Przewodnik QUESTACH w GMINIE CEKCYN PO

Bory Tucholskie - początek przygody W niniejszej publikacji chcielibyśmy zaprezentować Państwu

xxxxxxxxxxxxxxxxxxx

questy, które powstały na terenie gminy Cekcyn pod wspólnym tytułem „Bory Tucholskie – początek przygody”. Postanowiliśmy stworzyć i przedstawić taką formę zwiedzania Gminy Cekcyn, wierząc, że podążanie nieoznakowanym szlakiem i kierując się wierszowanymi wskazówkami jest doskonałą propozycją spędzenia wolnego czasu, doskonałą rodzinną rozrywką, a szukanie skarbu ma w sobie ten dreszczyk emocji, który uwielbiają wszyscy, dzieci i dorośli. W przewodniku znajduje się sześć wypraw, zwanych questami. Każda z nich ma krótkie wskazówki dojazdu, tematykę oraz instrukcje dotyczące poszukiwań skarbu. Życzymy dobrej zabawy!

xxxxxxxxxxxxx

xxxxxxxxxxx

xxxxxxxxxxxxxxxxxxx

1

Postać Rocha dobrze znana w okolicy, od choróbska broni jak na strażnicy. Kiedy ludność zatroskana, o zdrowie przed Rochem prosi na kolanach. Mieszkańcy kapliczki ustawili w gminie całej,

1. Wyprawa z Rochem i Roszkiem GDZIE TO JEST?

modły swe zanoszą w liczbie niemałej. Kwiaty ustawiają pod świętego postacią, a o jego czynach głoszą w pieśniach braciom. Dom Kultury za plecami masz, w lewo skieruj już swą twarz. Tam gdzie rzeźba wzrok kieruje, kierunek marszu Tobie wskazuje.

Quest zaczyna się przed Gminnym Ośrodkiem Kultury w Cekcynie, ul. Szkolna 4

TEMATYKA Podczas wyprawy poznasz historię świętego Rocha, który od

Po drodze mijasz Urząd Gminy, przejdź obok tablicy informującej o rezerwacie w bliskiej okolicy. Dojdź do skrzyżowania bacznie, po przejściu przez zebrę przygoda się zacznie.

wieków związany jest z terenem gminy Cekcyn.

JAK SZUKAĆ SKARBU? Podczas wędrówki postępuj zgodnie ze wskazówkami

Kościół za sobą zostaw kolego,

zawartymi w ulotce. Jak już znajdziesz skarb, to przybij pieczęć

idź w kierunku przeciwnym do niego.

na karcie wyprawy i dyskretnie odłóż ją na miejsce. Zabierz ze

Podnieś teraz swój wzrok do góry,

sobą coś do pisania.

troszeczkę niżej, nie aż na chmury.

Czas przejścia: 30 minut

Przed oczami czerwone budynki widnieją,

Rodzaj questu: pieszy

a na nich wieżyczki od dawna istnieją.

Tekst: Julita Boniek, Monika Szczęsna

Liczba ich w haśle wskazuje ci kolego,

Przygotowanie i opracowanie: Gertruda Gromowska

na które miejsce literka „N” wskakuje do niego.

Felicyta Król – Pawelska, Monika Szczęsna Opiekun Questu: Monika Szczęsna, tel. 52 33 47 555

Kilka kroków, będzie skrzyżowanie, idziesz w lewo, nie patrzysz już na nie. Witaj w Cekcynie przyjacielu drogi,

Z górki przyjacielu dalej szybko mkniesz,

wieś położona z dala jest od głównej drogi.

tam jest restauracja, może w niej coś zjesz?

Wyprawę zaczynamy z parkingu przed GOK-iem,

2

zapraszamy na spacer, ruszaj dziarskim krokiem.

3

Obok restauracji rosną znane drzewa, trujące jagody, jeść ich nie potrzeba. Może odgadniesz co to za roślina, nazwa na budynku o tym przypomina. Szybko myśl i literkę w dobre miejsce już do hasła wpisz.



___

___ 9

Kiedy widelec z łyżką już miniesz, kierunek wędrówki w lewo zawiniesz. Ujrzysz strzechy okazałe, odwiedzają je tłumy turystów niemałe. Po prawej plaża. Usiądź, ławek tu niemało. Zrelaksuj ciało, żeby się dobrze maszerowało. Po jednej stronie rząd głazów wielkich postawiono, spisz datę, kiedy kościół w Cekcynie skończono.

___ ___ ___ ___ Wszystkie cyfry z daty do jednej zsumować i w to miejsce literę „ L” do hasła wprowadź.

Idąc dalej drożyną patrz na głazy bacznie, bo ich liczba w haśle potrzebna być zacznie. Spacerując alejką, miej taką świadomość, że Roch tu kiedyś chadzał, nie wadząc nikomu. Modlą się do Rocha nie tylko od święta, bo on leczył wszystkich, ludzi i zwierzęta. Przemierzał z psem Roszkiem bezdroża i lasy, wszędzie byli razem aż po wsze czasy.

5

Poszukaj kamienia co rezerwat cisów ma w sobie,

A kiedy Roch już świętym został,

on o patronie swoim szybciutko opowie.

sam Bóg po niego apostoła posłał.

Imię jego wprowadź do rozwiązania swego

Najwyższy zmienił zdanie, polecił otworzyć podwoje,

i już literek w haśle masz więcej kolego.

zapraszając Roszka na raju pokoje. Na końcu alejki policz podróżniku,

___ ___ ___

8

powinno pójść ci szybko, nie było ich bez liku. Ile mówiących kamieni w alejce wkopano, taką liczbę zapisz jak w haśle wskazano.

Gdy choroba zmogła Rocha świętego, pies chleb mu przynosił, uratował życie jego. Kiedy Roch odszedł na spoczynek do nieba, za nim z żalu poszedł jego wierny kolega. Historia przyjaciół smutny miała przebieg, bo Roch bez Roszka nie chciał zostać w niebie. Kiedy Piotr święty zamknął przed psem bramy raju, Roch nie chciał wejść sam do Edenu gaju.

6

xxxxxxxxxxxxxxxxxxx

___ ___ ___

___ 6

W 2012 alejka ta powstała, z nią amfiteatr i plaża niemała. Idź prosto, aż strzechy dojrzysz, a na ścianie drewnianą tablicę, jeśli dobrze spojrzysz.

7

Przeczytaj dokładnie co wystrugał tam ktoś i literkę z nazwy konkursu do hasła wnoś. Wierni się mocno za niego modlili i piękny pomnik mu tu postawili. ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___

___ ___ ___ ___

I litera z miejsca, gdzie się ksiądz urodził,

5

na sam początek do hasła wchodzi. Rozejrzyj się dokoła, a ujrzysz wieżę dużego kościoła.

___ ___ ___ ___

Kościół zabytkowy w rejestrze wpisany,

___ ___ 1

po samą wieżę z cegieł murowany. A kiedy rok śmierci kapłana zsumujesz, Nie jest to rondo ani skrzyżowanie,

literę „E” w to miejsce do hasła wpisujesz.

ruszamy pod górę Panowie i Panie. Spotkasz się z drogą, to przejezdny szlak, przejdź na drugaą stronę, uważając wszak. Kilka kroków w prawo dasz

Tuż po II wojnie, jak już pokój nastał wszędzie,

i wejście do kościoła w murze już masz.

mieszkańcy postanowili, że Roch w kościele stać będzie.

Po prawej, na murze tablica widnieje.

Po lewej w prezbiterium do dziś dumnie stoi

Z niej napis mądry do Ciebie się śmieje.

i żaden mieszkaniec chorób się nie boi.

Jeśli odczytasz co wszyscy omijają, już kolejne literki do hasła wpadają.

Odwróć się na pięcie, wyjdź z terenu kościelnego, w prawo kieruj swoje kroki, wzdłuż muru ceglanego. Przejdź na drugą stronę, gdzie domy czerwone.

___ ___

___ ___ 2

Przed pocztową bramą wielka mapa widnieje, w legendzie zaznaczono, po ilu leśnych szlakach rowerzysta szaleje. Zapisz liczbę słownie i literkę pierwszą

Po prawej stronie od wejścia głównego,

do hasła wciśnij pod czwórkę koleżko

znajduje się mogiła księdza na cholerę zmarłego. Tu leży proboszcz Franciszek, nieboga, co do świętego Rocha modły swe kierował. Gdy w 1873 roku zaraza grasowała

___ ___ ___ 4

i całą ludność tu dziesiątkowała, duchownego Zaporowicza pierwszego pochowano.

8

Za sobą miał walkę z epidemią, niestety przegraną.

9

Nie rozpędzaj się, nie szalej, tylko uważnie szukaj dalej. Rozwidlenie drogi i tu kłopot masz? Idź w lewo do celu przyjacielu nasz. Do figurki Rocha w końcu doszliśmy,

2.

po całym Cekcynie jej szukaliśmy. Pierwotnie inna figura w tym miejscu stała,

Ktokolwiek będziesz w trzebcińskiej stronie...

lecz już wojny nie przetrwała. Roszek koło Rocha na postumencie wiernie stoi, żaden z nich groźnych chorób się nie boi. Święty Piotr wpuścił do nieba pieska, otworzyła się przed nim brama niebieska.

GDZIE TO JEST? Wokół wielkie lipy rosną,

Trzebciny są sołectwem w gminie Cekcyn, przy drodze Tuchola

policz szybko, zapisz prosto.

– Tleń. W Trzebcinach należy skręcić w kierunku miejscowości Zdroje. Quest rozpoczynamy przy budynku Starej Szkoły, która leży na pograniczu sołectw Ludwichowo i Trzebciny.

___ ___ ___ ___

___

TEMATYKA

11 Te lipy, to pomniki przyrody powiem Ci w sekrecie,

Quest umożliwi poznanie śladów historii miejsca oraz podziwianie

znane są w całym tucholskim powiecie.

przyrody Borów Tucholskich.

JAK SZUKAĆ SKARBU?

Znajdź furtkę w płotku i wejdź tam śmiało, jeśli byłoby Ci tej przygody mało.

Podczas wędrówki postępuj zgodnie ze wskazówkami

Stań przed Rochem, gdzie kwiaty wszędzie,

zawartymi w ulotce. Jak już znajdziesz skarb, to przybij pieczęć

przy ziemi szukaj, a skrzynia ze skarbem Tobie przybędzie.

na karcie wyprawy i dyskretnie odłóż ją na miejsce. Zabierz ze sobą coś do pisania.

Wpisz się do księgi i zapisz przeżycia, czy w naszej wiosce coś Cię zachwyca?

Czas przejazdu rowerem: 45 minut

Przybij pieczęć na karcie wyprawy

Czas przejścia: 1,5 h

i to już koniec z Rochem zabawy.

Zalecamy wędrówki od wczesnej wiosny do późnej jesieni Tekst: Gertruda Gromowska

pieczątkę miejsce na arb lub sk

Hasło wypowiedz głośno kolego,

Przygotowanie i opracowanie: Gertruda Gromowska

to miejsce narodzin bohatera naszego.

Felicyta Król – Pawelska, Monika Szczęsna Opiekun Questu: Monika Szczęsna tel. 52 33 47 555

1

10

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

11

Wśród pól i lasów na końcu gminy, leży malownicza wieś Trzebciny. To tutaj Panowie i Panie, zaczynamy nasze questowanie. Kieruj swe kroki, gdzie Stara Szkoła już nowoczesnym dachem Cię woła. To tu rozpocząć jesteśmy radzi trasę, co do skarbu Cię zaprowadzi. Jesteś przy szkole, usiądź na trawie, historią szkoły Cię nieco zabawię. Czy dajesz wiarę ,wędrujący człowieku, że powstała ona w XIX wieku? Pobudował ją Franzlau - Niemiec, który wówczas zakupił te ziemie. Z lasów drewno pozyskiwali to i szkoła powstała z drewnianych bali. Do drzwi szkoły tyłem stawajcie, wokoło bacznie się rozglądajcie. Po prawej stronie znak się ukaże, co do zabytku drogę Wam wskaże. Za strzałką w dół jedź lub maszeruj, od przepustu w górę dróżką się kieruj, a zobaczysz, gdzie droga rozwidlona, stary krzyż w górę wznoszący ramiona. Odpowiedz, co Chrystus na krzyżu robi? Druga litera Twe hasło ozdobi. Na które miejsce ją wpisać - pytacie ? Zsumuj z krzyża cyfry w dacie.

+

+

+

=

13

Ukryty przetrwał wojny zawieruchę, wrócił na pole i daje otuchę, bo tutaj w maju schodzą się ludzie, by modlić się po codziennym trudzie. Jedziemy dalej, jak ramiona krzyża wskazują, które nas drogą w lasy kierują. Dom letniskowy punktem odniesienia, za którym hydrant w lewo zmusza do skręcenia. Brnąc dalej pokonujesz trasę, która prowadzi sosnowym lasem. Odgadnięty wyraz dwie literki takie ma,

Możesz tu usłyszeć jak kukułka kuka i jak dzięcioł pod korą pożywienia szuka. Spójrz! Tu znowu rośnie jałowców gromada, gdzie opowiedzieć lokalną legendę wypada.

ilość jego liter drugiej miejsce da.

To teraz, miłe Panie i drodzy Panowie, historię krzyża w skrócie opowiem. W starym chrześcijańskim zwyczaju, było stawianie krzyży na dróg rozstaju. Ten w 1905 roku przez Tomasza Bonę postawiony, w pierwszych dniach wojny miał być spalony.

W dawnych czasach jagody, zioła i grzyby zbierała kobieta, która magiczną moc miała. Wskazywała drogę w lesie zagubionym, pomagała zawsze zwierzętom zranionym. Gdy kłusowników, niszczycieli spotkała, mocą swej magii w jałowce zamieniała. Do dziś nie wiadomo, które natura posadziła, a w które czarownica ludzi zamieniła.

Piotr Połom pod osłoną nocy poszedł w pole, wykopał krzyż i ukrył w stodole.

Nazywała się Borowa Ciotka. Postępuj tak, by jej nie spotkać. Delektuj się pięknem, nie niszcz niczego, bo las bogactwem kraju naszego. Nie pędź, nie kręć tak mocno pedałami, bo przegapisz drzewo z rozłożystymi konarami. Gdy odgadniesz drzewa tego gatunek, ostatnia litera liczby mnogiej - Twój ratunek.

7

14

15

Już zaraz ujrzysz wody jeziora z daleka, a na plaży dziwne miejsce do odpoczynku czeka.

Dwukrotnie z wojskiem tędy wędrował,

Kiedy kształt jego szybko odgadniesz,

na sposób rzymski drogę wyprostował.

druga litera w to samo miejsce wpadnie.

Ostatnia litera jego nazwiska, aż na dwa miejsca do hasła się wciska.

Odpoczywając dobrze się rozglądaj, do trzech tablic z informacją podążaj. Kobieca postać, na pierwszej tablicy, znana wszystkim jest w tej okolicy. Kiedy odgadniesz o kim mowa, piąta literka w trzecie miejsce się schowa.

3

13

16

Tablica też Ci powie skąd wracał wódz wielki, z nazwy miejscowości skradniesz znów literki, że to spod __ __ __ __ __ __ na pewno już wiesz, pierwszą literę do dwóch kratek zabierz.

1

8

Przyjrzyj się tablicom, byle dokładnie, jeszcze kilka liter do hasełka wpadnie.

16

17

To nie kompas ani busola, lecz drogę wskaże,

Potem prosto tak, jak droga prowadzi,

na trzeciej malowana jest tylko obrazem,

już prawie kres wędrówki – czyście radzi?

że to jest __ __ __ __ pewnie odgadłeś już,

a posesja z kapliczką w ogrodzie po prawej.

Jeszcze tylko stoi krzyż po lewej, pierwszą literę znów dwukrotnie włóż. Napis na kapliczce piękne motto głosi, literkę do hasła ukraść aż się prosi. Gdy z wersu trzeciego, wyrazu pierwszego dziesiątą skradniesz, 11

17

to na miejsce piąte sama ona wpadnie.

Ruszamy dalej w trasę - za przystanią z powrotem, jak daleko tą drogą powiem Ci potem. Z prawej strony coś uwagę Twą przykuje,

5

ja Ci w tym miejscu zagadkę zaserwuję. Już prawie u celu - hasło jeszcze nie odkryte, Niby dobry drwal drzewa ścina,

brakuje w nim jeszcze trzech małych liter.

czy już wiesz, jaka to zwierzyna?

Jedną Ci podpowiem – pierwsza w alfabecie,

Też mi zagadka! To bobry, przecież one tak żerują,

będzie dziesiąta na naszej mecie.

bo i one nasze tereny zamieszkują. Dalej w lesie na rozstaju w prawo, uważając, by nie pomylić drogi - jak spłoszony zając. Potem lekko w lewo szerszą dróżką maszeruj, by mieć czerwony dach przed sobą się kieruj. Wzdłuż domków letniskowych jedź potem,

Asfaltowa szosa, na wprost tablica zielona, którą nazwa miejscowości jest oznaczona. Szósta litera nazwy miejscowości, na tym samym miejscu w haśle zagości.

aż ujrzysz nazwany dom za płotem. Z nazwy budynku drugą od końca weź i na dziewiąte miejsce do hasła wnieś.

6 Szkoła – na dachu trzy na świat wychodzące, patrzą prosto w niebo, prosto w słońce.

9

Czy już wiesz, o czym ta mowa cała? To trzecia litera w wolne miejsce się schowała.

Dalej prosto do bramy z drewnianych bali, potem w lewo ujrzysz stary dom w oddali. Cyfry numeru przez siebie mnóż, w miejsce wyniku literkę „i” włóż.

18

14

19

3.

O krzywogońskich smolarzach... GDZIE TO JEST? Krzywogoniec położony jest ok. 4 km od Cekcyna. Quest rozpoczynamy przy świetlicy wiejskiej w centrum wsi, Krzywogoniec 21

TEMATYKA Podczas wyprawy poznasz historię smolarzy, którzy w Krzywogońcu zajmowali się produkcją smoły.

JAK SZUKAĆ SKARBU?

Zebrałeś literki i hasło odgadniesz.

Podczas wędrówki postępuj zgodnie z poleceniami. Zbieraj cyfry,

Przy starej szkole skarb pod

które są szyfrem otwierającym skarb, natomiast zebrane litery wskażą rozwiązanie zagadki. 1

2

3

4

5

6

7

8

Jak już znajdziesz skarb, przybij pieczęć na karcie wyprawy i dyskretnie odłóż ją na miejsce. Zabierz ze sobą coś do pisania.

9

10

11

12

13

14

15

16

ukryty jest ładnie.

17

Czas przejścia: 45 minut Rodzaj questu: pieszy Tekst: Gertruda Gromowska, Monika Szczęsna, Julita Boniek

Skarb odkryty, zapis dokonany, pieczęć odciśnięta?

Przygotowanie i opracowanie: Gertruda Gromowska,

Muszę coś przypomnieć – nie wiem, czy pamiętasz.

Felicyta Król – Pawelska, Monika Szczęsna,

Gdy quest wykonany, skarb ukryj z powrotem,

Opiekun questu: Monika Szczęsna, tel. 52 33 47 555

by go mogli odkryć Ci, co przyjdą potem!

Niedaleko od Cekcyna, to taka w Borach Tucholskich gmina. Krzywogoniec sobie leży.

20 2

pieczątkę miejsce na arb lub sk

W jego historię niech każdy uwierzy.

21

W XVII wieku o Krzywogońcu już wspominano,

Tam też kamień tajemnicę ma schowaną,

pewnie wtedy go tak nazwano.

a na nim o piecach smolnych datę wzmiankowano.

Szeroka i krzywa droga do niego prowadzi,

Zapisz daty na ulotce, potrzebne Ci będą,

że do nas trafiłeś, my jesteśmy radzi.

dzisiaj jeszcze wykorzystasz je na pewno.

-

Za bardzo dawnych czasów, ___

przywędrowali osadnicy do tych lasów i u jeziora czystej wody,

A

___

___

B

___ ___ C

budowali swoje zagrody. Tam gdzie rzeźba przy świetlicy kieruje swój wzrok, Smolarze tu mieszkali w dawnych czasach

zrób w tą samą stronę swój następny krok.

i drzewa oprawiali w dziewiczych wówczas lasach.

Na rozstaju dróg obierz prawy kierunek,

Drewno w smołę przetwarzali

tam znajdziesz dla siebie następny meldunek.

i do miasta sprzedawali.

Wyprawę zacznij przy domostwie na parkingu.

Po lewej zagroda z pompą co wodę daje,

Wiedz, że tu się zaczyna Twoja przygoda questingu.

a na budynku grzyb numer podaje.

Świetlicę wiejską każdy tu zobaczy,

Niech Cię ta liczba interesuje,

co była kiedyś miejscem edukacji.

z niej druga cyfra do szyfru pasuje.

Gdzie dzieci czytać kiedyś uczono, ☼

rzeźbę smolarza ładnie ustawiono. By uczcić tych, co w puszczy pracowali

22

i Krzywogońcowi początek dali.

1

23

Kto jeszcze kilkadziesiąt kroków zrobi,

Gospodyni chleb tu borowiacki piecze,

spojrzy w prawo i ujrzy OSP progi.

uwierzcie na słowo, najsmaczniejszy w świecie!

W księgach stoi, że pokłady czarnej mazi tu odnaleziono,

Podtrzymuje tradycje dawnych smolarzy

co potwierdziło, że beczki smoły ratajkami tu wożono.

i zakwas na chleb tylko od święta warzy.

* ratajka – dawny zaprzęg z wołami

Bo wiedzieć trzeba o tym, że w dawnych czasach, Na górze strażnicy, jedynej w tej stronie,

chłopi w Krzywogońcu chleba nie mieli na zapas.

napis uderzający jest w Twoje skronie.

Kapustę, groch i kasze na co dzień jadali,

Dobrze się przypatrz nasz drogi kolego

po tym zawsze dobrze się miewali.

i literkę z wyrazu trzeciego daj do hasła swego.

Smolarze tu mieszkali w swoich maleńkich chatkach, drewno oprawiali i sosen korzenie wykopywali.

___ ___ ___ ___ ___ ___

Biedę klepali wielką, po lasach się chowali,

1

wszędzie mieli daleko, lecz pracy się nie bali.

Teraz cofnij się do asfaltowej drogi

Trudy znosili dzielnie, skąd pochodzili nie wiem,

i lekko w lewo niech poniosą Cię nogi.

lecz pisarz tak donosi, że smolarz mógł być zbiegiem,

Miniesz świetlicę, gdzie przed chwilą byłeś

który w borach sosnowych odnalazł swój azyl.

i pierwsze zadanie zgrabnie wyliczyłeś.

Lepszego, przed wymiarem prawa nikt by sobie nie wymarzył.

Za sklepem zagroda stoi,

Idź dalej, po lewej stronie znak z „kapeluszem” stoi,

w grzybowy numer się stroi.

informuje o grzybowej tego miejsca doli.

Wpisz drugą cyfrę z budynku tego,

Niech Cię nie zwiedzie widok jego lica,

w kratkę do szyfru Ci potrzebnego.

bo odwrócona tyłem jest do Ciebie tablica. Żeby nadzieja w Tobie nie zgasła,

2 Cały czas pilnuj asfaltu wędrowcze mój drogi, jak będziesz uważny nie pomylisz drogi. Jeszcze kawałek, po lewej będzie agroturystyka,

tu jest druga litera do Twojego hasła

___

___ ___ ___ ___

___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___

2

do niej każdy turysta szybciutko pomyka. Dalej droga asfaltowa Twój kierunek wyznaczy, Tu wytrzeszczaj swe oczęta,

aż na płocie tabliczkę z numerem

żeby nazwę zapamiętać. zobaczysz.

W haśle już za chwilę zapisane imię podane, wcześniej z mitologii znane.

___

24

___ ___ ___ ___ 5

A

B

C

Pójdziesz tam w lewo, aż do następnego zadania i o smolarzach wysłuchasz nowego opowiadania.

25

Od smolników pan zgarniał daninę, aż dwa floreny za piec kosztowały chłopinę. Gburem nazywano pana, nie przez wzgląd na minę jego. To miano było kmiecia bogatego, lecz bardzo skąpego. Prosto patrz, na końcu ścieżki, dwugłowa postać patrzy z ogrodu Agnieszki. Niech najpierw liczba na tabliczce Cię zainteresuje, bo druga z tam widniejących do szyfru pasuje. ☼ 4 Ruszaj w prawo wędrowcze drogi, pójdź prosto krętą ścieżką aż rozbolą Cię nogi. Po prawej miń szałas ukryty wśród chojaków, był on kiedyś kryjówką smolarzy, nie lada chojraków. Prosto przez gałęzie już z daleka widać boisko, na sportowców czeka. Przy granicy jego „ podwójne” drzewo stoi, na nim smolarz siedzi, nikogo się nie boi. I swoją prawicą wskazuje kierunek wędrówki. Przypatrz się dobrze, to cenne wskazówki. Kawałek dalej po stronie prawej, jest samochodowy parking na zielonej trawie. Nie każdy może tutaj stawać, o czym mówi znak. Kto go nie przestrzega, auto powieszone ma na hak. Na znaku napis zobaczysz

Tu sosny wspaniałe, bujne, rosochate, jezioro z czystą wodą w ryby jest bogate. Krocz śmiało bracie, aż jezioro się pojawi, tam amfiteatr słynny, każdy się w nim dobrze bawi. Rozejrzyj się dookoła, tam stoi „pieców” gromadka wesoła. Policz je zaraz dokładnie i do szyfru pod to samo miejsce cyferka wnet wpadnie. ☼

i trzecią literkę w okienku zaznaczysz, która do hasła wskoczy i swoją informacją wszystkich zaskoczy.

3 Gdy staniesz naprzeciw grilla środkowego,

___ ___

___ ___ ___ ___ 3

26 2

na belce co dach dźwiga dzielnie, zobaczysz figurę chłopa starego co patrzy w trzy strony. Ty szukaj skarbu w kierunku, gdzie miecz na piersi smolarz ma złożony.

27

Spójrz na wiatę, w szczególności na jej prawy róg, tam pniak w kącie, gdy przekroczysz sceny próg. Kłódeczka z szyfrem nie stanie na przeszkodzie, gdyż zebrałeś wszystkie cyfry dzisiaj po drodze. Wstaw je w kratki przez cyfry wskazane,

4.

a otrzymasz zaraz szyfru rozwiązanie. Otwórz przyjacielu skarb znaleziony,

Przygoda z cisami

czyż nie jesteś dumą przepełniony?

☼ ☼ ☼ ☼ 2 3

1

4

GDZIE TO JEST? Rezerwat Cisów Staropolskich znajduje się w Wierzchlesie.

Skrzynia szyfrem już otwarta,

Do rezerwatu najłatwiej dotrzeć drogą nr 240 relacji

a w niej jest litera czwarta,

Tuchola – Świecie. Pomiędzy miejscowościami Bysław

co do hasła dziarsko bieży,

i Rykowisko, niedaleko przejazdu kolejowego, znajduje się

rozwiązanie Ci namierzy.

drogowskaz „ Rezerwat Cisów Staropolskich im. Leona Wyczółkowskiego”, który zaprowadzi na parking przy rezerwacie, skąd zaczynamy wyprawę.

4

TEMATYKA Gdy zebrane podczas drogi litery, ustawisz w haśle bez kozery,

Wyprawa zapozna Cię z jednym z najstarszych rezerwatów w Polsce.

odkryją zagadki odpowiedź poszukiwaną, pierwszą nazwę Krzywogońca, dawno zapomnianą.

JAK SZUKAĆ SKARBU? Podczas wyprawy szukaj liter, które pomogą Ci dotrzeć do skarbu. Gdy już go znajdziesz, odbij pieczęć w miejscu na skarb, następnie odłóż na miejsce i daj szansę innym odkrywcom na jego odnalezienie. Zabierz ze sobą ołówek.

□ □ □ □ □ Czas przejścia: 50 minut 1

2

3

4

5

Wpisz się w księgę na pamiątkę, pieczątkę miejsce na arb lub sk

28

przystaw na ulotce pieczątkę. Schowaj wszystko, tak jak było, by inny turysta też się bawił miło!

Rodzaj questu: pieszy Dostępny od 15 kwietnia do 15 października każdego roku Tekst: Julita Boniek Przygotowanie i opracowanie: Anna Kamecka Magdalena Pawłowska, Katarzyna Miks Opiekun questu: Magdalena Pawłowska, tel. 52 33 47 576

29

W Polsce czternaście cisowych rezerwatów mamy, a my właśnie do naszego Ciebie zapraszamy. Wiele historycznych zdarzeń cisowy las pamięta, zachęcamy do ich poznania, chłopcy i dziewczęta.

Jak historię tego miejsca już dobrze znasz, do tabliczek przy dębach szybko gnasz.

Gdy z samochodu odważnie wysiadłeś, smaczne śniadanie pewnie już zjadłeś. Czeka Cię dziś wielka przygoda, bo piękna jest tutaj przyroda.

Dąb

□

A ___ ___ ___ C ___ 1

– taki napis tu widnieje,

□

upamiętnia bohaterów dawne dzieje. Stań tyłem do krętej szosy, wiatr zapewne potarga Ci włosy. Spójrz w prawo, spójrz w lewo, idź na podwójne, brzozowe drzewo.

Zawróć w stronę przejścia kolejowego, lecz nie zatrzymuj się tu kolego. Krocz przed siebie podróżniku, gdzie szczebelków jest bez liku. Tylko idź blisko przy płotku, bo wylądujesz zaraz w błotku. Bagna te swoją historię mają, cały rezerwat one otaczają. I na prawo i na lewo, widzisz przed oczami drzewo. Kolorowe znaki na sobie drzewa mają, że idziesz dobrą drogą Cię utwierdzają. Gdy zobaczysz brzozę z hubą, już nie musisz iść zbyt długo. Jeśli kroków z dwieście dasz,

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

furtkę wejściową przed sobą masz. Brama strzechą jest pokryta,

Ile jest kamieni, przy ogniska podstawie,

śmiało wszystkich gości wita.

tyle pod górę zrób kroków po zielonej trawie.

Jak regulamin już dobrze znasz,

Od znaku „Do rezerwatu” idź bacznie,

to do drewnianej tablicy gnasz.

a zaraz przygoda z cisami się zacznie. Przejdź przez furtkę z dziarską miną, Idź w prawo, aż natkniesz się na dęby małe,

30

uważaj by nie dostać w głowę sprężyną.

nie są one ogromne, ani okazałe.

Wokół widzisz powalone konary,

Ku pamięci polskich bohaterów je tu zasadzono,

nie ruszaj ich, bo zaatakują Cię komary.

i miejsce dawnej historii tutaj utworzono.

31

Strzałka wskaże zwiedzania kierunek, gdzie iglastych drzew występuje gatunek. Od pierwszego kamienia przejdź 15 kroków, tam „młody” ze „starym” stoi z boku. Kolorowe kamienie wskażą Ci dziś drogę, nie stawaj na nie, bo złamiesz nogę. Podążaj za nimi po rezerwacie, a nie zabłądzisz tu wytrwały bracie. Słyszysz? Ptaki pięknie śpiewają! One wielki wpływ na rozwój drzew mają. Na słodką osnówkę ziarenka się łaszą, nią drozdy, kosy, pliszki swój głód ugaszą. Gdy ptak cisa owoc przetrawi, wnet nowe drzewko tam się pojawi. Zwierzęta w sobie taką moc mają, że dzięki niej ziarenka swój rozwój przyśpieszają. Już od dawnych czasów ludzie gadali, że owoc cisa nawet konia powali. Drewno, kora i nasiona wszystkich trują, bo groźne toksyny w nich występują. Podążaj do krzyży na górce w podskokach, a ujrzysz mogiłę nadleśniczego Bocka, który tu ze swoją spoczywa matką. Opiekował się dawniej cisów gromadką. Kolejne zadanie przed Tobą czeka, zrób je szybko nie udawaj Greka. Na lewym krzyżu jest imię jego, szósta litera wpada do hasła twego.

3

32

33

Teraz dalej w prawo ruszaj,

„Chrobry” to właściwie osobnik żeński,

ciszy lasu nie zagłuszaj.

chociaż jego imię wskazuje na męski.

Niech twa ręka niczego nie dotyka,

205 centymetrów ma ten cis wspaniały,

dzięki temu przyroda nie zanika.

lecz jego przyrost roczny jest bardzo mały.

Za dawnych czasów tu była strzelnica

Pozostaw w spokoju to drzewo,

i kule latały jak błyskawica.

wróć na ścieżkę i idź w lewo.

Łuki też były z drewna robione.

Ścieżką dalej cisowym lasem,

Teraz jest to surowo wzbronione.

w dół do przodu ścigając się z czasem.

Drewno cisa, elastyczne, barwne i trwałe,

Teraz po lewej pomost widokowy,

do wielu wyrobów było wspaniałe.

wejdź a czeka Cię widok odjazdowy.

Gdy drewniany kielich weźmiesz do ręki,

Jak dojdziesz do samego końca,

wiedz, że snycerz* miał z nim dużo udręki.

to poczujesz kilka promieni słońca.

*bardzo stara dziedzina sztuki zdobniczej – sztuka rzeźbienia w drewnie

Zadanie przed Tobą tu teraz czeka, sprawdź jaka litera do hasła ucieka.

Gdy po lewej stronie ujrzysz wodę, masz już w połowie przebytą przygodę. Jezioro Mukrz w rezerwat wpisane, wieloma gatunkami ryb jest obdarowane. Jezioro to nie jest wszystkim znane, lecz ma 41,5 hektara i to jest zbadane. Wioska, którą po drugiej stronie widzisz, tej samej nazwy się nie powstydzi. Niedaleko „furtki” do pięknego jeziora, jest drzewo wygięte przypominające potwora. Takich drzew cudacznych jest tutaj wiele, czasami to chłopiec albo dziewczę aniele. Dalej za kamieniami niech idzie Twój cień,

2 Kształt pomostu jest do litery podobny, jeśli się przyjrzysz – będziesz niezawodny. Dla pewności stań przy tabliczce na początku, szukaj na niej podobnego zielonego „wątku”. Wracaj na ścieżkę i w lewo się kieruj, do bramy za kamieniami maszeruj. Przez bramę wychodź z rezerwatu śmiało, za nią coś wspaniałego będzie czekało. Tablica drewniana swą mądrością głosi i w szóstym wierszu nazwisko malarza nosi.

□

kierunek zwiedzania w prawo zaraz zmień. Tam gdzie powalone leży drzewo, spójrz w prawo, a w dole ujrzysz „Chrobrego”.

4

W gąszczu tych drzew cichutko stoi,

Jako piąta od końca litera ta stoi,

i zupełnie nikogo się nie boi. Jest to cis piękny i stary,

34

słońce zasłaniają jego konary.

która do hasła wskoczyć się nie boi. Twoje zadanie już wykonane, ułóż wszystkie litery zebrane.

35

1

2

3

4

Stojąc plecami do drewnianej tablicy, bacznie rozglądaj się po okolicy.

5.

Zrób kilka kroków przed siebie, zaraz nagroda trafi do Ciebie. Teraz w pobliżu szukaj pewnego „domu”,

Po jeziorku, hej, hej...

w którym zwierzę z hasła nie wadzi nikomu. Gdy skarb i pieczęć już masz, odłóż je, a innym też szczęście dasz. Teraz dziękujemy za przebytą drogę, mamy nadzieje że polubiłeś naszą przyrodę. pieczątkę miejsce na arb lub sk

Na inne wyprawy w pobliżu zapraszamy inne opowieści na nich przedstawiamy.

TEMATYKA Wyprawa zapozna Cię z historią i ciekawostkami związanymi z Wielkim Jeziorem Cekcyńskim, które jest największym jeziorem w gminie Cekcyn.

JAK SZUKAĆ SKARBU? Wypożyczamy sprzęt wodny z wypożyczalni przy kąpielisku w Cekcynie, na ulicy Cisowej, każdy według uznania. Pamiętaj, o obowiązkowym założeniu kapoka! Zabierz ze sobą długopis. Podczas wyprawy szukaj liczb, które pomogą Ci dotrzeć do skarbu. Gdy już go znajdziesz odbij go w miejscu na skarb, na pamiątkę przejścia wyprawy, następnie odłóż na miejsce i daj szansę innym odkrywcom na jego odnalezienie. Quest zaczyna się na jeziorze. Czas przepłynięcia: 1 h Rodzaj Questu: wodny Obowiązuje od 1 lipca do 31 sierpnia każdego roku Tekst: Julita Boniek Przygotowanie i opracowanie: Anna Kamecka Magdalena Pawłowska, Katarzyna Miks Opiekun questu: Magdalena Pawłowska - Gminny Ośrodek Kultury w Cekcynie, tel. 52 33 47 576

W malowniczej Gminie Cekcyn Cię witamy, I do przepłynięcia pięknego jeziora zapraszamy. Zrelaksować się tutaj przyjechałeś,

36

Po takim jeziorze jeszcze nie pływałeś.

37

Skoro mapę już zdobyłeś, To sprzęt wodny też wypożyczyłeś. Wsiadaj śmiało do niego, I wypływaj ostrożnie w kapoku Kolego. Słońce Cię w nosek praży, Kiedy płyniesz plecami odwrócony do plaży. Trzymaj się od lewej strony z daleka, Bo po prawej stronie cyferka na Ciebie czeka . Przyglądaj się pomostom bacznie, Bo tam przygoda się zaraz zacznie. Biała tabliczka numerek wskazuje, I do hasła się szybko ją wpisuje.

1

Jezioro Wielkie Cekcyńskie – tak się nazywa, I bardzo dużo gatunków ryb w nim pływa. Okoń, płotka, leszcz, sandacz tu występują, Szczupak i pojedyncze okazy tołpygi sobie też grasują. Jedna z nich węgorz się zwie, I tylko mięsem żywi się. Dawniej ludzie legendy opowiadali, Że łeb krowy do wody na przynętę wrzucali. Na kolejnym pomoście cyferka czeka, Ona do hasła wskakuje z daleka. Podziej ją sobie teraz przez dwa, A ona instrukcje do hasła Ci da.

___

:2 = 2

39

W 1945r. na jeziorze były zmiany, Przez Rosję na mapy most został wpisany. W najwęższym miejscu go zbudowano, Z Kruszki na Hutę ludzi przez niego przeprowadzano. Droga z kamieni do dziś pozostała, I wielki głaz w wodzie głęboko schowała. Fakty prawdziwe wpadają do ucha, Że głaz ten jest wielkości auta „malucha”. Wnet po prawej stronie ujrzysz murek kamienny, Kierunek Twej drogi nadal jest niezmienny. Niedługo czeka na Ciebie piękna zatoczka, A tam cyferka wpadnie Ci do oczka. Biała tabliczka numerek pokazuje, I najgłębsze miejsce jeziora Tobie opisuje. Miejsce w którym jesteś, dziś już jest nieznane, A przez wędkarzy kiedyś „Tabułką” nazywane. Okrąż ją i na drugą stronę jeziora przepływaj, Rozglądaj się wśród drzew i kolejną wskazówkę zdobywaj. Teraz kieruj się w stronę cekcyńskiej plaży, Tam spędzenie wakacji każdemu się marzy.

Gdy już wszystkie cyferki pozbierałeś, Z pewnością dzielenia jeszcze nie zapomniałeś. Pod wzgląd głębokość jeziora teraz wziąć musisz, Do dzielenia przez ostatnią znalezioną cyferkę teraz się skusisz.

___

: ___ = 3

Wynik dzielenia ostatnią cyferkę w haśle wskazuje, A całość o powierzchni jeziora nas informuje. Teraz blisko brzegu podążaj ku plaży, Szukaj znaku słońca na drzewie, które Cię dziś praży.

41

Liczbę trzycyfrową, wyszeptaj osobie, Niech nikt inny o haśle się tym nie dowie. Niebieski sznurek wyciągnij teraz z wody,

Jeśli cyfrę dobrą podasz,

To już prawie koniec Twej wodnej przygody.

To pieczęć do kolekcji dodasz.

Otwórz pojemnik, który zobaczyłeś,

hektary

Uważaj! Ostrożnie! Wnet coś utopiłeś. Gdy skarbem się już „poczęstowałeś”,

1

2

3

Chrapkę na drugą część obrazka dostałeś.

Teraz gdy już hasło podałeś,

Więc teraz płyń szybko nasz drogi kolego,

Drugą część skarbu otrzymałeś.

I oddaj sprzęt do wypożyczalni sprzętu wodnego.

Już dwie pieczątki na kartce widnieją, A Twoje oczy z radości się śmieją.

Galerię produktów lokalnych znajdź w pobliżu jeziora, Jest tam osoba do pomocy skora. Żeby nie było tak łatwo i jasno, Do wydania skarbu potrzebne jest hasło.

Skarb

42

xxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Skarb

43

6. Nowy Sumin po borowiacku GDZIE TO JEST? Nowy Sumin jest jednym z sołectw gminy. W miejscowości Cekcyn dojeżdżamy do przejazdu kolejowego, za którym skręcamy w lewo. Przejeżdżamy do końca miejscowości Stary Sumin, aż I to koniec tej podróży! Z nami nigdy się nie dłuży! Choć niechętnie Cię żegnamy, To ponownie zapraszamy!

do miejsca gdzie znajduję się kamień zaznaczający 18 południk. Tam zaczynamy.

TEMATYKA Wyprawa zapozna Cię z bogatą kulturą borowiacką, która jest znakiem charakterystycznym dla regionu Borów Tucholskich.

JAK SZUKAĆ SKARBU? Podczas wyprawy szukaj liczb, które pomogą Ci dotrzeć do skarbu. Gdy już go znajdziesz odbij go w miejscu na skarb na pamiątkę przejścia wyprawy, następnie odłóż na miejsce i daj szansę innym odkrywcom na jego odnalezienie. Rodzaj Questu: rowerowy/pieszy Czas przejazdu: 35 minut Czas przejścia: ok. 1 godzina Obowiązuje od 1 maja do 30 września Tekst: Julita Boniek Przygotowanie i opracowanie: Anna Kamecka Magdalena Pawłowska, Katarzyna Miks Opiekun questu: Magdalena Pawłowska - Gminny Ośrodek Kultury w Cekcynie, tel. 52 33 47 576

42 2

43

W Nowym Suminie Ciebie witamy, Historie borowiacką dziś przedstawiamy, Po tej pięknej wsi Cię oprowadzimy, Wsiądź teraz na rower tak my to widzimy. Przygoda zaczyna się przy południku, Przysiądź tam na chwile podróżniku. stopień na mapie wskazuje, I tej cyferki w haśle brakuje.

Pojedź w kierunku wsi aż zielony znak się wyłoni,

Rozglądaj się w lewo lub w prawo,

Na nim nazwę miejscowości ujrzysz jak na dłoni.

A zapoznasz się dokładniej z tą potrawą.

Ile literek się na niej mieści,

Ile śliwek jest w przepisie,

Tyle tablic drewnianych z borowiackim motywem szukaj we wsi.

Weź do hasła przyda Ci się.

Każda grupa etnograficzna, swój haft posiada,

Na drugie danie kaczka wydana,

Borowiacki z kwiatków i listków się składa.

Cząbrem posypana i jabłkiem nadziana.

Haft jest ten wszystkim dobrze tu znany,

Najczęściej do niej jest ćwikła podana,

Podczas zakładania stroju ludowego jest prezentowany.

Oraz bulwa koperkiem posypana.

Wioska w której jesteś nazwę „borowiacka” nosi,

A teraz nasz drogi kolego,

Każdego na smakołyki tutaj zaprosi.

Szukaj domku drewnianego.

Potrawy wam dzisiaj ciekawe przedstawimy,

Po prawej stronie się on znajduje,

My je na stołach codziennie widzimy.

A tabliczka na płocie gwarę naszą opisuje.

Na pierwsze czarnina na stoły podana,

Wczytaj się w nią dokładnie,

Z gęsiej krwi jest ugotowana.

I literki w tytule policz ładnie.

Każdy z niesmakiem do niej podchodzi,

Sumę ich wpisz do swojego hasła,

Lecz się oblizuje gdy od stołu odchodzi.

Wnet kryjówka będzie jasna.

Śliwką suszoną jest okraszona, Gotuje ją w domu każda dobra żona. Smaczne kluseczki w niej też pływają,

Cały słowniczek języka tego,

Dobrego smaku zupie tej dodają.

Możesz zakupić w Galerii w Cekcynie nasz drogi kolego. Również w cekcyńskim GOK-u,

44 2

Szukaj go tam 365 dni w roku.

45

46

Teraz na rower znów wsiadaj śmiało,

„Walcerek tucholski” tak jeden się nazywa,

I aż do świetlicy z górki Ci się szybko będzie jechało.

„Polka borowiacka” i „Mietlarz” do tańca też wzywa.

Tam ciekawostek znów nowych się dowiesz.

Z prostych kroków się każdy z nich składa,

Być może komuś to potem z chęcią opowiesz.

Tańczyć go mogła nawet cała „gromada”.

Koło okna świetlicy wiejskiej przystań bacznie,

A teraz przejdź od świetlicy,

Prezentacja stroju borowiackiego się tutaj zacznie.

Na drugą stronę ulicy.

Szukaj tam lalek odświętnie ubranych,

Ruszaj przez szosę śmiało,

Na tabliczkach drewnianych namalowanych.

tylko uważaj żeby Cie nic nie przejechało.

Chcesz wiedzieć skąd haft borowiacki pochodzi?

Spójrz przed siebie - ta chatka drewniana,

Od sióstr norbertanek on się wywodzi.

Była w stylu borowiackim pobudowana.

Złoty i brązowy – to kolory haftu tego,

W każdej izbie borowiackiej, kufry malowane były,

Drugiego takiego nie znajdziesz kolego.

I do przechowywania pościeli i odzieży służyły.

Tańce borowiackie też tutaj mamy,

W kuchni duże kredensy też stały,

Na każdym festynie je przedstawiamy.

Do nich gospodynie żywność chowały.

Odszukaj więc teraz z opisem tańca tablicy,

By się zagłębić w tą „tajemnice”,

Podpowiem, że jest również w pobliżu świetlicy.

Przeczytaj już ostatnią z ciekawostkami tablice.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxx

47

O Borowiakach już przeczytałeś, Całą historię o nich poznałeś. Teraz czeka na Ciebie ostatnie zadanie, Wszystkich cyferek poprawne zsumowanie.

+

+

+

- 21

=

O swoim wyniku nie mów nikomu, Poznałeś bowiem numer domu. W pobliżu którego skarb jest ukryty, A „schowek” wzorem borowiackim jest pokryty. Przy betonowym płocie się rozglądaj, Ptakom w ogrodzenie nie zaglądaj Tam ten skarb na Ciebie czeka pieczątkę miejsce na arb lub sk

Wiedz że jest niezbyt widoczny z daleka Wielkie życzenie w sercu skrywamy,

Że przez innych turystów skarb będzie odnajdywany. Mamy nadzieję, że było ciekawie

48

I że spotkamy się przy kolejnej zabawie.

5

www.turystyka.cekcyn.pl

Urząd Gminy Cekcyn ul. Szkolna 2, 89-511 Cekcyn tel. 52 33 47 550, 52 33 47 555 fax 52 33 47 580 www.cekcyn.pl e-mail: [email protected] Informacja Turystyczna Gminny Ośrodek Kultury tel. 52 33 47 576

Zdjęcia: Archiwum Urzędu Gminy Cekcyn Opracowanie graficzne i przygotowanie do druku: Agnieszka Zdaniewicz Marketing: Adam Talarczyk Koordynator wydania: Monika Szczęsna, Joanna Müller

JUXSD

VEGA Studio Adv. Tomasz Müller 82-500 Kwidzyn ul. Grudziądzka 22/3A www.grupavega.pl e-mail: biuro@grupavega pl Tekst: Julita Boniek

Wszelkie prawa zastrzeżone All rights reserved Printed in Poland – Kwidzyn 2015 Przedruk i powielanie w jakiejkolwiek formie jest zabronione ISBN 978-83-8056-005-5

Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach osi IV LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.