Program rewitalizacji centrum Miasta Trzebinia na lata 2007–2015
Kraków, kwiecień 2007 r.
11
Dokument na zlecenie Urzędu Miasta w Trzebini opracował zespół w składzie: Dr inŜ. Anna OSTRĘGA – kierownik projektu Mgr inŜ. arch. Bogumiła KŁECZEK Dr inŜ. Wiesław WAŃKOWICZ Mgr inŜ. Katarzyna FABIJANOWSKA
Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie Urząd Miasta w Trzebini Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Politechnika Krakowska
Ze strony Urzędu Miasta do konsultacji Programu rewitalizacji powołany został przez Burmistrza Miasta Trzebini zespół w składzie: 1 2
Krystyna Barbara SIEMEK Beata PRZEWOROWSKA
Z-ca Burmistrza Miasta Trzebini Naczelnik Wydziału Marketingu Gminnego
3
Józefa MARCINIAK
4
Marian FISZER
Naczelnik Wydziału Rozwoju Gminy Naczelnik Wydziału Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa
5 6 7 8
Krystyna DUDA Ewa JAŚKO Bogusław STOLARZ Anna SZYBALSKA-IDZIK
Kierownik Referatu Inwestycji i Remontów Kierownik Referatu Architektury i Budownictwa Kierownik Referatu Gospodarki Mieszkaniowej Referat ds. Wspierania Inicjatyw Społecznych
9
Miłosz STEFAŃSKI
Referat ds. Wspierania Inicjatyw Społecznych
Koordynatorem całości opracowania jest mgr inŜ. Małgorzata MATYSIAK – Gł. Specjalista ds. Europejskich Funduszy Strukturalnych.
22
SPIS TREŚCI PODSTAWA FORMALNA OPRACOWANIA .................................................................................................................................4 PRZEDMIOT OPRACOWANIA I METODYKA PRACY................................................................................................................4 SYNTEZA OPRACOWANIA..............................................................................................................................................................5 SŁOWNIK..............................................................................................................................................................................................6 1.
GENEZA PODJ ĘCIA OPRACOWANIA PROGRAMU REWITALIZACJI I J EGO CELE – A.OSTRĘGA ................7
2.
CHARAKTERYSTYKA OBSZARU PRZEZNACZONEGO DO REWITALIZACJI – A.OSTRĘGA ............................9 2.1. 2.2. 2.3. 2.4.
LOKALIZACJA ......................................................................................................................................................................9 HISTORIA ............................................................................................................................................................................9 ZAGOS PODAROWANIE CENTRUM MIAS TA ........................................................................................................................ 12 SY TUACJA SPOŁECZNO – GOSPODARCZA TRZEBINI........................................................................................................ 14
3.
ZASIĘG TERYTORIALNY PROGRAMU REWITALIZACJI I UZASADNIENIE GRANIC – A.OSTRĘGA ............ 20
4.
CZAS REALIZACJI PROGRAMU REWITALIZACJI A.OSTRĘGA ............................................................................ 22
5.
NAWIĄZANIE DO DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH DOTYCZĄCYCH ROZWOJU REGIONALNEGO I DOKUMENTÓW PLANISTYCZNYCH – A. OSTRĘGA ................................................................................................ 22 5.1 5.2 5.3
6.
NARODOWE ..................................................................................................................................................................... 23 REGIONALNE ................................................................................................................................................................... 23 LOKALNE ......................................................................................................................................................................... 24
INWENTARYZACJ A OBSZARU PRZEZNACZONEGO DO REWITALIZACJI – A.OSTRĘGA, B.KŁECZEK, K.FABIJANOWSKA .............................................................................................................................................................. 25 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6
7.
ANALIZA STANU WŁASNOŚCI ............................................................................................................................................ 25 INWENTARY ZACJA OBIEKTÓW BUDOWLANY CH ................................................................................................................ 28 INFORMACJA O OBIEKTACH OBJĘ TY CH OCHRONĄ ........................................................................................................... 45 INWENTARY ZACJA UśY TKÓW DROGOWYCH ..................................................................................................................... 45 INWENTARY ZACJA SIECI TECHNICZNY CH ......................................................................................................................... 46 INWENTARY ZACJA ISTNIEJĄCEJ ZIELENI........................................................................................................................... 46
ZAŁOśENIA PROGRAMU REWITALIZACJI – A.OSTRĘGA, B.KŁECZEK.............................................................. 49 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 7.9
8.
UPORZĄDKOWANIE FORMALNE I FUNKCJONALNE ISTNIEJĄCEGO WNĘTRZA URBANISTY CZNEGO RY NKU........................ 49 UZUPEŁNIENIE PIERZEI RY NKU I ULICY RY NEK................................................................................................................ 54 STWORZENIE DOGODNY CH POWIĄZAŃ KOMUNIKACY JNY CH ............................................................................................ 54 MODERNIZACJA I BUDOWA SIECI TECHNICZNY CH UZBROJENIA TERENU .......................................................................... 55 WY TY CZNE DLA REWITALIZACJI RY NKU I UL. RY NEK....................................................................................................... 56 REWITALIZACJA MAŁEGO RY NKU .................................................................................................................................... 57 BUDOWA PARKINGU......................................................................................................................................................... 58 SUKCESY WNA REWITALIZACJA PRZY LEGŁY CH KWARTAŁÓW ZABUDOWY ........................................................................ 58 POPRAWA JAKOŚCI śYCIA MIESZKAŃCÓW POPRZEZ REALIZACJĘ PROGRAMU ................................................................ 59
HARMONOGRAM PRAC I PLAN FINANSOW Y – W.WAŃKOWICZ .......................................................................... 60 8.1. 8.2.
PODZIAŁ NA OBSZARY INWESTY CYJNE ............................................................................................................................ 60 WY BRANE ZADANIA INWESTY CY JNE ................................................................................................................................ 62
9.
PLANOWANE WSKAŹNIKI PRODUKTÓW, REZULTATÓW I ODDZIAŁYWANIA – A.OSTRĘGA ..................... 66
10.
ZARZĄDZANIE PROCESEM REWITALIZACJI – A.OSTRĘGA .................................................................................. 68
11.
LITERATURA I MATERIAŁY WYJŚCIOW E DO PROGRAMU..................................................................................... 69
SPIS TABEL ...................................................................................................................................................................................... 71 SPIS FOTOGRAFII........................................................................................................................................................................... 72 SPIS RYSUNKÓW............................................................................................................................................................................ 72
33
PODSTAWA FORMALNA OPRACOWANIA Podstawą opracowania jest umowa nr 52 OI. IU/01/2006 zawarta w dn. 26 lipca 2006 r. pomiędzy Gminą Trzebinia z siedzibą w Trzebini 32-540, ul. Piłsudskiego 14, reprezent owaną przez Burmistrza Pana Adama Adamczyka, a Fundacją Nauka i Tradycje Górnicze z siedzibą na Wydziale Górnictwa i GeoinŜynierii Akademii Górniczo-Hutniczej im. St. Staszica, 30-059 Kraków al. Mickiewicza 30, reprezentowaną przez prof. dr hab. inŜ. Jerzego Klicha.
PRZEDMIOT OPRACOWANIA I METODYKA PRACY Przedmiotem opracowania jest sporządzenie Programu rewitalizacji dla centrum Miasta Trzebinia na lata 2007–2015, w zakresie terytorialnym ok reślonym w rozdziale trzecim. Zgodnie z Małopolskim Regionalnym Programem Operacyjnym na lat a 2007–2013 dok ument ten jest wymagany w celu ubiegania się o dofinansowanie inwestycji rewitalizacyjnych z funduszy strukturalnych UE. Najistotniejsze elementy procedury prac nad P rogramem rewitalizacji ująć moŜna w następujące punkty: 1.
Inwentaryzacja
techniczna
i
architektoniczna
obiektów
budowlanych,
inwentaryzacja
sieci
technicznych, uŜytków drogowych i zieleni. 2.
Analiza włas nościowa nieruchomości objętych Programem rewit alizacji.
3.
Diagnoza sytuacji społecznej i gospodarczej na terenie Trzebini.
4.
Opracowanie załoŜeń Programu rewitalizacji i przedstawienie ich na spotkaniu z beneficjentami w DK „Sokół” w Trzebini w dniu 29 sierpnia 2006 r.
5.
Konsultacja całości dokumentu przez zespół pracowników UM w Trzebini powołany do współpracy przy opracowaniu dokumentu – na bieŜ ąco.
6.
WyłoŜenie pełnej wersji dokumentu, ze szczegółowymi wytycznymi dla rewitalizacji poszczególnych obiektów, równieŜ pry watnych, do konsult acji społecznych – indywidualne spotkania z mieszkańcami Trzebini – luty, marzec 2007 r.
7.
Przedstawienie i dyskusja nad P rogramem rewitalizacji na Komisji Rozwoju Gospodarczego i Inwentaryzacji Rady Miasta Trzebinia – 27 marzec 2007 r.
8.
Podjęcie P rogramu rewitalizacji cent rum miasta Trzebinia uchwałą Rady Miasta – planowane na kwiecień 2007 r.
44
SYNTEZA OPRACOWANIA Tytuł opracowania: Program rewitalizacji centrum Miasta Trzebinia na lat a 2007–2015 Lokalizacja: Gmina Trzebinia, woj. małopolskie Obszar: 6 ha 1
Liczba mieszkańców w obszarze rewitalizacji: 529
Uzasadnienie wyboru obszaru: degradacja tkanki miejskiej i środowiska spowodowana wpływem intensywnej działalności przemysłowej i brakiem prac remontowo–renowacyjnych, problemy społeczne i gospodarcze będąc e następstwem likwidacji duŜych zakładów przemysłowych. Czas trwania: lata 2007 – 2015 Szacunkowy koszt inwestycji: całość: 53 mln zł, w tym publiczny: 35 mln zł, prywatny: 18 mln zł. Zakre s terytorialny programu: Wykonawca Trzebinia
Programu:
Gmina
Partnerzy: mieszkańcy miasta, Wspólnota Mieszkańców, TBS, „Społem” Powszechna Spółdzielnia SpoŜywców. Cele programu: poprawa estetyki centrum miasta, wprowadzenie funkcji centrotwórczych, poprawa atrakcyjności inwestycyjnej miasta, ochrona obiektów zabytkowych, zwiększenie oferty mieszkaniowej, poprawa jakości Ŝycia, a w konsekwencji wykreowanie miejsca atrakcyjnego do zamieszkania i inwestowania. Planowane przedsięwzięcia dla realizacji w/w celów: a) przebudowa płyty Rynku, b) prace remontowe oraz wzbogacające wystrój elewacji zewnętrznych obiektów budowlanych, c) budowa nowych obiektów o charakterze mieszkalno–usługowym, d) z większenie i urozmaicenie oferty usługowej i kulturowej, e) modernizacja ciągów komunikacyjnych.
Zaawansowanie prac rewitalizacyjnych: W ramach rewitalizacji centrum Miasta Trzebinia wykonano następujące prace/oprac owania:
1
wymiana sieci gazowej (2005 i 2006 r.);
częściowa wymiana sieci wodno-kanalizacyjnej przy pierzei północnej i wschodniej (2005, 2006);
ocena stanu technicznego i koncepcje modernizacji/rozbudowy sieci technicznych;
uzyskanie opinii konserwatorskich dla strefy Rynku i dla kamienicy nr 16 w Rynku;
przeprowadzenie remontu budynków: Rynek 1, 14 i 15, Piłsudskiego 2 oraz Narutowicza 10;
sporządz enie koncepcji architektonicznej rewitalizacji strefy Rynku;
wykonanie projektu budowlanego i studium wykonalności dla parkingu; sporządz enie kart opisowych dla budynków w strefie Rynku zawierających szczegółowe wytyczne dla ich rewitalizacji;
imienna identyfikacja beneficjentów rewitalizacji cent rum Trzebini i zapoznanie ich z załoŜeniami Programu, umoŜliwienie właścicielom obiektów objętych Programem konsultowania kwestii dotyczących rewitalizacji z miejskim architektem.
Rynek, ul. R ynek, ul. Kościuszki ślepa, ul. Narutowicza, ul. Stanisława do nr 16; stan na luty 2007 r., źródło: Urząd Miasta Trzebinia
55
SŁOWNIK W ramach P rogramu rewit alizacji centrum Miasta Trzebinia przewiduje się wykonywanie następujących działań w odniesieniu do obiektów infrastruktury technicznej: Budowa – wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a takŜe odbudowę, rozbudowę, nadbudowę obiektu budowlanego (art. 3, Prawo budowlane, 2006). Przebudowa – wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów uŜytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji; w przypadku dróg są dopuszczalne zmiany charakterystycznych parametrów w zak resie niewymagającym zmiany granic pasa drogowego (art. 3, Prawo budowlane, 2006). Remont – wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieŜącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych niŜ uŜyto w stanie pierwotnym (art. 3, Prawo budowlane, 2006). Modernizacja – unowocześnienie czegoś poprzez wymianę starych element ów na nowe lub wprowadzenie nowych form działania (Słownik …, 1996). Renowacja – czynności obejmując e wszelką działalność zmierzającą do przywróc enia pierwotnego stanu jakimś przedmiotom, obiektom, odnowienie (Słownik …, 1996).
66
1. Geneza podjęcia opracowania Programu rewitalizacji i jego cele A.Ostręga Wielowiekowa aktywność przemysłowa przekształciła w znacznym stopniu krajobraz naturalny i kulturowy gminy Trzebinia. Przekształcone zostało środowisko przyrodnicze, a w wyniku znacznego zanieczyszczenia powietrza zniszczeniu uległa równieŜ tkanka miejska. Restrukturyzacja górnictwa i innych gałęzi przemysłu przyniosła nowe problemy: wysoki poziom bezrobocia, sięgający 20 %, a co za tym idzie zuboŜenie społeczeństwa, patologie s połeczne, przestępczość i odpływ ludzi młodych do innych miast lub za granicę w poszukiwaniu pracy i lepszych warunków Ŝycia. W perspektywie jest zamknięcie kolejnego zakładu z powodu wyczerpania złóŜ – ZG „Trzebionka”, co moŜe się przyczynić do pogłębienia tych negatywnych zjawisk. Niewątpliwie antidotum na problemy społeczne byłoby przywrócenie dawnej pozycji gospodarczej Trzebini – pojawienie się duŜych przedsiębiorców oferujących tysiące miejsc pracy. Dlatego Władze Gminy podejmują wszechstronne działania dla przyciągnięcia nowych pracodawców. Czynnikami, które będą miały wpływ na decyzję inwestora o lok alizacji inwestycji właśnie w Trzebini, będzie przede wszystkim jakość przygotowanych terenów i zachęty ekonomiczne, ale równieŜ ogólny wizerunek miasta, zwłaszcza jego centrum, a takŜe zaplecze kulturowe, edukacyjne i rekreacyjne oraz zasoby przyrody. Z powyŜ szych względów
uzasadniona
jest
równocze sna
rewitalizacja
terenów
poprzemysłowych,
w tym
przygotowywanie ich pod nowe inwestycje i tkanki miejskiej – stworzenie estetycznego i tętniącego Ŝyciem centrum. Działania techniczne powinny iść w parze z realizacją programów gminnych w sferze społecznej i środowiskowej. Oprócz wielu problemów (słabych stron) gmina posiada równieŜ wiele atutów (mocnych stron) 2 , umiejętne wykorzystanie mocnych stron pozwoli wyeliminować słabe strony, korzystając z moŜliwości wsparcia czynników zewnęt rznych – szans, za które uz nać naleŜy moŜliwości pozyskania dofinansowania z funduszy strukturalnych UE, dzięki czemu gmina będzie mogła zrealizować wiele projektów. Wśród atutów gminy istotnych dla potencjalnych inwestorów naleŜy wymienić:
korzystne połoŜenie na szlakach komunikacyjnych: drogowym i kolejowym, w bliskiej odległości od lotnisk w Balicach i Pyrzowicach
lokalizacja pomiędzy duŜymi aglomeracjami miejskimi: Krakowem i Katowicami,
dogodnie zlokalizowane tereny, które moŜna przygotować pod inwestycyjne, (rejon autostrady A4)
podjęte przez gminę działania mające na celu ut worzenie korzystnych warunków dla inwestorów oraz rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw (np. Uchwała Rady Miasta Trzebini w sprawie zwolnień od podatku od nieruchomości dla przedsiębiorców na terenie Gminy Trzebinia, 2005)
duŜa liczba instytucji otoczenia biznesu o róŜnym zasięgu i sile oddziaływania, świadcząca szeroką gamę usług, zwłaszcza dla małych i średnich przedsiębiorstw,
istnienie elit społecznych będących siłą napędową róŜnorakich działań (np. Grupa inicjatywna ds. zagospodarowania c entrum Trzebini działająca w strukturach K omisji Rozwoju Gospodarczego i Inwentaryzacji Rady Miasta Trzebinia),
przygotowanie i realizacja programów dla roz wiązywania problemów społecznych oraz poprawy bezpieczeństwa i stanu środowiska w gminie,
bogate zasoby przyrody i interesujące zaplecze kulturowe.
Zrewitalizowane centrum miasta stanie się jeszcze jednym autem Trzebini. Poprawi estetykę i wizerunek miasta podnosząc jakość Ŝycia jego mieszkańców, a wzbogac one o nowe funkcje (kawiarnie, restauracje) zatrzyma na dłuŜej w mieście przyjezdnych korzystających z oferty kulturowej, tych oblegających w upalne dni zbiornik Balaton czy przemierzających liczne ścieŜki rowerowe, przyrodnicze i geologiczne. Dobre restauracje czy kawiarnie mogą stać się miejscem spotkań biznesowych.
2
Pełna wersja analizy SWOT [w] Strategia rozwoju Gminy…, 2006
77
Procesy rewitalizacyjne naleŜą do skomplikowanych, ze względu na wieloaspektowość poruszanych zagadnień, koszty i czas trwania, a przede wszystkim konieczność partycypacji w tych działaniach duŜej liczby osób czy instytucji (np. pry watnych czy spółdzielczych właścicieli poszczególnych
nieruchomości).
Dlatego
czynnikiem
powodzenia będzie współpraca wszystkich aktorów związanych z procesem rewitalizacji i umiejętność podjęcia
kompromisów,
uczynienie z
cent rum
salonu,
wysokim
o
a w kons ekwencji
wspólne
miasta – reprezentacyjnego standardzie
architektury
i krajobrazu – zgodnie z hasłem wypracowanym na warsztatach z mieszkańcami Trzebini w maju 2006 r. Większość
nieruchomości
budowlanych
w
cent rum
znajduje się w rękach prywat nych, zatem w duŜej mierze od chęci i moŜliwości finansowych prywatnych właścicieli
Wspólna Wizja – warsztaty, maj 2006
zaleŜał będzie efekt realizacji niniejszego Programu rewitalizacji. Na s potkaniu z beneficjentami rewitalizacji centrum jego uczestnicy ujawnili duŜ e zainteresowanie poprawą estetyki i wzbogaceniem funkcji centrum miasta, w którym mieszkają i pracują. Ankietowani uczestnicy spotkania na pytanie: jakie funkcje powinny si ę znaleźć w Rynku? odpowiadali z wyczuwalną determinacją: wszystkie, byleby to miej sce oŜywić!
Reasumując, zakłada się następujące cele Programu rewitalizacji i sposoby ich realizacji:
poprawa estetyki centrum miasta i ładu przestrzennego poprzez przebudowę płyty Rynku, modernizację ciągów komunikacyjnych, remont/renowację, wyburzenie lub budowę nowych obiektów kubaturowych oraz gospodarkę zielenią,
poprawa standardu Ŝycia mieszkańców poprz ez remont i modernizację budynków mieszkalnych,
zwiększenie zasobów mieszkaniowych i powierzchni usługowych poprzez budowę nowych obiektów kubaturowych o funkcji mieszkalno–usługowej stanowiących uzupełnienie pierzei oraz adaptację poddaszy,
ochrona dziedzictwa kulturowego poprzez renowację zabytkowych obiektów znajdujących się w centrum Trzebini,
integracja róŜnych środowisk lokalnych (np. mieszkańców, stowarzyszeń) poprzez ich zaangaŜowanie się w realizację Programu rewitalizacji,
zwiększenie at rakcyjności inwestycyjnej miasta, zwiększenie szans jego rozwoju, a w rezultacie poprawa sytuacji społeczno–gospodarczej Trzebini.
88
2. Charakterystyka obszaru przeznaczonego do rewitalizacji A.Ostręga 2.1. Lokalizacja Cent rum miasta przewidziane do rewitalizacji znajduje się przy skrzyŜowaniu głównych dróg: Chrzanów – Kraków oraz Trzebinia – Olkusz (rys. 2.1.). Płyta Rynku stanowi nieregularny wielobok, zbliŜony kształtem do prostokąta, przecięty trasą wylotową na Olkusz (ul. Piłsudskiego). Na zachód od Rynku znajduje się Mały Rynek. Te dwa place łączy ciąg komunikacyjny utworzony z ulic: Narutowicza, ślepej Kościuszki i Św. Stanisława.
2.2. Historia Powstanie Trzebini datuje się na XIII w. Pierwotne centrum miejscowości ut worzyło się wokół Dworu, a Rynek wytyczony został dopiero w 1731 r. Miał formę kwadratu o bok u 72 m, wokół którego powstały potem domy, karczmy, waga, magazyny na kruszec, kuźnia warsztat oraz ratusz, wzmiankowany po raz pierwszy 1792 r. W dni jarmark u Rynek przekształcał się w targowicę (p.red. F. Kiryka, 1994).
Fot. 2.1 R ynek w Trzebini z drewnianą zabudową (Pocztówka od L. Stolarza; reprodukcja A. Kostka)
Dominowała zabudowa drewniana, która utrzymywała się do lat dwudziestych XX w. (dom z podcieniami). Jednym z obiektów murowanych był gmac h szkoły wybudowany ok. 1840 r. przy Rynek 1, w którym mieścił się areszt i kancer posiadający osobne wejście. Był to budynek piętrowy, na jego dachu znajdowała się wieŜyczka z sygnaturką zabraną przez Austriaków w czasie I wojny Światowej (fot. 2.2).
Fot. 2.2 R ynek przed I Wojną Światową: po prawej poczta (dziś Bank BPH) i po lewej szkoła (dziś budynek mieszkalny przy Rynek 24) Ze zbiorów Mu zeum w Chrzanowie; reprodukcja A. Kostka
Fot. 2.3 Bud ynek mieszkalny przy R ynek 24 – dawna szkoła; fot. A. Ostręga
99
Obszar przeznaczony
Rys. 2.1 Mapa topograficzna Trzebini – obszar przeznaczony do rewitalizacji na tle miasta
10 10
Budynek szkoły istnieje do dziś i jest najstarszym budynkiem w Rynku. Drugim murowanym obiektem był prywatny dom „Pod B aranem” zlokalizowany przy Rynek 3, w którym mieścił się urząd miejski, poczta, urząd akcyzowy oraz komisariat policji (p.red. F. Kiryka, 1994). Płyta Rynku była wybrukowana nieregularnymi głazami z piaskowca i kamienia wapiennego. W centralnej części Rynku znajdowały się s ukiennice (fot. 2.4). Był to murowany, parterowy budynek z neogotycką attyką i dwoma gmerkami w kształcie chorągiewek kutymi z Ŝelaz a, umieszczonymi po oby dwu stronach budynku. Widniała na nich data 1716. Sukiennic e pierwotnie były stacją dyliŜansów obsługujących pocztę na drodze wrocławskiej, miejscem gdzie wymieniano konie cugowe. Sukiennice prawdopodobnie były równieŜ siedzibą „wagi trz ebińskiej”, mającej związek z dystrybucją galmanu. P otem s ukiennice pełniły funkcje handlowe, mieściły dziewięć lokali handlowych.
Fot. 2.4 R ynek z sukiennicami w okresie międzywojennym. Ze zbiorów Biblioteki MiejskoGminnej w Trzebini; reprodukcja A. Kostka
W Rynku znajdowała się zbudowana z kamienia wapiennego karczma „U Babki” widoczna na zdjęciach nr 2.4 i 2.7 w prawym górnym rogu. W karczmie znajdował się hotel prowadzony przez rodzinę Kaufrów i zegarmistrz. Za karczmą był młyn.
Fot. 2.5 R ynek w Trzebini w 1908 r. – po prawej stronie boŜnica, reprodukcja A. Kostka
Fot. 2.6 R ynek w Trzebini w 1916 r. – po lewej obecna poczta; pocztówka od L. Stolarza, reprodukcja A. Kostka
Po uruchomieniu kolei Ŝelaznej w 1847 r. Trzebinia stała się centrum nowego ośrodka przemysłowego. Fakt ten przyczynił
się do przyspieszenia procesów urbanizacyjnych w mieście.
Powstawały
obiekty
przemysłowe, handlowe, gastronomiczne i hotelowe. W 1888 powstał urząd pocztowo–telegraficzny w Trzebini – mieście, pełniący funkcję pomocniczą dla poczty przy dworcu kolejowym. W Rynku pojawiły się 11 11
domy murowane, m.in. 1892 r. wybudowane zostały domy Stanerów i Grossów. Do roku 1918 w centrum miasta dominowała zabudowa murowana, głównie parterowa. Na Rynku stała trafika – widoczna po prawej
stronie
na
zdjęciu
2.7
Najpierw był to przystanek śląskiej linii
autobusowej,
a potem
sklep
z częściami rowerowymi i kiosk.
Fot. 2.7 R ynek w Trzebini 1935-1938. Pocztówka od L. Stolarza, reprodukcja A. Kostka
Rynek we wspomnieniach mieszkańców Mieszkańcy Trzebini zapamiętali przede wszystkim charakterystyczne kiedyś dla trzebińskiego Rynku sukiennice, ze sklepami Ŝydowskimi, które wyburzono w 1941 r.; a ponadto: Aleksandra Kos obudzka: Pierwszy katolicki sklep ot worzył Julian B artosik. Dwa razy w rok u w czasie odpustu na Rynku ustawiano kramy, a w kaŜ dą środę odbywały się jarmarki. W Rynku przy ul. Piłsudzkiego była boŜnic a. W Rynku i prowadzących do niego ulicach mieszkali śydzi. Ulice były wyłoŜ one tłuczniem wywalcowanym i gdy był deszcz to stały na nich kałuŜe. Franciszek Mazur: Urząd gminy w Trzebini tzw. Ratusz mieścił się w budynku, w którym obecnie jest bank BPH. Później został przeniesiony do budynku Sternala na ulicy Narutowicza, naprzeciw apteki. WaŜnym wydarzeniem było wybudowanie stacji benzynowej na Rynku (róg ulic Krakowskiej i Piłsudskiego), gdzie przywoŜono 2-3 beczki benzyny na miesiąc. Stacja działała do 1940 r., później Niemcy wybudowali nową stację benzynową. P rzy Rynku mieściła się główna świątynia Ŝydowska – Synagoga, a takŜe karczma budynek ze stromym dachem kryty papą, mówiło się potocznie „U Babki”. Rynek był brzydki, nawierzchnia była błotnista i dziurawa. Wiktoria Kuska: Na Ry nku była boŜnica (od strony zachodniej) oraz dwie studnie, jedna na rogu od strony południowej, a druga na środku. Ry nek był wybrukowany kamieniami, był marny i błotnisty.
2.3. Zagospodarowanie centrum miasta Dzisiejsze zagospodarowanie terenu Rynku róŜni się bardzo wyraźnie od jego pierwotnego charakteru. Dawny XVIII wieczny Rynek, widoczny na starych pocztówkach i fotografiac h, to przestrzeń pełniąca funkcje placu targowego i waŜny punkt komunikacyjny. Na początku XX-go wiek u, zgodnie z panującymi wtedy w Europie t endencjami wprowadzającymi do miast zieleń publiczną, rynek zmienia charakter na bardziej reprezentacyjny. Pojawiają się, podkreślające pierzeje szpalery małych drzew o kulistych koronach, widoczne na fotografii 2.9, część terenu zajmują zgeometryzowane trawiaste zieleńce. Po wojnie cały obszar Rynku zostaje przekształcony w zieleniec porośnięty drzewami i krzewami, początkowo wprowadzonymi w geometrycznym układzie (lipy, głogi, strzyŜone Ŝywopłoty). Z upły wem czasu kolejne dosadzenia, coraz bardziej chaotyczne i przypadkowe oraz zróŜnicowane rodzajowo i gatunkowo, zacierają czytelność przedwojennego układu. W efekcie tego zaciera się c oraz bardziej kształt Rynku, zieleń z asłania fasady 12 12
starych kamieniczek oraz waŜne osie widokowe. Obecnie teren ten utracił charakter placu miejskiego i w swym wyrazie przestrzennym bardziej przypomina ogród przydomowy.
Fot. 2.8 R ynek w 1933 r., pocztówka od L. Stolarza, reprodukcja A. Kostka
Fot. 2.10 R ynek, źródło strona www powiatu chrzan.
Fot. 2.9 R ynek 1946-47. Zieleń ozdobna. Rozburzona boŜnica, reprodukcja A. Kostka
Fot. 2.11 R ynek 2006 r. fot. A. Ostręga
W centralnej części Rynku znajduje się fontanna. Przy południowej pierzei zlokalizowany jest parking, a od zachodu szalety. Obiekty te, wraz z domem handlowym Orion stanowią elementy dysharmonii. Charakterystyczne dla trzebińskiego Rynku są duŜe róŜnice w poziomach terenu sięgając e 8 m. Zachodnia pierzeja Rynku odcięta jest ruchliwą ulicą Piłsudskiego. Znajdujące się w Rynku i przy ulicy Rynek budynki przedstawiają zróŜnicowaną wartość arc hitektoniczną oraz stan techniczny. Partery większości budynków pełnią funkcje handlowo–usługowe, natomiast piętra funkcje mieszkalne. Zabytkowa zabudowa znajduje się przy pierzei południowej Rynku, z wyjątkiem domu handlowego oraz przy ul. Narutowicza i Kościuszki. Nowsza zabudowa usytuowana jest w pierzei północnej i zachodniej. Obszar będący przedmiotem niniejszego opracowania objęty jest strefą „B” ochrony konserwat orskiej. W obszarze Małego Rynku znajduje się 15 obiektów o charakterze handlowym lub usługowym, część z nich wymaga wykończenia, a część juŜ odnowy elewacji zewnętrznych. Obszar Małego Rynku pozbawiony jest zieleni i obiektów małej architektury.
13 13
2.4. Sytuacja społeczno – gospodarcza Trzebini W ramach analizy sytuacji społeczno-gospodarczej Trzebini scharakteryzowano: liczbę i strukturę ludności, spadek (odpływ) liczby ludności, poziom bezrobocia, pomoc społeczną, patologie społeczne i przestępczość w ujęciu całej gminy oraz strukturę działalności gospodarczej dla obszaru centrum objętego proc esem rewit alizacji.
Liczba i struktura ludności Gminę Trzebinia zamieszkuje 34 178 mieszkańców, w tym 20 408 w mieście. Porównując tę liczbę z latami poprzednimi obs erwuje się t endencję spadkową (tabele 2. 1 i 2.2). Utrzymuje się mniej więcej stała proporcja płci; 51,3% całej populacji stanowią kobiety, pozostałe 48,7% męŜczyźni. Tabela 2.1 Podstawowe dane demograficzne
Rok
Mieszkańcy ogółem
w tym: MęŜczyźni
Kobiety
Kobiety/100 męŜczyzn
Liczba urodzeń
Zgony
Przyrost naturalny
1999
35 094
17 092
18 002
105
295
364
-69
2000
35 042
17 096
17 946
105
330
364
-34
2001
34 920
16 994
17 926
105
277
326
-49
2002
34190
16 636
17 554
106
294
370
-76
2003
34 144
16 751
17 660
105
136
193
-57
2004
34 286
16 710
17 576
105
289
392
-103
2005
34 178
16 649
17 529
105
229
295
-66
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM w Trzebini, stan na 31.12.2005 r.
Zmiany ludności w mieście i obszarac h wiejskich (sołectwach) są przeciwbieŜne. Na tle ogólnej tendencji spadkowej zaz nacza się silny spadek w mieście Trzebinia i ogólny wzrost w sołectwach (tabela 2.2). Większy przyrost ludności we wsiac h niŜ w miastach jest obserwowany w całym kraju. Tabela 2.2 Zmiany liczby ludności w mieście i sołectwach gminy Trzebinia Dane na dzień:
31.12.1996
31.12.2004
31.12.2005
OGÓŁEM
RóŜnica 1996-2005
35 011
34 286
34 178
- 883
miasto
21 536
20 523
20 408
- 1 163
sołectwa
13 475
13 763
13 770
+ 279
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM w Trzebini, stan na 31.12.2005 r.
Struktura wiekowa ludności przedstawiona została w tabeli 2. 3. Tabela 2.3 Struktura wieku ludności w gminie Trzebinia
Miejscowość
MłodzieŜ 60 lat >65 lat
Razem
Razem
OGÓŁEM
6223
10440
11277
21717
4097
2141
6238
34178
Trzebinia
3624
6317
6811
13128
2418
1238
3656
20408
Sołectwa 2599 4123 4466 8589 1679 903 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM w Trzebini, stan na 31.12.2005
2582
13770
14 14
Spadek (odpływ) liczby ludności Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się spadek liczby ludności – ujemny przyrost naturalny oraz zwiększanie odpływu ludzi. Przyczyną tych zjawisk w duŜej mierze jest likwidacja zakładów przemysłowych powodująca wzrost poziomu bezrobocia. Mieszkańcy emigrują w poszukiwaniu pacy, a młodzi ludzie po ukończeniu studiów nie wracają z duŜych miast. Jedną z przyczyn ujemnego przyrostu naturalnego jest zła kondycja finansowa rodzin, wy nikająca z problemów gospodarczych Trzebini. Tabela 2.4 Ubytek ludności w gminie Trzebinia 2002
2003
2004
2005
34 445
34 394
34 286
34 128
Przyrost naturalny
-76
-57
-103
-66
Wymeldowania pobytu stałego
321
292
276
317
Wymeldowania pobytu czasowego
266
293
436
504
15
18
8
19
Liczba ludności ogółem
Wyja zd na stałe za granicę
Źródło: Opracowanie własne na podstawie inform. UM i Raportu o stanie gminy za lata 2002-2005
Poziom bezrobocia w gminie: ok. 20 % Nastąpił znaczny przyrost liczby bezrobotnych w latach 1999–2003 co uwarunkowane jest likwidacją duŜych zakładów przemysłowych (Zakłady Metalurgiczne, Zakłady Tłuszczowe, KWK Siersza i in.). Natomiast od roku 2004 obserwuje się spadek liczby osób pozostających bez pracy. NaleŜy to tłumaczyć otwarciem granic UE oraz ujemnym przyrostem naturalnym, a nie znaczącą poprawą sytuacji gospodarczej Trzebini. Tabela 2.5 Liczba bezrobotnych w Trzebini
Lata
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006 XI
Liczba bezrobotnych
1538
1914
2209
2360
2549
2374
2179
1623
Pomoc społeczna Jedną z przyczyn korzystania z pomocy społecznej jest ubóstwo. Kategorią ubóstwa, która dotyka mieszkańców Trzebini jest ubóstwo strukturalne wynikając e z przekształceń gospodarczych. Dotyczy to głównie postępując ego bezrobocia, niskich wynagrodzeń, polaryzacji dochodów i relatywnie wysokich cen. Osobom/ rodzinom dotkniętym ubóstwem udzielana jest pomoc społeczna. Innymi przyczynami udzielania pomocy społecznej są: bez robocie, alkoholizm, narkomania, niepełnosprawność, długotrwała choroba i inne.
15 15
Rys. 2.2 Pomoc społeczna w Trzebini (na podstawie: Gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych, 2006)
Patologie społeczne Alkoholizm – szacunkowa skala problemów alkoholowych przedstawiona została na podstawie raportu z badań monitoringowych pn. „Diagnoz a problemów alkoholowych i innych zagroŜeń społecznych dla miasta i gminy Trzebinia”. Jest ona następująca: - liczba osób uzaleŜ nionych od alkoholu: 600-900 - liczba osób dorosłych Ŝyjących w rodzinach alkoholowych: 1200-1500 - liczba dzieci wychowujących się w rodzinach alkoholików: 1200-1500 - liczba osób pijących szkodliwie, nie uzaleŜnionych od alkoholu: 1500-2100 - ofiary przemocy w rodzinach z problemem alkoholowym: 1600-2000. Nark omania – wyniki badań w szkołach wskazują, Ŝe 9% uczniów klasy VI miało kontakt ze środkami odurz ającymi, w klasie III gimnazjum jest to juŜ 23%, a w klasie II szkoły ponadgimnazjalnej aŜ 40% !. Jako przyczyny sięgania po alkohol i narkotyki podaje się m.in.: chęć ucieczki od problemów, smutek, nuda, niska odporność na stres czy brak moŜliwości atrakcyjnego spędz ania wolnego czasu.
Przestępczość Z tabeli 2.6 wynika, Ŝe w 2005 roku w porównaniu z rokiem 2004 odnotowano spadek liczby przestępstw o charakterze kryminalnym. Wynika to m.in. z podjętych przez gminę działań zmierzających do poprawy bezpieczeństwa np. finans owanie etatów dzielnicowych kontraktowych czy pokrycie kosztów uruchomienia systemu monitoringu miejsc najbardziej
zagroŜonych
przestępczością. Jednym z miejsc wymienionych przez ankietowanych mieszkańców Trzebini, gdzie nie czują się bezpiecznie jest Rynek, a takŜe ulice i przystanki aut obus owe (P rogram poprawy bezpieczeństwa …, 2006).
Tabela 2.6 Przestępstwa w rozbiciu na poszczególne kategorie
16 16
Rodzaj przestępstwa
Ilość
Dynamika
2004
2005
[%]
Zabójstwo
0
0
300
Zgwałcenie
2
0
-
KradzieŜe:
364
303
83,2
21
11
52,4
293
242
82,6
49
77
157,1
708
625
88,3
Uszczerbek na zdrowiu
20
15
75
Bójka lub pobicie
17
15
88,2
Uszkodzenie rzeczy
60
73
121,7
Przestępstwa narkotykowe
153
28
18,3
Razem: o charakterze kryminalnym
1244
1078
86,7
Razem: o charakterze gospodarczym
246
55
22,35
OGÓŁEM PRZESTĘPSTW
1730
1366
79
kradzieŜ samochodu KradzieŜ z włamaniem Rozb ój i wym. rozbójnicze Razem w/w przestępstw
Źródło: Program poprawy b ezpieczeństwa „Bezpieczna gmina Trzebinia” na lata 2006-2013.
Program „Bezpieczna Gmina Trzebinia” opracowany na lata 2006–2013 ma na celu dalsze ograniczanie przestępczości i podniesienie poziomu poczucia bezpieczeństwa mieszkańców w środowisku lokalnym. Podsumowując wyŜej opisane negatywne zjawiska jakie mają miejsce w Trzebini przedstawiono wyniki ankiety dotyczącej problemów społecznych (tab. 2.7). Tabela 2.7 Wyniki ankiety dotyczącej problemów społecznych w Trzebini Które z problemów uwaŜa Pan/i za najwaŜniejsze?* Bezrobocie Wzrost przestępczości Narkomania Alkoholizm ZuboŜenie społeczeństwa Kryzys rodziny Kryzys norm moralnych AIDS Zanieczyszczenie środowiska Problemy mieszkaniowe
[%] 72 44 44 31 21 11 11 9 8 4
*W przypadku pytań, na które odpow iedzi nie wykluczały się wzajemnie, respondenci wybierali niejednokrotnie kilka moŜliw ości. W takich przypadkach suma w artości procentowych jest większa niŜ 100%.
(źródło: Diagnoza problemów alkoholowych i innych zagroŜeń społecznych dla miasta i gminy Trzebinia)
17 17
Struktura działalności gospodarczej i administracyjnej Na terenie objętym Programem rewitalizacji prowadzona jest działalność w układzie jak to przedstawiono w tabeli 2.8 i rys. 2.3.
Tabela 2.8 Struktura działalności w centrum Trzebini PrzynaleŜność do sekcji3
Grupy / klasy / podklasy
Uszczegółowienie
SEKCJA D
Przetw órstwo przemysłowe
SEKCJA F SEKCJA G
ilość
[%]
produkcja bieliźniarska
1
0,9
Wykonywanie robót budowlanych wykończeniowych
usługi budow lane
2
1,8
Handel hurtowy i detaliczny
sklepy: spoŜywcze, odzieŜowe, tekstylne, obuwnicze, wielobranŜowe, jubilerskie, kioski RUCHU i zieleniaki, optyk
53
47,7
szewc, zegarmistrz, serw is TV
3
2,7
mała gastronomia, bar, pizzeria
6
5,4
SEKCJA H
Napraw a artykułów uŜytku osobistego i domowego Restauracje i pozostałe placówki gastronomiczne
SEKCJA I
Poczta i telekomunikacja
poczta, telefonia
5
4,5
SEKCJA J
Pośrednictwo finansowe
banki, firmy ubezpieczeniowe
6
5,4
SEKCJA K
działalność prawnicza: notariusz, kancelaria prawna; Działalność gospodarcza pozostała działalność fotograficzna; biuro turystyczne; lotto
7
6,3
SEKCJA L
Administracja publiczna
Urząd Miasta
1
0,9
SEKCJA M
Edukacja
przedszkole, szkoła języków
2
1,8
SEKCJA N
Ochrona zdrow ia
gabinety lekarskie, okulistyczne i stomatologiczne
4
3,6
usługi wod-kan, biblioteka, fryzjer, gabinet kosmetyczny, solarium, stowarzyszenia
21
18,9
SEKCJA G
Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała Źródło: na podstawie informacji z UM Trzebinia SEKCJA O
Rys. 2.3 Struktura działalności gospodarczej w obszarze objętym Programem rewitalizacji
Z powyŜszego zestawienia wynika, Ŝe centrum miasta ma wyraźnie charakter handlowy, prawie 48% podmiotów zlokalizowanych tutaj t o jednostki handlu det alicznego. Widoczny jest natomiast brak typowych
3
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), Dz.U. Nr 33, poz. 289
18 18
dla centrum funkcji gastronomicznych i kulturowych. Funkcje gastronomiczne stanowią jedynie 5,4% i są to małe punkty gastronomiczne. Brak równieŜ poŜądanych obec nie, zwłaszcza wśród młodzieŜy kafejek internetowych.
Reasumując, moŜna stwierdzić, Ŝe Trzebinia jest miastem, w którym widoczne są środowiskowe i społeczne skutki intensywnej działalności oraz późniejszej likwidacji duŜych zakładów przemysłowych, a samo centrum miasta charakteryzuje się brakiem typowych funkcji centrot wórczych. W związku z tym, zadaniem strategicznym gminy na najbliŜsze lata jest odwrócenie tej niekorzystnej sytuacji i zmiana wizerunku Trzebini jako gminy posiadającej zdegradowane środowisko, przeŜywającej problemy gospodarcze, a co za tym idzie i społeczne. Konieczne jest podjęcie kompleksowych działań w celu zmiany tego wizerunku, tak aby Trzebinia stała się miejscem, gdzie ludzie chcą mieszkać, pracować i wypoczywać, a przedsiębiorcy inwestować swoje pieniądze. Bowiem tylko kompleksowe działania w sferze technicznej, prz estrzennej i s połecznej, przy zaangaŜowaniu władz, mieszkańców i innych instytucji mogą przynieść poŜądane efekty.
19 19
3. Zasięg terytorialny Programu rewitalizacji i uzasadnienie granic A.Ostręga Obszar przeznaczony do rewitalizacji obejmuje centrum Miasta Trzebinia w zakresie jak to przedstawiono na rysunku 3.1:
płytę Rynku i ulicę Rynek wraz z przyległymi pierzejami,
Mały Rynek,
ciągi komunikacyjne stanowiące główne powiązania przestrzenne i funkcjonalne terenu Rynku z ciągami o charakterze ponadlokalnym (drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe),
teren pomiędzy ulicami Rynek i Młoszowską, gdzie planowana jest budowa parkingu, który zastąpi parking obecnie znajdujący się w Rynku.
Obszar przeznaczony do rewitalizacji zajmuje powierzchnię 6 ha i zamieszkany jest przez 529 mieszkańców. Cent rum Trzebini, a z właszcza Rynek są od dawna bolączką mieszkańców miasta. Zabudowa t worząca pierzeje Rynku i ulicy Rynek, a takŜe ul. Narutowicza, Św. Stanisława oraz ślepą Kościuszki przedstawia bardzo zróŜnicowaną wartość arc hitektoniczną i historyczną, a takŜe stan techniczny. Większość obiektów kubaturowych,
a
takŜe
infrastruktura
drogowa
wymagają
przeprowadzenia
prac
remontowo–
modernizacyjnych. Widoczne są równieŜ niedostatki w zakresie usług publicznych typowych dla centrum miasta takich jak restauracje, kawiarnie czy obiekty kulturowe. Mieszkańcy Trzebini borykają się z róŜ nymi problemami społecznymi: wysoki stan bezrobocia oraz występujące objawy patologii społecznych takich jak alkoholizm, narkomania czy przestępczość, co przedstawiono w podrozdziale 2. 4. Brak ładu przestrzennego wynikającego m.in. z ulokowania obiektów dysharmonijnych w cent rum (Orion, szalety czy obiekty tymczasowe), brak zaplecza gastronomicznego, a dodatkowo ruchliwa ulica Piłsudskiego (droga wojewódzka) przecinająca Rynek nie zachęcają do pozostania tu na dłuŜej niŜ to konieczne. Nic więc dziwnego, Ŝe Ŝycie zamiera późnym popołudniem, kiedy ludzie po pracy i zakupach udają się do domów. Poprawa estetyki i wprowadzenie funkcji centrotwórczych wpłynie na wizerunek całego miasta, co jest jednym z celów strategicznych gminy. W centrum miasta znajdują się urzędy, sklepy, banki, poczta, biblioteka i inne instytucje uŜyteczności publicznej, z których korzystają wszyscy mieszkańcy gminy, inwestorzy i przyjezdni. Zatem beneficjentami rewitalizowanego obszaru będzie znacznie szersze grono niŜ jego mieszkańcy i osoby zatrudnione w poszczególnych instytucjach czy placówkach handlowo–usługowych. Kontynuacją
rewitalizacji
ścisłego centrum
będzie rewitalizacja
przyległych kwartałów zabudowy,
przewidziana do realizacji w kolejnych etapach w zaleŜności od moŜliwości finansowych gminy.
20 20
Rys. 3.1 Zakres terytorialny Programu rewitalizacji dla centrum Trzebini
21 21
4. Czas realizacji Programu rewitalizacji A.Ostręga Czas realizacji Programu rewitalizacji centrum Trzebini ustala się na lata 2007–2015. Wynika t o przede wszystkim z:
zakresu działań przewidzianych do realizacji,
moŜliwości finansowych gminy,
moŜliwości pozyskania funduszy strukturalnych (horyzont czasowy programowania UE na lata 2007–2013, biorąc pod uwagę zasadę n+2).
wpisuje
się
w
okres
Tak ustalony horyzont czasowy wpisuje się równieŜ w załoŜ enia Narodowej Strategii Roz woju Regionalnego na lata 2007-2013. Sporządzony w ramach opracowania plan finansowy i harmonogram prac pozwoli zabezpieczyć środki finansowe w budŜ ecie gminy na zadania rewitalizacyjne.
5. Nawiązanie do dokumentów strategicznych dotyczących rozwoju regionalnego i dokumentów planistycznych A.Ostręga Przedstawiono dokumenty strategiczne sporządz one na szczeblu k rajowym i wojewódzkim, które wyznaczają kierunki rozwoju Polski i jej poszczególnych regionów na lata 2007–2013 (2015). Program rewit alizacji musi bowiem s pójny z kierunkami zawartymi w tych dokumentac h. Zadania wyznaczone do realizacji w ramach P rogramu rewitalizacji muszą być zgodne równieŜ z zapisami dokumentów planistycznych sporządzonych na programów/strategii
poziomie gminy,
opracowywanych
dla
powinny
rozwiązywania
być
kompleksowe w
konk retnych
problemów
stosunku do
gminy.
System
dokumentów strategicznych i planistycznych na wszystkich szczeblach podziału administracyjnego kraju i ich wzajemne powiązania przedstawiony został na rysunku 5.1.
Rys. 5.1 System dokumentów strategicznych i planistycznych oraz ich wzajemne powiązania na II-gi okres programowania 2007–2013.
22 22
5.1 Narodowe Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego na lata 2007–2013. Jednym z trzech celów kierunkowych polityki regionalnej państwa zawartych w tym dokumencie jest „Szybszy wzrost – wyrównywanie szans rozwojowych”, który ma być realizowany m.in. poprz ez działanie priorytetowe 3.5 „Stymulowanie rozwoju ośrodków miejskich”. Rewitalizacja centrum Trzebini mieści się w tym priorytecie, gdyŜ miasto to naleŜy do kategorii średnic h i małych miast borykających się z negatywnymi skutkami transformacji gospodarczej. Miasta takie wymagają pomocy w przedsięwzięciach podejmowanych na rzecz kompleksowej rewitalizacji, której celem będzie stymulowanie korzystnych przemian prz estrzennych, społecznych i ekonomicznych, poprawiających jednocześnie jakość Ŝycia mieszkańców, przywracających ład przestrzenny i oŜywienie gospodarcze. Rewitalizacja powinna obejmować takŜe zachowanie walorów historycznych, w tym głównie urbanistycznych i archit ektonicznych oraz podkreślenie ich unikat owości, w celu z większenia atrakcyjności turystycznej miast, co moŜe przyczynić się do wzrostu szans rozwojowych. Rewitalizacja Trzebini wpisuje się równieŜ w cele związ ane z roz wijaniem ośrodków miejskich, określanych mianem Centrów Rozwoju Drugiego Stopnia. Działania te mają polegać na wspomaganiu ich potencjału konkurencyjnego w drodze wzmacniania
gospodarczych,
badawczych,
edukacyjnych (szczególnie
w zakresie szkolnictwa wyŜszego), kulturalnych i instytucjonalnych powiązań z Centrami Rozwoju Pierwszego Stopnia, którymi dla Trzebini są Kraków i Katowice (Narodowa Strategia .., 2005). NARODOW E STRATEGICZNE RAMY ODNI ESI ENI A 2007–2013 w spierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie. NARODOW A STRATEGIA SPÓJNOŚ CI. Celem strategicznym NS RO jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej Polski w ramach Unii Europejskiej i wewnątrz kraju. Cele NS RO będą realizowane m.in. za pomocą 16 Regionalnych
Programów
Operacyjnych,
zarządzanych
przez
Zarządy
poszczególnych
Województw (Narodowe Strategiczne …, 2006).
5.2 Regionalne Strategia Rozwoju Małopolski na lata 2007–2013. MAŁOP OLSKA 2015. Program rewitalizacji centrum Trzebini wpisuje się w Pole strategii B. „Rozwój społeczny i jakość Ŝycia” (tab. 5.1) Tabela 5.1 Wybrane cele Strategii Rozwoju Małopolski
Pole strategii B. ROZWÓJ SPOŁECZNY I JAKOŚĆ śYCIA
Cel strategiczny
Obszar polityki rozwoju
Stworzenie V. Spójność warunków dla wewnątrzregionalna wszechstronnego rozwoju społecznego (…) i wysokiej jakości Ŝycia VII. D ziedzictwo i przestrzeń regionalna
Cel pośredni Spójny wewnętrznie, bezpieczn y, zapewniający równe szanse i moŜliwości rozwoju regionu (…) Wysoka jakość środowiska przyrodniczokulturowego i przestrzeni regionalnej
Małopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007–2013 jest podstawowym dokumentem operacyjnym słuŜącym realizacji polityki rozwoju regionu. Zawiera w sobie załoŜ enia dokumentów wyŜszego rzędu, jak to przedstawiono na rys. 5.1, a takŜe potrzeby i aspiracje mieszkańców wynikające ze specyfiki i wewnętrznego potencjału regionu małopolskiego. Program rewitalizacji dla centrum Trzebini wpisuje się w Oś priorytetową: Spójność wewnątrzregionalna, Działanie 6.1: Rozwój miast. W ramach tego działania realizowane będą przedsięwzięcia słuŜące oŜywieniu miast, które mają stać się centrami gospodarczymi, usługowymi i kulturowymi, dając motywację mieszkańcom do pozostania na ich obszarze oraz mającymi zdolność do przyjęcia nowych mieszkańców, 23 23
przenoszących się z obszarów wiejskich. Projekty realizowane w ramach tego działania dotyczyć będą obszarów zdegradowanej tkanki miejskiej zarówno starej, zabytkowej zabudowy centrów miast, jak równieŜ zdegradowanych osiedli mieszkaniowych, pod wz ględem funkcjonalnym, technicznym i społecznym. Działaniem tym objęta jest równieŜ realizacja inwestycji drogowych, jednak wyłącznie w ramach kompleksowej odnowy centrów małych miast (Małopolski Regionalny …, 2007). Strategia Rozwoju Powiatu Chrzanowskiego na lata 2006–2015. Program rewitalizacji dla centrum Trzebini jest zgodny z I-szym Celem strategicznym: ROZWÓJ INFRAS TRUK TURY TE CHNICZNE J ZWIĘKS ZA JĄCE J A TRAK CYJNOŚ Ć INWES TYCY JNĄ POW IA TU, Celem operacyjnym: I.3. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych i zadaniem I.3.4. Rewitalizacja t erenów zdegradowanych w Gminie Trzebinia – obszar śródmieścia miasta Trzebinia (Uchwała, 2006).
5.3 Lokalne Strategia rozwoju gminy Trzebinia na lata 2007–2015. Program rewitalizacji centrum Trzebini wynika wprost z zapisów Strategii, a mianowicie z KIERUNK U STRA TEGICZNE GO: ŚRODOW ISKO, CELU STRA TEGICZNEGO: POPRAWA ŁA DU P RZES TRZE NNEGO, Celu operacyjnego: Poprawa wizerunku miasta i Zadania 1: Rewitalizacja reprezentacyjnych obszarów miasta: wjazdu do miasta od strony autostrady A4, terenu centrum, okolic dworca PKP, terenów wzdłuŜ głównych osi rozwojowych Rynek – Dworzec, Ry nek – Szyb „Zbyszek”, Rynek – ul.Młoszowska, Rynek – ul. Ochronkowa w kierunku południowym. Koncepcja rewitalizacji cent rum
Trzebini jest zgodna z
wytycznymi następujących
dokumentów planistycznych i konserwatorskich:
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.
Miejscowy plan z agospodarowania przestrzennego obszaru Śródmieście–Centrum w Trzebini (znajduję się obecnie w końcowej fazie przygotowania projektu do uzgodnień). Zawarta w niniejszym dokumencie koncepcja rewitalizacji centrum Trz ebini nawiązuje do zapisów projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
Materiały wyjściowe z zakresu ochrony konserwatorskiej do Studium uwarunkowań, kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Trzebinia z 1997 r. Centrum Miasta Trzebinia w zakresie objętym Programem rewitalizacji, objęte jest strefą „B” ochrony konserwatorskiej, dla którego sformułowane zostały szczegółowe wytyczne konserwatorskie.
Jak wcześniej wspomniano, jedynie kompleksowe podejście do poprawy szeroko rozumianego wizerunku miasta oraz poprawy warunków Ŝycia, pracy i wypoczynku dla jego mieszkańców moŜe przynieść oczekiwane efekty. Dlatego P rogram rewit alizacji będzie realizowany równocześnie z następującymi programami:
Program gospodarki ściekowej gminy Trzebinia na lata 2005-2008
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia
Program promocji zdrowia poprzez rekreację ruchową „Rekreacja naszym hobby - nigdy się nie znudzisz, plac zabaw polubisz”
Gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych na lat a 2006 – 2013,
Gminny system profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną na lata 2006 – 2013,
Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie Miasta i Gminy Trzebinia,
Program „B ezpieczna Gmina Trzebinia”.
24 24
6. Inwentaryzacja obszaru przeznaczonego do rewitalizacji A.Ostręga, B.Kłeczek, K.Fabijanowska W ramach opracowania Programu rewitalizacji przeprowadzono:
analizę stanu własności nieruchomości objętych programem rewitalizacji,
inwentaryzację techniczną obiektów budowlanych,
ocenę stanu sieci technicznych: wodociągowo-kanalizacyjnej, elektrotechnicznej, teleinformatycznej i cieplnej,
inwentaryzację zieleni istniejącej.
W/w analizy i inwentaryzacje stanowiły podstawę dla nakreślenia wytycznych dla remontu, renowacji, modernizacji, rozbudowy, prz ebudowy, budowy, wyburzenia lub przeniesienia poszczególnych obiektów oraz określenia odpowiedzialnych za wykonanie tych prac.
6.1 Analiza stanu własności Na podstawie wypisów z ewidencji gruntów sporządz ono analizę własności: nieruchomości i uŜytków drogowych (rys. 6.2) oraz obiektów budowlanych (rys. 6.3) w strefie objętej programem rewitalizacji. Analizując strukturę własnościową obiektów budowlanych moŜna stwierdzić dominację własności prywatnej (75% ) nad gminną (11%), spółdzielczą (4%) i inną. Tabela 6.1 Zestawienie własności obiektów budowlanych w obszarze rewitalizowanym Rodzaj własności prywatna
Liczba
[%]
62
75
Wspólnoty Mieszkaniowej
3
4
gminna
9
11
we władaniu UM
1
1
spółdzielcza
3
4
prywatno-gminna
3
4
prywatno-gminna-spółdzielcza
1
1
82
100
SUMA
Uwagi w tym 5 nie wymaga remontu w tym 2 nie wymagają remontu w tym 2 nie wymagają remontu
Rys. 6.1 Zestawienie własności obiektów budowlanych w obszarze rewitalizowan ym
Ponadto 9 obiektów budowlanych, w tym 6 gminnych i 3 prywat ne przewidziane są do rozbiórki lub przeniesienia (szalety miejskie i obiekty tymczasowe).
25 25
Rys. 6.2 Analiza własności nieruchomości w obszarze rewitalizowanym
26 26
Rys. 6.3 Analiza własności obiektów budowlanych w obszarze rewitalizowanym
27 27
6.2 Inwentaryzacja obiektów budowlanych Przeprowadzono inwentaryzację elewacji pierzei w obszarze objętym rewitalizacją oraz ocenę stanu technicznego z podaniem powierzchni zabudowy, wysokości, liczby kondygnacji oraz zakresu niezbędnych prac remontowych (tab. 6.2). Inwentaryzacja elewacji pierzei przedstawiona została równieŜ w formie graficznej na planszach obejmujących:
inwentaryzację pierzei południowej Rynku i ul. Rynek, skala 1:100;
inwentaryzację pierzei wschodniej Rynku, skala 1:100;
inwentaryzację pierzei zachodniej Rynku, skala 1:100;
inwentaryzację pierzei północnej Rynk u, skala 1:100;
inwentaryzację pierzei północnej ul. Rynek, skala 1:100.
Dla obiektów kubaturowych w Rynku i przy ul. Rynek, zarówno tych istniejących jak i planowanych do wybudowania przygotowane zostały karty opisowe zawierające szczegółowe wytyczne dla remontu istniejących i budowy nowych obiektów. W nieco zawęŜonym zakresie opracowano wytyczne dla budynków tworzących pierzeje ul. Narutowicza, Św. Stanisława i ślepej Kościuszki – bez kart opisowych. Inwentaryzacja obiektów przewidzianych do remontu zawarta została w tabeli 6.2, zestawienie budynków planowanych do przeniesienia lub wyburzenia w tabeli 6.3, natomiast w tabeli 6.4 znajduje się zestawienie obiektów kubaturowych planowanych do wybudowania, które będą stanowić uzupełnienia pierz ei oraz luk kwartale zabudowy znajdującym się na północ od ul. Rynek.
28 28
Tabela 6.2 Inwentaryzacja budynków w obszarze objętym rewitalizacją (w załączniku).
29 29
30 30
31 31
32 32
33 33
34 34
35 35
36 36
37 37
38 38
39 39
40 40
41 41
42 42
Tabela 6.3 Zestawienie obiektów przeznaczon ych do wyburzenia lub przeniesienia (w załączniku).
43 43
Tabela 6.4 Dane dotyczące projektowanych budynków, stanowiących uzupełnienia pierzei (w załączniku).
44 44
6.3 Informacja o obiektach objętych ochroną W granicach terenu objętego Programem rewitalizacji znajdują się:
budynek wpisany do rejestru zabytków o
budynek Narutowicza 13,
budynki posiadające walory zabytkowe: o
Rynek 1, 3, 14, 15, 16, 23,
o
ul. Kościuszki 2,
o
ul. Narutowicza 2, 4, 6 , 8.
budynek stanowiący dobro kultury w spółcze snej o
ul. Narutowicza 10.
Walory zabytkowe posiada równieŜ załoŜenie urbanistyczne jako całość w zakresie przebiegu istniejących ciągów pieszych i układu zabudowy pierzejowej.
6.4 Inwentaryzacja uŜytków drogowych Zestawienie informacji na temat uŜytków drogowych zawarto w tabeli 6.5 Tabela 6.3 Inwentaryzacja uŜytków drogowych Lp
Ulica
Nr działki
Właściciel
Form a własności
Adres
Rodzaj drogi
1
Ul. Krakowska4
1391/3
Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych, Oddział Południow o-Wschodni
Władający
Kraków , Ul. Mogilska 25
79 Droga krajow a
2
Ul. Ochronkow a5
1383/7
Zarząd Dróg Wojew ódzkich w Krakow ie
Władający
Kraków Ul. Głow ackiego 56
791 Droga wojewódzka
3
Ul. Narutow ic za
1391/2
Pow iatowy Zarząd Dróg w Chrzanowie
Władający
32-500 Chrzanów, ul. Grzybowskiego 7a
Droga pow iatowa
4
Ul. Rynek
Gmina Trzebinia
Właściciel
32-540 Trzebinia Ul. Piłsudskiego 14
Droga gminna
5
Ul. Kościuszki (ślepa)
688/25
Gmina Trzebinia
Właściciel
32-540 Trzebinia Ul. Piłsudskiego 14
Droga gminna (wewnętrzna)
6
Ul. Św . Stanis ława
1395/1
Pow iatowy Zarząd Dróg w Chrzanowie
Właściciel
32-500 Chrzanów, ul. Grzybowskiego 7a
Droga pow iatowa
7
Ul. Św . Stanis ława
688/69
Pow iatowy Zarząd Dróg w Chrzanowie
Właściciel
32-500 Chrzanów, ul. Grzybowskiego 7a
Droga pow iatowa
8
Ul. Handlowa
1412/4
Gmina Trzebinia
Właściciel
32-540 Trzebinia Ul. Piłsudskiego 14
Droga gminna
9
Ul. W. śmirka
1380/1
Gmina Trzebinia
Właściciel
32-540 Trzebinia Ul. Piłsudskiego 14
Droga gminna
Ulica przy zachodniej pierzei Rynku
1409
Gmina Trzebinia
10
Współw łaściciel
32-540 Trzebinia Ul. Piłsudskiego 14
Ciąg pieszy
Właściciel
32-540 Trzebinia Ul. Piłsudskiego 14
Gminny
11
4 5
Chodnik przy pierzei południow ej Rynku
1409
Skarb Państw a
1410/11
Gmina Trzebinia
poza Programem rewitalizacji jw.
45 45
12
Chodnik przy pierzei południow ej
1410/12
Gmina Trzebinia
Właściciel
32-540 Trzebinia Ul. Piłsudskiego 14
Gminny
13
Droga przy pierzei zachodniej
1410/7
Gmina Trzebinia
Właściciel
32-540 Trzebinia Ul. Piłsudskiego 14
Plac, ciąg pieszy
14
Płyta Rynku
1410/9 1533
Gmina Trzebinia
Właściciel
32-540 Trzebinia Ul. Piłsudskiego 14
15
Ul. Piłsudskiego
1410/8
Zarząd Dróg Wojew ódzkich w Krakow ie
Władający
32-540 Trzebinia Ul. Piłsudskiego 14
791 Droga wojewódzka
16
Ul. Piłsudskiego 6
1410/10
Zarząd Dróg Wojew ódzkich w Krakow ie
Władający
32-540 Trzebinia Ul. Piłsudskiego 14
791 Droga wojewódzka
6.5 Inwentaryzacja sieci technicznych W ramach opracowywania Programu rewit alizacji dokonano oceny stanu technicznego istniejących sieci i urządzeń technicznych, która stanowiła podstawę dla określenia zak resu koniecznej modernizacji, budowy, przebudowy lub rozbudowy istniejących sieci technicznych uzbrojenia terenu oraz związanych z nimi urządzeń. Ocena stanu sieci technicznych sporządzona została prz ez:
1. RPWiK Sp. z o.o. w Chrzanowie dla sieci wodno-kanalizacyjnej. 2. Przedsiębiorstwo Usług Technicznych – INTRA Sp. z o.o. - Stanisław Urbańczyk - dla sieci elektroenergetycznych.
3. Przedsiębiorstwo Handlowo Usługowe - Mirosław Kacprzak - dla sieci teletechnicznych. 4. Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Chrzanowie w zakresie sieci ciepłowniczych. Propozycje modernizacji i rozbudowy sieci technicznych sporządzone na podstawie oceny ich stanu technicznego oraz w oparciu o plany przebudowy płyty Rynku, budowy nowych obiektów kubat urowych i parkingu opracowane przez poszczególnych branŜowców przedstawiono w podrozdziale 7.5.
6.6 Inwentaryzacja istniejącej zieleni Opi s zieleni – stan istniejący Teren dawnego Rynku jest obecnie przekształcony w zieleniec. Cały jego obszar, a głównie część dolna, jest gęsto obsadzona drzewami i krzewami. Pojedyncze drzewa we fragment arycznie zachowanych szpalerac h ramują otaczające je od północy i wschodu ulice. Występują tu bardz o zróŜnicowane formy zieleni: sadzone swobodnie drzewa i krzewy zarówno liściaste i iglaste rosnące pojedynczo lub w grupach, Ŝywopłoty, rabaty, krzewy okrywowe, byliny, rośliny sezonowe związane głównie ze skalniakiem na skarpie oraz trawniki. Zieleń tą tworzą zarówno gatunki rodzime np. lipy, w tym wiele odmian roślin ogrodowych, jak i gatunki obcego pochodzenia np. czeremcha amerykańska. Roślinność ta w sposób dosyć przypadkowy wypełnia kwatery na jakie dzielą teren prostokreślne ścieŜki. Najstarsze drzewa to zapewne wspomniane, rosnące wz dłuŜ pierzei ry nku, fragmenty szpalerów z przycinanych lip (moŜliwe, Ŝe sadzonych jeszcze przed wojną) oraz występujące głównie w północno– zachodniej części terenu pienne głogi. Uwagę z wraca rosnąca w południowo-wschodnim naroŜ niku dorodna lipa o naturalnym pokroju. Wymienione gatunki w okresie międzywojennym bardzo często tradycyjnie sadzono na rynkac h i ulicac h miast tworząc z nich zazwyczaj szpalery podkreślające ściany wnętrz
6
częściowo objęta Programem rewitalizacji
46 46
architektonicznych. Pozostałe drzewa i krzewy były dosadzane sukcesywnie do dzisiaj coraz bardziej zacierając czytelność przedwojennego układu. Oprócz wspomnianych najstarszych gatunków drzew spotyka się tu liczne czeremchy amerykańskie o przycinanych koronach, pojedyncze, zapewne pochodzące z samosiewu, robinie ak acjowe, a z drzew iglastych cyprysiki groszkowe i jodły jednobarwne. Centrum rynku akcentuje pojedyncza wierzba płacząca. Najmłodsze nasadzenia we wschodniej części rynku reprezentują, ostatnio modne i często sprzedawane do ogrodów przydomowych, odmiany barwnolistnych klonów, wierzby i modrzewia. Zieleń niską t worz ą dosyć liczne, zróŜnicowane gatunkowo, wiekowo i pod względem wysokościowym krzewy. Podstawowym gatunkiem jest tu ligustr zastosowany w Ŝywopłotach wydzielających piesze ciągi komunikacyjne oraz obrzeŜa pojedynczych zieleńców. Najstarsze krzewy o przycinanych koronach to jaśminowce, suchodrzewy i lilaki (bzy). Najprawdopodobniej z podobnego czasu pochodzą rabaty róŜane. Młodsze dosadzenia to liczne tawuły japońskie, z ostatniego okresu pochodzą barwnolistne odmiany pęcherznicy i berberysu. Krzewy iglaste reprez entują swobodnie sadzone, głównie w
zachodniej części
rynku, jałowce oraz prowadzone w formie Ŝywopłotu maskującego toalety cisy. Oprócz opisywanej zieleni odrębny rodzaj kompozycji stanowi północna skarpa zamieniona obecnie w zaniedbany skalniak obsadzony bylinami, roślinami sezonowymi i okrywowymi krzewami irgi. Ogólny stan zieleni jest dosyć zróŜnicowany. Najstarsze drzewa i krzewy z racji wieku i na skutek długotrwałego niefachowego przycinania podsychają i są nieestetyczne. Kompozycyjny walor roślinności jest niski, zieleń sprawia wraŜenie posadzonej w sposób chaotyczny i nieprz emyślany zarówno pod względem doboru gatunkowego jak i układu. Szczegółowe wnioski dotyczące stanu zieleni zostały umieszczone w tabeli inwetaryzacyjnej oraz przedstawione graficznie na planie w skali 1 : 500 w załączniku. UWAGA:
W
zaleŜności
od
przyszłych
propozycji
projektowych
dotyczących
zmiany
sposobu
zagospodarowania Rynku projekt gospodarki zielenią będzie wymagał uzupełnienia o ewentualne wytyczne dotyczące usunięcia poszczególnych drzew i krzewów kolidujących z realizacją nowego projektu jak i wskazania moŜliwych do przesadzenia.
Opi s stanu zdrowotnego drzew i krzewów wraz z analizą moŜliwości ich przesadzenia Na terenie Rynku w Trzebini rosną drzewa pochodzące zarówno z nasadzeń, jak i z samosiewu. Do pierwszej grupy naleŜy zaliczyć liczne czeremchy amerykańskie, rosnące na zieleńcach w przypadkowym układzie, będące w wieku ok. 20-30 lat, wszystkie po silnych cięciach redukujących korony, na ogół w dobrym stanie zdrowotnym (jak o drzewo silnie rosnące dobrze znoszą cięcie, jednak naleŜało je ciąć nieco wcześniej, obecnie przycięte są dość grube konary, co stanowi furtkę dla infekcji grzybowej i jednocześnie zmienia zupełnie pokrój korony, która składa się w wyniku takich cięć głównie z młodych odrostów), z pojedynczymi wyjątkami wyszczególnionymi w tabeli inwentaryzacyjnej. Brzegi zieleńców w części zachodniej obsadzono 50-60 lat temu głogami, których korony równieŜ są silnie zredukowane, głogi gorzej znoszą zanieczyszczenie środowiska, a takŜe zbyt radykalne cięcie, są więc w gorszym stanie niŜ czeremchy, niektóre kwalifikują się do usunięcia. Ponadto w części wschodniej i północnej przetrwały lipy, mające około 60–80 lat, równieŜ po wielokrotnych redukcjach koron są nieestetyczne. Drzewa z pierzei wschodniej są w złym stanie, mają wypróchniałe pnie i mogą z agraŜać przewróceniem. Najdorodniejszym drzewem na Rynku jest lipa w południowo-wschodnim naroŜniku, nie redukowana zbyt silnie, ma jedynie niec o podcięte gałęzie w dolnej partii korony. Na zieleńcach wokół fontanny rosną ponadto cyprysiki (w dobrym stanie z drowot nym) oraz okazała, Ŝywotna, choć niezbyt zdrowa wierzba płacząca. Do drzew pochodzących z samosiewu naleŜą niewątpliwie robinie ak acjowe po stronie północno-zachodniej i południowo wschodniej, większość z nich ma rzadkie, wysoko osadzone korony, są niezbyt estetyczne. W południowo-wschodnim naroŜniku rośnie pojedynczy dąb i brzoza, o ciekawie zrośniętym pniu. 47 47
Jeśli chodzi o moŜliwość przesadz enia drzew z terenu Rynku, to, ze względów ekonomicznych nie wydają się sensowne próby wykorzystania rosnących tu drzew w innym miejscu. Wszystkie drzewa moŜliwe do przesadzenia (wiek owo i gabarytowo, a więc: czeremchy, głogi, cyprysiki) wymagają przesadzania cięŜką przesadz arką, co wobec ich stosunkowo niskiej wartości dendrologicznej nie uzasadnia ponoszenia kosztów takiej operacji. Jeśli chodzi o młode nasadzenia drzew, to łatwo i bez specjalnego sprzętu moŜna prze sadzić je gdzie indziej, to samo dotyczy większości krzewów, które, prócz pojedy nczych egzemplarzy w złym stanie, zupełnie dobrze zniosą k onieczną w wypadku przesadzenia redukcję koron i odbudują je stosunkowo szybko w nowym miejscu.
48 48
7. ZałoŜenia Programu rewitalizacji A.Ostręga, B.Kłeczek Rewitalizacja centrum Trzebini prowadzona będzie wg następujących etapów i obszarów inwestycyjnych:
etap I: Ry nek (wschód i zachód),
etap I: obszar ulic: Rynek i Handlowa,
etap I: obszar ulicy Ochronkowej,
etap I: parking przy ul. Młoszowskiej,
etap I: Mały Rynek,
etap II: przylegające kwartały: I, II, III i IV (rys. 3.1 i 8.1).
Najwięcej uwagi poś więcono rewitalizacji ścisłego centrum: płycie Rynku oraz ulicy Rynek, ze względu na niekwestionowaną waŜność tego miejsca. Dla obszaru ścisłego centrum oprac owano koncepcję architektoniczną, która zakłada ukształtowanie przestrzeni Rynku Trzebini, jako „salonu miejskiego”, stanowiącego aktywne centrum miasta, miejsca atrakcyjnego i dostępnego dla mieszkańców oraz przyjezdnych,
jako
miejsca
podkreślającego
walory
historyczne
układu
urbanistycznego
miasta,
a jednocześnie uwzględniającego obecne potrzeby funkcjonalne (rys.7.1). Podstawę planowanej rewitalizacji centrum Trzebini stanowią poniŜsze działania:
uporządkowanie formalne i funkcjonalne istniejącego wnętrza urbanistycznego, w tym w szczególności zdefiniowanie płyty Rynku oraz powiązanie części Rynku połoŜonych po wschodniej i zachodniej stronie drogi wojewódzkiej,
uzupełnienie pierzei Rynku i ulicy Rynek, stanowiących ściany wnętrza urbanistycznego,
rozwój i wzbogacenie usługowych funkcji centrotwórczych w istniejących i projektowanych obiektach,
zachowanie i podniesienie standardu istniejących obiektów o funkcji mieszkaniowej,
stworzenie dogodnych powiązań komunikacyjnych, pieszych i jezdnych, umoŜliwiających wygodny dostęp do płyty Rynku, przy jednoczesnym wyłączeniu z samego Rynku ruc hu samochodów cięŜkich,
modernizacja istniejących i budowa nowych sieci technicznych uzbrojenia terenu,
modernizacja odcinków ulic i budowa nowej ulicy łączącej ul. Rynek z parkingiem przy ul. Młoszowskiej,
rozbiórka istniejących obiektów budowlanych,
odnowa elewacji zewnętrznych obiektów budowlanych,
uzupełnienie zagospodarowania zielenią i elementów małej architektury oraz oświetlenia.
sukcesywna rewitalizacja przyległych kwartałów zabudowy.
7.1 Uporządkowanie formalne i funkcjonalne istniejącego wnętrza urbanistycznego Rynku Uporządk owanie
formalne
i
funkcjonalne
istniejącego
wnętrza
urbanistycznego
zaprojektowane
w opracowanej koncepcji rewitalizacji, nawiązuje do opisanego niŜej historycznego, układu urbanistycznego Trzebini. Rynek Trz ebini wytyczony został przed rokiem 1731, na południe od dworu i kościoła parafialnego, w rejonie skrzyŜowania dwóch głównych dróg:
traktu krakowskiego, prowadzącego z Chrzanowa do Krakowa,
odnogi traktu krakowskiego w kierunku Olkusza, zwanej pot ocznie traktem królewskim,
istniejących od początku wykształcenia się w tym miejscu Trzebini jako jednostki osadniczej. Rynek posiadał kształt zbliŜony do kwadratu o boku ok. 72 m i stanowił jednolitą utwardzoną nawierzchnię. Od północy, wschodu i południa obszar Rynku oraz zlokalizowanej przy nim zabudowy, otoczony był 49 49
potokiem, naleŜącym do zlewni Chechła. Ciek zasilany był wodami z rejonu stawów rybnych (naleŜących do proboszcza),
zlokalizowanych
na
terenie
ograniczonym
obecnie
ulicami
Piłsudskiego,
Kościelną
i Starowiejską. Bezpośrednie ot oczenie zabudowy usytuowanej wokół Rynku stanowiły tereny bagienne i źródliskowe, skutkiem czego na obydwu drogach, prowadzących do Rynku usytuowane były mosty. Pierwszy od strony wschodniej na trakcie krak owskim na tzw. „B agnie”, drugi od strony zachodniej na drodze prowadzącej do Górki. Na przełomie XVII i XV III w oraz w latach 20-tych XIX wieku w Trzebini przewaŜała zabudowa drewniana. Według zachowanego opisu, pochodzącego z I połowy XIX wiek u, jednymi z nielicznych budynków murowanych były wówczas: gmach szkoły (Rynek 1, wzniesiony około 1840 r. ) oraz budynek „Pod Baranami” (Rynek 3), w którym mieścił się Urząd Miejski, Poczta i Komisariat Policji. W całym mieście istniały wówczas 42 domy, w tym 8 murowanych. Niektóre z nich posiadały podcienia. Zabudowę Rynku stanowiły budy nki mieszkalne, karczma, waga, magazyny na kruszec, kuźnia, warsztat bednarski oraz ratusz. Po południowej stronie obecnej ul. Rynek znajdował się młyn. Najstarsza zachowana zabudowa Rynku (budynki nr 1, 3 i 16) usytuowana jest w południowej i wschodniej pierzei Rynku. Obszar, obejmujący płytę Rynku oraz ul. Rynek do dnia dzisiejszego stanowi ścisłe centrum miasta Trzebini. W stosunku do stanu widocznego na najstarszych materiałach archiwalnych nastąpiła:
korekta przebiegu drogi relacji Chrzanów – Kraków, która pierwotnie była usytuowana przy południowej pierzei Ry nku, a obecnie prz ebiega przy południowej części kwartału zabudowy przyległego do Rynku,
oraz zmiana usytuowania zachodniej pierzei Rynku, która pierwotnie ukształtowana była wz dłuŜ drogi wojewódzkiej, natomiast obecnie usytuowana jest w odległości ok. 33 m od zachodniej krawędzi w/ w drogi.
Obecnie wnętrze Ry nku zagospodarowane jest dość chaotycznie poprzez:
rozdzielenie wnęt rza Rynku drogą wojewódzką na dwie części wschodnią i zachodnią, nie posiadające wspólnej linii zabudowy dla pierzei od strony północnej,
występowanie znacznych luk w zabudowie pierzejowej Rynku i ul. Rynek,
obiekty dysharmonizujące nie nawiązujące skalą, wystrojem architektonicznym lub funkcją do charakteru miejsca (dom handlowy ORION, obiekty tymczasowe o niskim standardzie architektonicznym, szalety miejskie, parking),
ukształtowanie powierzchni w formie skarp i nawierzchni o róŜ norodnych kształtach i zmiennych spadkach, nie wykazujących czytelnych powiązań kompozycyjnych,
usytuowanie w obrębie płyty Rynku duŜej ilości rozrośniętej zieleni.
Mimo opisanego wyŜej chaosu przestrzennego, z punktu widzenia urbanistycznego, Rynek w Trzebini posiada ciekawy i nietypowy układ przestrzenny, wytworzony przede wszystkim przez pierwotne ukształtowanie terenu na spadk u oraz pierwotne usytuowanie w sąsiedztwie Rynku cieku wodnego. Z uwagi na w/w uwarunkowania nie powstał w obrębie płyty Rynku typowy diagonalny układ głównych powiązań pieszych z parami ulic wychodzącymi z poszczególnych naroŜy. W zasadzie poza traktem krakowskim i jego odnogą w kierunk u północnym nie ukształtowała się t u równieŜ typowa ortogonalna siatka ulic. Ulica Rynek jako jedyne powiązanie komunikacyjne w kierunku wschód – zachód oraz jak o droga prowadząca do usytuowanego w sąsiedztwie Rynku młyna, została powiązana z płytą Rynku na znacznej szerokości (wynoszącej około 30 m przy samej płycie, natomiast około 40 m na wysokości budynku mieszczącego młyn). Wnętrze Rynku przechodzi płynnie w ulicę Rynek, tworząc z punktu widzenia przestrzennego, nierozerwalną całość. Projektowany w ramach koncepcji rewitalizacji układ kompozycyjny zasadniczo nie zmienia istniejącego powiązania wnętrza Rynku i ulicy Rynek (rys.7.1). Wprowadza natomiast nową zasadę przestrzennego traktowania części Rynku, połoŜonych po wschodniej i zachodniej stronie drogi wojewódzkiej. Zakłada bowiem powiązanie formalne i funkcjonalne obydwu części w jedną spójną całość, docelowe
50 50
wyłączenie Rynku z ruchu kołowego cięŜkich samochodów poprzez budowę wschodniej obwodnicy miasta. W ramach niniejszego opracowania, sporządzone zostały dwie alternatywne koncepcje architektoniczne zagospodarowania płyty Rynku:
koncepcja I-sza – nie uwzględniająca lokalizacji budynku sukiennic w ramach płyty Rynku,
koncepcja II-ga – uwzględniając a lokalizację budynku sukiennic w ramach płyty Rynku;
natomiast po konsultacjach społecznych oraz dyskusji na posiedzeniu Komisji Rozwoju Gospodarczego i Inwentaryzacji Rady Miasta Trzebinia opracowana została koncepcja III-cia wynik owa (kompromisowa),
51 51
ISTN. ZABUDOWA PIERZEJOWA RY NKU I UL. RYNEK PROJ. UZUPEŁNIENIA ISTN. ZABUDOWY KRAMY OKAZJONALNE DROGA KRAJOWA – UL. Krakows ka, DROGA GMINNA – ul. Młosz ows ka
DROGA WOJEWÓDZKA CIĄGI PIESZO – JEZDNE CIĄGI PIESZE NAWIERZCHNIE NIEUTWARDZONE FONTANNA RABATY KWIATOWE DRZEWA LIŚCIASTE
Rys. 7.1 Koncepcja architektoniczna rewitalizacji Rynku (opracowanie: B.Kłeczek)
52 52
Projektowany w ramach koncepcji arc hitektonicznych układ kompozycyjny tworzą:
płyta Rynku o wymiarach 12 x 6 modułów, rozmierzona na module 8 m x 8 m,
obejście płyty w formie ciągu pieszego, umoŜliwiającego dojazd wyłącznie dla uŜytkowników lokali mieszkalnych i usługowych, usytuowanych w budynkach, stanowiących zabudowę pierzejową Rynk u i ulicy Rynek,
pas zieleni pomiędzy północną k rawędzią płyty Rynku a południową krawędzią obejścia przy pierzei północnej,
ciąg pieszy biegnący po śladzie odnogi traktu krakowskiego (obecna droga wojewódzka do czasu budowy obwodnicy wschodniej),
kompozycja drz ew iglastych, usytuowana w obrębie płyty Rynku, nawiązująca do tradycji choinki noworocznej,
ciągi drzew, usytuowane w perspektywę ul. Rynek,
akcent podkreślający powiązanie przestrzenne płyty Rynku z ulicą Rynek,
ciągi oświetlenia wysokiego podkreślające wy dzielone moduły płyty Rynku,
ciągi oświetlenia średniowysokiego i niskiego podkreślające kierunki głównych powiązań pieszych,
ściany wnętrza urbanistycznego, utworzone przez pierzeje Rynku i ulicy Rynek oraz projektowane uzupełnienia, zgodnie z wyznaczonymi liniami zabudowy (w tym w szczególności projektowany budynek w formie bramy miejskiej zaprojektowany na zamknięciu ul. Rynek oraz budynek w pn.–zach. naroŜu Rynku, stanowiący kontynuację pierzei północnej po zachodniej stronie drogi wojewódzkiej).
wzdłuŜ
pierzei
północnej
oraz
południowej,
podkreślające
wgląd
Jako uzupełnienie układu kompozycyjnego, koncepcja przewiduje w obrębie płyty Rynku realizację:
kramów okazjonalnych o wystroju architektonicznym nawiązującym do historycznych sukiennic, ustawianych w miejscu, gdzie do 1941 r. znajdowały się sukiennice, mieszczących stanowiska handlowe,
wyartykułowanych w nawierzchni ciągów ruchu pieszego na kierunkach o największym natęŜeniu ruchu, tj. od ul. Piłsudskiego do ulicy Rynek oraz od ul. Piłsudskiego wzdłuŜ drogi wojewódzkiej, w kierunku domu towarowego ORION oraz w kierunku ul. Narut owicza,
tarasu (na poziomie ok. 60-90 cm powyŜej płyty Rynku), podkreślającego naturalne ukształtowanie najwyŜej połoŜonej części terenu, otoczonego siedziskami amfiteatralnymi i reprezentacyjnymi schodami,
fontanny z elementem rzeź biarskim usytuowanej przy połączeniu ulicy Rynek z płytą Rynku,
ozdobnej nawierzchni wodnej,
kwadratowych klombów kwiatowych, wpisanych w rysunek modularny płyty, z jednobarwnych roślin kwiatowych o charakterze okrywowym w rejonie miejsc dla gastronomii oraz nawierzchni wodnej,
wprowadzenie zieleni średniowysokiej w formie strzyŜonych krzewów rozdzielających poszczególne stanowiska z ławkami towarzyskimi,
wprowadzenie zieleni niskiej zimozielonej o charakterze okry wowym (np. typu bluszcz) wzdłuŜ istniejącej drogi wojewódzkiej,
utwardzonych tarasów nawiązujących do naturalnego spadku terenu po zachodniej stronie drogi wojewódzkiej, umoŜliwiających sytuowanie miejsc konsumpcji dla gastronomii w okresie letnim (ew. kramów okazjonalnych w ok resach świątecznych lub ekspozycji wystaw plenerowych).
53 53
7.2 Uzupełnienie pierzei Rynku i ulicy Rynek Pierzeje Rynk u, podobnie jak i sama płyta Rynku są w swoim ogólnym wyrazie nieuporządkowane. Wynika to:
ze zmiany usytuowania pierzei zachodniej,
braku kontynuacji pierzei północnej po zachodniej stronie drogi wojewódzkiej,
braku ciągłości zabudowy (liczne luki w zabudowie),
występowania obiektów dysharmonizujących oraz o niskim standardzie architektonicznym,
braku s pójnego wyrazu architektonicznego w zakresie wysokości, kolorystyki i wystroju budynków w ramach poszczególnych pierzei.
Rewitalizacja wymaga w pierwszym rzędzie ukształtowania pierzei jako ścian wnętrza urbanistycznego, czyli zdefiniowania linii zabudowy oraz określenia zalecanej wysokości poszczególnych budynków. Analiza uwarunkowań historycznych oraz stanu istniejącego, przedstawiona na materiałach archiwalnych, zdjęciach oraz rysunkach inwentaryzacji budowlanej elewacji pierzei, wykazała konieczność:
rozbiórki obiektów tymczasowych (lub przeniesienia),
uzupełnienia pierzei 8 budynkami,
nadbudowy i przebudowy poszczególnych budynków w celu uzyskania wysokości 3 kondygnacji w obrębie pierzei południowej oraz 4 kondygnacji w obrębie pozostałych pierzei (uwzględniając poddasze jako kondygnację),
zmiany wystroju architektonicznego z urozmaiceniem kolorystyki ścian elewacji (obec nie większość budynków jest szara) i uwypukleniem detalu architektonicznego, typowego dla rejonu Trzebini, w tym: - dachów dwuspadowych o kącie nachylenia głównych połaci dachowych z przedziału od 35º do 40º o kierunk u kalenicy równoległym do elewacji front owej, - lukarn wykończonych ściankami szczytowymi o obłych konturach, - parterów budynków wykańczanych okładziną kamienną, - kształtu otworów okiennych w formie wydłuŜonego prostokąta, ustawionego w pionie lub zwieńczonych płaskim łukiem, - opasek okiennych i drzwiowych, - wąskich gzymsów oddzielających poszczególne kondygnacje, - pionowych podziałów nadświetli stolarki okiennej i drzwiowej, - ortogonalnego rysunku balustrad.
Wytyczne dla rewitalizacji elewacji frontowych poszczególnych obiektów zostały przedstawione w tabeli 6.2 oraz na kartach obiektów.
7.3 Stworzenie dogodnych powiązań komunikacyjnych Planowany układ obsługi komunikacyjnej terenu Rynk u zakłada zachowanie historycznego układu dróg jako powiązań pieszych i całkowite wyłączenie z Rynku ruchu cięŜkich samochodów. Dopuszcza się jednokierunkowy ruch kołowy (przeciwny do ruchu wskazówek zegara) wokół płyty Rynku oraz ruch kołowy pomiędzy ulicą Rynek i Zamłyniem, wyłącznie dla uŜytkowników lokali mieszkalnych i usługowych, usytuowanych w budynkach tworzących pierzeje Rynku i ulicy Rynek, które nie mają dostępu do drogi publicznej od innej strony. W celu całkowitego wyłączenia ruchu cięŜkich samochodów, docelowym rozwiązaniem
jest
budowa obwodnicy
wschodniej
(ujętej
w studium
uwarunkowań i
zagospodarowania). Do czasu realizacji drogi, umoŜliwiającej wyłączenie ruchu z Rynku koncepcja zakłada: 54 54
kierunków
utrzymanie dwukierunkowego ruchu kołowego w obrębie drogi wojewódzkiej w obecnym jej przebiegu,
ograniczenie prędkości ruchu w strefie Rynku do 30 km/h.
Obsługę parkingową strefy Ry nku stanowią istniejące zgrupowania stanowisk postojowych w obrębie „Zamłynia” i „ślepej Kościuszki” oraz projektowany parking dwupoziomowy przy ul. Młoszowskiej. Koncepcja zakłada moŜliwość ruchu pieszego w obrębie Rynku i ulicy Rynek we wszystkich kierunkach. Zasadnicza część płyty Rynku została więc ukształtowana jako jednolita płaszczyzna na spadku, nawiązująca do historycznej formy Rynku. W rysunku nawierzchni i poprzez rozmieszczenie elementów małej arc hitektury, podkreślone zostały jedynie główne kierunki powiązań pieszych, tj. kierunki:
od strony ul. Piłsudskiego w stronę ul. Rynek,
od strony ul. Piłsudskiego w stronę domu towarowego ORION,
wzdłuŜ pierzei, w tym w szczególności od strony placu targowego do rejonu przystanków autobusowych przy ul. Kościuszki i Św. Stanisława.
Ostateczne rozwiązania komunikacyjne dla c entrum miasta opracowane zostaną na et apie projektów technicznych i projektów organizacji ruchu.
7.4 Modernizacja i budowa sieci technicznych uzbrojenia terenu Przed rozpoczęciem prac budowlanych związanych z przebudową płyty Rynku i moderniz acją ciągów komunikacyjnych objętych Programem rewitalizacji konieczna jest modernizacja i rozbudowa sieci technicznych uzbrojenia terenu. W koncepcji przyjęto generalną zasadę prowadzenia sieci wzdłuŜ ciągów komunikacyjnych oraz wzdłuŜ pierzei z pominięciem samej płyty Rynku, gdzie projektowane są wyłącznie sieci oświetleniowe. Na podstawie oc eny stanu technicznego istniejących sieci technicznych sporządzono koncepcje rozbudowy/modernizacji poszczególnych sieci. Koncepcja modernizacji sieci wodno-kanalizacyjnej wraz z przyłączami do poszczególnych budynków zakłada •
przebudowę sieci wodno–kanalizacyjnej,
•
wymianę istniejącej sieci wodociągowej ze względu na wiek oraz materiał z jakiego jest wykonana (Ŝeliwo) na PE; jej przebieg planuje się po trasie istniejąc ego wodociągu za wyjątkiem odcinka W3W4, gdzie nastąpi połączenie w celu poprawy parametrów hy draulicznych układu,
•
zabudowę hydrantów przeciwpoŜarowych nadziemnych wyposaŜonych w zas uwy odcinające na obrzeŜac h Rynku,
•
wykonanie przyłącza wodociągowego zakończonego studnią wodomierz ową,
•
wymianę istniejących przyłączy wodociągowych,
•
wymiana istniejącej bet onowej sieci kanalizacyjnej na PVC,
•
wykonanie nowego odcinka kanalizacji od budynku nr 17 do nr 14 z uwzględnieniem przyłączy kanalizacyjnych w celu uporządkowania gospodarki ściekowej dla przyległych budynków,
•
odprowadzenie wód opadowych z powierzchni Rynku poprzez wpusty deszczowe z osadnikami i zasyfonowaniem.
W celu poprawy stanu sieci elektroenergetycznych oraz poprawy estetyki w rejonie Rynku w Trzebini planowane jest wykonanie następujących prac
kontynuacja wymiany złączy kablowych niskiego napięcia,
kontynuacja wymiany istniejących latarni ulicznego oś wietlenia wykonanych na słupach bet onowych na latarnie stylowe, 55 55
wymiana istniejących linii kablowych średniego napięcia 6 kV na linie kablowe z izolacją 20 kV – na inwentaryzowanym terenie ok. 300 m,
zmiana sposobu zasilania kiosku i sklepu z w południowo–wschodnim naroŜniku Rynku z napowietrznego na kablowy – zabudowa złącza kablowego oraz wykonanie przyłączy kablowych, likwidacja przyłączy napowietrznych,
przebudowa linii kablowych niskiego napięcia w rejonie budynków Rynek 24, Rynek 25, Rynek 26 i Narutowicza 2, wykonanie nowych odcinków linii niskiego napięcia,
budowa wolnostojącej wnętrz owej stacji transformatorowej w rejonie budynku Rynek 18 wraz z powiązaniem z siecią średniego i niskiego napięcia.
W zakresie sieci teletechnicznych planuje się :
Modernizacje: Na odcinkach ciągów głównych proponuje się dobudowę kanaliz acji teletechnicznej. Ramy i włazy studni wymienić zgodnie z zaleceniami architekta projektującego wystrój Rynku, Wszystkie odcinki kanalizacji jednoot worowej naleŜy powiększyć równieŜ o trzy otwory rur PCV ∅ 110 wraz z wymianą studni SK1 na SKR2. Ilości do moderniz acji podane na rysunku.
Rozbudowę kanalizacji teletechnicznej: W celu likwidacji zasilania telet echnicznego ściany wschodniej Rynku poprzez słupy teletechniczne proponuje się budowę nowej kanalizacji teletechnicznej dwuotworowej ze studniami SKR2, NaleŜy wybudować kanalizację teletechniczną od poczty w kierunku planowanego nowego budynk u (na działc e nr 8) i od niego w kierunku centrali. Ilości do budowy jak na rysunku.
W zakresie sieci cieplnej planuje się :
wymianę sieci magistralnej i przyłączy w systemie kanałowym,
rozbudowę i budowę sieci cieplnej.
7.5 Wytyczne dla rewitalizacji Rynku i ul. Rynek Wytyczne ogólne:
powiązanie formalne i funkcjonalne części Rynku połoŜonych po wschodniej i zachodniej stronie drogi wojewódzkiej w jedną spójną kompozycyjnie całość, wyłączenie z Rynku ruchu cięŜkich samochodów ,
wydzielenie płyty Rynku jako prostokąta o wymiarach 12 x 6 modułów, rozmierzonych na module 8 m x 8 m,
wydzielenie obejścia płyty w formie ciągu pieszego, umoŜliwiającego dojaz d wyłącznie dla uŜytkowników lokali mieszkalnych i usługowych, usytuowanych w budynkac h, stanowiących zabudowę pierzejową Rynku i ulicy Rynek,
wydzielenie pasa zieleni pomiędzy północną krawędzią płyty Rynku a południową krawędzią obejścia przy pierzei północnej,
uzupełnienie zabudowy pierzejowej Ry nku i ulicy Rynek.
Zalecenia:
prowadzenie wszelkich działań w obrębie strefy Rynku powinno być poprzedzone opracowaniem: -
pełnobranŜowego projektu budowlanego (wykonawczego) prz ebudowy płyty Rynku i ulicy Rynek, obejmującego szczegółowe roz wiązania projektowe, dotyczące ukształtowania terenu, rysunku nawierzchni oraz elementów małej arc hitektury,
-
projektów budowlanych dla realizowanej w ramach rewitalizacji budowy i przebudowy odpowiednio projektowanych i istniejących budynków, stanowiących pierzeje Rynku i ul. Rynek, 56 56
-
projektów koncepcyjnych modernizacji wybranych obiektów budowlanych dla realizowanej w ramach rewitalizacji zmiany wizerunku (w zakresie kolorystyki, stylistyki itp.),
-
projektów budowlano–wykonawczych w ramach rewitalizacji budowy i prz ebudowy uzbrojenia nad i podzmienego (c.o, wod.kan., teletechnika, linia kablowa nn, itp.),
uwzględnienie w projektach j.w. wytycznych, OZKR/JCh/ 4144/957/06 z dnia 27 lipca 2005 r.
zachowanie przyjętego w koncepcji rewitalizacji układu kompozycyjnego,
podkreślenie w ukształtowaniu terenu, rysunku nawierzchni oraz przy wyznaczaniu przestrzeni funkcjonalnych (np. dla gastronomii) ortogonalnego rysunku projektowanych modułów płyty Rynku,
zminimalizowanie róŜnicy względnej wysokości w obrębie skarp, w szczególności w obrębie skarpy przy pierzei północnej,
ukształtowanie zachodniej części płyty Rynku w formie tarasów, umoŜliwiających sytuowanie kramów okazjonalnych (np. w okresie świątecznym) lub miejsc dla gastronomii,
podkreślenie kierunku ruchu pieszego wzdłuŜ pierzei, w szczególności prowadzącego od strony placu targowego do rejonu przystanków autobusowych przy ul. Kościuszki i Św. Stanisława,
nawiązanie w projektowanym ukształtowaniu i rysunku nawierzchni do usytuowania cieku wodnego oraz budynku mieszczącego pierwotnie młyn, w sąsiedztwie płyty Rynku,
całkowitą wymianę istniejącej zieleni w obrębie płyty Rynku i ulicy Rynek w oparciu o projekt zieleni opracowany w ramach uszczegółowienia projektu zagospodarowania terenu na et apie projektu budowlanego,
wprowadzanie w obrębie pasa zieleni przy pierzei północ nej Rynku zieleni niskiej okrywowej zimozielonej (np. typu bluszcz),
przy projektowaniu ewentualnych rabat kwiatowych, stosowanie roślin o jednolitych lub zbliŜonych barwach w obrębie poszczególnych elementów kompozycyjnych,
kształtowanie zieleni wysokiej w formie aŜurowych ciągów drzew, tak aby nie przesłaniała perspektywy wnęt rz, w szczególności perspektywy ulicy Rynek,
podkreślenie zielenią osi kompozycyjnych oraz naturalnego (pierwotnego) ukształtowania terenu (w przeszłości Rynek stanowił jedną, w całości wybrukowaną płaszczyznę o nachyleniu w kierunku południowym),
docelowa powierzchnia biologicznie czynna terenu inwestycji powinna być mniejsza niŜ powierzchnia utwardzona i zabudowana łącznie.
zawartych
w
opinii
konserwatorskiej
znak
7.6 Rewitalizacja Małego Rynku Zespół budynków określany potocznie „Małym Rynkiem”, realizowany jest od lat 90-tych, jednakŜe do chwili obecnej nie jest on w pełni ukończony. Nie z ostały wybudowane wszystkie pierwotnie projektowane obiekty kubaturowe, a znaczna część obiektów wybudowanych nie została w pełni wykończona. Ponadto widoczny jest tu brak zieleni uzupełniającej i małej architektury, co znacznie obniŜa jakość uŜytkową i estetyczną całego załoŜ enia. Mały Rynek połoŜony jest na terenie ograniczonym rozwidleniem ulicy Św. Stanisława oraz ulicą Kościuszki. W rzucie poziomym obszar ten zbliŜony jest do trójkąta. Pod względem formalnym układ przestrzenny kształtują tu:
trzy nieortogonalne kierunki, w przybliŜeniu równoległe do osi w/ w ulic,
oraz kierunki nawiązujące do układu katastralnego działek, czytelne szczególnie wewnątrz kwartału.
Główna oś załoŜenia jest prostopadła do osi północnej części rozwidlenia ulicy Św. Stanisława. Na osi tej zaprojektowano ciąg pieszy, obudowany obiektami usługowo–handlowymi. Niestety ciąg t en nie ma kontynuacji na planie miasta. Zamk nięcie ciągu od strony południowej stanowi tylna ściana wiaty przystanku autobusowego. Pod względem urbanistycznym i architektonicznym załoŜenie cechuje brak czytelnych 57 57
powiązań
przestrzennych
i
funkcjonalnych
z
otaczającą
zabudową
i
ciągami
komunikacyjnymi
(w szczególności z ulicą Kościuszki). Rewitalizacja wymaga:
ukształtowania nowej elewacji załoŜenia wzdłuŜ ulicy Kościuszki (np. poprzez wprowadzenie swobodnej linii parterowych zadaszeń nawiąz ujących kierunkiem do osi ul. Kościuszki),
zrealizowania i pełnego wykończenia projektowanych obiektów zgodnie z pierwotnym projektem lub jego aktualizacją (przy uwzględnieniu spójnego wystroju architektonicznego dla całego załoŜenia),
uaktywnienia wszystkich powierzchni komercyjnych w ramach obiektów kubat urowych,
wprowadzenia nowych funkcji centrotwórczych (np. usług czasu wolnego), przyciągających większą liczbę konsumentów,
opracowania i realizacji projektu zieleni uzupełniającej istniejące zagospodarowanie, wzbogaconej o elementy małej archit ektury,
korekty funkcjonalnej i estetycznej nawierzchni ut wardzonej w celu uwz ględnienia opisanych wyŜej powiązań przestrzennych, zieleni uzupełniającej, elementów małej architektury,
poprawy estetyki i ograniczenia ekspozycji miejsca do składowania odpadów stałych.
7.7 Budowa parkingu Planuje się budowę dwupoziomowego parkingu usytuowanego pomiędzy budynkiem Urzędu Miasta, a ul. Młoszowską. Parking ma być zlokalizowany na działkac h nr 125/9 i 123/4 będących własnością gminną. Obiekt zaprojektowany został w kształcie prostopadłościanu, wpisującego się w istniejącą skarpę. W projekcie parkingu przewidziano łącznie 117 miejsc parkingowych, w tym 63 na dolnym poziomie (w tym 2 dla niepełnosprawnych) i 54 na górnym. Część socjalna parkingu formą i detalem nawiązuje do ot aczającej zabudowy jednorodzinnej, znajdować się w niej będą m.in. ogólnodostępne sanit ariaty. Parking będzie dostępny dla ruchu kołowego od ul. Młoszowskiej. Przewidziano równieŜ ciągi piesze: od ul. Młoszowskiej, od strony Urzędu Miasta oraz od ul. Handlowej i Rynku. Do tej pory dla planowanego parkingu wykonano:
koncepcję architektoniczną,
projekt budowlano–wykonawczy,
studium wykonalności.
7.8 Sukcesywna rewitalizacja przyległych kwartałów zabudowy Celem prz eprowadzenia pełnej rewit alizacji strefy Rynku, konieczna jest sukcesywna rewitalizacja całych kwartałów zabudowy przyległych do płyty Rynku, ulicy Rynek i Małego Rynku. W ramach P rogramu rewit alizacji całość terenu podzielona została na 5 części, łącznie z terenem samego Rynku, co stanowi etap I-szy oraz kolejne 4 części stanowiące etap II-gi procesu rewitalizacji centrum – rewitalizację przyległych kwartałów (I, II, III i IV). Terenowy zakres poszczególnych części, przedstawiony został na rysunkach: 3.1 i 8.1. Rewitalizacja poszczególnych kwartałów w etapie II-gim wymaga opracowania projektów rewitalizacji oraz niezbędnych projektów budowlanych, a takŜe realizacji na ich podstawie:
układu komunikacji pieszej i jezdnej wewnątrz kwartałów w powiązaniu z zewnętrznym układem dróg istniejących, w tym wykształcenie ciągów pieszych łączących wnęt rza poszczególnych kwartałów, umoŜliwiające oŜywienie II i III linii zabudowy,
określenie układu przestrzennego i funkcjonalnego oraz przeznaczenia poszczególnych terenów w powiązaniu z terenami bezpośrednio przyległymi, 58 58
sukcesywną modernizację, przebudowę lub budowę odpowiednio istniejących i projektowanych budynków, zgodnie z wytycznymi ogólnymi oraz wskazanymi na kartac h dla wy branych obiektów,
stworzenie spójnego systemu zieleni uzupełniającej istniejące i projektowane zagos podarowanie,
wytrasowanie nowych i modernizację istniejących sieci uzbrojenia terenu.
7.9 Poprawa jakości Ŝ ycia mieszkańców poprzez realizację Programu Istotnym celem Programu rewitalizacji jest poprawa Ŝycia społeczności zamieszkującej obszar objęty procesem rewitalizacji lub korzystających z niego, a takŜe przyjezdnych. Cele te zostaną osiągnięt e nie tylko przez poprawę estetyki i dogodne roz wiązania komunikacyjne, ale równieŜ poprzez:
rozwój i wzbogacenie usługowych funkcji centrotwórczych,
podniesienie standardu budynków mieszkalnych i zwiększenie oferty mieszkaniowej.
Rozwój i wzbogacenie usługowych funkcji centrotwórczych Rewitalizacja strefy Ry nku wymaga nie tylko zmian w zakresie arc hitektonicznym. Wymaga przede wszystkim stworzenia przestrzeni publicznej chętnie odwiedzanej prz ez mieszkańców i przyjezdnych ze względu na ofertę usługową i kulturową. Przedstawiona w podrozdziale 2.4 analiza działalności prowadzonej w centrum miasta wykazała przede wszystkim niedostatek funkcji gastronomicznych i kulturowych, typowych dla takiego miejsca. Zasada realizacji i wzbogacania oferty usługowej w zakresie usług centrot wórczych (m.in. gastronomia, usługi związane ze spędzaniem czasu wolnego, obsługa bankowa, gabinet odnowy biologicznej) powinna być realizowana co najmniej w obrębie parterów poszczególnych budynków. Funkcja gastronomiczna, szczególnie poŜądana w strefie Rynku, powinna być roz wijana w szczególności wokół miejsc wskazanych w koncepcji dla sytuowania stolików w okresie let nim. Zaproponowany w koncepcji architektonicznej rewitalizacji Rynku taras (scena) pełnił będzie funkcję obiektu kulturowego.
Podniesienie standardu budynków mieszkalnych i zwiększenie oferty mieszkaniowej Rewitalizacja nie powinna ograniczyć się jedynie do odnowy elewacji frontowych budynków objętych programem rewitalizacji, poprawiając w ten sposób wizerunek miasta, waŜni są bowiem równieŜ jego mieszkańcy. Rewitalizacja powinna obejmować zat em swoim zakresem całe nieruc homości, stwarzając w ten sposób lepsze warunki dla mieszkania i pracy. W efekcie rewitalizacji odnowione powinny być równieŜ wnętrza budynków oraz części podwórkowe. Modernizacji lub wymianie na nowe – proekologiczne, przynoszące oszczędności mieszkańcom i zarazem przyjazne dla ś rodowiska – powinny być poddane instalacje techniczne. P otrzebne byłoby rozpropagowanie wśród
mieszkańców
informacji
na
temat
moŜliwości
zainstalowania
ekologicznych
urządzeń
w domach/mieszkaniach i oszczędności jakie mogą uzyskać z tego tytułu (zmniejszenie opłat za zuŜycie mediów), a takŜe o niewymiernych efektach dla ochrony środowiska naturalnego. Zasadne jest
zatem
opracowanie projektów modernizacji
budynków w
ramach poszczególnych
nieruchomości, uwzględniających w ramach uszczegółowienia projektu równieŜ zagospodarowanie części podwórkowej lub/i ogrodowej, uwzględniające takŜe moderniz acje instalacji i związanych z nimi urządzeń. W programie rewitalizacji zaproponowano budowę kilkunastu budynków, nadbudowę i rozbudowę istniejących oraz adaptację poddaszy. Realizacja tych działań zwiększy znacznie ofertę mieszkaniową. Oferta ta powinna być dostosowana do potrzeb mieszkańców oraz poziomu ich zamoŜ ności.
59 59
8. Harmonogram prac i plan finansowy W.Wańkowicz Podstawą do opracowania harmonogramu i planu finansowego są opisy zadań wskazanych w planie. Przyjęto następujące zasady podziału zakresu planowanej rewitalizacji na zadania inwestycyjne:
logika procesu inwestycyjnego (sez ony, prace zakryte),
celowość (waŜne są rezultaty a nie produkty),
funkcjonalność (obszar winien działać, być dostępny w sposób moŜliwie najmniej zakłócony),
moŜliwości finansowe (wielkości dostępnych środków będących udziałem własnym beneficjent ów – w odniesieniu do wszystkich wydatków, zarówno kwalifikowanych, jak i nie).
Podstawowe załoŜenia wyceny Wycena oparta z ostała o wskaźniki kosztowe dla robót scalonych – kalkulację włas ną autora opracowaną w oparciu o biuletyny „Scalone normatywy do wyceny budynków i budowli”, wydawca WACETOB sp. z o.o. oraz wyrywk owe informacje na temat rynku nieruchomości i rynku budowlanego, w tym przekazane z Urzędu
Miasta
Trzebinia.
Zastosowana
metoda
nie
uwzględnia
zróŜnicowania
jednostkowego
poszczególnych inwestycji, które będzie wynikiem opracowania konk retnych projektów budowlanych. W szczególności róŜnic, które mogą być wynikiem zastosowanych technologii robót i róŜnych rodzajów materiałów. Wycena ma charakter szacunkowy. Koszty wyraŜono w złotych, ceny stałe 2007 r. bez VA T. Urealnienie wartości robót nastąpi na etapie dokumentacji projektowej i studium wykonalności.
8.1.
Podział na obszary inwestycyjne
Całkowity zakres objęty programem rewitalizacji podzielono na dwa zgeneralizowane etapy inwestycyjne (rys. 8.1):
etap I (Rynek, parking, Mały Ry nek)
etap II (pozostałe kwartały inwestycyjne).
Rys. 8.1 Etapy inwestycyjne
60 60
Tak zdefiniowane zgeneralizowane etapy, w celu poprawnego opisu inwestycji podzielono na następujące obszary inwestycyjne (rys. 8.2.): 1. Rynek (wschód i zachód),
6. I kwart ał,
2. obszar ulic: Rynek i Handlowa,
7. II kwartał,
3. obszar ulicy Ochronkowej,
8. III kwartał,
4. parking,
9. IV kwartał.
5. Mały Rynek,
Rys. 8.2 Obszary inwestycyjne
Charakterystyk ę poszczególnych obszarów inwestycyjnych zawiera tabela 8.1. Tabela 8.1 Charakterystyka obszarów inwestycyjn ych Lp.
Obszar
1
Rynek
1a
Rynek wschód
1b
Pow ierzchnia [ha] 1,67
Budynki (bez garaŜy i budynków gospodarczych) 27
1,17
Rynek zachód
19
0,50
8
2
obszar ulic: Rynek i Handlow a
0,87
21
3
obszar ulicy Ochronkowej
0,51
3
4
parking
0,38
0
5
Mały Rynek
2,55
39
6
I kw artał
1,02
10
7
II kw artał
1,01
7
8
III kw artał
1,64
10
9
IV kw artał
1,07
2
RAZEM
10,72
119
WaŜną informacją jest fakt, Ŝe Ry nek, ul. Rynek i ul. Narutowicza posiadają ukształtowane, zwarte pierzeje, pozostała zabudowa jest wolnostojąca, rozproszona, bez wykształconej wyraźnej linii zabudowy.
61 61
8.2.
Wybrane zadania inwestycyjne
W niniejszym dokumencie zadania wskazane zostały jedynie dla obszarów: Rynek, obszar ulic: Rynek i Handlowa, obszar ulicy Ochronkowej (w Programie rewitalizacji nie przewiduje się inwestowania w tym obszarze), Mały Rynek i parking. Poszczególne zadania inwestycyjne przedstawione są na rys. 8.3 oraz w kolejnych tabelach.
Rynek w schód (1a) i Rynek zachód (1b)
Ulice: Rynek i Handlowa (2)
Ulica Ochronkowa (3)
Parking (4)
Mały Rynek (5) Rys. 8.3 Zadania inwestycyjne
62 62
w tym prywatny
w tym publiczny
koszt całkowity
zadanie
termin zakończenia
termin rozpoczęcia
Tabela 8.2 Plan finansowy i harmonogram prac dla zadania inwestycyjnego RYNEK WSCHÓD
RYNEK WSCHÓD rozbiórka istniejącego obiektu (szalety miejskie) 2008 2008 300 000 300 000 usunięcie zieleni i rozbiórka istniejących nawierzchni 2008 2008 400 000 400 000 (wschodnia część Rynku) przebudowa uzbrojenia podziemnego: sieci elektryczn ych 2008 2009 530 000 530 000 (sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, sieci ciepłowniczej i sieci telekomunikacyjnych) budowa nowej nawierzchni (wschodnia część Rynku, w tym 2008 2009 2 800 000 2 800 000 płyta, ulice i chodniki) wyposaŜenie (mała architektura, oświetlenie, fontanna, 2009 2011 350 000 350 000 zieleń) pierzeje: południowa, wschodnia i północna (Rynek 1, 2, 3, 3a, 3d, 14, 15, 16, 17, 19, Rex, 20, 21, 22, Piłsudskiego 2) rozbiórka istniejących budynków (3 obiekty w pierzei 2008 2009 42 000 42 000 południowej) budowa nowych obiektów (2 budynki w pierzei południowej, 2008 2011 3 270 000 3 150 000 1 w pierzei północnej) rozbudowa istniejących obiektów (nie uwzględnia 2008 2011 1 227 000 0 składników jak poniŜej, Rynek 17, 19, Rex) remonty istniejących budynków (Rynek 2, 3, 3a, 3d, 16, 17, 2008 2011 2 355 000 900 000 19, rex, 20, 21, 22) w tym rozbudowa i remonty elewacji i dachów 2008 2011 2 025 000 570 000 razem
2008 2011 11 274 000
8 472 000
0 0 0 0 0
0 120 000 1 227 000 1 455 000 1 455 000 2 802 000
Koszty w złotych, ceny stałe 2007r.
RYNEK ZACHÓD usunięcie zieleni i rozbiórka istniejących nawierzchni 2009 2009 125 000 125 000 (zachodnia część Rynku) przebudowa uzbrojenia podziemnego: sieci elektryczn ych 2009 2009 30 000 30 000 (sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, sieci ciepłowniczej i sieci telekomunikacyjnych) budowa nowej nawierzchni (zachodnia część Rynku, w tym 2009 2009 1 040 000 1 040 000 płyta, ulice i chodniki) 2009 2010 130 000 130 000 wyposaŜenie (mała architektura, oświetlenie, zieleń) pierzeje: południowa, zachodnia i północna (Rynek 23, 23a, 24, 25, 26, Narutowicza 2, 3, 5) budowa nowych obiektów (1 budynek w pierzei północnej, 2008 2015 3 240 000 3 240 000 1 w południowej) rozbudowa istniejących obiektów (nie uwzględnia 2008 2015 1 312 500 0 składników jak poniŜej, Narutowicza 2, 3) remonty istniejących budynków (Rynek 24, 25, 26, 2008 2015 1 230 000 425 000 Narutowicza 2, 3) 2008 2015 1 387 000 425 000 w tym rozbudowa i remonty elewacji i dachów 2008 2015 7 107 500 4 990 000 razem
Koszty w złotych, ceny stałe 2007r.
63 63
w tym prywatny
w tym publiczny
koszt całkowity
zadanie
termin zakończenia
termin rozpoczęcia
Tabela 8.3 Plan finansowy i harmonogram prac dla zadania inwestycyjnego RYNEK ZACHÓD
0 0 0 0 0 1 312 500 805 000 962 000 2 117 500
w tym prywatny
w tym publiczny
koszt całkowity
zadanie
termin zakończenia
termin rozpoczęcia
Tabela 8.4 Plan finansowy i harmonogram prac dla zadania inwestycyjnego OBSZAR ULIC: R YNEK I H ANDLOWA
Obszar ulic : Rynek i Handlowa usunięcie zieleni i rozbiórka istniejących nawierzchni (ulice: 2009 2009 140 000 140 000 0 Rynek i Handlowa wraz z budową nowego odcinka, ulica śmirka) przebudowa uzbrojenia podziemnego: sieci elektryczn ych 2009 2009 530 000 530 000 0 (sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, sieci ciepłowniczej i sieci telekomunikacyjnych) budowa nowej nawierzchni (ulice: Rynek i Handlowa wraz z 2009 2010 840 000 840 000 0 nowym odcinkiem, jezdnie i chodniki) 2010 2011 140 000 140 000 0 wyposaŜenie (mała architektura, oświetlenie, zieleń) pierzeje ulic (ulica Rynek 4, 5, 5, 6, 8, 10, 11, 12, bez.nr, 13, 13a, 14a, Handlowa 4, 6, 7, 7a, 8, Młoszowska 1), budynek Rynek 18 rozbiórka istniejących budynków (4 obiekty przy ulicy 2009 2009 31 000 21 000 10 000 Handlowej) budowa nowych obiektów (3 budynki przy ulicy R ynek, 2009 2015 14 655 000 12 795 000 1 860 000 1 przy ulicy Młoszowskiej, 4 przy ulicy nowej Handlowej) rozbudowa istniejących obiektów (nie uwzględnia 2009 2015 360 000 0 360 000 składników jak poniŜej, ulica Rynek 6, 11) remonty istniejących budynków (ulica Rynek 5, 6, 8, 10, 11, 2009 2015 1 485 000 215 000 1 270 000 12, bez.nr, 13, 13a, Handlowa 7, 7a, Młoszowska, 1budynek Rynek 18) 2009 2015 1 485 000 215 000 1 270 000 w tym rozbudowa i remonty elewacji i dachów 2009 2015 18 181 000
razem
14 681 000
3 500 000
Koszty w złotych, ceny stałe 2007r.
termin rozpoczęcia
termin zakończenia
koszt całkowity
w tym publiczny
w tym prywatny
Tabela 8.5 Plan finansowy i harmonogram prac dla zadania inwestycyjnego PARKING
Sieci uzbrojenia podziemnego (nn,c.o) Roboty drogowe Roboty ogólnobudowlane Instalacje wewnętrzne
2008 2009 2009 2010
2008 2009 2010 2010
350 866 1 570 323 1 418 389 121 758
350 866 1 570 323 1 418 389 121 758
0 0 0 0
razem
2008 2010
3 461 336
3 461 336
0
zadanie
Parking
Koszty w złotych, ceny stałe 2007r.
64 64
w tym prywatny
2014 2015
wyposaŜenie (mała architektura, oświetlenie, zieleń)
w tym publiczny
Mały Rynek (ulice : Narutowicza, Kościuszki, Św. Stanisława) przygotowanie terenu (rozbiórka istniejących nawierzchni, 2010 2010 usunięcie zieleni, roboty ziemne) przebudowa uzbrojenia podziemnego: sieci elektryczn ych, 2010 2012 sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, sieci ciepłowniczej i sieci telekomunikacyjnych 2011 2014 budowa nowej nawierzchni
koszt całkowity
zadanie
termin zakończenia
termin rozpoczęcia
Tabela 8.6 Plan finansowy i harmonogram prac dla zadania inwestycyjnego MAŁY RYNEK
165 000
165 000
0
462 000
462 000
0
1 100 000
1 100 000
0
220 000
220 000
0
495 000
2 943 000
562 800
2 378 200
826 800
3 948 200
3 446 600
9 269 400
pierzeje ulic (Narutowicza, Kościuszki, Św. Stanisława, pawilony Mały Rynek) rozbudowa istniejących obiektów (nie uwzględnia 2009 2015 3 438 000 składników jak poniŜej, Narutowicza 6, 13, Św. Stanisława 2, 4, 6, 8, 9, 14, 16, Kościuszki 4) remonty istniejących budynków (Narutowicza 4, 6, 7, 8, 9, 2009 2015 2 941 000 11, 13, Św. Stanisława 2, 3, 4, 6, 8, 9, 10, 14, 16, Kościuszki 1, 2, 4, 5, 5a, 7, 11, pawilony Mały Rynek) 2009 2015 4 775 000 w tym rozbudowa i remonty elewacji i dachów 2009 2015 12 716 000 razem
Koszty w złotych, ceny stałe 2007r.
koszt całkowity
w tym publiczny
w tym prywatny
2008 2011
11 274 000
8 472 000
2 802 000
2008 2015
7 107 500
4 990 000
2 117 500
2009 2015
18 181 000
14 681 000
3 500 000
2008 2010
3 461 336
3 461 336
0
2009 2015
12 716 000
3 446 600
9 269 400
2008 2015
52 737 500
35 048 600
17 688 900
53,0 mln zł
35,0 mln zł
18,0 mln zł
termin rozpoczęcia
termin zakończenia
Tabela 8.7 Plan finansowy i harmonogram prac ZBIORCZY
zadanie
RYNEK WSCHÓD RYNEK ZACHÓD Obszar ulic : Rynek i Handlowa Parking Mały Rynek (ulice : Narutowicza, Kościuszki, Św. Stanisława)
razem
Koszty w złotych, ceny stałe 2007r.
65 65
9. Planowane wskaźniki produktów, rezultatów i oddziaływania A.Ostręga Zakłada się, Ŝe realizacja projektów przewidzianych w P rogramie rewitalizacji centrum miasta Trzebinia na lata 2007–2015 przyniesie poprawę sytuacji w sferze przestrzennej, gospodarczej i społecznej. Poprawa ta wyraŜona zostanie w wartościach następujących wskaźników:
wskaźniki produktu (produkty to konkretne prz edsięwzięcia przeprowadzone w ramach danego projektu, są to bezpośrednie, materialne efekty realizacji przedsięwzięcia, mierzone konkretnymi wielkościami);
wskaźniki rezultatu (rezultaty to korzyści, jakie wynikną dla beneficjenta bezpośrednio po zakończeniu
projektu
w
związku
ze
zrealizowanymi
działaniami,
tj.
dostarczonymi
mu
usługami/ dostawami mat erialnymi/inwestycjami, określają zatem efekty, które zostaną osiągnięte dzięki realizacji projektu);
wskaźniki oddziaływania (oddziaływanie to długofalowe konsek wencje realizacji projektu, wykraczające poza natychmiastowe efekty dla bezpośrednich beneficjentów oraz osób i organizacji pozostających poza bezpośrednim oddziaływaniem projektu).
Wymienione wskaźniki będą miernikami sukcesu realizacji Programu rewit alizacji. Wskaźniki produktu długość wybudowanych dróg na obszarze objętym rewitalizacją długość wyremontowanych dróg na obszarze objętym rewitalizacją liczba wybudowanych obiektów infrastruktury drogowej liczba zmodernizowanych obiektów infrastruktury drogowej powierzchnia wybudowanych obiektów infrastruktury drogowej powierzchnia zmoderniz owanych obiektów infrastruktury drogowej liczba budynków poddanych renowacji powierzchnia budynków poddanych renowacji w t ym: powierzchnia części mieszkalnych powierzchnia części handlowo–usługowych liczba budynków poddanych termorenowacji powierzchnia budynków poddanych termorenowacji liczba obiektów zabytkowych poddanych renowacji powierzchnia obiektów zabytkowych poddanych renowacji liczba budynków poddanych remont owi/przebudowie/ adaptacji poddaszy powierzchnia budynków poddanych remontowi/prz ebudowie/adaptacji poddaszy liczba wybudowanych budynków mieszkalno–usługowych powierzchnia wybudowanych budynków mieszkalno–usługowych, w t ym: powierzchnia mieszkalna powierzchnia handlowo–usługowa długość wybudowanej infrastruktury technicznej długość zmodernizowanej infrastruktury technicznej liczba wybudowanych lokalnych punktów informacji turystycznej liczba wybudowanych obiektów kulturowych powierzchnia zdegradowanych obszarów poddanych rewitaliz acji
66 66
Jedn. km km szt. szt. 2 m 2 m szt. 2 m 2 m 2 m szt. 2 m szt. 2 m szt. 2 m szt. 2 m 2 m 2 m km km szt. szt. 2 m
Wskaźniki rezultatu
Jedn.
szt.
liczba nowych jednostek gospodarczych na obszarze objętym rewitalizacją i poza nim wzrost ilości mieszkańców na obszarze objętym rewitalizacją liczba nowych ofert w zakresie spędzania wolnego czasu liczba osób korzystających z nowej lokalnej bazy kulturowej zróŜnicowanie oferty mieszkaniowej i cenowej: mieszkania włas nościowe mieszkania pod wynajem mieszkania komunalne mieszkania typu TBS
% szt. osoby szt. szt. szt. szt. szt.
Wskaźniki oddziaływania
Jedn.
liczba nowych punktów usługowych i kulturowych utrzymanych w ok resie 2 lat liczba nowych miejsc pracy utrzymanych w okresie 2 lat spadek stopy bezrobocia wśród mieszkańców na obszarze objętym rewitalizacją i poza nim spadek poziomu przestępczości na obszarze objętym rewitalizacją i poz a nim napły w mieszkańców wzrost dochodów gminy z tytułu nowej działalności gospodarczej wzrost liczby turystów/przyjezdnych korzystających z oferty rekreacyjnej i kulturowej
szt. szt. % % osoby % osoby
67 67
10. Zarządzanie procesem rewitalizacji A.Ostręga Program rewitalizacji dla centrum Trzebini po zatwierdzeniu uchwałą Rady Miasta stanie się podstawą (i załącznikiem) dla przygotowania wniosku o dofinansowanie realizacji projektów przewidzianych w tym dokumencie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. P ozytywne rozpatrz enie wniosku i przyznanie dofinansowania umoŜliwi realizację zadań inwestycyjnych przewidzianych w P rogramie. Dla poprawnej realizacji procesu rewitalizacji konieczne jest określenie zasad oraz osób odpowiedzialnych za:
nadzór i kontrolę nad realizacją Programu rewitalizacji,
monitoring projektów i efektów realizacji oraz aktualizację Programu,
proces realizacji zadań inwestycyjnych zapisanych w Programie rewitalizacji,
komunikację społeczną.
Monitoring czyli analiza porównawcza stanu wyjściowego i obecnego odby wać się będzie na podstawie systemu wskaźników określonych w rozdziale 9. Analiza i ocena postępu realizacji projektów przeprowadzana będzie systematycznie (raz na rok) przez cały okres realizacji Programu, czyli w latach 2007–2015. Monitoring obejmował będzie równieŜ kont rolę terminów wykonywania zadań wynikających z harmonogramu oraz ich jakość. Proces komunikacji społecznej prowadzony jest równolegle z pracami nad P rogramem rewitalizacji i zakłada się jego kontynuację. Zarówno w trakcie powstawania dokumentu jak i jego realizacji komunikacja społeczna ma następujące formy:
grupowe i indywidualne spotkania z beneficjentami rewitalizacji cent rum Trz ebini w celu wymiany informacji na temat przebiegu procesu rewitalizacji,
zamieszczanie informacji na temat procesu rewitalizacji na stronie internetowej,
zamieszczanie informacji na temat procesu rewitalizacji w prasie lok alnej.
Nadzór i kontrolę nad realizacją P rogramu rewitalizacji pełnił będzie Burmistrz Miasta Trzebinia. Z ramienia Burmistrza osobą odpowiedzialną za realizację całości Programu rewitalizacji będzie Główny S pecjalista ds. Europejskich Funduszy Strukturalnych. Realizacją poszczególnych zadań inwestycyjnych oraz ich monitoringiem zajmować się będą wydziały merytoryczne UM. Wychodząc z załoŜenia, Ŝe P rogram rewitalizacji jest dok umentem „otwartym”, w wyniku procesu monitoringu i ewaluacji moŜe być aktualizowany w zakresie dostosowania do zmieniających się potrzeb i uwarunk owań. Konieczne zmiany (uaktualnienia) w Programie rewitalizacji dokonywane będą przez autorów dokumentu i przedkładane pod obrady Rady Miejskiej w celu zat wierdzenia zmian właściwą uchwałą. W analizę, ocenę realizacji i aktualizację Programu rewit alizacji zaangaŜowani będą równieŜ part nerzy biorący udział w procesie rewitalizacji centrum Trzebini: mieszkańcy, wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie i in. W związku z tym naleŜy zapewnić moŜliwość cyklicznych kontaktów w celu wymiany informacji dotyczących przebiegu procesu rewitalizacji. Schemat wdraŜania Programu rewitalizacji centrum Trzebini przedstawiony został na schemacie 10. 2.
68 68
Rys. 10.1 Schemat wdraŜania Programu rewitalizacji
11. Literatura i materiały wyjściowe do programu 69 69
1.
Dunaj B. (red.): Słownik ws półczesnego języka polskiego. Wyd. Wilga, Warszawa 1996.
2.
Kiryka F. (red.): „Trz ebinia. Zarys dziejów miasta i regionu”. Wydawnictwo i Drukarnia SECESJA, Kraków 1994.
3.
Małopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013 (MRPO). Projekt. Załącznik do Uchwały Nr 79/07 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 20 lutego 2007 r. w sprawie zmiany Uchwały Nr 39/07 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 29 stycznia 2007r. w sprawie przyjęcia projektu Małopolskiego Regionalnego P rogramu Operacyjnego na lat a 2007–2013 oraz Indykatywnego Planu Inwestycyjnego zmienionej Uchwałą Nr 56/07 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 5 lutego 2007 r.
4.
Materiały wyjściowe z zakresu ochrony konserwatorskiej do Studium uwarunkowań, kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Trzebinia z 1997 r. oraz opinia dot. kamienicy przy Rynek 16 w Trzebini z dnia 28 sierpnia 2006 r.
5.
NARODOWE STRA TEGICZNE RAMY ODNIESIE NIA 2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie. NA RODOWA S TRA TE GIA SPÓJNOŚCI. Dokument zaakceptowany przez Radę Ministrów w dniu 29 listopada 2006 r. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego WARS ZAWA, 2006 r.
6.
Program gospodarki ściekowej gminy Trzebinia na lata 2005-2008, Uchwała Nr XXV III/412/IV/ 2004 Rady Miasta Trzebini z dnia 26 listopada 2004 r. w sprawie: uchwalenia programu gospodarki ściekowej gminy Trzebinia na lata 2005-2008.
7.
Strategia Roz woju Małopolski na lata 2007 – 2013. MAŁOPOLSKA 2015. Załącznik nr 1/I do Uchwały Nr XLI/527/2006 Sejmik u Województwa Małopolskiego z dnia 30 stycznia 2006 r.
8.
Strategia Roz woju Powiatu Chrzanowskiego na lata 2006–2015. Uchwała Nr XLV/273/2006 Rady Powiatu Chrzanowskiego z dnia 30 marca 2006 r. w sprawie: przyjęcia „Strat egii Rozwoju Powiatu Chrz anowskiego na lata 2006-2015”.
9.
Strategia roz woju Gminy Trzebinia na lata 2007 – 2015. Uchwała Nr LII/733/ IV/2006 Rady Miasta Trzebini z dnia 29 września 2006 r.
10. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, zatwierdzone uchwałą Rady Miasta Trz ebini Nr VI/ 48/V/2007 z dnia 29 marca 2007 r. 11. Uchwała Nr XLI/ 601/ IV/2005 Rady Miasta Trzebini z dnia 2 grudnia 2005 r. w sprawie: uchwalenia Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia. 12. Uchwała Nr VI/52/V/2007 Rady Miasta Trzebini z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie: przyjęcia programu pn. "Rekreacja naszym hobby"- program promocji zdrowia poprzez rekreację ruchową w ramach projektu "Rekreacja naszym hobby - nigdy się nie znudzisz, plac zabaw polubisz". 13. Uchwała Nr XLV/662/ IV/2006 Rady Miasta Trzebini z dnia 31 marca 2006 r. w sprawie: przyjęcia „Gminnej strategii roz wiązywania problemów społecznych na lata 2006–2013” oraz „Gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną na lata 2006–2013”. 14. Uchwała Nr XLV/662/ IV/2006 Rady Miasta Trzebini z dnia 31 marca 2006 r. w sprawie: przyjęcia „Gminnej strategii roz wiązywania problemów społecznych na lata 2006–2013” oraz „Gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną na lata 2006–2013. 15. Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie Miasta i Gminy Trzebinia, Uchwała Nr XLV I/674/IV/2006 Rady Miasta Trzebini z dnia 28 kwietnia 2006 w sprawie: Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Miasta i Gminy Trzebinia. 16. Uchwała nr XL/572/ IV/2005 Rady Miasta Trzebini Z dnia 28 października 2005 r. w sprawie: zwolnień od podatku od nieruchomości dla przedsiębiorców na terenie Gminy Trzebinia. 17. Uchwała Nr XLV III/ 681/ IV2006 Rady Miasta Trzebini z dnia 29 maja 2006 r. w sprawie: programu poprawy bezpieczeństwa ”B ezpieczna Gmina Trz ebinia” na lata 2006–2013. 18. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, tekst jedn. z 2006 r. Dz.U. Nr 156, poz.1118. 19. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz.U. Nr 162, poz.1568. 20. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), Dz.U. Nr 33, poz. 289.
70 70
21. Materiały wyjściowe z zakresu ochrony konserwatorskiej do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Trzebinia 22. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (rysunek + treść). 23. Inwentaryzacja techniczna budy nków pierzei Rynku i ul. Rynek. 24. Karty opisowe obiektów. 25. Inwentaryzacja i koncepcja rozbudowy/modernizacji sieci wodno-kanalizacyjnej wraz z przyłączami do poszczególnych budynków. 26. Inwentaryzacja i koncepcja rozbudowy/modernizacji sieci elektroenergetycznych. 27. Inwentaryzacja i koncepcja rozbudowy/modernizacji sieci teletechnicznej. 28. Inwentaryzacja i koncepcja rozbudowy/modernizacji sieci cieplnej. 29. Mapa zbiorcza sieci technicznych. 30. Inwentaryzacja zieleni wraz z projektem gospodarki zielenią. 31. Opinia konserwatorska. 32. Koncepcje architektoniczne rewitalizacji płyty Rynku – koncepcje wyjściowe (rysunek + opis). 33. Projekt budowlano–wykonawczy parkingu dwupoziomowego. 34. Mapa zasadnicza w skali 1:1000. 35. Mapa sytuacyjno–wysokościowa do celów projektowych w skali 1:500. 36. Dokumentacja fotograficzna (CD): zdjęcia historyczne (reprodukcja A. Kostka), zdjęcia aktualne (A. Ostrega). 37. Raport z konsultacji społecznych.
SPIS TABEL Tabela 2.1 Podstawowe dane demograficzne.............................................................................................................................. 14 Tabela 2.2 Zmiany liczb y ludności w mieście i sołectwach gminy Trzebinia........................................................................... 14 Tabela 2.3 Struktura wieku ludności w gminie Trzebinia............................................................................................................ 14 Tabela 2.4 Ubytek ludności w gminie Trzebinia........................................................................................................................... 15 Tabela 2.5 Liczba bezrobotnych w Trzebini.................................................................................................................................. 15 Tabela 2.6 Przestępstwa w rozbiciu na poszczególne kategorie.............................................................................................. 16 Tabela 2.7 Wyniki ankiety dotyczącej problemów społecznych w Trzebini............................................................................. 17 Tabela 2.8 Struktura działalności w centrum Trzebini................................................................................................................. 18 Tabela 5.1 Wybrane cele Strategii Rozwoju Małopolski............................................................................................................. 23 Tabela 6.1 Zestawienie własności obiektów budowlanych w obszarze rewitalizowanym..................................................... 25 Tabela 6.2 Inwentaryzacja budynków w obszarze objętym rewitalizacją ................................................................................ 29 Tabela 6.3 Zestawienie obiektów przeznaczonych do w yburzenia lub przeniesienia ........................................................... 43 Tabela 6.4 Dane dotyczące projektowanych budynków, stanowiących uzupełnienia pierzei .............................................. 44 Tabela 6.5 Inwentaryzacja uŜytków drogowych........................................................................................................................... 45 Tabela 8.1 Charakterystyka obszarów inwestycyjnych ............................................................................................................... 61 Tabela 8.2 Plan finansowy i harmonogram prac dla zadania inwestycyjnego RYNEK WSCHÓD...................................... 63 Tabela 8.3 Plan finansowy i harmonogram prac dla zadania inwestycyjnego RYNEK ZACHÓD ....................................... 63 Tabela 8.4 Plan finansowy i harmonogram prac dla zadania inwestycyjnego OBSZAR ULIC: R YNEK I HANDLOWA.. 64 Tabela 8.5 Plan finansowy i harmonogram prac dla zadania inwestycyjnego PARKING..................................................... 64 Tabela 8.6 Plan finansowy i harmonogram prac dla zadania inwestycyjnego MAŁ Y R YNEK ............................................. 65 Tabela 8.7 Plan finansowy i harmonogram prac ZBIORCZY .................................................................................................... 65
71 71
SPIS FOTOGRAFII Fot. 2.1 R ynek w Trzebini z drewnianą zabudową (Pocztówka od L. Stolarza; reprodukcja A. Kostka)...............................9 Fot. 2.2 R ynek przed I Wojną Światową: po prawej poczta (dziś Bank BPH) i po lewej szkoła (dziś budynek mieszkalny przy R ynek 24) Ze zbiorów Mu zeum w Chrzanowie; reprodukcja A. Kostka..............................................................9 Fot. 2.3 Budynek mieszkalny przy R ynek 24 – dawna szkoła; fot. A. Ostręga ..........................................................................9 Fot. 2.4 R ynek z sukiennicami w okresie międzywojennym. Ze zbiorów Biblioteki Miejsko-Gminnej w Trzebini; reprodukcja A. Kostka.........................................................................................................................................................11 Fot. 2.5 R ynek w Trzebini w 1908 r. – po prawej stronie boŜnica, reprodukcja A. Kostka.....................................................11 Fot. 2.6 R ynek w Trzebini w 1916 r. – po lewej obecna poczta; pocztówka od L. Stolarza, reprodukcja A. Kostka .........11 Fot. 2.7 R ynek w Trzebini 1935-1938. Pocztówka od L. Stolarza, reprodukcja A. Kostka ....................................................12 Fot. 2.8 R ynek w 1933 r., pocztówka od L. Stolarza, reprodukcja A. Kostka...........................................................................13 Fot. 2.9 R ynek 1946-47. Zieleń ozdobna. Rozburzona boŜnica, reprodukcja A. Kostka .......................................................13 Fot. 2.10 Rynek, źródło strona www powiatu chrzan...................................................................................................................13 Fot. 2.11 Rynek 2006 r. fot. A. Ostręga..........................................................................................................................................13
SPIS RYSUNKÓW Rys. 2.1 Mapa topograficzna Trzebini – obszar przeznaczon y do rewitalizacji na tle miasta .............................................. 10 Rys. 2.2 Pomoc społeczna w Trzebini ) ........................................................................................................................................ 16 Rys. 2.3 Struktura działalności gospodarczej w obszarze objętym Programem rewitalizacji............................................... 18 Rys. 3.1 Zakres terytorialny Programu rewitalizacji dla centrum Trzebini ............................................................................... 21 Rys. 5.1 System dokumentów strategicznych i planistyczn ych oraz ich w zajemne powiązania na II-gi okres programowania 2007–2013. ........................................................................................................................................... 22 Rys. 6.1 Zestawienie własności obiektów budowlanych w obszarze rewitalizowanym......................................................... 25 Rys. 6.2 Analiza własności nieruchomości w obszarze rewitalizowanym................................................................................ 26 Rys. 6.3 Analiza własności obiektów budowlanych w obszarze rewitalizowanym................................................................. 27 Rys. 7.1 Koncepcja architektoniczna rewitalizacji Rynku (opracowanie: B.Kłeczek)............................................................. 52 Rys. 8.1 Etapy inwestycyjne ............................................................................................................................................................ 60 Rys. 8.2 Obszary inwestycyjne ....................................................................................................................................................... 61 Rys. 10.1 Schemat wdraŜania Programu rewitalizacji ................................................................................................................ 69
72 72
