PROJEKT STRATEGII ROZWOJU MIASTA JAWOR NA LATA

PROJEKT STRATEGII ROZWOJU MIASTA JAWOR NA LATA 2014-2020 OPRACOWANIE GMINA JAWOR GRUPA ERGO SP. Z O.O., UL. STRZEGOMSKA 3B/3C L. 91, 53-611 WROCŁAW...
1 downloads 2 Views 1MB Size
PROJEKT STRATEGII ROZWOJU MIASTA JAWOR NA LATA 2014-2020

OPRACOWANIE

GMINA JAWOR

GRUPA ERGO SP. Z O.O., UL. STRZEGOMSKA 3B/3C L. 91, 53-611 WROCŁAW

JAWOR 2015

Spis treści Wstęp ...................................................................................................................................................... 3 1. Metodologia........................................................................................................................................ 4 2. Wizja ................................................................................................................................................... 6 3. Misja ................................................................................................................................................... 7 4. Pola strategiczne ................................................................................................................................ 8 4.1. Obszar strategiczny nr 1 – Miasto wzrostu gospodarczego ......................................................................... 9 4.2. Obszar strategiczny nr 2 – Miasto spójności infrastrukturalnej ................................................................. 16 4.3. Obszar strategiczny nr 3 – Miasto wysokiej jakości usług publicznych .................................................... 24 4.4. Obszar strategiczny nr 4 – Miasto solidarności społecznej i aktywności obywatelskiej ........................... 32

5. Opis finansowania ........................................................................................................................... 35 6. Spójność strategii............................................................................................................................. 36 6.1. Krajowe dokumenty strategiczne ............................................................................................................... 36 6.1.1. Strategia Europa 2020 ....................................................................................................................... 36 6.1.2. Polska 2030. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności (DSRK) ......................................................................................................................................................... 36 6.1.3. Strategia Rozwoju Kraju 2020 – Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo (SRK) .............................................................................................................................................. 36 6.1.4. Krajowy Program Reform .................................................................................................................. 37 6.1.5. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie (KSRR) 37 6.2. Regionalne dokumenty strategiczne .......................................................................................................... 38 6.2.1. Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 ................................................................ 38 6.2.1. Regionalna Strategia Innowacji dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2011-2020 .................... 39 6.3. Programy Operacyjne ................................................................................................................................ 39 6.3.1. Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego 2014-2020 .................................... 39 6.3.2 Inne programy operacyjne .................................................................................................................. 41

7. Monitoring i ewaluacja ................................................................................................................... 43 7.1. Cel procedury............................................................................................................................................. 43 7.2. Różnice między monitoringiem a ewaluacją ............................................................................................. 43 7.3. Podstawowe zasady monitoringu ............................................................................................................... 45 7.4. Narzędzia monitoringowe .......................................................................................................................... 46 7.5. Struktura organizacyjna oraz podział zadań .............................................................................................. 47 7.6. Terminy ..................................................................................................................................................... 48 7.7. Szczegółowy opis postępowania................................................................................................................ 49 7.8. Wskaźniki realizacji strategii ..................................................................................................................... 51

Załącznik nr 1 ...................................................................................................................................... 54 1. Ogólna charakterystyka Miasta Jawor .......................................................................................................... 54 1.1. Położenie i otoczenie ............................................................................................................................. 54 1.2. Historia Jawora..................................................................................................................................... 58 1.3. Zasoby naturalne i warunki przyrodnicze Jawora ................................................................................ 60 1.4. Gleby ..................................................................................................................................................... 65 1.5. Zieleń miejska ........................................................................................................................................ 65 1.6. Odnawialne źródła energii .................................................................................................................... 66 1.7. Transport ............................................................................................................................................... 68 1.7.1. Infrastruktura drogowa ...................................................................................................................... 68 1.8. Infrastruktura techniczna ...................................................................................................................... 68 1.8.1. Sieć wodociągowa i kanalizacyjna ..................................................................................................... 68 1.8.2. Sieć gazowa ........................................................................................................................................ 69 1.8.3. Gospodarka odpadami ....................................................................................................................... 70 1.8.4. Mieszkalnictwo ................................................................................................................................... 71 1.9. Analiza wskaźnikowa – infrastruktura techniczna ................................................................................ 71 2. Sfera społeczna ............................................................................................................................................. 74

1|Strona

2.1. Struktura demograficzna ....................................................................................................................... 74 2.2. Edukacja ................................................................................................................................................ 80 2.3. Sport ...................................................................................................................................................... 83 2.4. Kultura .................................................................................................................................................. 87 2.5. Turystyka ............................................................................................................................................... 91 2.4. Zabytki ................................................................................................................................................... 94 2.6. Ochrona i promocja zdrowia................................................................................................................ 97 2.7. Pomoc społeczna ................................................................................................................................... 98 2.8. Bezpieczeństwo publiczne.................................................................................................................... 100 2.8.1. Straż pożarna.................................................................................................................................... 100 2.8.2. Komenda Powiatowa Policji w Jaworze .......................................................................................... 101 2.9. Analiza wskaźnikowa: sfera społeczna ................................................................................................ 102 3. Gospodarka i rynek pracy ........................................................................................................................... 104 3.1. Rolnictwo ............................................................................................................................................. 104 3.2. Pozarolnicza działalność gospodarcza ............................................................................................... 105 3.2.1. Podmioty gospodarcze ..................................................................................................................... 105 3.2.2. Instytucje otoczenia biznesu ............................................................................................................. 109 3.2.3. Analiza wskaźnikowa: sfera gospodarcza ........................................................................................ 110 3.3. Bezrobocie ........................................................................................................................................... 113 3.4. Administracja publiczna ...................................................................................................................... 113 3.5. Organizacje pozarządowe ................................................................................................................... 115 4. Zarządzanie finansowe ............................................................................................................................... 117 4.1. Struktura finansowa budżetu Gminy Jawor......................................................................................... 117 4.2. Analiza finansowa ............................................................................................................................... 119

Załącznik nr 2 Analiza SWOT ......................................................................................................... 121 Załącznik nr 3 Wykaz zabytków na terenie Jawora ...................................................................... 124 Spisy .................................................................................................................................................... 129 Spis rysunków................................................................................................................................................. 129 Spis tabel......................................................................................................................................................... 129 Spis wykresów ................................................................................................................................................ 131

2|Strona

Wstęp Strategia rozwoju jest dokumentem wyznaczający najistotniejsze kierunku rozwoju jednostki samorządu terytorialnego. Określa wizję, misję, założone obszary i cele strategiczne oraz pola operacyjne, jak również wskazuje na otwarte kierunki rozwoju. Zalecenia Komisji Europejskiej mówią, że każda jednostka samorządowa swoje działania, a zwłaszcza inwestycje finansowane ze środków Unii Europejskiej, powinna podejmować w oparciu o jasno sformułowany plan długofalowego rozwoju. Jest to istotne tym bardziej teraz, gdy rozpoczyna się kolejny okres programowania Funduszy Europejskich na lata 2014 – 2020. Profesjonalne budowanie dokumentu strategicznego, wymaga wielomiesięcznej pracy interdyscyplinarnego zespołu oraz wdrożenia działań uspołeczniających (konsultacje z głównymi interesariuszami strategii). Budując Strategię Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020 (dalej: SRMJ 2014-2020) przyjęto zasadę, że wszystkie zidentyfikowane kierunki działania powinny realizować zasady podejścia obszarowego, tj. ukierunkowanego na realizację projektów zintegrowanych i partnerskich, inkorporujących korzyści synergiczne, a za rozwój Miasta odpowiedzialność ponoszą nie tylko władze samorządowe, ale także inne podmioty, w tym przedsiębiorstwa, organizacje samorządowe i mieszkańcy.

3|Strona

1. Metodologia Proces budowy Strategii Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020 przebiegał wieloetapowo: 1.

Opracowanie diagnozy społeczno-gospodarczej – celem było stworzenie obrazu obecnej sytuacji gminy w aspektach społecznych i gospodarczych, a także ocena potencjału rozwojowego. Efektem prac zespołu było powstanie diagnozy, opisującej podstawowe uwarunkowania rozwojowe Jawora. Dokument został opracowany w oparciu o dane zastane, pozyskane m.in. z Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, Urzędu Miejskiego w Jaworze oraz innych jednostek.

2.

Badanie ankietowe mieszkańców Miasta Jawor – celem było uzyskanie jak najszerszych informacji od mieszkańców, przedsiębiorców, przedstawicieli organizacji pozarządowych dotyczących poziomu jakości życia, warunków rozwoju działalności, identyfikacji problemów oraz kluczowych kierunków rozwoju obszaru. Każdy uczestnik badania miał także możliwość wskazania konkretnego rozwiązania, propozycji zadania do realizacji w okresie 2014-2020 na terenie Miasta Jawor.

3.

Analiza mocnych i słabych stron, a także szans i zagrożeń jej rozwoju (analiza SWOT) – celem było przeanalizowanie obecnych mocnych i słabych stron Jawora a także szans i zagrożeń istotnych z punktu widzenia jego dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego. Analiza SWOT została podzielona na szereg obszarów tematycznych takich jak: położenie, zasoby naturalne, demografia, infrastruktura społeczna, gospodarka, infrastruktura techniczna, powiązania zewnętrzne.

Analizę

SWOT

przeprowadzono

między

innymi

w

trakcie

warsztatów

strategicznych. 4.

Przygotowanie projektu planu strategicznego – celem była identyfikacja kierunków rozwoju Miasta Jawora lata 2014-2020 w podziale na cele strategiczne, operacyjne oraz otwarte kierunki działania. Plan strategiczny powstał w oparciu o wcześniejsze analizy, opracowania, materiały wypracowane w trakcie warsztatów, jak również w wyniku badania ankietowego mieszkańców. Projekt strategii został opracowany także w oparciu o założenia w dokumentach strategicznych wyższego szczebla tj. powiatowego, wojewódzkiego, krajowego oraz europejskiego.

5.

Opracowanie procesu monitorowania, ewaluacji i aktualizacji strategii. Celem było opracowanie zasad monitorowania i ewaluacji celów i realizacji poszczególnych kierunków działań oraz aktualizowania dokumentu. Podstawą wyznaczania strategii rozwoju Miasta Jawor jest określenie misji i wizji oraz

wyznaczenie obszarów strategicznych i pól operacyjnych, a także przypisanie im celów strategicznych i pól operacyjnych. Do każdego pola operacyjnego rekomendowano proponowane kierunki działania, jednakże nie mają one charakteru zamkniętego, co oznacza, że mogą być modyfikowane i rozszerzane.

4|Strona

Decyduje zgodność z tematyką obszaru strategicznego. Okres obowiązywania Strategii Rozwoju Miasta Jawor to przedział lat 2014-2020 (dalej: SRMJ 2014-2020). Rysunek 1Podstawowe definicje określa nadrzędny cel, któremu ma służyć opracowanie, Misja

uspołecznienie i wdrożenie SRMJ 2014-2020

kreuje docelowy obraz obszaru pozwalający efektywnie Wizja

Obszary strategiczne

Pola

realizować wyznaczoną misję

określają kluczowe priorytety niezbędne dla osiągnięcia wizji SRMJ 2014-2020 i realizacji wyznaczonej misji oraz wskazują na cele strategiczne

stanowią wiązki kierunków działań i zostały wyznaczone dla realizacji celów strategicznych

operacyjne

definiują kierunki działań niezbędne dla realizacji

Kierunki

poszczególnych celów operacyjnych

działania

Źródło: Opracowanie własne.

5|Strona

2. Wizja Na potrzeby opracowania niniejszej Strategii wizja Miasta Jawor zdefiniowana została w następujący sposób:

Miasto Jawor to obszar dynamicznego rozwoju gospodarczego opartego o silną lokalną przedsiębiorczość i inwestorów zewnętrznych oraz kreatywnie wykorzystujący dziedzictwo przeszłości. Miasto Jawor jest przestrzenią wysokiej jakości infrastruktury i usług publicznych, promującą idee zgody i wielopłaszczyznowej współpracy.

Wizja precyzyjnie określa pożądane cechy Miasta Jawor oraz precyzuje kluczowe wartości Strategii. Wizja została sformułowana w możliwie jak najbardziej przystępny sposób, tak aby przekaz był czytelny dla każdego odbiorcy.

6|Strona

3. Misja Na potrzeby opracowania niniejszej Strategii misja Miasta Jawor zdefiniowana została w następujący sposób:

Miasto Jawor dąży do dynamicznego rozwoju gospodarczego poprzez identyfikację i wzmacnianie przewag konkurencyjnych lokalnej przedsiębiorczości i skuteczne pozyskiwanie inwestorów zewnętrznych. Miasto Jawor rozwija, promuje i upowszechnia zasoby dziedzictwa przeszłości. Miasto Jawor tworzy warunki infrastrukturalne do świadczenia wysokiej jakości usług publicznych. Miasto Jawor współpracuje i stymuluje do współpracy sektor przedsiębiorstw, organizacji pozarządowych i mieszkańców oraz podmioty otoczenia zewnętrznego.

Misja precyzyjnie wskazuje cel działania Miasta Jawor oraz precyzuje kluczowe obszary Strategii. Misja została sformułowana w możliwie jak najbardziej przystępny sposób, tak aby przekaz był czytelny dla każdego odbiorcy.

7|Strona

4. Pola strategiczne W rezultacie analizy:

a.



wyzwań rozwojowych;



potrzeb inwestycyjnych;



nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej;



odgórnych rozwiązań instytucjonalizacji działalności rozwojowej;

zidentyfikowano następujące cechy warunkujące rozwój obszaru i społeczności lokalnej zamieszkującej teren objęty Strategią: −

korzystna lokalizacja w ujęciu transportowym, geograficznym i administracyjnym;



potencjalne tereny inwestycyjne oraz już istniejące tereny inwestycyjne i aktywności gospodarczej, w tym objęte Kamiennogórską Specjalną Strefą Ekonomiczną Małej Przedsiębiorczości;



tradycje przemysłowe i wytwórcze, rozwinięty ilościowo sektor przetwórstwa przemysłowego równoważony przez usługi;



bogate zasoby dziedzictwa kulturowego i obszarów atrakcyjnych turystycznie i związana z tym promocja Miasta;

b.



dobre warunki dla osadnictwa;



wykorzystanie przewag lokalizacyjnych;



napływ kapitału inwestycyjnego z sektorów wysoko specjalizacyjnych;



współpraca międzysektorowa oraz ukierunkowanie na przywództwo;



priorytet na projekty generujące wartość dodaną;



efektywne wykorzystanie zewnętrznych źródeł finansowania działań rozwojowych.

zidentyfikowano następujące cechy wpływające na konieczność restrukturyzacji lub stanowiące barierę rozwojową: −

brak współpracy sektorowej i międzysektorowej;



znaczny stopień dekapitalizacji przestrzeni publicznej;



negatywne zjawiska społeczne;



zanieczyszczenie powietrza, nadmierne obciążenia polutenami z niskiej emisji;



efemeryczna aktywność;



dekoniunktura gospodarcza/ spadek znaczenia i destabilizacja Unii Europejskiej;



rosnąca konkurencyjność innych ośrodków gospodarczych;



opóźnienia/ zmiany legislacyjne na poziomie ustawowym/ zmiany polityk sektorowych na poziomie krajowym;



polaryzacja społeczna/ rozproszenie celów/ dekoncentracja zasobów/ brak synergii; 8|Strona

− c.

drenaż mózgów, odpływ osób młodych, przedsiębiorczych i wykształconych.

rekomenduje się przyjęcie logiki interwencji opartej o następujące obszary strategiczne: −

obszar strategiczny nr 1 – Miasto wzrostu gospodarczego;



obszar strategiczny nr 2 – Miasto spójności infrastrukturalnej;



obszar strategiczny nr 3 – Miasto wysokiej jakości usług publicznych;



obszar strategiczny nr 4 – Miasto solidarności społecznej i aktywności obywatelskiej.

4.1. Obszar strategiczny nr 1 – Miasto wzrostu gospodarczego Celem obszaru strategicznego nr 1 jest zapewnienie podstaw gospodarczych do budowania trwałego rozwoju obszaru. Działania te powinny cechować się zdolnością do generowania nadwyżek finansowych i stanowić lokomotywy rozwoju Miasta Jawor. Ocenia się, że taką zdolnością legitymują się działania prowadzące do wzmacniania lokalnej przedsiębiorczości oraz wykorzystania przewag lokalizacyjnych pozwalających na skuteczną absorpcję zewnętrznych inwestorów (krajowych i zagranicznych). Wyznaczenie, utworzenie, uzbrojenie terenów pod inwestycje i równoległe włączenie ich do wybranej specjalnej strefy ekonomicznej oraz identyfikacja i pozyskanie pożądanych inwestorów powinno przełożyć się na wzrost zatrudnienia, zmiany w profilu kształcenia zawodowego, zwiększoną sprzedaż produktów i usług lokalnych podmiotów pełniących ważne funkcje w łańcuchu dostaw. Drugim filarem rozwoju Miasta Jawor jest szeroko rozumiana turystyka. Potencjał rozwojowy drzemie głównie w zasobach dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego. Dla pełnego jego wykorzystania niezbędne będzie zbudowanie atrakcyjnej i spójniej oferty turystycznej, której istotą będą innowacyjne usługi na infrastrukturze. Realizacja założeń obszaru strategicznego nr 1 wymaga wielopłaszczyznowej współpracy szerokiej gamy podmiotów, które ponoszą solidarną odpowiedzialność.

9|Strona

Rysunek 2Obszar strategiczny nr 1 – logika interwencji Pola operacyjne

Obszar

1.1.

Rozwój obszarów działalności gospodarczej

strategiczny nr 1 1.2.

Rozwój instrumentów wspierających lokalną przedsiębiorczość

1.3.

Umiędzynarodowienie przedsiębiorstw

1.4.

Innowacje i działalność badawczo-rozwojowa przedsiębiorstw

1.5.

Rozwój instrumentów wspierających lokalny rynek pracy

Miasto wzrostu gospodarczego

1.6.

Turystyka

Źródło: Opracowanie własne.

10 | S t r o n a

Tabela 1Proponowane kierunki działania – obszar strategiczny nr 1 Proponowany kierunek działania

Pole operacyjne

Podmiot odpowiedzialny

Wyznaczenie, uporządkowanie i uzbrojenie nowych terenów inwestycyjnych na potrzeby tworzenia podstrefy wybranej SSE1

PO 1.1.

– Gmina Jawor;

Zagospodarowanie KSSEMP2 i ewentualne wyznaczenie, uporządkowanie i uzbrojenie nowej strefy/ nowych stref aktywności gospodarczej

PO 1.1.

– Gmina Jawor;

Organizacja wyspecjalizowanego parku biznesu i/ lub inkubatora przedsiębiorczości i/ lub zrzeszeń biznesu w postaci klastrów (multisektorowość) oraz systematyczny rozwój spektrum działalności, w tym w zakresie szerokiej współpracy przedsiębiorców, samorządu, IOB i innych podmiotów z potencjałem rozwojowym

PO 1.1.

– Gmina Jawor;

Włączenie obszarów działalności gospodarczej do systemu specjalnych stref ekonomicznych

PO 1.1.

– Gmina Jawor;

Inwentaryzacja lokalnych przedsiębiorców (wraz z analizą oferty produktowej i usługowej) oraz ocena zdolności do udziału przedsiębiorstw w łańcuchu dostaw dużych inwestorów

Podmiot wspierający

– IOB3; – organizacje przedsiębiorców; – inne podmioty z potencjałem rozwojowym; – Specjalne Strefy Ekonomiczne; – IOB; PO 1.1.

– Gmina Jawor;

– organizacje przedsiębiorców; – organizacje pożytku publicznego; – IOB;

Opracowanie spójnego systemu promocji gospodarczej i inwestycyjnej Miasta, w tym w oparciu o analizy zasobów lokalnej przedsiębiorczości

PO 1.1.

Stworzenie spójnej oferty produktowo-usługowej podmiotów sekcji C oraz innych podmiotów z potencjałem do obsługi łańcucha dostaw zewnętrznych inwestorów

PO 1.1.

Wprowadzenie instrumentów lokalnego obiegu gospodarczego w tym w zakresie promocji (jak również wprowadzania,

PO 1.2.

– Gmina Jawor;

– organizacje przedsiębiorców; – organizacje pożytku publicznego;

– organizacje przedsiębiorców;

– Gmina Jawor;

– IOB;

– Powiat Jaworski;

– Gmina Jawor;

– Powiat Jaworski;

– organizacje przedsiębiorców;

– Gminy powiatu jaworskiego;

1

SSE – specjalna strefa ekonomiczna. KSSEMP – Kamiennogórska Specjalna Strefa Ekonomiczna Małej Przedsiębiorczości. 3 IOB – instytucja otoczenia biznesu. 2

11 | S t r o n a

– IOB;

rozwoju)lokalnych produktów oraz opracowanie, wdrożenie i rozwój systemu lokalnej karty rabatowej

– IOB;

Wprowadzenie narzędzi doradczo-szkoleniowych i mentorskich ukierunkowanych na rozwój lokalnych przedsiębiorstw

PO 1.2.

Wprowadzenie systemu ulg finansowych i pozafinansowych dla nowopowstałych przedsiębiorstw oraz przedsiębiorstw z potencjałem rozwojowym w szczególności generujących miejsca pracy

PO 1.2.

– Gmina Jawor;

Promocja lokalnych liderów biznesu

PO 1.2.

– organizacje przedsiębiorców;

– organizacje przedsiębiorców;

– Gmina Jawor;

– Gmina Jawor; – Powiat Jaworski;

– IOB; Zwiększenie przedsiębiorstw

międzynarodowej

ekspansji

lokalnych

PO 1.3.

– przedsiębiorcy; – organizacje przedsiębiorców;



– Gmina Jawor; Promocja przedsiębiorstw na rynkach międzynarodowych

PO 1.3.

– organizacje przedsiębiorców;

– przedsiębiorcy;

– IOB; – organizacje przedsiębiorców;

Wsparcie doradcze w zakresie wprowadzania produktów na rynki zagraniczne

PO 1.3.

Wprowadzenie systemu oceny potencjału innowacyjnego i możliwości komercjalizacji wyników prac badawczorozwojowych

PO 1.4.

Aktywizacja instytucji otoczenia biznesu i profesjonalizacja usług

PO 1.4.

– Gmina Jawor;

Rozwój współpracy sieciowej, w tym z jednostkami naukowobadawczymi

PO 1.4.

– organizacje przedsiębiorców;

Rozwój innowacyjności i działalności badawczo-rozwojowej przedsiębiorstw

PO 1.4.

Rozwój systemu równoważenia popytowo-podażowego rynku

PO 1.5.

– IOB;

– Gmina Jawor;

– Gmina Jawor; – organizacje przedsiębiorców;

– jednostki naukowo-badawcze;

– IOB;

– IOB; – przedsiębiorcy; – organizacje przedsiębiorców; – IOB; – Powiat Jaworski;

– Powiat Jaworski; – Gmina Jawor; – Gmina Jawor; – jednostki naukowo-badawcze; – placówki kształcenia zawodowego;

12 | S t r o n a

– przedsiębiorcy;

pracy poprzez zmiany w strukturze kształcenia ponadgimnazjalnego

– organizacje przedsiębiorców; – IOB; – Powiat Jaworski;

Zwiększenie aktywizacji oraz mobilności zawodowej mieszkańców

PO 1.5.

Wsparcie szkoleniowo-doradcze na rzecz tworzenia nowych przedsiębiorstw i samozatrudnienia

PO 1.5.

– Powiatowy Urząd Pracy; – Gmina Jawor;

– PCPR; – MOPS;

– organizacje przedsiębiorców; – IOB;

– Gmina Jawor;

– Powiatowy Urząd Pracy; – jednostki edukacyjne;

Wprowadzenie programów podnoszących kompetencje zawodowe na wszystkich etapach kształcenia

PO 1.5.

– Gmina Jawor; – Powiat Jaworski;

– przedsiębiorcy; – organizacje przedsiębiorców; – IOB; – jednostki szkolnictwa wyższego;

– Gmina Jawor;

Wprowadzenie systemu udzielania pożyczek na rozpoczęcie działalności gospodarczej

PO 1.5.

Rozwój narzędzi pośrednictwa pracy

PO 1.5.

– Powiat Jaworski; – Powiatowy Urząd Pracy; – Gmina Jawor; – Powiat Jaworski; – Powiatowy Urząd Pracy; – Gmina Jawor;

Rozwój narzędzi komunikacji stron popytu i podaży pracy

PO 1.5.

– Powiat Jaworski; – Powiatowy Urząd Pracy;

– organizacje przedsiębiorców; – IOB; – organizacje przedsiębiorców; – IOB; – organizacje przedsiębiorców; – IOB;

– Gmina Jawor; Opracowanie i promocja kompleksowej oferty turystycznej uwzględniającej zasoby turystyki aktywnej, poznawczej, kulturowej

PO 1.6.

– Jaworski Ośrodek Kultury;

– organizacje pożytku publicznego;

– Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze;

– nieformalne grupy kulturalne i inne nieformalne organizacje;

– Muzeum Regionalne w Jaworze;

13 | S t r o n a

Utworzenie punktów informacji turystycznej przy obiektach zabytkowych

PO 1.6.

– Gmina Jawor; – Gmina Jawor;

Stworzenie aplikacji turystycznej na urządzenia mobilne, zawierającej interaktywne mapy, proponowane ścieżki zwiedzania, zagadki tematyczne, stałe trasy LARP4, etc.

– Jaworski Ośrodek Kultury; PO 1.6.

– Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze; – Muzeum Regionalne w Jaworze;

– jednostki edukacyjne; – organizacje pożytku publicznego; – nieformalne grupy kulturalne i inne nieformalne organizacje;

– Gmina Jawor; Inwentaryzacja i promocja produktów regionalnych Jawora (np. Jaworski Chleb, Jaworskie Pierniki), jak również wspólna promocja produktów regionalnych jednostek współpracujących

PO 1.6.

– Jaworski Ośrodek Kultury;

– organizacje pożytku publicznego;

– Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze;

– nieformalne grupy kulturalne i inne nieformalne organizacje;

– Muzeum Regionalne w Jaworze; – Gmina Jawor; – Jaworski Ośrodek Kultury; Opracowanie i rozwój spójnej koncepcji wizualizacji turystycznej Miasta (logotypy, kolorystyka, komunikaty, etc.)

PO 1.6.

– Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze; – Muzeum Regionalne w Jaworze;

– organizacje pożytku publicznego; – nieformalne grupy kulturalne i inne nieformalne organizacje;

– podmioty prywatne; – Gmina Jawor; – Jaworski Ośrodek Kultury; Zacieśnianie współpracy różnych podmiotów działających w obszarze turystyki

PO 1.6.

– Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze; – Muzeum Regionalne w Jaworze;

– organizacje pożytku publicznego; – nieformalne grupy kulturalne i inne nieformalne organizacje;

– podmioty prywatne; Nawiązanie współpracy z touroperatorami i innymi podmiotami rynku turystycznego celem promocji i sprzedaży oferty turystycznej Miasta

PO 1.6.

– Gmina Jawor;

Źródło: Opracowanie własne. 4

LARP – live action role-playing.

14 | S t r o n a

15 | S t r o n a

4.2. Obszar strategiczny nr 2 – Miasto spójności infrastrukturalnej Celem obszaru strategicznego nr 2 jest zapewnienie wysokiej spójności i europejskich standardów infrastruktury, w tym przede wszystkim infrastruktury publicznej. Rysunek 3Obszar strategiczny nr 2 – logika interwencji Pola operacyjne

Obszar

2.1.

Spójność i dostępność komunikacyjna

strategiczny nr 2 Gospodarka niskoemisyjna 2.2.

Miasto spójności infrastrukturalnej

2.3.

2.4.

2.5.

2.6.

Rewitalizacja

Infrastruktura edukacyjna

Infrastruktura społeczna i ochrony zdrowia

Infrastruktura turystyczna, rekreacyjna i sportowa

Infrastruktura dziedzictwa kulturowego i kultury 2.7.

Infrastruktura ochrony środowiska 2.8.

Mieszkalnictwo 2.9.

Źródło: Opracowanie własne.

16 | S t r o n a

Szczególny nacisk zostanie położony na realizację zadań umożliwiających lub wspomagających osiągnięcie założeń obszaru strategicznego nr 1, tj. w zakresie spójności i dostępności komunikacyjnej; infrastruktury dziedzictwa kulturowego i kultury, rewitalizacji oraz infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej i sportowej. Ocenia się, że rewitalizacja Zamku Piastowskiego wraz z międzymurzem i utworzenie w nim Centrum Edukacji Graficznej stanowić może centralny element procesu rewitalizacji Miasta oraz flagowy projekt wdrażania SRMJ 2014-2020. Największy ciężar odpowiedzialności za realizację założeń obszaru strategicznego

nr 2

spoczywać będzie na samorządzie Miasta Jawor, jednakże niezbędna będzie także współpraca, w tym przede wszystkim z organizacjami pożytku publicznego, samorządem powiatowym i samorządami gmin sąsiadujących.

17 | S t r o n a

Tabela 2 Proponowane kierunki działania – obszar strategiczny nr 2 Proponowany kierunek działania

Pole operacyjne

Podmiot odpowiedzialny

Skomunikowanie miasta z drogą ekspresową S3 (połączenie systemu dróg lokalnych z węzłem Jawor I i Jawor II)

PO 2.1.

Lobbowanie na rzecz rozbudowy, modernizacji, poprawy bezpieczeństwa i rozwoju infrastruktury towarzyszącej w pasach dróg wojewódzkich i powiatowych na terenie gminy i terenach sąsiednich

PO 2.1.

Systemowe rozwiązanie problemów transportu zbiorowego miasta, w tym komunikacja z obszarami sąsiednimi oraz aglomeracjami (np. Legnica, Wałbrzych, Wrocław)

PO 2.1.

– Gmina Jawor;

Uspokojenie ruchu kołowego w centrum miasta, w tym wskazanie ciągów komunikacyjnych mogących spełniać funkcje deptaków; wyznaczanie stref o ograniczonej prędkości; wyznaczenie stref uprzywilejowujących pieszych i rowerzystów; wyznaczenie ciągów ulic jednokierunkowych; zastępowanie skrzyżowań z pierwszeństwem przejazdu, skrzyżowaniami równorzędnymi; organizacja miejsc parkingowych poza strefami uspokojonego ruchu; przebudowanie skrzyżowań tradycyjnych na skrzyżowania z wyniesioną powierzchnią; organizacja obiektów park and ride (P&R) i bike and ride (B&R)5;

PO 2.1.

– Gmina Jawor;

– Gmina Jawor;

– Gmina Jawor; – Powiat Jaworski;

Podmiot wspierający – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad; – Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju;

– Gminy powiatu jaworskiego;

– Powiat Jaworski; – Gminy powiatu jaworskiego;

– przedsiębiorstwa telekomunikacyjnej Budowa, rozbudowa i modernizacja sieci telekomunikacyjnych zwiększających dostęp do szerokopasmowego Internetu

PO 2.1.

– Gmina Jawor; – spółdzielnie mieszkaniowe; – wspólnoty mieszkaniowe;

5

Park and ride (P&R) i bike and ride (B&R) obiekty umożliwiające pozostawienie samochodu na obrzeżach miasta i kontynuowanie podróży innymi środkami transportu – komunikacja miejska, rowery, etc. Działanie to powinno być realizowane w połączeniu z rewitalizacją i rozwojem infrastruktury turystycznej.

18 | S t r o n a

– towarzystwa budownictwa społecznego; – Gmina Jawor; – przedsiębiorstwa energetyczne; – spółdzielnie mieszkaniowe; Produkcja i dystrybucja energii ze źródeł odnawialnych

PO 2.2.

– wspólnoty mieszkaniowe; – towarzystwa budownictwa społecznego;

– jednostki naukowo-badawcze; – Powiat Jaworski; – Gminy powiatu jaworskiego;

– jednostki sektora finansów publicznych; – organizacje przedsiębiorców; Efektywność energetyczna w przedsiębiorstwach

PO 2.2.

– przedsiębiorcy

– IOB; – Gmina Jawor;

Efektywność energetyczna w budynkach użyteczności publicznej

PO 2.2.

– Gmina Jawor; – Powiat Jaworski; – spółdzielnie mieszkaniowe;

Efektywność energetyczna w sektorze mieszkaniowym

PO 2.2.

Zastosowanie energooszczędnego oświetlenia ulicznego

PO 2.2.

– wspólnoty mieszkaniowe; – towarzystwa budownictwa społecznego; – Gmina Jawor; – Powiat Jaworski;

– Gmina Jawor;

– Gminy powiatu jaworskiego; – organizacje przedsiębiorców;

Opracowanie i wdrożenie Lokalnego Programu Rewitalizacji lub innego równoważnego dokumentu programującego działania rewitalizacyjne, w tym identyfikacja obszarów o szczególnych potrzebach rewitalizacyjnych, które mogą zostać wykorzystane na potrzeby działalności kulturalnej, turystycznej, społecznej, gospodarczej (w tym np. Zamek Piastowski wraz z międzymurzem oraz obszar tzw. Starego Jawora)

– organizacje pożytku publicznego; – IOB; PO 2.3.

– Gmina Jawor

– spółdzielnie mieszkaniowe; – wspólnoty mieszkaniowe; – towarzystwa budownictwa społecznego; – kościoły, związki wyznaniowe oraz

19 | S t r o n a

osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych – jednostki organizacyjne Gminy Jawor; – jednostki sektora finansów publicznych; – Gmina Jawor; – spółdzielnie mieszkaniowe; – wspólnoty mieszkaniowe; Przebudowa lub adaptacja zdegradowanych budynków lub obiektów celem przywrócenia lub nadania im nowych funkcji społecznych, gospodarczych, edukacyjnych, kulturalnych lub rekreacyjnych, i innych

– towarzystwa budownictwa społecznego; PO 2.3.

– przedsiębiorstwa; – kościoły, związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych; – jednostki sektora finansów publicznych; – Gmina Jawor; – spółdzielnie mieszkaniowe; – wspólnoty mieszkaniowe;

Przebudowa lub adaptacja zdegradowanych terenów lub przestrzeni celem przywrócenia lub nadania im nowych funkcji społecznych, gospodarczych, edukacyjnych, kulturalnych lub rekreacyjnych, i innych

– towarzystwa budownictwa społecznego; PO 2.3.

– przedsiębiorstwa; – kościoły, związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych; – jednostki sektora finansów publicznych;

Rewitalizacja zasobów mieszkaniowych

PO 2.3.

– Gmina Jawor; – spółdzielnie mieszkaniowe;

20 | S t r o n a

– wspólnoty mieszkaniowe; – towarzystwa budownictwa społecznego; – prywatni inwestorzy; – deweloperzy; Upowszechnienie i zwiększenie dostępności do edukacji żłobkowej i przedszkolnej poprzez tworzenie nowych miejsc w żłobkach i przedszkolach lub innych formach edukacji żłobkowej i przedszkolnej oraz doposażenie tychże placówek w sprzęt dydaktyczny, w tym do wczesnej nauki przedmiotów matematyczno‐przyrodniczych, informatycznych, języków obcych i przedsiębiorczości

– Gmina Jawor; PO 2.4.

– inne podmioty świadczące usługi opieki żłobkowej i przedszkolnej; – organizacje pożytku publicznego – Gmina Jawor;

Doposażenie jednostek edukacji podstawowej i gimnazjalnej w sprzęt i materiały dydaktyczne oraz organizacja pracowni w tym do nauki przedmiotów matematyczno‐przyrodniczych, informatycznych, języków obcych i przedsiębiorczości

PO 2.4.

Poprawa warunków nauczania w placówkach edukacyjnych obejmująca przebudowę, rozbudowę lub adaptację, a w uzasadnionych przypadkach także budowę infrastruktury edukacyjnej

PO 2.4.

Rozwój mieszkalnictwa socjalnego, wspomaganego i chronionego

PO 2.5.

Rozwój infrastruktury całodobowej opieki nad osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym zgodnie z potrzebami

PO 2.5.

– inne podmioty świadczące usługi edukacji podstawowej i gimnazjalnej; – Gmina Jawor; – Powiat Jaworski; – Gmina Jawor; – Gmina Jawor;

– PCPR;

– Powiat Jaworski;

– organizacje pożytku publicznego;

– Gmina Jawor;

Dostosowanie infrastruktury ochrony zdrowia do trendów demograficzno-epidemiologicznych, w tym rozwój i modernizacja zasobów infrastrukturalnych ochrony zdrowia

PO 2.5.

Wypracowanie spójnej koncepcji szlaków/ ścieżek rowerowych i tras turystycznych w mieście oraz budowa nowych, uporządkowanie i oznakowanie istniejących szlaków/ ścieżek rowerowych i tras turystycznych

PO 2.6.

– Powiat Jaworski; – PCM Jawor oraz inne jednostki ochrony zdrowia;

– PCM Jawor

– Gmina Jawor;

– jednostki edukacyjne;

– Jaworski Ośrodek Kultury;

– organizacje pożytku publicznego;

– Miejska Biblioteka Publiczna w

– nieformalne grupy kulturalne i inne

21 | S t r o n a

Jaworze;

nieformalne organizacje;

– Muzeum Regionalne w Jaworze; – Gmina Jawor;

Współpraca w zakresie łączenia szlaków/ ścieżek rowerowych i tras turystycznych, w tym ścieżek i szlaków rowerowych

PO 2.6.

Rozbudowa infrastruktury Ośrodka Wypoczynkowego Jawornik

PO 2.6.

Budowa, przebudowa, rozbudowa, modernizacja obiektów sportowych i rekreacyjnych, w tym m.in. basenów i kąpielisk oraz boisk sportowych

PO 2.6.

Budowa, przebudowa, rozbudowa, hotelarskich i gastronomicznych

PO 2.6.

– właściciele prywatni;

PO 2.6.

– Gmina Jawor;

modernizacja

obiektów

Planowanie i realizacja inwestycji w infrastrukturę drogową z uwzględnieniem potrzeb rozwoju turystyki (system P&R i B&R, organizacji tras turystycznych)

– Powiat Jaworski;

– PTTK Jawor;

– Gminy powiatu jaworskiego; – Gmina Jawor; – Gmina Jawor; – właściciele prywatni;

– Gmina Jawor; Zachowanie, ochrona, udostępnianie i przyjazne wykorzystanie, promocja budynków, obiektów i przestrzeni dziedzictwa kulturowego

– Jaworski Ośrodek Kultury; PO 2.7.

– Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze;

– właściciele prywatni;

– Muzeum Regionalne w Jaworze; Rozbudowa i modernizacja infrastruktury uzdatniania i przesyłu wody

PO 2.8.

– Gmina Jawor;

Rozbudowa i modernizacja infrastruktury odprowadzania i oczyszczania ścieków oraz zagospodarowania osadów ściekowych

PO 2.8.

– Gmina Jawor;

Wsparcie infrastruktury monitoringu zagrożeń naturalnych i alarmowania

PO 2.8.

– Gmina Jawor;

– Krajowy System RatowniczoGaśniczy

– Powiat Jaworski;

– Ochotnicze Straże Pożarne;

– Gminy powiatu jaworskiego;

– Państwowa Straż Pożarna; – Nadleśnictwo Jawor;

Planowanie, rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej

PO 2.8.

– Gmina Jawor;

– Krajowy

System

Ratowniczo-

22 | S t r o n a

dla potrzeb zarządzania kryzysowego i publicznego; przeciwdziałania zagrożeniom antropogenicznym

– Powiat Jaworski;

bezpieczeństwa naturalnym i

– Gminy powiatu jaworskiego;

Gaśniczy; – Państwowa Straż Pożarna; – Ochotnicze Straże Pożarne; – Nadleśnictwo Jawor; – Służba Policji;

6

Wyposażenie jednostki OSP w specjalistyczny sprzęt ratowniczogaśniczy

PO 2.8.

– Gmina Jawor;

Doskonalenie procesów ratowniczo-gaśniczych OSP i innych organizacji ratowniczych przez system specjalistycznych szkoleń

PO 2.8.

– Gmina Jawor;

Rozwój narzędzi monitoringu miejskiego

PO 2.8.

– Gmina Jawor;

– Służba Policji;

Wytyczenie, uzbrojenie i promocja terenów pod zabudowę mieszkaniową

PO 2.9.

– Gmina Jawor;



Źródło: Opracowanie własne.

6

OSP – Ochotnicza Straż Pożarna.

23 | S t r o n a

4.3. Obszar strategiczny nr 3 – Miasto wysokiej jakości usług publicznych Celem obszaru strategicznego nr 3 jest zapewnienie wysokiej jakości usług publicznych dla efektywnej obsługi interesariuszy, w tym głównie mieszkańców. Jednakże szczególne znacznie będzie miało opracowanie bogatej i zróżnicowanej oferty kulturalnej, które zostanie wykorzystana na potrzeby realizacji założeń obszaru strategicznego nr 1. Ocenia się, że unikatowym elementem oferty kulturalnej Miasta, która będzie atrakcyjna nie tylko dla mieszkańców, ale także dla turystów stanie się narracja oparta o: –

malarstwo Henryka Szydłowskiego, pochodzącego z Jawora wynalazcy autorskiej techniki druku, tzw. polprint, wokół którego można utworzyć stałą wystawę; prowadzić warsztaty z techniki polprint; utworzyć Centrum Edukacji Graficznej; nawiązać współpracę z ośrodkami akademickimi sztuk pięknych i politechnicznych;



rozwój i promocja wydarzenia Jaworskie Losy Rękopisu Kopernika „O Obrotach Sfer Niebieskich” – rozbudowa oferty kulturalnej w oparciu o jaworskie dziedzictwo Mikołaja Kopernika;



rozwój i promocja wydarzeń i imprez kulturalnych, sportowych, etc. w szczególności o znaczeniu ponadregionalnym i w oparciu o markowe produkty regionalne Święto Chleba i Piernika. Największy ciężar odpowiedzialności za realizację założeń obszaru strategicznego nr 3

spoczywać będzie na samorządzie Miasta Jawor, jednakże niezbędna będzie także współpraca, w tym przede wszystkim z organizacjami pożytku publicznego, samorządem powiatowym i samorządami gmin sąsiadujących.

24 | S t r o n a

Rysunek 4Obszar strategiczny nr 3 – logika interwencji Pola operacyjne

Obszar

3.1.

Innowacyjna edukacja przedszkolna, podstawowa i gimnazjalna

3.2.

Usługi opieki zdrowotnej

strategiczny nr 3

3.3.

Włączenie społeczne

Miasto wysokiej jakości usług

3.4.

Oferta kulturalna

publicznych 3.5.

E-usługi

3.6.

Doskonalenie kadr administracji publicznej

3.7.

Gmina Jawor liderem współpracy międzysektorowej i sieciowej

Źródło: Opracowanie własne.

25 | S t r o n a

Tabela 3 Proponowane kierunki działania – obszar strategiczny nr 3 Proponowany kierunek działania Budowanie programów edukacyjnych w zakresie kompetencji kluczowych na rynku pracy, wsparcie nauki języków obcych, nauk matematyczno‐przyrodniczych i ICT7 oraz postaw kreatywności, innowacyjności, przedsiębiorczości, itp. na wszystkich etapach kształcenia;

Budowa innowacyjnego programu edukacyjnego inspirowanego życiem i działalnością naukową Mikołaja Kopernika w zakresie nauk o astronomii, fizyce, matematyce, prawie, ekonomii, strategii wojskowej i medycynie (z wykorzystaniem zaangażowania ośrodków akademickich)

Pole operacyjne

Podmiot odpowiedzialny

Podmiot wspierający

– jednostki edukacyjne;

– Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze;

– Gmina Jawor; PO 3.1.

– Jaworski Ośrodek Kultury; PO 3.1.

– Narodowe Centrum Badań i Rozwoju;

– Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze;

– ośrodki akademickie;

– Muzeum Regionalne w Jaworze;

– organizacje pożytku publicznego;

– jednostki edukacyjne;

– nieformalne grupy kulturalne i inne nieformalne organizacje;

– Jaworski Ośrodek Kultury;

– jednostki edukacyjne;

– Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze;

– ośrodki akademickie;

– Muzeum Regionalne w Jaworze;

– nieformalne grupy kulturalne i inne nieformalne organizacje;

Utworzenie Centrum Edukacji Graficznej w Zamku Piastowskim, prowadzącego projekty edukacyjne w zakresie przemysłów kreatywnych, np. grafik, projektant i informatycznych oraz pełniącego funkcje inkubatora artystyczno-kulturalnoedukacyjnego

PO 3.1.

Efektywne wykorzystanie potencjału Miejskiej Biblioteki Publicznej w edukacji na wszystkich etapach kształcenia

PO 3.1.

– Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze;

Opracowanie i realizacja programów pomocy stypendialnej dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych (m.in. uczniowie niepełnosprawni, uczniowie uzdolnieni, zagrożeni przedwczesnym kończeniem nauki)

PO 3.1.

– Gmina Jawor;

Wprowadzenie narzędzi identyfikacji potencjału dzieci i młodzieży, m.in. poprzez symulację sytuacji życiowych,

PO 3.1.

– jednostki edukacyjne;

– Gmina Jawor;

– Gmina Jawor;

– organizacje pożytku publicznego;

– jednostki edukacyjne; – Gmina Jawor;

– jednostki edukacyjne; – organizacje pożytku publicznego; – Gmina Jawor;

7

ICT – techniki informacyjne i komunikacyjne.

26 | S t r o n a

– organizacje pożytku publicznego;

zawodowych, środowiskowych z wykorzystaniem narzędzi procesów rekrutacyjnych i dostosowanych do potrzeb i możliwości grup wiekowych

– jednostki edukacyjne;

Wprowadzenie doradztwa zawodowego i planowania ścieżki edukacyjnej na poziomie edukacji gimnazjalnej

PO 3.1.

Promocja nauki na kierunkach zawodowych oraz edukacji technicznej, udostępnianie wiedzy na temat kierunków zamawianych

PO 3.1.

Systemowa współpraca z pracodawcami z zakresie opracowania i wdrażania programów staży i praktyk, tworzenia klas patronackich oraz nowoczesnych metod kształcenia

– Powiatowy Urząd Pracy;

– Gmina Jawor;

– organizacje pożytku publicznego; – jednostki edukacyjne;

– Gmina Jawor;

– Powiatowy Urząd Pracy;

– Powiat Jaworski;

– jednostki edukacyjne; PO 3.1.

– Powiatowy Urząd Pracy; – organizacje przedsiębiorstw;

– Powiat Jaworski;

– Gmina Jawor Wprowadzenie szkoleń, doradztwa oraz innych form podwyższania kwalifikacji dla nauczycieli i pracowników pedagogicznych pod kątem kluczowych kompetencji uczniów niezbędnych do poruszania się po rynku pracy, tj. ICT, matematyczno-przyrodniczych, języków obcych, nauczania eksperymentalnego, właściwych postaw uczniów (kreatywności, innowacyjności, pracy zespołowej) oraz metod zindywidualizowanego podejścia do ucznia oraz wykorzystania narzędzi wspierających pomoc psychologiczno-pedagogiczną na każdym etapie edukacyjnym (m.in. dla uczniów niepełnosprawnych, uczniów uzdolnionych, zagrożonych przedwczesnym kończeniem nauki)

PO 3.1.

– Jednostki edukacyjne;

– Gmina Jawor;

– jednostki ochrony zdrowia; – Gmina Jawor; Identyfikacja jednostek chorobowych specyficznych dla obszaru

Identyfikacja potrzeb zdrowotnych specyficznych dla obszaru

PO 3.2.

PO 3.2.

– Gminy powiatu jaworskiego;

– Powiatowa Stacja SanitarnoEpidemiologiczna;

– Powiat Jaworski;

– Dolnośląski Wojewódzki Oddział Narodowego Funduszu Zdrowia;

– Gmina Jawor;

– jednostki ochrony zdrowia;

27 | S t r o n a

– Gminy powiatu jaworskiego; – Powiat Jaworski;

– Powiatowa Stacja SanitarnoEpidemiologiczna; – Dolnośląski Wojewódzki Oddział Narodowego Funduszu Zdrowia;

Budowa kompleksowych populacyjnych programów zdrowotnych zawierających między innymi komponent edukacji zdrowotnej (ukierunkowany na zmianę postaw i zachowań), profilaktykę pierwotną, profilaktykę wtórną i rehabilitację medyczną oraz promocję zdrowia Budowa kompleksowych populacyjnych programów zdrowotnych zawierających między innymi komponent edukacji zdrowotnej (ukierunkowany na zmianę postaw i zachowań), profilaktykę pierwotną, profilaktykę wtórną i rehabilitację medyczną oraz promocję zdrowia skierowanych do dzieci i młodzieży Budowa kompleksowych programów opieki perinatalnej uwzględniającej m.in. opiekę psychologiczną i doradztwo żywieniowe

– jednostki ochrony zdrowia; – Gmina Jawor; PO 3.2.

– Gminy powiatu jaworskiego; – Powiat Jaworski;

– Gmina Jawor; PO 3.2.

– Gminy powiatu jaworskiego; – Powiat Jaworski;

– Powiatowa Stacja SanitarnoEpidemiologiczna; – Dolnośląski Wojewódzki Oddział Narodowego Funduszu Zdrowia; – jednostki ochrony zdrowia; – Powiatowa Stacja SanitarnoEpidemiologiczna; – organizacje pożytku publicznego; – jednostki ochrony zdrowia;

PO 3.2.

– Gmina Jawor;

– organizacje pożytku publicznego; – Gminy powiatu jaworskiego; – Powiat Jaworski;

Tworzenie i/lub rozwój działalności podmiotów integracji społecznej, w tym m.in. centrów integracji społecznej, klubów integracji społecznej, zakładów aktywności zawodowej, warsztatów terapii zajęciowej, itp.

– Gmina Jawor; PO 3.3.

– Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej;

– Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie; – organizacje pożytku publicznego;

– Gmina Jawor; Aktywizacja społeczno‐zawodowa i edukacyjna osób/ rodzin zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym;

PO 3.3.

– Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej;

– Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie;

– organizacje pożytku publicznego; – Gmina Jawor; Tworzenie, wdrażanie i rozwój usług opieki środowiskowej skierowanej do seniorów, w tym aktywizujących i integrujących

PO 3.3.

– Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej;

– Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie;

– organizacje pożytku publicznego;

28 | S t r o n a

Tworzenie, wdrażanie i rozwój usług opieki środowiskowej skierowanej do osób niepełnosprawnych, w tym aktywizujących i integrujących

– Gmina Jawor; PO 3.3.

– Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej;

– Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie;

– organizacje pożytku publicznego; – Gmina Jawor;

Rozwój usług asystenckich i bytowych skierowanych do osób niesamodzielnych, w tym niepełnosprawnych

PO 3.3.

– Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej;

– Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie;

– organizacje pożytku publicznego; Rozwój usług świadczonych w ramach placówek zapewniających dzienną opiekę nad osobami w podeszłym wieku; przewlekle somatycznie chorymi; przewlekle psychicznie chorymi; niepełnosprawnymi intelektualnymi lub fizycznie; uzależnionymi od alkoholu

– Gmina Jawor; PO 3.3.

– Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie;

– Powiat Jaworski;

– organizacje pożytku publicznego; – Gmina Jawor;

Rozwój usług na rzecz wspierania rodziny i sytemu pieczy zastępczej

PO 3.3.

– Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie;

– Powiat Jaworski;

– organizacje pożytku publicznego; – Jaworski Ośrodek Kultury; – Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze; Oferta kulturalna skierowana do dzieci – edukacja przez sztukę

PO 3.4.

– Muzeum Regionalne w Jaworze;

– Gmina Jawor;

– organizacje pożytku publicznego; – nieformalne grupy kulturalne i inne nieformalne organizacje; Wykorzystanie malarstwa Henryka Szydłowskiego dla rozwoju oferty kulturalnej i promocji Miasta (utworzenie stałej wystawy; prowadzenie warsztatów z autorskiej techniki druku malarza (polprint); nawiązanie współpracy z ośrodkami akademickimi sztuk pięknych i politechnicznych

– Gmina Jawor; PO 3.4.

– Muzeum Regionalne w Jaworze;

– organizacje pożytku publicznego;

– Jaworski Ośrodek Kultury;

– nieformalne grupy kulturalne i inne nieformalne organizacje;

– Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze;

29 | S t r o n a

– Archiwum Państwowe w Legnicy; – Muzeum w Nysie; Rozwój i promocja wydarzenia Jaworskie Losy Rękopisu Kopernika „O Obrotach Sfer Niebieskich”8 – rozbudowa oferty kulturalnej w oparciu o jaworskie dziedzictwo Mikołaja Kopernika

– Gmina Jawor; PO 3.4.

– Muzeum Regionalne w Jaworze;

– Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego; – Collegium Maius w Krakowie; – Młodzieżowe Obserwatorium Astronomicznym w Niepołomicach;

– Gmina Jawor; Rozwój wydarzeń i imprez (kulturalnych, sportowych, etc.) w szczególności o znaczeniu ponadregionalnym – w tym cyklicznych: Święto Chleba i Piernika

– Muzeum Regionalne w Jaworze; PO 3.4.

– Jaworski Ośrodek Kultury; – Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze;

– Gminy powiatu jaworskiego; – Powiat Jaworski;

– Muzeum Regionalne w Jaworze; Organizacja cyklicznego wydarzenia nocne zwiedzanie miasta połączonego z prowadzeniem gier miejskich typu LARP

PO 3.4.

– Jaworski Ośrodek Kultury; – Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze;

Rozwój elektronicznych usług publicznych szczebla regionalnego i lokalnego m.in. projekty z zakresu e-administracji, e-zdrowia, ekultury, e-edukacji typu (A2A, A2C, A2B9) w tym z uwzględnieniem rozwoju systemów back-office oraz digitalizację zasobów

PO 3.5.

Szkolenia zawodowe pracowników administracji samorządowej oraz jednostek organizacyjnych administracji samorządowej

PO 3.6.

– Gmina Jawor;

Stymulowanie współpracy samorządowej w obszarach związanych z przedsiębiorczością, rynkiem pracy, edukacją, kulturą, turystyką, promocją, opieką zdrowotną i pomocą społeczną oraz

PO 3.7.

– Gmina Jawor;

– Gmina Jawor; – instytucje kultury; – jednostki ochrony zdrowia; – jednostki edukacyjne;

– Gmina Jawor;

– instytucje samorządowe szczebla powiatowego i wojewódzkiego; – administracja rządowa w powiecie i województwie; – Jednostki organizacyjne Gminy Jawor; – Gminy powiatu jaworskiego; – Powiat Jaworski;

8

Wystawa pod tym tytułem odbyła się we wrześniu 2014 r. Planuje się dalsze wykorzystanie dziedzictwa Mikołaja Kopernika dla rozwoju i promocji oferty kulturalnej Miasta. 9 A2A – administracja dla administracji, A2B – administracja dla biznesu, A2C – administracja dla obywatela.

30 | S t r o n a

bezpieczeństwem publicznym Stymulowanie współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi oraz innymi jednostkami z potencjałem rozwojowym, w tym przede wszystkim w obszarze rozwoju gospodarczego, kultury, opieki społecznej, promocji zdrowia i zdrowego trybu życia, aktywizacji osób starszych i wychowania młodzieży

PO 3.7.

– Gmina Jawor;

Stymulowanie współpracy międzynarodowej na płaszczyźnie stosunków dwustronnych i wielostronnych z samorządami partnerskimi

PO 3.7.

– Gmina Jawor;

Opracowanie i wydanie multimedialnego i mobilnego informatora Gminy Jawor i/ lub regionu

PO 3.7.

– Gmina Jawor;

Uczestnictwo w krajowych i zagranicznych targach i imprezach branżowych

PO 3.7.

– Gmina Jawor;

– Gminy powiatu jaworskiego; – Powiat Jaworski;

– Gminy powiatu jaworskiego; – Powiat Jaworski; – Gminy powiatu jaworskiego; – Powiat Jaworski; – Gminy powiatu jaworskiego; – Powiat Jaworski; – Gminy powiatu jaworskiego;

Uczestnictwo w działaniach promocyjnych realizowanych przez instytucje regionalne i krajowe

PO 3.7.

– Gmina Jawor;

– Powiat Jaworski; – Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego;

Źródło: Opracowanie własne.

31 | S t r o n a

4.4. Obszar strategiczny nr 4 – Miasto solidarności społecznej i aktywności obywatelskiej Celem obszaru strategicznego nr 4 jest pobudzenie społeczeństwa i organizacji pożytku publicznego do większego zaangażowania w sprawy lokalne. Planuje się zaangażowanie mieszkańców i ich przedstawicieli oraz organizacji pozarządowych w proces konsultowania i opiniowania działań prowadzonych przez samorząd Miasta Jawor. Podmioty zaangażowane w realizację założeń obszaru strategicznego nr 4 to przede wszystkim organizacje pożytku publicznego oraz jednostki organizacyjne samorządu Miasta Jawor. Rysunek 5Obszar strategiczny nr 4 – logika interwencji Pola operacyjne

Obszar strategiczny nr 4

Aktywizacja społeczności lokalnej 4.1.

Miasto solidarności społecznej i aktywności obywatelskiej

4.2.

Aktywizacja organizacji pożytku publicznego

Źródło: Opracowanie własne.

32 | S t r o n a

Tabela 4 Proponowane kierunki działania – obszar strategiczny nr 4 Proponowany kierunek działania

Pole operacyjne

Podmiot odpowiedzialny

Podmiot wspierający

– organizacje pożytku publicznego; – wspólnoty mieszkaniowe; Rozwój inicjatyw lokalnych

PO 4.1.

– spółdzielnie mieszkaniowe; – towarzystwa budownictwa społecznego;

– Gmina Jawor; – Powiat Jaworski;

– organizacje pożytku publicznego; – wspólnoty mieszkaniowe; Opracowanie i wdrożenie budżetu obywatelskiego

PO 4.1.

– Gmina Jawor;

– spółdzielnie mieszkaniowe; – towarzystwa budownictwa społecznego; – mieszkańcy;

Rozwój innych form demokracji partycypacyjnej w zakresie współuczestnictwa w życiu publicznym, współdecydowania o prawodawstwie lokalnym, kluczowych inwestycjach i kierunkach zmian (ożywienie formy konsultacji społecznych)

PO 4.1.

– Gmina Jawor;

– organizacje pożytku publicznego;

– organizacje pożytku publicznego; Promocja postaw ekologicznych wśród mieszkańców

PO 4.1.

– jednostki organizacyjne samorządu gminnego; – Nadleśnictwo Jawor;

Budowanie oferty międzypokoleniowej, przeciwdziałanie erozji więzi społecznych

Upowszechnianie aktywnych i twórczych metod spędzania wolnego czasu w tym promocja uczestnictwa i współtworzenia oferty kulturalnej miasta

– organizacje pożytku publicznego; PO 4.1.

PO 4.1.

– PCPR;

– instytucje kultury;

– MOPS

– placówki edukacyjne;

– Kościoły i związki wyznaniowe;

– Jaworski Ośrodek Kultury;

– organizacje pożytku publicznego;

– Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze;

– nieformalne grupy kulturalne i inne nieformalne organizacje;

– Muzeum Regionalne w Jaworze;

– PTTK Jawor;

Strona | 33

– OSiR Jawor; Wpieranie działań na rzecz rozwoju ekonomii społecznej

PO 4.1.

Promocja i upowszechnienie wolontariatu

PO 4.1.

– organizacje pożytku publicznego;

– Gmina Jawor

– Gmina Jawor; – organizacje pożytku publicznego;

– jednostki edukacyjne;

– kościoły i związki wyznaniowe; Inwentaryzacja, integracja, wspieranie, aktywizacjaorganizacji pożytku publicznego

PO 4.2.

Wypracowanie mechanizmów współpracy i określenie typów projektów partnerskich

PO 4.2.

Ewaluacja możliwości finansowania projektów partnerskich

PO 4.2.

Opracowanie, pozyskiwanie finansowania i realizacja projektów partnerskich

PO 4.2.

– Gmina Jawor; – organizacje pożytku publicznego; – Gmina Jawor; – organizacje pożytku publicznego; – Gmina Jawor; – organizacje pożytku publicznego; – Gmina Jawor; – organizacje pożytku publicznego;

– OSiR Jawor; – Powiat Jaworski; – Powiat Jaworski;

Źródło: Opracowanie własne.

Strona | 34

5. Opis finansowania Najważniejszym źródłem finansowania działań strategicznych będą środki z funduszy unijnych (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – EFRR, Europejskiego Funduszu Społecznego – EFS i Funduszu Spójności - FS).Ponadto w finansowaniu działań SRMJ 2014-2020 niezbędne będzie zaangażowanie prywatnych środków, w tym pochodzących z bezzwrotnych i zwrotnych funduszy oraz rozwój instrumentów finansowych opartych na partnerstwie publiczno-prywatnym i partnerstwie publiczno-społecznym. Źródła finansowania SRMJ 2014-2020: 1.

Środki własne Gminy Jawor.

2.

Krajowe i zagraniczne mechanizmy finansowe, w tym: −

środki finansowe transferowane w ramach Perspektywy Finansowej Unii Europejskiej na lata 2014-2020;



środki finansowe z Mechanizmów Finansowych Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Mechanizmu Norweskiego;



inne zagraniczne środki finansowe;



krajowe środki finansowe, w tym m.in. Narodowego Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Narodowego Centrum Badań i Rozwoju;

− 3.

inne źródła finansowania. Komercyjne instrumenty finansowe, w tym:



pożyczki i kredyty bankowe;



leasing finansowy;



inne.

35 | S t r o n a

6. Spójność strategii 6.1. Krajowe dokumenty strategiczne 6.1.1. Strategia Europa 2020 Strategia Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020 wpisuje się w logikę interwencji Strategii Europa 2020 przede wszystkim na poziomie dwóch wzajemnie ze sobą powiązanych priorytetów: −

rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej;



rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną.

6.1.2. Polska 2030. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności (DSRK)10 Strategia Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020 wpisuje się w logikę interwencji Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności, m.in. na poziomie następujących wyzwań: −

sytuacja demograficzna;



wysoka aktywność zawodowa oraz adaptacyjność zasobów pracy;



odpowiedni potencjał infrastruktury;



solidarność i spójność regionalna;



poprawa spójności społecznej;



sprawne państwo;



wzrost kapitału społecznego Polski.

Tym samym wdrażanie założeń SRMJ2014-2020 przyczyni się do poprawy jakości życia mieszkańców, w tym przede wszystkim dotkniętych niekorzystnymi zjawiskami ekonomicznospołecznymi.

6.1.3. Strategia Rozwoju Kraju 2020 – Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo (SRK)11 Strategia Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020 wpisuje się w logikę interwencji Strategii Rozwoju Kraju 2020 – Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo na poziomie:

10

Polska 2030. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. https://mac.gov.pl/files/wp.../12/Polska2030_final_november2012.pdf. 11 Strategia Rozwoju Kraju 2020 – Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, http://www.mir.gov.pl/rozwoj_regionalny/polityka_rozwoju/srk_2020/strony.

36 | S t r o n a

1.

Obszaru strategicznego I. Sprawne i efektywne państwo – poprzez zwiększenie efektywności instytucji

publicznych,

wdrażanie

działań

zapewniających

ład

administracyjny

oraz

prowadzących do rozwoju kapitału społecznego. 2.

Obszaru

strategicznego

II.

Konkurencyjna

gospodarka

–rozwój

kapitału

ludzkiego;

bezpieczeństwo energetyczne i środowisko; wzrost wydajności gospodarki; zwiększenie innowacyjności gospodarki oraz zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych. 3.

Obszaru strategicznego III. Spójność społeczna i terytorialna – poprzez zwiększenie aktywności osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym; zmniejszenie ubóstwa w grupach najbardziej nim zagrożonych; zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych oraz podnoszenie jakości i dostępności usług publicznych.

Polityka spójności zaproponowana na okres po 2013 roku umożliwia wszystkim państwom członkowskim i regionom aktywne dążenie do inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu12. Założenia te w pełni realizuje SRMJ 2014-2020.

6.1.4. Krajowy Program Reform Strategia Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020wpisuje się w logikę interwencji Krajowego Programu Reform na poziomie: 1.

Celu w zakresie zatrudnienia.

2.

Celu energetycznego.

3.

Celu w zakresie edukacji.

4.

Celu w zakresie przeciwdziałania ubóstwu.

Realizacja SRMJ 2014-2020 przyczyni się do odrabiania zaległości rozwojowych, w tym na zmniejszeniu dystansu infrastrukturalnego m.in. w energetyce, infrastrukturze społecznej oraz podniesienia jakości usług świadczonych przez administrację publiczną.

6.1.5. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie (KSRR)13 Strategia Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020wpisuje się w logikę interwencji Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie na poziomie realizacji polityki regionalnej wspierającej konkurencyjność regionów i zapewniająca spójność terytorialną kraju w ramach takich obszarów strategicznych jak: 1.

Przeciwdziałanie negatywnym trendom demograficznym oraz pełniejsze wykorzystanie zasobów pracy.

2.

Poprawa jakości zasobów pracy.

12

Inwestowanie w przyszłość Europy, Piąty raport na temat spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, Luksemburg, Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2010 r.,ISBN 978-92-79-17791-0,doi: 10.2776/26602    13 Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie, 13 lipca 2010r.

37 | S t r o n a

3.

Ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrodniczych.

4.

Wykorzystanie potencjału kulturowego i turystycznego dla rozwoju regionalnego.

5.

Wspieranie rozwoju kapitału społecznego.

6.2. Regionalne dokumenty strategiczne 6.2.1. Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 Strategia Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020wpisuje się w logikę interwencji Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego2020 na poziomie14: 1.

Harmonii gospodarczej w wymiarze innowacji, pracy i biznesu, nauki, zdrowia i przedsiębiorczości

poprzez

podniesienie

atrakcyjności

inwestycyjnej

Dolnego

Śląska

(przyczynianie się do wspierania inwestycji krajowych i zagranicznych i marketing gospodarczy Dolnego Śląska.; tworzenia obszarów oraz ośrodków wzrostu i rozwoju; wspierania instytucji otoczenia biznesu); budowę gospodarki opartej na wiedzy (przyczynianie się do rozwoju nowoczesnych technik i technologii, wzmacniania potencjału innowacyjności oraz wspierania transferu technologii); wspieranie aktywności gospodarczej na Dolnym Śląsku (wspieranie rozwoju MMŚP; promowanie i efektywne wykorzystanie zewnętrznych źródeł finansowania przedsięwzięć gospodarczych; promowanie produktów regionalnych i ich marketing; promowanie współpracy gospodarczej w regionie; dążenie do rozszerzania współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej; wspieranie zmian postaw mieszkańców regionu ukierunkowanych na przedsiębiorczość; promowanie i wspieranie eksportu; wspieranie rozwoju potencjału turystycznego). 2.

Harmonii przestrzennej w wymiarze administracyjnym, transportowym, bezpieczeństwa, osiedleńczym

i

środowiskowym

poprzez

poprawę

spójności

przestrzennej

regionu

(przeciwdziałanie degradacji obszarów zagrożonych marginalizacją; kształtowanie układów komunikacyjnych sprzyjających zrównoważonemu rozwojowi społecznemu i gospodarczemu; wspieranie inwestycji infrastrukturalnych związanych z udostępnieniem terenów pod zabudowę mieszkaniową);

poprawę

ładu

przestrzennego,

harmonijności

struktur

przestrzennych

(rewitalizacja obszarów zdegradowanych i ochrona dziedzictwa kulturowego); zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego

społeczeństwa i gospodarki (poprawę jakości powietrza

atmosferycznego; poprawę jakości wód powierzchniowych i podziemnych; ograniczenie negatywnego oddziaływania odpadów komunalnych i przemysłowych na środowisko; podniesienie jakości gleb zdegradowanych i zrekultywowanych; ochronę zasobów naturalnych poprzez ich racjonalne wykorzystanie oraz propagowanie wiedzy ekologicznej); zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego (promowanie wykorzystania źródeł energii odnawialnej; budowa i modernizacja systemów grzewczych oraz alternatywnych źródeł ciepła). 14

Spójność poszczególnymi działaniami SRWD 2020.

38 | S t r o n a

3.

Harmonii społecznej w wymiarze demograficznym, obywatelskim, edukacyjnym, kulturowym, czasu wolnego, opieki społecznej, zdrowotnym poprzez integrację społeczną i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu; umacnianie społeczeństwa obywatelskiego, rozwój kultury; poprawę jakości i efektywności systemu edukacji i badań naukowych; stałe podnoszenie stanu bezpieczeństwa i zdrowia mieszkańców województwa; aktywną politykę rynku pracy oraz wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich poprzez promocję samozatrudnienia oraz zwiększanie dostępu do zatrudnienia.

6.2.1. Regionalna Strategia Innowacji dla Województwa Dolnośląskiego na lata 20112020 Strategia Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020 wpisuje się w logikę interwencji Regionalnej Strategii Innowacji dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2011-2020 na poziomie: 1.

Celu strategicznego 1.Wzmacnianie innowacyjnych umiejętności i postaw, kluczowych dla gospodarki opartej na wiedzy, w tym poprzez wspieranie postaw przedsiębiorczych i innowacyjnych

2.

Celu strategicznego 2. Zwiększenie szansy na sukces innowacyjnych projektów biznesowych poprzez informowanie przedsiębiorstw o formach wsparcia w postaci kapitału, wiedzy i infrastruktury

w

ramach

Dolnośląskiego

Systemu

Innowacji;

promowanie

usług

proinnowacyjnych świadczonych przez instytucje otoczenia biznesu, przyczyniania się do zwiększania liczby tych usług oraz poprawy ich jakości; promowanie i wspieranie działalności badawczo-rozwojowej w przedsiębiorstwach; 3.

Celu strategicznego 4. Rozwój współpracy w gospodarce w obszarze innowacji poprzez tworzenie warunków dla rozwoju współpracy w obszarze innowacji.

6.3. Programy Operacyjne 6.3.1. Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego 2014-2020 Strategia Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020 wpisuje się w logikę interwencji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego na lata 2014-2020. Tabela 5 Spójność SRMJ 2014-2020 ze Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Dolnośląskiego 2014-2020 Obszar strategiczny SRMJ 2014-2020

Obszar strategiczny nr 1 Miasto wzrostu gospodarczego

Pole operacyjne SRMJ 2014-2020 Rozwój obszarów gospodarczej Rozwój wspierających przedsiębiorczość

RPO WD 2020 działalności

– Oś priorytetowa 1 Przedsiębiorstwa i innowacje;

instrumentów lokalną

– Oś priorytetowa 1 Przedsiębiorstwa i innowacje; – Oś priorytetowa 8 Rynek

39 | S t r o n a

Pracy; Umiędzynarodowienie przedsiębiorstw

– Oś priorytetowa 1 Przedsiębiorstwa i innowacje;

Innowacje i działalność badawczo

– Oś priorytetowa 1 Przedsiębiorstwa i innowacje;

Rozwój instrumentów wspierających lokalny rynek pracy

– Oś priorytetowa 8 Rynek Pracy; – Oś priorytetowa 1 Przedsiębiorstwa i innowacje;

Turystyka Spójność i komunikacyjna

– Oś priorytetowa 1 Przedsiębiorstwa i innowacje;

dostępność

– Oś priorytetowa 3 Gospodarka niskoemisyjna; – Oś priorytetowa 5 Transport; – Oś priorytetowa 3 Gospodarka niskoemisyjna;

Gospodarka niskoemisyjna

– Oś priorytetowa „Środowisko i Zasoby”;

4

– Oś priorytetowa 5 Transport; – Oś priorytetowa 6 Infrastruktura spójności społecznej; – Oś priorytetowa 3 Gospodarka niskoemisyjna;

Rewitalizacja

– Oś priorytetowa 5 Transport;

Infrastruktura edukacyjna

– Oś priorytetowa 2 Technologie informacyjnokomunikacyjne;

Obszar strategiczny nr 2 Miasto spójności infrastrukturalnej

– Oś priorytetowa 6 Infrastruktura spójności społecznej;

– Oś priorytetowa Infrastruktura edukacyjna;

Infrastruktura społeczna i ochrony zdrowia

Infrastruktura turystyczna, rekreacyjna i sportowa

7

– Oś priorytetowa 2 Technologie informacyjnokomunikacyjne; – Oś priorytetowa 6 Infrastruktura spójności społecznej; – Oś priorytetowa 2 Technologie informacyjnokomunikacyjne; – Oś priorytetowa „Środowisko i Zasoby”;

4

Infrastruktura dziedzictwa kulturowego i kultury

– Oś priorytetowa „Środowisko i Zasoby”;

4

Infrastruktura ochrony środowiska

– Oś

4

priorytetowa

40 | S t r o n a

„Środowisko i Zasoby”; – Oś priorytetowa 6 Infrastruktura spójności społecznej;

Mieszkalnictwo Innowacyjna przedszkolna, gimnazjalna

edukacja podstawowa i

– Oś priorytetowa 2 Technologie informacyjnokomunikacyjne; – Oś priorytetowa 8 Rynek Pracy;

Usługi opieki zdrowotnej

– Oś priorytetowa 9 Włączenie społeczne; – Oś priorytetowa 10 Edukacja;

Włączenie społeczne

– Oś priorytetowa 9 Włączenie społeczne; – Oś priorytetowa 10 Edukacja;

Obszar strategiczny nr 3 Miasto wysokiej jakości usług publicznych

– Oś priorytetowa „Środowisko i Zasoby”; Oferta kulturalna

4

– Oś priorytetowa 9 Włączenie społeczne; – Oś priorytetowa 10 Edukacja;

E-usługi

– Oś priorytetowa 2 Technologie informacyjnokomunikacyjne; – Oś priorytetowa Infrastruktura edukacyjna;

Obszar strategiczny nr 4 Miasto solidarności społecznej i aktywności obywatelskiej

7

Doskonalenie kadr administracji publicznej

– Oś priorytetowa 10 Edukacja;

Gmina Jawor liderem współpracy międzysektorowej i sieciowej

– -;

Aktywizacja społeczności lokalnej

– Oś priorytetowa 9 Włączenie społeczne; – Oś priorytetowa 10 Edukacja;

Aktywizacja organizacji pożytku publicznego

– Oś priorytetowa 9 Włączenie społeczne; – Oś priorytetowa 10 Edukacja;

Źródło: Opracowanie własne.

6.3.2 Inne programy operacyjne Strategia Rozwoju Miasta Jawor wpisuje się w logikę interwencji programów operacyjnych o zasięgu krajowym i europejskim, takich jak Program Polska Cyfrowa 2014-2020; Program Wiedza Edukacja Rozwój; Program Infrastruktura i Środowisko 2014-2020; Program Inteligentny Rozwój oraz Europejska Współpraca Terytorialna 2014-2020. Nie wszystkie z w/w programów operacyjnych otwierają możliwości pozyskiwania środków dla samorządu gminnego, ale spójność SRMJ 2014-2020 umożliwia aplikowanie o środki finansowe innym podmiotom, które bezpośrednio lub pośrednio przyczyniają się do rozwoju obszaru. 41 | S t r o n a

42 | S t r o n a

7. Monitoring i ewaluacja 7.1. Cel procedury Niniejsza procedura ma na Celu określenie sposobu funkcjonowania systemu monitorowania i ewaluacji SRMJ 2014-2020. Opisuje na schemat i tryb postępowania, wskazuje narzędzia monitoringu i ewaluacji oraz sposób pozyskiwania za ich pomocą danych ,wprowadza zestaw wskaźników monitorowania, a także określa strukturę

organizacyjną

wraz

z

podziałem

obowiązków

pomiędzy

uczestników

procesu

i harmonogramem pracy. Dzięki tak skonstruowanej procedurze założenia uwzględnione w SRMJ 20142020zostaną zrealizowane w formie procesu ciągłego i dynamicznego.

7.2. Różnice między monitoringiem a ewaluacją Integralną częścią SRMJ 2014-2020 jest monitorowanie i ewaluacja efektów jej wdrażania. Sformułowanej raz strategii nie należy traktować jako zamkniętego dokumentu, który ma obowiązywać cały czas w niezmienionym kształcie, gdyż funkcjonująca jej postać została ukształtowana w określonych warunkach społecznych, ekonomicznych oraz politycznych, które są stanami dynamicznymi. Dlatego też osiąganie założonych celów wymaga systematycznego monitorowania zmian wewnętrznych oraz zewnętrznych uwarunkowań rozwoju danej jednostki, ciągłej obserwacji oraz oceny pozytywnych i negatywnych doświadczeń przy wdrażaniu strategii i opracowywania, a także wdrażania programów korygujących odstępstwa od uprzednio przyjętych planów15. Monitorowanie można zdefiniować jako proces systematycznego zbierania i analizowania ilościowych i jakościowych informacji na temat wdrażanych w ramach strategii zadań oraz samej strategii, mający na celu zapewnienie zgodności realizacji zadań i strategii z wcześniej zatwierdzonymi jej założeniami i celami. Terminem ewaluacja nazywamy natomiast ocenę realizacji strategii rozwoju pod względem skuteczności, efektywności, użyteczności i trwałości zaplanowanych oraz wdrażanych działań zgodnych z celami zapisanymi w dokumencie16. Ewaluacja jest funkcjonalnie powiązana z monitoringiem, gdyż jest on podstawowym źródłem informacji (danych wtórnych) bardzo istotnych z punktu widzenia wykonujących ewaluację danej strategii. Efektywność i skuteczność funkcjonowania systemu monitoringu w dużej mierze determinuje jakość i rzetelność oraz koszt przeprowadzonych badań ewaluacyjnych17.

15

„System monitorowania i ewaluacji strategii. Nowotarski — nowatorski. Samorząd zorientowany projektowo”, Nowy Targ 2012, s. 17–18. 16 „Co to jest monitoring projektu? Co to jest ewaluacja projektu?”, dostęp online: www.poradnik.ngo.pl/x/619933 [2014-03-20]. 17 Tamże

43 | S t r o n a

Podobieństw między monitorowaniem a ewaluacją należy dopatrywać się w tym, że jeden i drugi proces bazuje na analizie informacji, której podstawą są wskaźniki. Podstawową różnicą jest to, że monitoring jest narzucony i obowiązkowy. Ponadto jest to proces współbieżny z harmonogramem. Ewaluacja natomiast może występować punktowo, w postaci: ex ante – oceny szacunkowej przed rozpoczęciem realizacji, mid term – przeprowadzenia nie później niż w ciągu roku następującego po zakończeniu połowy okresu realizacji oraz ex post – pełnej, przeprowadzanej najpóźniej w rok po zakończeniu realizacji. Krótkie porównanie procesu monitoringu z ewaluacją przedstawia się w następujący sposób18: −

monitorowanie: rejestrowanie postępów z prowadzonych działań; bieżące weryfikowanie zarówno tempa, jak i kierunku, w którym zmierza strategia;



ewaluacja – szersze spojrzenie na strategię oraz sposób jej realizacji; zidentyfikowanie i ocena: celów przedsięwzięcia; sposobów realizacji, zamierzonych i niezamierzonych efektów wybiegających poza czas i miejsce wdrażania strategii. Tabela 6 Różnice między monitoringiem a ewaluacją

Pytania

Czym jest?

Czemu służy?

Monitoring

Ewaluacja

− proces zbierania informacji systematyczne badanie, które opiera się na pytaniach: czy strategia przebiega zgodnie z planem, czy udaje się osiągać zamierzone produkty i rezultaty?; − monitoring wykonywany jest w trakcie realizacji strategii, bada jej trzy elementy: harmonogram działań, budżet oraz zaplanowane rezultaty; − osoby odpowiedzialne za monitoring to osoby zarządzające strategią.

− proces ciągły, systematyczne badanie wybranych elementów strategii; − odpowiada na pytanie: czy udało nam się osiągnąć zamierzone cele oraz w jaki sposób udało nam się je osiągnąć?; − ewaluacja wykonywana jest po wybranym elemencie strategii lub po całościowej realizacji strategii; − osoby odpowiedzialne za ewaluację to osoby zarządzające strategią (przy ewaluacji wewnętrznej) albo wynajęta instytucja/osoba (przy ewaluacji zewnętrznej).

− pozwala ocenić prowadzonych zweryfikować i kierunek, w którym strategia; − pozwala także na

− pozwala pomóc w zaplanowaniu kolejnych działań; − dostarcza konkretnej oceny strategii, analizując poszczególne kryteria

postępy działań, tempo zmierza bieżącą

18

B. Ledzion, Teoria i praktyka zastosowania metod pozyskiwania danych z systemów monitoringu dla ewaluacji – sposoby weryfikacji i kontroli rzetelności i jakości danych monitoringowych, Ministerstwo Gospodarki i Pracy.

44 | S t r o n a

modyfikację działań, harmonogramu i budżetu, aby w razie potrzeby móc dostosować strategię do zmieniających się warunków bądź do aktualnej sytuacji; − dane pochodzące z monitoringu są podstawą do ich wykorzystania w ewaluacji.

i precyzując tym samym, jakie elementy strategii trzeba usprawnić i jak to zrobić; − dostarcza informacji niezbędnych do podjęcia decyzji; − ocenia czy i jak udało się osiągnąć zakładany cel; − dane pochodzące z ewaluacji pomagają w planowaniu kolejnych strategii, a nie stanowią krytycznej oceny naszej pracy.

Źródło: „Co to jest monitoring projektu? Co to jest ewaluacja projektu?”, http://poradnik.ngo.pl/x/619933 [201403-20].

7.3. Podstawowe zasady monitoringu Podstawą skutecznego wdrażania założeń strategii rozwoju jest system informacji o zjawiskach i procesach społeczno-gospodarczych zachodzących na obejmowanym przez nią terenie. Inicjując działania mające na celu osiągnięcie wytyczonych w strategii pól, należy systematycznie gromadzić informacje o efektach ich realizacji i skuteczności zastosowanych instrumentów. Głównymi obszarami monitorowania i ewaluacji strategii są, zatem wyznaczone kierunki działań jej realizacji oraz wskaźniki. Istotą prowadzenia monitoringu tychże obszarów jest wyciąganie wniosków z tego, jakie zadania w określonych kierunkach zadań zostały zrealizowane. Jest nią również modyfikowanie dalszych poczynań w taki sposób, aby osiągnąć zakładane cele w przyszłości. Dlatego też kluczowym elementem monitorowania jest wypracowanie takich technik zbierania informacji, które będą jak najbardziej miarodajnie odzwierciedlały efektywność prowadzonych działań19. Monitoring będzie, zatem skutecznym narzędziem wdrażania założeń strategicznych tylko wówczas, gdy będzie kierował się następującymi zasadami20: −

zasada wiarygodności – informacja musi być wiarygodna i musi opierać się na niepodważalnych danych; niedokładne dane w systemie monitorowania oznaczają powstanie ryzyka podjęcia niewłaściwych działań korygujących;



zasada aktualności – informacje powinny być gromadzone, przekazywane i oceniane w sposób ciągły, który umożliwia podjęcie działań korygujących;



zasada obiektywności – monitorowanie prowadzone w oparciu o analizę wskaźników porównawczych

daje

możliwość

prowadzenia

obiektywnej

oceny

niezakłóconej

subiektywnością wynikającą z przywiązania do własnych pomysłów i dążeń; −

zasada koncentracji na punktach strategicznych – monitorowanie powinno skupiać się przede wszystkim na tych obszarach życia społeczno-gospodarczego, w których istnieje

19

„System monitorowania i ewaluacji strategii. Nowotarski – nowatorski. Samorząd zorientowany projektowo”, Nowy Targ 2012, s. 19. 20 Tamże, s .19

45 | S t r o n a

prawdopodobieństwo

wystąpienia

największych

odchyleń,

mogących

wywoływać

zahamowania w realizacji założeń strategii lub ich zatrzymanie; −

zasada realizmu – monitorowanie musi być zgodne z realiami realizowanych zadań; dana jednostka wdrażając strategię, powinna dostrzegać przede wszystkim te elementy procesu, które świadczą o wydajności i jakości dostarczanych produktów;



zasada koordynacji informacji – monitorowanie musi być prowadzone w taki sposób, aby było skoordynowane z tokiem prowadzonych prac i jednocześnie nie wpływało na ich zahamowanie oraz nie przeszkadzało w realizacji podejmowanych działań; informacje płynące z prowadzonego monitoringu powinny docierać do wszystkich zainteresowanych, tak aby umożliwić im właściwe podejmowanie decyzji mających znaczenie strategiczne;



zasada elastyczności – proces monitorowania musi być bardzo elastyczny i zapewniający szybkie reagowanie na zachodzące zmiany; także w przypadku zmian i korekt należy modyfikować system oceny w sposób dostosowany do zmieniających się oczekiwań w przyszłości.

7.4. Narzędzia monitoringowe Dla miarodajnej oceny realizacji przyjętych założeń strategii potrzebne są konkretne dane ilościowe o charakterze statystycznym, które po przetworzeniu powinny zostać ujęte w serie wskaźników. Dzięki tym wskaźnikom można określić poziom wyjściowy oraz stopień osiągnięcia zakładanych celów. Wyniki zapisane w postaci wskaźników czy bezwzględnych informacji statystycznych mają także duże znaczenie w procesie uzyskiwania poparcia społecznego dla wprowadzanych zmian oraz świadczenia usług. Dają one czytelny i jednoznaczny obraz sytuacji, a analiza ich wartości pozwala ocenić, na ile podejmowane działania są zgodne z zakładanymi celami. Źródłem pochodzenia danych, które stanowią zobrazowanie stopnia przyjętych w strategii założeń, mogą być: jednostka własna, informacje ogólnodostępne, jak i sfera benchmarkingu. Ideą mierników opartych na danych wewnętrznych jednostki jest stworzenie narzędzi do pozyskiwania wiarygodnych i miarodajnych informacji przy minimalnym zaangażowaniu jej pracowników. W tym zakresie należy korzystać z materiałów przekazywanych obowiązkowo do GUS-u, urzędu wojewódzkiego, właściwego ministerstwa itp. Osobną grupę danych stanowią ogólnodostępne informacje publikowane w Banku Danych Lokalnych na stronach internetowych Głównego Urzędu Statystycznego. Ich pozytywną stroną jest ich zakres oraz obiektywizm, zaś negatywną ich publikacja z rocznym opóźnieniem. Mając jednakże na uwadze fakt, iż zarządzanie strategiczne jest procesem rozłożonym w czasie, należy uznać źródło GUS-u jako cenny materiał do globalnej oceny podjętych działań. Kolejnym narzędziem służącym do oceny efektów realizacji strategii może być porównanie osiąganych wyników z tymi, jakie osiągają inne jednostki. Taka sposobność może prowadzić do zidentyfikowania najlepszych wzorów, których wspólnym mianownikiem jest wydajność, gdyż

46 | S t r o n a

benchmarking jest swojego rodzaju badaniem porównawczym polegającym na zestawianiu procesów i działań stosowanych przez własną jednostkę z tymi preferowanymi przez inne, uważane za najlepsze w danej dziedzinie, gdzie wynik niniejszej analizy służy jako podstawa doskonalenia. W oparciu o informacje własne jednostki oraz te ogólnodostępne, możliwym jest szybkie reagowanie na negatywne efekty podejmowanych działań w ramach strategii rozwoju. To, przy założeniu, iż uda się pozyskać do współpracy inne jednostki z zakresu benchmarkingu, daje szansę na dostęp do kompletu informacji zarządczej umożliwiającej nie tylko ocenę wewnętrznej zmiany, ale również zobiektywizowanie pozyskanej informacji w odniesieniu do globalnej sytuacji danej jednostki.

7.5. Struktura organizacyjna oraz podział zadań Dla prowadzenia kompleksowego i szczegółowego procesu monitoringu strategii wskazane jest powołanie Zespołu roboczego ds. opracowania, monitorowania i ewaluacji strategii rozwoju, w którym powinni znaleźć się kierownicy wydziałów/referatów związanych z różnymi dziedzinami życia społeczno-gospodarczego gminy Jawor. Koordynatorem prac Zespołu roboczego powinna zostać natomiast osoba znajdująca się na stanowisku, któremu instytucjonalnie powierzono kompetencje nadzorowania wdrażania i monitoringu strategii. Powołując Zespół roboczy ds. opracowania, monitorowania i ewaluacji strategii rozwoju należy ustalić tryb działania zgodnie z punktem 7.7. niniejszego rozdziału. Najbardziej optymalnym rozwiązaniem jest, aby wszystkie czynności związane z procesem monitoringu strategicznego były wykonywane systematycznie – zgodnie ze specyfiką przyjętych w strategii założeń, a wnioski z ich przeprowadzania były zestawiane corocznie, najlepiej w formie raportu monitoringowego. Tak przygotowane analizy i raporty powinny zostać podane do publicznej wiadomości po pozytywnym zaopiniowaniu przez Burmistrza Miasta. Aby proces opracowywania, monitorowania i ewaluacji SRMJ 2014-2020 przebiegał bez problemów, a jego efekt był zgodny z oczekiwaniami, to oprócz opracowania struktury organizacyjnej procesu niezbędne jest określenie i opisanie modelu współpracy zawierającego dokładny opis ról, funkcji i zadań poszczególnych jego członków: Wydział Funduszy Europejskich: Prowadzi systematyczny monitoring i ewaluację zgodnie z zapisami niniejszej procedury zadań ujętych w SRMJ 2014-2020, w tym: –

gromadzi informacje o prowadzonych przez inne Wydziały Urzędu Miejskiego oraz inne jednostki organizacyjne Gminy Jawor, działaniach strategicznych;



sporządza roczną informację o stanie realizacji SRMJ 2014-2020i przedstawia ją Burmistrzowi Miasta.

47 | S t r o n a

Burmistrz Miasta: –

zatwierdza roczne Raporty o stanie realizacji SRMJ 2014-2020;



prezentuje roczne Raporty o stanie realizacji SRMJ 2014-2020 Radzie Miejskiej w Jaworze;



przedstawia do publicznej informacji Raporty o stanie realizacji SRMJ 2014-2020;

Rada Miejska w Jaworze: –

opiniuje projekt uchwały zatwierdzającej SRMJ 2014-2020;



uchwala SRMJ 2014-2020.

Prawidłowo przeprowadzony proces monitoringu strategicznego w oparciu o wyżej wskazany schemat postępowania powinien przynieść korzyści w postaci: −

pozyskiwania danych pozwalających dokonać oceny postępu w realizacji strategii i jej wpływu na rozwój jednostki;



efektywnej realizacji zadań zapisanych w strategii;



osiągania założonych rezultatów;



identyfikacji ewentualnych opóźnień lub nieprawidłowości w realizacji zadań i działań;



podejmowania działań naprawczych;



wniosków z systematycznie prowadzonego procesu monitorowania dokumentu strategicznego;



wniosków z prowadzonego monitoringu, które mogą być również podstawą do przyjęcia założeń rozwoju strategicznego w następnym okresie. Wyniki z corocznych raportów monitoringowych powinny stanowić podstawę ewaluacji

przyjętych w strategii założeń, gdyż monitorowanie to sposób mierzenia tego, co się dzieje, natomiast ewaluacja pozwala nam stwierdzić, co to oznacza.

7.6. Terminy Terminy dotyczące przekazywania uczestnikom procesu dokumentów stanowiących narzędzia monitoringu i ewaluacji przedstawia poniższa tabela. Tabela 7 Terminy dotyczące przekazywania dokumentów uczestnikom procesu Dokument

Częstotliwość opracowywania

Uczestnicy procesu monitorowania, ewaluacji

Podanie

i aktualizacji realizacji strategii rozwoju

informacji do

Wydział Funduszy Europejskich

raport monitoringowy

jednorazowo, każdego roku

o stanie realizacji

obowiązywania strategii

strategii rozwoju

publicznej

Burmistrz

Rada

maj

czerwiec

czerwiec

listopad

grudzień

grudzień

wiadomości

do kwietnia roku następującego po okresie monitorowania

śródokresowy

jednorazowo, nie później niż

do października roku

raport

w ciągu roku następującego po

następującego po

48 | S t r o n a

ewaluacyjny

zakończeniu połowy okresu

o stanie realizacji

realizacji strategii

okresie ewaluacji

strategii rozwoju końcowy raport ewaluacyjny

jednorazowo, najpóźniej w rok

do października roku

po zakończeniu realizacji

następującego po

strategii

okresie ewaluacji

o stanie realizacji strategii rozwoju

listopad

grudzień

grudzień

Źródło: Opracowanie własne.

Z uwagi na prace służb statystycznych i częstotliwość ukazywania się wyników, monitoring strategii odbywa się w trybie rocznym, uwzględniającym opóźnienie wynikające z czasu publikacji danych statystycznych, gdzie ostateczny raport z jego przeprowadzenia powinien być upubliczniony w czerwcu każdego następnego roku po okresie monitoringu. Z kolei w połowie okresu realizacji strategii powinna zostać wykonana analiza celów strategicznych oraz ewaluacja śródokresowa (mid-term), z przeprowadzenia, której ostateczny raport powinien zostać upubliczniony w grudniu następnego roku po okresie realizacji niniejszej ewaluacji. Po zakończeniu okresu trwania strategii rozwoju powinna natomiast nastąpić ewaluacja końcowa (expost), z przeprowadzenia, której ostateczny raport powinien zostać upubliczniony w grudniu następnego roku po okresie realizacji niniejszej ewaluacji.

7.7. Szczegółowy opis postępowania Szczegółowy plan przygotowywania Rocznego raportu monitoringowego o stanie realizacji SRMJ 2014-2020powinien być przedkładany Burmistrzowi Miasta przy zachowaniu niżej wskazanej ścieżki postępowania. Tabela 8 Szczegółowy plan postępowania w ramach przygotowania Rocznego raportu monitoringowego Lp.

Realizator

Opis czynności

Termin

Występuje o informacje dotyczące realizacji SRMJ 1

Wydział Europejskich

Funduszy

2014-2020. Niezwłocznie dostarczone dane gromadzi i na ich podstawie sporządza roczny Raport o stanie realizacji Strategii

luty każdego kolejnego roku obowiązywania Strategii

2

Wydział Europejskich

Funduszy

Przedstawia roczny Raport o stanie realizacji Strategii Burmistrzowi Jawora

3

Burmistrz Miasta

Opiniuje i zatwierdza przedłożony materiał.

Po otrzymaniu Raportu.

4

Burmistrz Miasta

Prezentuje materiał Radzie Miejskiej w Jaworze

Niezwłocznie zatwierdzeniu raportu

Pierwsza

połowa

maja

każdego następnego roku obowiązywania Strategii

po

49 | S t r o n a

Po otrzymaniu uzupełnionego 5

Rada Miejska w Jaworze

Zatwierdza roczny Raport o stanie realizacji Strategii.

Raportu – jednak nie później niż do końca maja każdego następnego roku obowiązywania Strategii. Niezwłocznie

6

Burmistrz Miasta

Zleca umieszczenie zatwierdzonej wersji Raportu na właściwej stronie internetowej.

po

zatwierdzeniu przez Radę Miejską w Jaworze jednak nie później niż do końca czerwca każdego następnego roku obowiązywania Strategii.

Źródło: Opracowanie własne.

Dla Śródokresowego i Końcowego raportu monitoringowo-ewaluacyjnego o stanie realizacji SRMJ 2014-2020szczegółowy plan postępowania powinien przedstawiać się w analogiczny sposób, z dostosowaniem ram czasowych niniejszej procedury.

50 | S t r o n a

7.8. Wskaźniki realizacji strategii Tabela 9 Zagregowane wskaźniki realizacja SRMJ 2014-2020 Obszar strategiczny SRMJ 2014-2020

Pole operacyjne SRMJ 2014-2020 Rozwój obszarów działalności gospodarczej

Obszar strategiczny nr 1 Miasto wzrostu gospodarczego

Liczba podmiotów działających na obszarach działalności gospodarczej

Rozwój instrumentów wspierających lokalną przedsiębiorczość

Liczba wdrożonych instrumentów wspierających lokalną przedsiębiorczość

Umiędzynarodowienie przedsiębiorstw

Liczba wydarzeń/ projektów doradczych/ szkoleniowych z zakresu prowadzenia działalności eksportowej

Innowacje i działalność badawczorozwojowa przedsiębiorstw

Liczba wspartych instytucji otoczenia biznesu działających na terenie Jawora

Rozwój instrumentów wspierających lokalny rynek pracy

Liczba wdrożonych instrumentów wspierających rynek pracy

Turystyka

Liczba zrealizowanych wydarzeń/ projektów z zakresu turystyki

Spójność i dostępność komunikacyjna

Liczba zrealizowanych projektów z zakresu infrastruktury drogowej

Gospodarka niskoemisyjna

Liczba projektów zrealizowanych z zakresu gospodarki niskoemisyjnej w obiektach użyteczności publicznej

Rewitalizacja Obszar strategiczny nr 2 Miasto spójności infrastrukturalnej

Liczba wyznaczonych i uruchomionych obszarów działalności gospodarczej

Liczba projektów rewitalizacyjnych zrealizowanych na terenie Jawora Liczba osób wspartych w wyniku realizacji projektów rewitalizacyjnych Liczba zrealizowanych projektów infrastrukturalnych w jednostkach edukacyjnych

Infrastruktura edukacyjna

Liczba zakupionego sprzętu badawczo-laboratoryjnego, multimedialnego, TiK dla jednostek edukacyjnych Liczba uczniów korzystających ze wspartej infrastruktury i zakupionego wyposażenia

Infrastruktura społeczna i ochrony zdrowia

Liczba zrealizowanych projektów infrastrukturalnych w zakresie opieki społecznej i ochrony zdrowia Liczba osób korzystających ze wspartej infrastruktury opieki społecznej i ochrony zdrowia

51 | S t r o n a

Liczba zrealizowanych projektów infrastrukturalnych w zakresie turystyki Infrastruktura turystyczna, rekreacyjna i sportowa

Długość wybudowanych/ zmodernizowanych/ oznakowanych ścieżek/ szlaków rowerowych i tras turystycznych Liczba osób korzystających ze wspartej infrastruktury turystyki

Infrastruktura dziedzictwa kulturowego i kultury

Infrastruktura ochrony środowiska

Mieszkalnictwo

Liczba zrealizowanych projektów infrastrukturalnych w zakresie dziedzictwa kulturowego i kultury Liczba osób korzystających ze wspartej infrastruktury w zakresie dziedzictwa kulturowego i kultury Liczba zrealizowanych projektów infrastrukturalnych w zakresie ochrony środowiska Liczba osób korzystających ze wspartej infrastruktury w zakresie ochrony środowiska Liczba zrealizowanych projektów infrastrukturalnych w zakresie mieszkalnictwa Liczba osób korzystających ze wspartej infrastruktury w zakresie mieszkalnictwa Liczba zrealizowanych projektów edukacyjnych

Innowacyjna edukacja przedszkolna, podstawowa i gimnazjalna

Liczba uczniów uczestniczących w zrealizowanych projektach edukacyjnych Liczba nauczycieli uczestniczących w zrealizowanych projektach edukacyjnych Liczba zrealizowanych projektów ochrony zdrowia, w tym profilaktyki, promocji i edukacji w zdrowiu

Usługi opieki zdrowotnej

Liczba osób uczestniczących w zrealizowanych projektach ochrony zdrowia Liczba dzieci uczestniczących w zrealizowanych projektach ochrony zdrowia

Obszar strategiczny nr 3 Miasto wysokiej jakości usług publicznych

Liczba personelu medycznego uczestniczącego w zrealizowanych projektach ochrony zdrowia Liczba zrealizowanych projektów w zakresie włączenia społecznego Włączenie społeczne

Liczba osób uczestniczących w zrealizowanych projektach włączenia społecznego Liczba dzieci uczestniczących w zrealizowanych projektach włączenia społecznego Liczba zrealizowanych projektów kulturalnych

Oferta kulturalna

Liczba osób uczestniczących w zrealizowanych projektach kulturalnych Liczba dzieci uczestniczących w zrealizowanych projektach kulturalnych

E-usługi

Liczba wdrożonych e-usług Liczba osób korzystających z wdrożonych e-usług

52 | S t r o n a

Doskonalenie kadr administracji publicznej Gmina Jawor liderem współpracy międzysektorowej i sieciowej

Liczba zrealizowanych projektów edukacyjnych i szkoleniowych skierowanych do kadr administracji publicznej Liczba osób, które wzięły udział w zrealizowanych projektach edukacyjnych i szkoleniowych skierowanych do kadr administracji publicznej Liczba inicjatyw ponadlokalnych podjętych na wniosek Gminy Jawor Liczba wdrożonych inicjatyw lokalnych

Obszar strategiczny nr 4 Miasto solidarności społecznej i aktywności obywatelskiej

Aktywizacja społeczności lokalnej

Liczba przeprowadzonych konsultacji społecznych Liczba projektów skierowanych do mieszkańców Liczba projektów partnerskich zrealizowanych z udziałem organizacji pożytku publicznego

Aktywizacja organizacji pożytku publicznego

Liczba organizacji pożytku publicznego uczestniczących w projektach partnerskich

Źródło: Opracowanie własne.

53 | S t r o n a

Załącznik nr 1 1. Ogólna charakterystyka Miasta Jawor 1.1. Położenie i otoczenie Miasto Jawor jest położone w południowo-zachodniej Polsce (Makroregion południowo-zachodni), w województwie dolnośląskim, w powiecie jaworskim. Jest to gmina miejska. Jej współrzędne geograficzne wynoszą: 51°02′55″N szerokości geograficznej północnej oraz 16°11′49″E

długości

geograficznej wschodniej. Długość granic administracyjnych Jawora wynosi 23 km. Rozciągłość z południa na północ to 7 km, ze wschodu na zachód: 6 km. Powierzchnia miasta wynosi 18,8 km2, co stanowi 3,2% powiatu jaworskiego, 0,09 % województwa dolnośląskiego, 0,006% powierzchni Polski. Jawor zamieszkuje ponad 24 tyś. mieszkańców (stan na 31.12.2013 r.). Gęstość zaludnienia w mieście jest wysoka i wynosi 1273 osoby/km2. Dla porównania w poniższej tabeli przedstawiono dane dotyczące powierzchni, ludności, gęstości zaludnienia w Jaworze, powiecie jaworskim, województwie dolnośląskim oraz na terenie Polski. Tabela 10 Powierzchnia Jawora na tle powiatu jaworskiego, województwa i Polski [stan na 2013r.] Powierzchnia [km2]

Ludność [os.]

Gęstość zaludnienia [os./km2]

Udział procentowy powierzchni [%]

Jawor

18,8

24 044

1273

-

Powiat jaworski

582

52 070

90

3,2

19 947

2 909 997

146

0,09

312 679

38 495 659

123

0,006

Jednostka

Województwo dolnośląskie Polska

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego.

Miasto Jawor sąsiaduje z: –

Gminą Mściwojów (od wschodu);



Gminą Paszowice (od południowego – zachodu);



Gminą Męcinka (od północnego- zachodu).

Od strony południowej Jawor jest ograniczony Pogórzem Kaczawskim, od południowo- wschodniej Wzgórzem Strzegomskim. Najwyższym punktem wysokościowym, leżącym na wysokości 203,7 m n.p.m. jest plac przy kościele św. Marcina. Z kolei najniższy usytuowany jest nad rzeką Nysą Szaloną w południowo-zachodniej części miasta.

54 | S t r o n a

Jawor znajduje się w zasięgu oddziaływania społeczno-gospodarczego większego ośrodka miejskiego – Legnicy. Posiada ona dogodne położenie komunikacyjne. Odległe jest w prostej linii od Warszawy o około 370 km, Berlina 225 km, Pragi 160 km i od Wiednia 325 km. Poniżej zaprezentowane zostało położenie Jawora w formie graficznej – mapy Polski, zarysu powiatu jaworskiego, a także planu miasta Jawor. Rysunek 6 Położenie Jawora na tle Polski

Źródło: Rozkład jazdy kolei PKP, Polskie Koleje Państwowe,www.rozklady.miasta.pl

55 | S t r o n a

Rysunek 7 Jawor na tle powiatu jaworskiego

Źródło: Opracowanie własne; Statystyczne Vademecum Samorządowca, Główny Urząd Statystyczny, http://stat.gov.pl/vademecum/vademecum_dolnoslaskie/portrety_gmin/powiat_jaworski/gmina_m_jawor.pdf

Największą powierzchnię w Jaworze zajmują użytki rolne (ok. 67%), w tym przede wszystkim grunty orne (64,7%)21. Z kolei tereny zabudowane i zurbanizowane zajmują 28,15% powierzchni miasta, w tym: –

tereny mieszkaniowe: 7,22%;



tereny komunikacyjne: 7,08%;



inne tereny zabudowane: 5,25%;



tereny przemysłowe: 4,67%;



tereny rekreacyjne, wypoczynkowe: 2,31%;



zurbanizowane tereny niezabudowane: 1,61%;



użytki kopalniane: 0,08 %.

21

Dane pochodzą z Wydziału Gospodarki Nieruchomościami Urzędu Miejskiego w Jaworze. Zostaną opublikowane w aktualizacji Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Jawora.

56 | S t r o n a

Wody zajmują w mieście 2,9%, a tereny różne i nieużytki 1,93 %. Najmniejszy udział w ogólnej powierzchni gruntów stanowią lasy i zadrzewienia tj. 2,94 ha, co stanowi 0,16% ogólnej powierzchni miasta Jawor. Poniższa tabela porównuje strukturę użytkowania gruntów na terenie Jawora, powiatu jaworskiego i województwa dolnośląskiego. Tabela 11Struktura użytkowania gruntów w Jaworze, powiecie jaworskim i województwie dolnośląskim [stan na 2013 r.] Użytki rolne [ha] w tym: Jednostka

Jawor Powiat jaworski Województwo dolnośląskie

razem

grunty orne

1 880

1 192

40 387

34 057

114

818 554

685 962

5 949

sady

łąki

pastwiska

Pozosta łe grunty i nieużyt ki [ha]

Lasy i grunty leśne [ha]

44

3

641

2 552

949

489

986

91 979

34 665

13 335

34 950

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Zasoby informacyjne Urzędu Miejskiego w Jaworze, Urząd Miejski Jawora.

W Jaworze najwięcej gruntów jest własnością osób fizycznych i stanowią one 30,7% ogólnej powierzchni. Drugą grupą są grunty należące do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, które zajmują łącznie 24,6% powierzchni. Grunty Skarbu Państwa (z wyłączeniem gruntów Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa), stanowią 16,1% powierzchni. Gmina Jawor jest właścicielem 15,2% ogólnej powierzchni gruntów, z kolei Powiat Jaworski: 1,4%. Pozostałe grunty należą m.in. do: spółdzielni, kościołów i związków wyznaniowych. Poniższa tabela przedstawia strukturę własności gruntów w Jaworze. Tabela 12Struktura własności gruntów w Jaworze [stan na 2013 r.] Własność

Powierzchnia ogólna gruntów [ha]

Grunty wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa

462

Grunty SP z wyłączeniem gruntów Zasobu Własności Rolnej

102

Grunty SP przekazane w użytkowanie wieczyste

199

Grunty spółek Skarbu Państwa, przedsiębiorstw państwowych i innych państwowych osób prawnych Grunty gmin i związków międzygminnych z wyłączeniem gruntów przekazane w użytkowanie wieczyste Grunty gmin i związków międzygminnych przekazane w użytkowanie wieczyste

2 244 41

Grunty osób fizycznych

577

Grunty spółdzielni

175

57 | S t r o n a

Grunty kościołów i związków wyznaniowych Grunty powiatów z wyłączeniem gruntów przekazane w użytkowanie wieczyste

4 27

Grunty województw z wyłączeniem gruntów przekazane w użytkowanie wieczyste

9

Grunty będące przedmiotem własności i władania innych podmiotów lud jednostek

37

Ogólna powierzchnia Jawora

1 879

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Zasoby informacyjne Urzędu Miejskiego w Jaworze, Urząd Miejski. Jawora.

1.2. Historia Jawora Na terenie miasta Jawor zachował się historyczny układ urbanistyczny, zbliżony do promienistego, oparty na usytuowaniu zabudowy wzdłuż ważniejszych dróg z pominięciem naturalnych barier w postaci np. doliny rzeki Nysy Szalonej. Jawor zawdzięcza swoją nazwę od gatunku drzewa jawor (Acer pseudoplatanu). Jedna z najwcześniejszych wzmianek o mieście pochodzi z dokumentu wydanego przez kancelarię ks. Bolesław Rogatki z 1242 r. W tym piśmie został wymieniony ks. Walenty, proboszcz z Jawora. Prawa miejskie zostały nadane w 2 połowie XIII w. Późniejszy dokument z 1300 r. dokumentuje pierwszego burmistrza Jawora o imieniu Walter. Od ok. 1274 r. miasto Jawor pełniło funkcję stolicy księstwa, którego założycielem był książę Henryk V Gruby. Dzięki licznym przywilejom gospodarczym miasto się rozwijało. Otoczone było murami obronnymi z czterema bramami wjazdowymi. W latach 1510- 1538 zbudowano drugi pierścień fortyfikacji, który przystosowany był do broni palnej. Obniżenie warunków rozwoju miasta nastąpiło wraz z trwaniem wojny trzydziestoletniej (16181648). Miasto było wielokrotnie zdobywane, niszczone, grabione przez żołnierzy cesarskich, saskich, szwedzkich. Po pokoju westfalskim w 1648 r., w 1655 r. wybudowany zostaje Kościół Pokoju. W 1665 r. odbudowano Zamek Piastowski. Od lat 50. XVII w. trwała odbudowa miasta, rozwinęły się cechy rzemieślnicze, założono drukarnię. Kolejnym złym okresem gospodarczym były wojny śląskie, które zakończyły się przyłączeniem Śląska do Prus w 1742 r. Miasto zostało zdegradowane do roli powiatu. W 2. połowie XIX w. do Jawora doprowadzona została linia kolejowa z Jaworzyny Śląskiej do Legnicy, a potem dalej do Marciszowa i Malczyc. Powstały także fabryki, a produktem eksportowym zostały powozy konne. Od XX w. rozwinięto eksport kuchni węglowych i gazowych, a także z produktów spożywczych: jaworska kiełbasa i pierniki. Od 1945 r. Śląsk został przyłączony do Polski. Pierwszym polskim burmistrzem został Józef Bartosiewicz. W latach 70. XX w. rozbudowano Śląską Fabrykę Mydła – powstały Jaworskie Zakłady 58 | S t r o n a

Chemii Gospodarczej „Pollena”. W latach 1973- 1976 wybudowano Zakłady Kuziennicze i Maszyn Rolniczych. Powstało Osiedle Piastowskie, Metalowiec oraz Przyrzecze (są to robocze nazwy osiedli). Miasto Jawor posiada herb, który jest przedstawiony w formie tarczy, w którego polu w dolnej części znajduje się postać żebraka z uniesionymi rękami oraz św. Marcina na koniu, który odcina mieczem połowę płaszcza. Pole tarczy herbowej jest błękitne, zaś tło św. Marcina znajduje się w złotej aureoli. Koń ma białe umaszczenie; płaszcz św. Marcina jak i chusta żebraka mają odcień czerwony. Rada Miejska na wniosek Kapituły przyznaje Tytuł „Honorowego Obywatela Miasta Jawora”, oraz Nagrodę Miasta Jawora – osobom o wysokim poziomie moralnym oraz wybitnych zasług w skali lokalnej, regionalnej, krajowej, międzynarodowej dla miasta Jawora. Laureaci Tytułu Honorowego Obywatela Miasta Jawora to: śp.Pan Stefan Mielczarek, śp.ks. prałat Walenty Szałęga, śp.Pan Józef Ziętek, Reinhard Blaschke, Pan Aleksander von Freyer, Pan Aleksander Pruszkowski, śp.Pan Wiesław Kozikowski, śp. Pan prof. Andrzej Tomaszewski, Pan Jan Rybotycki, śp.ks. prałat Zbigniew Tracz, Pan Tadeusz Caban, Pan Edward Gaździcki, Pani Urszula Karolina Spilarewicz, ks. kanonik Waldemar Hawrylewicz, śp.Karol Wojtyła Papież Jan Paweł II, Pani Janina Lemańska,Pan Jacek Krajewski, Pan Henryk Antkowiak, Pan Krystian Adam Krzeszowiak, śp.Pan Mieczysław Bieniusiewicz. Nagroda Miasta Jawor przyznawana jest osobom fizycznym oraz innym podmiotom zamieszkałym lub działającym na terenie miasta Jawora za wybitne zasługi w rozwoju miasta oraz działalności społecznej na rzecz jego mieszkańców. W szczególnych przypadkach przyzwana jest za wybitne zasługi w obronie życia i zdrowia obywateli. Laureaci Nagrody Miasta Jawora: Pani Katarzyna Mroczkowska, Pan Stanisław Furtak, Pan Jan Białek,

Pan Sławomir Miłoń, Pani Władysława Zielińska. Ekspozycja sylwetek laureatów Tytułu

Honorowych Obywateli Miasta oraz Laureatów Nagrody Miasta Jawora mieści się w Ratuszu – Rynek 1 - na II piętrze w holu Sali Rajców w Galerii Honorowych Obywateli Miasta Jawora – utworzonej w 2009 roku z inicjatywy mieszkańców. Uroczyste odsłonięcie nastąpiło w 11 listopada 2009 r. Kalendarium ważnych dat dla miasta Jawor: –

ok. 5000 lat przed naszą erą – początki osadnictwa w Jaworze;



1242 r. – jedna z pierwszych wzmianek o Jaworze;



2. poł. XIII w. – lokacja miasta na prawie niemieckim;



od ok. 1274 r. – Jawor staje się stolicą księstwa;



1373 r. wzmianka o Ratuszu;



1538 r. – budowa wodociągu, który doprowadza wodę do studni w Rynku;



1542 r. – budowa nowego mostu na Nysie Szalonej;



od 1554 r. – wieża Ratusza służyła za strażnicę przeciwpożarową; 59 | S t r o n a



1618-1648 – wojna trzydziestoletnia; wielokrotne najazdy, grabieże, plądrowanie miasta – zatrzymanie rozwoju miasta;



1655 – wybudowanie Kościoła Pokoju w Jaworze;



1683 r. – powstała drukarnia;



1742 r. – przyłączenie Śląska do Prus w wyniku wojen śląskich; zdegradowanie miasta z roli księstwa do powiatu;



1856 r. – doprowadzenie linii kolejowej z Jaworzyny Śląskiej do Legnicy; potem dalej do Marciszowa i Malczyc;



12.03.1895 pożar w mieście, który niszczy m.in. gmach Ratusza;



16 listopada 1896 r. – burmistrz Gronenberg położył kamień węgielny pod budowę nowego ratusza; projekt architektoniczny nowego gmachu opracował architekt Gute;



1897 r. – zamówienie i wykonanie witraży do Sali Rajców w Królewskim Instytucie Witraży (Konihliche Instytut fur Glasmalerei) w Berlinie;



1926 – powstanie skarbca w wieży ratuszowej;



1945 r. – przyłączenie Śląska do Polski; pierwszy polski burmistrz: Józef Bartosiewicz;



14.02.1945 – wyzwolenie miasta Jawor;



lata 70. XX w. powstają Jaworskie Zakłady Chemii Gospodarczej „Pollena” na bazie Śląskiej Fabryki Mydła;



w latach 1973-1976 – wybudowano Zakłady Kuziennicze i Maszyn Rolniczych;



w latach 70.- 80. XX w. – powstały Osiedla: Piastowskie, Metalowiec oraz Przyrzecze.

1.3. Zasoby naturalne i warunki przyrodnicze Jawora Jawor jest położony na Nizinie Śląsko-Łużyckiej nad rzeką Nysą Szaloną, która stanowi prawobrzeżny dopływ Kaczawy. Ponadto przez teren miasta przepływają następujące potoki: Jawornik i Paszówka, stanowiące dopływy Nysy Szalonej22. Przez teren Jawora przebiega Kanał Młynówka. Jego wlot znajduje się we wsi Czernica w gminie Dobromierz. Kanał zasila w wodę staw znajdujący się w Parku Miejskim w Jaworze. W chwili obecnej Młynówka jest głównym kanałem odbierającym wody opadowe i roztopowe z terenów miasta oraz rowów melioracyjnych, całkowita jej długość wynosi ok. 12 km.

22

Rzeka Nysa Szalona stanowi prawobrzeżny dopływ Kaczawy. Jest ona rzeką górską, cechującą się krótkimi, ale gwałtowanymi wezbraniami w okresie letnim (opady) i rzadziej wiosennymi (topnienie pokrywy śnieżnej).Nysa Szalona rozciąga się na długości 51 km i wypływa z pn. - zach. stoku Pustelnik (575 m n.p.m.) w Masywie Krąglaka w Górach Wałbrzyskich, w okolicach Domanowa. Źródła licznych potoków np. Sadówki, które zasilają początkowy bieg Nysy Szalonej są rozsiane na pograniczu Gór Kaczawskich i Pogórza Bolkowskiego.

60 | S t r o n a

W latach 1974-1978 na Nysie Szalonej utworzono zbiornik retencyjny Słup, znajdujący się na jej przebiegu poniżej Jawora w odległości ok. 1 km. Powierzchnia wód otwartych i sieci rzek w mieście wynosi łącznie 53 ha. Spośród rzek przepływających przez Jawor monitoringiem objęta jest Nysa Szalona. Jej wody zaliczone zostały docelowo do II klasy czystości. Wody w badanych przekrojach nie odpowiadały normom. O takiej klasyfikacji zdecydowały wysokie stężenia azotu azotynowego, wysokie wskaźniki hydro-biologiczne oraz zły stan sanitarny. Jakość wody w użytkowych piętrach wodonośnych wykazuje znaczne zróżnicowanie. Wody piętra czwartorzędowego charakteryzują się średnią jakością, wymagającą szerokiego uzdatniania. Z kolei wody piętra trzeciorzędowego charakteryzują się dobrą jakością, wymagającą odpowiedniego uzdatniania ze względu na przekroczone stężenia żelaza oraz w mniejszym stopniu manganu23. Na terenie Jawora identyfikuje się ryzyko powodziowe na rzece Nysa Szalona. Skala zagrożenia powodziowego jest widoczna na mapie Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. Zagrożone są przede wszystkim południowe i wschodnie części miasta.

23

Zasoby informacyjne Urzędu Miejskiego w Jaworze, Urząd Miejski Jawora.

61 | S t r o n a

Rysunek 8Mapa zagrożenia powodziowego na terenie Jawora

Źródło: Mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, http://mapy.isok.gov.pl/imap/.

62 | S t r o n a

Jawor znajduje się na Równinie Jaworskiej, która jest częścią Wysoczyzny Chojnowskiej. Okolica miasta ma charakter przede wszystkim rolniczy. Jawor i jego okolice charakteryzuje czyste środowisko naturalne, które jest atrakcyjne pod kątem rekreacji, turystyki poznawczej i aktywnej. Występuje stosunkowo niewielkie zanieczyszczenie powietrza, które sprzyja m.in. występowaniu pstrągów w rzece Nysa Szalona. W porównaniu do średniej województwa dolnośląskiego, teren Jawora i okolic posiada duży udział obszarów prawnie chronionych, który obejmuje ogółem 24,1 % powierzchni tj. 14 035 ha. W otoczeniu Jawora znajdują się dwa sztuczne zbiorniki wodne: –

zbiornik wodny „Mściwojów” na rzece Wierzbak o powierzchni lustra wody (przy max. spiętrzeniu) – 57 ha i pojemności całkowitej – 1,35 mln m³;



zbiornik „Słup” na Nysie Szalonej o powierzchni lustra wody (przy max. spiętrzeniu) – 490 ha i pojemności całkowitej – 38,6 mln m³.

Jawor pod względem geologicznym należy do prasudetów zwanych Blokiem Przedsudeckim. Z kolei od południowego wschodu miasto jest ograniczone wzgórzami Masywu Strzegomskiego, które są znane m.in. z zasobów granitu. Na terenie Nadleśnictwa Jawor i Złotoryja znajduje się Park Krajobrazowy „Chełmy”, który obejmuje obszar 14 887 ha, w tym 7450 ha lasów. Wyróżnia się tutaj 41 gatunków roślin naczyniowych podlegających ochronie oraz wiele rzadkich i ginących okazów. Na terenie parku przeważają lasy liściaste. Występuje tam wiele pomników przyrody oraz cennych walorów przyrodniczych. Do nich zalicza się w szczególności: –

wychodnie kwarcu „Kamień św. Jadwigi”;



wzgórze bazaltowe „Małe organy”;



kamieniołom wapieni oraz stożek wulkaniczny – „Czartowska skała”.

Rezerwaty zlokalizowane w okolicy Jawora to: –

rezerwat przyrody „Wąwóz Myśliborski” o typie florystycznym (9,6 ha, gmina Paszowice). Cel ustanowienia rezerwatu to ochrona: paproci języcznika zwyczajnego (jedynego stanowiska w Sudetach),

stanowisko

jemioły

jodłowej,

śledziennicy

naprzeciwlistnej

(to

gatunek

charakterystyczny dla Sudetów Zachodnich), grąd, staropaleozoiczne lawy poduszkowe; –

rezerwat przyrody „Wąwóz Lipa” o typie florystyczno-geologicznym (68 ha, gmina Paszowice);



Rezerwat przyrody „Wąwóz Siedmicki” o typie florystyczno-geologicznym (68 ha, gmina Paszowice);



Rezerwat przyrody „Nad Groblą” o typie leśno-krajobrazowym (87,8 ha, gmina Paszowice).

63 | S t r o n a

Rysunek 9Obszary chronione na terenie Jawora i w okolicach

Źródło: Opracowanie na podstawie: Geoserwis, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/.

64 | S t r o n a

1.4. Gleby Jawor posiada gleby o wysokich klasach bonitacji. Niekorzystnie na stan gleb wpływa m.in. rozwój transportu drogowego, co powoduje nagromadzenie w nich metali ciężkich w szczególności: kadmu, miedzi, niklu, ołowiu i cynku. Analiza klas bonitacyjnych gleb została prowadzona dla terenu powiatu jaworskiego w 2009 r. W efekcie badań powstał raport pt. Badania zanieczyszczenia gleb na terenie powiatu jaworskiego. Na terenie miasta przeważają gleby klasy II i III. Podział gruntów ornych został przedstawiony w poniższej tabeli: Tabela 13Charakterystyka bonitacyjna gruntów ornych Jawora Klasa bonitacyjna

Powierzchnia [ha]

Udział procentowy [%]

-

-

Klasa II

352

26,9

Klasa III a i III b

790

60,6

Klasa IV a i IV b

142

10,9

20

1,5

-

-

Klasa I

Klasa V Klasa VI

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Zasoby informacyjne Urzędu Miejskiego w Jaworze, Urząd Miejski Jawora.

1.5. Zieleń miejska Formy występowania zieleni miejskiej na terenie Jawora to: ogrody działkowe, parki i skwery, cmentarze oraz zieleń towarzysząca głównie zabudowie mieszkaniowej i obiektom użyteczności publicznej24. Do kluczowych obiektów zieleni miejskiej należy zaliczyć park Miejski, który powstawał w dwóch etapach. Część parku (dawniej nazywana Kępą Strzelecką), która jest położona nad Nysą Szaloną, powstała w 1844 r. w miejscu dawnej strzelnicy bractwa kurkowego. Młodsza część parku, znajdująca się za rzeką, została założona w 1911 r. z inicjatywy kupca Brunona Fuchsa. Po zakończeniu w 2014 r. rewitalizacji parku Miejskiego w tym fragmencie zieleni miejskiej znajduje się aktualnie siłownia plenerowa, plac zabaw dla dzieci oraz pergola na wzgórzu. Obecnie na terenie parku funkcjonują: Europejskie Centrum Młodzieży Euroregionu Nysa, Basen Letni (obecnie nieczynny). W pobliżu znajduje się stadion sportowy. Ponadto ważnym elementem jest zrewitalizowany w 2010 r. park Pokoju w Jaworze, który jest położony pomiędzy ul. Limanowskiego, pl. Wolności, ul. 1 Maja i ul. Rapackiego25, który wpisany jest do rejestru zabytków województwa dolnośląskiego. Park rozciąga się wokół Kościoła Pokoju (zabytku klasy 24

Zasoby informacyjne Urzędu Miejskiego w Jaworze, Urząd Miejski Jawora. Jest to obiekt wpisany do rejestru zabytków województwa dolnośląskiego decyzją w sprawie wpisania zabytku do rejestru zabytków Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków we Wrocławiu WiD-ES-6000-9/10 z dnia 29.06.2010 r.

25

65 | S t r o n a

UNESCO) pod wezwaniem Świętego Ducha. W miejscu tym znajdował się niegdyś cmentarz ewangelicki, zlikwidowany w 1972 r. park Pokoju po odnowieniu zyskał ogrodzenie, zaprojektowane na wzór jego pierwotnej, historycznej formy oraz nowe alejki z kostki granitowej. Część parku zajmuje parking dla samochodów osobowych, zlokalizowany od strony ulicy 1 Maja.

1.6. Odnawialne źródła energii Stosowanie najlepszych dostępnych technologii gospodarki niskoemisyjnej w połączeniu ze zmianami bilansu paliwowo-energetycznego na rzecz wzrostu wykorzystania OZE poprawia stan środowiska naturalnego m.in. poprzez redukcję emisji zanieczyszczeń do atmosfery, gleby i wód. Obecnie na terenie Jawora nie są wykorzystywane odnawialne źródła energii takie jak np. energia wiatrowa, słoneczna, biomasa. Planowana jest budowa farmy fotowoltaicznej o mocy min. 1 MW, montaż paneli fotowoltaicznych i kolektorów słonecznych na dachach szkół i budynków użyteczności publicznej, a także zamknięcie komory fermentacyjnej na oczyszczalni ścieków celem wykorzystania biogazu. Na terenie powiatu jaworskiego działa jedna elektrownia wiatrowa o mocy 0,16 MW, a także dwie elektrownie wodne o mocy 0,11 MW. Poniższa mapa przedstawia zestawienie wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych na terenie powiatu oraz w jego sąsiedztwie26.

26

Objaśnienie skrótów występujących na mapie: WIL: elektrownia wiatrowa; WOA: elektrownia wodna; BGO: wytwarzanie z biogazu z oczyszczalni ścieków; BGS: wytwarzanie z gazu składowiskowego; PVA: energia z promieniowania słonecznego; WSB: realizujące technologię współspalania.

66 | S t r o n a

Rysunek 10Mapa wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych w powiecie jaworskim i okolicach

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Mapa odnawialnych źródeł energii; Urząd Regulacji Energetyki; http://www.ure.gov.pl/uremapoze/mapa.html.

67 | S t r o n a

1.7. Transport 1.7.1. Infrastruktura drogowa Jawor jest położony przy ważnych szlakach komunikacyjnych. Atutem jest przede wszystkim jego dobra dostępność komunikacyjna — zarówno drogowa, jak i kolejowa. Ponadto jest on usytuowany w odległości 69 km do Portu Lotniczego we Wrocławiu27. Układ komunikacyjny stwarza dobre warunki do przewozu osobowego i towarowego. Usytuowanie w niewielkiej odległości (11 km) od autostrady A4 zwiększa potencjał obszaru dla tworzenia konkurencyjnej oferty inwestycyjnej oraz rozwoju wielu branż gospodarczych. Na terenie Jawora występuje gęsta sieć dróg, w tym krajowych i wojewódzkich: –

droga krajowa nr 3: Szczecin – Zielona Góra – Legnica – Jawor – Bolków – Jelenia Góra – Jakuszyce;



droga wojewódzka nr 374: Jawor – Strzegom – Wałbrzych;



droga wojewódzka nr 373: Jawor – Ujazd Górny;



droga wojewódzka nr 363: Jawor – Złotoryja. Ponadto w granicach miasta usytuowane są drogi powiatowe wychodzące w kierunku:

Godziszowej, Snowidzy, Myśliborza i Słupa. Rozkład dróg gminnych jest nierównomierny, jednak odpowiada zagęszczeniu zabudowy na terenie Jawora. Stan techniczny dróg gminnych i powiatowych określa się jako dobry. Ich obecny stopień zużycia wymaga poprawy nawierzchni jezdni, a także poszerzenia pasów drogowych. Jawor jest również węzłem kolejowym. Na ten węzeł kolejowy składają się: –

linia kolejowa nr 137 w kierunku: Katowice – Legnica przez Nysę, Dzierżoniów, Świdnicę, Jaworzynę Śląską, Strzegom;



linia 331 znaczenia miejscowego Jawor – Roztoka (sporadyczny ruch towarowy). Na terenie miasta została wykonana ścieżka rowerowa w kierunku Myśliborza w 2014 r.

Wzmożony ruch rowerowy obserwowany jest w Jaworze w okresie letnim m.in. w kierunku zbiornika Słup i Myśliborza.

1.8. Infrastruktura techniczna 1.8.1. Sieć wodociągowa i kanalizacyjna Jawor dysponuje czynną wodociągową siecią rozdzielczą o długości 50,5 km oraz kanalizacyjną o długości 45,3 km (stan na rok 2013, dane GUS). Ludność, która korzysta z sieci wodociągowej wynosi: 23 671 osób (stan na 2013 r.), co stanowi 94,4% ogółu mieszkańców. Z kolei z sieci kanalizacyjnej korzysta 22 374 osób (stan na 2013 r.), co wynosi 93,5% łącznej liczby ludności Jawora. Dla porównania 27

Przy założeniu, że jedzie się trasa A4. Dane www.googlemaps.pl

68 | S t r o n a

w powiecie jaworskim udział ludności, która korzysta z sieci kanalizacyjnej wynosi 50,8%, a wodociągowej to 87,3% ogółu. Z kolei w mieście Bolkowie, przynależącym do powiatu jaworskiego, proporcja liczby ludności korzystającej z sieci jest niższa w przypadku sieci kanalizacyjnej tj. 76,5%, a wyższa w zakresie sieci wodociągowej tj. 97,3%. Przy ocenie końcowej należy wziąć pod uwagę także stopień zurbanizowania powiatu jaworskiego, strukturę jego zabudowy. Ogólna sytuacja związana ze stopniem skanalizowania i zwodociągowania Jawora wypada bardzo korzystnie. Tabela 14Charakterystyka sieci wodociągowej i kanalizacyjnej na terenie Jawora [stan na rok 2013] sieć wodociągowa

sieć kanalizacyjna

długość czynnej sieci rozdzielczej [km]

Udział procentowy ludności korzystającej z sieci [%]

długość czynnej sieci rozdzielczej [km]

Udział procentowy ludności korzystającej z sieci [%]

Jawor

45,3

98,9

50,5

93,5

Powiat jaworski

271,8

50,7

322

87,8

Miasto Bolków

21,3

76,5

28,9

97,3

Jednostka

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

Do sieci wodociągowej podłączone jest ogółem 1 661 budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. Z kolei do sieci kanalizacyjnych jest podłączonych łącznie 1334 budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania (zgodnie ze stanem na 2013 r., dane GUS). 1.8.2. Sieć gazowa Jawor dysponuje dobrze rozwiniętą gazociągową siecią rozdzielczą. Łączna długość sieci wynosi 56 453 m. W latach 2010–2013 nastąpił przyrost sieci gazowej o 3,6% w stosunku do roku 2010. Liczba osób, która korzysta z sieci gazowej w Jaworze to 22 692 osób, co stanowi 94,8% ogółu mieszkańców. Miasto posiada większy udział osób korzystających z sieci gazowej niż na terenie powiatu jaworskiego (56,5%), czy w porównaniu do miasta Bolków (93,1%).Do rozdzielczej, czynnej sieci gazociągowej podłączonych jest ogółem 1 374 budynków mieszkalnych i niemieszkalnych. Liczba gospodarstw domowych, które ogrzewają mieszkania gazem wynosi 1992, co w porównaniu z rokiem 2010 oznacza wzrost o 163 gospodarstwa. Poniższa tabela przedstawia ogólną charakterystykę sieci gazowej na terenie miasta Jawor, powiatu jaworskiego oraz miasta Bolków. Tabela 15Charakterystyka sieci gazowej na terenie miasta Jawor, powiatu jaworskiego, miasta Bolków Sieć gazowa Jednostka Miasto Jawor

Długość czynnej sieci [m]

korzystający z instalacji w % ogółu ludności

56 453

94,4

Przyrost długości czynnej sieci gazowej w latach 2010- 2013 [%] 8,9

69 | S t r o n a

Powiat Jaworski

174 219

56,5

2

Miasto Bolków

17 962

93,1

4,2

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

1.8.3. Gospodarka odpadami Po wprowadzeniu 1 lipca 2013 r. zmian w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach obowiązek gospodarowania odpadami komunalnymi należy do gmin. Gminy mają obowiązek zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. Wiąże się to z dodatkowym obciążeniem administracyjno- prawnym i finansowym gmin, związanym z wdrożeniem i funkcjonowaniem nowego systemu gospodarowania odpadami. Według stanu na rok 2013 na terenie Jawora zostały wytworzone w ciągu roku 7,6 tysięcy ton odpadów, z czego 78,7% pochodziło z gospodarstw domowych. Dane statystyczne dotyczące ogólnej charakterystyki gospodarki odpadami na terenie miasta prezentuje poniższa tabela. W porównaniu lat 2010 i 2013 wszystkie parametry z poniższej tabeli zmalały w tym liczba odpadów o 39,2%, liczba odpadów z gospodarstw domowych o 41,8%. Tabela 16Charakterystyka gospodarki odpadami na Miasta Jawor [stan na rok 2013] Wyszczególnienie

Liczba

Przyrost w latach 2010 i 2013 [%]

odpady ogółem [t]

7 646,1

-39,2

odpady z gospodarstw domowych [t]

6 014,5

-41,8

budynki mieszkalne objęte zbieraniem odpadów z gospodarstw domowych [szt.]

1 736

-40,8

odpady z gospodarstw domowych przypadające na 1 mieszkańca [kg]

250,1

-2,8

3,0

-25,0

jednostki odbierające odpady w badanym roku wg obszaru działalności [szt.]

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami przypisuje Jawor do Regionu środkowosudeckiego, dla którego Regionalną Instalacją Przetwarzania Odpadów Komunalnych jest Spółka „SANIKOM” w Lubawce. Obecnie składowisko na terenie Jawora pełni funkcję rezerwową. Jawor posiada oczyszczalnię ścieków oraz automatyczną nowoczesną stację uzdatniania wody. Na terenie składowiska odpadów komunalnych działa punkt selektywnej zbiórki odpadów komunalnych i punkt przeładunkowy. Wprowadzono selektywny odbiór odpadów tzw. u źródła w gospodarstwach domowych, który polega segregacji odpadów: papieru/tektury, szkła, opakowań suchych oraz pozostałych odpadów zmieszanych. Jawor wdrożył system selekcji m.in. poprzez opracowanie regulaminu

70 | S t r o n a

regulującego kwestię odpadów w budynkach mieszkalnych (wielorodzinnych i jednorodzinnych), firmach, instytucjach, wyposażenie wszystkich nieruchomości zamieszkałych i niezamieszkałych w pojemniki na odpady zmieszane, zorganizowanie odbioru baterii i akumulatorów małogabarytowych, dostarczyła do 10 aptek pojemniki na przeterminowane i niepotrzebne leki; co kwartał organizuje akcyjną zbiórkę odpadów wielkogabarytowych oraz ZSEE. 1.8.4. Mieszkalnictwo Na zasoby mieszkaniowe miasta składa się łącznie 8 776 mieszkań, w tym komunalnych: 1750, socjalnych: 7 (dane GUS z 2013 r.). Średnia powierzchnia użytkowa mieszkania wynosi 63,5 m2. Analogiczny wskaźnik dla powiatu jaworskiego wynosi 73,4 m2, województwa dolnośląskiego 72 m2, dla Polski 73,1 m2. Na przestrzeni lat 2010 i 2013 liczba mieszkań na terenie Jawora nieznacznie wzrosła o 0,8%. Standardy średniej powierzchni użytkowej mieszkania są niższe niż dla powiatu jaworskiego, województwa dolnośląskiego i Polski. Tabela 17Liczba mieszkań oraz ich średnia powierzchnia na terenie Jawora, powiatu jaworskiego, województwa dolnośląskiego, Polski [stan na rok 2013] Jednostka

Liczba mieszkań [szt.]

Średnia powierzchnia [m2]

Przyrost liczby mieszkań w latach 2010 i 2013 [%]

8 776

63,5

0,8

17 690

73,4

1,2

1 110 600

72

3,5

13 852 896

73,1

2,8

Jawor Powiat jaworski Województwo dolnośląskie Polska

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

O standardzie i komforcie życia decyduje m.in. podłączenie mieszkania do mediów (gaz, wodociągi) czy też wyposażenie w łazienkę, posiadanie centralnego ogrzewania. Poniżej przedstawione zostały dane statystyczne prezentujące warunki mieszkania na terenie miasta. Budynki mieszkalne w Jaworze są wyposażone w: –

ustęp spłukiwany – 97% ogółu mieszkań;



łazienkę – 95,4% ogółu mieszkań;



centralne ogrzewanie – 78,8% ogółu mieszkań.

1.9. Analiza wskaźnikowa– infrastruktura techniczna W ramach sfery technicznej przeanalizowano następującą grupę wskaźników: –

korzystający z wodociągu jako % ogółu mieszkańców;



korzystający z kanalizacji jako % ogółu mieszkańców;



korzystający z gazu sieciowego jako % ogółu mieszkańców; 71 | S t r o n a



przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na 1 osobę.

Najlepiej sytuacja społeczna przedstawia się w mieście Jawor oraz Bolków, a najgorzej w Bolkowie na terenach wiejskich, w gminie Mściwojów, gminie Wądroże Wielkie.

72 | S t r o n a

Tabela 18 Analiza wskaźnikowa gmin wchodzących w skład powiatu jaworskiego [stan na 2013 r.] Korzystający z wodociągu jako% ogółu mieszkańców

Korzystający z kanalizacji jako% ogółu mieszkańców

liczba

ranking

liczba

ranking

liczba

ranking

liczba

ranking

Ogólne miejsce w rankingu z wszystkich kategorii

Miasto Jawor

98,9

1

93,5

1

94,8

1

63,5

7

1

Gmina Bolków - miasto

97,3

2

76,5

2

93,1

2

64,7

6

2

Gmina Bolków – obszar wiejski

42,6

7

7,3

7

1,0

5

85,7

4

6

Gmina Męcinka

74,1

6

49,5

6

11,9

4

95,4

1

4

Gmina Mściwojów

93,1

3

64,6

3

0

7

76,2

5

5

Gmina Paszowice

80,9

5

61,6

4

28,3

3

95,1

2

3

Gmina Wądroże Wielkie

83,9

4

51,9

5

0,1

6

88,7

3

5

Wyszczególnienie

Korzystający z gazu sieciowego jako% ogółu mieszkańców

Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na 1 osobę

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

.

73 | S t r o n a

2. Sfera społeczna 2.1. Struktura demograficzna Jawor zamieszkuje 24 044 osób, co stanowi 46,2% ludności powiatu jaworskiego, 0,8% województwa dolnośląskiego oraz 0,06% ludności Polski (stan na rok 2013). Gęstość zaludnienia w Jaworze wynosi 1273 os./km2. W poniższej tabeli zostały przedstawione podstawowe dane dotyczące demografii w Jaworze oraz z otoczenia: dla powiatu jaworskiego, województwa dolnośląskiego, Polski. Tabela 19Liczba ludności Jawora na tle powiatu jaworskiego, województwa dolnośląskiego i Polski [stan na rok 2013] Liczba ludności [os.]

udział ludności [%]

Gęstość zaludnienia [os/km2]

Miasto Jawor

24 044

-

1273

Powiat jaworski

52 070

46,2

90

2 909 997

0,8

146

38 495 659

0,06

123

Wyszczególnienie

Województwo dolnośląskie Polska

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

Na tle poszczególnych gmin należących do powiatu jaworskiego, miasto Jawor należy do najbardziej zaludnionych obszarów pod względem gęstości zaludnienia i liczby ludności. Tabela 20Liczba ludności i gęstość zaludnienia w gminach należących do powiatu jaworskiego [stan na rok 2013] Liczba ludności [os.]

Gęstość zaludnienia [os/m2]

24 044

1272

Miasto Bolków

5 314

692

Gmina Bolków (tereny wiejskie)

5 558

38

Gmina Męcinka

4 968

34

Gmina Mściwojów

4 181

58

Gmina Paszowice

4 015

40

Gmina Wądroże Wielkie

4 097

46

Gmina Miasto Jawor

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

W latach 2010– 2013 liczba ludności zmalała na terenie Jawora. W wartości bezwzględnej przyrost mieszkańców wynosi -449 osób, co stanowi spadek o 1,84% ogólnej liczby ludności. Wskaźnik feminizacji, czyli liczba kobiet na 100 mężczyzn, w 2013 roku wyniósł 108.

74 | S t r o n a

Wykres 1Liczba ludności w podziale na płeć w Jaworze w latach 2010–2013

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

W poszczególnych grupach wiekowych od 0 do 39 roku życia zauważalna jest przewaga liczebna mężczyzn. Z kolei wśród osób od 40 roku życia przeważają kobiety. Największa dysproporcja kobiet w stosunku do liczby mężczyzn widoczna jest w grupie 70 lat i więcej, która wynosi łącznie ~1400 osób. Odwrotna dysproporcja – mężczyzn do kobiet widoczna jest w wieku 15-24 lata, która wynosi ~100 osób. Największy udział w strukturze wiekowej ludności w Jaworze mają osoby w przedziale wiekowym 25-34 lat oraz 50-64. Niniejsze dane zostały przedstawione na wykresie z podziałem na kobiety i mężczyzn.

75 | S t r o n a

Wykres 2Struktura wiekowa mieszkańców miasta Jawor w podziale na płeć [stan na rok 2013]

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

76 | S t r o n a

Wykres 3 Zmiany w strukturze wieku mieszkańców między 2009 a 2013 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

Analiza struktury wiekowej ludności Jawora jest wstępem do opracowania struktury grup ekonomicznych z podziałem na osoby w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym. Od 2010 r. utrzymuje się odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym (czyli do 17 roku życia) na poziomie około 16% ogółu społeczeństwa (dla porównania: 2010 r.: 16,4%, 2013 r.: 16,7%). Udział osób w wieku produkcyjnym w mieście w 2013 r. wynosił: 66%, a w 2010 r.: 68,2% ogółu. Analizując lata 2010- 2013, notuje się wzrost udziału mieszkańców w wieku poprodukcyjnym o 2,9 punktu procentowego. W 2010 r. wynosił on: 15,4%, a w 2013 r.: 18,3%. Porównując wartość udziału osób w wieku przedprodukcyjnym do poprodukcyjnego w 2013 r., należy zwrócić uwagę, że jest więcej osób w wieku poprodukcyjnym o 1,6 punktu procentowego. Wskaźnik ludności w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym w latach 2010- 2013 wzrósł z poziomu 93,6 punktu do 116,4. Jest to zjawisko

77 | S t r o n a

negatywne, świadczące o starzejącym się społeczeństwie Jawora. Z kolei na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 51,5 osób w wieku nieprodukcyjnym. W piramidzie wiekowej miasta zatem przeważa obecnie liczba osób w wieku poprodukcyjnym (powyżej 64 roku życia) nad osobami młodymi (do 17 roku życia).Udział ludności według ekonomicznych grup wieku przedstawia się następująco: Tabela 21Udział ludności Jawora według ekonomicznych grup wieku Grupy ekonomiczne wieku

2010

2011

2012

2013

Przyrost w latach 2010 – 2013 [%]

w wieku przedprodukcyjnym

16,4

16,2

15,9

15,7

-0,7

w wieku produkcyjnym

68,2

67,5

66,9

66,0

-2,2

w wieku poprodukcyjnym

15,4

16,2

17,2

18,3

2,9

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

Należy zwrócić uwagę, że tylko grupy w wieku poprodukcyjnym odnotowały wzrost o 2,9 punktu procentowego, a pozostałe zmalały: o 2,2 w wieku produkcyjnym i 0,7 w wieku przedprodukcyjnym. Wykres 4Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku w Jaworze w latach 2010–2013

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

Liczba urodzeń w Jaworze w latach 2010-2013 spadła o 36 punktów. W 2010 r. urodziło się 226 niemowląt, a w 2013 r. 190. Z kolei liczba zgonów rośnie. W latach 2010- 2013 nastąpił wzrost o 22 przypadki tj. w 2010 r.: 214 osób, w 2013: 236 osób. Przyrost naturalny dla miasta od 2011 r. utrzymuje się na ujemnym poziomie. Jego wartość w 2013 r. w porównaniu do 2010 r. spadła o 58 punktów. W 2010 r. przyrost naturalny wyniósł 12,a w 2013

78 | S t r o n a

r. -46. W 2013 roku współczynnik przyrostu naturalnego na 1000 osób wynosił -1,9, co stanowiło spadek wskaźnika w stosunku do roku 2010 o 2,4. Tabela 22Urodzenia, zgony i przyrost naturalny w Jaworze w latach 2010–2013 2010

2011

2012

2013

Przyrost w latach 2010 - 2013

Urodzenia żywe

226

208

208

190

-36

Zgony

214

211

252

236

22

Przyrost naturalny

12

-3

-44

-46

-58

Współczynnik przyrostu naturalnego (na 1000 os.)

0,5

-0,1

-1,8

-1,9

-2,4

Wskaźniki

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

Współczynnik przyrostu naturalnego w Jaworze (-1,9) jest niższy niż jego wartość dla powiatu jaworskiego (-2,8), ale wyższy niż dla województwa dolnośląskiego (-1,6) i Polski (-0,5). Z punktu widzenia dalszego rozwoju miasta duże znaczenie ma saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych. Przyrost napływu ludności do Jawora w latach 2010-2013, wyrażony poprzez zameldowania na pobyt stały, jest dodatni na poziomie 75 punktów. Liczba wymeldowań jest jednak wyższa niż liczba zameldowań w mieście. Z tego większość to są wymeldowania na wieś, a nie do innych miast. Od 2011 r. nastąpił także wzrost wymeldowań za granicę. W 2013 roku w Jaworze zameldowało się 235 osób, a wymeldowało 319 osób. Saldo migracji jest ujemne, co oznacza, że więcej osób wymeldowuje się z miasta niż się w nim zameldowuje. W 2013 r. wynosiło -84 punkty. Tabela 23Saldo migracji na pobyt stały w Jaworze w latach 2010–2013 Wskaźniki

2010

2011

2012

2013

Przyrost w latach 2010-2013

Zameldowania ogółem

160

178

148

235

75

Zameldowania z miast

62

65

43

94

32

Zameldowania ze wsi

94

109

92

136

42

4

4

13

5

1

Wymeldowania ogółem

264

321

308

319

55

Wymeldowania do miast

127

140

117

114

-13

Wymeldowania na wieś

133

158

170

166

33

4

23

21

39

35

-104

-143

-160

-84

20

Zameldowania z zagranicy

Wymeldowania za granicę Saldo migracji

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

Saldo migracji w Jaworze utrzymuje się na poziomie ujemnym. W porównaniu lat 2010 i 2013 r. saldo migracji zmalało w mieście. Z kolei w powiecie jaworskim wystąpiła tendencja rosnąca dla salda migracji zewnętrznych, podobnie jak w Polsce. W województwie dolnośląskim jednak, porównując lata 79 | S t r o n a

2010 i 2013 r. odnotowano gwałtowny przyrost zameldowań na pobyt stały, co przejawia się w dodatnim wyniku salda migracji na poziomie 2016 punktów. Tabela 24 Saldo migracji w Jaworze, powiecie jaworskim, województwie dolnośląskim, w Polsce w latach 20010–2013 Jednostka

2010

2011

2012

2013

Przyrost salda migracji w latach 2010-2013 [%]

Jawor

-104

-143

-160

-84

20

-30

-148

-169

-133

-103

Województwo dolnośląskie

-1316

-2082

-795

2016

3332

Polska

-2114

-4334

-6617

-19904

-17790

Powiat jaworski

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

Kwestia liczby ludności na terenie Jawora jest ważnym zagadnieniem także jeśli chodzi o prognozowanie stanu w kolejnych latach, tj. 2015–2035, szacowane przez Główny Urząd Statystyczny. Takie dane szacunkowe jedynie są podawane dla powiatu jaworskiego, dla którego udział liczby ludności Jawora oscyluje wokół 40%. Według GUS liczba ludności miasta Jawor będzie spadać. Prognozę liczby ludności przedstawia poniższa tabela. Tabela 25Prognoza liczby ludności dla powiatu jaworskiego w latach 2015- 2035 Rok

Liczba ludności [os.]

2015

49616

2020

48030

2030

44055

2035

41648

Przyrost liczby ludności w latach 2015-2035

-7968

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

2.2. Edukacja Miasto Jawor jest organem prowadzącym dla łącznie 9 placówek edukacyjnych. Na terenie miasta jest placówka pełniąca rolę opieki żłobkowej pod nazwą Niepubliczny Żłobek - Tęczowy Zakątek oraz Przedszkole Niepubliczne „Prymusek”. . Łączna liczba uczniów w 2014 r. (stan na 1.09.2014 r.) wynosił: 2 577 uczniów, a łączna liczba etatów kadry nauczycielskiej to: 237,46. W poniższej tabeli został przedstawiony wykaz szkół i przedszkoli (stan na 2014 r.).

80 | S t r o n a

Tabela 26Wykaz placówek, których organem prowadzącym jest Gmina Jawor [stan na 2014 r.] Adres placówki

Liczba uczniów [os.]

Liczba etatów nauczycieli [etat]

Szkoła Podstawowa Nr 1

ul. Limanowskiego 10, Jawor

425

38,3

2.

Szkoła Podstawowa Nr 4

ul. Starojaworska 82, Jawor

75

12,7

3.

Szkoła Podstawowa Nr 5

ul. Armii Krajowej 9, Jawor

731

61,2

4.

Gimnazjum Nr 1

ul. Moniuszki 4, Jawor

252

32,5

5.

Gimnazjum Nr 2

pl. Bankowy 1, Jawor

392

41,4

6.

Przedszkole Publiczne Nr 2

ul. Piłsudskiego 14, Jawor

150

10,8

7.

Przedszkole Publiczne Nr 4

ul. Chopina 10, Jawor

215

19,1

8.

Przedszkole Publiczne Nr 8

ul. Moniuszki 8, Jawor

212

16,4

Razem:

2 452

232,4

L.p.

Nazwa placówki

1.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Zasoby informacyjne Urzędu Miejskiego w Jaworze, Urząd Miejski Jawora.

Liczba uczniów w Jaworze przyjęła w większości placówek tendencję malejącą poza Gimnazjum nr 2. Bardzo niewiele jest dzieci niepełnosprawnych (z dysfunkcją fizyczną lub umysłową), które uczą się w szkołach publicznych. Udział liczby uczniów z terenów wiejskich w większości szkół się zmniejsza poza Gimnazjum nr 2 w Jaworze. Największy spadek liczby uczniów odnotowało Gimnazjum nr 1 w Jaworze o ok. 48%. Tabela 27Liczba uczniów w szkołach według płci, miejsca zamieszkania, występującej niepełnosprawności Szkoła Podstawowa nr 1 im. K. Makuszyńskiego w Jaworze 2010

2011

2012

2013

Przyrost w latach 2010 i 2013 [%]

Liczba kobiet [os.]

218

221

215

205

-5,9%

Liczba mężczyzn [os.]

215

217

222

209

-2,7%

Uczniowie z dysfunkcją ruchową [os.]

0

0

0

0

-

Uczniowie z upośledzeniem umysłowym [os.]

1

0

0

0

-100%

19

19

23

26

36,8%

Uczniowie z obszarów wiejskich [os.]

Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Henryka Sienkiewicza w Jaworze

81 | S t r o n a

Liczba kobiet [os.]

49

42

39

40

-18,4%

Liczba mężczyzn [os.]

48

45

46

44

-8,3%

Uczniowie z dysfunkcją ruchową [os.]

0

0

0

0

-

Uczniowie z upośledzeniem umysłowym [os.]

0

0

0

0

-

32

16

12

17

-46,8%

Uczniowie z obszarów wiejskich [os.]

Szkoła Podstawowa nr 5 im. Janusza Korczaka w Jaworze Liczba kobiet [os.]

350

348

349

345

-1,4%

Liczba mężczyzn [os.]

329

328

325

328

-0,3%

Uczniowie z dysfunkcją ruchową [os.]

0

0

0

0

-

Uczniowie z upośledzeniem umysłowym [os.]

0

0

0

0

-

80

92

91

96

20%

Liczba kobiet [os.]

179

175

161

170

-5%

Liczba mężczyzn [os.]

252

224

216

143

-43,2%

39

29

25

26

-33,3%

Uczniowie z upośledzeniem umysłowym [os.]

0

0

0

0

-

Uczniowie z obszarów wiejskich [os.]

1

1

1

1

0

Liczba kobiet [os.]

184

166

158

192

4,3%

Liczba mężczyzn [os.]

186

162

157

180

-3,2%

64

63

66

90

40,6%

Uczniowie z upośledzeniem umysłowym [os.]

0

0

0

0

-

Uczniowie z obszarów wiejskich [os.]

0

0

0

0

-

Uczniowie z obszarów wiejskich [os.] Gimnazjum nr 1 w Jaworze

Uczniowie z dysfunkcją ruchową [os.]

Gimnazjum nr 2 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego

Uczniowie z dysfunkcją ruchową [os.]

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Badania kwestionariuszowego placówek edukacyjnych Gminy Jawor.

Liczba etatów w szkołach publicznych w Jaworze w latach 2010- 2013 uległa zmniejszeniu. Najmniej etatów jest dla nauczycieli stażystów, a najwięcej dla nauczycieli dyplomowanych. Poniższe zestawienie przedstawiania liczbę zatrudnionej kadry pedagogicznej w poszczególnych szkołach publicznych. Tabela 28 Liczba nauczycieli w Jaworze według podziału na staż w latach 2010-2013 Szkoła Podstawowa nr 1 im. K. Makuszyńskiego w Jaworze 2010

2011

2012

2013

Przyrost w latach 2010 i 2013 [%]

Nauczyciel stażysta

1

1

0

0

-100%

Nauczyciel kontraktowy

6

3

2

3

-50%

Nauczyciel mianowany

9

10

10

10

11,1

21

21

21

22

4,8

Nauczyciel dyplomowany

82 | S t r o n a

Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Henryka Sienkiewicza w Jaworze Nauczyciel stażysta

0

0

1

0

0

Nauczyciel kontraktowy

2

2

2

2

0

Nauczyciel mianowany

8

8

7

8

0

Nauczyciel dyplomowany

3

3

3

3

0

Szkoła Podstawowa nr 5 im. Janusza Korczaka w Jaworze Nauczyciel stażysta

0,82

1,1

0

0

-100

Nauczyciel kontraktowy

3,3

2,7

3,3

1,8

-46,1

Nauczyciel mianowany

11,9

8,8

8,9

7,4

-38,3

Nauczyciel dyplomowany

36,4

36,9

37,9

10,6

-70,8

Nauczyciel stażysta

0

0

0

0

-

Nauczyciel kontraktowy

2

2

1

0

-100

Nauczyciel mianowany

8

7

8

7

-12,5

22

23

23

25

13,6

Gimnazjum nr 1 w Jaworze

Nauczyciel dyplomowany

Gimnazjum nr 2 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego Nauczyciel stażysta

0,2

0,0

0,6

0,6

159,1

Nauczyciel kontraktowy

5,3

5,3

3,5

1,5

-71,9

Nauczyciel mianowany

11,9

9,6

10,6

12,4

3,9

Nauczyciel dyplomowany

21,0

21,1

18,3

18,2

-13,3

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Badania kwestionariuszowego placówek edukacyjnych Gminy Jawor.

2.3. Sport Na terenie Jawora istnieje rozbudowana baza sportowa, która sprzyja aktywności sportowej. Do najbardziej popularnych wśród mieszkańców i turystów należy zaliczyć: Kryty Basen „Słowianka”i Ośrodek Wypoczynkowy „Jawornik”. Wśród obiektów sportowych w mieście można wyróżnić: –

obiekty będące w zarządzie Ośrodka Sportu i Rekreacji w Jaworze tj.: Ośrodek Wypoczynkowy „Jawornik” w skład, którego wchodzą: 3 boiska do plażowej piłki siatkowej o nawierzchni piaszczystej, zespół boisk o nawierzchni sztucznej: 2 boiska do piłki koszykowej, kort do

tenisa ziemnego, skate park, plenerowa ściana

wspinaczkowa, kąpielisko naturalne, wypożyczalnia sprzętu pływającego, mini golf w plenerze, Zespół boisk wielofunkcyjnych „ORLIK” z zapleczem socjalnym, sztucznym oświetleniem w skład którego wchodzą: boisko do piłki nożnej o nawierzchni trawiastej, zespół boisk o nawierzchni sztucznej: boisko do piłki siatkowej, boisko do piłki koszykowej, 83 | S t r o n a

Stadion Miejski z pełnym zapleczem socjalnym i sztucznym oświetleniem: płyta główna do piłki nożnej o nawierzchni trawiastej (70 x 102 m) z widownią na 650 miejsc, płyta boczna do piłki nożnej o nawierzchni trawiastej (52 x 94 m), siłownia w plenerze – 10 stanowisk, Stadion Miejski „Przyrzecze” (bez zaplecza socjalnego): płyta główna do piłki nożnej o nawierzchni trawiastej (67 x 93 m), bieżnia okólna o długości 400 m o nawierzchni szutrowej, skocznia do skoku w dal, boisko o nawierzchni naturalnej do piłki ręcznej, boisko o nawierzchni naturalnej do piłki koszykowej, boisko o nawierzchni naturalnej do piłki siatkowej, Kryta Pływalnia „Słowianka”, który posiada m.in.: zjeżdżalnię o długości 36 m z basenem rekreacyjnym o głębokości 0,6 m, niecka główna (12,5 x 25 m o głębokości 1,2 do 1,9 m z wypłyceniem 1 toru do nauki pływania), przyrządy do masażu ciała: np. kurtyna wodna, masaż karku), jaquzzi, sauna sucha i na podczerwień, siłownia na 15 stanowisk, gabinet masażu ciała i rehabilitacji, Basen letni (obecnie nieczynny, planowana modernizacja): niecka główna o głębokości od 1,2 do 1,5 m (20 x 50 m) z wieżami do skoku, niecka rekreacyjna o głębokości 0,6 do 1,2 m (25 x 50 m), niecka dla dzieci o głębokości do 0,4 m (35,4 x 12 m), –

obiekt w zarządzie Jaworskiego

Ośrodka Kultury - Klub Osiedlowy „Mrowisko”, boisko

osiedlowe ogólnodostępne; –

obiekty Gimnazjum nr 1 w Jaworze: sala gimnastyczna (24 x 12 m);



obiekty będące w zarządzie Gimnazjum nr 2 im. J. Piłsudskiego: hala sportowa o nawierzchni pakietowej (18 x 38 m) z zapleczem socjalnym, obiekty w plenerze boiska ogólnodostępne: boisko do piłki ręcznej, boisko do piłki koszykowej,



obiekty będące w zarządzie: Szkoły Podstawowej nr 4 im. H. Sienkiewicza: sala gimnastyczna o nawierzchni parkietowej (20 x 17,4 m): boisko do piłki siatkowej, boisko do piłki koszykowej, boisko do badmintona, zajęcia aerobiku;



obiekty na zewnątrz: Zespół boisk o nawierzchni asfaltowej (32,1 x 63 m);



obiekty będące pod zarządem Szkoły Podstawowej nr 5 w Jaworze: obiekt lekkoatletyczny, w skład którego wchodzi: bieżnia lekkoatletyczna z 4-torową okólną o obwodzie 200 m z nawierzchnią syntetyczną o szerokości toru 1,22 m; bieżnia do sprintu 6-torową o długości 100 m (120 m ze startem i wybiegiem) z nawierzchnią syntetyczną, o szerokości toru 1,22 m; skocznia w dal o wymiarach 2,75 x 10 m z rozbiegiem o rozmiarach dł. 40 m z nawierzchnią syntetyczną;



obiekty będące w zarządzie: Szkoły Podstawowej nr 5 im. Janusza Korczaka: 84 | S t r o n a

sala gimnastyczna (21 x 18 m) z zapleczem socjalnym, sala gimnastyczna (30 x 21 m) z zapleczem socjalnym, sala gimnastyczna (18 x 9 m), –

obiekty w zarządzie I Zespołu Szkół Ogólnokształcących im. Ks. Bolka I w Jaworze: sala sportowa (24 x 12 m), boisko do siatkówki, boisko do koszykówki, boiska zewnętrzne: boisko do piłki ręcznej, do koszykówki, do siatkówki, kort tenisowy,



obiekty w zarządzie: Powiatowego Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Jaworze: hala sportowa, ul. Wiejska 5: z pełnym zapleczem socjalnym, sala gimnastyczna (22,5 x 19 m), boiska plenerowe ogólnodostępne, boisko Orlik z zapleczem socjalnym i oświetleniem, sala gimnastyczna (10 x 20 m),



Specjalistyczny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Jaworze: boiska wielofunkcyjne do gier zespołowych;



Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko-Własnościowa w Jaworze, ul. Moniuszki 5 kort asfaltowy do tenisa ziemnego przy ul. Moniuszki, boisko o nawierzchni naturalno-szutrowej,



Zespół Szkół w Jaworze, ul. Rapackiego 1: boisko użytkowane do zajęć szkolnych



Przedsiębiorstwo Transportu i Maszyn Drogowych S.A.: kort plenerowy asfaltowy do tenisa ziemnego, ogólnodostępny.

Na terenie Jawora funkcjonuje 14 klubów sportowych z łącznie 19 sekcjami, o łącznej liczbie członków 592 osoby (dane GUS za 2012 r.). Zdecydowanie więcej jest członków klubów wśród mężczyzn niż kobiet. Dane dotyczące liczby osób ćwiczących w ramach sekcji sportowych na terenie miasta przedstawia poniższa tabela: Tabela 29Liczba osób zewidencjonowanych w rejestrach sekcji sportowych na terenie Jawora Liczba osób ćwiczących w sekcjach sportowych Ogółem w tym mężczyźni

Liczba [szt.] Udział procentowy [%]

2010 [os.]

2012 [os.]

Przyrost w latach 2010 i 2012 [%]

685

642

-6,3%

428

444

3,7%

62,5%

69,1%

-

85 | S t r o n a

w tym kobiety

Liczba [szt.] Udział procentowy [%]

257

198

-22,9%

37%

30,9%

-

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

Wśród funkcjonujących klubów sportowych w Jaworze wyróżnia się28: –

Jaworskie Towarzystwo Sportowe Oldboys Dziubek (piłka nożna);



Jaworski Klub Brydża Sportowego;



MRKS „Kuźnia: Jawor (piłka nożna);



MKS „Victoria” Jawor m.in. skoki na trampolinie;



KS „Olimpia” Jawor – sekcja piłki siatkowej dziewcząt we współpracy z Zespołem Szkół Ogólnokształcących nr 2 w Jaworze;



UKS „Olimpia –Dwójka” (siatkówka);



Ognisko TKKF Piast Jawor „Siłownia” (kulturystyka);



Klub Sportów Wodnych "Farwater" – sekcja sportów wodnych: żeglarstwo, narty wodne, wakeboarding, parasailing, skimboarding, wakeskate, kitesurfing oraz windsurfing, narciarstwo i snowboarding;



Uczniowski Klub Sportowy 5 SALTO;



Jaworski Klub Sportowy "Spartakus" – sekcja piłki siatkowej dla chłopców;



MKS Kormed Tytan;



UKS „Javoria”;



UKS „Sprint”;



Jaworskie Towarzystwo Tenisowe.

Jednym z głównych organizatorów imprez sportowych w Jaworze Ośrodek Sportu i Rekreacji w Jaworze. Poniżej przedstawiony został wykaz imprez cyklicznych, które odbywają się na terenie miasta. Tabela 30Wykaz imprez cyklicznych organizowanych przez Ośrodek Sportu i Rekreacji w Jaworze Lp.

Nazwa imprezy

1.

Ferie na sportowo

2.

Cykl turniejów piłki siatkowej – 6 turniejów

3.

Turniej piłki siatkowej – gimnazja

4.

Turniej koszykówki – gimnazja

5.

Festyn rekreacyjny – szlachetne zdrowie

6.

Dzień dziecka

7.

Cykl zawodów strzeleckich z kbks – 4 imprez

28

Wykaz klubów sportowych dostępny jest na stronie: http://www.jawor.pl/ w zakładce sport.

86 | S t r o n a

8.

Turniej plażowej piłki siatkowej – gimnazja

9.

Turniej piłki nożnej – gimnazja

10.

Cykl turniejów koszykówki streetball – 3 turniejów (otwarty)

11.

Turniej plażowej piłki siatkowej – cykl turniejów (zawody otwarte) – 6 turniejów

12.

Turniej piłki nożnej żaków „Memoriał imienia Mieczysława Bieniusiewicza”

13.

Międzynarodowe grand prix polski modeli pływających klasy FSR– V”

14.

Gimnazjada – zawody lekkoatletyczne

15.

Dzień sportu Dni Jawora

16.

Akcja „lato w mieście”

17.

Gimnazjada – zawody lekkoatletyczne

18.

Turniej piłki siatkowej – dla młodzieży

19.

Turniej koszykówki – dla młodzieży

20.

Zawody pływackie „Mikołaj 2015”

Źródło: Zasoby informacyjne Urzędu Miejskiego w Jaworze, Urząd Miejski Jawora.

2.4. Kultura Jaworski

Ośrodek

Kultury

jest

samorządową

instytucją

kultury,

prowadzącą

działalność

w zakresie upowszechniania kultury. W jego skład wchodzą następujące działy: −

Teatr Miejski,



Klub „Art – Kadia”,



Klub „Mrowisko”,



Europejskie Centrum Młodzieży Euroregionu Nysa,



Gminne Centrum Informacji Turystycznej.

JOK prowadzi działalność edukacyjną w zakresie kultury, adresowaną do dzieci, młodzieży oraz dorosłych. Działają tu następujące sekcje edukacyjno – kulturalne −

zajęcia wokalne dla dzieci i młodzieży,



zajęcia śpiewu dla dorosłych – Chór „Albertówka”,



zajęcia sztuk cyrkowych dla dzieci i młodzieży,



zespół wokalno – instrumentalny,



zajęcia teatralne dla dzieci dla dzieci i młodzieży,



zajęcia szachowe dla dzieci, młodzieży i dorosłych,



klub Kinomaniaka.

Jaworski Ośrodek Kultury organizuje m. in.: −

imprezy plenerowe: Dni Jawora oraz Święto Chleba i Piernika (razem z Gminą Jawor);

87 | S t r o n a



Konkurs „Jaworskie Impresje Teatralne” o zasięgu powiatowym; prezentacja amatorskich teatrów ze szkół i przedszkoli;



„Teatroman” – prezentacja dorobku artystycznego młodego pokolenia aktorów;



cykle koncertów edukacyjnych z zakresu muzyki klasycznej dla przedszkoli, szkół podstawowych, gimnazjalnych i średnich (we współpracy z Lubuskim Biurem Koncertowym);



Konkurs „Jaworskie Gody – Przegląd kolęd, pastorałek i widowisk jasełkowych” o zasięgu powiatowym;



Konkurs Recytatorski „Pegazik”, który ma kilka etapów selekcji m.in. szkolny, miejski, powiatowy z finałem w Centrum Edukacji Kulturalnej w Kłodzku;



Ogólnopolski Konkurs Recytatorski (etap powiatowy), skierowany do młodzieży i dorosłych;



Festiwal Piosenki i Tańca „Słoneczny Uśmiech” z okazji Dnia Dziecka;



Jaworskie Biesiady Literackie, podczas których prezentuje się twórczość młodych literatów;



Konkursy plastyczne: „Anielskie Anioły”, „Serce z byle czego” oraz „Pisanka Kraszanka”;



cykl koncertów „Pokój światu – miłość ludziom” w jaworskich parafiach



inne m.in. spektakle teatralne, wigilia miejska, akademie okolicznościowe: Dzień Zwycięstwa, Rocznica wybuchu II wojny światowej, Dzień Niepodległości, Rocznica Konstytucji 3 maja. Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze rozpoczęła swoją działalność w 1947 roku, a dzisiaj jest

znaczącą instytucją kultury w mieście. Obecna siedziba biblioteki - plac Seniora 4 w Jaworze- znajduje się w samym centrum miasta i mieści w sobie Wypożyczalnię i Czytelnię dla Dorosłych, Oddział DziecięcoMłodzieżowy oraz Dział Muzyczny. Ponadto na Osiedlu Piastowskim w zachodniej części miasta przy ulicy Moniuszki 10 jest usytuowana Filia Nr 1 biblioteki. Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze działa w Dolnośląskim Zasobie Bibliotecznym tj. platformie informatycznej, dzięki której możliwe jest optymalne udostępnianie zbiorów zgromadzonych w bibliotekach publicznych różnego stopnia w

województwie dolnośląskim.

Biblioteczny system umożliwia czytelnikom jaworskim korzystanie ze zbiorów biblioteki dzięki wielu e-usługom . Biblioteka proponuje swoim czytelnikom zdalny dostęp do e-czytelni IBUK LIBRA. Tworzy również Jaworską Bibliotekę Cyfrową na Cyfrowym Dolnym ŚLĄSKU i prowadzi Biblioteczkę Regionalną. Biblioteka oferuje też dostęp do portalu informacyjnego Mega Matma uczy w bibliotece. Biblioteka współpracuje: –

z

wszystkimi przedszkolami

i szkołami stopnia podstawowego i ponadpodstawowego,

wspierając edukację pozaszkolną; –

Muzeum Regionalnym w Jaworze;



Stacją Sanitarno- Epidemiologiczną w Jaworze;

88 | S t r o n a



Dziennym Ośrodkiem Wsparcia przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej oraz Domem Pomocy Społecznej;



Organizacjami

i stowarzyszeniami (Uniwersytet Trzeciego Wieku, Stowarzyszenie Kobiet

Aktywnych „przed Siebie”, Związek Sybiraków , Związek Emerytów i Rencistów); Jaworska Biblioteka proponuje usługi dla osób niepełnosprawnych –

Książka na telefon – dostarczanie zbiorów bibliotecznych do domów dla osób niepełnosprawnych i obłożnie chorych;



Czytak Plus – udostępnia

urządzenie umożliwiające odtwarzanie książek w systemie audio

(swoich zasobach posiada 923 tytuły ); –

posiada stanowisko komputerowe przystosowane dla osób niepełnosprawnych (komputer, drukarka, program powiększający obraz i udźwiękawiający system, biurko przeznaczone dla osób niepełnosprawnych;



Biblioteka planuje uruchomienie Jaworskiego Klubu Głuchego Czytelnika we współpracy z Europejskim Centrum Obsługi Głuchych.

Biblioteka prowadzi wiele form działalności kulturalnej –

spotkania autorskie z twórcami, podróżnikami czy ciekawymi ludźmi ( Andrzej Stasiuk, Izabela Sowa, Roman Pankiewicz, Wiktor Walasik, Edward Lutczyn, Jan Stelczyk, Stefan Darda, Stanisława Jeske –Cybulska, Ryszard Zawada, Zbigniew Masternak w wielu innych);



działania edukacyjnie propagujące i rozwijające wiedzę o

Regonie we współpracy z Muzeum

Regionalnym w Jaworze- „Spacerkiem po Jaworze” , „Podróże małe i duże”; –

spotkania międzypokoleniowe – „Razem z mamą , razem z tatą” , „Senior w sieci”.



spotkania edukacyjne, okolicznościowe i tematycznie związane z programem nauczania szkolnego np. „Św. Marcin, żebrak, gęsi i rogale”, „Ale jaja”, „Co kombinuje Baba Jaga”, „Niekonwencjonalne lekcje o wartościach”, „Czytanie z bajaniem i pląsaniem”;



spotkania on- line ( we współpracy z Akademią Orange dla Bibliotek) – „Spotkania z pasjami”, „Link do przyszłości. Młodzi. Internet .Kariera”;



cykl spotkań dla seniorów, które propagują zdrowy styl życia;



2 Dyskusyjne Kluby Książki. W Jaworze działa także Muzeum Regionalne, którego celem nadrzędnym jest promowanie i

rozpowszechnianie wiedzy o dziedzictwie kulturowym regionu, a przede wszystkim miasta Jawor, w ramach m. in. zadań określonych w statucie instytucji. Muzeum oferuje także różne formy edukacyjne. Są to m.in. lekcje muzealne (w muzeum i w terenie), warsztaty , konkursy, spotkania z cyklu poznajemy region. Instytucja muzealna prowadzi także własną działalność badawczą, przygotowuje publikacje, prowadzi prace konserwatorskie muzealiów i zabytków w Jaworze. Ponadto organizuje imprezy 89 | S t r o n a

i współpracuje z innymi podmiotami (np. Urzędem Miejskim w Jaworze, Miejską Biblioteką Publiczną w Jaworze). W 2010 roku muzeum odwiedziło 3 184 osoby, a w 2014: 6671 osób. Przyrost zwiedzających wzrósł w 2014 r. o 109,5%. Główną przyczyną było otwarcie wystawy „Jaworskie pierniki” w 2014, w ramach której otworzono kawiarenkę oraz warsztat wytwarzania pierników z historycznych form. Do wystaw zorganizowanych bądź kontynuowanych, zmodernizowanych w latach 2010- 2014 należą: –

„Skarbiec Sudetów” (2010 r.) – kolekcje minerałów oraz unikatowe egzemplarze kamieni;



„Przekraczanie niemożliwego – Kościół Pokoju w Jaworze w X rocznicę wpisania na listę światowego dziedzictwa UNESCO" (2011 r.),



„Warczą karabiny i dzwonią pałasze” (2012 r.) – wystawa broni białej i palnej od średniowiecza do początków XX w.;



„Jaworskie pierniki” (2013) – wystawa stała, w ramach której zaprezentowano

formy

piernikarskie, sprzęt i akcesoria piekarnicze; uruchomiona została kawiarenka w jednej z sal, w kolejnej odbywają się warsztaty wypieku pierników z dawnych XVIII- i XIX- wiecznych form piernikarskich –

„Z dziejów jaworskiego więziennictwa” (2014) – stała ekspozycja w dawnych celach więziennych; obrazuje historię więziennictwa w Jaworze od początków XVIII w. do 1954 roku;



“Jaworskie losy dzieła Kopernika o obrotach sfer niebieskich” (2014)– wystawa w Zamku Piastowskim, zorganizowana z okazji 500-lecia odkrycia teorii heliocentrycznej.

Ponadto muzeum organizuje: –

konkursy skierowane do dzieci i młodzieży m.in. wiedzy o historii miasta, międzynarodowy konkurs plastyczny „Salon sztuki dziecięcej" (projekt we współpracy z miastem partnerskim Turnov); konkurs plastyczno – cukierniczy związany

z jaworskimi piernikami; konkurs

fotograficzny „Inny Jawor"; –

cykliczne imprezy: Noc Muzeów, Ferie w muzeum, Lato w mieście;



Koncerty Pokoju – impreza organizowana we współpracy z Parafią Ewangelicką w Jaworze. Muzeum planuje rozbudować eksponaty dotyczące historii Kościoła Pokoju w Jaworze m.in. o

wykonanie interaktywnej konstrukcji szkieletowej kościoła w skali 1:25 (także dostosowaną do potrzeb osób słabowidzących lub niedowidzących). Ponadto jest zainteresowane modernizacją ekspozycji dotyczącej sztuki ludowej w Jaworze i okolicach, promowaniem gotyckiego malarstwa ściennego oraz uruchomieniem

warsztatów

tkackich.

Istotne

jest

także

zagospodarowanie

średniowiecznego

międzymurza, który stanowi teren przyległy do posesji muzeum (ok. 80x 30 m). Wśród najbardziej znanych cyklicznych imprez w Jaworze wskazuje się: –

Jaworskie Koncerty Pokoju (od maja do września) – międzynarodowy festiwal muzyki kameralnej. Organizatorem projektu jest Muzeum Regionalne w Jaworze we współpracy z Parafią 90 | S t r o n a

Ewangelicką w Jaworze; koncerty odbywają się w Kościele Pokoju, obiekcie wpisanym na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO; w Jaworskich Koncertach Pokoju występowali już m. in. Chór Poznańskie Słowiki, Chór Uniwersytetu Wrocławskiego „Gaudium”, Orkiestra Królewskiego Miasta Krakowa „Sinfonietta Cracovia” oraz soliści: Wanda Wiłkomirska, Peter Meyer, Lindsay Davidson, Leszek Możdżer, Wojciech Malajkat; –

Święto Chleba i Piernika (sierpień) – impreza promująca ponad 700-letnie tradycje piekarnicze w Jaworze; prezentowane są m.in. staropolskie wyroby związane z pieczywem i piernikami. Odbywają się konkursy m.in. Rzeźby Piekarskiej, Piekarza Roku, czy Bezpiecznej Piekarni;



Międzynarodowe Zawody Modeli Ślizgów Klas FSR Grand Prix Polski – impreza rodzinna, jedyne w Polsce zawody modeli pływających. Impreza połączona z eliminacjami dla kadry narodowej dla polskich zawodników;



Jaworska Wegetariada – jeden z największych festiwali wegetariańskich w Polsce; celem imprezy jest także promocja zdrowej żywności, degustacja potraw ekologicznych i wegetariańskich; w ramach Wegetariady odbywają się koncerty muzyki reggae oraz dancehall.



Dni Jawora – trzydniowe święto miasta; w ramach imprezy odbywają się koncerty lokalnych artystów oraz gwiazd polskiej muzyki (na scenie wystąpili m.in. Myslovitz, Kult, Kombi, De Mono).

2.5. Turystyka Za informację turystyczną w Jaworze jest odpowiedzialne Gminne Centrum Informacji Turystycznej, którego siedziba znajduje się w Rynku. W ramach promocji Jawora wydano m.in. folder w języku polskim, angielskim, niemieckim i czeskim z informacjami o walorach turystycznych i zabytkowych miasta i okolic, a także o bazie noclegowej i turystycznej (wraz z mapami i zwięzłymi opisami). Organizowane są wymiany polsko- niemieckie, które mają na celu m.in. popularyzowanie Jawora. Miasto stanowi ostatni etap euroregionalnego szlaku ER-4 Szlakiem Miast Średniowiecznych od Hermsdorf (Niemcy) do Jawora. Jest ono najdalej wysuniętym terenem na wschód na terenie Euroregionu Nysa. Jego trasa turystyczna wpisuje się w już istniejące ścieżki na terenie Gminy Bolków oraz Gminy Paszowice. A przez to umożliwiają zwiedzanie Euroregionu Nysa w całym jego ciągu. Na terenie Jawora jest wytyczona trasa rowerowo-spacerowa „Śladami historii”, oznakowana znakami pionowymi i tablicami informacyjnymi o zabytkach. Łączna długość trasy wynosi ok. 12 km. Trasa ma przebieg pętli (start i koniec trasy jest przy Kościele Pokoju): Kościół Pokoju – Rynek – gotycki kościół pw. Św. Marcina, Dom Księżnej Agnieszki, renesansowy portal kamienicy przy ul. Legnickiej, Kaplica św. Barbary, Baszta Strzegomska, Muzeum Regionalne, kaplica Św. Wojciecha, Zamek Piastowski – sala teatralna w Rynku, Ratusz (sala rajców), zabytkowe kamienice. Dalszy przebieg 91 | S t r o n a

trasy został skierowany w kierunku parku Miejskiego, dalej do Ośrodka Wypoczynkowego „Jawornik”; potem wzdłuż rzeki do Krytej Pływalni „Słowianka” i z powrotem do Kościoła Pokoju. Poniższa mapa obrazuje przebieg szlaku przez centrum Jawora. Ważną atrakcją turystyczną miasta jest Ośrodek Wypoczynkowy „Jawornik”, który zajmuje 11 ha (w tym 4,6 ha tworzy lustro wody). Ośrodek posiada: –

pływające molo sportowe, na którym co roku w czerwcu organizowane są Międzynarodowe Zawody Modeli Pływających klasy FSR);



sprzęt pływający (m.in. łódki, kajaki i rowery wodne);



kort tenisowy ze sztuczną nawierzchnią, boiska sportowe, skate park oraz plac zabaw, boisko do minigolfa29.

Akwen wodny na terenie Ośrodka Wypoczynkowego „Jawornik” jest zarybiany i znajduje się pod zarządem Polskiego Związku Wędkarskiego30. Ciekawą ofertę rekreacyjno-edukacyjną posiada Multicentrum działające przy Gimnazjum nr 1 w Jaworze, które stanowi Centrum Nauki i Zabawy. Składa się z pięciu oddzielnych sal: Multimuzyka, Multisztuka, Multiśrodowisko, Multikid i Plac Zabaw Logiki. Instytucja pozwala na zwiększenie umiejętności w zakresie posługiwania się nowymi technologiami. Zadaniem Multicentrum jest również uzupełnianie wiedzy oferowanej w tradycyjnym systemie edukacji, dostosowując program nauczania do różnych grup wiekowych i społecznych (dla dzieci, dorosłych, a także dla osób niepełnosprawnych). W pobliżu Jawora znajduje się Park Krajobrazowy „Chełmy” - kraina wygasłych wulkanów. Unikatowym w skali ogólnopolskim jest las jaworowy z paprocią tzw. języcznikiem zwyczajnym. W Wąwozie Myśliborskim wytyczono ścieżki dydaktyczne. Na terenie Parku Krajobrazowego znajdują się Małe Organy Myśliborskie – bazaltowy czop wulkanu z widocznymi ciosami słupowymi znajdujący się na wzgórzu Rataj (350 m n.p.m.)31. Do miejsc turystycznych zalicza się także: –

Ostrzycę, najwyższe wzniesienie Pogórza Kaczawskiego o wulkanicznym rodowodzie (501 m n.p.m.). Znajdują się tutaj gołoborza bazaltowe;



Czartowską Skałę – komin wulkaniczny (468 m n.p.m.);



Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy – na terenie byłego obozu koncentracyjnego, powstałego w 1940 r. Więźniowie obozu pracowali w kamieniołomach. Oferta muzeum: wystawy, zwiedzanie terenów poobozowych oraz kamieniołomów.

29

Infrastruktura Ośrodka Wypoczynkowego „Jawornik” została szerzej opisana w podrozdziale 2.3. Sport. Wędkowanie jest dopuszczone jedynie na zasadach określonych przez Polski Związek Wędkarski. 31 Więcej informacji o zasobach krajobrazowych i dziedzictwie przyrodniczych w Jaworze i okolicach znajduje się w podrozdziale 1.3. Zasoby naturalne i warunki przyrodnicze Jawora. 30

92 | S t r o n a

Poniżej została przedstawiona mapa szlaków turystycznych na terenie Jawora i okolic, opracowana przez zespół PTTK. Rysunek 11Schemat szlaków turystycznych w Jaworze i okolicach

Źródło: Schemat Szlaków Turystycznych, PTTK Oddział w Jaworze http://www.pttkjawor.pl/

Jawor należy do Subregionu Gór i Pogórza Kaczawskiego. W jego okolicy są cenne turystycznie obiekty, które pozwalają na aktywny wypoczynek. Główny Urząd Statystyczny opublikował dane dotyczące liczby turystów, która skorzystała w latach 2010-2013 z noclegów. W 2013 r. odnotowano 1298 osób, a w 2010 r. 2150 osób, co oznacza spadek o 65,6 punktów procentowych.

93 | S t r o n a

Liczba obiektów noclegowych uległa zmniejszeniu w analizowanym okresie z 5 podmiotów w 2010 r. do 3 w 2013 r.32. Obecnie wyróżnia się obiekty sklasyfikowane jako: 1 hotel, 1 motel, 1 pole biwakowe. Jednocześnie liczba oferowanych miejsc noclegowych zmalała z 298 (2010 r.) do 272 (2013 r.), zaś liczba miejsc noclegowych całorocznych spadła z 60 (2010 r.) do 48 (2013 r.). Spośród tych obiektów tylko jeden (Ośrodek „Jawornik”) posiada własną bazę sportowo – rekreacyjną, a także jeden jest przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych (dane za 2013 r.). Należy jednak zauważyć, że udział turystów zagranicznych w tym samym okresie wzrósł z 200 (2010 r.) do 327 osób (2013 r.); z tego najwięcej jest osób z Niemiec (75 os. – 2010; 175 os. – 2013 r.) oraz z Ukrainy (59 os. – 2010 r.; 35 – 2013 r.). Położenie Jawora w pobliżu Aglomeracji Legnickiej oraz Aglomeracji Wrocławskiej, przy autostradzie A4 oraz w pobliżu granicy z Czechami oraz Niemcami, jest dogodnym usytuowaniem dla rozwoju turystyki i rekreacji na terenie miasta i w okolicy. Tabela 31Charakterystyka noclegów w Jaworze w latach 2010-2013 Wyszczególnienie

2010

2013

Przyrost w latach 2010 – 2013 [%]

korzystający z noclegów ogółem

2150

1298

-65,6

200

327

63,5

5

3

-40

298

272

-8,7

4

2

-50

60

48

-20

korzystający z noclegów turyści zagraniczni Liczba turystycznych obiektów noclegowych ogółem Liczba miejsc noclegowych ogółem Liczba turystycznych obiektów noclegowych całorocznych ogółem Liczba miejsc noclegowych całorocznych ogółem

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

2.4. Zabytki Jedną z atrakcji turystycznych Jawora są liczne zabytki, usytuowane głównie w obrębie starej historycznej zabudowy centrum. Wśród nich wyróżnia się Kościół Pokoju, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Do najważniejszych obiektów zabytkowych w mieście Jawor należy zaliczyć33: –

Kościół Pokoju w Jaworze - został wybudowany w 1655 roku według projektu Albrechta von Säbisch34. Jego powstanie wiąże się postanowieniami pokoju westfalskiego, który zakończył wojnę trzydziestoletnią (1618- 1648). Na jego mocy cesarz wyraził zgodę na wzniesienie 3 kościołów ewangelickich na Śląsku. Miały one być zlokalizowane na przedmieściach, zbudowane

32

Dane statystyczne nie obejmują agroturystyk oraz oferowanych pokoi. Główne źródło informacji o zabytkach www.jawor.pl oraz Przewodnik o Jaworze. 34 Jest to jeden z 3 kościołów pokoju, które powstały w tym okresie. Do dzisiaj zachowały się obiekty w Jaworze i Świdnicy. Natomiast w Głogowie spłonął w 1758 r. 33

94 | S t r o n a

z drewna, gliny i słomy, a także nie posiadać wieży (obecna pochodzi z I połowy XVIII w.). Jest to trójnawowa bazylika na planie prostokąta, zakończona trójbocznym prezbiterium; o drewnianej konstrukcji ryglowej; z barokowym wnętrzem i kasetonowym sklepieniem z dekoracją malarską. Jest to unikatowy obiekt architektury sakralnej, wyróżniający się na tle sztuki europejskiej 2 połowy XVII w., co potwierdza wpisanie go na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO. Wokół Kościoła Pokoju wytyczono park, na którym pierwotnie mieścił się cmentarz ewangelicki35. –

Kościół pw. św. Marcina – jeden z najstarszych obiektów w Jaworze; zbudowany w stylu gotyckim na przełomie XIII i XIV w. Obecny wystrój kościoła jest zbarokizowany. W ołtarzu głównym znajduje się cenny obraz autorstwa Feliksa Antona Schefflera z wizerunkiem św. Marcina;



Zamek Piastowski - wybudowany w XIII w. jako siedziba kasztelana, później księcia Bolka I i jego następców, a od 1392 r. starostów królewskich. Od XVI w. był siedzibą namiestnika cesarskiego. Od 1746 r. do lat 50. XX w. znajdowało się tu więzienie (w latach 1888-1945 tylko dla kobiet). W czasie II wojny światowej więziono tu uczestników ruchu oporu z Norwegii i Francji, co upamiętnia pomnik znajdujący się na dziedzińcu. W lipcu 2013 roku zostało udostępnione dla turystów pomieszczenie sali wystawienniczej, w którym mieści się wejście na wieżę, gdzie miejscowi artyści prezentują swoje dzieła;



Kościół i Klasztor Franciszkanów – zbudowany w latach 50. XVIII w. W latach 1812-1847 miała tu siedzibę szkoła ewangelicka dla dziewcząt, a następnie, do 1904 r., szkoła katolicka. W 1905r. na parterze urządzono bibliotekę i czytelnię, a na piętrze prewentorium dla chorych na płuca. Obecnie obiekt należy do Kościoła Zielonoświątkowego;



Kaplica św. Wojciecha – wybudowany w okresie średniowiecza, barokowy wystrój i wyposażenie. W tym miejscu znajdowała się synagoga, która została przebudowana w 1 połowie XV w. na kościół. Po 1945 r. pełniła funkcję kaplicy chrzcielnej;



Siedziba Muzeum Regionalnego (dawny zespół klasztorny ojców Bernardynów) - zespół składa się z gotyckiego kościoła pw. Wniebowzięcia NMP i budynku klasztornego. Wybudowany w 2 połowie XV w. W latach 1565-1638 w klasztorze urządzono m. in. szkołę protestancką. W 1810 r. w wyniku kasacji zakonu utworzono tam arsenał wojskowy oraz policyjny urząd śledczy. Od 1964 r. budynek został przekazany Muzeum Regionalnemu;



Mury obronne z końca XIII w. Do dziś zachowały się fragmenty murów, w tym basteja zwana Zamkiem Anioła oraz basteja przy placu Seniora (na zapleczu Domu Opieki Społecznej);

– 35

Ulica Legnicka, ulica Chrobrego – zabytkowe kamienice;

Więcej informacji o zabytkach Jawora: www.jawor.pl

95 | S t r o n a



Kaplica św. Barbary - wybudowana pod koniec XIII w., a w XVIII w. odbudowana w stylu barokowym; po przeprowadzeniu remontu w 1987 r. ponownie stała się kaplicą pogrzebową. We wnętrzu zachował się późnorenesansowy ołtarz ze sceną Adoracji Dzieciątka Jezus;



Wieża ciśnień - pierwszy wodociąg powstał w 1538r. przy ulicy Myśliborskiej. Woda była dostarczana drewnianymi rurami do studni w Rynku. W 1889 r. zbudowano ceglaną wieżę ciśnień;



Baszta Strzegomska – z okresu średniowiecza, na planie kwadratu; od drugiej kondygnacji przechodzi w przekrój ośmiokąta. Do połowy XVI w. pełniła rolę wieży obserwacyjnej, a następnie więzienia. Pod koniec XVIII w. była prochownią.



Ratusz – z XIV w.; pierwotnie wzniesiono wieżę ratuszową. W latach 1895-1897 budynek Ratusza wybudowano niemal od podstaw w stylu neorenesansowym. Wejście na pierwsze i drugie piętro zdobią dwa okna z zachowanymi zabytkowymi oszkleniem. W Ratuszu dwa pomieszczenia wyróżniono szczególnie bogatym wyposażeniem. Jest to gabinet burmistrza miasta na pierwszym piętrze. Tu strop wyłożony jest boazeriami w stylu neorenesansowym, a ściany otrzymały przejrzysty podział pionowy przez zastosowanie boazerii z gzymsami i płycinami. W narożniku umieszczono kominek. Sala posiedzeń Rady Miejskie została zlokalizowana na drugim piętrze. Przykryta pozornym sklepieniem kolebkowym z wydatną fasetą, obłożonymi boazeriami. Od strony południowej w miejscu zetknięci się boazerii ścian z fasetą umieszczono kartusze zawierające następujące godła: cieśli, oświaty, handlu, ślusarstwa, na ścianie północnej bartnictwa, rzeźnictwa, garbarstwa i kołodziejstwa. W wielkich oknach od wschodu i zachodu umieszczono witraże. Ze względu na wysoką rangę artystyczną są one najpiękniejszymi elementami wyposażenia Sali rajców. Okna w Sali rajców są jednakowe pod względem wielkości i podziałów. Zawierają dwa różne przedstawienia. Okno zachodnie utrzymane jest w intensywnej kolorystyce czerwieniami, zieleniami i żółciami. W prawym dolnym rogu witraża znajduje się sygnatura : Konigl (iche) Institut fur Glasmalerei Berlin 1897, a nd nią kartusz z godłem handlarza. W części środkowej trzy kompozycje: od lewej alegoria zgody i alegoria niezgody. W środku na tronie marmurowym siedzi bogini Javoria . W prostokątnych polach po obu stronach umieszczono herby miast śląskich na tle gałęzi dębu: Bolkowa, Złotoryi, Legnicy, Świdnicy, Strzegomia, Kamiennej Góry. Witraż wschodni utrzymany jest w kompozycji pastelowej; zielenie, fiolety, żółcie. Na tle której znajduje się panorama Pogórza Kaczawskiego, a skrzydła ozdabiają alegorie dobrobytu oraz motywy roślinne.



Teatr Miejski - funkcjonował od końca XVIII w. do połowy XIX w. Od 2 połowy XIX w. mieścił się tutaj Bank Przemysłowy, a później na Giełda Zbożowa. Po bankructwie giełdy przywrócono 96 | S t r o n a

dawną funkcję budynku jako teatru. Od 1933 r. pełnił rolę Teatru Prowincjonalnego Dolnego Śląska. –

Kamienice w Rynku – zabytkowe domy mieszczańskie z arkadami. W pierzei południowej znajdują się najstarsze domy pochodzące z XVI, XVII i XVIII w. Do najciekawszych należy kamienica nr 23. W pierzei zachodniej znajduje się kamienica nr 8 z wizerunkiem ula na elewacji (symbol pierników).

2.6. Ochrona i promocja zdrowia Liczba przychodni na terenie Jawora wynosiła ogółem 9 placówek (dane GUS za 2013 r.), co w porównaniu z 2010 r. oznacza spadek o 2 podmioty lecznicze. W 2014 r. odnotowuje się następujące podmioty świadczące działalność leczniczą na terenie miasta: –

Jaworskie Centrum Medyczne Sp. z o.o. (szpital);



Przychodnię Rejonową w Jaworze – samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej;



Centrum Diagnostyczno-Terapeutyczne MEDICUS Sp. z o.o.;



NZOZ KORMED Sp. z o.o.;



NZOZ SALUS;



Domiński Andrzej Praktyka Lekarza Rodzinnego;



Maruszczak Krzysztof Praktyka Lekarza Rodzinnego;



Przychodnia Rehabilitacyjna Jerzy Gulewicz. Jedyna placówka publiczna w Jaworze - Przychodnia Rejonowa w 2010 r. odnotowała 9089

pacjentów, a w 2013 r. 7062 osoby. Oznacza to spadek o 28,2%. Liczba zatrudnionych lekarzy wynosi 29 osób, a personelu medycznego 23 osoby. Spośród personelu liczba osób, które posiadają 1 stopień specjalizacji to 7 osób, a 2 stopień: 21 osób. Placówka nie prowadzi programów profilaktycznych. Według danych GUS w ramach podstawowej opieki medycznej udzielono łącznie 138 915 porad lekarskich, czyli na 1 statystycznego mieszkańca Jawora przypada 17,3 porad. W porównaniu do 2010 r. łączna liczba porad lekarskich spadła o 13 813 usług. W ramach ambulatoryjnej opieki zdrowotnej zrealizowano 240 685 usług, co w porównaniu do roku 2012 oznacza spadek o 20 540 porad36. Obrazuje to poziom dostępności do usług medycznych oraz potrzeby zdrowotne mieszkańców Jawora. Na terenie Jawora funkcjonuje 11 aptek według stanu na rok 2013 r. (dane GUS). Wskaźnik ludności przypadającej na 1 aptekę w mieście wynosi 2 174 osób. W analizowanym okresie 2010- 2013 powstała 1 apteka i zwiększyła się liczba zatrudnionych mgr farmacji z 14 do 18 osób.

36

GUS nie publikuje danych dotyczących ambulatoryjnej opieki zdrowotnej sprzed roku 2012.

97 | S t r o n a

Na podstawie danych opublikowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia wynika, że w latach 2010 –2012 nastąpił wzrost zachorowalności wśród mieszkańców Jawora na choroby cywilizacyjne, nowotwory, choroby tarczycy i układu nerwowego. W stosunku do roku 2010 ogólna liczba zachorowań na terenie miasta wzrosła ponad dwukrotnie wśród ogólnej populacji.

2.7. Pomoc społeczna Na terenie Jawora głównymi obszarami problemowymi w ujęciu społecznym są bezrobocie i ubóstwo. Są to główne przyczyny odnotowywane przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Jaworze wśród osób, które korzystają z pomocy społecznej. W analizowanych latach 2010-2013 największy wzrost wystąpił w udzielanej formie pomocy z powodu ochrony macierzyństwa o 83,3% oraz przemocy w rodzinie o 160%. Największy spadek odnotowano przy udzielaniu wsparcia z przyczyny trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego o 15,4%. W pozostałych kategoriach powodów udzielanego wsparcia odnotowano wzrost świadczonej pomocy przez instytucje pomocy społecznej. Liczba osób, które korzystają z pomocy społecznej (według danych MOPS) się zmniejszyła w latach 2010 i 2013 o 24% tj. z poziomu 1716 do 1 303 osób. Tabela 32 Powody trudnej sytuacji życiowej w Jaworze w latach 2010-2013 Powody trudnej sytuacji życiowej

Liczba rodzin korzystających z pomocy 2010

2011

2012

2013

Przyrost w latach 2010- 2013 [%]

Ubóstwo

405

388

419

469

15,8

Bezrobocie

464

447

483

527

13,6

Niepełnosprawność

230

214

225

276

20

Długotrwała choroba

291

278

288

373

28,2

5

9

8

13

160

30

37

42

55

83,3

Bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych

152

147

138

204

34,2

Alkoholizm

104

110

131

144

38,5

Trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego

13

12

10

11

-15,4

Klęska żywiołowa lub ekologiczna/ Zdarzenie losowe

0/3

0/5

0/8

0/7

-

1 716

1 552

1 492

1 303

-24

289

292

284

257

-11

Przemoc w rodzinie Ochrona macierzyństwa

Liczba osób korzystających zasiłków rodzinnych Fundusz alimentacyjny

z

Źródło: Zasoby informacyjne Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jaworze, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Jaworze.

98 | S t r o n a

Jak podaje GUS, łączna liczba gospodarstw domowych, która korzystała ze środowiskowej pomocy społecznej wynosiła w 2010 r. 720, a w 2013 r.: 778, czyli nastąpił wzrost o 8,1%, ale łączna liczba osób w gospodarstwach domowych, które korzystają z pomocy zmalała o 1,8%. Spadł również udział dzieci w wieku do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w ogólnej liczbie dzieci w tym wieku z poziomu 31,2 do 22,7, czyli o 27,2%. Największy spadek wartości ma wskaźnik obrazujący liczbę rodzin otrzymujących zasiłki rodzinne na dzieci z 1018 w 2010 r. do 511 w 2013 r., a więc o 49,8%. Tabela 33 Liczba mieszkańców Jawora, którzy otrzymali świadczenia w ramach pomocy społecznej w latach 2010- 2013 2010

2011

2012

2013

Przyrost w latach 20112013 [%]

720

718

750

778

8,1

1706

1596

1616

1675

-1,8

udział osób w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem [%]

7,0

6,6

6,7

7,0

0

rodziny otrzymujące zasiłki rodzinne na dzieci

1018

629

535

511

-49,8

dzieci, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny – ogółem [os.]

1388

1138

998

940

-32,3

dzieci w wieku do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny [os.]

1251

1035

923

864

-30,94

udział dzieci w wieku do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w ogólnej liczbie dzieci w tym wieku

31,2

26,3

23,8

22,7

-27,2

Wyszczególnienie gospodarstwa domowe korzystające ze środowiskowej pomocy społecznej osoby w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej [os.]

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

Istotnym aspektem jest także dostosowanie miejsc na terenie Jawora do potrzeb osób niepełnosprawnych. Przestrzeń publiczna jest obecnie mało przystosowana do funkcjonowania osób z niepełnosprawnościami przede wszystkim fizycznymi. Głównym problem jest brak zinwentaryzowania takich miejsc niedostosowanych do funkcjonowania niepełnosprawnych oraz braki funduszy na realizację

99 | S t r o n a

kompleksowych rozwiązań na poziomie miasta, a nie tylko punktowym dla konkretnych podmiotów, czy budynków użyteczności publicznej. Na terenie miasta funkcjonuje Dom Pomocy Społecznej, który posiada 65 lokatorów (dane GUS na 2013 r.), który jest ośrodkiem przeznaczonym dla osób przewlekle chorych.

2.8. Bezpieczeństwo publiczne 2.8.1. Straż pożarna Organizowaniem i prowadzeniem akcji ratowniczych w czasie pożarów, klęsk żywiołowych oraz innych miejscowych zagrożeń na terenie miasta Jawor zajmuje się Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej wspomagana przez wchodzącą w skład Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego Ochotniczą Straż Pożarną w Jaworze. Podstawowymi jednostkami w strukturze organizacyjnej Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Jaworze którą kieruje Komendant Powiatowy jest Jednostka RatowniczoGaśnicza, Wydział Operacyjno- Kontrolno- Rozpoznawczy, Sekcja Kwatermistrzowsko- Techniczna. W latach 2012 do 2014 podjęto szereg interwencji na terenie powiatu jaworskiego. Odnotowuje się wzrost zagrożeń miejscowych w porównaniu 2014 r. do 2012 r. o 33%, z kolei spadła liczba akcji przy pożarach o 24,8%. W dalszym ciągu Komenda Powiatowa Straży Pożarnej musi się mierzyć z fałszywymi alarmami, których liczba wyniosła: 18 alarmów w 2012 r., 20 w 2013 r. oraz 19 w 2014 r. Dane dotyczące akcji KPPSP w Jaworze obrazuje poniższa tabela. Tabela 34 Akcje Straży Pożarnej na terenie powiatu jaworskiego Typ zagrożeń

2012

2013

Zagrożenia miejscowe [szt.]

115

162

Pożary [szt.]

173

134

18

20

Fałszywe alarmy [szt.]

Źródło: Opracowane na podstawie danych Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Jaworze.

Na wyposażeniu Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Jaworze znajdują się w szczególności: –

średni samochód ratowniczo-gaśniczy GBARt 3/28 MERCEDES ATEGO 1530;



średni samochód ratowniczo-gaśniczy GBARt 2,4/16 MERCEDES ATEGO 1326;



ciężki samochód ratowniczo-gaśniczy GCBA 5/40 MAN 18.340;



samochód cysterna GCBM 18/9 JELCZ 316 o pojemności 18 tys. L;



samochód podnośnik SH-25 MAN TGL 12.240 z drabiną o maksymalnym wysięgu 25 m;



samochód rozpoznawczo - ratowniczy SLLR Nissan NP300, przystosowany do ciągnięcia przyczepy z łodzią;

100 | S t r o n a



łódź ślizgowa, płaskodenna Marine 17H. Na terenie Jawora funkcjonuje także Ochotnicza Straż Pożarna, która jest włączona do Krajowego

Systemu Ratowniczo- Gaśniczego. Podstawowym zadaniem Ochotniczej Straży Pożarnej w Jaworze jest współdziałanie z Jednostką Ratowniczo- Gaśniczą Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w prowadzeniu działań ratowniczych. W składzie członków Ochotniczej Straży Pożarnej w Jaworze działa jednostka operacyjno- techniczna (JOT), która liczy 25 ratowników. Ukończyli oni szkolenie podstawowe strażaków ratowników, a część składu osobowego posiada również ukończony kurs w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy, szkolenie naczelników OSP, szkolenie dowódców OSP, szkolenie z zakresu działań przeciwpowodziowych oraz ratownictwa na wodach, szkolenie kierowcówkonserwatorów, szkolenie z zakresu ratownictwa technicznego. Na swoim wyposażeniu Ochotnicza Straż Pożarna posiada m.in.: –

średni samochód ratowniczo-gaśniczy GBARt 2/24 MAN;



średni samochód ratowniczo-gaśniczy GBA 2,9/16 BERLIET 770 KKE;



samochód lekki ratownictwa technicznego SLRt - LUBLIN 3;



3 agregaty prądotwórcze, 3 piły spalinowe, 2 aparaty powietrzne nadciśnieniowe, 2 motopompy przenośne szlamowe, 1 motopompa pływająca NIAGARA, 1 motopompa dużej wydajności ANDORIA, 4 radiotelefony przenośne i 2 przewoźne Motorola, gaśnica, zestaw hydrauliczny LUKAS.

2.8.2. Komenda Powiatowa Policji w Jaworze Na terenie miasta funkcjonuje Komenda Powiatowa Policji w Jaworze. Największy odsetek przestępstw i wykroczeń stanowią kradzieże i kradzieże z włamaniem. Analizując liczbę stwierdzonych przestępstw w latach 2010– 2013, można dostrzec, iż ich liczba maleje. Tabela 35 Przestępstwa na terenie miasta Jawor w latach 2010-2013 Kategoria

2010

2011

2012

2013

Przyrost w latach 2010- 2013 [%]

30

32

4

4

-86,67

5

13

5

4

-20,00

Kradzież cudzej rzeczy

85

101

96

91

7,06

Kradzież samochodu

10

13

6

4

-60,00

Kradzież z włamaniem

81

58

49

69

-14,81

Rozbój

15

21

11

5

-66,67

Uszkodzenie rzeczy

46

74

44

61

32,61

Uszczerbek na zdrowiu Udział w bójce lub pobiciu

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowej Komendy Policji w Jaworze.

101 | S t r o n a

W celu zapewnienia ostrzegania i alarmowania ludności Jawora o zagrożeniach oraz przekazywania zasad zachowania się w sytuacji ich wystąpienia, na terenie miasta utworzono system wykrywania, ostrzegania i alarmowania37. System ostrzegania i alarmowania jest zintegrowany z systemem województwa dolnośląskiego i powiatu jaworskiego. Informacje w systemie przekazywane są przy pomocy dostępnych środków łączności, poczty elektronicznej, informatycznego systemu wspomagania, ostrzegania i alarmowania pod nazwą „System Ostrzegania, Alarmowania i Informowania Województwa Dolnośląskiego”. W celu szybkiego przekazu informacji o zagrożeniach dla mieszkańców miasta wykorzystywany jest system SISMS (Samorządowy Informator SMS) polegający na przekazie krótkich informacji na telefony komórkowe mieszkańców zarejestrowanych w systemie.

2.9. Analiza wskaźnikowa: sfera społeczna W ramach sfery społecznej przeanalizowano następującą grupę wskaźników: –

ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym;



przyrost naturalny;



saldo migracji;



udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem [%];



korzystający z noclegów ogółem. Najlepiej sytuacja społeczna przedstawia się w gminie Bolków na terenach wiejskich, w gminie

Mściwojów, gminie Paszowice. Najgorzej w Wądrożach Wielkich, mieście Bolków oraz Jawor.

37

Dane: Urząd Miejski w Jaworze.

102 | S t r o n a

Tabela 36 Analiza wskaźnikowa gmin wchodzących w skład powiatu jaworskiego [stan na 2013 r.]

Wyszczególnienie

ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym

Przyrost naturalny

Saldo migracji

udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem [%]

korzystający z noclegów ogółem

Ogólne miejsce w rankingu z wszystkich kategorii

liczba

ranking

liczba

ranking

liczba

ranking

liczba

ranking

liczba

Ranking

Miasto Jawor

51,5

1

-46

6

-84

7

7,0

1

1298

3

5

Gmina Bolków miasto

58,6

6

-51

7

-51

6

bd

bd

2150

1

7

Gmina Bolków – obszar wiejski

56,5

4

-7

2

-4

3

bd

bd

1649

2

1

Gmina Męcinka

57,9

5

-11

4

25

1

12,7

4

bd

bd

4

Gmina Mściwojów

56,3

3

1

1

-19

5

13,1

5

110

4

2

Gmina Paszowice

51,9

2

-9

3

-14

4

7,2

2

bd

bd

3

Gmina Wądroże Wielkie

58,7

7

-22

5

14

2

9,1

3

bd

bd

6

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

103 | S t r o n a

3. Gospodarka i rynek pracy 3.1. Rolnictwo Struktura obszarowa gospodarstw rolnych jest rozdrobniona. Jest 70 takich podmiotów. Przeważają małe gospodarstwa rolne o areale od 1 do 5 ha. Najwięcej z nich ma powierzchnię od 2 do 5 ha (34 podmiotów). Na drugim miejscu są gospodarstwa mające 5 do 10 ha (21 podmiotów). Najmniej jest gospodarstw powyżej 10 ha. Struktura podziału gospodarstw według kryterium wielkości wygląda następująco: Tabela 37Struktura wielkości gospodarstw rolnych na terenie Jawora [stan na 2013 r.] Wielkość [ha]

Liczba gospodarstw [szt.] 1-2 ha

16

2- 5 ha

34

5- 10 ha

21

10 – 15 ha

3

15- 20 ha

5

20 – 50 ha

1

Powyżej 50 ha

0

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Zasoby informacyjne Urzędu Miejskiego w Jaworze, Urząd Miejski Jawora.

Małe gospodarstwa rolne cechuje niska rentowność produkcji, a przez to istnieje konieczność poszukiwania dodatkowych, pozarolniczych źródeł dochodu. Jednym z głównych problemów rolnictwa jest przede wszystkim zmienna rentowność produkcji rolniczej oraz brak szerszej możliwości podjęcia zajęć pozarolniczych. Największy areał na terenie Jawora jest obsiewany zbożami tj. łącznie 674 ha zasiewów; z tego 600 ha to pszenica ozima. W drugiej kolejności jest rzepak ozimy (200 ha zasiewów) oraz burak cukrowy (125 ha). Dane dotyczące rodzaju upraw polowych znajdujących się na obszarze Jawora przedstawia poniższa tabela, po analizie których wyniki wskazują iż najwyższy jest udział upraw pszenicy i rzepaku. Tabela 38Struktura upraw rolnych na terenie Jawora [stan na 2013 r.] Wyszczególnienie

Plan – zasiewy [ha]

Zbiory [t]

Zboża ogółem:

674

4282,4

pszenica ozima

600

3840

pszenica jara

12

61,2

jęczmień ozimy

60

372

mieszanka zbożowa

2

9,2

104 | S t r o n a

Rzepak:

200

760

Ozimy

200

760

Buraki cukrowe

125

8250

Ziemniaki

40

1040

Kukurydza

6

-

kukurydza na zielonkę

4

192

kukurydza na ziarno

2

15

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Zasoby informacyjne Urzędu Miejskiego w Jaworze, Urząd Miejski Jawora.

Na terenie Jawora leśna przestrzeń produkcyjna jest bardzo organiczna, ponieważ lasy i grunty leśne oraz grunty zadrzewione i zakrzewione niemalże nie występują, nie tworzą one zwartych kompleksów leśnych i obejmują powierzchnię nie większą niż 3ha, co stanowi 0,16% ogólnej powierzchni miasta. Z uwagi na niski udział tych terenów zaleca się w kierunkach zagospodarowania Jawora chronić pozostałości terenów leśnych i zadrzewionych, a także dążyć do zwiększenia udziału terenów lasów i terenów zadrzewionych poprzez dolesianie i zadrzewianie np. przy drogach polnych, drogach publicznych oraz wewnętrznych, w postaci zadrzewień śródpolnych38.

3.2. Pozarolnicza działalność gospodarcza 3.2.1. Podmioty gospodarcze Według danych GUS w 2013 roku na terenie miasta Jawor zarejestrowanych było 2 522 podmioty gospodarcze z sektora prywatnego, ujętych w systemie REGON. Ponadto w sektorze publicznym odnotowanych jest 94 podmioty, z tego 56 państwowych i samorządowych jednostek prawa budżetowego (stan na 2013 r.). Na przestrzeni lat 2010-2013 zaobserwowano spadek liczby przedsiębiorstw o 197 podmiotów tj. -7,2%. Tendencję spadkową odnotowano także w powiecie jaworskim (-3,4%); z kolei w województwie dolnośląskim nastąpił wzrost liczy podmiotów o 4,9%; w skali ogólnopolskiej tendencja także przyjmuje wartości dodatnie dla przyrostu podmiotów gospodarczych (w latach 2010- 2013 o 4,2%). Tabela 39Liczba podmiotów gospodarczych w Jaworze w latach 2010–2013 2010

2011

2012

2013

liczba

Liczba

liczba

Liczba

Dynamika wzrostu w latach 2010–2013

Jawor

2719

2568

2540

2522

-7,2%

Powiat jaworski

4782

4566

4578

4619

-3,4%

Województwo dolnośląskie

316269

312524

321590

332013

4,9%

Polska

3787854

3748026

3 851 828

3 947 500

4,2%

Jednostka

38

Zasoby informacyjne Urzędu Miejskiego w Jaworze, Urząd Miejski Jawora.

105 | S t r o n a

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

Najwięcej podmiotów gospodarczych to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. W latach 2010- 2013 w tym sektorze nastąpił największy spadek tj. o -7,2%. W pozostałych kategoriach nastąpił wzrost. Najwięcej przybyło spółek handlowych z udziałem kapitału zagranicznego (11,4%) oraz spółek handlowych (15,9%). Liczba spółdzielni i fundacji pozostała bez zmian od 2010 r. (stan 2013 r.). Tabela 40Struktura podmiotów gospodarczych w Jaworze w latach 2010-2013 Sektor podmiotu

2010

2011

2012

2013

Przyrost w latach 2010- 2013 [%]

sektor prywatny - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą

2234

2074

1996

1974

-7,2%

119

120

134

138

15,9%

sektor prywatny - spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego

35

34

38

37

11,4%

sektor prywatny – spółdzielnie

12

12

12

12

0

1

1

1

1

0

61

64

67

67

9,8%

sektor prywatny - spółki handlowe

sektor prywatny – fundacje sektor prywatny - stowarzyszenia i organizacje społeczne

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

W Jaworze największy udział w strukturze gospodarczej mają firmy z branży usługowej. Najmniej jest jednostek gospodarczych z sektora rolnictwa, leśnictwa, łowiectwa i rybactwa, które stanowią 1% łącznej liczby podmiotów gospodarczych w mieście. Poniższa tabela przedstawia szczegółowe zestawienie podmiotów według sekcji PKD 2007. Tabela 41 Szczegółowe zestawienie podmiotów według sekcji PKD 2007 Sekcja A

rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo

Sekcja B

górnictwo i wydobywanie

Sekcja C

przetwórstwo przemysłowe

Sekcja D

wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych

0

Sekcja E

dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją

6

Sekcja F

Budownictwo

307

Sekcja G

handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle

839

Sekcja H

transport i gospodarka magazynowa

129

Sekcja I

działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi

54

Sekcja J

informacja i komunikacja

41

Sekcja K

działalność finansowa i ubezpieczeniowa

78

27 5 301

106 | S t r o n a

Sekcja L

działalność związana z obsługą rynku nieruchomości

146

Sekcja M

działalność profesjonalna, naukowa i techniczna

191

Sekcja N

działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca

41

Sekcja O

administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne

13

Sekcja P

Edukacja

86

Sekcja Q

opieka zdrowotna i pomoc społeczna

Sekcja R

działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją

103 72

pozostała działalność usługowa oraz gospodarstwa domowe zatrudniające Sekcje S i T pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Sekcja U

177

Organizacje i zespoły eksterytorialne

0

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

Z perspektywy zdolności nawiązywania współpracy z przyszłymi inwestorami duży potencjał wykazują podmioty gospodarcze sekcji C – przetwórstwo przemysłowe. Podmioty te posiadają silną reprezentację w strukturze działalności gospodarczej, co stanowi istotny atut w procesie absorpcji inwestycji bezpośrednich. Tabela 42 Szczegółowe zestawienie podmiotów sekcji C PKD 2007 Dział

Opis

Liczba podmiotów

Dział 10

produkcja artykułów spożywczych

Dział 11

produkcja napojów

3

Dział 12

produkcja wyrobów tytoniowych

0

Dział 13

produkcja wyrobów tekstylnych

4

Dział 14

produkcja odzieży

Dział 15

produkcja skór i wyrobów ze skór wyprawionych

Dział 16

produkcja wyrobów z drewna oraz korka, z wyłączeniem mebli; produkcja wyrobów ze słomy i materiałów używanych do wyplatania

Dział 17

produkcja papieru i wyrobów z papieru

5

Dział 18

poligrafia i reprodukcja zapisanych nośników informacji

8

Dział 19

wytwarzanie i przetwarzanie koksu i produktów rafinacji ropy naftowej

0

Dział 20

produkcja chemikaliów i wyrobów chemicznych

2

Dział 21

produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych oraz leków i pozostałych wyrobów farmaceutycznych

0

Dział 22

produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych

16

Dział 23

produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych

56

Dział 24

produkcja metali

Dział 25

produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń

19

22 2 25

0 47

107 | S t r o n a

Dział 26

produkcja komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych

3

Dział 27

produkcja urządzeń elektrycznych

5

Dział 28

produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowana

8

Dział 29

produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep, z wyłączeniem motocykli

3

Dział 30

produkcja pozostałego sprzętu transportowego

0

Dział 31

produkcja mebli

13

Dział 32

pozostała produkcja wyrobów

30

Dział 33

naprawa, konserwacja i instalowanie maszyn i urządzeń

30 Sekcja C

301

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

Wśród podmiotów gospodarczych prowadzących działalność na terenie Jawora najwięcej jest mikroprzedsiębiorstw, które stanowią w 96,4% ogólnej liczby podmiotów. Małych przedsiębiorstw (od 10 do 49 pracowników) jest 2,5%. Dużą wartością jest obecność dużych przedsiębiorstw, które zatrudniają od 250 do 999 pracowników, a takich firm jest w mieście są 3. Tabela 43Podmioty gospodarcze według klas wielkości na terenie Jawora [stan na rok 2013] Liczba podmiotów gospodarczych

Udział procentowy w strukturze wielkości podmiotów gospodarczych [%]

2522

96,4%

małe przedsiębiorstwa (10–49 pracowników)

67

2,5%

średnie przedsiębiorstwa (50–249 pracowników)

24

0,9%

duże przedsiębiorstwa (250–999 pracowników)

3

0,2%

Wielkość podmiotu gospodarczego mikroprzedsiębiorstwa (do 9 pracowników)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

W latach 2010–2013 najwyższą dynamikę zmian odnotowały małe przedsiębiorstwa; ich liczba zmniejszyła się o 14,1%. Drugie w kolejności były mikroprzedsiębiorstwa, których stan został pomniejszony o -5%. Z kolei zupełnie nie było zmian w przypadku dużych przedsiębiorstw (powyżej 250 pracowników); ich liczba jest stała w analizowanym okresie 2010- 2013. Tabela 44 Podmioty gospodarcze w Jaworze według klas wielkości w latach 2010–2013 Lata

Podmioty według liczby zatrudnionych

2010

2011

2012

2013

Mikroprzedsiębiorstwa

2678

2530

2542

2522

-5,8%

Małe przedsiębiorstwa

78

76

68

67

-14,1

Średnie przedsiębiorstwa

25

24

24

24

-4%

3

3

3

3

0

Duże przedsiębiorstwa

Dynamika 2010–2013 (%)

108 | S t r o n a

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

Wskaźnik przedsiębiorczości w 2013 r. w Jaworze jest wyższy niż średnia przyjęta w powiecie jaworskim, ale niższa niż dla województwa dolnośląskiego oraz Polski. W 2013 roku na 10 tys. mieszkańców Jawora przypadało 1093 podmioty gospodarcze, wpisane do rejestru REGON, z kolei w powiecie jaworskim wskaźnik wynosił 934, dla województwa dolnośląskiego 1194 podmioty, natomiast w Polsce 1057 podmiotów gospodarczych. W 2013 roku liczba nowo zarejestrowanych jednostek w rejestrze REGON na 10 tys. ludności wynosiła dla miasta 85 firm, co jest wynikiem wyższym od powiatu jaworskiego o 7 punktów, a także Polski o 3 punkty, ale niższym niż dla województwa dolnośląskiego. Poniżej zaprezentowane zostały poszczególne wskaźniki porównujące wskaźniki dotyczące przedsiębiorczości w Jaworze, powiecie jaworskim, województwie dolnośląskim i w Polsce. Tabela 45Wskaźniki dla podmiotów gospodarczych w Jaworze, powiecie jaworskim, województwie dolnośląskim i w Polsce [stan na rok 2013] Miasto Jawor

Powiat jaworski

Województwo dolnośląskie

Polska

1093

934

1194

1057

liczba nowo zarejestrowanych jednostek w rejestrze REGON na 10 tys. ludności

85

78

113

82

osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym

82

10,6

12,6

12,1

fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne na 10 tys. Mieszkańców

28

31

34

32

165,6

93

119

166,7

Wyszczególnienie podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. Ludności

podmioty na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

3.2.2. Instytucje otoczenia biznesu Jawor aktywnie działa na rzecz wspierania przedsiębiorczości, w szczególności mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. W tym zakresie jest stale wzmacniana oferta instytucji otoczenia biznesu. W szczególności duże znaczenie mają zrzeszenia przedsiębiorców oraz pracodawców, a także organizacji i instytucji wspierających biznes. Najważniejszym z nich jest Związek Pracodawców Ziemi Jaworskiej, który działa od 1999 r.; zrzesza zainteresowane osoby fizyczne i prawne, prowadzące działalność gospodarczą. Podstawowym celem Związku jest zapewnienie zrzeszonym przedsiębiorcom pomocy w realizacji działalności gospodarczej, reprezentowanie ich interesów oraz kształtowanie jednolitego stanowiska we wszystkich sprawach związanych z prowadzeniem firm.

109 | S t r o n a

Gmina Jawor jest udziałowcem Specjalnej Strefy Ekonomicznej Małej Przedsiębiorczości w Kamiennej Górze. Ponadto posiada tereny włączone do Specjalnej Strefy Ekonomicznej o łącznej powierzchni ok. 60 ha. Oferta inwestorska poza ulgami podatkowymi, oferuje stabilność podatków oraz wszelką pomoc w zakresie uruchomienia i prowadzenia inwestycji. Lokalizacja terenów włączonych do Specjalnej Strefy Ekonomicznej – Podstrefa Jawor przedstawia się następująco: Tabela 46Wykaz terenów inwestycyjnych na terenie Gminy Jawor [stan na 2013 r.] Nazwa ulicy

ul. Wrocławska

ul. Ptasia/ ul. Kuziennicza

ul. Cukrownicza/ ul. Starojaworska

Nr działki

Powierzchnia [ha]

87

2,25

82/4

3,93

91

0,49

93

0,03

94

0,34

23/11

1,86

25/2

0,5

19

3,98

17

2,4

18

2

4/36

4,34

4/35

4,02

4/31

14,73

4/30

12,63

4/29

16,58

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Zasoby informacyjne Urzędu Miejskiego w Jaworze, Urząd Miejski Jawora.

Jawor nie posiada własnych inkubatorów przedsiębiorczości i klastrów. Przedsiębiorcy zainteresowani wsparciem inkubatorów mogą skorzystać z infrastruktury w pobliskich miejscowościach. 3.2.3. Analiza wskaźnikowa: sfera gospodarcza W ramach analizy wskaźnikowej sfery gospodarczej miasta Jawor przeanalizowano następujące czynniki: –

podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności;



jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności;



osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 1000 ludności. Sytuacja gospodarcza według powyższych wskaźników najlepiej wygląda w gminie Wądroże

Wielkie, Jaworze oraz gminie Paszowice. Najgorzej zaś w gminie Bolków – zarówno miasto jak i tereny wiejskie oraz w gminie Męcinka.

110 | S t r o n a

111 | S t r o n a

Tabela 47Wskaźniki dla podmiotów gospodarczych w gminach wchodzących w skład powiatu jaworskiego [stan na 2013]

Wyszczególnienie

podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. Ludności

liczba nowo zarejestrowanych jednostek w rejestrze REGON na 10 tys. ludności

osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym

fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne na 10 tys. mieszkańców

podmioty na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym

Ogólne miejsce w rankingu z wszystkich kategorii

liczba

Ranking

liczba

ranking

liczba

ranking

liczba

ranking

liczba

ranking

Miasto Jawor

1093

1

85

3

82

1

28

6

165,6

1

2

Gmina Bolków miasto

1073

2

52

7

58

4

21

7

84

7

6

Gmina Bolków – obszar wiejski

617

7

75

4

46

7

34

5

118

4

6

Gmina Męcinka

664

6

56

6

53

6

38

2

89

6

5

Gmina Mściwojów

775

5

67

5

57

5

36

3

105

5

4

Gmina Paszowice

834

4

102

1

67

3

35

4

155

2

3

Gmina Wądroże Wielkie

840

3

88

2

70

2

39

1

139

3

1

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.

112 | S t r o n a

3.3. Bezrobocie W 2013 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy zarejestrowanych było 1554 osób. Liczba bezrobotnych spadła w stosunku do roku 2010 o 8,6%. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wyniósł 9,8%, z tego kobiet: 11,4%, a mężczyzn: 8,4%. Wskaźnik ten zmniejszył się o 0,4% w stosunku do roku 2010, wśród mężczyzn o 1,2%, a u kobiet wzrósł o 0,5%. Stopa bezrobocia jest podawana przez Główny Urząd Statystyczny jedynie dla poziomu powiatu; dla powiatu jaworskiego wyniosła w 2013 r. 24,3. Jest to wyższy wskaźnik niż dla województwa dolnośląskiego oraz Polski (13,2%). Poniższy wykres prezentuje dynamikę wzrostu stopy bezrobocia w latach 2010–2013 w powiecie jaworskim, województwie dolnośląskim oraz w Polsce. Linie trendu dla województwa dolnośląskiego i Polski są stosunkowo zbieżne, jak pokazuje wykres. W 2012 r. odnotowano wzrost wartości stopy bezrobocia, co jest widoczne zarówno dla powiatu jaworskiego, województwa dolnośląskiego oraz w skali kraju. W mieście odnotowuje się wyższy udział kobiet w strukturze bezrobotnych niż mężczyzn. W 2013 roku liczba bezrobotnych kobiet stanowiła 54,7% wszystkich zarejestrowanych. Wyższa liczba kobiet wśród bezrobotnych to problem występujący w całej Polsce. Niezbędne jest kontynuowanie realizacji projektów wyrównujących szanse kobiet na rynku pracy. Wskaźnik liczby osób pracujących na 1000 ludności dla Jawora wynosi 206. Jest to mniej niż dla województwa dolnośląskiego (244 w 2013 r.), ale wyższym niż dla powiatu jaworskiego (144). Im wyższy wskaźnik tym lepsza jest sytuacja związana z aktywnością zawodową mieszkańców.

3.4. Administracja publiczna Zgodnie z Regulaminem organizacyjnym, pracą Urzędu Miejskiego w Jaworze kieruje Burmistrz, przy pomocy Zastępcy Burmistrza, Sekretarza Gminy oraz Skarbnika Gminy. Struktura organizacyjna Urzędu Miejskiego w Jaworze przedstawia się następująco: –

Wydział Organizacyjny;



Wydział Księgowości Urzędu;



Wydział Finansowo-Podatkowy;



Wydziału Gospodarki Nieruchomościami, Planowania Przestrzennego i Ochrony Środowiska;



Wydział Gospodarki Komunalnej;



Wydział Oświaty, Kultury, Sportu, Zdrowia i Pomocy Społecznej;



Wydział Spraw Obywatelskich;



Wydział Promocji Miasta i Współpracy Zagranicznej;



Wydział Funduszy Europejskich; 113 | S t r o n a



Urząd Stanu Cywilnego;



Referat Wodociągów i Kanalizacji;



Referat Gospodarki Odpadami;



Referat Gospodarki Mieszkaniowej;



Biuro Rady Miejskiej;



Biuro Burmistrza.

Jednostki organizacyjne to poza Urzędem Miejskim w Jaworze: –

Jaworski Ośrodek Kultury;



Miejska Biblioteka Publiczna;



Ośrodek Sportu i Rekreacji;



Muzeum Regionalne;



Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej;



Zarząd Lokalami Komunalnymi;



Gimnazjum Nr 1;



Gimnazjum Nr 2;



Szkoła Podstawowa nr 1;



Szkoła Podstawowa nr 4;



Szkoła Podstawowa nr 5;



Przedszkole Publiczne nr 2;



Przedszkole Publiczne nr 4;



Przedszkole Publiczne nr 8;



„Inwestycje” Spółka z o.o. w Jaworze;



Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Rejonowa w Jaworze.

Miasto Jawor realizuje programy współpracy partnerskiej z następującymi samorządami w: –

Roseto degli Abruzzi we Włoszech – umowa o partnerskiej współpracy została podpisana 11 listopada 2003 r.;



Niepołomicach w Polsce – umowa o partnerskiej współpracy została podpisana 11 listopada 2006 r.;



Niesky w Niemczech – umowa o partnerskiej współpracy została podpisana 11 listopada2001 r.,



Berdyczowie na Ukrainie – umowa o partnerskiej współpracy została podpisana 31 sierpnia 2003 r.;



Turnov w Czechach – umowa o partnerskiej współpracy została podpisana 11 listopada 1999 r.

114 | S t r o n a

3.5. Organizacje pozarządowe Burmistrz Jawora corocznie zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003 r. (Dz. U. 2014 r. poz. 1118) ogłasza otwarte konkursy ofert na wsparcie bądź powierzenie realizacji zadań publicznych w sferze działalności pożytku publicznego z zakresu: –

ochrony i promocji zdrowia oraz pomocy społecznej;



działalności na rzecz osób niepełnosprawnych;



działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym;



wypoczynku dzieci i młodzieży;



kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego;



wspierania i upowszechniania kultury fizycznej;



ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego;



turystyki i krajoznawstwa.

Organizacje, które aktywnie współpracują z Gminą Jawor przy realizacji zadań publicznych to: –

Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddział Jawor;



Jaworskie Stowarzyszenie Rozwoju Kultury;



Stowarzyszenie „Bank Żywności”;



Stowarzyszenie Dzieci Wojny w Polsce oddział w Jaworze;



Charytatywne Stowarzyszenie Niesienia Pomocy Osobom Uzależnionym oraz Ofiarom Przemocy „AZYL” w Jaworze;



Liga Obrony Kraju w Jaworze Zarząd Powiatowy;



Stowarzyszenie Kobiet Aktywnych „Przed Siebie”;



Towarzystwo Aktywności Kulturalnej „TAK” Jawor;



Towarzystwo Przyjaciół Dzieci – Koło przy Specjalnym Ośrodku Szkolno – Wychowawczym w Jaworze;



Parafia Rzymskokatolicka pw. Miłosierdzia Bożego w Jaworze;



Parafia Rzymskokatolicka pw. Matki Boskiej Różańcowej w Jaworze;



Parafia Św. Marcina w Jaworze;



Związek Harcerstwa Polskiego Chorągiew Dolnośląska Hufiec w Jaworze;



Uczniowski Klub Sportowy 5 „Salto”;



Uczniowski Klub Sportowy „Olimpia – Dwójka”;



Uczniowski Klub Sportowy „Sprint”; 115 | S t r o n a



Międzyrobotniczy Klub Sportowy „Kuźnia” Jawor;



Międzyszkolny Klub Sportowy „TYTAN”;



Uczniowski Klub Sportowy „Javoria”;



Uczniowski Klub Sportowy „Spartakus”;



Jaworski klub Sportowy „Spartakus”;



Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej „Jaworzanie”;



Jaworskie Towarzystwo Sportowe „Old Boys Dziubek”;



Międzyszkolny Klub Sportowy „Victoria”;



Klub Żeglarski „Reda”;



Klub Sportów Wodnych „Farwater”;



Jaworski Klub Sportowy „Vorenus”;



Klub Sportowy „Olimpia”;



Jaworski Klub Brydża Sportowego;



Liga Ochrony Przyrody Oddział w Jaworze;



Zarząd Powiatowy Ligi Obrony Kraju;



Międzyzakładowy Robotniczy Klub Sportowy „Kuźnia” Jawor;



Stowarzyszenie Międzynarodowe Targi Chleba;



Jaworskie Towarzystwo Sportowe Old Boy`S Dziubek;



Ochotnicza Straż Pożarna W Jaworze;



Ognisko TKKF „Piast”;



Klub Karate I Samoobrony „Satori”;



Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły „Siódemka”;



Stowarzyszenie Wyższej Użyteczności;



Stowarzyszenie Emerytów I Rencistów Resortu Spraw Wewnętrznych Rzeczypospolitej Polskiej,



Społeczne Towarzystwo Promocji Miasta Jawora Im. Świętego Marcina;



Stowarzyszenie Kobiet Aktywnych „Przed siebie”;



Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Francuskiej Oddział W Jaworze;



Towarzystwo Aktywności Kulturalnej;



Towarzystwo Społeczno-Kulturalne „Księstwo Jaworskie”;



Uczniowski Klub Sportowy 5 „Salto”;



Polski Związek Niewidomych;



Związek Pracodawców Ziemi Jaworskiej.

116 | S t r o n a

4. Zarządzanie finansowe 4.1. Struktura finansowa budżetu Gminy Jawor W latach 2011-2013 dochody i wydatki Gminy Jawor oscylowały w przedziale od 66 mln PLN do 70 mln PLN. Tabela 48Struktura finansów Gminy Jawor w latach 2011- 2013 2011 Kategoria finansowa

2012

2013

Skrót Plan

Wykonanie

Plan

Wykonanie

Plan

Wykonanie

całkowite dochody budżetowe

DcB

66 899 071,8

61 422 383,4

65 999 741,1

60 540 618,6

70 028 936,5

65 563 615,1

bieżące dochody budżetowe

DbB

57 014 579,5

55 284 096,1

59 081 758,9

57 551 160,0

61 854 535,6

59 149 030,4

majątkowe dochody budżetowe

DmB

9 884 492,3

6 138 287,3

6 917 982,2

2 989 458,5

8 174 400,9

6 414 584,7

całkowite wydatki budżetowe

WcB

68 695 137,8

62 070 344,9

65 206 425,0

58 259 627,5

67 667 945,5

62 828 413,4

bieżące wydatki budżetowe

WbB

56 749 099,8

53 681 384,1

57 822 606,8

54 364 912,6

60 186 488,5

56 068 637,9

majątkowe wydatki budżetowe

WmB

11 946 038,0

8 388 960,8

7 383 818,2

3 894 714,8

7 481 457,0

6 759 775,5

przychody budżetowe

PB

3 998 802,0

3 998 802,2

1 283 181,9

2 148 104,7

0,0

0,0

rozchody budżetowe

RB

2 202 736,0

2 202 736,0

2 022 136,0

2 022 136,0

2 257 136,0

2 257 136,0

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze Sprawozdania Rb-NDSa za 2011 rok, 2012 rok, 2013 rok oraz 2014 rok, Gmina, http://bip.jawor.dolnyslask.pl/index.php?a=1&id=14468.

117 | S t r o n a

Tabela 49Struktura dochodów Gminy Jawor [stan na 2013 r.] Dochody gminy według klasyfikacji budżetowej

Suma [zł]

Udział procentowy [%]

Rolnictwo i łowiectwo

70 908,84

0,1%

3 217 010,28

4,9%

188 265,18

0,3%

12 254,37

0,0%

1 824 689,99

2,8%

Działalność usługowa

228 127,81

0,3%

Administracja publiczna

155 242,26

0,2%

4 300,00

0,0%

400,00

0,0%

1 000,00

0,0%

Dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich poborem

25 865 406,37

39,5%

Różne rozliczenia

13 183 133,69

20,1%

3 999 555,82

6,1%

Ochrona zdrowia

4 947,54

0,0%

Pomoc społeczna

7 192 515,98

11,0%

Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej

210 702,81

0,3%

Edukacyjna opieka wychowawcza

229 915,94

0,4%

8 914 819,64

13,6%

260 368,54

0,4%

0,00

0,0%

50,00

0,0%

Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę Transport i łączność Turystyka Gospodarka mieszkaniowa

Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa Obrona narodowa Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa

Oświata i wychowanie

Gospodarka komunalna i ochrona środowiska Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego Ogrody botaniczne i zoolog. oraz naturalne obszary i obiekty chronionej przyrody Kultura fizyczna Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl.

118 | S t r o n a

4.2. Analiza finansowa W ocenie sytuacji finansowej miasta wykorzystano grupę wskaźników płynności, które mierzą zdolność do wywiązywania się z krótkoterminowych zobowiązań. Płynność finansowa to zdolność danego podmiotu do osiągania przepływów pieniężnych umożliwiających regulowanie wymagalnych zobowiązań i pokrywanie niespodziewanych wydatków gotówkowych. Analizę płynności finansowej przeprowadzono na podstawie dwóch wskaźników: –

wskaźnik całkowitej płynności finansowej w ujęciu planowanym i rzeczywistym (WcPF):



wskaźnik bieżącej płynności finansowej w ujęciu planowanym i rzeczywistym (WbPF):



DcB - całkowite dochody budżetowe;



PB - przychody budżetowe;



WcB - całkowite wydatki budżetowe;



RB - rozchody budżetowe;



WbB - bieżące wydatki budżetowe. Tabela 50Wskaźniki płynności finansowej dla Miasta Jawor

Wskaźnik

2011

2012

2013

Plan

Wykonanie

Plan

Wykonanie

Plan

Wykonanie

WcPF

1,00

1,02

1,00

1,04

1,00

1,01

WbPF

1,24

1,18

1,14

1,15

1,13

1,17

Źródło: Opracowanie własne.

W jednostce samorządu terytorialnego wskaźnik płynności finansowej zarówno całkowitej i bieżącej w ujęciu planowanym powinien być zawsze co najmniej równy jeden, co wynika z zasad planowania budżetowego. Natomiast w ujęciu rzeczywistym może przybierać następujące wartości: –

WPF = 1 – oznacza pełne pokrycie wydatków i rozchodów budżetowych;



WPF > 1 –oznacza pełne pokrycie wydatków i rozchodów budżetowych oraz dodatkowo na koniec roku występuje nadwyżka środków pieniężnych, która może wynikać z realizacji założeń

119 | S t r o n a

budżetowych zawierających nadwyżkę lub z realizacji ponadplanowych dochodów lub niewykonania wydatków; –

WPF < 1 oznacza brak pokrycia wydatków budżetowych i zobowiązania wymagalne, które może wynikać z niewykonania planu dochodów lub przekroczenia planu wydatków.

Analiza wartości historycznych wskaźników płynności wskazuje iż Gmina Jawor jest zdolna do pokrywania zobowiązań typu OPEX i CAPEX i cechuje się płynnością finansową.

120 | S t r o n a

Załącznik nr 2 Analiza SWOT Celem analizy SWOT jest przeanalizowanie głównych mocnych i słabych stron w aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej dotyczącej Jawora. Ponadto do każdego zagadnienia zostały przypisane szanse i zagrożenia, które mogą się wydarzyć w przyszłości oraz wynikają z otoczenia miasta. Tabela 51Analiza SWOT dla Jawora – przestrzeń, infrastruktura, środowisko Mocne strony

Słabe strony

– położenie w obrębie ważnego centrum komunikacyjnego i gospodarczego – Wrocławia i Legnicy;

– zły stan techniczny infrastruktury drogowej i towarzyszącej (przystanki, chodniki);

– korzystne połączenia drogowe: – dobre połączenie Wrocław;

w

kierunku

Zgorzelec



– niewystarczająca liczba ścieżek pieszorowerowych i ścieżek rowerowych na terenie miasta; – występowanie obiektów użyteczności publicznej niedostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych;

– bliskość do autostrady a4, – korzystne połączenia kolejowe – m.in. na odcinku Jawor – Legnica; – atrakcyjne tereny mieszkaniowego;

pod

rozwój

budownictwa

– infrastruktura przyjazna i młodym pokoleniom;

rodzicom

– cenne dziedzictwo kulturowe w tym przede wszystkim Kościół Pokoju (wpisany na Listę UNESCO) oraz Sala Rajców w Ratuszu w Jaworze; – atrakcyjne okolice pod względem turystycznym m.in. Park Krajobrazowy Chełmy, Wąwóz Myśliborski, Góry i Pogórze Kaczawskie; – bogata infrastruktura sportowa i rekreacyjna w Jaworze; – ład urbanistyczny i przestrzenny miasta; – wzrost liczby turystów odwiedzających Jawor;

zagranicznych

– niewystarczająco rozwinięta turystyczna w tym gastronomiczna;

infrastruktura

– niewystarczająco wykorzystany potencjał Zamku Piastowskiego, Kościoła Pokoju, Muzeum Regionalnego, Jaworskiego Ośrodka Kultury jako miejsc kultury, edukacji i integracji; – słaba informatyzacja dziedzictwa kultury (w tym wykorzystanie technologii mobilnych) m.in. w muzeum , Sali Rajców – niewystarczająca liczba miejsc noclegowych w tym o wysokim standardzie; – słabo wykreowana marka produktu lokalnego – pierniki jaworskie; – nieuregulowany stan prawny niektórych zabytków, uniemożliwiający ich pełne wykorzystanie oraz prowadzenie prac remontowych, konserwatorskich, adaptacyjnych.

Szanse

Zagrożenia

– rozwój transportu publicznego zapewniającego spójną, zintegrowaną na poziomie powiatowym komunikację;

– wzrost zanieczyszczenia środowiska naturalnego; – postępująca degradacja infrastruktury drogowej i około drogowej, ograniczających dostępność

121 | S t r o n a

– promowanie odnawialnych źródeł energii;

komunikacyjną powiatu;

– wzrost inwestycji zapewniających bezpieczeństwo publiczne – rozwój turystyki kwalifikowanej, krajoznawczej, zabytkoznawczej;

– niestabilna polityka państwa; – niskie kontrakty dla szpitala w Jaworze – utrudnienie dostępu do opieki medycznej dla mieszkańców;

– wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców; – rozwój miasta jako miejsca przyjaznego dla mieszkańców; – rozwój infrastruktury młodym pokoleniom niepełnosprawnym;

przyjaznej i osobom

rodzinom, starszym,

– zapewnienie konkurencyjności usług medycznych – wzrost liczby placówek i świadczonych usług medycznych; – pozyskiwanie kapitału w ramach zewnętrznych na rozwój infrastruktury;

funduszy

Źródło: Opracowanie własne.

Tabela 52Analiza SWOT – sfera społeczna Mocne strony

Słabe strony

– dobre wyposażenie placówek edukacyjnych;

– spadek liczby mieszkańców;

– dostępność usług opieki zdrowotnej i pomocy społecznej; – dobrze rozwinięty system pomocy społecznej;

– niekorzystna sytuacja demograficzna- wyższy odsetek osób w wieku poprodukcyjnym niż przedprodukcyjnym;

– wysoki poziom bezpieczeństwa;

– ujemny wskaźnik przyrostu naturalnego; – ujemny odsetek salda migracji; – wysoki odsetek ludności korzystającej ze środowiskowej pomocy społecznej; – wysoki udział osób bezrobotnych wśród osób w wieku produkcyjnym;

Szanse

Zagrożenia

– prorodzinna polityka państwa;

– depopulacja powiatu;

– wzrost liczby terenów przeznaczonych budownictwo mieszkaniowe;

pod

– kryzys gospodarczy;

– rozwój oferty spędzania czasu wolnego;

– likwidacja zakładów pracy na terenie miasta i w okolicy (Legnica, Wrocław);

– rozwój turystyki pieszej, wodnej, rowerowej;

– niestabilna polityka społeczna państwa;

– wzrost poziomu świadomości i ekologicznej mieszkańców;

zdrowotnej

– rozwój współpracy z instytucjami sfery społecznej, ośrodkami naukowymi; – rozwój społeczeństwa informacyjnego, w tym szeroka dostępność do e-usług; – efektywne pozyskiwanie funduszy europejskiej; Źródło: Opracowanie własne.

122 | S t r o n a

Tabela 53Analiza SWOT – gospodarka Mocne strony – obecność kapitału zagranicznego inwestycje na terenie miasta;

Słabe strony –

nowe

– atrakcyjna oferta terenów inwestycyjnych na terenie miasta; – efektywne wykorzystanie funduszy zewnętrznych na rozwój przedsiębiorczości i powstawanie nowych miejsc pracy – w tym przez Powiatowy Urząd Pracy na rzecz aktywizacji osób bezrobotnych; – szeroki i bezpłatny dostęp mieszkańców do informacji publicznych, kulturalnych, w tym do Samorządowego Informatora SMS; – rozwinięta współpraca międzynarodowa.

– niewystarczająca zainteresowanych uczniów;

liczba przedsiębiorców kształceniem zawodowym

– relatywnie niski potencjał przedsiębiorstw do tworzenia nowych miejsc pracy; – słaba innowacyjność oferty przedsiębiorstw na terenie powiatu; – niewystarczający biznesu;

rozwój

instytucji

otoczenia

– brak inkubatora przedsiębiorczości i klastrów; – brak centrum dla organizacji pozarządowych; – trudności formalne w pozyskiwaniu środków zewnętrznych przez przedsiębiorstwa i organizacje pozarządowe; – brak inicjatyw prywatnym;

w

partnerstwie

publiczno-

– brak współpracy i wymiany doświadczeń między firmami o długim stażu i nowo powstającymi przedsiębiorstwami. Szanse

Zagrożenia

– duże inwestycje z udziałem kapitału zagranicznego i krajowego;

– kryzys gospodarczy i pogorszenie sytuacji na rynku pracy;

– rozwój współpracy międzynarodowej;

– migracje ludności powodujące wykształconej kadry specjalistów;

– dywersyfikacja zatrudnienia poza branżę rolniczą; – rozwój podmiotów ekonomii społecznej, w tym pozyskiwanie środków zewnętrznych na zakładanie i rozwój podmiotów;

ubytek

– rosnące koszty pracy; – brak rozwoju partnerstwa publiczno- prywatnych.

– rozwój współpracy między przedsiębiorcami, w tym dzielenie się wiedzą i doświadczeniami. Źródło: Opracowanie własne.

123 | S t r o n a

Załącznik nr 3 Wykaz zabytków na terenie Jawora Tabela 54 Wykaz rejestru zabytków na terenie miasta Jawor Miejscowość

Obiekt

Adres

Jawor

Ośrodek historyczny miasta Jawor

Jawor

Kaplica pw. Św. Wojciecha

ul. Czarnieckiego

Jawor

Kościół pofranciszkański (ob. Muzeum)

ul. Klasztorna

Jawor

Klasztor pofranciszkański (ob. Muzeum)

ul. Klasztorna

Jawor

Kościół parafialny pw. Św. Marcina

pl. Kościelny

Jawor

Plebania

ul. Św. Marcina

Jawor

Cmentarz przy kościele Św. Marcina

pl. Kościelny

Jawor

Kościół Pokoju, ewangelicki, pw. Św. Ducha

ul. Limanowskiego

Jawor

Dom dzwonnika (ob. Plebania)

Park Pokoju

Jawor

Cmentarz ewangelicki (ob. Park Pokoju)

Jawor

Kaplica pw. Św. Barbary

ul. Lipowa

Jawor

Dawny kościół Beginek w zespole (ob. Kościół Zielonoświątkowy Zbór „Anastasis”

ul. Żeromskiego

Jawor

Cmentarz

Jawor

Nr

Rodzaj obiektu

Rejestr zabytków

Data rejestru

Obszar

A/2638/363

25-11-1956

Kaplica

A/1902/1387

07-09-1965

7

Kościół

A/3216/837

29-12-1960

6

Klasztor

A/3215/407

24-11-1956

Kościół

A/1899/79

29-03-1949

Plebania

A/2948/584/L

14-04-1981

Cmentarz

A/1900/834/L

16-02-1990

Kościół

A/1905/990

04-09-1963

Budynek mieszkalny

A/1097

31-12-2008

Park

A/2433

29-06-2010

2

Kaplica

A/1901/1386

06-09-1965

11

Kościół

A/1904/1955

14-03-1969

ul. Kuziennicza

Cmentarz

A/1903/835/L

16-02-1990

Cmentarz żydowski

ul. Głucha

Cmentarz

A/1906/836/L

16-02-1990

Jawor

Zamek Piastowski

ul. Zamkowa

Zamek

A/2956/351

22-11-1956

Jawor

Mury miejskie (wraz z „międzymurzem” oraz tzw. „Zamkiem Anioła”)

Mury

A/2936/1076

27-02-1964

1

2

2

124 | S t r o n a

Jawor

Ratusz

Rynek

1

Publiczny

A/2950/493/L

16-04-1977

Jawor

Wieża ratuszowa

Rynek

1

Publiczny

A/2951/995

08-10-1963

Jawor

Teatr miejski

Rynek

5

Publiczny

A/2953/1020/L

13-04-1994

Jawor

Budynek dawnej siedziby loży wolnomularskiej oraz ogród przy ww. budynku

ul. Armii Krajowej

7

Publiczny

533/1-2/A/05

31-05-2005

Jawor

Budynek mieszkalny

ul. Barbary

8

Budynek mieszkalny

A/2936/2068

06-06-1972

Jawor

Budynek mieszkalny

ul. Chopina

3

Budynek mieszkalny

A/2940/2069

06-06-1972

Jawor

Budynek mieszkalny

ul. Chopina

12

Budynek mieszkalny

A/2941/2070

06-06-1972

Jawor

Budynek mieszkalny

ul. Chrobrego

4

Budynek mieszkalny

A/2938/641

10-02-1960

Jawor

Budynek mieszkalny

ul. Chrobrego

7

Budynek mieszkalny

A/2937/2071

06-06-1972

Jawor

Budynek mieszkalny

ul. Chrobrego

41

Budynek mieszkalny

A/2939/1388

08-09-1965

Jawor

Budynek mieszkalny

ul Czarnieckiego

10

Budynek mieszkalny

A/2942/1389

08-09-1965

Jawor

Dworzec kolejowy

ul. Kolejowa

Dworzec

A/2935/526/L

12-08-1977

Jawor

Budynek mieszkalny

ul. Kościelna

10

Budynek mieszkalny

A/2943/2072

06-06-1972

Jawor

Budynek mieszkalny

ul. Legnicka

3

Budynek mieszkalny

A/2944/1390

08-09-1965

Jawor

Budynek mieszkalny

ul. Legnicka

12

Budynek mieszkalny

A/2945/1391

08-09-1965

Jawor

Budynek mieszkalny

ul. Lipowa

4, 5

Budynek mieszkalny

A/2946/2073

06-06-1972

Jawor

Budynek mieszkalny

Rynek

3

Budynek mieszkalny

A/2952/1077

27-02-1964

Jawor

Budynek mieszkalny

Rynek

6

Budynek mieszkalny

A/2955/328

06-11-1956

Jawor

Budynek mieszkalny

Rynek

7

Budynek mieszkalny

A/2954/1392

08-09-1965

Jawor

Domy podcieniowe

Rynek

11-19, 21-24,

Budynek mieszkalny

A/2955/328

06-11-1956

125 | S t r o n a

33-37 Jawor

Zespół budynków przemysłowo – administracyjnych cukrowni:

ul. Starojaworska

Jawor

Budynek mieszkalny w zespole

ul. Starojaworska

Jawor

Budynek świetlicy i stołówki w zespole

Jawor

Zespół

A/2949/824/L

28-12-1988

90A i B

Budynek mieszkalny

A/2949/824/L

28-12-1988

ul. Starojaworska

92

Publiczny

A/2949/824/L

28-12-1988

Dom kultury w zespole

ul. Starojaworska

92

Publiczny

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek mieszkalny w zespole

ul. Starojaworska

94

Budynek mieszkalny

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek mieszkalny w zespole

ul. Starojaworska

94A

Budynek mieszkalny

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek willowy w zespole

ul. Starojaworska

100

Budynek mieszkalny

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek mieszkalny w zespole

ul. Starojaworska

101

Budynek mieszkalny

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek mieszkalny w zespole

ul. Starojaworska

102

Budynek mieszkalny

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek mieszkalny w zespole

ul. Starojaworska

103

Budynek mieszkalny

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek garaży i mieszkań w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek magazynu i acetylenowni w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek pomp buraczanych w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek stolarni w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek pras wysłodków w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek magazynu technicznego i biuro techniczne w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek warsztatu mechanicznego w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek pieca wapiennego w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

126 | S t r o n a

Jawor

Budynek biura technicznego w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek cukrowni w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek saturacji w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek szatni w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek suszarni w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek spawalni i laboratorium w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek błotniarek w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek produktowni w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek skrzyń wodnych w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek pakowni i magazyn w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek kotłowni w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek magazynu nawozów i nasion w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek magazynów akumulatorów w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek magazynu cukru w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek biura głównego w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek ośrodka zdrowia w zespole

ul. Starojaworska

104

Publiczny

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Biuro gospodarcze placu w zespole

ul. Starojaworska

104

Budynek administracyjny

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek stodoły w zespole

ul. Starojaworska

104

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek mieszkalny w zespole

ul. Starojaworska

107

Budynek mieszkalny

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek mieszkalny w zespole

ul. Starojaworska

108

Budynek mieszkalny

A/2949/824/L

28-12-1988

127 | S t r o n a

Jawor

Budynek mieszkalny w zespole

ul. Starojaworska

111

Budynek mieszkalny

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek mieszkalny w zespole

ul. Starojaworska

116

Budynek mieszkalny

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek mieszkalny w zespole

ul. Starojaworska

120

Budynek mieszkalny

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek mieszkalny w zespole

ul. Starojaworska

122

Budynek mieszkalny

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek mieszkalny w zespole

ul. Starojaworska

126

Budynek mieszkalny

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek wagi samochodowej w zespole

ul. Starojaworska

Przemysłowy

A/2949/824/L

28-12-1988

Jawor

Budynek mieszkalny

ul. Staszica

1

Budynek mieszkalny

A/2947/2074

06-06-1972

Jawor

Budynek mieszkalny

ul. Staszica

4

Budynek mieszkalny

A/2957/1078

27-02-1964

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Zasoby informacyjne Urzędu Miejskiego w Jaworze, Urząd Miejski Jawora.

128 | S t r o n a

Spisy Spis rysunków Rysunek 1 Podstawowe definicje ............................................................................................................ 5 Rysunek 2 Obszar strategiczny nr 1 – logika interwencji ..................................................................... 10 Rysunek 3 Obszar strategiczny nr 2 – logika interwencji ..................................................................... 16 Rysunek 4 Obszar strategiczny nr 3 – logika interwencji ..................................................................... 25 Rysunek 5 Obszar strategiczny nr 4 – logika interwencji ..................................................................... 32 Rysunek 6 Położenie Jawora na tle Polski ............................................................................................ 55 Rysunek 7 Jawor na tle powiatu jaworskiego ....................................................................................... 56 Rysunek 8 Mapa zagrożenia powodziowego na terenie Jawora ........................................................... 62 Rysunek 9 Obszary chronione na terenie Jawora i w okolicach ........................................................... 64 Rysunek 10 Mapa wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych w powiecie jaworskim i okolicach ............................................................................................................................................... 67 Rysunek 11 Schemat szlaków turystycznych w Jaworze i okolicach ................................................... 93

Spis tabel Tabela 1 Proponowane kierunki działania – obszar strategiczny nr 1 .................................................. 11 Tabela 2 Proponowane kierunki działania – obszar strategiczny nr 2 .................................................. 18 Tabela 3 Proponowane kierunki działania – obszar strategiczny nr 3 .................................................. 26 Tabela 4 Proponowane kierunki działania – obszar strategiczny nr 4 .................................................. 33 Tabela 5 Spójność SRMJ 2014-2020 ze Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Dolnośląskiego 2014-2020 .................................................................................................................... 39 Tabela 6 Różnice między monitoringiem a ewaluacją .......................................................................... 44 Tabela 7 Terminy dotyczące przekazywania dokumentów uczestnikom procesu ................................ 48 Tabela 8 Szczegółowy plan postępowania w ramach przygotowania Rocznego raportu monitoringowego .................................................................................................................................. 49 Tabela 9 Zagregowane wskaźniki realizacja SRMJ 2014-2020 ............................................................ 51 Tabela 10 Powierzchnia Jawora na tle powiatu jaworskiego, województwa i Polski [stan na 2013 r.] 54 Tabela 11 Struktura użytkowania gruntów w Jaworze, powiecie jaworskim i województwie dolnośląskim [stan na 2013 r.] .............................................................................................................. 57 Tabela 12 Struktura własności gruntów w Jaworze [stan na 2013 r.] ................................................... 57 Tabela 13 Charakterystyka bonitacyjna gruntów ornych Jawora.......................................................... 65 Tabela 14 Charakterystyka sieci wodociągowej i kanalizacyjnej na terenie Jawora [stan na rok 2013] ............................................................................................................................................................... 69 129 | S t r o n a

Tabela 15 Charakterystyka sieci gazowej na terenie miasta Jawor, powiatu jaworskiego, miasta Bolków .................................................................................................................................................. 69 Tabela 16 Charakterystyka gospodarki odpadami na Miasta Jawor [stan na rok 2013] ....................... 70 Tabela 17 Liczba mieszkań oraz ich średnia powierzchnia na terenie Jawora, powiatu jaworskiego, województwa dolnośląskiego, Polski [stan na rok 2013] ...................................................................... 71 Tabela 18 Analiza wskaźnikowa gmin wchodzących w skład powiatu jaworskiego [stan na 2013 r.] 73 Tabela 19 Liczba ludności Jawora na tle powiatu jaworskiego, województwa dolnośląskiego i Polski [stan na rok 2013] .................................................................................................................................. 74 Tabela 20 Liczba ludności i gęstość zaludnienia w gminach należących do powiatu jaworskiego [stan na rok 2013] .......................................................................................................................................... 74 Tabela 21 Udział ludności Jawora według ekonomicznych grup wieku............................................... 78 Tabela 22 Urodzenia, zgony i przyrost naturalny w Jaworze w latach 2010–2013 .............................. 79 Tabela 23 Saldo migracji na pobyt stały w Jaworze w latach 2010–2013 ............................................ 79 Tabela 24 Saldo migracji w Jaworze, powiecie jaworskim, województwie dolnośląskim, w Polsce w latach 20010–2013 ................................................................................................................................ 80 Tabela 25 Prognoza liczby ludności dla powiatu jaworskiego w latach 2015- 2035 ............................ 80 Tabela 26 Wykaz placówek, których organem prowadzącym jest Miasto Jawor [stan na 2014 r.] ...... 81 Tabela 27 Liczba uczniów w szkołach według płci, miejsca zamieszkania, występującej niepełnosprawności ............................................................................................................................... 81 Tabela 28 Liczba nauczycieli w Jaworze według podziału na staż w latach 2010-2013 ...................... 82 Tabela 29 Liczba osób zewidencjonowanych w rejestrach sekcji sportowych na terenie Jawora ...... 85 Tabela 30Wykaz imprez cyklicznych organizowanych przez Ośrodek Sportu i Rekreacji w Jaworze 86 Tabela 31 Charakterystyka noclegów w Jaworze w latach 2010-2013 ................................................. 94 Tabela 32 Powody trudnej sytuacji życiowej w Jaworze w latach 2010-2013 ..................................... 98 Tabela 33 Liczba mieszkańców Jawora, którzy otrzymali świadczenia w ramach pomocy społecznej w latach 2010- 2013 .................................................................................................................................. 99 Tabela 34 Akcje Straży Pożarnej na terenie powiatu jaworskiego ..................................................... 100 Tabela 35 Przestępstwa na terenie miasta Jawor w latach 2010-2013 ................................................ 101 Tabela 36 Analiza wskaźnikowa gmin wchodzących w skład powiatu jaworskiego [stan na 2013 r.] ............................................................................................................................................................. 103 Tabela 37 Struktura wielkości gospodarstw rolnych na terenie Jawora [stan na 2013 r.]................... 104 Tabela 38 Struktura upraw rolnych na terenie Jawora [stan na 2013 r.] ............................................. 104 Tabela 39 Liczba podmiotów gospodarczych w Jaworze w latach 2010–2013 .................................. 105 Tabela 40 Struktura podmiotów gospodarczych w Jaworze w latach 2010-2013............................... 106 Tabela 41 Szczegółowe zestawienie podmiotów według sekcji PKD 2007 ....................................... 106 Tabela 42 Szczegółowe zestawienie podmiotów sekcji C PKD 2007 ................................................ 107 Tabela 43 Podmioty gospodarcze według klas wielkości na terenie Jawora [stan na rok 2013] ........ 108 130 | S t r o n a

Tabela 44 Podmioty gospodarcze w Jaworze według klas wielkości w latach 2010–2013 ................ 108 Tabela 45 Wskaźniki dla podmiotów gospodarczych w Jaworze, powiecie jaworskim, województwie dolnośląskim i w Polsce [stan na rok 2013] ........................................................................................ 109 Tabela 46 Wykaz terenów inwestycyjnych na terenie miasta Jawor [stan na 2013 r.] ....................... 110 Tabela 47 Wskaźniki dla podmiotów gospodarczych w gminach wchodzących w skład powiatu jaworskiego [stan na 2013].................................................................................................................. 112 Tabela 48 Struktura finansów Gminy Jawor w latach 2011- 2013 ..................................................... 117 Tabela 49 Struktura dochodów Gminy Jawor [stan na 2013 r.] .......................................................... 118 Tabela 50 Wskaźniki płynności finansowej dla Miasta Jawor ............................................................ 119 Tabela 51 Analiza SWOT dla Jawora – przestrzeń, infrastruktura, środowisko ................................. 121 Tabela 52 Analiza SWOT – sfera społeczna ....................................................................................... 122 Tabela 53 Analiza SWOT – gospodarka ............................................................................................. 123 Tabela 54 Wykaz rejestru zabytków na terenie miasta Jawor ............................................................. 124

Spis wykresów Wykres 1 Liczba ludności w podziale na płeć w Jaworze w latach 2010–2013 ................................... 75 Wykres 2 Struktura wiekowa mieszkańców miasta Jawor w podziale na płeć [stan na rok 2013] ....... 76 Wykres 3 Zmiany w strukturze wieku mieszkańców między 2009 a 2013 r. ....................................... 77 Wykres 4 Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku w Jaworze w latach 2010–2013 .... 78

131 | S t r o n a