Projekt zmian w komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju.

PROJEKT ZMIAN W KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ 1. Wstęp – co chcemy zmienić i co możemy zyskać. 2. Rozkłady jazdy.
Główne założenia jak powinna wyglądać sieć komunikacyjna.
Przyszłość połączeń z sąsiednimi miastami.
Patologie aktualnego rozkładu jazdy. 3. Taryfa przewozowa i ceny biletów 4. Dojazd komunikacją miejską na połączenia kolejowe. 5. Komunikacja nocna. 6. Informacja pasażerska i promocja. 7. Wprowadzanie nowoczesnych rozwiązań w transporcie zbiorowym.

1. Wstęp Niniejsze opracowanie opisuje jak należy zmienić system komunikacji miejskiej na terenie miasta Jastrzębie Zdrój i przyległych gmin tak by był on przyjazny dla pasażerów zarówno na głównych jak i mniej uczęszczanych trasach. Ma ono pokazać kierunki rozwoju i przeobrażeń w których powinno się zmienić system autobusowej komunikacji miejskiej. Należy je traktować jako mające charakter ogólny. Szczegółowe zmiany powinny zostać opracowane uwzględniając opinie podróżnych, specyfikę regionu, potrzeby przewozowe, frekwencję na obecnie kursujących liniach, wielkość dotacji, możliwości przewoźników i wiele innych czynników. Komunikacja miejska na tym terenie jest organizowana przez Międzygminny Związek Komunikacyjny z siedzibą w Jastrzębiu Zdroju. Niestety wiele aspektów tej komunikacji wymaga zmian. Głównym argumentem dla pasażerów powinien być fakt że bilet na autobus jest tańszy niż przejazd samochodem. W przypadku biletów miesięcznych różnice dla pasażera są naprawdę spore. Niestety jeśli ktoś jedzie na krótkim dystansie lub z przesiadkami to autobus wygrywa nieznacznie lub przegrywa, więc nie jest to dostateczny argument by nim jechać. Ważne jest też aby decyzje związane z organizacją transportu publicznego były podejmowane w oparciu o obiektywne dane, a nie mogą być decyzjami politycznymi. Wady aktualnie funkcjonującego systemu: - Nieskoordynowane (stadne) rozkłady jazdy, a co za tym idzie słaba częstotliwość na głównych trasach. - Nieprzyjazna taryfa. - Niewłaściwe podejście do klienta. - Brak komunikacji nocnej. Skutki utrzymywania aktualnego stanu rzeczy: - Przyspiesza to odpływ pasażerów do komunikacji indywidualnej. • Zwiększa się ruch samochodów. Stowarzyszenie Rozwoju Kolei Górnego Śląska – Adrian Krzemień, Łukasz Wała

Projekt zmian w komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju.

-

-

• Ubywa miejsc parkingowych pod szkołami i zakładami pracy. Powoduje ujemne skutki społeczne i ekonomiczne. • Zwiększa bezrobocie z powodu braku możliwości dojazdu do pracy. • MZK regularnie podwyższa ceny biletów lub żąda wyższych subwencji. Pasażerowie nie korzystają z komunikacji zbiorowej z wyboru, lecz tylko z konieczności.

Korzyści z wprowadzenia nowego systemu: - Zwiększymy realną częstotliwość bez zwiększania liczby wozokilometrów. - Zyskamy zadowolenie mieszkańców z działań władz miasta. - Zahamujemy zmniejszanie się liczby pasażerów. - Spowolnimy przyrost ilości samochodów poruszających się po drogach. - Przyciągając nowych pasażerów unikniemy konieczności podwyżek cen biletów i subwencji samorządowych. - Zapobiegniemy wzrostowi bezrobocia (lepszy dojazd to większe możliwości poszukiwania pracy).

2. Rozkład jazdy • Główne założenia nowego systemu Najważniejszym celem poprawy funkcjonowania komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju powinno być zorganizowanie na wysokim poziomie linii kursujących pomiędzy Jastrzębiem, a ważniejszymi miejscowościami, także tymi leżącymi w granicach miasta Jastrzębie Zdrój. Uwzględniamy przy tym bardzo ważne założenie jakim jest zachowanie podobnej ilości wozokilometrów, tak by zachować istniejący poziom dotacji z budżetów samorządowych. W związku z tym musimy postrzegać komunikację miejską jako jeden system, a nie przez pryzmat pojedynczych linii. W tym celu trzeba skoordynować rozkłady jazdy wszystkich linii tak by zapewniały dojazd zarówno pomiędzy ważniejszymi miejscami jak i do mniej uczęszczanych rejonów. Najpierw musimy zdefiniować najważniejsze „miejscowości” pomiędzy którymi istnieją główne ciągi komunikacyjne, oraz zależności komunikacyjne między tymi „miejscowościami”. Miejscowości te są ważnymi „graczami” w sieci komunikacji miejskiej miasta Jastrzębie Zdrój ponieważ pomiędzy nimi kursuje wiele linii, które zapewniają dojazd także w inne miejsca. a) Miejscowości i ich główne przystanki:
Jastrzębie – Piłsudskiego Pawilony, Arki Bożka, dworzec przesiadkowy na ul. Północnej.
Zdrój – przystanek „Zdrój”, przystanki na ul. 1 maja.
Szeroka – przystanek Szeroka Os. 1000 – Lecia Reja, Szeroka Wesoła/Kaplica, Szeroka Piekarnia.
Pawłowice – grupa przystanków Urząd Gminy – Mleczarnia
Żory – dworzec autobusowy, Sąd, Bajerówka

Stowarzyszenie Rozwoju Kolei Górnego Śląska – Adrian Krzemień, Łukasz Wała

Projekt zmian w komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju.


Wodzisław Śląski – dworzec autobusowy, szpital
Rybnik – przystanek na ul. 3 maja.
Zebrzydowice – wszystkie przystanki obsługiwane przez linię 120
Moszczenica – Moszczenica PRG
Przyjaźń – przystanki na osiedlu Przyjaźń, KWK Jastrzębie. W celu dobrego zaplanowania sieci komunikacyjnej powinniśmy jeszcze wyznaczyć główne trasy, takie pomiędzy którymi kursuje wiele linii. Powinno się je tak skoordynować, by osiągnąć maksymalną częstotliwość jak najtańszym kosztem na głównych ciągach i jednocześnie zapewnić dobry dojazd do miejscowości obsługiwanych przez pojedyncze linie. b) Główne trasy pomiędzy miejscowościami, w nawiasach pożądane częstotliwości w minutach:
Jastrzębie – Zdrój (5-10)
Jastrzębie – Szeroka, Zdrój – Szeroka (10-20)
Jastrzębie – Pawłowice, Zdrój – Pawłowice (20-40)
Jastrzębie – Żory, Zdrój – Żory (30-40)
Jastrzębie – Wodzisław Śląski, Zdrój - Wodzisław Śląski (30-60)
Jastrzębie – Rybnik, Zdrój – Rybnik (30-60)
Jastrzębie – Zebrzydowice (40-60)
Jastrzębie – Moszczenica, Zdrój – Moszczenica (20-30)
Jastrzębie – Przyjaźń, Zdrój – Przyjaźń (15-30) Podanych częstotliwości kursowania autobusów nie wolno traktować dosłownie, lecz raczej orientacyjnie. Rzeczywista częstotliwość będzie wynikała z odpowiedniego dopasowania do siebie rozkładów jazdy. Uzasadnione też będzie ograniczenie częstotliwości kursowania autobusów poza szczytem, oraz w dni wolne od pracy. Nie może to jednak polegać na wykreślaniu poszczególnym kursom terminu kursowania, tu też należy skoordynować rozkłady jazdy tak by odstępy między kursami były równomierne, należy pójść w kierunku ułożenia cyklicznego rozkładu jazdy. Na wymienionych trasach potoki pasażerów są bardzo wysokie, jednak obecnie zaniedbuje się je, gdyż są tylko częścią poszczególnych linii. Ważne jest też zapewnienie dobrego dojazdu do największych zakładów pracy, jakimi w Jastrzębiu są kopalnie. Po części będziemy realizować to zadanie za pomocą linii obsługujących miejscowości. Dodatkowo muszą istnieć kursy autobusów dowożące celowo na poszczególne zmiany na kopalniach. Żeby oferta przewozowa mogła być kompleksowa miasto musi podjąć rozmowy z kopalniami mające na celu włączenie linii kopalnianych do systemu komunikacji miejskiej, z zachowaniem istniejącej numeracji (Z40, P21 itp.). Powinno się to odbywać na zasadzie linii komunikacji miejskiej dotowanych przez kopalnię. Do tego przydatne będzie wprowadzenie nowego rodzaju biletu dla pracowników którego dystrybucją zajęłyby się kopalnie. W takim systemie nie tylko unikniemy dublowania się autobusów kopalnianych ze zwykłymi, ale także osiągniemy większą częstotliwość kursowania komunikacji miejskiej (szczególnie do rejonów gdzie dociera mało kursów). Istotną sprawą jest również rozkładowy czas jazdy autobusu. Aktualnie czas przejazdu na niektórych liniach znacząco odbiega od rzeczywistego. Dotyczy to między innymi linii 132 na Stowarzyszenie Rozwoju Kolei Górnego Śląska – Adrian Krzemień, Łukasz Wała

Projekt zmian w komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju.

której pomimo że kierowca jedzie z prędkością 30km/h to odcinek Wilchwy – Moszczenica pokonuje w czasie znacznie krótszym niż przewidziany w rozkładzie jazdy. Są też linie na których czasy przejazdów są zbyt krótkie, co powoduje regularne opóźnienia autobusów. Należy ponownie zmierzyć czasy jazdy autobusów na poszczególnych trasach, o różnych porach dnia. Ważne jest by czas jazdy był zróżnicowany w zależności od pory dnia, gdyż wiąże się to z innym natężeniem ruchu, a co za tym idzie innym czasem jazdy.

• Przyszłość połączeń z sąsiednimi miastami w regionie. Poza obsługą stricte lokalnych tras należy poprawić też komunikację Jastrzębia z sąsiednimi miastami. Są to przede wszystkim Żory, Wodzisław Śląski i Rybnik. Obsługa tych tras ze względu na odległości powinna być realizowana zarówno liniami zwykłymi, jak i przyspieszonymi/pospiesznymi. Obecnie na terenie działania MZK obok linii zwykłych występuje tylko jedna linia pospieszna (linia E3) i jedna linia przyspieszona (linia 105). Nie można przy tym zapominać że poszczególne miasta nie zawsze są ostatecznym celem podróży. Istnieją grupy pasażerów którzy jadą na przykład z Wodzisławia do Żor, czy też z Pszowa do Jastrzębia. Nawet jeśli obecnie nie korzystają z komunikacji miejskiej organizowanej przez MZK, jest to wina rozkładu jazdy, taryfy i ogólnego wyobcowania poszczególnych linii. Tacy pasażerowie korzystają z innych przewoźników lub jeżdżą samochodem. Zajmijmy się jednak przede wszystkim trasami podstawowymi. Połączenie Jastrzębie Zdrój – Rybnik. Obecnie na tej trasie kursuje linia pospieszna E-3. Powinno się powoli odejść od tej koncepcji – czyli trasy przez Wodzisław Śląski, na rzecz połączenia Jastrzębia Zdroju z Rybnikiem przez Świerklany. Trasa przez Wodzisław Śląski charakteryzuje się większą długością trasy, oraz dłuższym czasem jazdy. Nowa linia mogłaby być linią pospieszną, przede wszystkim na odcinku od przystanku Jastrzębie Urząd Miasta do Rybnika. Proponowany przebieg linii: Jastrzębie „Zdrój” – Hala Sportowa – Szpital Wojewódzki – Al. Piłsudskiego Pawilony – Al. Piłsudskiego Os. III – Al. Piłsudskiego Urząd Miasta – KWK Zofiówka – Dubielec – Szeroka Gagarina – Szeroka Piekarnia – Os. 1000 Lecia Reja – KWK Borynia – Świerklany Sklep – Świerklany Górne Szkoła – Świerklany Górne Skrzyżowanie – Jankowice UG – Jankowice Gwarek – Chwałowice Osiedle – Chwałowice Kopalnia – Meksyk Park – Rybnik Dworzec PKP – Rybnik Kościuszki – Rybnik 3 Maja. Niezbędnym posunięciem w przypadku tej linii byłoby wprowadzenie nowej taryfy dla linii pospiesznych, ale o tym w innej części opracowania. Oprócz tego, że nowa linia zaspokajałaby potrzeby przewozowe na trasie Jastrzębie – Rybnik, to zdecydowanie poprawiłaby ofertę przewozową wewnątrz miasta: na trasach Szeroka – Jastrzębie, Dubielec – Jastrzębie oraz w samym centrum miasta Jastrzębie Zdrój na trasie Zdrój – Jastrzębie. Oczywiście poprawia także połączenie dzielnic Dubielec i Szeroka z Rybnikiem, które wraz z kopalniami leżącymi na ich terenie generują dość spore potoki pasażerów. Dodatkowo w przyszłości transport zbiorowy między Stowarzyszenie Rozwoju Kolei Górnego Śląska – Adrian Krzemień, Łukasz Wała

Projekt zmian w komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju.

Wodzisławiem Śląskim, a Rybnikiem powinien opierać się na transporcie kolejowym. Dlatego tym bardziej trzeba już myśleć o połączeniu alternatywnym, zapewniającym bezpośredni i szybki dojazd z Jastrzębia do Rybnika. Połączenie Jastrzębie Zdrój – Wodzisław Śląski W przypadku połączenia na tej trasie także powinno odejść się od obecnej formuły linii E-3. Pomiędzy tymi miastami powinna funkcjonować nie tylko linia pospieszna, ale także linia zwykła. Można w tym celu wykorzystać zmodyfikowaną linię 132. Zadaniem linii zwykłej z Wodzisławia do Jastrzębia powinno być zapewnienie dojazdu pomiędzy miejscowościami nie leżącymi przy głównej drodze z Wodzisławia do Jastrzębia. Zaś zadaniem linii pospiesznej ma być zapewnienie komunikacji z jak najkrótszym czasem przejazdu pomiędzy tymi miastami. Docelowo powinna ona jeździć na dłuższej trasie, na przykład Rydułtowy – Pszów – Wodzisław – Jastrzębie – Szeroka – Żory. Taka linia dawałaby możliwość podróżowania na dłuższych trasach, a jednocześnie miałaby zapewnioną frekwencję dzięki pasażerom jadącym na krótszych odcinkach. Do nowego połączenia powinno się włączyć także kursy dojazdowe i zjazdowe autobusów PKM Jastrzębie Zdrój z linii wodzisławskich do bazy w Jastrzębiu. Taka sytuacja występuje kilka razy dziennie – pusty autobus jedzie z zajezdni PKM w Jastrzębiu na wodzisławski dworzec autobusowy i odwrotnie.

Połączenie Jastrzębie Zdrój – Żory. W tym przypadku najważniejszym problemem jest ilość kursów w dni robocze wolne od nauki szkolnej. W roku szkolnym kursów linii 101 w dni robocze jest 30, natomiast gdy nadchodzą ferie zimowe, bądź wakacje letnie ilość kursów autobusów linii 101 znacznie się uszczupla, do zaledwie 17. Jest to zdecydowanie zbyt mała liczba jeśli chodzi o linię która łączy dwa dość duże miasta leżące w niewielkiej odległości. Poza tym kursy które pozostają w rozkładzie jazdy są rozstawione nierównomiernie. W przypadku gdy kończy się rok szkolny pasażerowie którzy pracują mają znacznie ograniczoną możliwość dojazdu. Ponadto poszczególne linie kursujące pomiędzy Jastrzębiem i Żorami są nieskoordynowane i często odjeżdżają w bardzo krótkim czasie po czym następuje dziura. Ważną sprawą dotyczącą aktualnego rozkładu jazdy jest sposób w jaki realizuje się ostatni powrót z Jastrzębia w kierunku Żor. Ostatni kurs linii 101, obsługiwanej dużym autobusem odjeżdża z przystanku Arki Bożka o godzinie 21:05. Późniejszy i jednocześnie ostatni kurs w kierunku Żor jest realizowany na linii 102, obsługiwanej mikrobusem. Linia 102 jedzie drogą okrężną przez Świerklany i Borynię. Ponadto z powodu małej pojemności mikrobusu czasami zdarzają się przypadki nie zabrania niektórych pasażerów. Dotyczy to przede wszystkim dni w których w Żorach bądź Jastrzębie mają miejsce większe wydarzenia kulturalne. W przypadku ostatniego kursu takie przypadki są niedopuszczalne. Poza tym wspomniany kurs linii 102 jedzie zbyt późno dla kończących pracę na KWK Borynia, a jednocześnie ostatni kurs z Jastrzębia nie może być zbyt wcześnie. Proponowanym rozwiązaniem tego problemu jest przesunięcie ostatniego kursu linii Stowarzyszenie Rozwoju Kolei Górnego Śląska – Adrian Krzemień, Łukasz Wała

Projekt zmian w komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju.

102 na godzinę wcześniejszą, tak by odjeżdżał z KWK Borynia około godziny 22:10, przy jednoczesnym wprowadzeniu nowego kursu linii 101 odjeżdżającego z Arki Bożka o godzinie 22:20.

• Przedstawienie wybranych patologii, aktualnie obowiązującego rozkładu jazdy. Żeby uzasadnić potrzebę zmian opisaliśmy część najbardziej wyrazistych patologii rozkładu jazdy na terenie miasta Jastrzębie Zdrój. Opisy pogrupowane są wg tras. Stado – sytuacja gdy w krótkim czasie odjeżdża kilka autobusów w tym samym kierunku. Dziura – sytuacja gdy przez dłuższy czas nie odjeżdża żaden autobus w danym kierunku. Kierunek Jastrzębie Zdrój – KWK Zofiówka, Szeroka / Żory (godziny odjazdów podane są z przystanku Al. Piłsudskiego Urząd Miasta – to tutaj spotykają się wszystkie linie odjeżdżające w tym kierunku). •

•

•

• •

•

Stado autobusów po godzinie 10. Godziny odjazdów autobusów: 9:43 (linia 102), 10:01 (linia 112), 10:07 (linia 101), 10:09 (linia 109), 10:12 (linia 113). 10:42 (linia 101). Jak widać odstępy między kursami wynoszą 18, 6, 2, 3 i 30 minut. Więc jest tu 18 minutowa dziura, po czym w ciągu 9 minut odjeżdżają 3 autobusy, a potem kolejna 30-minutowa dziura. Stado autobusów po godzinie 11. Godziny odjazdów autobusów: 10:51 (linia 112), 11:12 (linia 113), 11:17 (linia 101), 11:38 (linia 109 tylko na Dubielec), 11:52 (linia 101), 11:56 (linia 112). Jak widać odstępy między kursami wynoszą 21, 5, 21, 14 i 4 minuty. Więc mamy 21-minutową dziurę, po czym 2 autobusy w odstępie 5 minut. Następie w przypadku jazdy na Dubielec lub KWK Zofiówkę następny kurs jest po 21 minutach i potem odstęp 14 minut, a w przypadku jazdy na Szeroką dziura wynosi aż 35 minut. Na koniec znów odjeżdżają 2 autobusy w ciągu 4 minut. Stado autobusów po godzinie 12. Godziny odjazdów: 12:12 (linia 113), 12:41 (linia 112), 12:42 (linia 101), 12:45 (linia 101), 12:47 (linia 114). Odstępy między kursami 29, 1, 3 i 2 minuty. Więc mamy półgodzinną dziurę, po czym odjeżdża stado 3 autobusów. Stado autobusów po godzinie 13. Godziny odjazdów: 13:25 (linia 105), 13:31 (linia 112), 13:32 (linia 113). Odjeżdżają 3 autobusy w okresie 7 minut. Dwa stada autobusów po godzinie 14 i 15. Godziny odjazdów: 14:32 (linia 105), 14:43 (linia 112), 14:44 (linia 109), 14:48 (linia 102), 14:55 (linia 113), 15:22 (linia 101), 15:22 (linia 105), 15:26 (linia 113), 15:31 (linia 112). Odstępy między kursami 11, 1, 4, 7, 27, 0, 4 i 5 minut. Widzimy że są tu dwa stada autobusów i półgodzinna dziura między nimi. Stado autobusów po godzinie 18. Godziny odjazdów: 17:52 (linia 101), 18:27 (linia 101), 18:31 (linia 112), 18:57 (linia 101). Jak widać po 17:52 czas oczekiwania

Stowarzyszenie Rozwoju Kolei Górnego Śląska – Adrian Krzemień, Łukasz Wała

Projekt zmian w komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju.

• • •

wynosi 35 minut, po czym jadą 2 kursy w okresie 4 minut, a później znowu trzeba czekać 26 minut. Dwa autobusy w niewielkim odstępie czasu po godzinie 19: 19:22 (linia 113), 19:27 (linia 101). Na następny musimy czekać 34 minuty do godziny 20:01 (linia 112). Dwa autobusy w niewielkim odstępie czasu po godzinie 20: 20:12 (linia 101), 12:12 (linia 113). Na następny musimy czekać 30 minut do godziny 20:42 (linia 101). Dwa autobusy w niewielkim odstępie czasu po godzinie 21. 21:36 (linia 112), 21:37 (linia 113). Na następny musimy czekać 43 minuty do godziny 22:20 (linia 102).

Jastrzębie Zdrój – Pawłowice. W tym kierunku jadą 4 linie autobusowe 114, 118, 127 oraz 128. Ich trasy nieznacznie się różnią jednak na główny kierunek Jastrzębie - Pawłowice jest zachowany. Wzięto pod uwagę odjazdy z przystanku Jastrzębie Urząd Miasta. Jest to najbardziej miarodajny przystanek, gdyż tutaj spotykają się wszystkie linie komunikacji miejskiej odjeżdżające do Pawłowic. Dodatkowo wzięto pod uwagę także linię 122, jadącą podobnie jak inne linie do Pawłowic, aż do przystanku „Bzie Pomnik”. •

•

Stado po godzinie 7:00. Godziny odjazdów: 7:37 (linia 114), 7:37 (linia 122), 7:47 (linia 128). Jak widać mamy tu stado 4 autobusów odjeżdżających w okresie 10 minut. Następnie przez 30 minut nie odjeżdża żaden autobus w kierunku Pawłowic. Stado po godzinie 14. Godziny odjazdów: 14:37 (linia 114), 14:37 (linia 122), 14:38 (linia 127), 14:52 (linia 128). Mamy tu stado 5 autobusów odjeżdżających w okresie 15 minut. Przed stadem przez pół godziny nie odjeżdża żaden autobus, po stadzie także przez pół godziny nie odjeżdża żaden autobus.

Pawłowice – Jastrzębie Zdrój. Tutaj pod uwagę wzięto odjazdy w dni robocze szkolne z przystanku Pawłowice Skrzyżowanie. Na tym przystanku spotykają się wszystkie linie odjeżdżające w kierunku Jastrzębia, czyli 114, 118, 127 oraz 128. •

•

•

•

Jednogodzinna dziura w odjazdach autobusów. Godziny odjazdów: 8:08 (linia 118), 8:15 (linia 128), 8:38 (linia 127), 9:00 (linia 128), 10:02 (linia 114), 10:05 (linia 128). Odstępy między kursami wynoszą 7, 23, 22, 62 i 3 minuty. Widzimy tu 2 stada autobusów i godzinną dziurę. Dziura jest dotkliwa tym bardziej że jest to pora dojazdów do miasta. Dwa Stada po godzinie 16. Godziny odjazdów: 15:47 (linia 127), 16:25 (linia 128), 16:28 (linia 118), 16:42 (linia 127), 16:42 (linia 114). Odstępy między kursami wynoszą 38, 3, 14 i 0 minut. Później po godzinie 16:42 odstęp wynosi aż 78 minut. Stado po godzinie 18. Godziny odjazdów: 18:02 (linia 128), 18:13 (linia 118). następny kurs dopiero o 19:37 (linia 128). Widzimy że 2 autobusy odjeżdżają w odstępie 11 minut, po czym aż przez 84 minuty nie odjeżdża żaden autobus. Stado po godzinie 19. Godziny odjazdów: 19:52 (linia 114), 19:52 (linia 127), 21:08 (linia 118). Odstępy między kursami wynoszą 0 i 76 minut. Widzimy że o godzinie 19:52 jadą 2 autobusy, po czym następny dopiero za ponad jedną godzinę.

Stowarzyszenie Rozwoju Kolei Górnego Śląska – Adrian Krzemień, Łukasz Wała

Projekt zmian w komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju.

Jastrzębie Arki Bożka – Przyjaźń – KWK Jas-Mos. Godziny odjazdów podane są z przystanku Arki Bożka – to tutaj rozpoczynają kursowanie linie w kierunku osiedla Przyjaźn: 111, 123 oraz 125. •

•

•

•

Stado po godzinie 6. Godziny odjazdów autobusów: 6:05 (linia 125), 6:30 (linia 125), 6:35 (linia 123), 6:37 (linia 111), 7:05 (linia 125). Odstępy między kursami wynoszą 25, 5, 2, 28 minut. Widzimy tu dwie półgodzinne dziury pomiędzy którymi odjeżdża stado 3 autobusów. Stado po godzinie 11. Godziny odjazdów autobusów: 9:55 (linia 125), 10:20 (linia 123), 11:00 (linia 125), 11:10 (linia 111), 11:10 (linia 123), 12:00 (linia 125). Odstępy między kursami wynoszą 25, 40, 10, 0 i 50 minut. Jak widać mamy tu 40 minutową dziurę po której jest stado 3 autobusów, a następnie znów 50-minutowa dziura. Godziny odjazdów: 16:00 (linia 111), 16:55 (linia 125), 17:10 (linia 111), 17:45 (linia 125). Odstępy wynoszą 55, 15, 35 minut. Widać tu 55 i 35-minutowe dziury pomiędzy którymi odjeżdżają 2 autobusy w odstępie 15 minut. Stado autobusów około godziny 23. Godziny odjazdów: 22:55 (linia 125), 23:00 (linia 111). Kurs poprzedzający stado jedzie aż 84 minuty wcześniej. Następnego autobusu już nie ma – są to ostatnie w tym kierunku.

KWK Jas-Mos – Przyjaźń – Jastrzębie Arki Bożka. Godziny odjazdów podane są z przystanku KWK Jas-Mos – to tutaj rozpoczynają kursowanie linie w kierunku centrum miasta i przystanku Arki Bożka. Na tej trasie dziury w rozkładzie jazdy nie powinny istnieć tym bardziej że odległość do pokonania pieszo jest na tyle niewielka że ludzie natrafiając na dziurę rezygnują z podróży autobusem. • Stado po godzinie 5. W niewielkim odstępie czasu odjeżdża kilka autobusów. 5:20 (linia 123), 5:21 (linia 111), 5:25 (linia 125). Są to pierwsze autobusy odjeżdżające w tym kierunku, natomiast na następny trzeba czekać 40 minut: 6:05 (linia 125). • Stado po godzinie 8. Wcześniejszy kurs przed stadem odjeżdża o 7:40 (linia 123). Potem trzeba czekać 40 minut i w niewielkim odstępie czasu odjeżdża kilka autobusów. 8:20 (linia 111), 8:30 (linia 123), 8:30 (linia 125). • Stado po godzinie 13. Godziny odjazdów: 12:45 (linia 123), 13:21 (linia 111), 13:25 (linia 123), 13:30 (linia 125). Widać że występuje tu 36-minutowa dziura pomiędzy odjazdami, po czym w okresie 9 minut odjeżdża stado 3 autobusów. • Dwa autobusy w niewielkim odstępie czasu po godzinie 16. 16:10 (linia 125), 16:20 (linia 111). Wcześniejszy kurs przed stadem jest 15:35 (linia 125), więc trzeba czekać 35 minut. Na następny musimy czekać 60 minut: 17:20 (linia 125). • Dwa autobusy w niewielkim odstępie czasu po godzinie 17. 17:20 (linia 125), 17:30 (linia 111). Kurs poprzedzający stado jest 60 minut przed stadem o 16:20 (linia 111). Na następny musimy czekać 40 minut 18:10 (linia 125).

Stowarzyszenie Rozwoju Kolei Górnego Śląska – Adrian Krzemień, Łukasz Wała

Projekt zmian w komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju.

• Dwa autobusy w niewielkim odstępie czasu po godzinie 20. 20:20 (linia 125), 20:36 (linia 111). Kurs poprzedzający stado jest 50 minut przed stadem 19:30 (linia 111). Na następny musimy czekać 32 minuty: 21:08 (linia 125).

„Aleja Piłsudskiego Pawilony” – pętla Zdrój. W tym przypadku uwzględniono godziny odjazdów z przystanku „Aleja Piłsudskiego Pawilony” jadące do Zdroju zarówno przez ulicę 11. Listopada, jak i aleję Jana Pawła II. Pod uwagę nie wzięto linii jadących do Zdroju i na KWK Moszczenicę przez ul. 1. Maja ze względu na ich wydłużony czas jazdy. Na tej trasie częstotliwość powinna być wyjątkowo wysoka ze względu dużą ilość pasażerów przemieszczających się pomiędzy oboma miejscami. •

•

•

•

•

•

•

•

Stado autobusów około godziny 7. Godziny odjazdów: 6:38 (linia 120), tu następuje 18-minutowa przerwa, potem odjazdy 6:56 (linia 109), 6:57 (linia 114), 7:05 (linia 132), 7:08 (linia 107), 7:09 (linia 113), 7:14 (linia 108). Kolejne autobusy odjeżdżają za ponad 20 minut: 7:34 (linia 129), 7:38 (linia 120), 7:42 (linia 104). Stado autobusów po godzinie 8. Godziny odjazdów: 8:24 (linia 108), 8:33 (linia 113), 8:33 (linia 120), 8:37 (linia 105), 8:37 (linia 114). Na następny musimy czekać 18 minut: 8:54 (linia 129). Stado autobusów po godzinie 10. Godziny odjazdów: 10:22 (linia 114), 10:23 (linia 113), 10:29 (linia 120), 10:31 (linia 109). Na następny musimy czekać 13 minut: 10:44 (linia 129). Jeśli jedziemy z przystanku Urząd Miasta, lub Os. Pionierów to czekamy 32 minuty: 11:03 (linia 107). Stado autobusów po godzinie 12. Godziny odjazdów: 12:06 (linia 109), tu następuje 16-minutowa dziura, a potem 12:22 (linia 114), 12:24 (linia 129), 12:28 (linia 107). Na kolejny musimy czekać 30 minut: 12:58 (linia 105) oraz 12:58 (linia 120). Stado autobusów po godzinie 13. Godziny odjazdów: 13:43 (linia 113), 13:43 (linia 120), 13:43 (linia 107), 13:47 (linia 114), 13:47 (linia 105). Na następny musimy czekać 23 minuty: 14:10 (linia 132). Jeśli jedziemy z przystanku Urząd Miasta musimy czekać 34 minuty: 14:21 (linia 109). Stado autobusów po godzinie 16. Godziny odjazdów: 15:57 (linia 107), tu następuje 26-minutowa przerwa, a potem jadą 16:23 (linia 105), 16:23 (linia 113), 16:33 (linia 120). Na kolejny autobus musimy czekać 29 minut: 17:02 (linia 114). Stado autobusów po godzinie 17. Kurs poprzedzający dziurę odjeżdża 16:33 (linia 120), później następuje 29-minutowa dziura. Gdy jedziemy z przystanku Urząd Miasta czas oczekiwania wynosi 39 minut bo kurs poprzedzający stado odjeżdża 16:23 (linia 113). Po tym odjeżdża stado autobusów 17:02 (linia 114), 17:03 (linia 113), 17:04 (linia 107), 17:13 (linia 105), 17:14 (linia 120), 17:20 (linia 132). Stado autobusów po godzinie 18. Godziny odjazdów: 17:33 (linia 107), 18:33 (linia 113), 18:38 (linia 107), 18:42 (linia 114), 18:48 (linia 120), 19:28 (linia 107). Odstępy między kursami wynoszą 60, 5, 4, 6 i 40 minut. Widać że mamy tu stado 3 autobusów poprzedzone 60-minutową dziurą, po którym następuje dziura 40-minutowa.

Stowarzyszenie Rozwoju Kolei Górnego Śląska – Adrian Krzemień, Łukasz Wała

Projekt zmian w komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju.

3. Ceny biletów oraz taryfa. Kolejnym problemem komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju jest taryfa opłat za przejazdy. Po ostatniej podwyżce cen biletów MZK jest nie tylko jednym z droższych organizatorów komunikacji miejskiej w Polsce, ale ponadto ma bardzo nieprzyjazną taryfę. O ile oferta biletów okresowych na linie zwykłe jest dosyć dobra (nie dotyczy linii pospiesznej E3), to oferta biletów jednorazowych nie sprzyja pasażerom, a co za tym idzie samemu MZK które traci kolejnych pasażerów. Wnioskując z wypowiedzi prasowych udzielanych przez dyrektora MZK możemy odnieść wrażenie jakoby MZK zakładało że po podwyżce cen biletów, ilość pasażerów zostanie na tym samym poziomie. Niestety zgodnie z prawami ekonomii, a konkretniej prawem popytu – jeżeli cena usługi wzrasta to ilość klientów gotowych ją zakupić spada. Nowy system biletów powinien zakładać nie tyle niższe stawki, co bardziej większą elastyczność. Konieczne jest istnienie zarówno biletów jednorazowych jednoprzejazdowych jak i czasowych wieloprzejazdowych. Niżej prezentujemy istniejący system biletów jednorazowych, oraz przykładową propozycję nowego systemu. UWAGA – Bilet jednoprzejazdowy nie uprawnia do przesiadek, bilet czasowy uprawnia do przesiadek, literki w nawiasach przedstawiają proponowane zależności cenowe. •

Istniejący system o Jednoprzejazdowy do 10 minut. o Jednoprzejazdowy do 20 minut. o Jednoprzejazdowy bez względu na czas jazdy. o Bilet na linię pospieszną 2 miasta. o Bilet na linię pospieszną 3 miasta.

•

Przykładowa propozycja nowego systemu o Jednoprzejazdowy na linię zwykłą. (Cena = A) o Czasowy 15-minutowy z prawem przesiadki. (Cena = B < A) o Czasowy 90-minutowy z prawem przesiadki. Cena = C > A) o Jednoprzejazdowy na linię pospieszną 1 strefa /miasto/ (Cena = A) o Jednoprzejazdowy na linię pospieszną 2 strefy (Cena = C) o Jednoprzejazdowy na linię pospieszną 3 strefy i więcej (Cena = D = 1,5*C) o Czasowy 90-minutowy z prawem przesiadki na linię pospieszną (Cena = D = 2*C)

W celu wprowadzenia tak rozbudowanego systemu biletowego wcale nie trzeba prowadzić dystrybucji dużej liczby blankietów. Wystarczy wprowadzić bilety dopłatowe i pozwolić na łączenie nominałów w jeden bilet. Taka taryfa będzie bardziej elastyczna i powoduje że cena będzie realnie uzależniona od długości odbytej podróży. Uporządkowany powinien zostać także system ulg. Warto pomyśleć o wprowadzeniu osobnego nominału biletów dla pasażerów z tak zwaną ulgą samorządową i osobnego dla pasażerów posiadających zniżkę ustawową. Jak wiadomo MZK dostało karę od UOKiK w związku z nie stosowaniem ulgi 50% dla studentów. Jednak w Jastrzębiu większość podróżujących na podstawie biletów ulgowych posiada jedynie samorządowe uprawnienia do zniżki, studentów jest tu niewielu. Można było więc zachować wpływy z biletów na Stowarzyszenie Rozwoju Kolei Górnego Śląska – Adrian Krzemień, Łukasz Wała

Projekt zmian w komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju.

odpowiednim poziomie jednocześnie nie wprowadzając horrendalnych cen biletów normalnych wprowadzając osobny rodzaj biletów ze zniżką ustawową, zamiast podwyższać ceny biletów normalnych. Jeśli bilety normalne będą w sposób efektywny zbyt drogie (realna cena za odbycie konkretnej podróży), to nie przekonamy ludzi w wieku produkcyjnym do pozostawienia samochodu pod domem. Zaś uczniowie i emeryci nadal będą korzystali z komunikacji zbiorowej gdyż zwykle nie mają innej możliwości podróżowania. Komunikacja miejska musi też zacząć konkurować z przewoźnikami prywatnymi. Niestety jak dotąd nie dostrzega się w ogóle konkurencji ze strony innych przewoźników autobusowych. Międzygminny Związek Komunikacyjny na głównych trasach nie jest konkurencyjny w stosunku do prywatnych przewoźników, którzy nie otrzymują żadnych dotacji z Urzędu Miasta na organizowanie swoich kursów. Jednym z priorytetowych działań ze strony Związku powinno być przekonanie pasażerów do korzystania na tych trasach z autobusów MZK. Poniżej prezentujemy przykłady konkurencyjnych wobec MZK Jastrzębie przewoźników prywatnych. •

Trasa Jastrzębie Zdrój – Żory, cena biletu MZK 3,20zł. o Linia Z11 – 17 kursów w dni robocze – cena biletu 2,50zł o Linia Drabas

•

Trasa Jastrzębie Zdrój – Rybnik, cena biletu MZK 6,40zł o Linia R-bus – 16 kursów w dni robocze – cena biletu 4,80zł

•

Trasa Jastrzębie Zdrój – Zebrzydowice, cena biletu 3,20zł o Linea Trans – 10 kursów w dni robocze.

Sposobów konkurowania z autobusami prywatnymi jest kilka. Przede wszystkim zadowalająca powinna realna częstotliwość kursów. Jednak głównym czynnikiem jest cena. Należy monitorować ceny u konkurencji i elastycznie reagować. Jeśli nadal będą ignorowane działania prywatnych przewoźników to wkrótce przejmą oni pasażerów na najbardziej obleganych trasach. Można odnieść wrażenie że wspiera się prywatnych przewoźników. Po ostatniej podwyżce cen biletów MZK, firma obsługująca linię R-BUS zakupiła autobus (zaznaczam że nie mikrobus, lecz duży autobus). Ciekawym przypadkiem jest też trasa do Zebrzydowic. Odkąd pojawiła się konkurencja, to MZK skróciło część kursów linii 120 do przystanku Zebrzydowice Rondo, mimo że odcinek Zebrzydowice Rondo – Zebrzydowice PKP charakteryzował się dużo większą wymianą podróżnych. O ile w przypadku kierunku Żor i Rybnika przez Wodzisław kursów autobusów MZK jest stosunkowo dużo, to w przypadku Zebrzydowic po odjęciu kursów kończących na przystanku Zebrzydowice Skrzyżowanie nie wygląda to niestety dobrze. Część autobusów nie dojeżdża do centrum Zebrzydowic i dworca kolejowego – miejsc w których może wsiadać spora liczba pasażerów. Oczywiście wszelkie promocje cenowe powinny się spotkać z akcją informacyjną, tak by dowiedzieli się o niej nie tylko ludzie którzy i tak korzystają z usług MZK.

Stowarzyszenie Rozwoju Kolei Górnego Śląska – Adrian Krzemień, Łukasz Wała

Projekt zmian w komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju.

4. Dojazd komunikacją miejską na połączenia kolejowe. Jastrzębie nie posiada kolei pasażerskiej, warto jednak zainteresować się zorganizowaniem dojazdu komunikacją miejską do dworca kolejowego w Żorach oraz Zebrzydowicach. Mimo tego, że część z autobusów dojeżdża pod sam dworzec, to nie ma możliwości przesiadki na pociąg, gdyż odjazdy nie są skoordynowane. Poniżej zaprezentowano przykłady takiego nieskoordynowania na stacjach Żory oraz Zebrzydowice. Wzięliśmy pod uwagę przede wszystkim dojazd na pociągi dalekobieżne: a) Stacja Żory: • Brak skomunikowania z pociągiem Inter Regio, relacji Bielsko Biała – Wrocław w Żorach. Autobus linii 101 (w dni robocze) przyjeżdża na dworzec kolejowy o godzinie 7:45, linia 105 o godzinie 7:49. Pociąg natomiast odjeżdża o godzinie 7:46. W przeciągu 4 minut na żorski dworzec kolejowy przyjeżdżają dwa autobusy, z żadnego nie ma możliwości przesiadki na pociąg do Wrocławia. Sytuację należałoby rozwiązać przesuwając odjazd jednego z tych autobusów o 10, 15 minut do przodu. Pociąg kursuje od poniedziałku do soboty. Wymieniony został przykład, gdzie skoordynowanie odjazdu pociągu dalekobieżnego – Inter Regio jest bardzo ważne. Jest to jedyny dalekobieżny pociąg odjeżdżający z żorskiej stacji. Wobec tego skomunikowanie autobusów z Jastrzębia z tym pociągiem jest niemal niezbędne. Tym bardziej, że dwa autobusy przyjeżdżają na żorski dworzec w niewielkim odstępie czasu od odjazdu pociągu. Przesiadka jednak jest niemożliwa. b) Stacja Zebrzydowice: • Brak skomunikowania autobusu linii 120 z pociągiem relacji Cieszyn – Czechowice Dziedzice w Zebrzydowicach. Pociąg odjeżdża o godzinie 8:46, autobus przyjeżdża na dworzec o godzinie 8:52. Pociąg kursuje codziennie. W weekendy nie ma żadnej możliwości dojazdu na zebrzydowicki dworzec. • Brak skomunikowania w dni robocze autobusu linii 120 z pociągiem Eurocity, relacji Warszawa-Villach. Pociąg odjeżdża z Zebrzydowic o godzinie 10:15. Możliwość przesiadki zapewniona jest tylko w weekendy, autobus 120 przyjeżdża na dworzec o godzinie 9:57. Powinno się zapewnić możliwość przesiadki także w dni robocze, tym bardziej że o godzinie 9:25 wyjeżdża z Jastrzębia autobus linii 120, jest to jednak wariant skrócony do przystanku Zebrzydowice Skrzyżowanie. • Brak skomunikowania autobusu linii 120 z pociągiem Eurocity relacji Wiedeń – Warszawa. Pociąg kursuje codziennie, autobusy natomiast przyjeżdżają na zebrzydowicki dworzec o godzinie: 11:07 w dni robocze wolne od nauki szkolnej, oraz 12:12 w dni robocze nauki szkolnej. Pociąg odjeżdża o godzinie 11:45.

Stowarzyszenie Rozwoju Kolei Górnego Śląska – Adrian Krzemień, Łukasz Wała

Projekt zmian w komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju.

•

•

•

•

•

Brak skomunikowania autobusu z pociągiem relacji Praga – codziennie, a odjeżdżającym Warszawa, kursującym z Zebrzydowic o godzinie 14:45. Autobus przyjeżdża na dworzec kolejowy o godzinie 14:47, nie dając tym samym możliwości przesiadki. W niedziele autobus nie dojeżdża pod dworzec PKP. Przyjeżdżający o godzinie 14:47 na dworzec w Zebrzydowicach autobus jest także zbyt późno, by przesiąść się na pociąg osobowy do Czechowic Dziedzic, pociąg odjeżdża o godzinie 14:56. Brak skomunikowania autobusu z pociągami: osobowym do Bogumina, który odjeżdża o godzinie 17:54 oraz Eurocity do Warszawy, który odjeżdża o godzinie 17:45. Autobus przyjeżdża na dworzec o godzinie 17:52. Brak możliwości przesiadki z pociągu Eurocity z Warszawy, przyjeżdżającego o godzinie 10:14 na autobus linii 120. Czas oczekiwania na autobus wynoszący 55 minut, a odjeżdżający spod dworca o 11:10 jest zbyt długi by przekonać ludzi do skorzystania z autobusu komunikacji miejskiej. Zbyt długi czas oczekiwania na autobus po przyjeździe pociągu z Wiednia, który jest w Zebrzydowicach o godzinie 11:44. Autobus dodatkowo dojeżdża pod dworzec tylko w dni robocze szkolne i odjeżdża spod niego o godzinie 12:25. Brak możliwości przesiadki z pociągu Eurocity z Warszawy. Kursujący codziennie pociąg przyjeżdża do Zebrzydowic o godzinie 13:14, natomiast autobus linii 120, który także kursuje codziennie odjeżdża o godzinie 13:10. Następny jest dopiero o godzinie 14:35 i kursuje tylko w dni robocze szkolne.

Podane zostały przykłady w których przesunięcie odjazdu bądź przyjazdu autobusu o kilka, kilkanaście minut pozwoliłoby na zachowanie skomunikowania z dalekobieżnymi pociągami Eurocity, oraz osobowym do/z Krakowa. Pociągi regionalne nie zostały ujęte w przykładach, jednak podobnie jak w przypadku pociągów Eurocity skomunikowania niestety nie są zachowane z powodu nieodpowiedniego czasu przyjazdu autobusu na przystanek Zebrzydowice PKP bądź ich kursy skrócone zostały w ostatniej korekcie rozkładu jazdy do przystanku „Zebrzydowice Rondo”. Wydłużenie tych kursów w dużo większym stopniu pozwoliłoby na zorganizowanie skoordynowanej komunikacji autobusowo – kolejowej i wzrost frekwencji w obu środkach transportu zbiorowego.

Z Jastrzębia Zdroju, ze względu na brak stacji kolejowej powinna być możliwość łatwego dojazdu autobusem komunikacji miejskiej na dworzec kolejowy z Żorach oraz Zebrzydowicach. Żory zapewniają połączenie między innymi z Pszczyną, , Bielskiem, Opolem, czy Wrocławiem. Z Zebrzydowic możemy pociągiem dojechać do Czechowic Dziedzic, Bielska Białej, Krakowa, a także do dalszych miast – bezpośrednio do Warszawy, Pragi, Wiednia, czy nawet Villach. Dodatkowo warto także skomunikować autobusy w Stowarzyszenie Rozwoju Kolei Górnego Śląska – Adrian Krzemień, Łukasz Wała

Projekt zmian w komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju.

Wodzisławiu z pociągami odjeżdżającymi w kierunku Bogumina oraz w Rybniku z pociągami odjeżdżającymi w kierunku Raciborza, Katowic i Wrocławia. Ważne jest też, by przy koordynacji rozkładów jazdy na bieżąco monitorować rozkładem jazdy pociągów i w miarę potrzeb korygować również przyjazdy i odjazdy autobusów. Rozkład jazdy pociągów jest uzależniony od ogromnej ilości czynników technicznych, stąd coroczne zmiany. Jednak mimo zmiennego rozkładu jazdy pociągów autobusy powinny być do niego dopasowane.

5. Komunikacja nocna. Komunikacja nocna w przypadku Jastrzębia Zdroju i MZK niestety nie istnieje. Ostatnie autobusy kończą kursowanie około godziny 23. Jastrzębie to dosyć duże miasto, więc istnieje potrzeba wprowadzenia komunikacji nocnej. Powinna ona przede wszystkim funkcjonować w nocy z piątku na sobotę, z soboty na niedzielę. Dużo ludzi jeździ wtedy na dyskoteki, do klubów i na prywatki. Nie każdego stać na taksówkę, więc ludzie muszą iść pieszo lub czekać do rana. Wprowadzając komunikację nocną zmniejszymy także ilość pijanych kierowców, którzy z braku możliwości powrotu autobusem i zbyt dużej odległości by iść pieszo, wsiadają za kierownicę pod wpływem alkoholu. Przykład innych miast pokazuje że po dłuższym czasie funkcjonowania komunikacji nocnej trzeba było wprowadzić większe autobusy niż te na początku jej istnienia. Autobusy nocne powinny kursować przede wszystkim do sąsiednich miast, oraz łączyć najważniejsze dzielnice miasta Jastrzębie Zdrój. Jeśli linia kursowałaby tylko w granicach miasta Jastrzębie, mogłaby jeździć trasą: KWK Jastrzębie – osiedle Przyjaźń – ul. 1 maja – „Zdrój” – Hala Sportowa – Piłsudskiego Pawilony – Łowicka – Arki Bożka – Urząd Miasta – Dubielec – Szeroka Gagarina – Szeroka osiedle 1000-lecia – KWK Borynia W przyszłości należy dążyć do przedłużenia tej linii z jednej strony do Rybnika przez Wodzisław D.A. i Wodzisław Szpital, a z drugiej do Żor. Komunikacja nocna powinna mieć osobną taryfę, z obowiązkiem zakupu biletu lub okazania biletu jednorazowego kierowcy.

6. Informacja pasażerska i promocja. Bardzo ważnym elementem komunikacji miejskiej jest informacja kierowana od organizatora komunikacji miejskiej do pasażera. Mocną stroną MZK jest tu fakt że informacje na przystankach są uzupełniane na bieżąco, oraz fakt że na każdym przystanku znajdziemy cennik biletów. Słabą stroną jest układ graficzny rozkładów jazdy prezentowanych na przystankach. Gdy pojawiają się kursy wariantowe, większość pasażerów nie potrafi zrozumieć dokąd który kurs jedzie. Tylko nieliczni wiedzą jak czytać trasę kursów Stowarzyszenie Rozwoju Kolei Górnego Śląska – Adrian Krzemień, Łukasz Wała

Projekt zmian w komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju.

wariantowych, pozostali zdają się na własne doświadczenie lub pytają się kierowcy. Gdy na jakiejś linii pojawiają się kursy wariantowe powinno się wprowadzić stałe oznaczenia literowe poszczególnych wariantów które prezentowane by były także na tablicach kierunkowych w autobusie, oraz opisy tekstowe wariantów. Na przykład na linii 112 dla kursów przez KWK Jastrzębie może się pojawić oznaczenie „J – kurs przez KWK Jastrzębie” zamiast stosowanego „A – kurs do przystanku KWK Borynia” które zwykłemu pasażerowi nie mówi zupełnie nic, gdyż pozostałe kursy też jadą do przystanku KWK Borynia. Poprawie powinien także ulec internetowy rozkład jazdy. W dzisiejszych czasach większość, przede wszystkim młodych ludzi korzysta właśnie z tej formy wyszukiwania połączeń. Zarówno wersja tabelaryczna, jak i zeskanowane rozkłady jazdy nie są czytelne dla pasażerów. Świadczy o tym ankieta na stronie MZK, gdzie zdecydowana większość pytanych odpowiedziała, że nowy internetowy rozkład jazdy jest niezrozumiały. Zeskanowane rozkłady pokazują nam rozkład tylko z konkretnych przystanków. Zaś powodem nieczytelności rozkładów tabelarycznych jest układ graficzny tabel, oraz pomieszanie kursów z różnych dni. Najlepszym rozwiązaniem byłoby stworzenie strony która na podstawie bazy danych generuje rozkład jazdy dla wybranego przystanku i wybranego rodzaju dnia (roboczy, sobota. niedziela). Dobrym przykładem jest strona KZK GOP. Do tego warto dodać możliwość generowania tabel dla całej linii, dla wybranego rodzaju dnia. Dobrym posunięciem byłoby także zrobienie schematu układu komunikacyjnego. Aktualnie takowy nie istnieje. Osoba, która przyjedzie do Jastrzębia z innego miasta może nie mieć pojęcia w jaki sposób dojechać do miejsca które go interesuje. Dla osoby nie znającej miasta trudno też stwierdzić umiejscowienie przystanku sugerując się nazwą. Dzięki schematowi każdy pasażer będzie mógł sprawdzić, gdzie dana linia kursuje, bądź gdzie znajduję się i jak się nazywa przystanek do którego chce dojechać. Będzie to ogromne ułatwienie także dla mieszkańców, którzy czasami jadą do miejscowości których nie znają. Pozytywnym działaniem są słupki przystankowe umieszczone na przystanku „Aleja Piłsudskiego Pawilony” – jednak sposób w jaki zostały wykonane budzi wiele wątpliwości. Pasażer który chce sprawdzić godzinę odjazdu, trasę przejazdu i taryfę w jakiej musi zakupić bilet jest zmuszony do obejścia dookoła postawionych 3 zwykłych słupków przystankowych. Zdecydowanie korzystniejsza dla pasażerów byłaby jedna: duża, oszklona i podświetlana tablica na której znalazłyby się wszystkie potrzebne informacje w jednym miejscu. Takie tablice powinny się znaleźć na ważniejszych przystankach komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju, tak jak to ma miejsce u organizatorów komunikacji miejskiej w innych dużych miastach. Ważnym aspektem jest ogólne wrażenie pasażera. Na tym gruncie MZK radzi sobie dobrze, na przykład zakazując przyklejania na szybach reklam ograniczających widoczność. Poza tym jak dotąd na dobrym poziomie utrzymywana jest kultura kontroli biletów przeprowadzanych przez kontrolerów MZK. Mimo wszystko powinno się dążyć do tego by przewoźnicy stale podnosili jakość usług realizowanych na rzecz MZK. Dotyczy to szczególnie spraw bezkosztowych takich jak czystość w autobusie, podejście kierowców do pasażerów. Na pewno niedopuszczalne są sytuacje gdy kierowca autobusu jedzie przed czasem, pali papierosy w pojeździe lub zamyka przed nosem drzwi niedoszłemu pasażerowi. Stowarzyszenie Rozwoju Kolei Górnego Śląska – Adrian Krzemień, Łukasz Wała

Projekt zmian w komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju.

Powinno się reagować na wszelkie sygnały związane z tymi sytuacjami tak by było ich coraz mniej. Ostatnim problemem który chcemy poruszyć jest promocja. Wielu ludzi na przykład nie wie o istnieniu biletu dobowego. Jak wiadomo wprowadzanie nowych ofert ma na celu przyciągnięcie nowych klientów. W związku z tym powinno się promować nowe oferty także wśród ludzi którzy na co dzień nie korzystają z autobusów komunikacji miejskiej. Przy odrobinie pomysłowości można to zrobić tanim kosztem przyklejając bilbordy na bokach wiat przystankowych, tak by były widoczne dla wszystkich przechodniów. Rozwieszanie małych karteczek pod rozkładem jazdy i umieszczanie na ogłoszeń tylko i wyłącznie na stronie internetowej mija się z celem gdyż tam zaglądają jedynie ludzie którzy i tak mają zamiar pojechać autobusem MZK. Gdy niniejszy projekt wejdzie w życie, także warto rozpocząć akcję informacyjną. Można wypromować na przykład możliwość dojazdu autobusem MZK na pociągi dalekobieżnie której wprowadzenie przewiduje ten projekt.

7. Wprowadzanie nowoczesnych rozwiązań w transporcie zbiorowym. Podejmując decyzje związane z transportem zbiorowym należy myśleć o przyszłości. Funkcjonowanie komunikacji autobusowej w Jastrzębiu Zdroju nie jest tymczasowe. Dlatego już teraz musimy planować co będzie za 5, 10 czy 20 lat. Trendy w Europie zachodniej dążą w kierunku wprowadzenia priorytetu dla komunikacji publicznej. Tam władze już dawno przekonały się że dobrze zorganizowany transport zbiorowy jest najlepszym i najtańszym sposobem na zaspokojenie potrzeb transportowych mieszkańców. To wszystko dlatego że dużo tańszym jest organizowanie transportu zbiorowego niż rozbudowa dróg. Jednym z planów na przyszłość jest wprowadzenie elektronicznej karty usług publicznych zwanej e-kartą lub kartą miejską. Wprowadzając taki system należy pamiętać o integracji z sąsiednimi miastami które już ten system wprowadziły. Jest to ważne tym bardziej że okoliczne miasta są ze sobą bardzo silnie powiązane. Jak dotąd e-kartę wprowadził Rybnik. Dlatego system który będzie wprowadzony przez MZK musi być kompatybilny technicznie z systemem wprowadzonym w Rybniku, tak by w przyszłości była możliwość wprowadzenia wspólnych biletów na komunikację miejską. Wprowadzenie systemu niekompatybilnego będzie niewybaczalnym błędem który może nas wiele kosztować. Jest to ważne tym bardziej że sieci komunikacyjne MZK oraz miasta Rybnika się zazębiają. Drugim ważnym aspektem przyszłościowego myślenia jest wprowadzanie organizacji ruchu faworyzującej transport zbiorowy. Jak dotąd Jastrzębie nie ma poważnych problemów z nadmierną ilością samochodów. Jednak może się to w przyszłości zmienić. Ponadto wprowadzenie priorytetu dla autobusów uatrakcyjni komunikację publiczną. Priorytet dla autobusów można realizować na wiele sposobów. Jednym z nich jest odpowiednie programowanie sygnalizacji świetlnej lub wręcz preferencja w sygnalizacji Stowarzyszenie Rozwoju Kolei Górnego Śląska – Adrian Krzemień, Łukasz Wała

Projekt zmian w komunikacji miejskiej w Jastrzębiu Zdroju.

świetlnej dla autobusu polegająca na wzbudzaniu sygnalizacji przez sygnał radiowy wysyłany przez urządzenie zamontowane w autobusie. Takie systemu istnieją w wielu miastach europy zachodniej. Innym sposobem jest wprowadzanie określonej organizacji ruchu, gdzie autobus wyjeżdżający z przystanku lub ze skrzyżowania ma pierwszeństwo przed innymi pojazdami. Niedopuszczalne są sytuacje gdy z powodu samochodów wycofuje się autobus z obsługi wybranego przystanku, tak jak to miało miejsce na KWK Zofiówka. Należy unikać takich sytuacji i w razie konfliktu interesów rozstrzygać na korzyść komunikacji zbiorowej.

Autorzy opracowania: Łukasz Wała Adrian Krzemień

Stowarzyszenie Rozwoju Kolei Górnego Śląska – Adrian Krzemień, Łukasz Wała