciach koĔczyn; 5) przeciąĪanie zwierząt pociągowych i jucznych áadunkami w oczywisty sposób nieodpowiadającymi ich sile i kondycji lub stanowi dróg lub zmuszanie takich zwierząt do zbyt szybkiego biegu; 6) transport zwierząt, w tym zwierząt hodowlanych, rzeĨnych i przewoĪonych na targowiska, przenoszenie lub przepĊdzanie zwierząt w sposób powodujący ich zbĊdne cierpienie i stres; 7) uĪywanie uprzĊĪy, pĊt, stelaĪy, wiĊzów lub innych urządzeĔ zmuszających zwierzĊ do przebywania w nienaturalnej pozycji, powodujących zbĊdny ból, uszkodzenia ciaáa albo Ğmierü; 8) dokonywanie na zwierzĊtach zabiegów i operacji chirurgicznych przez osoby nieposiadające wymaganych uprawnieĔ bądĨ niezgodnie z zasadami sztuki lekarsko-weterynaryjnej, bez zachowania koniecznej ostroĪnoĞci i oglĊdnoĞci oraz w sposób sprawiający ból, któremu moĪna byáo zapobiec; 9) záoĞliwe straszenie lub draĪnienie zwierząt; 10) utrzymywanie zwierząt w niewáaĞciwych warunkach bytowania, w tym utrzymywanie ich w stanie raĪącego niechlujstwa oraz w pomieszczeniach albo klatkach uniemoĪliwiających im zachowanie naturalnej pozycji; 11) porzucanie zwierzĊcia, a w szczególnoĞci psa lub kota, przez wáaĞciciela bądĨ przez inną osobĊ, pod której opieką zwierzĊ pozostaje; 12) stosowanie okrutnych metod w chowie lub hodowli zwierząt; 13) przeprowadzanie na zwierzĊtach testów Ğrodków higienicznych i kosmetycznych powodujących cierpienie, jeĪeli znane są odpowiednie metody alternatywne; 14) trzymanie zwierząt na uwiĊzi, która powoduje u nich uszkodzenie ciaáa lub cierpienie oraz nie zapewnia moĪliwoĞci niezbĊdnego ruchu; 15) organizowanie walk zwierząt. (...)

36

Rozdziaá 2: ZwierzĊta domowe Art. 9. 1. Kto utrzymuje zwierzĊ domowe, ma obowiązek zapewniü mu pomieszczenie chroniące je przed zimnem, upaáami i opadami atmosferycznymi, z dostĊpem do Ğwiatáa dziennego, umoĪliwiające swobodną zmianĊ pozycji ciaáa, odpowiednią karmĊ i staáy dostĊp do wody. 2. UwiĊĨ, na której jest trzymane zwierzĊ, nie moĪe powodowaü u niego urazów ani cierpieĔ oraz musi mu zapewniü moĪliwoĞü niezbĊdnego ruchu. Art. 10. 1. Prowadzenie hodowli lub utrzymywanie psa rasy uznawanej za agresywną wymaga zezwolenia organu gminy wáaĞciwego ze wzglĊdu na planowane miejsce prowadzenia hodowli lub utrzymywania psa, wydawanego na wniosek osoby zamierzającej prowadziü taką hodowlĊ lub utrzymywaü takiego psa. 2. Zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, nie wydaje siĊ, a wydane cofa siĊ, jeĪeli pies bĊdzie lub jest utrzymywany w warunkach i w sposób, które stanowią zagroĪenie dla ludzi lub zwierząt. 3. Minister wáaĞciwy do spraw administracji publicznej, po zasiĊgniĊciu opinii Związku Kynologicznego w Polsce, ustala, w drodze rozporządzenia, wykaz ras psów uznawanych za agresywne, biorąc pod uwagĊ koniecznoĞü zapewnienia bezpieczeĔstwa ludzi i zwierząt.

Art. 11. 1. Zapewnianie opieki bezdomnym zwierzĊtom oraz ich wyáapywanie naleĪy do zadaĔ wáasnych gmin. 2. Minister wáaĞciwy do spraw administracji publicznej w porozumieniu z ministrem wáaĞciwym do spraw Ğrodowiska okreĞli, w drodze rozporządzenia, zasady i warunki wyáapywania bezdomnych zwierząt. 3. Wyáapywanie bezdomnych zwierząt oraz rozstrzyganie o dalszym postĊpowaniu z tymi zwierzĊtami odbywa siĊ wyáącznie na mocy uchwaáy rady gminy podjĊtej po uzgodnieniu z powiatowym lekarzem weterynarii oraz po zasiĊgniĊciu opinii upowaĪnionego przedstawiciela organizacji spoáecznej, której statutowym celem dziaáania jest ochrona zwierząt. 4. Organizacje spoáeczne, których statutowym celem dziaáania jest ochrona zwierząt, mogą zapewniaü bezdomnym zwierzĊtom opiekĊ i w tym celu prowadziü schroniska dla zwierząt, w porozumieniu z wáaĞciwymi organami samorządu terytorialnego. Art. 11a. 1. Rada gminy moĪe w drodze uchwaáy przyjąü program zapobiegający bezdomnoĞci zwierząt obejmujący w szczególnoĞci: 1) sterylizacjĊ albo kastracjĊ zwierząt; 2) poszukiwanie nowych wáaĞcicieli dla zwierząt; 3) usypianie Ğlepych miotów. 2. Koszty realizacji programu, o którym mowa w ust. 1, ponosi gmina. Rozdziaá 10: Ubój, uĞmiercanie i ograniczenie populacji zwierząt Art. 33. 1. UĞmiercanie zwierząt moĪe byü uzasadnione wyáącznie: 1) potrzebą gospodarczą; 2) wzglĊdami humanitarnymi; 3) koniecznoĞcią sanitarną; 4) nadmierną agresywnoĞcią, powodującą bezpoĞrednie zagroĪenie dla zdrowia lub Īycia ludzkiego, a takĪe dla zwierząt hodowlanych lub dziko Īyjących; 5) potrzebami nauki, z zastrzeĪeniem przepisów rozdziaáu 9; 6) wykonywaniem zadaĔ związanych z ochroną przyrody. 1a. UĞmiercanie zwierząt moĪe odbywaü siĊ wyáącznie w sposób humanitarny polegający na zadawaniu przy tym minimum cierpienia fizycznego i psychicznego. 1b. JeĪeli minister wáaĞciwy do spraw Ğrodowiska lub wojewoda wydaá zezwolenie na zabicie zwierząt objĊtych ochroną gatunkową, mogą one byü uĞmiercone przy uĪyciu broni myĞliwskiej przez osoby uprawnione do posiadania tej broni. 2. JeĪeli zachodzą przyczyny, o których mowa w ust. 1 pkt 2–5, zwierzĊ moĪe byü uĞmiercone za zgodą wáaĞciciela, a w braku jego zgody, na podstawie orzeczenia lekarza weterynarii. Ustalenie wáaĞciciela i uzyskanie jego zgody nie dotyczy zwierząt chorych na choroby zwalczane z urzĊdu. 3. W przypadku koniecznoĞci bezzwáocznego uĞmiercenia, w celu zakoĔczenia cierpieĔ zwierzĊcia, potrzebĊ jego uĞmiercenia stwierdza lekarz weterynarii, czáonek Polskiego Związku àowieckiego, inspektor organizacji spoáecznej, której statutowym celem dziaáania jest ochrona zwierząt, funkcjonariusz Policji, straĪy miejskiej lub gminnej, StraĪy Granicznej, pracownik SáuĪby LeĞnej lub SáuĪby Parków Narodowych, straĪnik PaĔstwowej StraĪy àowieckiej, straĪnik áowiecki lub straĪnik PaĔstwowej StraĪy Rybackiej. 3a. Gdy bezzwáoczne uĞmiercenie zwierzĊcia jest niezbĊdne do realizacji zadaĔ związanych z ochroną przyrody na obszarze parku narodowego, potrzebĊ uĞmiercenia zwierzĊcia stanowiącego zagroĪenie stwierdza w decyzji administracyjnej dyrektor parku narodowego, na którego obszarze znajduje siĊ to zwierzĊ. Uprawnionymi do wykonania decyzji są upowaĪnieni przez dyrektora parku narodowego pracownicy wchodzący w skáad SáuĪby Parków Narodowych. 4. W sytuacji, o której mowa w ust. 3 i 3a, dopuszczalne jest uĪycie broni palnej przez osobĊ uprawnioną.

37

Art. 33a. 1. W przypadku gdy zwierzĊta stanowią nadzwyczajne zagroĪenie dla Īycia, zdrowia lub gospodarki czáowieka, w tym gospodarki áowieckiej, dopuszcza siĊ podjĊcie dziaáaĔ mających na celu ograniczenie populacji tych zwierząt. 2. Wojewoda, po zasiĊgniĊciu opinii PaĔstwowej Rady Ochrony Przyrody, organizacji spoáecznej, której statutowym celem dziaáania jest ochrona zwierząt, oraz Polskiego Związku àowieckiego, okreĞli, w drodze rozporządzenia porządkowego, miejsce, warunki, czas i sposoby ograniczenia populacji zwierząt, o których mowa w ust. 1. 3. Zdziczaáe psy i koty przebywające bez opieki i dozoru czáowieka na terenie obwodów áowieckich w odlegáoĞci wiĊkszej niĪ 200 m od zabudowaĔ mieszkalnych i stanowiące zagroĪenie dla zwierząt dziko Īyjących, w tym zwierząt áownych, mogą byü zwalczane przez dzierĪawców lub zarządców obwodów áowieckich. Art. 33 ust. 4 stosuje siĊ odpowiednio. Rozdziaá 10a: Nadzór nad przestrzeganiem przepisów o ochronie zwierząt Art. 34a. 1. Inspekcja Weterynaryjna sprawuje nadzór nad przestrzeganiem przepisów o ochronie zwierząt. 2. W zakresie wykonywania nadzoru, o którym mowa w ust. 1, pracownicy Inspekcji Weterynaryjnej oraz osoby wyznaczone przez organy tej Inspekcji posiadają uprawnienia okreĞlone w przepisach o zwalczaniu chorób zakaĨnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeĨnych i miĊsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej. 3. Organizacje spoáeczne, których statutowym celem dziaáania jest ochrona zwierząt, mogą wspóádziaáaü z Inspekcją Weterynaryjną w sprawowaniu nadzoru, o którym mowa w ust. 1. 4. Przy wykonywaniu nadzoru nad przestrzeganiem przepisów o ochronie zwierząt w zakresie utrzymywania zwierząt wykorzystywanych do doĞwiadczeĔ i testów oraz przeprowadzenia tych doĞwiadczeĔ lub testów Inspekcja Weterynaryjna wspóápracuje z Krajową Komisją Etyczną oraz z lokalnymi komisjami etycznymi.

European Convention for the Protection of Pet Animals (http://conventions.coe.int/Treaty/EN/Treaties/Html/125.htm) PoniewaĪ nie znamy oficjalnego polskiego táumaczenia, zaĞ táumaczenia dostĊpne są niezadowalające, publikujemy tu wáasne táumaczenie robocze istotnych fragmentów.

Europejska Konwencja Ochrony Zwierząt Domowych, Strasbourg, 13.11.1987 r. Preambuáa NiĪej podpisane do tej pory paĔstwa czáonkowskie Rady Europy, zwaĪywszy, Īe celem Rady Europy jest osiągniecie wiĊkszej jednoĞci paĔstw czáonkowskich; uznając moralny obowiązek czáowieka do szanowania wszystkich Īywych stworzeĔ a zwáaszcza zwierząt domowych, pozostających w szczególnej wiĊzi z czáowiekiem; zwaĪywszy na znaczenie zwierząt domowych dla jakoĞci Īycia ludzi a zatem ich wartoĞü spoáeczną; zwaĪywszy na trudnoĞci jakie powoduje róĪnorodnoĞü zwierząt utrzymywanych przez ludzi; zwaĪywszy na wynikające z nadpopulacji zwierząt domowych zagroĪenia dla czystoĞci, zdrowia i bezpieczeĔstwa ludzi i innych zwierząt; zwaĪywszy Īe, utrzymywanie okazów dzikiej fauny jako zwierząt domowych jest niepoĪądane zdając sobie sprawĊ z róĪnych okolicznoĞci mających wpáyw na nabywanie zwierząt domowych, ich utrzymywanie, hodowanie dla zysku lub bez zysku, pozbywanie siĊ ich i handel nimi; zdając sobie sprawĊ, Īe zwierzĊta domowe nie zawsze utrzymywane są w warunkach zdrowia i dobrobytu; zauwaĪając, Īe stosunek ludzi do zwierząt jest bardzo róĪny, takĪe z powodu braku wiedzy i wyobraĨni; uznając, Īe ustanowienie podstawowych wspólnych standardów odpowiedzialnego traktowania zwierząt przez ich wáaĞcicieli jest celem nie tylko poĪądanym ale takĪe realnym; postanowiáy co nastĊpuje: Rozdziaá I - Postanowienia ogólne

Artykuá 1 - Definicje 1. Przez zwierzĊ domowe rozumie siĊ kaĪde zwierzĊ utrzymywane lub przeznaczone do utrzymywania przez czáowieka, w szczególnoĞci w jego otoczeniu domowym, dla osobistej przyjemnoĞci i dla towarzystwa.

38

2. Poprzez handel zwierzĊtami domowymi rozumie siĊ powtarzalne transakcje handlową dotyczące zwierząt w wiĊkszych iloĞciach, zawierane dla zysku i skutkujące zmianą wáaĞcicieli zwierząt domowych. 3. Przez rozmnaĪanie i chów rozumie siĊ rozmnaĪanie i chów prowadzony gáównie w celu zysku i w wiĊkszych iloĞciach. 4. Przez zakáady opieki dla zwierząt rozumie siĊ niedochodowe zakáady dla utrzymywania zwierząt w wiĊkszej iloĞci. JeĞli prawo danego paĔstwa i/lub przepisy porządkowe na to zezwalają, zakáady te mogą przyjmowaü zwierzĊta bezdomne. 5. Przez zwierzĊ bezdomne rozumie siĊ zwierzĊ domowe, które albo nie ma domu, albo znajduje siĊ poza domostwem jego wáaĞciciela lub opiekuna i jednoczeĞnie poza jego kontrolą i bezpoĞrednim nadzorem. 6. Przez odpowiednie wáadze rozumie siĊ wáadze okreĞlone przez paĔstwo czáonkowskie. Artykuá 2 - ZasiĊg i zastosowanie 1. KaĪda ze Stron podejmuje niezbĊdne kroki w celu wcielenia w Īycie postanowieĔ tej Konwencji w stosunku do: a.

zwierząt domowych utrzymywanych trzymanych przez osoby fizyczne lub prawne w domostwach, zakáadach handlowych, hodowlanych i zakáadach opieki;

b.

odpowiednio do zwierząt bezdomnych.

2. ĩadne postanowienie tej Konwencji nie powinno ograniczaü stosowania innych Ğrodków ochrony zwierząt lub Ğrodków zachowania gatunków zagroĪonych wyginiĊciem. 3. ĩadne postanowienie tej Konwencji nie powinno ograniczaü swobody Stron przyjĊcia dalej idących Ğrodków w celu ochrony zwierząt domowych ani teĪ stosowania jej postanowieĔ do kategorii zwierząt innych niĪ wyraĨnie tu okreĞlone. Rozdziaá II - Zasady utrzymywania zwierząt domowych

Artykuá 3 - Podstawowe zasady dobrobytu zwierząt 1. Nikt nie powinien sprawiaü zwierzĊciu domowemu niepotrzebnego bólu, cierpienia lub udrĊki. 2. Nikt nie powinien porzucaü zwierzĊcia domowego. Artykuá 4 - Utrzymywanie 1. KaĪda osoba, która posiada zwierzĊ towarzyszące i zgodziáa siĊ nim opiekowaü, jest odpowiedzialna za jego zdrowie i dobro. 2. KaĪda osoba, która utrzymuje zwierzĊ domowe lub która siĊ nim opiekuje, powinna zapewniü mu miejsce przebywania, opiekĊ i troskĊ, równieĪ o etologiczne potrzeby zwierzĊcia zgodne z jego gatunkiem i rasą, a zwáaszcza: a.

podawaü wystarczające i odpowiednie poĪywienie oraz wodĊ;

b.

zapewniü mu odpowiednie warunki do poruszania siĊ;

c.

powziąü odpowiednie Ğrodki przeciw jego ucieczce.

3. ZwierzĊ nie powinno byü trzymane jako zwierzĊ domowe, jeĪeli: a.

warunki ust. 2 nie są speánione;

b.

pomimo speánienia powyĪszych warunków, zwierzĊ nie moĪe przystosowaü siĊ do Īycia w niewoli.

Artykuá 5 - Hodowla KaĪdy, kto dobiera zwierzĊ domowe do rozmnaĪania jest odpowiedzialny za uwzglĊdnienie takich jego cech anatomicznych, fizjologicznych i behawioralnych, które mogą stanowiü zagroĪenie dla zdrowia i dobra potomstwa lub rodzicielki. Artykuá 6 - Limit wieku nabywców ĩadne zwierzĊ domowe nie powinno byü sprzedane osobie poniĪej 16 roku Īycia bez wyraĨnej zgody wyraĪonej przez rodziców lub prawnego opiekuna. Artykuá 7 - Tresura ĩadne zwierzĊ domowe nie moĪe byü tresowane z uszczerbkiem dla jego zdrowia i dobra, zwáaszcza przez zmuszenie do przekraczania jego naturalnych zdolnoĞci lub siáy ani teĪ przez stosowanie sztucznych Ğrodków mogących powodowaü obraĪenia, zbĊdny ból, cierpienie lub udrĊkĊ. Artykuá 8 - Handel, chów i rozmnaĪanie, zakáady opieki nad zwierzĊtami 1. KaĪda osoba, która w momencie wejĞcia w Īycie Konwencji zajmuje siĊ handlem, chowem i rozmnaĪaniem zwierząt domowych lub prowadzi zakáad opieki dla takich zwierząt powinna w czasie oznaczonym przez kaĪdą StronĊ, zgáosiü ten fakt odpowiednim wáadzom. KaĪda osoba, która zamierza podjąü taką dziaáalnoĞü zgáosi swój zamiar odpowiednim wáadzom. 2. Zgáoszenie takie winno zawieraü: a.

gatunki zwierząt domowych, których dotyczy lub ma dotyczyü;

b.

osobĊ odpowiedzialną i jej kwalifikacje;

c.

opis miejsca i wyposaĪenia jakie jest uĪywane lub ma byü uĪywane.

39

3. WyĪej wymieniona dziaáalnoĞü moĪe byü prowadzona wyáącznie: a.

jeĞli osoba odpowiedzialna ma kwalifikacje i moĪliwoĞci wymagane dla jej prowadzenia, nabyte w drodze szkolenia zawodowego albo dostatecznego doĞwiadczenia w pracy ze zwierzĊtami domowymi, oraz

b.

jeĞli miejsce i wyposaĪenie uĪywane do prowadzenia dziaáalnoĞci speániają warunki wymienione w art. 4

4. Odpowiednia wáadza okreĞli, na podstawie zgáoszenia o którym mowa w ust. 1, czy warunki wymienione w ust. 3 są speánione. JeĞli nie są speánione w dostatecznym stopniu, wáadza ta zaleci przedsiĊwziĊcie odpowiednich Ğrodków i zakaĪe rozpoczĊcia lub kontynuowania dziaáalnoĞci jeĞli jest to niezbĊdne dla dobra zwierząt. 5. Odpowiednia wáadza bĊdzie, zgodnie z krajowym prawem, nadzorowaü speánienie wyĪej wymienionych warunków. Artykuá 9 - Reklama, rozrywka, wystawy, zawody i podobne imprezy 1. ZwierzĊta towarzyszące nie powinny byü uĪywane w reklamach, rozrywce, wystawach, zawodach i innych imprezach tego typu, chyba Īe: a.

organizator stworzyá odpowiednie warunki by zwierzĊta domowe byáy traktowane zgodne z wymaganiami z art. 4, ust. 2, oraz

b.

nie ma zagroĪenia dla zdrowia i dobra zwierząt.

2. ZwierzĊtom nie moĪna podawaü Īadnych substancji, poddawaü przygotowaniom ani stosowaü urządzeĔ w celu wzmoĪenia ich naturalnej wydajnoĞci: a.

podczas zawodów

b.

w kaĪdym innym przypadku, gdy mogáo by to groziü ich zdrowiu i dobru.

Artykuá 10 - Operacje chirurgiczne 1. Operacje chirurgiczna mające na celu zmianĊ wyglądu zwierzĊcia w celu innym niĪ lecznicze powinno byü zabronione, a zwáaszcza: a.

przycinanie ogonów,

b.

przycinanie uszu,

c.

pozbawianie gáosu

d.

usuwanie pazurów lub káów

2. Wyjątki od tego zakazu mogą byü uzasadnione tylko: a.

weterynarz uzna podjĊcie zabiegów nieleczniczych za konieczne albo z powodów medycznoweterynaryjnych albo dla dobra konkretnego zwierzĊcia.

b.

zapobieganiem reprodukcji.

3. Zabiegi, podczas których zwierzĊ bĊdzie lub prawdopodobnie bĊdzie odczuwaü silny ból przeprowadza siĊ w warunkach znieczulenia przez weterynarza lub pod jego nadzorem. Zabiegi nie wymagające znieczulenia mogą byü przeprowadzane przez osoby uprawnione do tego wedle krajowych przepisów. Artykuá 11 - UĞmiercanie 1. UĞmierciü zwierzĊ domowe moĪe tylko weterynarz lub inna osoba uprawniona, oprócz przypadków koniecznoĞci skrócenia cierpieĔ gdy weterynarz lub inna uprawiona osoba nie moĪe tego uczyniü w porĊ, a takĪe w innych nagáych przypadkach okreĞlonych prawem. UĞmiercanie musi byü przeprowadzone z najmniejszym w danych warunkach cierpieniem fizycznym i psychicznym. Metoda uĞmiercania powinna polegaü, oprócz nagáych wypadków, na: a.

spowodowaniu nagáej utraty ĞwiadomoĞci i Ğmierci lub

b.

wprowadzeniu w stan gáĊbokiego znieczulenia ogólnego kontynuowanego do stanu w którym ostatecznie i niewątpliwie powoduje Ğmierü.

Osoba dokonująca uĞmiercenia musi upewniü siĊ, Īe zwierzĊ nie Īyje zanim nastąpi pozbycie siĊ zwáok. 2. Zabrania siĊ nastĊpujących metod uĞmiercania: a.

topienie i inne metody uduszenia, jeĞli nie dają takich efektów jak przewidziano w ust. 1, pkt. b.

b.

uĪycia substancji trującej lub leków, których dawkowanie nie moĪe byü tak kontrolowane by osiągnąü efekty przewidziane w ust. 1, pkt. b.

c.

raĪenie prądem o ile uprzednio nie spowodowano utraty ĞwiadomoĞci.

Rozdziaá III - Dodatkowe postanowienia dotyczące zwierząt bezdomnych

Artykuá 12 - Redukcja liczebnoĞci JeĞli Strona uzna, Īe liczebnoĞü bezdomnych zwierząt stanowi dla niej problem, podejmie odpowiednie Ğrodki prawne i/lub administracyjne, konieczne dla zmniejszenia liczebnoĞci bez powodowania zbĊdnego bólu, cierpienia i udrĊki. a.

Ğrodki takie powinny speániaü nastĊpujące wymagania: i.

jeĞli zwierzĊta takie mają byü chwytane, odbywaü siĊ to musi z najmniejszym cierpieniem fizycznym i psychicznym zwierząt;

40

ii. b.

utrzymywanie i uĞmiercanie pochwyconych zwierząt musi siĊ odbywaü wedáug zasad ustanowionych w Konwencji

Strony rozwaĪą: i.

wprowadzenie trwaáego znakowania zwierząt w odpowiedni sposób powodujący najmniejszy lub nietrwaáy ból, cierpienie i udrĊkĊ, takich jak tatuaĪ poáączony z rejestracją numerów oraz nazw i adresów wáaĞcicieli;

ii.

ograniczenie niepoĪądanego rozrodu psów i kotów przez zachĊcanie do sterylizacji tych zwierząt;

iii.

zachĊcanie do zgáaszania odpowiednim wáadzom znalezionych zwierząt bezdomnych.

Artykuá 13 - Wyjątki dotyczące chwytania, przetrzymywania i uĞmiercania Wyjątki od przyjĊtych tu zasad chwytania, przetrzymywania i uĞmiercania bezdomnych zwierząt mogą mieü miejsce wyáącznie wtedy, gdy są konieczne w ramach programów zwalczania chorób zakaĨnych. Chapter IV – Information and education [...] Chapter V – Multilateral consultations [...] Chapter VI – Amendments [...] Chapter VII – Final provisions [...]

41

NajwyĪsza Izba Kontroli o problemie bezdomnych zwierząt – fragmenty niektórych "Informacji o wynikach kontroli" z ostatnich lat.

1. Informacja o wynikach kontroli “Ochrona zwierząt”, kwiecieĔ 2000, (Nr ewid. 20/2000) Kontrola dotyczyáa okresu od dnia wejĞcia w Īycie ustawy o ochronie zwierząt tj. od 24 paĨdziernika 1997 r. do 30 wrzeĞnia 1999 r. Skontrolowano m.in. 17 schronisk dla bezdomnych zwierząt. Synteza ustaleĔ kontroli 3. Schroniska dla bezdomnych zwierząt nie speániaáy wymogów rozporządzenia Ministra RiGĩ z dnia 21 stycznia 1999 r. W 58 % schronisk nie znakowano przyjmowanych zwierząt, – w 42 % nie odnotowywano przyczyn poddawania zwierząt eutanazji lub jako przyczynĊ podawano brak miejsca lub brak szans na adopcjĊ, – w 37% nie przeprowadzano przynajmniej raz w miesiącu badaĔ zwierząt, – w 53% brak byáo wyodrĊbnionych pomieszczeĔ z przeznaczeniem na kwarantannĊ, – w 31% brak byáo wyodrĊbnionych pomieszczeĔ dla zwierząt chorych lub podejrzanych o chorobĊ, brak byáo moĪliwoĞci separacji zwierząt wykazujących wobec siebie cechy agresywnoĞci, nie przeprowadzano zgodnie z wymogami dezynfekcji, dezynsekcji i deratyzacji, – w 26% ewidencja zwierząt byáa nieprecyzyjna i nieaktualna, – w 26% nie szczepiono przeciw wĞciekliĨnie wszystkich zwierząt, – w 95% brak byáo ksiąĪki kontroli weterynaryjnej. SpoĞród badanych schronisk 74% byáo przegĊszczonych. W stosunku do iloĞci przyjmowanych zwierząt eutanazji poddawano Ğrednio 34% (od 0% w RozwaĪynie gm. Nakáo n.Notecią, woj. kujawsko-pomorskie i 1,3% w Mielcu, woj. podkarpackie do 94,3% w Tymczasowym Punkcie ZatrzymaĔ dla bezdomnych psów w àomĪy, woj. podlaskie, czy 66% w Schronisku dla Bezdomnych Zwierząt w ĩyrardowie, woj. mazowieckie). Wysoki procent eutanazji wskazuje na nieuzasadnione zabijanie zwierząt. Nieuzasadnione zabijanie zwierząt jest zabronione i stanowi przestĊpstwo podlegające karze okreĞlonej w art. 35 w związku z art. 6 i 33 ustawy o ochronie zwierząt. W tej sprawie NIK kieruje zawiadomienia o popeánieniu przestĊpstwa do prokuratury. Schroniska ponosiáy niewielkie koszty związane z wyĪywieniem zwierząt. W 1998 r. w przeliczeniu na jedno zwierzĊ, wydatkowano miesiĊcznie na poĪywienie 5,30 zá, w 1999r. (wg danych za III kw.) 4,70 zá. Wynagrodzenia stanowiáy Ğrednio 53% ogóáu wydatków (w skrajnych przypadkach powyĪej 70% - w: ĩyrardowie, woj. mazowieckie, Opolu, Biaáymstoku i Tomaszowie Mazowieckim, woj. áódzkie). W 37% schronisk stwierdzono nieprawidáowoĞci dotyczące ewidencjonowania przychodów (w szczególnoĞci otrzymywanych darów) lub ponoszonych kosztów. (...) 4. Na terenie blisko 67% skontrolowanych miast i gmin prowadzono wyáapywanie zwierząt bezdomnych bez podjĊcia uchwaáy rady gminy, wbrew art. 11 ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt. SpoĞród 27 kontrolowanych organów samorządowych tylko w 3 miastach w: Krakowie, Piotrkowie Trybunalskim i Poznaniu podjĊto ww. uchwaáĊ. W innych duĪych miasta np. w: Warszawie, Biaáymstoku, Bydgoszczy, Lublinie, àodzi pomimo braku stosownej uchwaáy rady wyáapywano zwierzĊta. (...) Wnioski W Ğwietle wyników kontroli, niezaleĪnie od koniecznoĞci peánej realizacji wniosków przekazanych skontrolowanym jednostkom, o których mowa w rozdziale III niniejszej Informacji niezbĊdne jest przede wszystkim podjĊcie dziaáaĔ przez: • Prezesa Rady Ministrów - Spowodowanie przyspieszenia prac zmierzających do dostosowania naszego prawodawstwa do wymogów Unii Europejskiej i ratyfikowania Konwencji Rady Europy dotyczących ochrony zwierząt. (...) • Prezydentów miast, burmistrzów i wójtów - Zaprzestanie wyáapywania bezdomnych zwierząt do czasu podjĊcia stosownej uchwaáy rady gminy, - Zapewnienie warunków dla wáaĞciwego funkcjonowania istniejących schronisk dla zwierząt bezdomnych i tworzenia nowych schronisk w zaleĪnoĞci od lokalnych potrzeb, z zagwarantowaniem zwierzĊtom humanitarnego traktowania zgodnie z zasadami okreĞlonymi w ustawie o ochronie zwierząt. - Spowodowanie skutecznego nadzoru nad funkcjonowaniem schronisk. - Rozwój wspóápracy z organizacjami spoáecznymi których statutowym celem dziaáania jest ochrona zwierząt.

45

Zalecenia pokontrolne • Do Kierowników Schronisk dla Zwierząt i Kierowników jednostek je prowadzących: (...) 3. Rzetelne prowadzenie ewidencji zwierząt przyjmowanych do schroniska umoĪliwiającej okreĞlenie losów przyjmowanych zwierząt (...) 10. Dokumentowanie przyczyn eutanazji. (...) 16. Prowadzenie rejestru osób odbierających zwierzĊta.

2. Informacja o wynikach kontroli dziaáalnoĞci sáuĪb weterynaryjnych i administracji samorządowej w zakresie przeciwdziaáania i zwalczania wĞcieklizny w latach 1999-2000 oraz I kwartale 2001 roku. (Nr ewid.: 178/2001/P/01/170/LWA) KontrolĊ przeprowadzono w województwach: mazowieckim, warmiĔsko-mazurskim, podlaskim i podkarpackim. WaĪniejsze ustalenia kontroli (...) 2.4. Dziaáania podejmowane przez gminy w zakresie rozwiązywania problemu bezdomnych zwierząt (...) SpoĞród 89 gmin, które udzieliáy informacji, tylko w 6 (6,74%) uregulowane zostaáy uchwaáą rady gminy zasady wyáapywania i dalsze postĊpowanie z bezdomnymi zwierzĊtami. Natomiast 14 gmin za wystarczające uznaáo podjĊcie uchwaá w sprawie utrzymania czystoĞci i porządku na terenie gminy, w których to uchwaáach okreĞlono jedynie wymagania wobec posiadaczy zwierząt domowych i hodowlanych. (...) Województwo mazowieckie: W powiecie otwockim jedynie Rada Miasta i Gminy Józefów powziĊáa stosowną uchwaáĊ, którą zobowiązaáa Zarząd Miasta do zawarcia umowy na wyáapywanie zwierząt. W kontrolowanym okresie z terenu Miasta Józefów wyáapano 25 bezdomnych psów, dostarczając je do lecznicy–schroniska. W 4 gminach, mimo braku stosownej uchwaáy, zarządy gmin przeprowadzaáy nielegalne akcje wyáapywania bezdomnych psów i kotów. W okresie objĊtym kontrolą wyáapano ogóáem z terenu: Miasta Otwock 130 psów i 49 kotów, Gminy Wiązowna - 9 psów, Miasta i Gminy Karczew - 33 psy, Gminy Celestynów - 6 psów. Pozostaáe 3 gminy (Sobienie–Jeziory, Osieck, Koábiel) nie zajmowaáy siĊ tym problemem. W powiecie piaseczyĔskim Īadna z 5 gmin nie miaáa uregulowanych zasad i warunków wyáapywania bezdomnych zwierząt. W okresie objĊtym kontrolą wyáapano ogóáem z terenu: Gminy Lesznowola - 25 psów, Gminy Góra Kalwaria - 57, Miasta i Gminy Konstancin Jeziorna - 54, Miasta i Gminy Piaseczno - 346. Urząd Gminy PraĪmów nie prowadziá takiej statystyki. (...) Województwo podlaskie: (...) Zarząd Miasta àomĪy, posiadający od 17 stycznia 2000 r. pozytywnie zaopiniowany projekt uchwaáy w sprawie zasad i warunków wyáapywania bezdomnych zwierząt i dalszego postĊpowania z nimi, podaá, Īe nie przedáoĪenie projektu Radzie Miasta spowodowane jest niedostosowaniem istniejącego punktu zatrzymaĔ zwierząt do wymagaĔ stawianych schronisku dla zwierząt. Obecnie czynione są starania, aby problem schroniska rozwiązaü we wáasnym zakresie, poprzez sukcesywną, w miarĊ moĪliwoĞci finansowych, rozbudowĊ tymczasowego punktu zatrzymaĔ. Pomimo to w okresie objĊtym kontrolą z terenu miasta àomĪy wyáapano 465 psów bezdomnych, z których m. in. 60 zostaáo zaadoptowanych, 57 przekazano za odpáatnoĞcią do schroniska w Biaáymstoku, 47 padáo, 2 zbiegáy, a 305 poddano eutanazji. Dziaáania te byáy nielegalne. (...) Województwo warmiĔsko-mazurskie: (...) W powiecie ostródzkim w Īadnej z 8 gmin nie powziĊto uchwaáy w sprawie wyáapywania i zapewnienia opieki bezdomnym zwierzĊtom. JednakĪe wyáapano z terenu: Ostródy - 140 psów, Morąga – 88 psów, Miáomáynu – 2 psy.

46

3. Informacja o wynikach kontroli "Realizacja przepisów w zakresie ochrony zwierząt, ze szczególnym uwzglĊdnieniem transportu zwierząt" (Nr ewid. 8/2003/P/02/173/KSR) Badaniami objĊto okres od 1 stycznia 2000 r. do 30 czerwca 2002 r. Kontrolowano m.in. 13 schronisk i 38 gmin. Synteza ustaleĔ kontroli: (...) 6. W stosunku do sytuacji z roku 1999 r. nie poprawiáy siĊ warunki w schroniskach dla bezdomnych zwierząt. Schroniska nie speániaáy wymogów rozporządzenia Ministra RiGĩ z dnia 21 stycznia 1999 r. w sprawie szczegóáowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy organizowaniu lub urządzaniu targów, spĊdów i wystaw zwierząt oraz prowadzeniu schronisk dla zwierząt. CzĊsto byáy one przegĊszczone. W skali kraju 1 schronisko przypada na ok. 18 gmin. Sposób wykonywania lub dokumentowania sprawowanej opieki weterynaryjnej oraz wykonywanych zabiegów w ocenie NIK nie zawsze byá rzetelny. W badanych schroniskach uĞmiercano Ğrednio ok. 44% psów i 68 % kotów w stosunku do iloĞci zwierząt przyjĊtych. 6.1. SpoĞród 13 kontrolowanych schronisk, w 3 (23%) - w: Biaáej Podlaskiej, Pawáowie k/Ciechanowa i ZamoĞciu odnotowano tylko nieliczne uchybienia, natomiast w pozostaáych schroniskach stwierdzono nie speánianie wielu wymogów rozporządzenia Ministra RiGĩ z dnia 21 stycznia 1999 r., a takĪe okreĞlonych ustawą weterynaryjną. I tak: – w 61% schronisk nie obejmowano szczepieniami przeciw wĞciekliĨnie wszystkich zwierząt; – w 54% ewidencja zwierząt byáa nieprecyzyjna i nieaktualna, nie prowadzono zgodnie z wymogami rozporządzenia ksiąĪki kontroli weterynaryjnej, nie zapewniano przynajmniej raz w miesiącu badaĔ wszystkich zwierząt, zastrzeĪenia budziá stan techniczny wyposaĪenia i terenu w tym, w 3 schroniskach brak byáo doprowadzonej wody do pomieszczeĔ dla zwierząt, a w 1 przypadku byáa ona záej jakoĞci; – w 46% schronisk nie znakowano przyjmowanych zwierząt lub znakowano tylko niektóre z nich, nie przeprowadzano deratyzacji; – w 31% schronisk brak byáo wyodrĊbnionych pomieszczeĔ z przeznaczeniem na kwarantannĊ oraz dla zwierząt chorych lub podejrzanych o chorobĊ; – w 23% nie przeprowadzano regularnie dezynfekcji i dezynsekcji. 6.2. Pomimo braku wystarczającej iloĞci miejsc i wyposaĪenia, niektóre schroniska przyjmowaáy zwierzĊta z terenu innych gmin, nawet kilkudziesiĊciu, w oparciu o zawarte umowy lub doraĨne zlecenia, np. schroniska w: Kielcach, Biaáymstoku i w Zielonej Górze. Prowadzenie dziaáalnoĞci na rzecz wielu gmin, przy braku wystarczającej iloĞci miejsc przyczyniaáo siĊ bądĨ do przegĊszczenia schroniska bądĨ do zwiĊkszonego zakresu uĞmiercania zwierząt, nie sprzyjaáo równieĪ tworzeniu nowych schronisk i wypeánianiu przez gminy ustawowego obowiązku zapewnienia opieki bezdomnym zwierzĊtom. Byáy to dziaáania nielegalne i nierzetelne. SpoĞród kontrolowanych schronisk 38 % byáo przegĊszczonych. 6.3. ĝrednio w ciągu 1 miesiąca wszystkie skontrolowane schroniska: - przyjmowaáy ok. 525 psów. ĝrednio do jednego schroniska przyjmowano 40 psów (od 4 psów w Pukinie k/Rawy Mazowieckiej do 105 w Sosnowcu.); – oddawaáy do adopcji ok. 53% psów w stosunku do przyjmowanych, od 11% w Augustowie do ponad 90% w Waábrzychu, – uĞmiercaáy ok. 44% psów w stosunku do iloĞci przyjmowanych (od 1,3% w Pawáowie k/Ciechanowa, do 74% w Augustowie) oraz ok. 68% kotów (od 17% w Kielcach do 100% w Augustowie). Ustalony zakres uĞmiercania zwierząt, byá o 10% wiĊkszy od stwierdzonego w wyniku kontroli przeprowadzonej w 19 schroniskach w 1999 r. 6.4. W 8 skontrolowanych schroniskach, tj. 61%, ujawniono nieprawidáowoĞci dotyczące wykonywania opieki weterynaryjnej, sposobu dokumentowania zakresu oraz efektów leczenia, przeprowadzonych zabiegów i stosowanych leków. 7. Pomimo stwierdzonej poprawy, nadal nie wszystkie organy gmin wywiązywaáy siĊ z naáoĪonych na nie obowiązków w zakresie wyáapywania i zapewnienia opieki zwierzĊtom bezdomnym, a zawierane umowy nie zapewniaáy legalnej i rzetelnej ich realizacji. Nadzór nad wydatkowaniem Ğrodków publicznych na ten cel czĊsto sprawowany byá nierzetelnie, co umoĪliwiaáo funkcjonowanie podmiotom nie wywiązującym siĊ z naáoĪonych na nie obowiązków. 7.1. SpoĞród 38 gmin objĊtych badaniami, w 15 tj. 39% brak byáo uchwaáy o wyáapywaniu zwierząt bezdomnych oraz rozstrzyganiu o ich dalszym losie, podjĊtej na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt. W 1999r. brak uchwaáy stwierdzono w 89 % spoĞród 27 kontrolowanych gmin. 7.2. W 33% spoĞród kontrolowanych jednostek samorządu, pomimo braku stosownej uchwaáy, zwierzĊta bezdomne byáy wyáapywane i umieszczane w schroniskach dla bezdomnych zwierząt, co uznaü naleĪy za dziaáania nielegalne. 7.3. W 15 spoĞród 18 objĊtych kontrolą gmin bezpoĞrednio lub poĞrednio (poprzez zawarte umowy ze schroniskami zlokalizowanymi w innej gminie) finansowano dziaáalnoĞü schronisk dla bezdomnych zwierząt. W

47

przypadku 7 gmin (39%) stwierdzono, Īe nie sprawowaáy one rzetelnego nadzoru nad wydatkowaniem Ğrodków i warunkami zapewnianymi zwierzĊtom. Wáadze samorządowe zezwalaáy na funkcjonowanie schronisk nie speániającym wymagaĔ okreĞlonych przepisami. 7.4. Niektóre gminy zawieraáy umowy na wyáapywanie i przetrzymywanie zwierząt z podmiotami, które nie dawaáy gwarancji rzetelnego wywiązywania siĊ z naáoĪonych na nie obowiązków lub nie posiadaáy zezwolenia na prowadzenie takiej dziaáalnoĞci do czego zobowiązuje art. 7 ust.1 pkt. 4 ustawy z dnia 13 wrzeĞnia 1996 r. o utrzymaniu czystoĞci i porządku w gminach. Wystąpiáy przypadki finansowania wyáapywania zwierząt w oparciu o doraĨne zlecenia bez zawarcia umowy okreĞlającej warunki i metody jego wykonywania. (...) 7.6. Wobec braku obowiązku prowadzenia przez gminy ewidencji utrzymywanych na jej terenie psów, tylko ok. 50% kontrolowanych urzĊdów miast posiadaáo rzetelne dane w tym zakresie. W Īadnym z 18-tu kontrolowanych urzĊdów miast nie byáo danych dotyczących iloĞci utrzymywanych na ich terenie psów ras uznawanych za agresywne. W urzĊdach byáy tylko dane o iloĞci záoĪonych wniosków i wydanych zezwoleniach na utrzymywanie tych psów. Brak rozeznania w zakresie iloĞci utrzymywanych na terenie gminy psów, w tym ras uznawanych za agresywne uniemoĪliwiaá peáną realizacjĊ obowiązku wynikającego z art. 13 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opáatach lokalnych9 oraz racjonalne wykonywanie zadaĔ związanych z zapewnieniem opieki zwierzĊtom bezdomnym, a takĪe zapewnieniem bezpieczeĔstwa.

4. Informacja o wynikach kontroli wykonywania przez FundacjĊ "ANIMALS" zlecenia na prowadzenie schroniska dla bezdomnych zwierząt w Warszawie (Nr ewid. 15/2000/K/99/028/DKD) KontrolĊ przeprowadzono w okresie od 17 maja do 20 paĨdziernika 1999 r. (...) W 1998 r. przebywaáo w Schronisku Ğrednio 600,3 psów, a na początku maja 1998 r. nawet 699 psów. Przepeánienie Schroniska byáo gáówną przyczyną istotnych nieprawidáowoĞci polegających na dopuszczeniu w Schronisku na Paluchu do masowych padniĊü i eutanazji zwierząt. Potwierdziáa to sama wiceprezes Fundacji Ewa B. w rozmowie z dyrektorem ds. zwierząt ĝwiatowej Organizacji Ochrony Zwierząt (WSPA) w dniu 28.05.1999 r., takĪe szefowa WSPA Joy L. oraz powiatowy lekarz weterynarii w wyniku kontroli przeprowadzonej w sierpniu 1999 r. Przepeánienie Schroniska nie stanowi w myĞl obowiązujących przepisów art. 6 ust. 1 i art. 33 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt oraz umowy Nr 17/96 z dnia 31.12.1996 r., takĪe Regulaminu Organizacyjnego Schroniska (stanowiącego zaáącznik nr 5 do umowy Nr 17/96 z dnia 31.12.1996 r.) oraz wewnĊtrznych "Kryteriów przyjmowanych w kierowaniu zwierząt do eutanazji" z 1999 r., wystarczającego uzasadnienia dla eutanazji dorosáych zwierząt i szczeniąt . Jak wynika ze skorygowanych w czasie kontroli rejestrów psów i kotów, w Schronisku w latach 1998-1999 (I kwartaá) odnotowano ogóáem padáych 429 psów i 314 kotów, co w stosunku do ogóáem 6.420 psów i 1.739 kotów przyjĊtych w tym okresie stanowiáo odpowiednio 6,7% i 18,1% ogóáu, gdy w przypadku psów udziaá tych padniĊü przed zawarciem umowy, tj. za 1996 rok wynosiá 4,0%. JednoczeĞnie z danych rejestrowych psów wynika, Īe niekorzystne relacje dotyczyáy takĪe stanu iloĞciowego padáych psów w stosunku do przyjĊtych w 1996 r. w porównaniu do 1998 r., mianowicie wzrost ten wynosiá 85,6 %. Nie sporządzano równieĪ dla padáych zwierząt protokoáów sekcji, które wymagane byáy rozdz. I pkt. 5 zaáącznika nr 2 do umowy Nr 17/96 z dnia 31.12.1996 r., co uniemoĪliwiáo ustalenie przyczyn padniĊü zwierząt w badanym okresie. W latach 1998-1999 (I kwartaá) eutanazją w Schronisku objĊto ogóáem 2855 dorosáych psów i 960 kotów, co w stosunku do przyjĊtych w tym okresie iloĞci zwierząt stanowiáo odpowiednio 44,5% i 55,2% zwierząt. Ponadto eutanazją objĊto 509 starszych szczeniąt, co po uwzglĊdnieniu wspomnianych eutanazji dorosáych psów i kotów oznaczaáo uĞpienie áącznie 4.324 w tym okresie zwierząt, a w stosunku do ogóáu przyjĊtych w tym okresie do Schroniska 8.159 psów i kotów stanowiáo 53,0% ogólnej wielkoĞci eutanazji zwierząt (nie licząc 1013 nowonarodzonych szczeniąt). Tymczasem Ğrednio w Polsce przy przepeánionych schroniskach, jak wynika z danych organizacji miĊdzynarodowych, usypia siĊ od 15 do 45% zwierząt. Najmniejszy udziaá eutanazji w Schronisku na Paluchu w latach 1998-1999 (I kwartaá) liczony tylko dla dorosáych psów i starszych szczeniąt wynosiá 34,9% w paĨdzierniku 1998 r., natomiast najwyĪszy taki udziaá w Schronisku na Paluchu wynosiá 83,3% w lipcu 1998 r. W przypadku kotów najmniejszy udziaá eutanazji w stosunku do liczby przyjĊtych kotów wynosiá 20,5% w lutym 1998 r., a najwyĪszy 109,2% w lipcu 1998 r. W latach 1998-1999 (I kwartaá) przy przyjmowaniu miesiĊcznie Ğrednio 428 psów i 116 kotów, Ğrednio miesiĊcznie usypiano: 190,3 dorosáych psów, 33,9 starszych szczeniąt i 64 koty. Do Schroniska bez zagwarantowania naleĪytych warunków lokalowych przyjmowano zwierzĊta takĪe spoza obszaru m.st. Warszawy wbrew umowie z dnia 31.12.1996 r., która przewidywaáa przyjmowanie zwierząt z gmin sąsiadujących tylko w miarĊ moĪliwoĞci lokalowych, wyrĊczając tym samym gminy spoza Warszawy z ich ustawowego obowiązku zapewnienia opieki bezdomnym zwierzĊtom na ich terenie, co nie sprzyjaáo tworzeniu nowych schronisk w tych gminach i byáo gáówną przyczyną przepeánienia Schroniska na Paluchu.

48

Przykáadowo w 1998 r. Schronisko na Paluchu wykonaáo ogóáem 374 interwencji obejmujących 49 gmin i miejscowoĞci spoza obszaru m.st. Warszawy, przyjmując do Schroniska ogóáem 1.166 psów (co stanowiáo 23,6% ogólnej iloĞci przyjĊtych psów) i 16 kotów. SpoĞród tych 374 interwencji wykonano 178 interwencji w 35 gminach i miejscowoĞciach, z którymi nie zawarto umów (przyjĊto do Schroniska 400 psów i 8 kotów). W 1998 r. do Schroniska przyjĊto co najmniej 372 psy pochodzące z 32 gmin i miejscowoĞci nie sąsiadujących z m.st. Warszawą (np. Grodzisk Mazowiecki, Otwock, Nadarzyn, Tarczyn, Pruszków, Radzymin, Brwinów, Woáomin, àuków, Sokoáów Podlaski, Grójec). Schronisko posiadaáo lub teĪ zawaráo w 1998 r. umowy na przyjmowanie bezdomnych zwierząt z terenu 14 urzĊdów miasta i gmin, przyjmując w 1998 r. 766 psów i 8 kotów w wyniku 196 interwencji z tego terenu. Skala powyĪszych przyjĊü psów do Schroniska zostaáa utrzymana w I póároczu 1999 r., w którym to okresie z obszaru spoza m.st. Warszawy do Schroniska przyjĊto co najmniej 556 psów, w tym 177 psów bez zawarcia stosownych umów, co stanowi 31,8%. (...)

49

Dylematy gmin - wybór doniesieĔ

ĩary (Gazeta Lubuska, 22 grudnia 2003) (...) UrzĊdniczka z ĩar w woj. lubuskim táumaczy: Miasto nie ma schroniska, a koszty przechowania jednego psa w zielonogórskiej placówce są bardzo wysokie, wynoszą ok. 3 tys. zá rocznie. Gdy byáo taniej, odwoziliĞmy tam zwierzĊta, teraz nie robimy tego. Miasto przymierza siĊ do tego, Īeby w przyszáym roku wybudowaü schronisko. W poprzednich latach schronisko w Zielonej Górze stosowaáo zasadĊ, zgodnie z którą przywieziony pies po dwóch tygodniach stawaá siĊ wáasnoĞcią placówki, wiĊc koszty, jakie ponosiáa gmina, nie byáy duĪe. àuĪna Protokóá Nr 3/2003 z III Sesji Rady Gminy w àuĪnej, odbytej w dniu 30 grudnia 2002 r. (...) Pan StĊpieĔ Leszek - byü moĪe, Īe podatek od psów jest nieĞciągalny, ale musimy z tym coĞ zrobiü poniewaĪ coraz wiĊcej psów waáĊsa siĊ. W pierwszej kolejnoĞci winna zająü siĊ komisja, a nastĊpnie Rada Gminy Īeby opracowaü jakieĞ zasady, poniewaĪ jest to prawo miejscowe. Pan Przewodniczący Rady Gminy - jest to sáuszna uwaga, musimy to jakoĞ uregulowaü. Pan Wójt - taki wniosek wpáynie na najbliĪszą sesjĊ, poniewaĪ problem nasila siĊ, jeĞli chodzi o waáĊsające siĊ psy. Jest to duĪy problem, jeĞli pies siĊ waáĊsa, poniewaĪ musi byü hycel Īeby go chwyciá, a póĨniej coĞ z tym psem trzeba zrobiü. Takiego psa musimy przekazaü do schroniska, oczywiĞcie za odpáatnoĞcią (roczne utrzymanie psa w schronisku kosztuje okoáo 5.000 zá) Jakby nie patrzyá na sprawĊ widaü tu duĪą nadopiekuĔczoĞü PaĔstwa nad zwierzĊtami. Pan StĊpieĔ Leszek - rzeczywiĞcie tak jest jak Pan Wójt mówi, ale dalej nie moĪemy tej sprawy tak pozostawiü, musimy tu wprowadziü swoje przepisy, czyli prawo miejscowe. Pani Sekretarz - jeĞli chodzi o wyáapywanie psów to są z tym bardzo duĪe problemy, wiem bo w listopadzie mieliĞmy taką sytuacjĊ, są to po prostu trudne sprawy. Koábiel ("Linia Otwocka", 05.11.2004) (...) Na koniec sesji jeden z mieszkaĔców poruszyá temat bezpaĔskich psów, które grupami waáĊsają siĊ po terenie gminy. Te psy są dla nas zagroĪeniem - mówiá. Zlikwidowanie jednego psa kosztuje ok. 600 zá. JeĪeli mieszkaĔcy Koábieli zdecydują, Īe nie ma innej moĪliwoĞci to wáadze gminy zamówią taką usáugĊ. Na przyszáą sesjĊ zostanie przygotowana ustawĊ, która nas upowaĪni do tego ĪebyĞmy mogli wezwaü hycla i skorzystaü z jego usáug – zapowiedziaáa Ewa Mazek – zastĊpca wójta. PáoĔsk (Obywatel Reporter - ogólnopolska gazeta lokalna ,nr 5 (26) 2004) (...) Jak informuje sekretarz UM, Andrzej Kamasa, na odáawianie bezdomnych psów na terenie miasta w 2004 roku zaplanowano w budĪecie 25.000 zá. Zgodnie z umową z 30 stycznia 2004 roku odáawianiem zwierząt na terenie miasta zajmuje siĊ lekarz weterynarii, wáaĞciciel Specjalistycznej Lecznicy Maáych Zwierząt przy ulicy MáodzieĪowej w PáoĔsku. Burmistrz PáoĔska 20 stycznia zatwierdziá stawki usáug wynegocjowane przez komisjĊ przetargową zgodnie z ustawą o zamówieniach publicznych. Za odáowienie bezdomnego psa miasto páaci 590 zá, za Ğwiadczenie usáug pogotowia weterynaryjnego wedáug kosztów, za usuwanie zwáok zwierzĊcych z terenu miasta wraz z wywozem - ryczaátowo 80 zá za sztukĊ. Do chwili obecnej na terenie PáoĔska odáowiono 35 bezpaĔskich psów za kwotĊ 20.523,75 zá. Koszt ten objąá ich kwarantannĊ, szczepienie ochronne, transport i przekazanie do schroniska (Celestynów i Chrcynno - schronisko Fundacji Centrum Ochrony ĝrodowiska z siedzibą w Nasielsku). Lecznica Ğwiadcząca usáugĊ wyáapywania psów w PáoĔsku, ma umowĊ ze schroniskiem. Po dostarczeniu psa do placówki (lecznica páaci ok. 320 zá za jedno zwierzĊ) urząd miasta otrzymuje potwierdzenie, Īe zwierzĊ zostaáo tam umieszczone. LĊdziny (Biuletyn Informacyjny LĊdziny Nr 1/2004 (8), 28.01.2004) Informacje z sesji Rady Miasta LĊdziny 11.12.2003 (...) Komisja Finansów zaopiniowaáa zmiany podatków pozytywnie miaáa jednak zastrzeĪenia wáaĞnie, co do podatku od naszych „czworonogów”. Jej zdaniem podatek ten powinien pozostaü na niezmienionym poziomie, czyli 30 zá od „czworonoga”. Burmistrz sugerowaá tutaj podwyĪkĊ o 5zá, gdy koszty, jakie ponosi miasto za wyáapywanie i dostarczenie do schroniska bezpaĔskich psów pozostawionych przez swoich wáaĞcicieli są nierównomierne do wpáywów z tytuáu tego podatku. Koszt to 300 zá, z czego 30 zá to opáata dla osób wyáapujących bezpaĔski psy, a 270 zá to opáata umieszczania w schronisku. Koszty poniesione w ostatnim roku wynoszą ok. 18 tys. zá, a wpáywy z podatku to tylko 6 tyĞ. zá. RóĪnicĊ pokrywa miasto.

50

Eák (Gazeta OlsztyĔska, 2004) Bezpieczne psy? Samorządowcy z Eáku mają w tym roku do zaáatwienia nie lada problem. Aby go rozwiązaü, zwrócili siĊ nawet do ministra rolnictwa. Skutek byá niemal natychmiastowy. Schronisko dla psów w Siedliskach koáo Eáku juĪ dawno powinno byü zamkniĊte. Co staáoby siĊ z bezdomnymi zwierzĊtami? Zostaáyby prawdopodobnie uĞpione. Od roku do schroniska nie mogą byü przyjmowane zwierzĊta, poniewaĪ jest ono przepeánione i nie speánia wymogów weterynaryjnych. Warunkowo inspektorzy Towarzystwa Opieki nad ZwierzĊtami zawiesili likwidacjĊ schroniska do czasu przeniesienia go w inne miejsce. Obecnie jest ono usytuowane nieopodal wysypiska Ğmieci, podczas gdy jeden z wymogów ministerialnego rozporządzenia to odlegáoĞü 300 metrów od miejsc zamieszkania ludzi i innych obiektów, w tym takĪe miejsc utylizacji odpadów. Po mieĞcie waáĊsają siĊ bezdomne psy, a wáadze samorządowe mają nie lada káopot. - Sytuacja jest naprawdĊ trudna, a samorządowcy zwlekają z przeniesieniem schroniska - mówi jego kierownik Lech Dąbrowski. - Psy są stáoczone i o przyjmowaniu nowych nie moĪe byü mowy. - ZastanawialiĞmy siĊ nad lokalizacją schroniska w obiektach pozostaáych po byáej jednostce wojskowej, a konkretnie w budynkach przy ul. Dolnej - mówi prezydent Eáku Krzysztof Wiloch. - Niestety, jedyną barierą w tym wypadku jest przepisowa odlegáoĞü, czyli 300 metrów. ZastanawialiĞmy siĊ takĪe nad inną lokalizacją i zawsze pojawia siĊ ten sam problem, czyli nieszczĊsne 300 metrów. ĩeby wybudowaü schronisko z dala od zabudowaĔ, trzeba wyáoĪyü mniej wiĊcej 2 mln. zá. Na adaptacjĊ budynków na ul. Dolnej wystarczy milion. - Z tego, co wiem, podobny problem mają teĪ inne samorządy, np. w Olecku i Goádapi - dodaje Wiloch. Postanowiáem záoĪyü wniosek do Ministerstwa Rolnictwa o zmianĊ przepisu dotyczącego odlegáoĞci. Kiedy byá w Eáku poseá Aleksander Szczygáo wspominaáem mu o tym. Obaj panowie dziaáali niezaleĪnie od siebie. Wiceprezydent Eáku pojechaá osobiĞcie do ministerstwa i prowadziá na ten temat rozmowy. Natomiast poseá záoĪyá do ministra interpelacjĊ, w której proponuje zmniejszenie wymaganej odlegáoĞci schronisk dla zwierząt od siedzib ludzkich, obiektów uĪytecznoĞci publicznej, przetwórstwa rolno-spoĪywczego i zakáadów utylizacyjnych z 300 do 150 metrów. "Zmasowany atak" okazaá siĊ nadzwyczaj skuteczny i pod koniec ubiegáego tygodnia minister rolnictwa Wojciech Olejniczak powiadomiá zainteresowanych o tym, Īe gotowy juĪ jest projekt rozporządzenia zmieniający ten zapis i odlegáoĞü ma byü zmniejszona. WejĞcie w Īycie nowych przepisów nastąpi w pierwszej dekadzie marca. - W koĔcu bĊdziemy mogli rozwiązaü problem naszego schroniska, który od miesiĊcy spĊdzaá nam sen z oczu komentuje Wiloch. - MyĞlĊ, Īe z tej zmiany ucieszą siĊ teĪ samorządowcy innych miast w Polsce. GraĪyna Merchelska

Mrągowo (Gazeta Mrągowska, b.d.) Niebezpieczna wieĞ Soátysi gminy Mrągowo wciąĪ podnoszą problem niewáaĞciwego, ich zdaniem, rozwiązywania sprawy wĞcieklizny. Wedáug relacji Juliusza KochaĔskiego, wĞcieklizna wciąĪ jest zagroĪeniem w okrĊgu wsi Muntowo, Popowo i Máynowo. - Obsáuga weterynaryjna nie zaáatwiáa sprawy tak, jak potrzeba - mówi. Kilka miesiĊcy temu wĞciekáy kot pogryzá psa. ZwierzĊ zostaáo uĞpione. Dwa tygodnie temu mieszkaĔcy Muntowa znaleĨli, niedaleko zabudowaĔ gospodarskich zdecháego lisa. - SáuĪba weterynaryjna przyjechaáa, zobaczyáa, Īe nie ma na ciele lisa Ğladów kontaktu z innymi zwierzĊtami i nie podjĊáa Īadnych dziaáaĔ. Jest to zagroĪenie Īycia i zdrowia czáowieka - mówi soátys. WĞcieklizny obawiają siĊ równieĪ mieszkaĔcy Polskiej Wsi. Jak mówi radny Jan Golik, waáĊsające siĊ psy wciąĪ są duĪym zagroĪeniem, nie tylko dla mieszkaĔców tej wioski. - Moim zdaniem gmina wraz z miastem powinna znaleĨü sposób na rozwiązanie tego problemu - mówi radny. Jak jednak relacjonuje wójt, wyáapywanie psów nie jest najlepszym rozwiązaniem ze wzglĊdu na finanse, jakie na ten cel musiaáyby popáynąü z gminnej kasy. Jeden dzieĔ pobytu psa w schronisku kosztuje 5 záotych. Rocznie daje to sumĊ 1.800 záotych za jedno zwierzĊ. Takich zamykanych w schronisku zwierząt są setki: - Trzeba siĊ wiĊc zastanowiü, czy siĊ to nam opáaca. Albo inwestujemy, albo zamykamy w schroniskach psy. Soátysi wciąĪ apelują o opiekĊ nad psami. Im wiĊcej bowiem waáĊsających siĊ luzem zwierząt, tym wiĊksze ryzyko na kolejne zagroĪenie wĞcieklizną. Kek

51

Krajenka (Gazeta PoznaĔska, 01.04.2000) Problemy z bezpaĔskimi psami W powiecie záotowskim potrzebne jest nowoczesne schronisko dla zwierząt Po znakiem zapytania stoi dalsze istnienie schroniska dla bezpaĔskich psów w Krajence. Tymczasem jest to jedyna tego typu placówka w powiecie i jedna z niewielu w województwie. Skromne schronisko na peryferiach Krajenki moĪe maksymalnie pomieĞciü 12 psów. Statystycznie wiĊc kaĪda z gmin powiatu moĪe tu oddaü niewiele ponad jednego czworonoga. Niestety, nawet takie wyliczenie jest caákowicie teoretyczne, gdyĪ wszystkie miejsca są tu zazwyczaj zajĊte. (..) Dotychczas samorząd w Krajence sam boryka siĊ z problemami finansowymi związanymi z utrzymaniem schroniska. W roku ubiegáym przeznaczono na ten cel 16 tys. záotych. W tym roku w budĪecie gminy zaplanowano ponad 20 tys. záotych. Jest to kropla w morzu potrzeb, a o rozbudowie i modernizacji nie ma nawet mowy. Tymczasem przeprowadzona przez Powiatową InspekcjĊ Weterynaryjną kontrola schroniska wykazaáa szereg uchybieĔ i nieprawidáowoĞci, których Ĩródeá naleĪy upatrywaü w niedofinansowaniu. Aby zadoĞüuczyniü Inspekcji Weterynaryjnej naleĪaáoby m.in. wybudowaü nowe pomieszczenia na izolator, zabiegi weterynaryjne wraz z eutanazją. Powinny teĪ byü pomieszczenia dla zwierząt chorych, specjalne cmentarzysko lub specjalny piec do spalania zwáok.

GostyĔ (GostyĔskie e-WieĞci z Ratusza - 11.03.2005) Jak pomóc schronisku? Szukamy osób, którym nie jest obcy los zwierząt. Urząd Miejski w Gostyniu zorganizuje w najbliĪszym czasie spotkanie ludzi dobrej woli w celu zainicjowania powstania organizacji pomagającej zwierzĊtom i wspierającej gminne schronisko dla psów. Wszyscy chĊtni, którzy chcieliby dziaáaü na rzecz poprawy losu zwierząt, proszeni są o kontakt z Naczelnikiem Wydziaáu Rolnictwa i Gospodarki Komunalnej, Leszkiem Dworczakiem – tel. 0-65 5752139 lub e-mail: [email protected]. Przypomnijmy, Īe gostyĔskie schronisko, administrowane przez Zakáad Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Gostyniu, zostaáo oddane do uĪytku w 1999 roku, zgodnie z ówczeĞnie obowiązującymi przepisami. Wedáug aktualnego stanu prawnego, schronisko nie odpowiada wymogom prawnym stawianym tego typu placówkom. Aby schronisko odpowiadaáo przepisom, naleĪaáoby je zmodernizowaü poprzez pobudowanie wielu obiektów. Ich wykonanie wymaga – zgodnie z prawem budowlanym – uzyskania pozwolenia na budowĊ. Jednak istniejące schronisko znajduje siĊ w zbyt bliskiej odlegáoĞci od siedzib ludzkich (wymagane minimum: 150 m), co wyklucza moĪliwoĞü lokalizacji w dotychczasowym miejscu. Dopóki zwierzĊtom nie zapewni siĊ odpowiednich, okreĞlonych w przepisach warunków, gostyĔskiemu schronisku grozi zamkniĊcie przez InspekcjĊ Weterynaryjną. Rozwiązaniem byáoby zatem zbudowanie nowego schroniska w innym miejscu lub zlecenie wyspecjalizowanej firmie zadaĔ w zakresie opieki nad bezdomnymi zwierzĊtami oraz wyáapywania bezdomnych czworonogów. Wybór najlepszego rozwiązania nie jest áatwy, stąd teĪ inicjatywa utworzenia organizacji skupiającej przyjacióá schroniska, którzy pomogliby zwierzĊtom i wsparli schronisko.

Starachowice W Starachowicach funkcjonują dwa schroniska dla bezdomnych zwierząt, prowadzone przez osoby prywatne przy pomocy oddziaáu Towarzystwa Opieki nad ZwierzĊtami i mieszkaĔców. Miasto widzi w nich wyáącznie prywatną dziaáalnoĞü uciąĪliwą dla okolicznych mieszkaĔców i dąĪy do ich zamkniĊcia. RównoczeĞnie Urząd Miejski w Starachowicach nielegalnie zleca wyáapywanie zwierząt firmie "Barex", która nie prowadzi schroniska, a wyáapane zwierzĊta są uĞmiercane przez lekarza weterynarii. Za jedno zwierzĊ miasto páaci 75 zá plus 32 zá za przekazanie zwáok firmie utylizacyjnej. UrzĊdnicy nie wspomogą osoby faktycznie prowadzącej schronisko "Nie zgadzam siĊ z twierdzeniem, Īe jej dziaáalnoĞü odciąĪa gminĊ. Pani KrzĊtowska nie prowadzi legalnego schroniska, z którym moĪemy wspóápracowaü. Po prostu trzyma wáasne zwierzĊta. Prowadzenie schroniska nie jest zadaniem wáasnym gminy. Ustawa o ochronie zwierząt mówi tylko, Īe mamy zapewniü tym bezpaĔskim opiekĊ. Na czym ona ma polegaü, tego juĪ nie precyzuje. Wspomina natomiast o tym, Īe organizacjĊ opieki nad zwierzĊtami moĪna sprawowaü prowadząc schroniska". Na co jednak miasto nie przeznaczy pieniĊdzy, albowiem "na terenie gminy Starachowice nie funkcjonuje Īadne schronisko dla zwierząt. Jedyne schronisko dla zwierząt legalnie funkcjonujące w województwie ĞwiĊtokrzyskim znajduje siĊ w Kielcach. Dlatego teĪ, z uwagi na fakt, Īe na terenie naszej gminy nie ma funkcjonującego schroniska dla zwierząt, w budĪecie miasta nie ma Ğrodków przeznaczonych na funkcjonowanie takiego schroniska." (cytaty za "Gazetą Starachowicką" 2004, 2005)

52

Szczecinek (www.szczecinek.net.pl - 27.06.2003) Koniec azylu dla psów? Z koĔcem czerwca ma przestaü dziaáaü nieformalne schronisko dla psów kątem gnieĪdĪące siĊ przy lecznicy dla zwierząt. Opiekujące siĊ nim dzieci są przeraĪone i gotowe na wszystko w obronie zwierzaków. - Nasza opiekunka z Towarzystwa Opieki nad ZwierzĊtami pani Danuta Kadela nie moĪe siĊ juĪ dáuĪej zajmowaü azylem dla bezdomnych psów, bo nie ma na to funduszy - mówią jedno przez drugie dzieci z Gimnazjum nr 1, wolontariusze pomagający w utrzymaniu schroniska przy ulicy SzczeciĔskiej. Choü okreĞlenie schronisko niezbyt pasuje to przybytku na tyáach lecznicy dla zwierząt. To, Īe w Szczecinku w ogóle jest miejsce, do którego straĪnicy miejscy mają gdzie przywieĨü np. ranne w wypadkach lub waáĊsające siĊ czworonogi to zasáuga grupki zapaleĔców - miáoĞników zwierząt, dobremu sercu inspektoratu weterynarii, który godzi siĊ na nieformalne schronisko na swoim terenie i weterynarzy, którzy czĊsto kosztem wáasnego czasu i pieniĊdzy opiekują siĊ lokatorami psiego azylu. - OdciĊto nam juĪ Ğwiatáo, a przecieĪ potrzebne są pieniądze na karmĊ i inne rzeczy - mówi z wypiekami na twarzy Kasia Klimuk, jedna z maáych wolontariuszek. Wraz ze swoimi przyjacióámi opowiada o tym, jak to caáy wolny czas (i caáe kieszonkowe od rodziców) poĞwiĊcają na doglądanie psów i kotów. - Musimy tu byü rano przed lekcjami, aby je nakarmiü - mówi Tymon GuliĔski. OpowieĞci o tym, jak ludzie przywiązują swoje psy do rynny w lecznicy i uciekają, od dwóch garach jedzenia codziennie przywoĪonych przez panią DanutĊ, o tym, Īe nie boją siĊ zaryzykowaü ugryzienia, aby tylko pomóc cierpiącym zwierzakom nie mogą pozostawiaü nikogo obojĊtnym. A jednak wiele wskazuje, Īe Szczecinek wkrótce pozostanie i bez tej namiastki schroniska. Bez wparcia dorosáych dzieci nie bĊdą w stanie na dáuĪszą metĊ udĨwignąü tego ciĊĪaru. - Nie wiem co dalej bĊdzie - mówią. - Na pewno nie pozwolimy uĞpiü psów. PrzenieĞü teĪ ich nie ma gdzie, bo okoliczne schroniska nie mają miejsca (w szczecineckim azylu jest ponad 20 czworonogów). Na razie wydeptują ĞcieĪki do wszelkich moĪliwych urzĊdów, instytucji, parlamentarzystów, sklepów z karmą. Niektórych ĞciĞnie serce, wyjmą z portfela banknot lub dwa, czy sprzedadzą taniej worek karmy, ale dáugo tak azylu prowadziü siĊ nie da. - W niedzielĊ, 29 czerwca, chcemy z naszymi podopiecznymi urządziü pochód z transparentami i koszulkami, aby uzmysáowiü komuĞ wagĊ problemu - mówi K. Klimiuk. Utrzymanie schroniska jest obowiązkiem gminy i nawet w ratuszu przyznają, Īe azyl dla psów przy SzczeciĔskiej to raczej przytulisko niĪ schronisko. - ZamkniĊcie przytuliska to nie nasza decyzja - mówi rzecznik prasowy UrzĊdu Miasta Adam Wyszomirski. - Po prostu pani, która siĊ tym zajmowaáa oĞwiadczyáa, Īe nie ma juĪ na to funduszy. Miasto ma nadziejĊ, Īe schronisko nie zniknie z dnia na dzieĔ. - MyĞlimy o docelowym rozwiązaniu problemu bezdomnych zwierząt, ale to nie takie proste - dodaje rzecznik. - Zgodnie z przepisami schronisko nie moĪe powstaü w promieniu 300 metrów od siedzib ludzkich, a w granicach Szczecinka trudno o takie miejsce. Samorząd finansuje od czasu do czasu zakup karmy, páaci takĪe za opiekĊ weterynaryjną. Na to przeznaczany jest m.in. podatek od posiadania psów (wynosi on 24 zá od psa, w budĪecie daje to okoáo 30 tys. zá). - Ale z tych pieniĊdzy opáacamy takĪe wykonanie blaszek z numerami dla psów - wyjaĞnia A. Wyszomirski. Ratusz chciaáby podpisaü umowĊ z innymi miastami posiadającymi schroniska z prawdziwego zdarzenia i tam wywoziü bezpaĔskie zwierzĊta lub razem z innymi gminami powiatu szczecineckiego zastanowiü siĊ nad budową wáasnego. Szczecinek, c.d. (www.szczecinek.net.pl - 19.06.2004) Szczekający problem Ratusz wydaje kolosalne kwoty na utrzymanie bezpaĔskich zwierząt w schronisku. A wkrótce moĪe wydawaü jeszcze wiĊcej. Od kilku tygodni bezdomne zwierzĊta ze Szczecinka są wywoĪone do schronisk (psy pod Czarnków, koty koáo Trzcianki). Z przytuliska dla psów przy lecznicy dla zwierząt przy ulicy SzczeciĔskiej zabrano 14 czworonogów, kolejnych kilkanaĞcie przyniesiono miáoĞnikom zwierząt lub zostaáy záapane przez straĪników miejskich. W sumie na wikcie miasta w schronisku jest juĪ 47 zwierząt, w tym 23 szczecineckie koty. - Koty dostaliĞmy w tym miesiącu i za nie jeszcze nie mamy zapáacone - mówi doktor Zenon JaĪdĪewski, wáaĞciciel firmy Wet-Agro-Serwis prowadzącej schronisko. Dzienne utrzymanie kaĪdego z nich kosztuje budĪet miasta 5 zá, nie licząc kosztów dowozu, czy sterylizacji. Jak áatwo policzyü juĪ w tej chwili miesiĊcznie potrzeba blisko 8 tys. zá. - A bĊdzie jeszcze wiĊcej, bo w czasie wakacji bardzo wielu ludzi pozbywa siĊ psów przeszkadzających im w spĊdzeniu urlopu - mówi Danuta Kadela, miáoĞniczka zwierząt, która z grupą wolontariuszy przez trzy lata opiekowaáa siĊ psim azylem. Azyl zostaá niedawno zlikwidowany, bo wáaĞciciel (starostwo) zamierza sprzedaü nieruchomoĞü przy ulicy SzczeciĔskiej. Miasto, które ma ustawowy obowiązek opieki nad bezdomnymi zwierzĊtami, podpisaáo wiĊc umowĊ ze schroniskiem. Koszty juĪ teraz są niebagatelne, a co gorsza mogą tylko rosnąü, bo zwierzĊta w schronisku są najczĊĞciej skazane na doĪywocie (na razie spod Czarnkowa zabrano dwa szczecineckie psy). Wolontariuszom z azylu przy lecznicy udawaáo siĊ znaleĨü nowych wáaĞcicieli dla wiĊkszoĞci psów. Pomagaáa im w tym lokalna telewizja i prasa zamieszczające informacje o psach czekających na nowego pana. Ogáoszenia o psiakach wisiaáy takĪe w szkoáach. - SzacujĊ, Īe przez trzy lata znaleĨliĞmy dom dla okoáo 200 psów - mówi D. Kadela, która nie ukrywa, Īe chciaáaby, aby schronisko powstaáo jak najszybciej i jak najbliĪej Szczecinka. - Obawiam siĊ, Īe koszty utrzymania psów „zeĪrą” pieniądze przeznaczone na budowĊ schroniska. (...)

53

Wyáapywanie donikąd 1. Goleniów, woj. zachodniopomorskie Protokóá Nr XII/03 z XII sesji Rady Miejskiej w Goleniowie, z dnia 8.10.2003 r. (...) Radny B.Zaczkiewicz – „Panie Burmistrzu, mam przed sobą trzy umowy, które Pan podpisaá. To siĊ mieĞci Panie Przewodniczący w granicy czasowej dziaáalnoĞci Burmistrza. Podpisaá Pan umowĊ sáusznie ze schroniskiem dla bezdomnych zwierząt w ĝwinoujĞciu, ale w iloĞci jednego psa miesiĊcznie za kwotĊ 300 zá. PiĊknie, jestem za, oczywiĞcie. Z kolei nastĊpną umowĊ Pan podpisaá 22 wrzeĞnia z firmą z województwa dolnoĞląskiego. Nie ma adresu schroniska i naleĪy domniemywaü, Īe tam siĊ znajduje schronisko w tym województwie dolnoĞląskim w miejscowoĞci Wolibórz, za które zapáacimy 168 zá za przechowanie jednego psa. Ale teraz jest hit Panie Burmistrzu i teraz Pan przeszedá samego siebie. Do ĝwinoujĞcia moĪemy dostarczyü jednego pieska, a do tej firmy w dolnoĞląskim, podpisaá Pan umowĊ z firmą, która bĊdzie pieski wyáapywaáa za kwotĊ 80 zá za jednego psa i 1,5 zá za 1 km. Mam pytanie jaka jest odlegáoĞü z Goleniowa do tej miejscowoĞci Wolibórz?” Burmistrz Gminy A.Wojciechowski – „Nie jest w ogóle rzeczą prostą podpisaü umowĊ ze schroniskami, które pĊkają w szwach i nie ma chĊtnych praktycznie na zawarcie umów na bardzo korzystnych warunkach. Dlatego jesteĞmy trochĊ pod Ğcianą. Skoro chcemy problem pieski zaáatwiü, dlatego zaáatwiliĞmy w postaci tych dwóch umów. Ja tutaj nie rozumiem PaĔskiego zdziwienia, bo jeĞli chodzi o ĝwinoujĞcie – 1 pies miesiĊcznie – faktycznie 300 zá, jest to bardzo blisko. W przypadku gdyby siĊ znalazá jakiĞ pies, który byáby groĨny dla otoczenia i trzeba byáoby go natychmiast záapaü i odwieĞü, mamy zabezpieczenie w postaci ĝwinoujĞcia. Natomiast, jeĞli zrobimy akcjĊ wyáapywania bezpaĔskich psów, w liczbie np. kilkanaĞcie, czy kilkadziesiąt, wówczas mamy zabezpieczony za jednym transportem w dolnoĞląskim. Jest to oczywiĞcie dosyü daleko, ale to jest jeden transport za 1,5 zá za 1 km za wszystkie psy i 168 zá praktycznie za pobyt psa w danym schronisku tam wáaĞnie w dolnoĞląskim. Te warunki są znacznie korzystniejsze od ĝwinoujskich, ale po prostu dają nam moĪliwoĞü przemieszczenia znacznej iloĞci psów, bo kaĪda iloĞü wyáapana tutaj bĊdzie przez to schronisko przyjĊta. Tak, Īe ja nie rozumiem tego zdziwienia. Warunki takie, jakie nam podyktowano, takie ĪeĞmy z pokorą przyjĊli, bo po prostu innych warunków lepszych i korzystniejszych nie znaleĨliĞmy”. Radny B.Zaczkiewicz – „Czyli Panie Burmistrzu byáo jakieĞ rozeznanie danego schroniska, które ma takie, a nie inne warunki, tutaj w okolicy nie ma ?” Burmistrz Gminy A.Wojciechowski – „Niestety nie ma. MyĞlaáem, Īe jest tutaj schronisko w Golczewie, gdzie Pan burmistrz DomaĔski staraá siĊ to uruchomiü. Jest na dobrej drodze, ale jeszcze dzisiaj rozmawiaáem, czy nie száoby zaáóĪmy z nim podpisaü umowy. On mówi – owszem, ale dopiero z wiosną, kiedy schronisko zacznie funkcjonowaü, gdzieĞ w marcu, kwietniu. BliĪej niestety nie ma. Jest ĝwinoujĞcie, to umowa jest podpisana i praktycznie nie ma innych moĪliwoĞci takich, które by gwarantowaáy nam przyjĊcie naszych psów do schroniska”. Radny B.Zaczkiewicz – „A co bĊdzie, bo jak bĊdzie ogáoszone, Īe w danym dniu bĊdzie dziaáaá hycel, to te pieski bĊdą pod bardziej Ğcisáą opieką i Panie Burmistrzu siĊ nie wyáapie piĊtnaĞcie, a piĊü, szeĞü i teĪ bĊdziemy jechali te tysiąc km”. Burmistrz Gminy A.Wojciechowski – „Nie bĊdziemy áapaü znienacka. Jak juĪ powiedziaáem, bĊdziemy to ogáaszaü w sposób zwyczajowo przyjĊty. RównieĪ, jeĞli by dotyczyáo to zaáóĪmy samego Goleniowa, w Gazecie Goleniowskiej nawet po to, Īeby ludzie nie byli zaskoczeni. Natomiast jak wychwycimy piĊü, szeĞü psów, to niestety, ale te piĊü, szeĞü trzeba bĊdzie odwieĨü. Taka jest prawda. Nie bĊdziemy robiü natomiast na siáĊ áapanki, bo to jest po prostu bez sensu”. Radny B.Zaczkiewicz – „Jeszcze jedno pytanie z ciekawoĞci. Projekt uchwaáy Panie Burmistrzu jest z dnia dwudziestego drugiego, umowa jest z dwudziestego drugiego. MoĪe trzeba by przetarg ogáosiü, kto by siĊ zlitowaá nad naszymi pieskami i na miáoĞü Boską bliĪej Goleniowa”. Burmistrz Gminy A.Wojciechowski – „Ja juĪ Panu powiedziaáem, Īe poszukiwania trwaáy nie miesiąc, nie dwa, a kilka miesiĊcy i to, co jest, to jest efektem naszych poszukiwaĔ. Tak, Īe nie ma rynku dla psów. Jest sytuacja odwrotna, Īe ci, którzy mają bezpaĔskie psy, nie wiedzą gdzie je po prostu zlokalizowaü”(...) 2. Káodzko, woj. dolnoĞląskie (Gazeta Wrocáawska, 16.02.1999 ) Psy czekają na nowych wáaĞcicieli w schronisku w Przygórzu Skazane na Ğmierü? (PRZYGÓRZE, powiat Káodzko) DziewiĊü psów, w tym trzy szczeniĊta, trafiáy do prowizorycznego schroniska w Przygórzu koáo Nowej Rudy. Jeszcze niedawno psiaki mieszkaáy w ciepáym domu, dziĞ marzną w metalowych klatkach. JeĞli w ciągu 14 dni nikt po nie siĊ nie zgáosi, to psy zostaną uĞpione. Zwierzaki zabrano z domku jednorodzinnego w Jaszkowej Górnej (gmina Káodzko) na polecenie UrzĊdu Gminy w Káodzku. WáaĞcicielka psów zmaráa i zwierzĊtami nie miaá siĊ kto zająü. Pierwotnie psy miano umieĞciü w schronisku w DzierĪoniowie. Niestety, zamiast tam, trafiáy do przechowalni w Przygórzu. - Nie wiem dlaczego nie przywieziono tych czworonogów do naszej placówki - denerwuje siĊ Barbara Blichta, kierownik schroniska w DzierĪoniowie. - Tutaj miaáyby szansĊ na znalezienie nowych opiekunów, bo od nas czĊsto ludzie zabierają zwierzaki. A tam? Nie wiadomo. Schronisko, a wáaĞciwie Zakáad Szkoleniowy w Przygórzu, prowadzi Lech Radomski. Prawie wszystkie psy wyáapane na Ziemi Káodzkiej przez rakarską firmĊ "Hart", trafiają do niego. Pan Radomski przetrzymuje

54

zwierzĊta tylko 14 dni. Na ten czas Urząd Gminy w Káodzku zapewnia mu pieniądze na utrzymanie zwierząt. JeĞli w ciągu dwóch tygodni po psy nikt siĊ nie zgáosi, to wáaĞciciel zakáadu jest zmuszony je uĞpiü. Ponadto w schronisku nieopodal Nowej Rudy nie ma warunków na przetrzymywanie zwierząt. Psy gnieĪdĪą siĊ w kilku klatkach ustawionych w ogródku pana Lecha i trzĊsą siĊ z zimna. - Ja nie wiem jak moĪna byáo tak postąpiü - mówi Barbara Blichta. - PrzecieĪ w Przygórzu to nie jest Īadne schronisko. Nie wiem jaki kto miaá w tym interes, ale skazaá te zwierzaki na niechybną Ğmierü. W UrzĊdzie Gminy w Káodzku nie potrafiono nam powiedzieü, dlaczego zwierzĊta zawieziono wáaĞnie do Przygórza. - Czemu psy tam trafiáy, nie wiem. Nie jestem kompetentny, Īeby o tym mówiü - táumaczy Jarosáaw Sokóá z UrzĊdu Gminy w Káodzku. Olga Gadek, (TOST) 3. Brzeg, woj. opolskie ("Kurier Brzeski", 23.08.2000) Odáawianie psów Na terenie Brzegu pojawiáo siĊ zawiadomienie o podjĊciu przez Urząd Miasta drugiej w tym roku akcji odáawiania psów bezdomnych, puszczonych swobodnie, bez kagaĔców i opieki wáaĞcicieli ze wszystkich miejsc publicznych miasta. 6 wrzeĞnia czworonogi odáawiaü bĊdzie wyspecjalizowana firma „Hart” ze ĝwiebodzic. W przypadku chĊci odzyskania psa, wáaĞciciel bĊdzie mógá go wykupiü w schronisku w ciągu 14 dni uiszczając odpowiednią opáatĊ lub w dniu odáowu szóstego wrzeĞnia bezpoĞrednio z samochodu Dozoru Sanitarno-Porządkowego w miejscu odáowu i w godzinach od 15.00 do 16.00 z parkingu za budynkiem UrzĊdu na ul. Robotniczej. Odáowione psy odwiezione bĊdą do Zakáadu Szkolenia i Przechowywania Psów „Remus” z siedzibą w Przygórzu 181, 57-431 Wolibórz koáo Nowej Rudy. 4. ĝroda ĝląska, woj. dolnoĞląskie Uchwaáa Rady Gminy i Miasta w ĝrodzie ĝląskiej z dnia 28 lutego 2001 r. w sprawie wyraĪenia zgody na przeprowadzenie akcji wyáapania bezdomnych zwierząt z terenu gminy i miasta ĝrody ĝląskiej Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74 ze zmianami) oraz art. 11 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. Nr 111, poz. 724 z 1997 r. ze zmianami) i § 2 rozporządzenia Ministra Spraw WewnĊtrznych i Administracji z dnia 26 sierpnia 1998 r. w sprawie zasad i warunków wyáapywania bezdomnych zwierząt (Dz. U. Nr 116, poz. 753) Rada Gminy i Miasta uchwala, co nastĊpuje: § 1. Wyáapywanie zwierząt bezdomnych na terenie gminy i miasta ĝroda ĝląska odbywaü siĊ bĊdzie kaĪdego roku nie czĊĞciej niĪ raz na kwartaá. § 2. Wyáapane zwierzĊta umieszczane bĊdą w Schronisku dla Bezdomnych Zwierząt w miejscowoĞci Przygórze 181. (...) 5. Biuro Ochrony Zwierząt do UrzĊdu Gminy Nowa Ruda, dnia 22.11.2004 Prosimy o odpowiedĨ na pytanie czy na terenie gminy Nowa Ruda funkcjonuje jakieĞ schronisko dla bezdomnych zwierząt, jako przedsiĊbiorstwo prowadzone na podstawie zezwolenia wójta, albo teĪ prowadzone przez jakąĞ organizacjĊ spoáeczną. Pytanie nasze dotyczy roku 2003 i 2004. JeĞli takie schronisko funkcjonuje lub funkcjonowaáo, prosimy o podanie nazwy i adresu. 6. Urząd Gminy Nowa Ruda do Biura Ochrony Zwierząt, dnia 07.12.2004 Odpowiadając na PaĔstwa pismo z dnia 22.11.2004 informujĊ, Īe na terenie gminy Nowa Ruda nie jest prowadzone i nie funkcjonuje Īadne schronisko dla bezdomnych zwierząt. Kierownik Referatu, Iwona Sudoá

55

Biaáystok Gazetka szkolna IV Liceum Ogólnoksztaácącego im. Cypriana Kamila Norwida w Biaáymstoku. Numer specjalny poĞwiĊcony zwierzĊtom i ekologii. Rok szkolny 2002-2003. (http://gazetka.norwid.bialystok.pl/artykuly/wydspec1/sch_bial.htm) BIAàOSTOCKIE SCHRONISKO DLA ZWIERZĄT Przygotowaáy: Monika Anuszkiewicz, Ewa GrygieĔcze Klasa III h Mimo obiecującej nazwy biaáostockie schronisko opiekuje siĊ (?) wyáącznie psami. Przebywa ich tu okoáo 130. Są to dorosáe psy oraz szczeniĊta. Zdecydowana wiĊkszoĞü zostaáa do schroniska po prostu podrzucona. Wedáug sáów jednego z opiekunów zwierząt, czĊsto, zwáaszcza w godzinach wieczornych, ludzie wrzucają je na teren schroniska przez bramĊ. Stąd nazywane są "latającymi psami". Dziennie trafia tu nawet okoáo 10 psów, których nikt nie chce. ZwierzĊta zamieszkują 57 klatek, w tym 13 jest przeznaczonych na kwarantanny, czyli miejsca, gdzie poddawane są obserwacji nowo przybyáe psy. Niestety, zamieszkiwane boksy nie sprawiają dobrego wraĪenia. Są to bardzo maáe klatki, ich powierzchnia wynosi zaledwie ok. 1 m kw. Na takim obszarze, zwáaszcza jeĪeli mieszka tu od dwóch do czterech psów, ruch jest bardzo ograniczony. Niestety schronisko nie dysponuje wybiegiem, zwierzĊta nie mają moĪliwoĞci spacerowania oraz biegania. A wiĊc páacą za to dotkliwym bólem, jaki sprawiają zbyt dáugie pazury pozbawiane szansy naturalnego zdzierania. Niektóre klatki sprawiają dobre wraĪenie. Niedawno zostaáy wyremontowane, czyli wyáoĪone glazurą. WiĊkszoĞü to niestety "goáe mury", czyli stare klatki w opáakanym stanie. ĩaden z boksów nie jest ocieplany, nawet w czasie tak srogiej zimy jak ostatnia. Ani te nowe, ani stare nie są czĊsto sprzątane, dlatego teĪ po wejĞciu na teren schroniska czuje siĊ okropny, trudny do zniesienia zapach. ZwierzĊta są karmione raz dziennie, a gdy jest wiĊcej karmy, dostają posiáek dwa razy. To nie duĪo, ale trudno dziwiü siĊ, skoro na funkcjonowanie schroniska są przeznaczane niewielkie, symboliczne sumy z UrzĊdu Miasta. Czasami utrzymanie psów jest dofinansowane przez róĪne firmy. Nie kaĪda pomoc jest jednak przyjmowana. Odrzucono na przykáad ofertĊ firmy Auchan w postaci miĊsa, które mogáo byü wykorzystane jako karma dla psów. Wedáug sáów pracującego w schronisku weterynarza….. "co ja bym zrobiá z caáym kontenerem jedzenia?" ByáyĞmy Ğwiadkami przyjmowania do schroniska nowych mieszkaĔców. W naszej obecnoĞci weterynarz przyjąá rasowego jamnika, pobierając przy tym opáatĊ w wysokoĞci 40 zá. Kilka chwil póĨniej starsza osoba przyprowadziáa nierasowego przybáĊdĊ. Ten niestety nie miaá juĪ szczĊĞcia i szansy na znalezienie nowego wáaĞciciela. Po pobraniu tradycyjnej opáaty 40 zá oznajmiono, Īe znajdzie siĊ miejsce na….. uĞpienie psa. Biaáostockie schronisko od dawna nie cieszy siĊ dobra renomą. Niestety nie uzyskaáyĞmy odpowiedzi na pytania: - w jakich okolicznoĞciach psy są usypiane? - dlaczego nierasowe psy nie są przyjmowane do schroniska? - dlaczego zdarza siĊ, Īe oddane do schroniska psy nastĊpnego dnia trafiają powrotem na ulicĊ? W schronisku jest wywieszony cennik, który informuje o kwotach pobieranych za przygarniĊcie (?) i oddanie psa. Niestety te drugie są stosunkowo wysokie, porównywalne z tymi na targach, wiĊc psy ze schroniska nie maja duĪych szans na znalezienie nowego wáaĞciciela. Bo tylko czáowieka, który szczerze ufa psiej przyjaĨni mogą zachĊciü sáowa wypowiedziane przez jednego z pracowników schroniska: "...pani, ten pies nic nie wart, dziĊki Bogu on sam szybko zdechnie."

56

Suggest Documents