PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z BIOLOGII Klasa III

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z BIOLOGII Klasa III Przedmiotowy system oceniania z biologii w gimnazjum opracowany w oparciu o: 1. Podstawę programową...
6 downloads 0 Views 1MB Size
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z BIOLOGII Klasa III Przedmiotowy system oceniania z biologii w gimnazjum opracowany w oparciu o: 1. Podstawę programową. 2. Rozporządzenie MEN z dnia 19.04.1999 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów. 3. Statut i WSO. Przedmiotem oceniania są: -

wiadomości,

-

umiejętności,

-

postawa ucznia i jego aktywność.

I. CELE OCENIANIA 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i postępach w tym zakresie. Pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu własnego rozwoju. Motywowanie ucznia do dalszej pracy. Dostarczenie rodzicom (prawnym opiekunom) i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ucznia. Sprawdzenie stopnia opanowania standardów osiągnięć przez uczniów. Ewaluacja programu nauczania. Umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno-wychowawczej.

II. WYMAGANIA EDUKACYJNE Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny dołączone są do niniejszego PSO i zawierają: - wymagania konieczne na ocenę dopuszczającą - poziom podstawowy

-

wymagania podstawowe na ocenę dostateczną - poziom podstawowy wymagania rozszerzające na ocenę dobrą - poziom ponadpodstawowy wymagania dopełniające na ocenę bardzo dobrą - poziom ponadpodstawowy wymagania wykraczające na ocenę celującą - poziom ponadpodstawowy Ponadto klasy III zobowiązane są do pracy zapewniającej powtórzenie materiału z klas I, II gimnazjum umożliwiającej jak najlepsze przygotowanie do egzaminu.

Na początku roku szkolnego nauczyciel zapoznaje uczniów i ich rodziców z wymaganiami edukacyjnymi. Wymagania te są eksponowane na stronie internetowej http://zsosielec.pl/ przez cały rok szkolny - są udostępniane wszystkim uczniom. III. SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW 1. Obszary podlegające ocenie : - pisemne sprawdziany wiadomości, zapowiadanie przynajmniej tydzień wcześniej; - kartkówki- 5-15 minutowe, nie muszą być zapowiedziane; - odpowiedzi ustne - z trzech ostatnich lekcji - praca na lekcji - indywidualna, praca w grupach- w różnej formie: praca z tekstem, ćwiczenia laboratoryjne, quizy, krzyżówki itp.; aktywność w czasie lekcji – oceniana pod koniec każdego półrocza - zeszyt przedmiotowy; - prace domowe; - prace dodatkowe np. prowadzenie hodowli, referaty, wykonanie pomocy naukowych itp.; - praca związana z przygotowaniem do egzaminu 2. Sposoby oceniania prac pisemnych: 100% celujący 99% - 90% bardzo dobry 89% - 75% dobry 74% - 51% dostateczny 50% - 33% dopuszczający 32% - 0% niedostateczny

4. Warunki poprawienia i zaliczenia: Podstawą do umożliwienia poprawy oceny jest chęć ucznia oraz jego aktywna praca zmierzająca aktywności uczeń będzie mógł poprawić tylko sprawdzian, z którego otrzymał ocenę niedostateczną.

w kierunku opanowania zaległego materiału. W przypadku braku

Jeśli uczeń wykazuje się aktywnością to : a) Uczeń ma prawo w terminie do dwóch tygodni zaliczyć sprawdzian pisemny, na którym był nieobecny lub poprawić ocenę za sprawdzianu. Dla wszystkich chętnych ustala się jeden termin poprawy ( zaliczeń ). W szczególnym przypadku ( np. dłuższa choroba ) termin zaliczenia sprawdzianu może być przedłużony przez nauczyciela. b) W przypadku otrzymania bieżącej oceny niedostatecznej ( z wyjątkiem sprawdzianów ) uczeń ma obowiązek uzgodnić z nauczycielem sposób nadrobienia zaległości i w terminie do 2 tygodni zgłosić się do poprawy w formie pisemnej. c) Każda poprawa będzie poprzedzona ustną rozmową z nauczycielem obejmującą zakres poprawy, po uzyskaniu pozytywnej opinii nauczyciela uczeń może przystąpić do poprawy. 5. Wystawianie oceny semestralnej i końcowej: a) Nauczyciel informuje ucznia i jego rodziców o przewidywanej ocenie klasyfikacyjnej b) Nauczyciel wystawia ocenę na podstawie ocen cząstkowych, przy czym większą wagę mają oceny ze sprawdzianów, kartkówek i odpowiedzi ustnych. Pozostałe oceny są wspomagające. c) W przypadku opuszczenia przez uczniów ponad 50% obowiązkowych zajęć, nauczyciel ( bez względu na oceny cząstkowe uzyskane przez ucznia ) może go nie klasyfikować.

6. Kryteria oceniania: a) ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: -

opanował wiadomości i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania, będące efektem jego samodzielnej pracy, prezentuje swoje wiadomości posługując się terminologią biologiczną, potrafi stosować zdobyte wiadomości w sytuacjach nietypowych, formułuje problemy i rozwiązuje je w sposób twórczy, dokonuje analizy lub syntezy zjawisk i procesów biologicznych, wykorzystuje wiedzę zdobytą na innych przedmiotach, potrafi samodzielnie korzystać z różnych źródeł informacji,

-

bardzo aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym, wykonuje dodatkowe zadania i polecenia wykonuje twórcze prace, pomoce naukowe i potrafi je prezentować na terenie szkoły i poza nią, w pracach pisemnych osiąga najczęściej 100% punktów możliwych do zdobycia i odpowiada na dodatkowe pytania, bierze udział w konkursach biologicznych na terenie szkoły i poza nią. wzorowo prowadzi zeszyt przedmiotowy b) ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń , który: -

opanował w pełnym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem nauczania, opanował wiadomości i umiejętności na poziomie ponadpodstawowym wykazuje szczególne zainteresowania biologią, potrafi stosować zdobytą wiedzę do samodzielnego rozwiązywania problemów w nowych sytuacjach, bez pomocy nauczyciela korzysta z różnych źródeł informacji, potrafi planować i bezpiecznie przeprowadzać doświadczenia i hodowle przyrodnicze, sprawnie posługuje się mikroskopem i lupą oraz sprzętem laboratoryjnym, potrafi samodzielnie wykonać preparaty mikroskopowe i opisać je, wykonuje prace i zadania dodatkowe prezentuje swoją wiedzę posługując się poprawną terminologią biologiczną, aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym, zeszyt ucznia zasługuje na wyróżnienie,

c) ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: -

opanował wiadomości i umiejętności bardziej złożone i mniej przystępne, przydatne i użyteczne w szkolnej i pozaszkolnej działalności, opanował wiadomości i umiejętności na poziomie ponadpodstawowym, stosuje zdobyte wiadomości i umiejętności w sytuacjach typowych, potrafi stosować zdobytą wiedzę do samodzielnego rozwiązywania problemów typowych, w przypadku trudniejszych korzysta z pomocy nauczyciela, posługuje się mikroskopem i zna sprzęt laboratoryjny, wykonuje proste preparaty mikroskopowe, udziela poprawnych odpowiedzi na typowe pytania,

-

jest aktywny na lekcji, prowadzi prawidłowo zeszyt przedmiotowy.

d) ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: -

opanował wiadomości i umiejętności na poziomie podstawowym opanował wiadomości i umiejętności przystępne, niezbyt złożone, najważniejsze w nauczaniu biologii, oraz takie które można wykorzystać w sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych, z pomocą nauczyciela rozwiązuje typowe problemy o małym stopniu trudności, z pomocą nauczyciela korzysta z takich źródeł wiedzy jak: słowniki, encyklopedie, tablice, wykresy, itp., wykazuje się aktywnością na lekcji w stopniu zadowalającym, Posiada zeszyt przedmiotowy i prowadzi go systematycznie

e) ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:

-

ma braki w opanowaniu wiadomości i umiejętności określonych programem, ale nie przekreślają one możliwości dalszego kształcenia, wykonuje proste zadania i polecenia o bardzo małym stopniu trudności, pod kierunkiem nauczyciela, opanował wiadomości i umiejętności na poziomie podstawowym z pomocą nauczyciela wykonuje proste doświadczenia biologiczne, wiadomości przekazuje w sposób nieporadny, nie używając terminologii biologicznej, jest mało aktywny na lekcji,

f) ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który:

-

nie opanował wiadomości i umiejętności na poziomie koniecznym nie opanował wiadomości i umiejętności określanych podstawami programowymi, koniecznymi do dalszego kształcenia, nie potrafi posługiwać się przyrządami biologicznymi, wykazuje się brakiem systematyczności w przyswajaniu wiedzy i wykonywaniu prac domowych, nie podejmuje próby rozwiązania zadań o elementarnym stopniu trudności nawet przy pomocy nauczyciela, wykazuje się bierną postawą na lekcji, nie prowadzi systematycznie zapisów w zeszycie przedmiotowym

IV. SPOSOBY INFORMOWANIA UCZNIÓW I ICH RODZICÓW 1 Wymagania edukacyjne są udostępnione wszystkim uczniom i rodzicom. 2. Oceny są jawne, zarówno dla ucznia, jak i jego rodziców - każda uzyskana przez ucznia ocena jest niezwłocznie wpisywana do dziennika. 3 Sprawdzone i ocenione prace pisemne uczeń i jego rodzice mogą otrzyma do wzglądu do końca danego roku szkolnego. 4. Na prośbę ucznia lub jego rodzica nauczyciel uzasadnia wystawioną ocenę. 5. Nauczyciel informuje ucznia i jego rodziców o przewidywanej oceni e klasyfikacyjnej 6. Podczas zebrań z rodzicami i w czasie konsultacji nauczyciel przekazuje rodzicom informacje o postępach ucznia, jego trudnościach i uzdolnieniach, wskazówki do pracy z uczniem, udostępnia wymagania edukacyjne i prace pisemne uczniów do wzglądu.

podaje

V. Ubieganie się o wyższą niż przewidywana ocena semestralna lub roczna. 1. Uczeń może ubiegać się o wyższą niż przewidywana ocena semestralna lub roczna na zasadach określonych w dokumentacji szkolnej związanej z ocenianiem

Załącznik do przedmiotowego systemu oceniania Klasa III

ZAŁĄCZNIK - KLASA III Dział nauczania 1 I. Podstawy genetyki

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) 3

Wymagania podstawowe (ocena dostateczna) 4

Wymagania rozszerzające (ocena dobra) 5

Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra) 6

Wymagania wykraczające (ocena celująca) 7

Uczeń: • wyjaśnia terminy: genetyka, zmienność, dziedziczność, gen, allel, genotyp, fenotyp • podaje przykłady cech dominujących i recesywnych u człowieka • podaje treść I prawa Mendla

Uczeń: • omawia badania Mendla • oznacza allele dominujące i recesywne oraz zapisuje ich kombinacje • objaśnia I prawo Mendla • wykorzystuje treść I prawa Mendla do zapisu wszystkich możliwych kombinacji alleli w gametach

Uczeń: • konstruuje krzyżówkę genetyczną • zapisuje w postaci krzyżówki genetycznej doświadczenia Mendla • określa stosunki fenotypowe w pokoleniach F1 i F2

Uczeń: Uczeń: • określa stosunki genotypowe • dowodzi słuszności II prawa w pokoleniach F1 i F2 Mendla poprzez wykonanie • wykonuje krzyżówki odpowiedniej krzyżówki genetyczne dotyczące genetycznej dziedziczenia cech u człowieka

• wskazuje miejsce lokalizacji materiału genetycznego w komórce • rysuje i opisuje chromosom • wymienia rodzaje podziałów komórkowych • podaje znaczenie mitozy • wskazuje komórki, w których zachodzi mitoza

• wskazuje różnice w organizacji materiału genetycznego w dzielącej i niedzielącej się komórce • wyjaśnia terminy kariotyp

• analizuje kariotyp człowieka • uzasadnia konieczność podziałów komórkowych • omawia przebieg mitozy • prowadzi obserwacje mikroskopowe

• rozpoznaje na schematycznych rysunkach fazy mitozy, wskazując istotną cechę dla danej fazy • wskazuje moment replikacji w cyklu komórkowym • uzasadnia, dlaczego replikacja musi być precyzyjna

• przedstawia na schematycznym rysunku cykl komórkowy • omawia proces interfazy • dowodzi, że nie zawsze odbywa się precyzyjny podział materiału genetycznego, podając przykłady komórek dzielących się amitotycznie

• wskazuje komórki, w których odbywa się podział mejotyczny • podaje ilość podziałów odbywających się podczas mejozy i ich istotę

• uzasadnia konieczność podziału mejotycznego w komórkach macierzystych gamet i zarodników • rozpoznaje pierwszy i drugi podział mejotyczny

• charakteryzuje przebieg pierwszego i drugiego podziału mejotycznego • wyjaśnia, na czym polega rekombinacja materiału genetycznego • sporządza tabelę, w której porównuje mejozę z mitozą

• rozpoznaje na schematycznych rysunkach poszczególne fazy podziału mejotycznego, wskazując istotną cechę każdej fazy • wykazuje związek I prawa Mendla z podziałem mejotycznym komórki • dowodzi znaczenia rekombinacji materiału genetycznego u organizmów rozmnażających się płciowo

• podaje przykłady organizmów, u których odbywa się mejoza pregamiczna, postgamiczna i pośrednia

• wymienia rodzaje chromosomów decydujących o płci człowieka

• odróżnia autosomy od chromosomów płci • wyjaśnia termin heterogametyczność męska

• przedstawia sposób dziedziczenia się cech sprzężonych z płcią

• wykonuje krzyżówki genetyczne dotyczące dziedziczenia cech sprzężonych z płcią

• uzasadnia, dlaczego u kobiet jeden z chromosomów X ulega dezaktywacji, zamieniając się w ciałko Barra

i chromosomy homologiczne

• omawia procesy składające się na podział komórek • wyjaśnia, co oznacza zapis „n” i „2n”

• podaje moment ustalenia płci • objaśnia, jak dziedziczy się u człowieka płeć u człowieka, wykonując • objaśnia, na czym polega krzyżówkę genetyczną hemofilia i daltonizm • wyjaśnia, co to znaczy, że dana cecha dziedziczy się razem z płcią

• dowodzi, dlaczego allele recesywne zlokalizowane w chromosomie X ujawniają się częściej u mężczyzn niż u kobiet • wyjaśnia, na czym polega nosicielstwo allelu warunkującego choroby

• ustala stosunki fenotypowe i genotypowe u potomstwa

• podaje przykłady zwierząt, u których inaczej niż u ludzi dziedziczy się płeć

• objaśnia, czym jest gen pod względem chemicznym i funkcjonalnym • wymienia elementy nukleotydu • podaje rodzaje nukleotydów wchodzących w skład DNA i RNA

• wyjaśnia termin genom • przedstawia budowę nukleotydu za pomocą schematycznego rysunku • opisuje, korzystając z planszy, budowę podwójnej helisy DNA i pojedynczej nici RNA

• wyjaśnia, na czym polega reguła komplementarności zasad azotowych • przedstawia na modelach proces replikacji DNA • uzasadnia konieczność procesu replikacji dla funkcjonowania komórki

• sporządza tabelę, w której porównuje budowę DNA i RNA • wymienia rodzaje RNA i podaje ich funkcje • oblicza zawartość procentową poszczególnych zasad azotowych w DNA na podstawie podanej ilości jednej z nich

• dowodzi, że znając zawartość procentową jednej z zasad azotowych w RNA, nie da się obliczyć zawartości pozostałych • konstruuje model przedstawiający strukturę przestrzenną podwójnej helisy DNA

• wyjaśnia, w jaki sposób są zapisane cechy organizmu • wymienia etapy realizacji informacji genetycznej

• charakteryzuje kod genetyczny • wskazuje miejsce i cel transkrypcji • wyjaśnia różnice między informacją genetyczną a kodem genetycznym

• uzasadnia konieczność procesu transkrypcji w ekspresji genów • przedstawia proces transkrypcji, posługując się modelami nukleotydów • oblicza, z ilu nukleotydów składa się gen kodujący białko o określonej liczbie aminokwasów

• przedstawia proces translacji, • uzasadnia, że dysponując posługując się modelami zapisem DNA, można • wyjaśnia, z czego wynika przewidzieć kolejność różnorodność komórek aminokwasów w białku mimo jednakowej informacji • dowodzi, że znając kolejność genetycznej aminokwasów w białku, nie da się przewidzieć kolejności nukleotydów na DNA • posługuje się tabelą kodu genetycznego

II. Ekologia

• wyjaśnia termin mutacja • podaje kryteria podziału • wymienia rodzaje czynników mutacji na genowe mutagennych i chromosomowe • podaje przykłady czynników • podaje przykłady chorób mutagennych fizycznych będących wynikiem mutacji i chemicznych genowych • dokonuje podziału mutacji na • omawia przyczyny i objawy genowe i chromosomowe chorób spowodowanych mutacjami genowymi • podaje przykłady chorób spowodowanych mutacjami chromosomowymi

• wykonuje krzyżówkę genetyczną, wykazując prawdopodobieństwo wystąpienia choroby w przypadku, gdy obydwoje rodzice są nosicielami • wskazuje różnice między mutacjami genowymi a chromosomowymi • omawia przyczyny i objawy chorób wywołanych mutacjami chromosomowymi

• rozpoznaje kariotyp człowieka z zespołem Downa, zespołem Turnera i zespołem Klinefeltera • wykazuje związek między wiekiem matki a urodzeniem dziecka z zespołem Downa, przedstawiając tę zależność na wykresie

• modeluje sytuację, w której mogło dojść do nieprawidłowego rozdzielenia chromosomów podczas anafazy mejozy • podaje przykład choroby wynikającej z uszkodzenia struktury chromosomu

• wyjaśnia termin zmienność organizmów • wymienia rodzaje zmienności • omawia przykłady wpływu środowiska na fenotyp • odróżnia zmienność dziedziczną od zmienności niedziedzicznej

• uzasadnia, dlaczego zmienność środowiskowa nie jest zmiennością dziedziczną • przedstawia przyczyny zmienności dziedzicznej • podaje przykłady zmienności dziedzicznej u człowieka

• wykonuje krzyżówki genetyczne związane z dziedziczeniem grup krwi i czynnika Rh u człowieka

• podaje przykłady cech uwarunkowanych genetycznie i będących wynikiem oddziaływania środowiska • ocenia przydatność wiedzy o wpływie czynników genetycznych i środowiskowych na cechy fenotypowe organizmu dla hodowców prowadzących selekcję cech użytkowych roślin i zwierząt

• podaje, jakie genotypy rodziców i dziecka prowadzą do konfliktu serologicznego • przygotowuje i wygłasza referat na temat związku genetyki z innymi dziedzinami wiedzy

• termin ekologia – pochodzenie i znaczenie • wymienia miejsca, gdzie mogą być prowadzone badania ekologiczne

• rozróżnia poziomy organizacji życia będące przedmiotem badań ekologicznych • podaje przykłady badań prowadzonych w terenie i przeprowadzanych w laboratoriach

• uzasadnia konieczność prowadzenia badań ekologicznych • wykazuje różnice między ekologią a ochroną przyrody i ochroną środowiska

• wykazuje przekonanie o użyteczności edukacji ekologicznej w życiu codziennym człowieka

• wskazuje na przykładach związki między ekologią a innymi dziedzinami biologii

• określa rodzaje czynników środowiska • porównuje warunki życia w wodzie z warunkami życia na lądzie • rozróżnia cechy organizmów będące przystosowaniem do życia w wodzie i na lądzie

• podaje przykłady wpływu czynników biotycznych i abiotycznych na organizmy • ocenia, które z czynników mają parametry zmienne, a które względnie stałe • wyjaśnia terminy tolerancja ekologiczna i zakres tolerancji ekologicznej • podaje przykłady praktycznego wykorzystania wiedzy o tolerancji ekologicznej organizmów

• dowodzi, że rozmieszczenie organizmów na Ziemi wynika z różnej tolerancji na poszczególne czynniki • objaśnia treść prawa minimum Liebiga • interpretuje przebieg krzywych tolerancji ekologicznej • projektuje i przeprowadza obserwację porostów w najbliższym otoczeniu

• ocenia stan czystości powietrza, posługując się skalą porostową • wskazuje nisze ekologiczne wybranych gatunków • uzasadnia, że nisze ekologiczne różnych gatunków nigdy nie są identyczne

• wyjaśnia termin populacja • podaje przykłady populacji z różnych środowisk

• planuje i przeprowadza obserwacje populacji różnych gatunków w terenie • określa strukturę przestrzenną wybranego gatunku rośliny • przedstawia rozmieszczenie osobników na danym terenie w sposób graficzny

• wskazuje czynniki biotyczne • analizuje mechanizmy i abiotyczne mające wpływ regulujące liczebność na liczebność i zagęszczenie populacji badanej populacji • omawia konsekwencje • określa liczebność konkurencji i zagęszczenie populacji na wewnątrzgatunkowej określonym terenie dla funkcjonowania danych populacji

• wymienia rodzaje oddziaływań nieantagonistycznych • podaje przykłady organizmów żyjących w symbiozie

• wykazuje na dowolnym • wskazuje na przykładach przykładzie, że symbioza jest przystosowania zwierząt do korzystna dla obu partnerów zapylania • charakteryzuje • dowodzi, że komensalizm przystosowania kwiatów do jest oddziaływaniem zapylania przez zwierzęta przynoszącym korzyści jednemu gatunkowi

• planuje i przeprowadza doświadczenie służące określeniu optymalnych wartości wybranych czynników środowiska na wzrost i rozwój danej rośliny • analizuje i ocenia stan czystości wody na podstawie składu gatunkowego żyjących w niej organizmów

• analizuje dane statystyczne dotyczące zmian liczebności populacji ludzkiej w przeciągu ostatnich kilkudziesięciu lat

• uzasadnia na przykładach, że • podaje przykłady mikoryzy mutualizm i protokooperacja jako oddziaływania mają cechy wspólne oraz korzystnego dla grzybów różne i roślin • dowodzi, że protokooperacja jest symbiozą nieobligatoryjną

• odróżnia oddziaływania antagonistyczne od nieantagonistycznych • wymienia rodzaje oddziaływań antagonistycznych

• przedstawia czynniki warunkujące konkurencję • przedstawia skutki konkurencji międzygatunkowej • wymienia sposoby unikania konkurencji • przedstawia na dowolnym przykładzie wzajemne adaptacje pasożyta i żywiciela

• wymienia elementy • wykazuje ścisły związek składowe ekosystemu między ożywioną częścią • wskazuje ogniwa w łańcuchu ekosystemu a jego biotopem pokarmowym • charakteryzuje rolę • tworzy łańcuch pokarmowy producentów, konsumentów z danych organizmów i destruentów w ekosystemie • wskazuje różnice między łańcuchami spasania a łańcuchami detrytusowymi

• charakteryzuje na dowolnym • planuje i przeprowadza • wskazuje przykłady przykładzie przystosowania doświadczenie badające praktycznego zastosowania drapieżnika do drapieżnictwa oddziaływania allelopatyczne wiedzy o oddziaływaniach i jego ofiary do obrony między roślinami allelopatycznych między • uzasadnia tezę, że zjadający • wykazuje na odpowiednich roślinami i zjadani regulują wzajemnie przykładach, że rośliny mają swoją liczebność mechanizmy obronne przed • opisuje przystosowania zgryzaniem pasożytów do obranej • przedstawia na przykładach strategii życiowej adaptacje ssaków roślinożernych do odżywiania się pokarmem roślinnym

• tworzy sieć pokarmową z podanych organizmów • dostrzega, że jeden organizm może należeć do kilku poziomów troficznych • porównuje biocenozę pola uprawnego z biocenozą lasu pod kątem ich trwałości i zachowania równowagi biocenotycznej

• planuje, przeprowadza i dokumentuje doświadczenie badające działalność destruentów • modeluje sytuację, gdy jeden z organizmów sieci pokarmowej zostanie wyeliminowany • dowodzi, że trwałość ekosystemu zależy od jego różnorodności gatunkowej

• przygotowuje prezentację na temat funkcjonowania dowolnego ekosystemu wodnego

1

3

4

5

• charakteryzuje strukturę wybranego ekosystemu, posługując się piramidą troficzną • wyjaśnia, co dzieje się z materią, a co – z energią w ekosystemie

• opisuje rolę producentów, konsumentów i destruentów w obiegu materii oraz przepływie energii przez ekosystem • analizuje cykl biogeochemiczny węgla

• ilustruje schematycznie krążenie materii i przepływ energii w ekosystemach • uzasadnia, jak ważny jest dopływ energii słonecznej do ekosystemów

• podaje kryteria podziału zasobów naturalnych • wymienia przykłady zasobów odnawialnych i nieodnawialnych

• przedstawia skutki • wykazuje związek między • wykazuje związek między eksploatacji zasobów intensywną gospodarką zanieczyszczeniami nieodnawialnych rolną a wyginięciem wielu środowiska a nasileniem • wskazuje zmiany zachodzące gatunków efektu cieplarnianego w środowisku na skutek • objaśnia, na czym polega • analizuje dane statystyczne intensyfikacji produkcji rolnej kumulacja szkodliwych dotyczące przyczyn zmian związków chemicznych poziomu dwutlenku węgla w organizmach w powietrzu i zmian • omawia mechanizm temperatury na Ziemi powstawania efektu cieplarnianego • przewiduje skutki globalnego ocieplenia

• podejmuje dyskusję, czy globalne ocieplenie to skutek działalności człowieka, czy proces naturalny • przygotowuje planszę graficzną przedstawiającą mechanizm powstawania kwaśnych opadów • analizuje przyczyny i skutki kwaśnych opadów

• wymienia przykłady odnawialnych i nieodnawialnych źródeł energii • wyjaśnia termin zrównoważony rozwój

• przedstawia propozycje racjonalnego gospodarowania zasobami przyrody zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju • uzasadnia konieczność ograniczenia wydobycia paliw kopalnych • przedstawia korzyści i zagrożenia wynikające z budowy elektrowni atomowych

• opisuje budowę i zastosowanie kolektorów słonecznych

• uzasadnia konieczność korzystania z alternatywnych źródeł energii • podejmuje dyskusję na temat budowy elektrowni jądrowych

6 • udowadnia, że ekosystem jest układem samowystarczalnym

• opracowuje projekt oszczędzania energii w domu

7 • modeluje cykl biogeochemiczny azotu • przygotowuje i wygłasza referat na temat sukcesji ekologicznej jeziora • dostrzega przejawy sukcesji ekologicznej w najbliższym otoczeniu

• proponuje działania mające • proponuje działania mające na celu oszczędzanie energii na celu ograniczenie ilości elektrycznej i wody w domu odpadów w gospodarstwie • projektuje i wykonuje plakat domowym na temat wykorzystania • charakteryzuje sposoby surowców wtórnych oczyszczania ścieków • opisuje, na czym polega segregacja odpadów

• opisuje metody • podejmuje dyskusję na temat • przygotowuje projekt zasad bezpiecznego składowania budowy spalarni śmieci postępowania ze zużytymi odpadów • uzasadnia konieczność bateriami, świetlówkami • wyjaśnia korzyści wynikające ochrony odnawialnych i przeterminowanymi lekami z segregowania odpadów zasobów przyrody

• analizuje ilość oraz skład jakościowy odpadów powstających w gospodarstwie domowym • aktywnie włącza się w oszczędzanie wody w domu i w szkole

III. Ewolucjonizm • wyjaśnia terminy ewolucja i ewolucjonizm • wyjaśnia, co oznacza określenie „walka o byt” • uzasadnia, dlaczego Darwina nazywa się ojcem ewolucjonizmu • odróżnia dobór naturalny od doboru sztucznego

• przedstawia poglądy na • omawia poglądy na ewolucję • przedstawia w sposób ewolucję znane przed Lamarcka graficzny mechanizm izolacji Darwinem • uzasadnia, dlaczego obserprzestrzennej populacji • podaje główne założenia wacje poczynione przez • dowodzi, że izolacja teorii ewolucji Darwina Darwina na wyspach Galapopulacji przyczynia się • prezentuje przykłady pagos stały się podłożem do do powstawania nowych potwierdzające działanie narodzin teorii ewolucji gatunków doboru naturalnego • wykazuje, że dobór • wykazuje, że współczesne • omawia znaczenie i podaje naturalny zapewnia poglądy na ewolucję są przykłady doboru sztucznego przetrwanie osobników kontynuacją i uzupełnieniem najlepiej przystosowanych teorii Darwina do środowiska • podaje założenia syntetycznej teorii ewolucji

• dowodzi, że brak przepływu genów pomiędzy dwoma grupami organizmów świadczy o ich odrębności gatunkowej • wyróżnia rodzaje izolacji rozrodczej • podaje przykłady izolacji rozrodczej

• podaje rodzaje dowodów ewolucji • rozróżnia pośrednie i bezpośrednie dowody ewolucji • podaje przykłady dowodów bezpośrednich ewolucji

• wyjaśnia termin biogeneza • odczytuje dane z tabeli stratygraficznej

• wyjaśnia, dlaczego tylko niewielka część wymarłych organizmów zachowała się w postaci skamieniałości • wykazuje na przykładach, że zmiany ewolucyjne organizmów mogą się odbywać w różnym tempie

• analizuje schemat przedstawiający zegar ewolucji • określa warunki, w jakich mogło się narodzić życie na Ziemi • wskazuje cechy pierwszych organizmów jednokomórkowych

• uzasadnia, że formy przejściowe są szczególnie cenionymi dowodami bezpośrednimi na ewolucję • zbierając informacje na temat form pośrednich, korzysta z różnych źródeł • charakteryzuje relikty i podaje ich przykłady • odróżnia narządy analogiczne od homologicznych

• dowodzi znaczenia prowadzenia porównawczych badań anatomicznych zwierząt • analizuje podobieństwo rozwoju zarodkowego kręgowców • dowodzi, że badania z zakresu embriologii są ważnym dowodem pośrednim ewolucji

• uzasadnia, że podobny skład chemiczny wszystkich organizmów świadczy o ich pokrewieństwie

• segreguje narządy na analogiczne, homologiczne i szczątkowe

• objaśnia, jak doszło do wytworzenia w komórkach jądra, mitochondriów i chloroplastów • dowodzi, jak ważnym krokiem w ewolucji było powstanie organizmów wielokomórkowych • przedstawia organizmy roślinne i zwierzęce charakterystyczne dla danej ery

• wykazuje, dlaczego w momencie pojawienia się atmosfery tlenowej ewolucja nabrała tempa • konstruuje tabelę zawierającą najważniejsze wydarzenia z historii życia na Ziemi • wyjaśnia, jaki wpływ na rozwój życia na Ziemi miały wielkie wymierania gatunków

• przygotowuje i wygłasza krótki wykład na temat dowodów ewolucji z zakresu genetyki

• przygotowuje i przedstawia prezentację na temat pojawienia się na lądzie pierwszych roślin i zwierząt

• podaje pozycję systematyczną człowieka • uzasadnia przynależność człowieka do poszczególnych jednostek systematycznych

• wyjaśnia termin biogeneza • odczytuje dane z tabeli stratygraficznej

• analizuje cechy budowy charakterystyczne dla naczelnych • sporządza tabelę, w której porównuje człowieka z szympansem • wskazuje podobieństwa i różnice między człowiekiem a innymi naczelnymi jako wynik procesów ewolucyjnych • wymienia przodków człowieka

• analizuje schemat przedstawiający zegar ewolucji • określa warunki, w jakich mogło się narodzić życie na Ziemi • wskazuje cechy pierwszych organizmów jednokomórkowych

• wskazuje cechy pozwalające na wyodrębnienie z rzędu naczelnych nadrodziny człekokształtnych • charakteryzuje poszczególnych przodków człowieka • dowodzi, że człowiek posiada cechy wyjątkowe dla jego gatunku

• przedstawia historię rozwoju ewolucyjnego człowieka • korzysta z różnych źródeł, podając przykłady dowodów bezpośrednich na ewolucję człowieka • dowodzi, że szczątki australopiteka znanego jako Lucy są jednym z najważniejszych znalezisk

• wykonuje schemat drzewa rodowego człowieka • uzasadnia, że rasy człowieka to przykład zmienności w obrębie gatunku

• uzasadnia, że podobny skład chemiczny wszystkich organizmów świadczy o ich pokrewieństwie

• segreguje narządy na analogiczne, homologiczne i szczątkowe

• objaśnia, jak doszło do wytworzenia w komórkach jądra, mitochondriów i chloroplastów • dowodzi, jak ważnym krokiem w ewolucji było powstanie organizmów wielokomórkowych • przedstawia organizmy roślinne i zwierzęce charakterystyczne dla danej ery

• wykazuje, dlaczego • przygotowuje i przedstawia w momencie pojawienia się prezentację na temat atmosfery tlenowej ewolucja pojawienia się na lądzie nabrała tempa pierwszych roślin i zwierząt • konstruuje tabelę zawierającą najważniejsze wydarzenia z historii życia na Ziemi • wyjaśnia, jaki wpływ na rozwój życia na Ziemi miały wielkie wymierania gatunków

• podaje pozycję systematyczną człowieka • uzasadnia przynależność człowieka do poszczególnych jednostek systematycznych

• wyjaśnia termin biogeneza • odczytuje dane z tabeli stratygraficznej

• analizuje cechy budowy • wskazuje cechy pozwalające • przedstawia historię rozwoju charakterystyczne dla na wyodrębnienie z rzędu ewolucyjnego człowieka naczelnych naczelnych nadrodziny • korzysta z różnych źródeł, • sporządza tabelę, w której człekokształtnych podając przykłady dowodów porównuje człowieka • charakteryzuje bezpośrednich na ewolucję z szympansem poszczególnych przodków człowieka • wskazuje podobieństwa człowieka • dowodzi, że szczątki i różnice między człowiekiem • dowodzi, że człowiek australopiteka znanego a innymi naczelnymi jako posiada cechy wyjątkowe dla jako Lucy są jednym wynik procesów jego gatunku z najważniejszych znalezisk ewolucyjnych • wymienia przodków człowieka

• analizuje schemat przedstawiający zegar ewolucji • określa warunki, w jakich mogło się narodzić życie na Ziemi • wskazuje cechy pierwszych organizmów jednokomórkowych

• wykonuje schemat drzewa rodowego człowieka • uzasadnia, że rasy człowieka to przykład zmienności w obrębie gatunku

• uzasadnia, że podobny skład chemiczny wszystkich organizmów świadczy o ich pokrewieństwie

• segreguje narządy na analogiczne, homologiczne i szczątkowe

• objaśnia, jak doszło do wytworzenia w komórkach jądra, mitochondriów i chloroplastów • dowodzi, jak ważnym krokiem w ewolucji było powstanie organizmów wielokomórkowych • przedstawia organizmy roślinne i zwierzęce charakterystyczne dla danej ery

• wykazuje, dlaczego • przygotowuje i przedstawia w momencie pojawienia się prezentację na temat atmosfery tlenowej ewolucja pojawienia się na lądzie nabrała tempa pierwszych roślin i zwierząt • konstruuje tabelę zawierającą najważniejsze wydarzenia z historii życia na Ziemi • wyjaśnia, jaki wpływ na rozwój życia na Ziemi miały wielkie wymierania gatunków

• podaje pozycję systematyczną człowieka • uzasadnia przynależność człowieka do poszczególnych jednostek systematycznych

• analizuje cechy budowy • wskazuje cechy pozwalające • przedstawia historię rozwoju charakterystyczne dla na wyodrębnienie z rzędu ewolucyjnego człowieka naczelnych naczelnych nadrodziny • korzysta z różnych źródeł, • sporządza tabelę, w której człekokształtnych podając przykłady dowodów porównuje człowieka • charakteryzuje bezpośrednich na ewolucję z szympansem poszczególnych przodków człowieka • wskazuje podobieństwa człowieka • dowodzi, że szczątki i różnice między człowiekiem • dowodzi, że człowiek australopiteka znanego a innymi naczelnymi jako posiada cechy wyjątkowe dla jako Lucy są jednym wynik procesów jego gatunku z najważniejszych znalezisk ewolucyjnych • wymienia przodków człowieka

• wykonuje schemat drzewa rodowego człowieka • uzasadnia, że rasy człowieka to przykład zmienności w obrębie gatunku

Suggest Documents