2003

Agnieszka Malkowska Maciej Malkowski MI ..... ,-wydzlałow. Studium Dokl.ranekl.

Rola katastru w systemu • l. WprowadzenIe Daleko idqca ewolucja systemu gospodarczego Polski ostatnich lat powoduje konieczno ść ciąglego i systematycznego dostosowywania ram prawnych, które będq sprzyjać rozwojowi ekonomicznemu kraju, Decentralizacja pań­ stwa. a przede wszystkim coraz szerszy zakres obowiązków przekazywanych samorządom lokalnym, rodzi potrzebę wykreowania stabilnego i pewnego źródla dochodów dla gmin . Takie wymagania może spelnie podatek od nieruchomości, Wraz z planowanymi zmianami, dotyczącymi systemu opodatkowania nieruchomości, wylania się jeden z kluczowych aspektów tej reformy, a mianowicie instytucja katastru nieruchomości jako elementu niezbędnego do wprowadzenia usprawnień na tym polu . Celem niniejszego artykulu jest prl.yblii,cnie genezy i definicji pojęcia katastru, a następnie omówienie systemów katastralnych w Europie. W kolejnej części przedstawimy kataster na ziemiach polskich - od czasów historycznych do sytuacji obecnej - w zakresie uregul owali prawnych , Artykul kOliczy przyklad ewidencji katastralnej Krakowa, który jako jedno z pierwszyc h miast w Polsce rozpocząl wdraianie systemu ewidencji katastralnej. opartego na najnowszych rozwiązaniach technologicznyc h,

A,{:I/ie... : ka Mafkowska,

Mafkowski

2. I.tota, funkcle I rodzale kata.tru Kataster to rodzaj ewidencji zawierającej informacje, w sklad których wchodz,) dane przestrzenne i dane o nieruchomościach. Etymologia tego wyrazu wywodzi się z greckiego katasticll!JIl - rejestr lub łacińskiego capi/as/rum - co oznacza rejestr podatku pogłównego ' . Według En cyklopedii POII',I'zechnei kataster (kadaster) to urzędowy spis gruntów i budynków, służący do oznaczenia nieruchomości przy zakładaniu i prowadzeniu ksiąg wieczystych , wodnych, górniczych oraz przy wymiarze podatków, zawierający m.in, dane o wlaściciełu, o powierzchni gruntu , dochodowości ' ; z reguły towarzyszy mu wielkoskalowa mapa katastralna zawierająca wszystkie granice własności i sposoby użytko­ wania gruntu, zaopatrzona w odnośniki do katastru, Znajduje się tam również wzmianka, że w przes z łości katastrem nazywano podatek nałożony na nieruchomość.

Pierwsze ślady katastru sięgają czasów przed nasza erą' . Najpierw starożytny Egipt. potem jego wzorem państwo rzymskie wprowadziły regulacje prawne dotyczące zasad określania i rejestrowania stanu posiadania gruntów. handlu ziemią i wytyczania granic poszczególnych posiadlości, czyli kataster oznaczał rejestr ziem. Wprowadzony przez cesarza Oktawiana Augusta' spis ziemi i ludności, tzw. capituln regislrwn. w średniowieczu przemianowano na catastrum. Podstawy nowoczesnego katastru ukształtowały się dopiero w XIX w., kiedy 7.alożono rejestry nieruchomości we Francji (1850) i monarchii austriacko-węgierskiej (188 I)'. We Francji epoki napoleoń skiej wprowadzono podatek od dóbr nieruchomych' , a kataster miał zinten syfikować wpływy z tego podatku. Dopiero potem zadaniem katastru stało się uporządkowanie spraw własności i innych praw do nieruchomości. W XX w. kataster, rozumiany jako urzędowy system informacyjny zawierający dane o przedmiotach katastralnych (nieruchomościach; w tym także budynkach i budowlach) i o podmiotach katastralnych (osobach fizycznych i prawnych będących wła ścicielami lub posiadaczami nieruchomości). staje się coraz bardziej powszechny ' . Wśród funkcji pełnionych przez niego można wymienić funkcję podatkową, nieruchomości o wq , techniczną i dokumentalną" . Z kolei, wśród celów sporządzania katastru wylicza się gromadzenie i dostarczanie danych na potrzeby": G, Nowccki. Kata.\'ta i .~y.Hem kara.\'!rallly . .. Przcglijd Podatkowy" 1996. nr 5 . ~ Nmm l'ncyklopedia populama, t. 3. Wydawnictwo Naukowe PWN . Warszawa 1995 . .l C::y h(l(: sir ktl1tl.