PROJEKT STANOWISKA RP przygotowany w związku z art. 7 ustawy z dnia 8 października 2010 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 213, poz. 1395)

Dotyczy

Wniosek DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY zmieniająca dyrektywę 2005/36/WE w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych i rozporządzenie [...] w sprawie współpracy administracyjnej za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym

Data przekazania Polsce 11 stycznia 2012 r. dokumentu przez instytucje UE Sygnatura dokumentu

Komisja Europejska COM(2011) 883 Numer międzyinstytucjonalny 2011/0435 (COD)

Procedura decyzyjna

zwykła procedura ustawodawcza

Tryb głosowania w Radzie UE Instytucja wiodąca

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Instytucje współpracujące

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

Data przyjęcia przez KSE

26 stycznia 2012 r.

I.

Cel projektu aktu prawnego

Przedstawiony przez Komisję Europejską wniosek dotyczy zmiany przepisów Dyrektywy 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych. Komisja Europejska nie proponuje nowej dyrektywy, jednakże proponowane zmiany wpłyną w istotny sposób na organizację i funkcjonowanie systemu uznawania kwalifikacji zawodowych pomiędzy państwami członkowskimi. Przedstawione przez Komisję Europejską propozycje zmian legislacyjnych w tym zakresie zostały przygotowane w oparciu o wyniki publicznych konsultacji w sprawie „Zielonej Księgi – Unowocześnienie dyrektywy w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych”, a także wcześniejsze konsultacje społeczne, wnioski płynące z raportu zawierającego prowadzoną w 2010 r. ocenę skuteczności rozwiązań obowiązujących na podstawie obecnej dyrektywy 2005/36/WE oraz przy uwzględnieniu wyników prac Grupy Sterującej ds. europejskiej legitymacji zawodowej. Główne cele inicjatywy obejmują ułatwienie mobilności specjalistów oraz świadczenia usług w zawodach regulowanych wewnątrz UE, sprostanie wyzwaniu związanemu z obsadzeniem stanowisk wymagających wysokich kwalifikacji i zaoferowanie większej liczby możliwości osobom poszukującym pracy. Unowocześnienie dyrektywy to jedno z działań na rzecz poprawy funkcjonowania rynku wewnętrznego, zapowiedziane w Akcie o jednolitym rynku (Single Market Act) – punkt 2.2. Mobilność obywateli – legislacja modernizująca system uznawania kwalifikacji zawodowych. Wprowadzenie do obecnie obowiązującej dyrektywy 2005/36/WE proponowanych zmian ma umożliwić osiągnięcie następujących celów szczegółowych: •

zmniejszenie złożoności procedur dla wnioskodawcy dzięki europejskiej legitymacji zawodowej, która pozwalałaby na pełniejsze wykorzystanie zalet funkcjonującego już z powodzeniem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym (IMI);

•

reforma ogólnych przepisów dotyczących podejmowania działalności w innym państwie członkowskim lub tymczasowego przenoszenia się;

•

modernizacja systemu automatycznego uznawania kwalifikacji, w szczególności w przypadku pielęgniarek, położnych, farmaceutów i architektów;

•

zaproponowanie w dyrektywie ram prawnych dla częściowo wykwalifikowanych specjalistów i dla notariuszy;

•

wyjaśnienie gwarancji dla pacjentów, których obawy dotyczące umiejętności językowych i ryzyka uchybień należy lepiej odzwierciedlić w ramach prawnych;

•

wprowadzenie wymogu prawnego w odniesieniu do dostarczania użytkownikom w sposób bardziej przyjazny informacji tematycznych dotyczących przepisów regulujących uznawanie kwalifikacji w oparciu o kompleksową infrastrukturę administracji elektronicznej dla całego procesu uznawania kwalifikacji;

•

rozpoczęcie systematycznego przeglądu i systematycznej wzajemnej oceny w odniesieniu do wszystkich zawodów regulowanych w państwach członkowskich.

Niektóre proponowane rozwiązania wymagają zastosowania istniejących lub planowanych funkcjonalności elektronicznego Systemu Wymiany Informacji na Rynku Wewnętrznym (np. wprowadzenie europejskiej legitymacji zawodowej, ściślejsza współpraca administracyjna między właściwymi organami, przekazywanie ostrzeżeń o utracie prawa wykonywania

zawodu przez przedstawicieli zawodów medycznych). Z tego względu wniosek KE obejmuje także wprowadzenie w znajdującym się obecnie w fazie prac legislacyjnych rozporządzeniu w sprawie współpracy administracyjnej za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym zapisu dającego formalne podstawy do używania systemu w powyższych celach. wypełnia ministerstwo/urząd właściwy merytorycznie dla danego dokumentu unijnego [W tym miejscu należy określić w sposób syntetyczny cel projektu, do którego odnosi się stanowisko. Można wykorzystać np. uzasadnienie (explanatory memorandum) do projektu aktu prawnego przygotowane przez KE.]

II.

Stanowisko RP

Rząd Rzeczypospolitej Polskiej popiera działania służące pogłębianiu rynku wewnętrznego poprzez znoszenie występujących na nim barier i zacieśnianie integracji, więc z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji Europejskiej odnoszącą się do nowelizacji przepisów UE w zakresie uznawania kwalifikacji zawodowych, tj. dyrektywę zmieniającą dyrektywę 2005/36/WE w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych i rozporządzenie [...] w sprawie współpracy administracyjnej za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym. Europejska Legitymacja Zawodowa Należy poprzeć wprowadzenie podstawy prawnej dla Europejskiej legitymacji zawodowej w formie elektronicznego certyfikatu, jako alternatywnego narzędzia usprawniającego uznawanie kwalifikacji. Oczekuje się, iż pozwoli ono na skrócenie i uproszczenie procedury w pierwszej kolejności w tych zawodach, w których z jednej strony istnieje znaczna mobilność, z drugiej zaś działają organy właściwe lub organizacje zawodowe posiadające odpowiednie kompetencje i zasoby do weryfikowania i potwierdzania kwalifikacji wnioskodawcy-obywatela rodzimego państwa członkowskiego. Z punktu widzenia nakładów na wprowadzenie tego rozwiązania zdecydowanie korzystne jest wykorzystanie Systemu Wymiany Informacji na Rynku Wewnętrznym, jako elektronicznego narzędzia wspierającego wydawanie legitymacji. Umożliwi to wykorzystanie dotychczasowych doświadczeń, związanych z pracą w systemie IMI, który jest już dobrze znany części organów właściwych w sprawach uznawania kwalifikacji zawodowych w ramach UE. Ponadto IMI jest scentralizowanym narzędziem komunikacyjnym opracowanym przez KE i eksploatowanym przy użyciu jej infrastruktury, KE zapewnia jego utrzymanie i rozwój, dział pomocy technicznej oraz hosting infrastruktury komputerowej, zaś organy w państwach członkowskich mają nieodpłatny dostęp do systemu przez stronę internetową, zabezpieczony systemem haseł dostępu. Uznanie kwalifikacji oparte na legitymacji zawodowej będzie jednak wymagać większego zaangażowania ze strony rodzimego państwa członkowskiego wnioskodawcy. W przypadku uznania kwalifikacji do stałego wykonywania zawodu oraz świadczenia usług w zawodach związanych ze zdrowiem i bezpieczeństwem publicznym zweryfikuje ono dostarczone dokumenty i przekaże wniosek o walidację legitymacji organowi państwa przyjmującego, zaś w przypadku świadczenia usług transgranicznych zweryfikuje czy usługodawca spełnia wymagane warunki i przekaże stosowną informację państwu przyjmującemu. Oznacza to zwiększenie obciążeń administracyjnych po stronie państwa rodzimego. Przewiduje się, iż Polska, przynajmniej w początkowym okresie funkcjonowania legitymacji, będzie częściej

państwem ją wydającym niż uznającym kwalifikacje, a więc walidującym legitymacje przekazane przez organy innych państw, w związku z większą liczbą osób wyjeżdżających do innych państw UE w stosunku do liczby osób przyjeżdżających do pracy w zawodach regulowanych. W związku z tym, Rząd dostrzega następujące wątpliwości, które będzie należało wyjaśnić w toku negocjacji: - wypełnienie przewidywanego obowiązku przyjmowania w drodze elektronicznej wniosków o wydanie legitymacji, a przede wszystkim towarzyszących im dokumentów może w praktyce nastręczyć trudności, gdyż większość potrzebnych dokumentów, wydawanych przez szeroki zakres podmiotów (organ właściwy, szkołę, uczelnię, instytucję lub firmę prowadzącą kurs zawodowy, pracodawcę) jest obecnie wydawana jedynie w formie papierowej. W przypadku dostarczenia jedynie skanów dokumentów, organ rodzimego państwa członkowskiego przygotowujący legitymację zawodową może potwierdzić autentyczność dokumentu, a więc także kwalifikacji, jedynie poprzez oficjalny kontakt z instytucją/firmą, która go wydała. Dlatego kwestia bardzo krótkiego, 2-tygodniowego terminu na przygotowanie takiej legitymacji przez państwo rodzime budzi niepokój. Szczególny problem będzie tu dotyczył sytuacji wydawania legitymacji przedstawicielom zawodów nieregulowanych, ze względu na ogromna różnorodność dokumentów jakie mogą przedstawić, a także, w części przypadków, brak przepisów, w oparciu o które można byłoby określić, kto jest przygotowany do wykonywania danego zawodu. - w związku z przekazaniem Komisji Europejskiej szerokich uprawnień do wydawania aktów wykonawczych przyjmowanych zgodnie z procedura doradczą) oraz aktów delegowanych ( w przypadku których uprawnienia dla KE zostały przyznane na czas nieokreślony) formalny wpływ państw członkowskich wydaje się zbyt mały w kwestiach takich jak określenie zawodów, dla których będą zobowiązane do wydawania legitymacji zawodowych, kryteriów w zakresie obliczania i podziału opłat, jakie może pobierać rodzime i przyjmujące państwo członkowskie w związku z procedurami administracyjnymi prowadzącymi do jej wydania oraz szczegółów dotyczących dokumentów i tłumaczeń wymaganych do wydania legitymacji. Takie rozwiązanie poważnie utrudnia zarówno ocenę kosztów, które będą musiały ponieść państwa członkowskie, jak i ocenę wysokości wpływów do budżetu, które mogłyby pochodzić z opłat za wydanie legitymacji. - w przedstawionej propozycje KE brak jest uregulowania dla sytuacji, w której organ właściwy państwa rodzimego oceni, iż dokumenty przekazane wraz z wnioskiem o wydanie legitymacji zawodowej są kompletne (kiedy są to wszystkie możliwe dokumenty, jakie wnioskodawca mógł uzyskać w tym państwie w swoim zawodzie i sytuacji), zaś państwo przyjmujące uzna, iż przekazane dokumenty te nie zawierają jednak dostatecznych danych umożliwiających rzetelną decyzję, lub, w przypadku zawodów systemu ogólnego, poprawnie uzasadnioną ocenę czy konieczne są środki wyrównawcze. Nadanie IMI obowiązkowego charakteru na podstawie dyrektywy. Rząd RP popiera ideę pełniejszego wykorzystania potencjału Systemu Wymiany Informacji na Rynku Wewnętrznym (IMI). Z punktu widzenia Rządu RP istotnym wydaje się fakt nałożenia na państwa członkowskie obowiązku stosowania IMI w przypadku wymiany informacji w obszarze kwalifikacji zawodowych. Brak dotychczasowych przepisów w tym zakresie uniemożliwiał w pełni wykorzystanie systemu. Natomiast regulacja tej kwestii w rozporządzeniu przyczyni się do przyspieszenia i wzrostu przepływu informacji między organami właściwymi, a tym samym do poprawy warunków funkcjonowania rynku

wewnętrznego. Rozporządzenie umocuje również dotychczasowe przepisy prawa unijnego dotyczące kwestii wymogu wzajemnej współpracy oraz obowiązku wymiany informacji. Swoboda świadczenia usług W opinii Rządu RP zaproponowane w tym zakresie przepisy wychodzą naprzeciw ułatwieniu świadczenia usług w państwie przybycia, jeśli usługodawca, obaj posiadający stałą siedzibę w tym samym państwie członkowskim, w związku ze świadczoną usługą przemieszczają się na teren innego państwa członkowskiego. Zwalniają one usługodawcę z konieczności wykazania się dwuletnim doświadczeniem zawodowym w okresie dziesięciu lat poprzedzających świadczenie usługi; możliwość wymogu doświadczenia zawodowego pozostawiono w tym przypadku w zawodach związanych ze zdrowiem lub bezpieczeństwem publicznym znajdujących się w wykazie, który państwa członkowskie będą zobowiązane przedstawić Komisji Europejskiej. Zdaniem Rządu RP należy jednak przeanalizować, czy istnieją inne przesłanki, które uzasadniałyby wykazanie się doświadczeniem zawodowym w sytuacjach, jeśli usługa nie będzie dotyczyła wykonywania zawodu zgłoszonego jako związany ze zdrowiem lub bezpieczeństwem publicznym, ale de facto będzie miała wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo osób w przyjmującym państwie członkowskim. W aktualnej propozycji państwa członkowskie powinny przedstawić Komisji Europejskiej wykazy zawodów związanych ze zdrowiem lub bezpieczeństwem publicznym, co zdaniem Rządu RP może przyczynić się do większej przejrzystości w tym zakresie. W przypadku usługodawców świadczących usługi na rzecz konsumentów z państwa przyjmującego, gdzie utrzymany został wymóg dwuletniego doświadczenia zawodowego, jeżeli zawód nie jest regulowany w państwie siedziby usługodawcy, proponowane przepisy pozwalają zaliczyć na poczet spełnienia tego wymogu doświadczenie nabyte w co najmniej jednym państwie członkowskim. Dotychczas mogło to być tylko doświadczenie nabyte w państwie stałej siedziby usługodawcy. Należy jednak dążyć do tego aby przepisy jasno wskazywały, czy okresy doświadczenia zawodowego nabytego w różnych państwach członkowskich można sumować i na jakiej zasadzie. Rząd RP z zadowoleniem przyjmuje pozostawienie możliwości przedkładania przez usługodawcę, który po raz pierwszy przenosi się do innego państwa członkowskiego, oświadczenia o zamiarze świadczenia usług, które jest ważne na całym terytorium tego państwa. System ogólny Rząd RP pozytywnie odnosi się do koncepcji rezygnacji z załączników nr II i nr III zawartej w nowej propozycji legislacyjnej, a także popiera koncepcję potraktowania poziomów kwalifikacji jako narzędzia odniesienia a nie wykluczania specjalistów z możliwości uznania kwalifikacji zawodowych. Zapewni to organom właściwym większą elastyczność w podejmowaniu decyzji i pozwoli na objęcie zakresem stosowania dyrektywy większej liczby przedstawicieli zawodów regulowanych. Projekt zmian w aktualnym kształcie daje możliwość szerszego uznania kwalifikacji, szczególnie w tych przypadkach jeśli różnice odnosiły się do więcej niż jednego poziomu. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że odbyte w danym państwie bardzo krótkie kursy (np. kilkunastodniowe) w zawodzie, który nie posiada w tym państwie regulacji, mogą być niewystarczające do wykonywania zawodu regulowanego w państwie przybycia (aktualnie bowiem nie kompensuje tego ani wymóg regulacji kształcenia lub szkolenia ani dwuletniego

doświadczenie zawodowego), tak więc osoba po odbytym krótkim kursie nawet bez doświadczenia zawodowego mogłaby wnioskować o uznanie kwalifikacji zawodowych. Mogłoby to w tym przypadku, narazić osobę i organ właściwy na niepotrzebne koszty; wydaje się zatem, że organ właściwy powinien mieć możliwość w takiej sytuacji odmowy uznania kwalifikacji zawodowych. Podobna sytuacja może wystąpić przy porównywaniu kwalifikacji z poziomu szkoły średniej a ukończonym kształceniem trwającym powyżej 4 lat w szkole wyższej. Prosimy o informację, czy popieracie Państwo tę wątpliwość, czy nie (prosimy też o ewentualną korektę i przykłady). Aktualne przepisy idą w kierunku większej przejrzystości przy wydawaniu decyzji w sprawach związanych z odbywaniem stażu lub przystąpieniem do testu umiejętności. Wychodzą one naprzeciw zarówno organom właściwym, które będą analizowały wnioski w tym zakresie, jak i obywatelom, którzy będą zobowiązani do odbycia takiego środka. Propozycja legislacyjna zakłada wprowadzenie wprost obowiązku uwzględnienia przez organ właściwy w procesie uznawania kwalifikacji również wszelkich umiejętności, wiedzy i kompetencji nabytych w toku uczenia się przez całe życie, w tym w drodze nieformalnej i „pozaformalnej”. Należy jednak dążyć do sprecyzowania, jakie dokumenty i przez kogo wydawane mogą są wystarczającym dowodem ich nabycia, mając na uwadze umożliwienie organom rzetelnej oceny wniosku, zwłaszcza w przypadku możliwości zastosowania stażu adaptacyjnego lub testu umiejętności. W opinii Rządu RP należy ponadto rozważyć poszerzenie definicji kształcenia i szkolenia regulowanego na każdy rodzaj kształcenia lub szkolenia w państwie jego nabycia przystosowany w tym państwie na wykonywanie danego zawodu lub zawodów pokrewnych. Dostęp częściowy Działalność gospodarcza związana z konkretnym zawodem może znacznie różnić się w poszczególnych państwach członkowskich. Test kompetencji lub staż adaptacyjny mogą nie zawsze rekompensować te różnice. Jako alternatywę dla ukończenia ponownego szkolenia w przyjmującym państwie członkowskim Trybunał Sprawiedliwości uznał zasadę dostępu częściowego do zawodu. Rząd RP co do zasady odnosi się pozytywnie do możliwości przyznania częściowego dostępu do zawodu w przypadkach, w których byłoby to dopuszczalne. Dzięki zaproponowanym zmianom wnioskodawca ma prawo uzyskać dostęp do części tego samego zawodu, w odniesieniu do której posiada kwalifikacje w rodzimym państwie członkowskim. Jednakże należy dążyć do doprecyzowania tego przepisu, aby nie powodował wątpliwości: - czy możliwość odrzucenia wniosku o częściowe uznanie można stosować tylko w zawodach stricte medycznych czy również w pozostałych zawodach; - czy zdrowie publiczne jest jedynym rodzajem nadrzędnego interesu publicznego jaki może uzasadnić odrzucenie wniosku o częściowy dostęp do zawodu. Automatyczne uznawanie kwalifikacji w działalności rzemieślniczej, handlowej i przemysłowej zawartych w aneksie IV

Rząd RP wyraża nadzieję, że wprowadzenie przepisu w zakresie dokonania zmian w załączniku nr IV dyrektywy 2005/36/WE zawierającym działalności dotyczące kategorii doświadczenia zawodowego, które uznawane są automatycznie na podstawie doświadczenia zawodowego, przyczyni się jego aktualizacji w taki sposób, by odzwierciedlał obecną strukturę poszczególnych rodzajów działalności gospodarczej. Prosimy o komentarz, zwłaszcza MG Automatyczne uznawanie kwalifikacji oparte na minimalnych wymogach w zakresie kształcenia Lekarze, lekarze dentyści i farmaceuci Inicjatywa zmierzająca do uaktualnienia regulacji określających minimalne wymogi kształcenia dla zawodu lekarza, lekarza dentysty oraz farmaceuty przyczyni się do zwiększenia przejrzystości procedur uznawania kwalifikacji w ww. zawodach. Rząd RP akceptuje co do zasady rozwiązania zaproponowane w projekcie modernizacji dyrektywy. Pielęgniarki i położne W zakresie regulacji odnoszących się do zawodu pielęgniarki Rząd RP podejmie działania mające na celu wprowadzenie do dyrektywy 2005/36/WE przepisów umożliwiających: 1) automatyczne uznawanie kwalifikacji polskich pielęgniarek – absolwentek liceów medycznych (na zasadzie praw nabytych), 2) zmianę warunków uznawania kwalifikacji pielęgniarek – absolwentek szkół pomaturalnych polegającą na skróceniu wymaganego doświadczenia zawodowego (3 kolejne lata z ostatnich 5 lat zamiast aktualnego wymogu: 5 lat doświadczenia z ostatnich 7 lat). Ponadto w proponowanym projekcie zmian dyrektywy 2005/36/WE brak jest zapisu dotyczącego kwalifikacji położnych nabytych po ukończeniu studiów pomostowych. W świetle powyższego w art. 43 ust. 4 dotyczącym kwalifikacji położnych należy dążyć do tego, aby został wprowadzony identyczny zapis jak w art 33 ust. 3 projektu dotyczy pielęgniarek. Uznane przez dyrektywę kwalifikacje na podstawie specjalnego programu kształcenia „pomostowego” uzyskują bowiem zarówno pielęgniarki jak i położne. Aktualnie trwają prace nad zmianą rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowych warunków prowadzenia studiów zawodowych na kierunku pielęgniarstwo i położnictwo przeznaczonych dla pielęgniarek i położnych posiadających świadectwo dojrzałości i będących absolwentami liceów medycznych oraz medycznych szkół zawodowych kształcących w zawodzie pielęgniarki i położnej. Po wejściu w życie powyższego rozporządzenia, konieczne będzie wprowadzenie zmian w art. 33 ust. 3 oraz w art. 43 ust. 4 zmienionej dyrektywy. Lekarze weterynarii [prośba o wkład MRiRW lub potwierdzenie, że akceptują Państwo propozycję legislacyjną w zakresie przepisów dot. lekarzy weterynarii; w przypadku braku komentarza zostanie przyjęte, że te przepisy są przez Państwa akceptowane.] Architekci Rząd RP popiera wprowadzenie dłuższego kształcenia w zawodzie architekta. Dotychczas jeżeli w danym państwie członkowskim jedynym wymogiem regulującym dostęp do zawodu

było ukończenie kształcenia na poziomie uniwersyteckim, i kształcenie to, trwające co najmniej 4 lata, spełniało minimalne wymogi dyrektywy, kwalifikacje architekta mogły być automatycznie uznawane. W praktyce jednak większość państw stosowała dodatkowy wymóg dostępu do zawodu w postaci nadzorowanej praktyki zawodowej. Zmiana art. 46 polega na tym, że kształcenie architekta musi trwać co najmniej 6 lat (co można wyrazić również przy pomocy równoważnych punktów ECTS) i obejmuje jeden z następujących elementów: a) co najmniej czteroletnie studia w pełnym wymiarze godzin porównywalnej instytucji oświatowej zakończone zdaniem uniwersyteckim oraz co najmniej dwuletnie płatne praktyki; b) co najmniej pięcioletnie studia w pełnym wymiarze godzin porównywalnej instytucji oświatowej zakończone zdaniem uniwersyteckim oraz co najmniej roczne płatne praktyki.

na uniwersytecie lub w egzaminu na poziomie na uniwersytecie lub w egzaminu na poziomie

Rząd RP wyraża poważną wątpliwość, którą będzie należało wyjaśnić w toku negocjacji, co do kwestii uwzględniania jedynie praktyk płatnych. Wydaje się, że nie jest korzystne aby praktyki obowiązkowo musiały odbywać się za wynagrodzeniem. W Polsce aby móc w pełni wykonywać swój zawód architekci muszą m.in. po ukończeniu studiów odbyć obowiązkową 3-letnią praktykę zawodową. Polskie przepisy nie wskazują czy ma mieć ona formę płatną czy też nie. Wprowadzenie konieczności odbycia praktyk płatnych może spowodować, że studenci będą mieć problem z ich znalezieniem. Niemożność odbycia praktyk płatnych może doprowadzić do tego, że studenci kierunku architektura będą mieć problem z uzyskaniem pełnych praw do wykonywania zawodu architekta już na poziomie krajowym, a następnie z ewentualną migracją i możliwością wykonywania zawodu architekta w innym państwie członkowskim UE. Wprowadzenie zapisu art. 46 w takiej formie może wprowadzić nadmierne utrudnienia. Ponadto należy zaznaczyć, że forma praktyk płatnych w żaden sposób nie wpływa na ich jakość. Najważniejszym elementem praktyk powinien być fakt, że odbywają się one pod nadzorem odpowiednio wykwalifikowanej w tym zakresie osoby. Wprowadzenie płatnej praktyki prawdopodobnie będzie miało wpływ na koszty, które będą musiały ponieść osoby nadzorujące praktykantów, a co się z tym wiąże może mieć wpływ na cenę ich usług. W ocenie Rządu RP sporządzona przez Komisję Europejską Ocena Skutków Regulacji (Impact assesment-Part 2) nie zawiera żadnego uzasadnienia w kwestii zasadności wprowadzenia płatnej praktyki w zawodzie architekta, uzasadniana jest kwestia praktyki nadzorowanej. Ponadto zgłaszamy zastrzeżenie odnośnie zapisu, zgodnie z którym płatne praktyki powinny się odbyć po zakończeniu studiów. W naszej opinii nie jest to konieczne, ponieważ może stanowić to duże utrudnienie dla absolwentów architektury, którym okres przygotowania do pełnego wykonywania zawodu architekta znacznie się wydłuży. W Polsce student może podjąć praktykę po ukończeniu trzeciego roku studiów wyższych, która może zostać zaliczona jako praktyka zawodowa, z wyłączeniem praktyki objętej programem studiów. Wspólne zasady kształcenia – nowy system automatycznego uznawania kwalifikacji

Wniosek Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniający dyrektywę 2005/36/WE w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych i rozporządzenie (…) w sprawie współpracy administracyjnej za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym wprowadza zamiast tzw. wspólnych platform nowe mechanizmy służące bardziej

automatycznemu uznawaniu kwalifikacji: „wspólne ramy kształcenia” oraz „wspólne testy kształcenia”. W opinii Rządu RP posiadanie kwalifikacji zawodowych uzyskanych na podstawie proponowanych przepisów może przyczynić się do usprawnienia uznawania w państwie przyjmującym, w którym dany zawód jest zawodem regulowanym, kwalifikacji zawodowych nabytych w tym trybie. Warunki związane z możliwością powołania tych środków w sytuacji, gdy zawód jest regulowany w co najmniej jednej trzeciej wszystkich państw członkowskich stwarza lepszą sposobność ich urzeczywistnienia (aktualnie przepisy dotyczące tworzenia wspólnych platform wskazują dwie trzecie państw regulujących zawód). Nie jest jednak jasno określone w aktualnym brzmieniu przepisów, czy istnieje obligatoryjność uznania przez przyjmujące państwo członkowskie zagranicznych kwalifikacji nabytych w ramach „wspólnych ram kształcenia” lub „wspólnych testów kształcenia”, jeśli przyjmujące państwo członkowskie regulujące dany zawód nie przystąpiło do „wspólnych ram kształcenia” albo „wspólnych testów kształcenia”. Nowy system może jednak wymagać wzmożonej pracy państw członkowskich w zakresie opracowywania zarówno „wspólnych ram kształcenia”, jak i „wspólnych testów kształcenia” i przeprowadzania szerokich konsultacji zarówno na szczeblu krajowym i wspólnotowym. Nowe zapisy dają możliwość bardziej automatycznego uznania kwalifikacji zawodowych, choć ich skoordynowanie na szczeblu wspólnotowym może wymagać dłuższego czasu. Rozszerzenie zakresu stosowania dyrektywy w odpowiednich przypadkach

Nie w pełni wykwalifikowani specjaliści Dyrektywa ustanawia zasady dotyczące dostępu do płatnych praktyk odbywanych w innym państwie członkowskim i obowiązku uznawania takich praktyk takich praktyk również przez rodzime państwo członkowskie, kiedy są one elementem niezbędnym do uzyskania pełnych kwalifikacji zawodowych. Rząd RP popiera inicjatywę umożliwienia obywatelom państw członkowskich możliwości dostępu do nadzorowanej praktyki w innym państwie członkowskim, niż to, w którym uzyskali dyplom oraz wzajemnego uznawania takich praktyk. Zaproponowane rozwiązanie wydaje się korzystne dla osób, które w jednym państwie członkowskim będą chciały ukończyć kształcenie, natomiast praktykę zawodową odbyć w drugim państwie członkowskim. Będzie to sprzyjało mobilności, szczególnie młodych osób. Rząd RP sugeruje jednak, że temat obowiązku uznawania jedynie praktyk płatnych powinien zostać szerzej przedyskutowany w toku ramach prac na propozycją legislacyjną. Notariusze Rząd RP ma wątpliwości czy zaproponowane przepisy dotyczące notariuszy związane z włączeniem ich w zakres dyrektywy, są wystarczające. Dyrektywa powinna zapewniać większą pewność prawną dotyczącą zakresu, w jakiej działalność notariuszy ma podlegać jej przepisom, zwłaszcza w odniesieniu do świadczenia usług transgranicznych oraz możliwości i sposobu stosowania środków wyrównawczych. [prośba o wkład Ministerstwa Sprawiedliwości]

Wyjaśnienie gwarancji dla pacjentów i konsumentów usług świadczonych w ramach wolnych zawodów Wymogi językowe (art. 53)

Rząd RP odnosi się pozytywnie do uzupełnienia obecnego art. 53 dyrektywy w zakresie dotyczącym kontroli znajomości języka państwa przyjmującego. Większe uszczegółowienie tego przepisu poprzez wprowadzenie możliwości przeprowadzenia kontroli w sytuacji gdy istnieje poważna i konkretna wątpliwość co do wystarczającej znajomości języka przez specjalistów w odniesieniu do działalności zawodowej, którą ta osoba zamierza wykonywać, a także prawa przeprowadzenia przez właściwe organy kontroli znajomości języka, w przypadku zawodów medycznych, w określonych przypadkach, wydaje się jak najbardziej słusznym zapisem. Mechanizm ostrzegania

Dyrektywa wprowadza obowiązek wysyłania do innych państw członkowskich, za pośrednictwem systemu IMI, zawiadomień o zakazie (również tymczasowym) wykonywania zawodu przez przedstawicieli zawodów medycznych oraz ostrzeżeń dotyczących przedstawicieli pozostałych zawodów regulowanych, w przypadkach posiadania faktycznej wiedzy o postępowaniu, czynach lub okolicznościach związanych z ich działalnością, które mogą spowodować poważną szkodę dla zdrowia lub bezpieczeństwa osób lub środowiska. Rząd RP przychyla się do pomysłu wprowadzenia dla wybranych zawodów medycznych oraz przedstawicieli pozostałych zawodów mechanizmu ostrzegania w systemie IMI. Wprowadzenie tzw. mechanizmu ostrzegania tj. przekazywania informacji na temat tożsamości osób wykonujących zawód lekarza, lekarza dentysty, pielęgniarki, położnej i farmaceuty, wobec których wydano zakaz prowadzenia działalności zawodowej będzie stanowiło zapewnienie bezpieczeństwa zdrowia i życia pacjentów. Mechanizm ostrzegania w odniesieniu do pozostałych zawodów szczególnych przypadkach, w których działalność ta mogłaby spowodować poważną szkodę dla zdrowia lub bezpieczeństwa osób lub środowiska pozwala na unikanie poważnych zagrożeń. Administracja elektroniczna: Dostęp do informacji i procedur elektronicznych W celu zapewnienia obywatelowi szybkiego dostępu do informacji, łatwej identyfikacji organu właściwego i dokumentów wymaganych do wniosku o uznanie kwalifikacji, a także w celu upowszechnienia korzystania z procedur elektronicznych dyrektywa rozszerza zakres pojedynczych punktów kontaktowych (PPK) oraz przekształca krajowe punkty kontaktowe (ośrodki informacji) w ośrodki wsparcia. Zgodnie z założeniami dyrektywy ośrodki wsparcia powinny podejmować działania polegające na udzielaniu obywatelom i ośrodkom w innych państwach członkowskich pomocy w zakresie uznawania kwalifikacji zawodowych, informacji na temat krajowych przepisów regulujących zawody, na temat prawa socjalnego i w stosownych przypadkach zasad etyki zawodowej. Ośrodki wsparcia będą się zajmowały w szczególności indywidualnymi przypadkami zapewniając obywatelom porady i pomoc w rozmowach telefonicznych, a także bezpośrednich spotkaniach. Do zadań realizowanych przez ośrodki

wsparcia będzie również należało pełnienie funkcji łącznika z organami właściwymi i ośrodkami wsparcia w innych państwach członkowskich. Natomiast utworzone na podstawie dyrektywy usługowej pojedyncze punkty kontaktowe zostaną przekształcone w centralne punkty dostępu on-line dla wszystkich zawodów objętych dyrektywą w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych. W związku z tym zakres działania PPK rozszerzono na pracowników służby zdrowia oraz osoby poszukujące pracy. Za pośrednictwem PPK umożliwia się obywatelom dopełnienie drogą elektroniczną wszystkich procedur i formalności związanych z zakresem obowiązywania dyrektywy. Rząd RP pochwala zmiany w dyrektywie, które nie skutkują powołaniem odrębnego internetowego punktu informacji, lecz rozszerzają zakres już istniejącego Pojedynczego Punktu Kontaktowego, do zadań którego należy między innymi umożliwienie obywatelom składania drogą elektroniczną wniosku o uznanie kwalifikacji we wszystkich zawodach, nie tylko tych wchodzących w zakres dyrektywy usługowej. Rząd RP chciałby jednak podkreślić, że pełne wykorzystanie takiego rozwiązania w praktyce będzie wymagało czasu, nakładu pracy, a także skoordynowania wymagań technicznych. Rząd RP uważa, że dotychczasowe ośrodki informacji spełniają bardzo dobrze powierzoną im funkcję. Ośrodki posiadają szeroką wiedzę w zakresie tematyki zasad uznawania kwalifikacji zawodowych, a szczegółowe informacje w tym zakresie zostały udostępnione obywatelom na stronie internetowej ośrodka informacji. Polski ośrodek informacji poświęcił duży nakład pracy i czasu w celu zaznajomienia obywateli z jego działalnością w zakresie dyrektywy, dzięki czemu znany jest szerokiej grupie obywateli oraz współpracujących instytucji. W związku z tym uważamy, że zmiana nazwy ośrodka informacji w ośrodek wsparcia wpłynęłaby negatywnie na szybką identyfikację ośrodka. Biorąc pod uwagę powyższe, Rząd RP stoi na stanowisku, że ośrodki powinny zachować dotychczasowy charakter informacyjny. Rząd RP uważa, że nałożony na ośrodek wsparcia obowiązek informowania obywateli na temat prawa socjalnego oraz zasad etyki zawodowej wykracza poza kompetencje aktualnego ośrodka informacji i w praktyce będzie trudny do realizacji. Instytucją ustanawiającą prawo w zakresie socjalnym jest Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, natomiast w zakresie zasad etyki zawodowej informacji takiej mogą udzielić organy właściwe dla poszczególnych zawodów. Dyrektywa obliguje pojedyncze punkty kontaktowe do zamieszczania na stronach internetowych bardzo szczegółowych informacji dotyczących uznawania kwalifikacji zawodowych, z zakresu tj. zawody regulowane; europejska legitymacja zawodowa; zawody związane ze zdrowiem i bezpieczeństwem publicznym, rodzaje kształcenia i szkolenie regulowane oraz rodzaje kształcenia o specjalnym programie; wymogi, procedury, formalności, opłaty, dokumenty w odniesieniu do poszczególnych zawodów regulowanych; tryb odwoływania się od decyzji organów właściwych. Rząd RP uważa, iż sam obowiązek zamieszczania wykazu dokumentów w odniesieniu do poszczególnych zawodów, wymaganych w celu uznania kwalifikacji zawodowych nie rozwiąże problemu wiedzy obywateli o przysługujących im prawach. Fakt istnienia w obecnym systemie uznawania kwalifikacji zawodowych kilku różnych procedur, a także różnych form potwierdzania spełniania wymagań w zależności od sytuacji wnioskodawcy powoduje, iż bez wiedzy o sytuacji konkretnego wnioskodawcy (której organ nie ma możliwości posiadać bez kontaktu z tym wnioskodawcą), nie ma możliwości określenia szczegółowego wykazu dokumentów wystarczających do uznania kwalifikacji. Nawet w przypadku konkretnego zawodu regulowanego wykaz taki z konieczności musi zawierać

pewne dokumenty, które będą opcjonalne w zależności od sytuacji wnioskodawcy. Trudności dotyczą najczęściej przyporządkowania posiadanych informacji o prawach i wymaganiach wynikających z przepisów o uznawaniu kwalifikacji zawodowych do sytuacji konkretnego wnioskodawcy. Ogólny wykaz dokumentów znajduje się we wnioskach o wszczęcie postępowania w sprawie uznania kwalifikacji do wykonywania zawodu regulowanego lub do podejmowania lub wykonywania działalności. Niezależnie od tego obywatele powinni uzyskać szczegółowe informacje na temat wymaganych dokumentów w organach właściwych. Przejrzystość i wzajemna ocena Rząd RP podjął wstępne działania zmierzające do ograniczenia liczby zawodów regulowanych, mając na uwadze ułatwienie dostępu do ich wykonywania. W świetle powyższego zaproponowane przepisy o wzajemnej ocenie zasadności regulacji zawodów mają podobny cel – ograniczenie zbędnych barier. Należy jednak mieć na uwadze zasadę bezpiecznego i fachowego wykonywania zawodu. Wzajemna ocena może przyczynić się do wymiany dobrych praktyk w zakresie zabezpieczenia jakości usług świadczonych przez przedstawicieli poszczególnych zawodów przy jednoczesnym ograniczeniu nadmiernych barier w dostępie do tych zawodów. Należy jednak wziąć pod uwagę, iż działania te będą wymagały dużego nakładu pracy ze strony państw członkowskich (wszystkich resortów, które posiadają w zakresie swojej właściwości zawody regulowane). W celu większej przejrzystości kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych – warto także zwrócić uwagę na kwestię dostępności informacji o głównych czynnościach zawodowych wchodzących w skład danego zawodu np. w ogólnodostępnej bazie zawodów regulowanych istniejącej na stronach internetowych Komisji Europejskiej. Przydatnym byłoby umieszczenie wykazu dyrektyw, które całkowicie wyłączają stosowanie systemu ogólnego uznawania kwalifikacji zawodowych na podstawie przepisów dyrektywy 2005/36/WE, w ww. bazie zawodów.

III.

Uzasadnienie stanowiska RP

Rząd RP przychylnie odnosi się do propozycji unowocześnienia systemu wzajemnego uznawania kwalifikacji zawodowych. Rząd RP popiera zmiany polegające na znoszeniu istniejących barier administracyjnych oraz poprawie i ułatwieniu sytuacji osób migrujących. Przedstawiona propozycja legislacyjna wprowadza bardziej przejrzyste i proste, z punktu widzenia obywateli, procedury dotyczące uznawania kwalifikacji zawodowych. Projekt dyrektywy pociąga za sobą korzystne zmiany w zakresie systemu uznawania kwalifikacji zawodowych. Wiele spośród wprowadzonych propozycji dotyczy uszczegółowienia istniejących już przepisów. W opinii Rządu RP większość zapisów wydaje się być jak najbardziej słuszna, jednakże należy wyjaśnić wątpliwości szczegółowo poruszone w stanowisku Rządu. W toku procesu negocjacji treści zmian do dyrektywy Rząd RP dążyć będzie do uwzględnienia uwag zamieszczonych w ww. stanowisku. Wyzwania demograficzne, w tym wyzwanie wynikające z przewidywanego niedoboru kadr zwłaszcza w sektorze opieki zdrowotnej wymagają podjęcia stosownych działań, zarówno na

poziomie wspólnotowym, jak i w ujęciu regionalnym, krajowym i lokalnym. Należy podkreślić, że dotychczasowe dane na temat migracji personelu sektora opieki zdrowotnej wskazują, że Polska może być zaliczana do państw będących źródłem siły roboczej dla bardziej rozwiniętych krajów. Bilans migracji kadr medycznych w obrębie Unii Europejskiej pozostaje ujemny dla Polski – liczba specjalistów, którzy nabyli kwalifikacje w Polsce i ubiegali się o uznanie kwalifikacji w państwach członkowskich UE jest większa niż liczba zagranicznych specjalistów ubiegających się o uznanie kwalifikacji zawodowych w Polsce. W Zielonej Księdze ws. pracowników sektora opieki zdrowotnej ("Green Paper on the Eurpean Workforce for Health" (COM(2008)725)) podkreślano, że pracownicy publicznej opieki zdrowotnej w Unii Europejskiej muszą posiadać właściwe kwalifikacje, aby skutecznie udzielać świadczeń zdrowotnych. W tym samym celu powinna zostać również zabezpieczona odpowiednia liczba personelu medycznego. Należy podkreślić, że wymogi te powinny zostać włączone do planów dotyczących szkolenia i zatrudnienia pracowników opieki zdrowotnej. Planując zapotrzebowanie na kadry medyczne w opiece zdrowotnej, należy również uwzględnić zjawisko migracji. Po akcesji Rzeczypospolitej Polskiej do Wspólnoty Europejskiej wzrosło zjawisko migracji personelu medycznego, którego skutkiem jest deficyt specjalistów w niektórych dziedzinach. Zmiany demograficzne ludności w Rzeczypospolitej Polskiej będą bezpośrednią przyczyną zwiększonego zapotrzebowania na świadczenia zdrowotne, a tym samym spowodują konieczność podjęcia działań w celu zwiększenia liczebności kadr medycznych, które tych świadczeń będą udzielać. Dlatego też, w ramach polityki zdrowotnej w zakresie organizowania i świadczenia usług zdrowotnych, konieczne wydaje się podjęcie działań zmierzających do zapewnienia właściwej liczby wykwalifikowanego personelu medycznego poprzez ułatwienie dostępu do przejrzystych procedur uznawania kwalifikacji zawodowych, edukacji i nauki, podniesienie jakości kształcenia w zawodach medycznych, jak również dostosowanie systemów opieki zdrowotnej do potrzeb starzejącego się społeczeństwa. 1. Ocena skutków prawnych Wdrożenie przez RP zaproponowanych zmian do dyrektywy 2005/36/WE będzie wymagało dokonania zmian legislacyjnych dotyczących tematyki związanej z uznawaniem kwalifikacji zawodowych (ustaw oraz aktów wykonawczych wydanych na podstawie upoważnień w nich zawartych). Zmiany mogą dotyczyć wprowadzenia nowych kwestii, które zostały uregulowane w dyrektywie takich, jak np.: wprowadzenie europejskiej legitymacji zawodowej, częściowe uznanie kwalifikacji zawodowych, nowy system bardziej automatycznego uznawania kwalifikacji na podstawie „wspólnych ram kształcenia” lub „wspólnych testów kształcenia”, mechanizmy ostrzegania w ramach systemu IMI. Zmiany będą też dotyczyć ustaw określających sposób uzyskania prawa wykonywania zawodów lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, lekarza weterynarii i architekta. W związku z wejściem w życie zmian do dyrektywy, która reguluje w sposób bardziej szczegółowy niektóre kwestie (jak np. znajomość języka, swoboda świadczenia usług, szersze zastosowanie e-administracji, doświadczenie zawodowe) polskie przepisy dostosowawcze będą również musiały przybrać bardziej szczegółową formę.

2. Ocena skutków społecznych

Przyjęcie i implementacja dyrektywy może przyczynić się do poprawy i ułatwienia sytuacji osób migrujących w związku z bardziej przejrzystymi i prostszymi procedurami dotyczącymi uznawania kwalifikacji zawodowych, a także do wzrostu świadomości migrantów odnośnie przysługujących im praw. Obywatele polscy udający się do pracy w innych państwach członkowskich będą tym samym mieli możliwość podejmowania w krótszym czasie pracy odpowiedniej do posiadanej wiedzy i umiejętności. Podobnie obywatele posiadający kwalifikacje nabyte w innych państwach członkowskich (w tym Polacy powracający z nowymi kwalifikacjami uzyskanymi podczas pracy za granicą) dzięki przejrzystym zasadom uznawania kwalifikacji powinni mieć możliwość efektywnego wykorzystania swojej wiedzy i umiejętności na polskim rynku pracy.

3. Ocena skutków gospodarczych Przyjęcie i implementacja zmian do dyrektywy nie wpłynie bezpośrednio na skutki gospodarcze, ponieważ dyrektywa 2005/36/WE została wdrożona do polskiego prawa i funkcjonuje w Polsce od kilku lat. Zmiana zapisów dyrektywy może mieć pośredni wpływ na skutki gospodarcze. Można jednak zakładać, iż usprawnienie komunikacji i wzajemnej pomocy pomiędzy administracjami państw członkowskich zwiększy zaufanie przedsiębiorców i obywateli do usług oferowanych przez administrację, a także może mieć wpływ na redukcję barier administracyjnych związanych z uznawaniem kwalifikacji zawodowych. 4. Ocena skutków finansowych Realizacja niektórych działań przewidzianych w projekcie dyrektywy może mieć wpływ na budżet państwa. Na obecnym etapie trudno jest oszacować koszty jakie zostałyby poniesione w związku z wdrożeniem niektórych przepisów dyrektywy np. wprowadzenie europejskiej legitymacji zawodowej może wiązać się z koniecznością poniesienia wydatków administracyjnych, możliwością zatrudnienia nowych pracowników w związku z ewentualnym poszerzeniem zakresu obowiązków dla różnych instytucji bądź urzędów. Oszacowanie kosztów związanych z europejską legitymacją zawodową aktualnie jest niemożliwe, z uwagi na fakt, że w chwili obecnej nie jest znana grupa zawodów, którą legitymacja miałaby objąć swoim zakresem. Należy zaznaczyć, że wykorzystanie funkcjonującego już Systemu Wymiany Informacji na Rynku Wewnętrznym (IMI) do częściowej obsługi legitymacji wpłynie na zmniejszenie kosztów wydawania legitymacji dla budżetu państwa. Rozszerzenie funkcji Systemu Wymiany Informacji na Rynku Wewnętrznym (IMI) nie powinno mieć istotnego wpływu na budżet państwa, ponieważ koszty utrzymania i rozwoju systemu ponosi Komisja Europejska. Ponadto, pewne skutki finansowe mogą wynikać z konieczności pogłębienia współpracy w ramach UE (możliwość zwiększenia wyjazdów zagranicznych przedstawicieli resortów właściwych w związku z konsultacjami dotyczącymi „wspólnych ram kształcenia” lub „wspólnych testów kształcenia”, a także wzajemnej oceny regulacji zawodów, aktualnie jednak nie jest wiadomym jaki kształt przyjmą konsultacje w tym zakresie).

IV.

Informacja w sprawie zgodności projektu aktu z zasadą pomocniczości

Cel dyrektywy jakim jest racjonalizacja, uproszczenie i usprawnienie zasad w zakresie uznawania kwalifikacji zawodowych, nie może być osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie ze względu na fakt, że spowodowałoby to stosowanie różnych wymogów i systemów proceduralnych zwiększających złożoność przepisów i powodujących nieuzasadnione przeszkody dla mobilności specjalistów. Zmiany obecnego systemu prawnego oznaczają zmianę istniejącej dyrektywy, której można dokonać jedynie w ramach prawa Unii. Wniosek jest zatem zgodny z zasadą pomocniczości.

V.

Przedstawiciel Rządu upoważniony do prezentowania stanowiska

Prof. dr hab. Barbara Kudrycka, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego tel.: (22) 628 19 44