PRAWO HANDLOWE - WERSJA 4.0 1

WSTĘP ....................................................................................................................................................................... 1

2

WIADOMOŚCI WSTĘPNE ...................................................................................................................................... 2

3

ŹRÓDŁA PRAWA HANDLOWEGO....................................................................................................................... 4

4

PODEJMOWANIE I PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ....................................................... 6

5

CHARAKTERYSTYCZNE CECHY OBROTU GOSPODARCZEGO ................................................................... 8

6

PRZEDSIĘBIORSTWO............................................................................................................................................. 9

7

SPÓŁKI .................................................................................................................................................................... 19

8

Osobowe spółki handlowe........................................................................................................................................ 19

9

Spółki kapitałowe ..................................................................................................................................................... 24

10

RESTRUKTURYZACJA SPÓŁEK .................................................................................................................. 34

11

PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWE.......................................................................................................... 35

12

BANKI I ZAKŁADY UBEZPIECZEŃ............................................................................................................. 36

13

PRAWO SPÓŁDZIELCZE................................................................................................................................ 36

14

IZBY GOSPODARCZE .................................................................................................................................... 41

15

UPADŁOŚĆ....................................................................................................................................................... 42

16

PAPIERY WARTOŚCIOWE ............................................................................................................................ 49

17

PRAWO WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ..................................................................................................... 53

18

CZYNNOŚCI HANDLOWE............................................................................................................................. 54

1 1.1

WSTĘP Od autorki

Wersja ta nie jest wersją szkicową aczkolwiek może zawierać błędy i niedomówienia, które w miarę zbliżania się do sesji będę uzupełniać. Dokument został zweryfikowany i raczej nie zostanie już zmieniony, jeśli już to na pewno nie w sposób istotny, w tej części można go wydrukować. Dotyczy to rozdziałów od początku do rozdziału 6 o przedsiębiorstwie włącznie. Rozdziały 13 (spółdzielnie) 15 (upadłość) i 17 (czynności handlowe) nie zostaną zmienione, natomiast zostaną poszerzone po kolejnych zajęciach z prawa spółdzielczego i prawa upadłościowego. Brakująca część jest niewielka, jednak notatki z ostatniego prawa upadłościowego nie ukażą się przed egzaminem. Z każdą aktualizacją podam w jaki sposób notatki zostały zmienione. W treści nierzadko używam skrótów, najczęstszym jest skrócenie słowa artykuł do literki „a”, ustępu do „u”, skrócenie art. 7091 do „a709(1)”. Z góry przepraszam autorów publikacji na których się powołuję, jeśli ich nazwiska zostały przekręcone. Zarówno treści cytowanych artykułów aktów prawnych jak i cytowane uzasadnienia orzeczeń pochodzą z LEXa. 1.2

Informacje od wykładowcy

Egzamin pisemny, może być pisemno testowy, na pewno nie będzie sam test. Zagadnienia ogólne 60 proc, podmioty (spółki, spółdzielcy), czynności prawne. Będzie około 10 pytań, będą raczej krótkie i szczegółowe. Podręcznik „Zarys wykładu” Kruczalak, komentarz Golgora do kc Zakres materiału • Wykład: podmioty • Ćwiczenia - czynności handlowe Podręcznik Poznański pod red. prof. Kocha, niedostępne na rynku, oraz Panwia Lipska, Wiczlibska, Umowy w obrocie gospodarczym, czynności handlowe, Kodeks cywilny, Czachórski,. dr. Cern Prawo papierów wartościowych Źródła prawa: Kodeks spółek handlowy, Kodeks cywilny, Zalecane wykłady uzupełniające, wykład prawo spółdzielcze, prawo upadłościowe. Konsultacje wt. 10-11 potem 15-16 pokój 4007 telefon 552 98 45 pt. przede wszystkim dla seminarzystów. egzamin 9 godz AULA białe kartki A 4 max 10 pytań, szczegółowe, precyzyjna wiedza. Prawo upadłościowe. Przedsiębiorstwa państwowe nie. Publiczny obrót papierami wartościowymi NIE z podręcznika tylko spółka publiczna. umowa agencyjna faktoringu leasingu franchising know-how licencja wt godz 10 dr Kruczalak będzie na uczelni w razie problemów doktrynalno naukowych.

Utworzony przez Joanna Trawinska

2 WIADOMOŚCI WSTĘPNE 2.1 Pojęcie obrotu gospodarczego i metody regulacji Obrót gospodarczy - obrót oznacza że w tej gospodarce zachodzą pewne stosunki prawne związane z wymianą dóbr i usług. W odróżnieniu od obrotu powszechnego obrót gospodarczy zachodzi pomiędzy przedsiębiorcami, profesjonalnymi podmiotami, i innymi osobami (konsumenci). Za konsumenta (art. 221 kc) uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Podmioty które mają podmiotowość bądź osobowość prawną i nie są przedsiębiorcami ani konsumentami: fundacja, stowarzyszenie, wspólnoty mieszkaniowe nie prowadzące działalności gospodarczej. Osoby są dwie: fizyczne i prawne, ale mamy w prawie wielość podmiotów! Cecha charakterystyczna obrotu gospodarczego: charakter zarobkowy, dokonywana za pośrednictwem, z użyciem pieniądza. Przedsiębiorca może dokonywać czynności nieodpłatnie. Z ekonomicznego punktu widzenia obrót gospodarczy ma na celu osiąganie korzyści. Przedsiębiorcy obracają się w dwóch sferach: prawa prywatnego i publicznego. Wszelkiego rodzaju zezwolenia, koncesje, wpisy do rejestrów publiczno-prawnych, także obowiązek wpisu do KRS to sfera prawa publicznego. Wymiana dóbr i usług w obrocie gospodarczym to sfera prywatnoprawna i tutaj metodą regulacji jest metoda cywilnoprawna. Podstawowym instrumentem wymiany dóbr i usług jest umowa, leasing, najem dzierżawa, lub inne czynności prawne dokonywane przez przedsiębiorców na zasadzie swobody umów.

2.2 Prawo Handlowe Nazwa z powodów historycznych, z okresu międzywojennego, głównym aktem regulującym te stosunki był akt o takiej nazwie. Później nie było tej gałęzi, gospodarka uspołeczniona, podmioty – jednostki gospodarki uspołecznionej. Lata 70-80 dyskusja nad nazwą, np. prawo gospodarcze prywatne. Definicja. Prawo Handlowe to zespół norm o charakterze cywilnoprawnym (prywatnym) regulujących organizację, czyli ustrój przedsiębiorców, oraz czynności handlowe powstające pomiędzy przedsiębiorcami a innymi podmiotami w obrocie gospodarczym zarówno krajowym jak i międzynarodowym, czyli handlu zagranicznym. Przedsiębiorca w obrocie gospodarczym w swojej działalności znajduje się w dwóch sferach prawa, prawa handlowego i prawa gospodarczego publicznego. Równorzędność podmiotów w sensie prawnym, chociaż często brak ekonomicznej równości. Status prawa handlowego w obrębie gałęzi prawa, prawo handlowe nie jest odrębną gałęzią prawa, stanowi ono wyspecjalizowaną dziedzinę w obrębie prawa cywilnego. Jest to związane z zasadą jedności prawa cywilnego, zasada komercjalizacji prawa cywilnego, wprowadzona w 1966 r. Dotychczas w oparciu o stary kodeks handlowy prawo handlowe było odrębną dziedziną prawa, ale o takich samych właściwościach prawa prywatnego. Stanowił o tym przepis kodeksu handlowego każący stosować kodeks handlowy odpowiednio przy stosunkach zobowiązaniowych. Zespół norm o charakterze cywilnoprawnym. Zasada swobody umów i autonomii woli stron. Możliwość doboru kontrahenta, kształtowanie treści stosunku wg swojej woli w granicach obowiązującego prawa, wolność zmiany i zakończenia stosunku za zgodnym porozumieniem stron, a czasem wypowiedzenie, oświadczenie o charakterze kształtującym, wolność co do formy dokonania czynności prawnej, w granicach obowiązującego prawa, np. przeniesienie własności nieruchomości. Prawo handlowe jest wyspecjalizowaną dyscypliną prawniczą w stosunku do prawa cywilnego. Wiąże się to z zasadą jedności prawa cywilnego, komercjalizacji. Wprowadzona w 1965 razem z kc, przed tą datą pr. handlowe było odrębną dziedziną. Przepis kh nakazywał stosować ówczesny Utworzony przez Joanna Trawinska

2

kodeks zobowiązań odpowiednio do stosunków wynikających z kh. Przed 1965 normy prawa handlowego też były regulowane metodą cywilistyczną tak jak obecnie. O wyodrębnieniu prawa handlowego z prawa cywilnego decydują dwa kryteria. Kryterium podmiotowe i kryterium przedmiotowe. Kryt. podmiotowe dotyczy przedsiębiorców jako uczestników obrotu gospodarczego. Kryt. przedmiotowe związane jest czynnościami handlowymi które dokonane mogą być wyłącznie w zakresie prowadzonego przedsiębiorstwa. Normy prawa handlowego to normy które albo dotyczą przedsiębiorców, np. regulujące ich strukturę organizacyjną przedsiębiorców, lub ich funkcjonowania to niezależnie gdzie te przepisy się znajdują, kc czy inne ustawy to można je łatwo rozpoznać. Niektóre czynności, umowy z kodeksu cywilnego mogą być dokonane przez podmiot prowadzący działalności gospodarczą, „w zakresie prowadzonego przedsiębiorstwa”, np. umowa agencyjna (tylko dwaj przedsiębiorcy), leasing, komis spedycja, um składu, um. ubezpieczenia, um o roboty budowlane, um. dostawy. Profesjonalne czynności handlowe, druga część kodeksu handlowego, które znalazły się w kc.

2.3 Regulacja prawa handlowego w innych systemach prawa. Systemy prawne w poszczególnych państwach jest różna metoda regulacji met. podm lub met. przedm. Przy kryterium podmiotowym centralnym pojęciem jest pojęcie profesjonalisty, w prawie polskim pojęcie przedsiębiorcy, dawniej podmiot gospodarczy, pr. niemieckie kupiec. Kupcem jest kto uprawia zajęcie handlowe Handelsgewerbe. Status kupca uzyskuje się bądź z mocy prawa bądź z tytułu wpisu do rejestru, kupcy rzeczywiści Istkaufmann i kupcy z możliwości Kannkaufmann. Kupcem rzeczywistym jest każdy kto prowadzi przedsiębiorstwo handlowe, podlega rejestracji, wpis ma charakter deklaratoryjny. Kupiec z możliwości wpisał przedsiębiorstwo zarobkowe do rejestru na podstawie §2 k.h.n., jest to uprawnienie a nie obowiązek. Przy kryt. przedmiotowym, centralnym pojęciem jest przedmiot działania, czynności handlowe, poprzez ich wykonywanie dany podmiot staje się profesjonalistą, np. pr. francuskie. Podręcznik. Prawo USA, w myśl Jednolitego kodeksu handlowego osoba staje się handlująca danymi towarami, lub wykazująca się dostateczną biegłością w tym zakresie

2.4 Historia prawa handlowego Polski kodeks handlowy z 1934 r. te instytucje przyjęte wówczas istnieją do dziś dzień, czynności w kc, pojęcie firmy, prokury, spółki z ksh. Kupiec ten kto prowadzi przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze we własnym imieniu. Kupców dzielono na kupców rejestrowych i nierejestrowych. Instytucja rejestru handlowego związana była z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Z mocy ustawy kupcami rejestrowymi były wszystkie spółki handlowe, pozostali musieli być wpisani, jeżeli prowadzili przedsiębiorstwo w większym rozmiarze. Pozostali kupcy nie musieli być wpisani. Instytucje kupieckie, związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, były pojęcie firmy, kupiec prowadził przedsiębiorstwo pod firmą, nazwą. Kolejną instytucją która po dziś dzień funkcjonuje to prokura uregulowana w kh. Kh regulował spółki jawna komandytowa, sp. z o.o., akcyjna. W drugiej części kh uregulowane były czynności handlowe: sprzedaż na raty, um. ajencyjna (agencyjna), komis, spedycja, przewóz i skład. W 1964 uznano że kh nie ma prawa funkcjonować jako akt dostosowany do stosunków burżuazyjnych, został uchylony jako akt prawny, niektóre przepisy odżyły w latach 80-tych, spółki, prokura, firma, zaczęły wówczas powstawać pierwsze spółki z o.o. i SA. Lata 90te dyskusja czy przywrócić kh czy nowy akt prawny. Problem drugi nazewnictwo podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, czy nowe pojęcie, czy zostawić pojęcie kupca. Pierwsza ustawa z 1988 r. o działalności gospodarczej nie używała pojęcia kupca, lecz podmiot gospodarczy. To pojęcie było nieczytelne dla obcokrajowców. Połowa lat 90 tych, pojęcie podmiotu gospodarczego wyrzucono, 1999 przyjęto ustawę prawo działalności gospodarczej i pojęcie przedsiębiorca. Nowy akt prawny ze względu na spółkę Utworzony przez Joanna Trawinska

3

akcyjną, pozostałe się sprawdziły. Dołożono dwie nowe spółki partnerską i komandytowo-akcyjną. Od 2000 roku funkcjonuje ustawa która zastąpiła kh, ale do 2003 r. obowiązywały w kh przepisy dot. firmy i prokury i obecnie dostosowane i wprowadzone do kc. Wówczas kh definitywnie zakończył swój byt prawny.

2.5 Prawo handlowe a inne dyscypliny prawnicze. Międzynarodowe prawo handlowe stanowi zespół norm głównie o charakterze prywatnoprawnym ale także zawiera normy publicznoprawne w tym administracyjne. Kształtuje stosunki prawne zachodzące pomiedzy pomiotami z różnych państw, obywatele lub osoby prawne które mają siedzibę w innych państwach. Źródłem tego prawa są przede wszystkim umowy międzynarodowe, np. Konwencja wiedeńska o międzynarodowej sprzedaży towarów, konwencja ottawska o factoringu międzynarodowym, dużą rolę odgrywają też zwyczaje międzynarodowe, np. incoterms. Prawo handlowe a prawo prywatne międzynarodowe. Jest to prawo polskie, ust. o prawie prywatnym międzynarodowym. Są to normy o charakterze kolizyjnym, wskazuje prawo właściwe dla stosunków prywatnoprawnych natomiast nie daje merytorycznego rozstrzygnięcia. Wszędzie tam gdzie mamy do czynienia z handlem, obrotem zagranicznym tam też mamy do czynienia z normami prawa prywatnego międzynarodowym. Jeżeli przedsiębiorca polski zawiera um. z przedsiębiorcą zagranicznym, a ten przedsiębiorca nie dokonuje czynności osobiście, tylko przez przedstawiciela lub prokury, trzeba ustalić jakie prawo będzie miało zastosowanie do tego pełnomocnictwa, czy prawo polskie czy prawo tamtego przedsiębiorcy zagranicznego, czy prawo państwa trzeciego. Prawo to dopuszcza możliwość wyboru prawa w zakresie zobowiązań. Prawo handlowe a dyscypliny prawnicze pokrewne i wyspecjalizowane. prawo wynalazcze, autorskie, przewozowe, papierów wartościowych, spółdzielcze. Wyodrębnienie tych dyscyplin opiera się na kompleksowej regulacji tych konkretnych stosunków prawnych. Źródła prawa handlowego

3 ŹRÓDŁA PRAWA HANDLOWEGO 3.1 Prawo stanowione Kodeks cywilny, jest aktem podstawowym ze względu na zasadę jedności pr. cywilnego. W kc. mamy definicję systemową przedsiębiorcy dla stosunków cywilnoprawnych, prokura, czynności, umowy profesjonalne, reguluje stosunki prawne. Kodeks spółek handlowych, ustrój spółek. Ze względu na przedmiot regulacji prawo spółdzielcze, ust. o przedsiębiorstwach państwowych, ust. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, tam gdzie przedsiębiorstwo państwowe staje się spółką prawa handlowego, w pozostałej części jest to ustawa pr. publicznego; przepisy dotyczące przedsiębiorców, ustawa o Krajowym Rejestrze Handlowym, rejestr przedsiębiorców, jacy przedsiębiorcy, jakie informacje z tego rejestru, zasady jawności formalnej, ust. o swobodzie działalności gospodarczej, pojęcie przedsiębiorca, zasady działalności gospodarczej, zasady ewidencji działalności gospodarczej, prawo upadłościowe i naprawcze, dotyczy zakończenia działalności lub ich restrukturyzacji, ubezpieczyciele, ustawy z 2003 o działalności ubezpieczeniowej, ust. o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Druga grupa źródeł prawa regulująca czynności handlowe. ust. o pośrednictwie ubezpieczeniowym, prawo przewozowe, kodeks morski z umową przewozu morskiego, ustawy odnoszące się do papierów wartościowych, prawo wekslowe czekowe, prawo bankowe w odniesieniu do czynności bankowych. Pytanie na egzaminie proszę wymienić i scharakteryzować czynności bankowe. Utworzony przez Joanna Trawinska

4

Kc ma znaczenie podstawowe jako źródło prawo handlowego, reguluje sferę podmiotową i sferę czynności prawnych.

3.2 Prawo umowne Akty erekcyjne przedsiębiorców (akty o utworzeniu przedsiębiorców, Statut w spółce akcyjnej lub komandytowo-akcyjnej) oraz ogólne warunki umów zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami (z konsumentami w kc). Statut w spółce akcyjnej może stanowić źródło prawa handlowego. Statut tworzony jest przez tzw. założycieli spółki, którzy w tym statucie w oparciu o bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa, określają odpowiednie prawa i obowiązki akcjonariuszy, podpisywany przez założycieli spółki, natomiast prawa i obowiązki z niego wynikające są wiążące dla wszystkich akcjonariuszy. Do tego dochodzi przez objęcie akcji i pokrycie akcji. Statut staje się źródłem praw i obowiązków dla stron które w jego tworzeniu nie uczestniczyli. W spółce z o.o. twórcy muszą ten akt podpisać. Ogólne warunki umów zawierane między przedsiębiorcami, wzory, banki, ubezpieczyciele, przewoźnicy, hotele. Wydawane są tylko i wyłącznie w oparciu o ustawę i muszą one być zgodne z kc i nie zawierać klauzul abulzyjnych. Pomiędzy przedsiębiorcami wprowadzane na zasadzie swobody umów, mogą być wiążące dla przedsiębiorcy gdy do takiej umowy dany przedsiębiorca przystąpi. Dotyczy to głównie stosunków w handlu międzynarodowym.

3.3 Zwyczaj Zwyczaj, zwyczaj handlowy. Jest to pewna powtarzająca się praktyka przyjęta w handlu w drodze żywiołowej dla rozwiązania jakiejś sprawy funkcjonująca na danym terenie w danym czasie i w danej społeczności. Jest ich niewiele w Polsce. Zwyczaj może pełnić dwie funkcje. Czynność prawna (a56 i 65 kc) wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów. Funkcje normujące (skutki czynności prawnych) i wyjaśniające (tłumaczenie oświadczeń woli). W prawie międzynarodowym są incoterms, spisywane przez Międzynarodową Izbę Handlową w Paryżu. Dotyczą tzw. bazy dostawy towarów, ale znane są także reguły dotyczące inkasa dokumentowego, akredytywy dok, gwarancji umownych. Od 1936 r. Międz. Izba Handlowa dla uniformizacji obrotu handlowego zwłaszcza dla obrotu morskiego zaczęła spisywać te reguły, zwyczaje. Składają się one z szeregu pojęć, np. exworks, fob, cif itp. Rozkładają ryzyko utraty towaru, kwestie związane z kosztami przewozu, obowiązek ubezpieczenia towaru na czas przewozu. Przedsiębiorcy wykorzystują je w taki sposób że zawierając umowę wpisują w jej treść „co do transportu klauzula CIF”. Zbiorów było kilka ostatni z 2000 jako trzynasta edycja incoterms. Zwyczaj a prawo zwyczajowe. Ogólne poczucie że dany zwyczaj jest prawem. Radwański: na gruncie stosunków cywilnoprawnych, jeżeli zwyczaj zaczyna być stosowany przez sądy jako prawo wtedy staje się prawem. Może być stosowany w przypadku luki w prawie.

3.4 Prawo europejskie Prawo handlowe a prawo europejskie. Prawo unii europejskiej, prawo pierwotne, wtórne, pisane i niepisane. Pierwotne, akty założycielskie, wtórne rozporządzenia dyrektywy, decyzje, zalecenia, opinie. Te akty prawne przedkładają się na polskie prawo handlowe. Prawo pierwotne i rozporządzenia są stosowane w Polsce w sposób bezpośredni, każdy obywatel może się na nie powołać w interpretacji i stosowaniu prawa. Obszar prawa handlowego, dwa rozporządzenia, bezpośredni wpływ, 1985 o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych, Rozporządzenie z 2001 o. Te rozporządzenia zostały wprowadzone do polskiego systemu prawa ustawą o europejskim zgrupowaniu interesów Utworzony przez Joanna Trawinska

5

gospodarczych i o statucie spółki europejskiej. Było to dostosowanie polskiego prawa ustawą. Spółka europejska może mieć dwa systemy zarządzania, taki jak w Polsce i system monistyczny który jest w Wlk. Brytanii. Rozporządzenie Rady z 2000 r. o upadłości międzynarodowej, z 2003 o statucie spółdzielni europejskiej wejdzie w 2007 r. Prawo europejskie ma duże znaczenie w sferze prawa publicznego. Traktat Wspólnot zasady: swoboda świadczenia usług i swoboda działalności. W ramach UE wprowadzanie wszelkich zakazów i ograniczeń dotyczących podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej lub świadczenia usług są niedopuszczalne (przedsiębiorca polski w sposób doraźny wykonuje jedną usługę na obszarze państwa członkowskiego).

4 PODEJMOWANIE I PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z 2004 r. art. 1-45 potem art. 85- 111 końca. Jest to kolejna ustawa która reguluje pojęcie przedsiębiorcy dla obrotu publicznoprawnego, reguluje podstawowe zasady wykonywania obrotu gospodarczego. Pierwsza ustawa z 1988 roku, trochę publiczno i prywatnoprawny, wprowadzała po raz pierwszy naczelne zasady wolności i równorzędności podmiotów gospodarczych, równy dostęp do środków produkcji, kredytów. Do 1988 w kraju nie było możliwości żeby osoba fizyczna podjęła sobie działalność gospodarcza. Działalność ta związana była z posiadaniem środków własności uspołecznionej. Dwie formy organizacyjno-prawne: przedsiębiorstwa państwowe i spółdzielnie. Osoba fizyczna mogła prowadzić działalność jako, rolnik indywidualny w niewielkim zakresie, rzemieślnik, np. biżuteria bursztynowa, cinkciarze-kantor wymiany walut, badylarze-ogrodnicy. Zasada wolności gospodarczej jest od 1997 r. zasadą konstytucyjną. W roku 1999 ustawa prawo działalności gospodarczej. Ustawa z 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej oraz przepisy wprowadzające tę ustawę. Zakres ustawy, art. 1, ustawa reguluje podejmowanie wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej na terenie RP i zadania organów administracji publicznej w tym zakresie. Z a1 wynika że ustawa ma charakter publiczno-prawny. Pewne regulacje mają charakter pomocniczy dla regulacji handlowo-prawnych a niektóre wręcz mają charakter handlowo-prawny. Def. działalności gospodarczej, (Art. 2. Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.). Wyłączenia w zakresie działalności gospodarczej Art. 3. Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.). Pojęcie przedsiębiorcy (Art. 4. 1. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. u 2. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.) Potwierdzenie zasady wolności i równości przedsiębiorców, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa (Art. 6. 1. Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. u 2. Organ administracji publicznej nie może żądać ani uzależnić swojej decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną osobę od spełnienia przez nią dodatkowych warunków, w szczególności przedłożenia dokumentów lub ujawnienia danych, nieprzewidzianych przepisami prawa.).

Utworzony przez Joanna Trawinska

6

Art. 14-22 statuują podstawowe zasady obrotu gospodarczego, np. zasada uczciwej konkurencji, poszanowania dobrych obyczajów, słusznych interesów konsumentów. Art. 18 wprowadza obowiązek prowadzenia działalności gospodarczej z zachowaniem ochrony zdrowia, życia, środowiska, poszanowania moralności publicznej. Art.19 obowiązek posiadania pewnych uprawnień zawodowych Art. 14. 1. Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo do Ewidencji Działalności Gospodarczej, zwanej dalej "ewidencją". Spółka kapitałowa w organizacji może podjąć działalność gospodarczą przed uzyskaniem wpisu do rejestru przedsiębiorców. 2. Wpisowi do ewidencji podlegają przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi. Zasady wpisu do rejestru przedsiębiorców określają odrębne przepisy. tezy z piśmiennictwa Art. 15. Na zasadach określonych w ustawie podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej może wiązać się dodatkowo z obowiązkiem uzyskania przez przedsiębiorcę koncesji albo wpisu do rejestru działalności regulowanej, z zastrzeżeniem art. 75. Art. 16. 1. Przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców albo ewidencji jest obowiązany umieszczać w oświadczeniach pisemnych, skierowanych w zakresie swojej działalności do oznaczonych osób i organów, numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz posługiwać się tym numerem w obrocie prawnym i gospodarczym. 2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, nie uchybia obowiązkom określonym w przepisach szczególnych. 3. Identyfikacja przedsiębiorcy w poszczególnych urzędowych rejestrach następuje na podstawie numeru identyfikacji podatkowej (NIP). Art. 17. Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów. Art. 18. Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska. Art. 19. Jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby czynności w ramach działalności gospodarczej były wykonywane bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych. Art. 20. Przedsiębiorca wprowadzający towar do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany do zamieszczenia na towarze, jego opakowaniu, etykiecie lub instrukcji informacji w języku polskim zawierających: 1) firmę przedsiębiorcy i jego adres; 2) nazwę towaru; 3) inne oznaczenia i informacje wymagane na podstawie odrębnych przepisów. Art. 21. Jeżeli przedsiębiorca oferuje towary lub usługi w sprzedaży bezpośredniej lub sprzedaży na odległość za pośrednictwem środków masowego przekazu, sieci teleinformatycznych lub druków bezadresowych, jest on obowiązany do podania w ofercie co najmniej następujących danych: 1) firmy przedsiębiorcy; 2) numeru identyfikacji podatkowej (NIP); 3) siedziby i adresu przedsiębiorcy. Art. 22. 1. Dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy: 1) stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz 2) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15.000 euro przeliczonych na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji. 2. Przedsiębiorca będący członkiem spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej może realizować obowiązek określony w ust. 1 za pośrednictwem rachunku w tej spółdzielczej kasie oszczędnościowokredytowej. 3. Przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie wykonywania i pośrednictwa w realizowaniu przekazów pieniężnych w obrocie zagranicznym stosuje odpowiednio przepisy art. 63g i art. 111 ust. 1 pkt 7 ustawy - Prawo bankowe

Rozdz. III ewidencja działalności gospodarczej. Podejmowanie działalności gospodarczej przez osoby prawa międzynarodowego a 13, 85 (rozdział 6 Oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych) i nast. Utworzony przez Joanna Trawinska

7

Art. 13. 1. Osoby zagraniczne z państw członkowskich Unii Europejskiej i państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak przedsiębiorcy polscy. 2. (1) Cudzoziemcy, obywatele innych państw niż wymienione w ust. 1, którzy: 1) posiadają w Rzeczypospolitej Polskiej: a) zezwolenie na osiedlenie się, b) zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, c) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 53 ust. 1 pkt 7, 13 i 14 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, d) zgodę na pobyt tolerowany, e) status uchodźcy, 2) korzystają w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej - mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy. 3. Osoby zagraniczne inne niż wymienione w ust. 1 i 2 mają prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej wyłącznie w formie spółki: komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej, a także do przystępowania do takich spółek oraz obejmowania bądź nabywania ich udziałów lub akcji, o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej.

Przedsiębiorca może w Polsce podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do Ewidencji Działalności gospodarczej albo do KRS, wyjątek spółka kapitałowa w organizacji, która może podjąć działalność przed uzyskaniem tego wpisu. Zasada wolności gospodarczej wynika z Konstytucji 20 i 22, ust o działalności art. 6. Rozumiana w dwóch płaszczyznach. Płaszczyzna funkcjonalna oznacza korzystanie z zasady swobody umów. Płaszczyzna strukturalna, zdolność osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych do występowania w obrocie. Zasada wolności może podlegać ograniczeniom wynikającym z ustawy. Sama ustawa o swobodzie działalności ogranicza obowiązkiem uzyskania koncesji lub zezwolenia w określonych dziedzinach działalności. Zasada działalności na zasadzie uczciwej konkurencji, ochrony zdrowia, środowiska, bardzo ogólnikowo, ale mają konkretne ustawy szczególne, ust. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, wskazuje się wyraźnie jaka działalność jest nieuczciwa, tworzenie monopoli i dużych powiązanych przedsiębiorców. Prawo ochrony środowiska. W jaki sposób państwo egzekwuje wykonanie tej zasady.

5 CHARAKTERYSTYCZNE CECHY OBROTU GOSPODARCZEGO Cechy: Cywilnoprawny charakter stosunków handlowych; seryjność obrotu handlowego; szybkość; minimum formalizmu prawnego; pewność i bezpieczeństwo obrotu; wolność obrotu; internacjonalizacja obrotu. Cywilnoprawny charakter stosunków handlowych. W obrocie zagranicznym i w naszym obrocie od lat 80 tych ustawodawca stara się odstępować od kształtowania stosunków prawnych prawa handlowego w drodze publicznoprawnej. W kc rozdział obowiązek zawierania umów. Przedsiębiorstwo państwowe zawierało umowę nie na zasadzie swobody umów ale ze względu na decyzje wojewody. Publicyzacja prawa cywilnego zaczyna wkraczać do Polski drogą dostosowywania prawa Polskiego do prawa europejskiego, np. wszystkie dyrektywy dotyczące ochrony konsumentów. Umowa sprzedaży i kredytów została obłożona ustawodawstwem ochronnym UE że trudno powiedzieć o zasadzie swobody umów. Z dawien dawna prawo handlowe było zawsze prawem cywilnym opartym o równość podmiotów i zasadę swobody umów. Seryjność obrotu czyli typowość, szablonowość obrotu handlowego i związany z tym postulat jego szybkości i minimum formalizmu prawnego. Przejawia się w tym że zwłaszcza w obrocie gospodarczym zastosowanie znajdują umowy typowe, szablonowe, w obrocie gospodarczym wzorce umowne. Przedsiębiorcy między sobą korzystają z wzorców umów i ogólnych warunków umów po to żeby ten obrót usprawnić i przyspieszyć. Cecha charakterystyczna obrotu - minimum Utworzony przez Joanna Trawinska

8

formalizmu, wyraża się w tym, że zwłaszcza w obrocie gospodarczym, znacznie częściej w obrocie powszechnym zauważa się tworzenie nowych umów. Duże znaczenie umów nienazwanych, nieuregulowanych w prawie, bądź mieszanych, -ing np. dawniej leasing, franchising, renting, factoring. Weszły do naszego systemu prawnego ze stanów przez Europę. W obrocie publicznym tworzenie się nowych umów jest wolniejsze, w kc nie ma nowości. Pewność i bezpieczeństwo obrotu. Podstawowy przejaw: obrót ten powinien dokonywać się w zaufaniu wzajemnym stron obrotu. Ustawa o KRS od 2000 r. i w ramach tej ustawy rejestr przedsiębiorców. Związana z tym rejestrem zasada jawności materialnej. W zakresie bezpieczeństwa obrotu nawiązuje do kh i instytucji rejestru handlowego z 1934, do którego wpisywane były wszystkie spółki handlowe, również tam też była jawność materialna. Wolność obrotu Internacjonalizacja obrotu gospodarczego związana jest ze znaczącym uczestnictwem w nim podmiotów z różnych państw. Elastyczność prawa związana z koniecznością stosowania prawa obcego przez przedsiębiorcę polskiego.

6 PRZEDSIĘBIORSTWO 6.1 Przedsiębiorcy Historia. KH pojęcie kupca, pojęcie to zbyt wąskie, wyróżniano kupców zwykłych i rejestrowych. W 1964 pojęcie uchylone wraz z uchyleniem KH. Dyskusja na temat pojęcia. Kupiec zbyt wąskie bo kojarzy się tylko z umową sprzedaży, a tu chodzi o podmiot prowadzący dużo szerszą działalność. W 1988 r. ustawa o działalności gospodarczej wprowadziła pojęcie podmiotu gospodarczego, pojęcie jednak zbyt szerokie i nieprzetłumaczalne na języki obce. Ustawa prawo o działalności gospodarczej 1999 r. weszła w życie w 2000 r. Kolejna kwestia czy wykonujący wolne zawody są przedsiębiorcami czy nie są. Na potrzeby różnych celów zakres pojęcia przedsiębiorcy ustawodawca różnie reguluje, dlatego trzeba było wprowadzić jednolite pojęcie dla wszystkich dziedzin prawa. Osobne pojęcie przedsiębiorcy w kc w ust. o swobodzie działalności gospodarczej, ust. prawo upadłościowe i naprawcze, pojęcie przedsiębiorstwa w ustawie prawo własności przemysłowej i ust. prawo o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, osobno w przepisach podatkowych. W 2003 r. wprowadzono pojęcie przedsiębiorcy do KC, jednak nie doszło do ujednolicenia pojęcia przedsiębiorcy. Spółka cywilna podmiotowości prawnej nie ma na gruncie kc i ust. o swobodzie działalności gospodarczej, jednak w obrocie podatkowym jest podmiotem i ma zdolność prawną, można jest przyznać numer identyfikacji podatkowej i jest VAT-owcem jako spółka a nie jako wspólnicy. Rolnik czasem jest przedsiębiorcą czasem nie. Przedsiębiorca w KC a43(1) osoba fizyczna, os. prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje podmiotowość prawną (ułomna osoba prawna), która we własnym imieniu wykonuje działalność gospodarczą lub zawodową. Nie daje definicji działalności gospodarczej. Spółka cywilna przedsiębiorcą nie jest, ponieważ to tylko umowa, niekoniecznie dla wykonywania działalności gospodarczej, a tylko dla realizacji celu gospodarczego. Działalność gospodarcza lub zawodowa, pod tym pojęciem objąć jak najszerszą grupę podmiotów każdą osobę która w sposób zawodowy, profesjonalny zajmuje się wykonywaniem działalności, objęto grupę tzw. wolnych zawodów. W poprzednim stanie prawnym (przed def. w kc) adwokaci nie byli przedsiębiorcami, nie musieli wpisać się do ewidencji działalności gosp. ale nie mogły też ogłosić upadłości, nie mogli żądać ochrony w ramach uczciwej konkurencji. W KC zaliczono ich do przedsiębiorców. Rolnik indywidualny w KC jest przedsiębiorcą, dotyczą go przepisy związane z należytą starannością, określone czynności w ramach prowadzenia działalności. Pojęcie przedsiębiorcy reguluje także Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Przedsiębiorcą w rozumieniu a4 ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka Utworzony przez Joanna Trawinska

9

organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Różnice: wyróżniony wspólnik spółki cywilnej do 2001 r. spora część przedsiębiorców prowadziła działalność jako spółka cywilna, na gruncie starej ustawy miała zdolność prawną. Obecnie spółka cywilna jest tylko umową, ale w firmie muszą być wymienione nazwiska wspólników. Nie wspomina się o działalności zawodowej. Definicja działalności gospodarczej a2 Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły (także działalność wykonywana zawodowo!). Wyłączenie rolników a3 wytwarzających, handlujących, świadczących usługi, prowadzącego agroturystykę. Cechy działalności gospodarczej zarobkowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Jest to szerokie ujęcie. Z tym związana jest swoboda działalności gospodarczej. Wykonywanie w sposób zorganizowany i ciągły. Wynajęcie mieszkania, pokoju nie jest działalnością gospodarczą. NSA stwierdził że jednorazowe nie stanowi działalności gospodarczej, działalność gosp. musi się ono charakteryzować ciągłością, celem zarobkowym i stopniem zorganizowania. Ustawa wytycza podstawowe zasady przy prowadzeniu działalności gospodarczej, jednak sama ustawa ma charakter publicznoprawny, a1 Ustawa reguluje podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zadania organów administracji publicznej w tym zakresie. Należy uważać z przenoszeniem definicji do prawa cywilnego ze względu na tę publicznoprawność. Dziecko lub osoba ubezwłasnowolniona może być przedsiębiorcą, np. kiedy odziedziczy przedsiębiorstwo, działa ono wtedy przez swoich przedstawicieli ustawowych. Problem wpisu do rejestru działalności gospodarczej, czy wpisać dziecko, czy przedstawiciela ustawowego, który będzie w jego imieniu działał. Kosikowski twierdzi że sformułowanie „we własnym imieniu” wyklucza osoby nie posiadające zdolności do czynności prawnych żeby działali jako przedsiębiorcy, ponieważ ta osoba i tak sama nie prowadzi tej działalności, to jest fikcyjny podmiot, jest to ujęcie od strony administracyjno prawnej. W sferze cywilnoprawnej przedsiębiorcą nie będzie przedstawiciel ustawowy, czy opiekun, tylko samo to dziecko, bo to ono jest właścicielem przedsiębiorstwa. W ewidencji działalności gospodarczej w Gdańsku są wpisane osoby małoletnie jako przedsiębiorcy. Kolejnym argumentem jest a30u1p6 Wpisowi do ewidencji podlegają informacje o ograniczeniu lub utracie zdolności do czynności prawnych, więc można wnioskować, że ustawodawca dopuszcza możliwość że przedsiębiorca nie będzie miał zdolności do czynności prawnych.

6.2 Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej przez podmioty polskie i zagraniczne Zasada a 14 ust. o swobodzie działalności gospodarczej. Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu w KRS albo po uzyskaniu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej jeżeli jest to osoba fizyczna. Jest to przepis na potrzeby prawa publicznego. Wpis odgrywa istotne znaczenie, ponieważ jest związany z nabyciem zdolności do czynności prawnych i osobowości prawnej przez konkretne podmioty. Spółki kapitałowe nabywają osobowość prawną z momentem wpisu, spółki osobowe powstają z momentem wpisu. Osoba fizyczna dla celów administracyjnych musi uzyskać wpis do ewidencji dział. gosp. i inne wpisy, np. Urząd Skarbowy, Głównym Urzędzie Statystycznym, żeby nie być obciążonym karami publicznoprawnymi. Jednak w świetle prawa cywilnego samo podjęcie działalności wystarczy żeby osoba fizyczna stała się przedsiębiorcą, np. ust. pr. upadłościowe: zdolność upadłościową mają także podmioty które prowadziły działalność gosp. mimo że nie były wpisane do ewidencji działalności gospodarczej. Podjęcie działalności na terytorium Polski przez podmioty zagraniczne. Uzależnione jest ono od rodzaju przedsiębiorcy zagranicznego. Na innych zasadach podejmują działalność podmioty z Utworzony przez Joanna Trawinska

10

państw członkowskich UE, a na innych podmioty z państw poza UE. Art. 13 ustawy, osoby zagraniczne z państw członkowskich UE i państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o EOG mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak przedsiębiorcy polscy. Rozdział 6 oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych, a85 Dla wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorcy zagraniczni mogą, na zasadzie wzajemności, o ile ratyfikowane umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej, tworzyć oddziały z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Podejmowanie działalności przez podmioty z krajów będących członkami UE jest regulowane traktatem TWE art. 43-49 (poniżej tekst ujednolicony, uwzględniający zmiany wprowadzone traktatem z Nicei, źródło: wydawnictwo Park – Porta Legis). Prawo polskie nie może być sprzeczne, ani nie może być interpretowane w sprzeczności z TWE i rozporządzeniami WE. Polski ustawodawca dostosował polskie ustawodawstwo, np. a13 ust. o swobodzie dział. gosp. Traktat przewiduje dwie swobody: swoboda przedsiębiorczości i swoboda świadczenia usług. Obywatele UE mogą powoływać się bezpośrednio na prawo pierwotne jak i wtórne, rozporządzenia i niektóre dyrektywy (niedawne orzeczenie). „Rozdział 2 Prawo przedsiębiorczości Artykuł 43 Ograniczenia swobody przedsiębiorczości obywateli jednego Państwa Członkowskiego na terytorium innego Państwa Członkowskiego są zakazane w ramach poniższych postanowień. Zakaz ten obejmuje również ograniczenia w tworzeniu agencji, oddziałów lub filii przez obywateli danego Państwa Członkowskiego, ustanowionych na terytorium innego Państwa Członkowskiego. Z zastrzeżeniem postanowień rozdziału dotyczącego kapitału, swoboda przedsiębiorczości obejmuje podejmowanie i wykonywanie działalności prowadzonej na własny rachunek, jak również zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami, a zwłaszcza spółkami w rozumieniu artykułu 48 akapit drugi, na warunkach określonych przez ustawodawstwo Państwa przyjmującego dla własnych obywateli. Artykuł 44 1. W celu urzeczywistnienia swobody przedsiębiorczości w odniesieniu do określonego rodzaju działalności, Rada, stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w artykule 251 i po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym, uchwala dyrektywy. 2. Rada i Komisja wykonują funkcje powierzone im na podstawie powyższych postanowień, zwłaszcza: a) priorytetowo działalności, w których swoboda przedsiębiorczości wnosi szczególnie korzystny wkład w rozwój produkcji i handlu, b) zapewniając ścisłą współpracę między właściwymi organami administracyjnymi Państw Członkowskich w celu poznania szczególnych sytuacji w różnych dziedzinach działalności wewnątrz Wspólnoty, c) znosząc takie procedury i praktyki administracyjne wynikająze z prawa krajowego bądź z wcześniej zawartych umów między Państwami Członkowskimi, których utrzymanie w mocy stanowiłoby przeszkodę dla swobody przedsiębiorczości, d) czuwając, by pracownicy jednego z Państw Członkowskich zatrudnieni na terytorium innego Państwa Członkowskiego mogli pozostać na tym terytorium w celu podjęcia tam działalności na własny rachunek, na tych samych warunkach, które musieliby spełniać, gdyby przybyli do tego Państwa w chwili kiedy zamierzali podjąć taką działalność, e) umożliwiając nabycie i korzystanie z własności gruntu znajdującego się na terytorium danego Państwa Członkowskiego przez obywateli Państwa Członkowskiego w zakresie, w jakim nie narusza to zasad ustanowionych w artykule 33 ustęp 2, f) znosząc stopniowo ograniczenia swobody przedsiębiorczości w każdej wchodzącej w grę dziedzinie działalności, z jednej strony – w odniesieniu do warnuków tworzenia na terytorium Państwa Członkowskiego agencji, oddziałów i filii, a z drugiej – w stosunku do warunków wjazdu personelu głównego przedsiębiorstwa do organów zarządzających lub nadzorczych agencji, oddziałów i filii, g) koordynując w niezbędnym zakresie, w celu zapewnienia ich równoważności, zabezpieczenia wymagane w Państwach Członkowskich od spółek w rozumieniu artykułu 48 akapit drugi dla ochron interesów wspólników i osób trzecich, h) zapewniając, że warunki przedsiębiorczości nie będą zakłócane przez pomoc przyznaną przez Państwo Członkowskie. Artykuł 45 Postanowienia niniejszego rozdziału nie mają zastosowania do działalności, która w jednym z Państw Członkowskich jest związana, choćby przejściowo, z wykonywaniem władzy publicznej. Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną na wniosek Komisji, może wyłączyć niektóre rodzaje działanlności ze stosowania postanowień niniejszego rozdziału Artykuł 46 1. Postanowienia niniejszego rozdziału oraz środki podjęte na ich podstawie nie przesądzają o zastosowaniu przepisów ustawowych wykonawczych lub administracyjnych przewidujących szczególne traktowanie cudzoziemców, uzasadnione względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego.

Utworzony przez Joanna Trawinska

11

2. Rada, stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w artykule 251, uchwala dyrektywy w celu koordynacji powyższych postanowień. Artykuł 47 1. W celu ułatwienia podejmowania i wykonywania działalności prowadzonej na własny rachunek Rada, stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w artykule 251, uchwala dyrektywy zmierzające do wzajemnego uznawania dyplomów, świadectw i innych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji. 2. W tym samym celu Rada, stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w artykule 251, uchwala dyrektywy zmierzające do koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich dotyczących podejmowania i wykonywania działalności prowadzonej na własny rachunek. Rada stanowi jednomyślnie w toku całej procedury określonej w artykule 251 w sprawach dyrektyw, których wykonanie przynajmniej w jednym Państwie Członkowskim spowoduje zmianę istniejących zasad ustawowych regulujących wykonywanie zawodów w odniesieniu do kształcenia zawodowego i warunków dostępu soób fizycznych. W innych przypadkach Rada stanowi większością kwalifikowaną. 3. W odniesieniu do zawodów medycznych i pokrewnych oraz farmaceutycznych stopniowe znoszenie ograniczeń zależy od koordynacji warunków ich wykonywania w różnych Państwach Członkowskich. Artykuł 48 Na potrzeby stosowania postanowień niniejszego rozdziału spółki założone zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego i mające swoją statutową siedzibę, zarząd lub główne przedsiębiorstwo wewnątrz Wspólnoty są traktowane jak osoby fizyczne mające przynależność Państwa Członkowskiego. Przez spółki rozumie się spółki prawa cywilnego lub handlowego, a także spółdzielnie oraz inne osoby prawne prawa publicznego lub prywatnego, z wyjątkiem spółek, których działalność nie jest nastawiona na osiąganie zysków.”

Swoboda przedsiębiorczości oznacza, że podmiot z państwa członkowskiego UE, czyli osoba fizyczna albo spółki w szerokim tego słowa znaczeniu (a49 TWE), mogą podejmować działalność gospodarczą w innych państwach członkowskich na takich samych zasadach jak przedsiębiorcy krajowi. Wyróżniamy swobodę pierwotną i wtórną. Swoboda pierwotna to możliwość podjęcia działalności gosp. przez osobę fizyczną w ramach tzw. samozatrudnienia lub możliwość założenia spółki. Natomiast swoboda wtórna oznacza możliwość otwierania oddziałów, agencji, filii, przedstawicielstw. Traktat w swoim brzmieniu jest krótki i postanowienia na temat swobody też są krótkie. Nad interpretacją tych postanowień pracuje ETS w Luksemburgu i na tym tle zapadło wiele orzeczeń. w jednym z orzeczeń ETS stwierdził że działalność gospodarcza a swoboda przedsiębiorczości, musi mieć charakter działalności trwającej przez dłuższy czas, stałej i zorganizowanej, świadczenie usług charakteryzuje się przejściowością. Działalność gospodarcza może być także wykonywana w ramach swobody świadczenia usług. Usługa ma zawsze charakter odpłatny oraz przejściowy, czasowy. O swobodzie świadczenia usług możemy mówić jeżeli granicę przekracza usługodawca, usługobiorca, sama usługa lub gdy usługa jest świadczona na terytorium państwa trzeciego przez podmioty z innych państw członkowskich. Dla przedsiębiorców znacznie korzystniejsze jest korzystanie ze swobody świadczenia usług, bo swoboda przedsiębiorczości wymaga spełnienie wymogów państwa w którym jest wykonywana, np. wpis do KRS, konto w banku itp. Przykład, usługa fryzjerska, remont przez polską firmę w obcym państwie jednorazowy to jest to w ramach swobody świadczenia usług. Ale nie można nadużywać. Kazus adwokata Rainersa, którzy otworzył kancelarię w Studgarcie i we Włoszech, we Włoszech spędzał większość życia. Jeżeli działalność przejawia pewne cechy stałości, to nie można korzystać ze swobody świadczenia usług. Usługodawca wyjeżdża – lekarz wyjeżdża operuje i wraca. Usługobiorca przyjeżdża, Niemiec przyjeżdża do dentysty robi zęba i wyjeżdża. Usługa przekracza – obraz, opinia prawnika wyjeżdża za granicę a prawnik się nie rusza. Sprawa przewodników: z Polski jedzie do Włoch i oprowadza Anglików, ETS orzekł że jest to swoboda usług i nie należy jej ograniczać. Powyższa swoboda dotyczy podejmowania działalności przez państwa członkowskie. Nie ma przeszkód podjęcia przez obce podmioty działalności gospodarczej, ale tylko w wyznaczonych formach (a13u2 i u3). Osoby zagraniczne mają prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej wyłącznie w formie spółki: komandytowej, komandytowoakcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej, a także do przystępowania do takich spółek oraz obejmowania bądź nabywania ich udziałów lub akcji, o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej. Przedsiębiorcy zagraniczni a 85-102. Odział przedsiębiorcy zagranicznego podlega zarejestrowaniu (rejestr przedsiębiorców KRS), oddział może wykonywać działalność Utworzony przez Joanna Trawinska

12

tylko w zakresie działalności statutowej przedsiębiorcy zagranicznego. Do rejestracji należy załączyć przetłumaczony akt założycielski po to aby kontrolować czy wykonuje działalność statutową. Przedsiębiorca zagr. tworzący oddział jest obowiązany ustanowić osobę w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego (a 87), wątpliwości czy to ma być prokurent oddziałowy. Przedstawicielstwo a oddział, przedstawicielstwo wyłącznie do reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego (a93-102). uwaga pytanie. Nie podlega rejestrowi KRS tylko wpisowi do rejestru przedstawicielstw prowadzonego przez odpowiedniego ministra. Podejmowanie działalności gospodarczej przez podmioty zagraniczne uzależnione jest od statusu prawnego, czyli między innego od tego skąd pochodzą, jeśli z UE to jak obywatele polscy, pozostali tylko w 4 formach organizacyjno-prawnych (kom, kom-akc, sp. z o.o., i SA). Z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zasady wykonywania działalności gospodarczej. Ewidencja działalności gospodarczej, przepisy z ust. o swobodzie wchodzą w 2007 r. Pojęcie mikro małego i średniego przedsiębiorcy. W pozostałej części jest to ust. publiczno-prawna.

6.3 Zasady podejmowania i wykonywania działalności gosp. Zasady – cały rozdział 2 ust. o swobodzie dział. gosp. Powtórzenie zasady wolności gospodarczej za konstytucją (a6) - Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Organ administracji publicznej nie może żądać ani uzależnić swojej decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną osobę od spełnienia przez nią dodatkowych warunków, w szczególności przedłożenia dokumentów lub ujawnienia danych, nieprzewidzianych przepisami prawa. Sprowadzenie tej wolności gospodarczej do funkcji publiczno prawnej. Organ adm. publicznej nie może uzależnić działania od dodatkowych warunków. Zasada wolności gospodarczej, w tym wolności podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej to zasada która rozumiana była i wprowadzona została przede wszystkim w sferze prawa publicznego. To co nie jest prawem zabronione jest dozwolone. Natomiast w sferze prawa prywatnego znajduje ona swój wyraz w dwóch zasadach: zasada swobody umów, w jej zakresie strony zawierają, kończą zmieniają stosunek prawny. Drugim elementem jest to iż podmioty utworzone zgodnie z prawem mają zdolność prawną określoną przepisami ustawy i nikt zewnętrznie nie może ingerować w sferę stosunków wewnętrznych przedsiębiorców zorganizowanych w danej formie. Ta wolność gospodarcza podlega ograniczeniom, podstawowe ograniczenia zawarte są w ust. o swobodzie działalności. Są to przede wszystkim ograniczenia przedmiotowe, konieczność uzyskania koncesji, zezwoleń, konieczność rejestracji, wpisu. W sferze podmiotowej ograniczenie polega na tym, że pewną działalność można podjąć tylko przy spełnieniu tylko pewnych warunków podmiotowych, np. zakład ubezpieczeń, spółki akcyjnej albo towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, nie mamy ograniczenia działalności gospodarczej. Działalność bankowa, banki mogą być państwowe, spółkami akcyjnymi, spółdzielczymi. Sąd Najwyższy, Rzeczpospolita z 12 października. Orzeczenie w sferze cywilnoprawnej z powołaniem na zasadę wolności działalności gospodarczej z 20 maja 2004 r. IICK354/03. SN stwierdził że postanowienia umowy które ograniczają wolność gospodarczą jednej ze stron naruszają zasady współżycia społecznego i przez to są nieważne. Strony łączyła pisemna umowa na podstawie której spółka zobowiązała się do dostarczania pozwanemu określonych towarów które on z kolei zbywał swoim klientom. Ponadto umowa zawierała klauzulę, że w przypadku nieterminowej zapłaty wszelkie udzielone przez sprzedawcę "rabaty zostaną anulowane". Strona powodowa w związku z przekroczeniem przez pozwanego wielu terminów zapłaty wystawiła faktury korygujące i zażądała od niego równowartości udzielonych mu wcześniej rabatów. SN odwołuje się do klauzuli generalnej z konstytucji i ust. o swobodzie gospodarczej, wydaje wyrok, o tym że określone postanowienie umowy o charakterze cywilnoprawnym są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Doszłoby do sytuacji, w której mamy niepewność ceny jak w tym Utworzony przez Joanna Trawinska

13

wypadku. Strona powodowa mogłaby tolerować przez jakiś czas uchybienia pozwanego w terminowym płaceniu ceny - jak to zresztą miało miejsce - i tym samym wpływać na podtrzymywanie przez niego stosunków handlowych z nią jedynie z obawy przed jednorazowym obciążeniem go dużą kwotą "anulowanych" rabatów. W konsekwencji powstaje niepewność co do wysokości ceny towarów, co nie da się pogodzić z zasadą ekwiwalentności świadczeń umowy sprzedaży. Tym bardziej, że takie swoiste pańszczyźnianie przywiązanie pozwanego stwarza powodowi dogodne warunki do ekonomicznego dyktatu przez cały okres współpracy. Podtrzymywanie w tych warunkach stosunków handlowych jedynie z obawy przed skorzystaniem z powoda ze swych niedookreślonych w umowie uprawnień ogranicza wolność gospodarczą przez co dochodzi do naruszenia zasad współżycia społecznego. SN uznał że wprowadzenie w umowie zapisu że jak się spóźnisz cofnę ci rabaty nakłada podwójną karę. Musi zapłacić odsetki i po drugie rodzi niepewność co do ceny i pańszczyźniane przywiązanie do dostawcy towarów, bo jeśli będzie chciał zerwać umowę to będzie musiał zapłacić te cofnięte rabaty. (źródło: Wydawnictwo Prawnicze Lex – Lex Omega) 2004.05.20

wyrok SN

II CK 354/03

OSNC 2005/5/91

Postanowienie umowy, które ogranicza wolność działalności gospodarczej jednej ze stron, narusza zasady współżycia społecznego i jest nieważne (art. 58 § 2 k.c. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.). 134392

Dz.U.64.16.93: art.58 Sędzia SN Tadeusz Żyznowski (przewodniczący) Sędzia SN Maria Grzelka Sędzia SN Kazimierz Zawada (sprawozdawca) Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowego "D."- Ś. i Z., spółki jawnej w G.W., obecnie Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe "D.", S.A. w G.W. przeciwko Zenonowi M. o zapłatę, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 20 maja 2004 r. kasacji strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 11 grudnia 2002 r. oddalił kasację. Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 28 lutego 2002 r. zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 167.469,35 zł z ustawowymi odsetkami od 13 września 2001 r., a w pozostałym zakresie powództwo oddalił. Sąd Apelacyjny na skutek apelacji pozwanego zmienił ten wyrok i oddalił powództwo także w części uwzględnionej. Strony łączyła pisemna umowa zawarta dnia 1 czerwca 1998 r. Powodowa spółka zobowiązała się w tej umowie do sprzedawania pozwanemu określonych towarów, które on zbywał swym klientom. Ponadto umowa postanawiała, że sprzedaż będzie poprzedzona zamówieniem pisemnym lub telefonicznym, zapłata nastąpi gotówką lub przelewem w terminie 21 dni od daty wydania towaru, a w przypadku nieterminowej zapłaty wszelkie udzielone przez sprzedawcę "rabaty zostaną anulowane". Strona powodowa w związku z przekroczeniem przez pozwanego wielu terminów zapłaty wystawiła faktury korygujące i zażądała od niego równowartości udzielonych mu wcześniej rabatów. W ocenie Sądu Apelacyjnego, dla rozstrzygnięcia sprawy kluczowe znaczenie miało ustalenie treści postanowienia umowy z dnia 1 czerwca 1998 r. przewidującego, że w przypadku nieterminowej zapłaty "rabaty zostaną anulowane". W celu ustalenia treść wskazanego postanowienia, Sąd Apelacyjny dopuścił dowód z przesłuchania stron i na jego podstawie stwierdził, że w rozumieniu stron z wspomnianego postanowienia wynikało bezterminowe uprawnienie powodowej spółki do uchylenia, według swego uznania, w drodze oświadczenia woli, rabatów przyznanych pozwanemu, w razie niedotrzymania przez niego terminów zapłaty. Słuchany w charakterze strony powodowej Marian Ś. zaznaczył, że gdyby pozwany kontynuował współpracę ze stroną powodową, wspólnicy powodowej spółki nie anulowaliby przyznanych mu rabatów. Sąd Apelacyjny uznał postanowienie umowy o takiej treści za sprzeciwiające się naturze stosunku prawnego łączącego strony i tym samym za nieważne. Strona powodowa, skarżąc wyrok Sądu Apelacyjnego w całości, jako podstawy kasacyjne przytoczyła naruszenie art. 233 k.p.c., art. 58 § 2 i 3531 oraz art. 65 i 56 k.c. Zdaniem strony powodowej, postanowienie umowy z dnia 1 czerwca 1998 r. przewidujące, że w przypadku nieterminowej zapłaty "rabaty zostaną anulowane", miało inne znaczenie niż przyjął Sąd Apelacyjny; nadawało cenie ustalonej w poszczególnych umowach sprzedaży charakter warunkowy, tj. uzależniało skuteczność postanowienia określającego cenę Utworzony przez Joanna Trawinska

14

od terminowej jej zapłaty. W razie przekroczenia terminu zapłaty obowiązywała strony automatycznie cena bez rabatu i tylko samo egzekwowanie roszczeń o część ceny odpowiadającej udzielonym wcześniej rabatom zależało od woli strony powodowej. Sąd Najwyższy zważył, co następuje: Jak już było wielokrotnie wyjaśniane w orzecznictwie Sądu Najwyższego, podstawę kasacji może stanowić naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez wykroczenie sądu odwoławczego poza granicę statuowanej tym przepisem zasady swobodnej oceny dowodów, co zakłada w szczególności wykazanie, że wnioski wyprowadzone przez ten sąd z zebranego materiału dowodowego były nielogiczne bądź sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego albo że oparł on swe ustalenia na dowodach nieprawidłowo przeprowadzonych lub poczynionych bez wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2001 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001, nr 4, poz. 64 i cytowane tam orzeczenia). Tymczasem skarga kasacyjna strony powodowej nie wskazuje wyjścia przez Sąd Apelacyjny przy ocenie dowodów poza granice przyznanej mu w tym względzie swobody. Sąd Apelacyjny, ustalając znaczenie postanowienia umowy z dnia 1 czerwca 1998 r. przewidującego, że w przypadku nieterminowej zapłaty "rabaty zostaną anulowane", nie dopuścił się także naruszenia art. 65 k.c. ani tym bardziej połączonego z nim w skardze kasacyjnej art. 56 k.c. Przyjęta na tle art. 65 k.c. w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 1995 r., III CZP 66/95 (OSNC 1995, nr 12, poz. 168) i późniejszych orzeczeniach tego Sądu (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1997 r., I CKN 825/97, OSNC 1998, nr 5, poz. 81), w ślad za piśmiennictwem, tzw. kombinowana metoda wykładni przyznaje w przypadku oświadczeń woli składanych innej osobie pierwszeństwo znaczeniu rzeczywiście nadawanemu przez obie strony w chwili złożenia oświadczenia. Sąd Apelacyjny uznał za właściwe właśnie takie znaczenie analizowanego postanowienia, jakie - jak ustalił na podstawie dowodu z przesłuchania stron - rzeczywiście łączyły z nim obie strony, zawierając umowę w dniu 1 czerwca 1998 r. W konsekwencji, przy ocenie zasadności pozostałych podstaw kasacyjnych należało mieć na względzie to właśnie znaczenie analizowanego postanowienia umowy z dnia 1 czerwca 1998 r., które ustalił Sąd Apelacyjny. Respektowanie tak rozumianego postanowienia prowadziłoby do tego, że ostateczna wysokość ceny w umowach sprzedaży zawartych na warunkach ustalonych w umowie z dnia 1 czerwca 1998 r., w przypadkach nieterminowej zapłaty ceny z rabatem, zależałaby od decyzji sprzedawcy. W razie nieterminowej zapłaty tej ceny przez pozwanego strona powodowa byłaby uprawniona do podwyższenia ceny o kwotę udzielonego rabatu. Wykonanie tego uprawnienia przez złożenie stosownego oświadczenia woli pozwanemu zależałoby wyłącznie od uznania strony powodowej. Mogłaby ona realizować to uprawnienie w całym okresie biegu terminów przedawnienia roszczeń o zapłatę ceny wynikających z poszczególnych umów sprzedaży. Pozostawienie określenia wysokości świadczenia wzajemnego drugiej stronie jest, co do zasady, dopuszczalne. Możliwość taką obejmuje m.in. hipoteza art. 536 § 1 k.c., jednakże uzgodnione warunki powierzenia ustalenia wysokości świadczenia wzajemnego drugiej stronie muszą się mieścić w granicach swobody umów (art. 3531 k.c.). Założeniem umowy sprzedaży i innych umów wzajemnych jest ekwiwalentność uzgodnionych świadczeń; według woli stron, świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej (art. 487 § 2 k.c.). Powierzenie sprzedawcy ustalenia ostatecznej wysokości ceny przez jej podwyższenie o kwotę rabatu w razie niedotrzymania terminu zapłaty trudno samo w sobie uznać za niedające się pogodzić z rozkładem praw i obowiązków stron, jaki zakłada ekwiwalentność świadczeń w umowie sprzedaży. Nawet pozostawienie decyzji w tym względzie uznaniu sprzedawcy i umożliwienie mu podjęcia tej decyzji w całym okresie biegu terminu przedawnienia roszczenia o zapłatę ceny daje się pogodzić z wspomnianym rozkładem praw i obowiązków. Kwota, o którą może nastąpić podwyższenie ceny, jest znana, określona jest też jednoznacznie, leżąca w sferze oddziaływania kupującego, przesłanka warunkująca możliwość podwyższenia ceny, a to, że podjęcie decyzji w tym względzie zależy od uznania sprzedawcy i może on podjąć tę decyzję do chwili upływu terminu przedawnienia roszczenia o zapłatę ceny, nie godzi w interesy kupującego, ponieważ dopóty, dopóki sprzedawca nie złoży stosownego oświadczenia woli, kupujący nie jest obowiązany zapłacić podwyższonej ceny. O tyle więc, o ile klauzula powierzająca sprzedawcy ustalenie ostatecznej wysokości ceny na powyższych warunkach daje się pogodzić z rozkładem praw i obowiązków stron, jaki zakłada ekwiwalentność świadczeń w umowie sprzedaży, nie ma podstaw do jej uznania za sprzeciwiającą się właściwości (naturze) oddzielnie rozpatrywanych stosunków sprzedaży między stroną powodową a pozwanym (art. 3531 k.c.). Analizowane postanowienie umowy z dnia 1 czerwca 1998 r. nie mogło jednak być uznane za mieszczące się w granicach swobody umów z innej przyczyny. Umowa z dnia 1 czerwca 1998 r. stanowiła podstawy stałych kontaktów handlowych między stronami; określała warunki zawieranych przez nie kolejno umów sprzedaży towarów oznaczonego asortymentu, które pozwany następnie zbywał swoim klientom. Uwzględniając całokształt tych okoliczności (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 29 września 1987 r., III CZP 51/87, OSNC 1989, nr 1, poz. 14), analizowane postanowienie, w razie uznania jego skuteczności, pozwalałoby stronie powodowej uzależnić Utworzony przez Joanna Trawinska

15

pozwanego od siebie i przez to ograniczyć wolność jego działalności gospodarczej. Strona powodowa mogłaby tolerować przez jakiś czas uchybienia pozwanego w terminowym płaceniu ceny - jak to zresztą miało miejsce - i tym samym wpływać na podtrzymywanie przez niego stosunków handlowych z nią jedynie z obawy na jednorazowe obciążenie go dużą kwotą "anulowanych" rabatów. Niepewność co do wysokości ceny towarów nabywanych od strony powodowej utrudniałaby także ustalanie warunków umów sprzedaży zawieranych przez pozwanego ze swymi klientami. Umowa w zakresie, w jakim ogranicza wolność działalności gospodarczej (uznaną za podstawę ustroju gospodarczego Polski - art. 20 Konstytucji) jednej strony, jeżeli nie jest już sprzeczna z ustawą (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 1997 r., I CKN 114/97, OSNC 1997, nr 12, poz. 193), narusza klauzulę generalną zasad współżycia społecznego i jest tym samym nieważna (art. 58 § 2 k.c.). Z przedstawionych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 39312 k.p.c.).

Pytanie na egzaminie o zasady. art. 15 i nast. Niektóre z tych zasad są zapisane w tej ustawie zapisane jako zasady ale znajdują one materializację w przepisach innych ustaw. Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji - ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, na takiej zasadzie została zakazana sprzedaż konsonrcialna czyli sprzedaż w systemie argentyńskim, bo została uznana za czyn nieuczciwej konkurencji. Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska – ustawa o ochronie środowiska. Ustawa o poszanowaniu interesów konkurencji i konsumenta, na straży stoi urząd ochrony konkurencji i konsumenta. Ustawodawstwo bardzo szczegółowe. Ogranicza to działalność gospodarczą. Klauzule generalne moralność publiczna, dobre obyczaje (zws w kc). Przedsiębiorca jest obowiązany do wykonywania działalności w sposób profesjonalny, jest zobowiązany do posiadania odpowiednich uprawnień przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej. Przedsiębiorca jest zobowiązany zapewnić aby czynności dokonywane były w ramach dział. gosp. prze osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych. Jawność działalności gospodarczej, dla bezpieczeństwa towarów pewne informacje na etykietach, siedziba, adres przedsiębiorcy, transakcja w formie przelewu bankowego (a21-22). Są to przepisy o charakterze publicznoprawnym. Definicja legalna mikro i małego przedsiębiorcy znajduje się w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej a103 i nast. Art. 104. Za mikroprzedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: 1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz 2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro. Art. 105. Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: 1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz 2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro. Art. 106. Za średniego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: 1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz 2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro.

Utworzony przez Joanna Trawinska

16

6.4 Ewidencja działalności gospodarczej i KRS Rejestracja przedsiębiorców. Dwa podstawowe rejestry, rejestr przedsiębiorców KRS i ewidencja działalności gospodarczej, przedsiębiorcy podlegają rejestracji w innych ewidencjach. Celem było żeby wszystkich przedsiębiorców umieścić w jednym spisie, miał nim być KRS, miał on zastąpić istniejąe wiele rejestrów, rejestr spółdzielni itp. Osoby fizyczne podlegające wpisowi musiały spełnić zasady stawiane przedsiębiorcom. Rejestr przedsiębiorców pełni funkcję informacyjną ale też posiada rękojmie wiary publicznej. Osoby fizyczne zostaną w ewidencji gminnej bo większość przedsiębiorstw w Polsce to przedsiębiorcy zakładani przez osoby fizyczne, niemożliwość przeniesienia danych do KRS. Osoby fiz zostają w ewidencji działalności gospodarczej. Ustawa o KRS weszła w życie w 2001 r. KRS składa się z 3 rejestrów. Rejestr przedsiębiorców, rejestr innych podmiotów, w tym zwłaszcza stowarzyszeń, fundacji, i innych podmiotów o charakterze społecznych, rejestr dłużników niewypłacalnych. Krajowy rejestr sądowy jest prowadzony przez sądy rejonowe które mają swoją siedzibę przy sądach okręgowych. KRS prowadzi rejestr w systemie informatycznym. Nie można dokonać zgłoszenia w sposób elektroniczny. Wymóg do z o.o. i S.A. rejestracja elektroniczna do 2007 r. Cechy: cały KRS jest jawny. Jawność formalna cały KRS. Jawność materialna tylko rejestr przedsiębiorców. Jawność formalna oznacza jawność pełną poza określonymi w ust. wyjątkami i oznacza że każdy ma prawo wglądu do danych wpisanych do rejestru poprzez uzyskiwanie wyciągów, zaświadczeń czy informacji o konkretnym przedsiębiorcy czy dłużniku niewypłacalnym który nas interesuje. Jest to jawność pełna dotycząca wszystkich danych rejestrowych. Jawność formalna pełna dotyczy także akt rejestrowych w rejestrze przedsiębiorców. Te wpisy powstają na podstawie akt rejestrowych, dokumenty stanowiące podstawę wpisu, np. uchwała zgromadzenia akcjonariuszy o zmianie prezesa, czy kapitału zakładowego. Każdy może uzyskać informację o każdym przedsiębiorcy, przez wyciąg lub o dokumenty rejestrowe. Wyciągi zaświadczenia kosztują, wgląd do akt rejestrowych jest bezpłatny i można sobie pod nadzorem zrobić z nich notatki. Dane dotyczące złożenia sprawozdań finansowych są w krs ale samo sprawozdanie jest w dokumentach. Rejestr przedsiębiorców charakteryzuje się jawnością formalną rozszerzonym poprzez ogłoszenie w monitorze sądowym i gospodarczym. Zasada jawności materialnej, polega na prawdziwości wpisów a17 i 18 ustawy o KRS oraz na zasadzie zupełności wpisów a 14 i 15. Zasada prawdziwości domniemywa się że dane wpisane w rejestrze są prawdziwe. Zasada zupełności podmiot zobowiązany o wpis do rejestru nie może powoływać się na wpisy które był obowiązany ujawnić a nie ujawnił, zasada znajomości wpisów ujawnionych i nieznajomości wpisów nieujawnionych. Przed upływem 16 dnia od dnia ogłoszenia w monitorze sądowym i gospodarczym. Kontrahenci mają obowiązek znajomości wpisu w rejestrze. Przedmiot rejestracji, działy KRS. enumeratywne wyliczenie przedsiębiorców a 36 podlegających wpisowi. KRS składa się z 6 działów. 1. ogólne informacje, firma siedziba, sposób powstania, 2. a38 inne informacje organ uprawniony do reprezentacji, członkowie zarządu plus zasada reprezentacji, organy nadzoru, ich skład, nazwiska prokurentów i na jakich zasadach reprezentują, uprawnienie przedsiębiorcy zagranicznego 3 informacja o przedmiocie działalności zgodnie z pkd, 4 zaległości finansowe urzędy skarbowe i celne powinny występować o dokonanie wpisu z urzędu, inni też mogą wystąpić, tutaj dostęp ograniczony, 5. ustanowienie kuratora, gdyby był powołany, podstawą ustanowienia kuratora jest ust o krs i KC i ust. pr. upadłościowe i naprawcze. 6. informacje o zakończeniu działalności, jego upadłości, jego zarządcach komisarycznych. Ust. o KRS na egzamin. Rejestr dłużników niewypłacalnych. a 55 z urzędu os. fiz. wykonujące działalność gospodarczą których ogłoszono upadłość, wspólnicy spółki której upadłość ogłoszono albo majątek nie wystarczy na pokrycie kosztów egzekucji, Osoby które na mocy wyroku zostały pozbawiony prawa wykonywania działalności gospodarczej. a56 na wniosek wierzyciela posiadającego tytuł wykonawczy wobec dłużnika, który w ciągu 30 dni nie wpłacił należności. Koszt wpisania takiej osoby 300 zł. Wpisy podlegają wykreśleniu po 10 latach, wpisy wykreślone w całości nie podlegają ujawnieniu, lub na wniosek. To co wchodzi w 2007 r. przepisy o ewidencji działalności Utworzony przez Joanna Trawinska

17

gospodarczej od 23-45. Ewidencja działalności gminnej upodobniona do KRS. Uzależnone od przygotowania gmin do informatyzacji. Informacje będzie udzielać Centralna Informacja o działalności gospodarczej. Ewidencja jest jawna, pełna jawność, dotyczy danych i akt, zasada prawdziwości danych wpisanych do rejestru. Dodatkowe dane firma przeds, NIP msce zamieszkania adres działalności gosp, przedmiot wykonywanej działalności gosp inf. o istnieniu lub ustaniu małżeńskiej wspólnoty majątkowej, inf. o ograniczeniu lub utracie zdolności do czynności pr. inf. o wszczęciu post naprawczego, inf. o utracie koncesji, inf. o umowie spółki cywilnej jeżeli została zawarta, dane stałego pełnomocnika, inf. o ustanowieniu kuratora, czy osoba fizyczna może ustanowić prokurenta.

6.5 Pojęcie przedsiębiorstwa Znaczenia: podmiotowe, przedmiotowe, funkcjonalne, jako nazwa. Podmiotowe, kiedy przedsiębiorstwem jest przedsiębiorca, tam gdzie występuje samodzielność, samorządność samofinansowanie. Na przedsiębiorstwo mogą się składać zakłady albo oddziały, śą one wyodrębnioną jednostką organizacyjną bez podmiotowości prawnej. Przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym a 55(1) przedmiotem sprzedaży jest przedsiębiorstwo, zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. W szczególności w skład przedsiębiorstwa wchodzi nazwa prawo własności ruch i nieruch, wierzytelności, także koncesje licencje, majątkowe prawa autorskie, patenty, księgi dokumenty, tajemnice przedsiębiorstwa, ale nie obejmuje pasywów. W skład przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym nie wchodzą pasywa, nie chodzą długi. Jeżeli przedsiębiorstwo jest przedmiotem czynności prawnej to nie obejmuje to długów a55(4) nabywca przedsiębiorstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą chyba że nie wiedział. W znaczeniu funkcjonalnym, jest tożsame z pojęciem wykonywania działalności gospodarczej i pojawia się w kc w tych umowach które mogą być dokonywane w zakresie prowadzonego przedsiębiorstwa, czyli w zakresie wykonywanej działalności gospodarczej, czyli w tych umowach zawsze handlowych, np. leasing, um. przewozu, agencyjna, które może zawrzeć tylko taki przedsiębiorca który zajmuje się zawodowo tą czynnością.

6.6 Firma Oznaczenie pod jakim przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą. Niekoniecznie firma musi być identyczna z nazwą przedsiębiorstwa. Firma w kc jest niezbywalna, natomiast nazwa jako składnik przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym może być przedmiotem obrotu. z. wyłączności firmy. Zasada prawdziwości firmy. Możliwość kontynuacji działalności pod dotychczasową nazwą pod warunkiem umieszczenia informacji o nowym nabywcy. Przepisy szczególne przy konkretnych spółkach

6.7 Prokura Szczególny rodzaj pełnomocnictwa, uregulowanym w KC. Specjalny rodzaj, bo może jej udzielić wyłącznie przedsiębiorstwa (Zakres podmiotowy, nie każda osoba), zakres wynika z KC i obejmuje ona prawo do reprezentacji we wszystkich sprawach sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa, wyłącznie do czynności wymienionych w KC potrzebne jest szczególne pełnomocnictwo (zbycie, obciążenie przedsiębiorstwa, nieruchomości) powinna być wpisana do rejestru, który to wpis ma charakter deklaratoryjny, prokura powstaje w momencie udzielenia jej, ale żeby ją udokumentować trzeba wykazać się odpowiednim wpisem w rejestrze, przedwczoraj w RPlitej orzeczenie SN które potwierdza tę zasadę. Ze względu na ochronę osób trzecich. Pytanie, do którego rodzaju z pełnomocnictw prokura jest najbardziej podobne, do ogólnego, jeżeli chodzi o zakres, bo też jest to do dokonywania wszystkich czynności, ale tylko zwykłego zarządu, ale jest ograniczona bo wyłącznie dot. tego przedsiębiorstwa. Stosunek wewnętrzny jest stosunkiem wtórnym. Stosunek wewnętrzny nie musi istnieć, ale na ogół jest, z Utworzony przez Joanna Trawinska

18

reguły umowa o pracę, zlecenie, kontrakt managerski. Prokura może być udzielona tylko os. fizycznej i to posiadającej pełną zdolność do czynności prawnych, nie może być ograniczona ze skutkiem wobec osób trzecich. tak jak prawo do reprezentowania przez członka zarządu. Ten zakaz ograniczania wobec osób trzecich oznacza, że nie może być ograniczeń kwotowych które miałyby skutek wobec osób trzecich. Jest możliwe w um. spółki postanowienie że prokurent nie będzie dokonywał czynności ponad jakąś sumę, taka inf. nie może się znaleźć w rejestrze. Wtedy zasada reprezentacji łącznej, prokurent z członkiem zarządu, gdy nie ma zaufania do prokurenta. Ze skutkiem w stosunkach wewnętrznych można. W każdej chwili może być odwołania. Nie można jej ograniczyć chyba że ust. takie ograniczenie przewiduje, np. prokura oddziałowa, do dokonywania czynności w zakresie oddziału spółki. Ustawowe przyczyny wygaśnięcia prokury, np. rozwiązanie spółki podział łączenie spółek, upadłość przedsiębiorcy. Śmierć przedsiębiorcy nie, śmierć prokurenta tak. Czy przedsiębiorca osoba fizyczna może udzielić prokury. KC prokury może udzielić przedsiębiorca wpisany do rej. przedsiębiorców. Zamiarem ustawodawcy było rozszerzyć krąg przedsiębiorców którzy mogą ustanowić prokurenta do wszystkich. Wykładnia historyczna i celowościowa, prokura jest związana z ujawnieniem w rejestrze, do ewidencji działalności gosp. nie ma gdzie to wpisać, nowa ewidencja, stały pełnomocnik. Jej opinia, nie może os. fizyczna, bo nie ma wpisu w rejestrze. Rodzaje łączna, samoistna, oddzielna, łączna prokurenci zawsze muszą dokonywać wspólne, oświadczenia woli oddzielnie, samoistna, prokurent może działać sam.

7 SPÓŁKI Podział ze względu na miejsce regulacji: Handlowe, Cywilne, także w oparciu o niektóre przepisy administracyjnoprawne, np. prawo wodne i prawo leśne, są to swoiste spółki, nie handlowe. Spółki osobowe i kapitałowe. Cywilna, jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo akcyjna, Kapitałowe, sa i zoo. sp. osobowe Nie posiadają osobowości prawnej

sp. kapitałowe mają osobowośc prawną

sp. cyw. ani osobowości ani podmiotowości zasadą jest że co najmniej jeden wspólnik prowadzi działają przez swoje organy sprawy spółki i reprezentuje ją w komandytowo akcyjnej są organy, sp. partnerska może mieć co najmniej jeden wsp ponosi osobistą solidarną spółka odpowiada całym swoim odpowiedzialność za zobowiązania spółki majątkiem za zobowowiązania spółki, wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności

8 Osobowe spółki handlowe 8.1 Ogólnie Umowa spółki handlowej wspólnicy dążą do osiągnięcia wspólnego celu poprzez wniesienie wkładów jeżeli umowa lub statut tak stanowi, nie może powstać. Przepisy stosuje się odpowiednio, pierwszeństwo przy wątpliwości interpretacyjnych, wykładnia systemowa ksh później ksh. Przepisy o charakterze ogólnym których nie było w kh.

Utworzony przez Joanna Trawinska

19

Przepisy ogólne dot. sp. osobowych. Przyznanie podmiotowości prawnej. We własnym imieniu nabywają prawa w tym własność nieruchomości i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywanymi. Właścicielem nieruchomości będzie spółka (a nie wspólnicy jak w sp. cyw.). Odrębność uspawniającą działalność, zmiany w umowie spólki powinny być dokonywane jednomyślnie ale umowa spółki może stanowić inaczej. Jeżeli um. tak stanowi to ogół praw i obowiązków wspólnika może być przeniesiony na inną osobę.

8.2 SPÓŁKA CYWILNA Umowa która ma na celu wspólne działanie w celu gospodarczym, nie musi to być działalność gosp, ale może. Wspólny dom budowany przez braci, do momentu wyodrębnienia dwóch mieszkań w domu to jest to spółka cywilna. Zyskuje na znaczeniu ze względu na szerokie zastosowanie. Osoby fizyczne i osoby prawne mogą, np. do stworzenia konsorcium (podręcnik ekonomiczne formy współdziałania przedsiębiorców), porozumienie służy przeprowadzeniu wspólnej inwestycji, przedsiębiorstwa, czasem w tym celu zakłada się sp. z o.o. Jedn. organizacyjne z a33(1) też mogą zakładać z tego powodu że w sprawach nieuregulowanych odpowiednio przepisy o osobach prawnych. Co może być wkładem do sp. cyw. własność, inne prawa, świadczenie usług, także do używania, odpowiednio przepisy o najmie, dzierżawie, także użytkowanie (Ale sp. cyw. nie będzie mogła przenieść tego prawa) środki finansowe, wkesle, papiery wartościowe, akcjie obligacje, świadczenie usług, oznacza ono że nei mogą być zatrudnieni przez sp. cywilną w zakresie tych usług ale w innym zakresie może. Wspólny majątek wspólników, wkłady wniesione i to co spółka wypracuje. Jest to maj. wyodrebniony od maj. prywatnych wspólników, współwłasność łączna. Przez czas trwania spółki nie podlega podziałowi, jest łączny co oznacza że jest bezudziałowy żaden wspólnik nie może rozporządzać swoim udziałem w spółce, ale może rozporządzić udziałem na przyszłość, może Majątek wspólny stanowi współwłasność łączną, więc po zakupie nieruchomości, wszyscy będą jej własnością, mogą wszyscy razem sprzedać jej kawałek, ale nei każdy osobno swój udział. Odpowiedzialność za zobowiązania, odpowiadają solidarnie wspólnicy. Wierzyciel sam decyduje od kogo dochodzić roszczeń i z jakiego majątku. Pozywa poszczególnych wspólników. Klauzula wykonalności może być nadana przeciwko wszystkim. Jeżeli jeden wspólnik spełni, pozostali zwolnienie, ale ma on prawo regresu. Prowadzenie spraw i reprezentacja. Uprawnienie każdego wspólnika, każdy może. Zakres prawa do prowadzenia spraw determinuje zakres prawa do reprezentowania (Art. 866). Reprezentacja stosunki na zewnątrz, wszelkiego rodzaju czynności prawne, przed sądami. Prowadzenie spraw, podejmowanie wszelkich decyzji. Zatrudnienie pracownika: podjęcie decyzji prowadzenie, zawarcie umowy to reprezentacja. Każdy wspólnik może prowadzić sprawy nieprzekraczające zwykłego zarządu, w pozostałych sprawach potrzebna jest uchwała wspólników, każdy wspólnik może dokonać czynności nagłej i to jest taka czynność której niedokonanie naraziłoby spółkę na niepowetowane straty, a 865. Udział w zyskach i udział w stratach. Zasadą jest że zysk i udział w stratach dzieli się po równo, wspólnicy mogą postanowić inaczej, można zwolnić od udziału w stratach ale nie można od udziału w zyskach. To ma wpływ na regres, na podstawie wewnętrznej umowy spółki. Rozwiązanie spółki cywilnej. Wypowiedzenie udziału przez jednego wspólnika w sytuacji gdy było ich dwóch. Śmierć wspólnika, chyba że w umowie wskazano iż w jego miejsce wchodzą spadkobiercy. Osiągnięcie celu gospodarczego dla którego spółka została powołana. Nie jest to przesłanka bezwzględna, bo jeżeli mimo to spółka działa nadal to milczące przedłużenie lub uchwała że mimo to ma trwać. Uchwała wspólników. Upadłość wspólnika. Rozwiązanie spółki przez sąd z ważnych powodów. Wypowiedzenie udziału powoduje obowiązek spłacenia występującego wspólnika, a 871, wspólnikowi zwraca się w naturze rzeczy do używania, wartość wkładu w pieniądzu, świadczenie usług nie ulega zwrotowi, w pieniądzu procent zysku. Warto określić w umowie wkład. Zysk w takim stosunku w jakim określono jego udział w zyskach. Wypowiedzieć może wierzyciel osobisty wspólnika, jeżeli przez 6 mcy prowadził bezskuteczną egzekucję z jego majątku prywatnego. Ważne powody do rozwiązania spółki przez sąd, nie ma możliwości wyeliminowania wspólnika wbrew jego woli. Nie ma możliwości podtrzymania działalności. Jeden ze wspólników upada Utworzony przez Joanna Trawinska

20

Zasady rozliczeń, od momentu rozwiązania majątek wspólny staje się współwłasnością w częściach ułamkowych. Przyjęcie nowego wspólnika do spółki jest dozwolone, orzeczenie SN z lat 60 tych potwierdza. Jeżeli sp. cyw. przez 2 kolejne lata osiągnie pewien poziom obrotów to ma ona obowiązek wpisu do rejestru przedsiębiorców jako spółka jawna, przychody netto wg. ust. o rachunkowości, 800 tys euro. Problem odpowiedzialności za zobowiązania spółki wspólnika występującego ze spółki. Wierzyciel nawet jak on wystąpi to może do niego iść z roszczeniem. Do momentu wypowiedzenia ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki, jeśli spłacił i wierzyciel przyjdzie, to ma on regres.

8.3 SPÓŁKA JAWNA Taka spółka osobowa która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą (zawsze dokonuje działalność gospodarczą) w której wspólnicy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i pozostałymi wspólnikami i nie jest inną spółką handlową. Umowa pod rygorem nieważności w formie pisemnej, powstaje z momentem wpisu do rejestru, wpis ma charakter konstytutywny. Do 2003 wpis miał charakter deklaratoryjny, w tej chwili wszystkie spółki handlowe powstają z momentem wpisu. Firma spółek osobowych musi zawierać co najmniej nazwisko wspólnika który ponosi odpowiedzialność. Do rejestru co się zgłasza inf. o wspólnikach którzy mają prawo do reprezentowania na zewnątrz. Do zgłoszenia należy dołączyć wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania spółki, tak jest we wszystkich spółkach. Sfera zewnętrzna, stosunki zewnętrzne, wyrażają się w dwóch elementach, odpowiedzialności i reprezentacji. Odpowiedzialność, za zowobowiązania odpowiada sama spółka ale także odpowiadają wspólnicy wszyscy solidarnie całym swoim majątkiem i bez ograniczeń. Odpowiedzialność wspólników w spółce jawnej ma charakter subsydiarny. Wierzyciel występując przeciwko spółce może od razu skierować powództwo do wszystkich wspólników. Nie będzie można prowadzić egzekucji przeciwko wspólnikowi jeżeli wcześniej nie podejmie się egzekucji z majątku spółki. Osoba przystępująca do spółki odpowiada za zobowiązania powstałe przed jej przystąpieniem (a32, 35, 36). Majątek spólki stanowi wszelkie mienie nabyte przed i w czasie trwania spółki, nie jest to majątek wspólników(a28). Reprezentacja, każdy wspólnik ma prawo, zakres to wszelkie czynności związane z prowadzeniem spółki, prawa reprezentowania ze skutkiem na zewnątrz nie można ale wewnętrznie można, prawo reprezentacji można wyłączyć (a29, 30). Wyłączone prawo reprezentacji w umowie spółki gdy sam wspólnik wyraża zgodę, można też postanowić że wspólnik będzie miał prawo reprezentacji łącznej, nie jest to ograniczenie reprezentacji ale sposób reprezentacji, gdy reprezentacja łączna a jeden wspólnik leży i wbrew swojej woli nie może podejmować czynności, wspólnik może być pozbawiony prawa do reprezentowania spółki wyłącznie z ważnych powodów przez sąd. Przepisów o odpowiedzialności nie można zmienić (a34). Inne zastrzeżenia umowne nie wywołują skutków wobec osób trzecich. Stosunki wewnętrzne w spółce jawnej. Kwestia prowadzenia spraw i praw i obowiązków wspólnika w spółce. Prowadzenie spraw a 38, bezwzględnie obowiązujący, pozostałe kwestie można zmienić. Prowadzenia spraw spółki nie można powierzyć osobie trzeciej z wyłączeniem wszystkich wspólników. Nie można ograniczyć prawa wspólnika do osobistej informacji o sprawach spółki. Zakres prowadzenia spraw, nieprzekraczające zwykłego zarządu, przekraczające wymagają wspólnej uchwały, prokurę ustanawiają wszyscy wspólnicy mający prawo prowadzenia spraw spółki, odwołać może każdy z nich, dokonanie czynności nagłej. Prawo prowadzenia spraw spółki może być odebrane z ważnych powodów przez sąd. Prawa i obowiązki wspólnika a 48, 49. Przedmiotem wkładu mogą być nieruchomości, rzeczy pieniądze, usługi, praca. Z tytułu wniesionych wkładów wspólnik posiada udział kapitałowy. Od tego udziału kapitałowego można Utworzony przez Joanna Trawinska

21

żądać odsetek 5% nawet jeśli spółka poniosła stratę. Udział odpowiada wkładowi rzeczywiście wniesionemu do spółki. Zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej. Rozwiązanie sp. jawnej, przyczyny określone w umowie, śmierć, upadłość... Przyczyny przewidziane w umowie spółki. Przesłanka względna. Jednomyślna uchwała wspólników, bezwzględna przesłanka. Ogłoszenie upadłości spółki. Upadłość likwidacyjna to definitywne rozwiązanie, ale upadłość restrukturyzacyjna nie kończy spółki. Upadłość jednego ze wspólników ale pozostali mogą zadecydować że tamtego wkład zostanie wypłacony a pozostanie spółka. Wypowiedzenie, jeśli było dwóch. Prawomocne orzeczenie sądu z ważnych powodów, powoduje rozwiązanie spółki, jeżeli ważny powód zachodzi po stronie tylko jednego wspólnika to sąd może orzec o wyłączeniu wspólnika ze spółki. Zasady dziedziczenia a60, zależy co umowa stanowi, spadkobiercy powinni wskazać spółce jedną osobę, rozliczenia a65. Rozwiązanie spółki następuje z momentem podjęcia uchwały lub zaistnienia przyczyn, natomiast wykreślenie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji, albo po zakończeniu działalności spółki w inny sposób. Rozwiązanie i inf o rozwiązaniu trafia do rejestru od razu. Zakończenie działalności spółki przez procedurę likwidacji spółki. Likwidacja nie jest obligatoryjna. Stanowi ona bazę dla pozostałych spółek osobowych. Pozostałe odnoszą się do niej, że w pozostałym zakresie stosuje się odpowiednio przepisy o spółkach jawnych. Jeżeli jest możliwe to wprost, z modyfikacjami lub w ogóle.

8.4 SPÓŁKA PARTNERSKA Sp. osobowa prowadząca we własnym imieniu i pod własną firmą przedsiębiorstwo, założona przez wspólników nazywanych partnerami, w celu wykonywania wolnego zawodu, partnerem może być wyłącznie osoba fizyczna, posiadająca uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu. Lista wolnych zawodów przewidziana w ksh a 88. Jest to adwokat, aptekarz, ubezpieczenia, księgowi, lekarze, lekarze stomatolodzy, tłumacze przysięgli. W spółce partnerskiej wykonywanych więcej niż jeden zawód. Forma aktu notarialnego. Co się zgłasza do rejestru podręcznik. Dwie cechy charakterystyczne, odpowiedzialność za zobowiązania, reprezentacja i prowadzenie spraw a95-97. partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z działalnością innego partnera będącą wykonywaniem wolnego zawodu (błąd w sztuce), w pozostałym zakresie jak w spółce jawnej. Np. inwestycja wobec sprzątaczki, leasingodawcy do stołu operacyjnego. Jeżeli nie wykonywał partner tyko osoba na umowę o prace to ten partner który go zatrudnił, gdy to był wolny zawód. Odpowiedzialność w pierwszej kolejności ponosi spółka a potem odpowiada ten konkretnie który zawinił. Ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej. Reprezentacja. jest prawem każdego partnera, partner może być pozbawiony prawa reprezentowania. W sp. jawnej aby wyłączyć od tego jest możliwe ale jedynie w drodze orzeczenia sądu. Uchwała wspólników 3/4 głosów, przy obecności 2/3, umowa może podwyższyć wymóg głosów. a97 w spółce partnerskiej w celu prowadzenia spraw i reprezentacji można powołać zarząd, do niego stosuje się odpowiednio przepisy o sp. z o.o. Zarząd może być jedno lub wieloosbowy, np. gdy partnerzy chcą się zająć tylko i wyłącznie wykonywaniem zawodu, a nie sprawami pracowniczymi księgowymi i innymi. ' Przyczyny rozwiązania tak jak w spółce jawnej ale też może być odrębna przyczyna, utrata przez wszystkich wspólników prawa do wykonywania zawodu. Jeżeli prawo do wykonywania zawodu straci jeden partner i w ciągu roku powinien wystąpić ze spółki, jeśli nie wystąpi to i tak jakby wystąpił, spółka partnerska nie może funkcjonować jako spółka jednosobowa. Wstąpienie spadkobierców w miejsce wspólnika, umowa musi to przewidywać i spadkobierca musi mieć uprawnienia do wykonywania zawodu. Utworzony przez Joanna Trawinska

22

Zasadniczo dwie cechy odróżniające od spółki jawnej, kwestia odpowiedzialności i zarządzania spółką.

8.5 SPÓŁKA KOMANDYTOWA Geneza Czasy średniowiecza. Była też w KH. Nie jest zbyt popularna ale tez jest wykorzystywana w obrocie gospodarczym. Wspólnik aktywny, ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem, reprezentuje swoją spółkę na zewnatrz, komplementariusz. Osoba która wnosi środki do spółki, jest pasywny to komandytariusz. Odpowiedzialność ograniczona do wysokości wkładu. Spółki osobowe są przedsiębiorcami. Spółki kapitałowe mogą być założone dla każdego celu ich wyznaczonego. Podobieństwa do spółki jawnej. Komplementariusz = wspólnik w spółce jawnej. Regulaca spółki komandytowej polega na ukształtowaniu statusu prawnego komandytariusza. Jego odpowiedzialność jest ograniczona do wysokości sumy kmandytowej. Odpowiada osobiście swoim majątkiem. Tyle tylko że jego odpowiedzialność jest ograniczona do wysokości sumy komandytowej. Musi ona być określona w umowie spółki i w rejestrze przedsiębiorców. W granicach wniesionego wkładu komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności. Jeżeli dokonano by mu wypłaty zysków mimo że spółka przynosiła straty, jego odpowiedzialność się rozszerza. a108 i 107 przedmiotem wkładu komandytariusza do spółki nie może być świadczenie usług, chyba że wniósł oprócz tego aport lub gotówkę w wysokości sumy komandytowej, to ponad ten wkład może wnieść wkład w postaci świadczenia usług. Suma komandytowa może być obniżona lub rożni komandytariusze mają różną wysokość sumy komandytowej. a113 obniżona suma komandytowa, ze względu na ochronę dobrej wiary osób trzecich, za zobowiązania które powstały przed obniżeniem komandytariusz odpowiada tak jak przed obniżeniem. Zasadą jest że spółkę reprezentuje tyko komplementariusz a komandytariusz nie ma prawa reprezentacji spółki, może reprezentować np. jako prokurent, jego nazwisko nie może być ujawnione w firmie spółki. Firma określa formę prawną i co najmniej jednego komplementariusza. Komplementariuszem może być też osoba prawna i w takiej sytuacji w firmie spółki komandytowej musi się znaleźć pełna firma tej spółki. Komandytariusz nie prowadzi spraw spółki. Ma prawo współdecydowania w sprawach przekraczających zwykły zarząd. Przykład czynności przekraczające, sprzedaż nieruchomości, kredyt. Może dojść do odwrócenia ról wspólników. W Niemczech popularna jest spółka komandytowa z komplementariuszem spółką cywilną. Komandytariusz może uzyskać prawo do reprezentacji przez prokurę lub pełnomocnictwo. Komandytariusz może być wspólnikiem biernym. Np. amerykanin wnosi kasę i interesują go tylko zyski. Może żądać sprawozdania finansowego, uprawnienia informacyjne. Rozróżnienie na wkład zadeklarowany i wkład wniesiony. Komandytariusz uczestniczy w zysku do wysokości wkładu rzeczywiście wniesionego, nie można go wyłączyć od udziału w zysku. Śmierć komandytariusza nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki. W jego miejsce wchodzą spadkobiercy, wskazują jedną osobę, lub udział może być podzielony, za zgodą pozostałych wspólników bo zmiana umowy spółki. Jakie są przyczyny rozwiązania spółki komandytowej, pytanie, takie jak w spółce jawnej z wyjątkiem śmierci. Śmierć komplementariusza jest przesłanką rozwiązania.

8.6 SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA Wprowadzona przepisami ksh. W innych krajach też jest. My na wzór ustawodawstwa niemieckiego, tylko w Polsce jest ona jednostką organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej. Konstrukcyjnie bardziej zbliżona jest do osób prawnych. Geneza. Jest to spółka w której komplementariusz jest prawie bez zmian. Jest prawie nieuregulowana i odpowiednio przepisy o spółce jawnej. Nie ma komandytariusza tylko jest akcjonariusz. Obowiązki i uprawnienia akcjonariusza stosujemy przepisy o spółce akcyjnej. Nie Utworzony przez Joanna Trawinska

23

ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki osobistej w ogóle. Wnosi on wkłady na porycie akcji, kapitał zakładowy, minimalnie 50 tys złotych. w pozostałych spółkach osobowych żeby rozpocząć działalność zaczynają od kapitału początkowego. Ustawodawca stanowi że wniesienie wkładów jest obligatoryjne (a3) Wkłady te składają się na majątek spółek osobowych. Kapitał minimalny musi być. Jest to spółka osobowa, co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczeń, w sprawach nieuregulowanych do komplementaruszy stosuje się odpowiednio przepisy spółki jawnej w pozostałych sprawach przepisy dotyczące spółki akcyjnej. Odrębności wobec spółki jawnej. Spółka powstaje na podstawie statutu. jest on aktem założycielskim, nie umowa. Umowę podpisać muszą wszyscy wspólnicy a statut podpisują tylko założyciele, co najmniej wszyscy komplementariusze podpisują statu. Powstaje z momentem wpisu do rejestru (tak jak wszystkie spółki osobowe, kapitałowe, handlowe, wpis ma charakter konstytutywny.) Komplementarusz wspólnik który odpowiada w sposób nieograniczony za zobowiązania spółki, prowadzenie spraw spółki, reprezentacja. Mogą być ograniczenia, pozbawienie komplementariusza prowadzenia spraw spółki, jest możliwe nawet wbrew jego woli, bo reprezentacja wynika ze statutu spółki. W statucie, poprzez zmianę statutu za zgodą komplementariuszy i na mocy orzeczenia sądu. Odpowiedzialność akcjonariuszy. Nie odpowiada za zobowiązania spółki, nie ma prawa reprezentowania spółki, chyba że jako pełnomocnik, jeżeli dokona czynności przekraczających zwykły zarząd, wtedy jego odpowiedzialność jest nieograniczona a 138§2. Poprzez wpisanie do firmy on stawałby się komplementariuszemi i ponosiłby odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Prowadzenie spraw spółki, uprawnienia akcjonariuszy, nie ma prawa prowadzenia spraw spółki, natomiast komplementariusze są ograniczeni w prowadzeniu spraw spółki, kompetencjami walnego zgromadzenia albo rady nadzorczej a141. Akcjonariusz jest z mocy prawa członkiem walnego zgromadzenia akcjonariuszy, istnieje ono zawsze, akcjonariusze uczestniczą w prowadzeniu spraw spółki tylko jako jego członkowie. a146 daje kompetencje minimum, §2p10 można zwiększyć uprawnienia statutem. Walne zgromadzenie. Zwyczajne i nadzwyczajne. Zwyczajne a146 sprawozdanie komplemenatriuszy, absolutorium komplementaruszom, członkom rady nadzorczej, sprawozdanie finansowe, co roku. Podział zysku za rok obrotowy, zbycie nieruchomości, to może być na zwyczajnym lub nadzwyczajnym. Cechą charakterystyczną jest że są to organy które działają poprzez podjęcie uchwały. Czy komplementariusz może być akcjonariuszem, może, ale wniesienie wkładu nie zwalnia go od odpowiedzialności za zobowiązania. W walnym zgromadzeniu uczestniczą komplementariusze, a147 Komplementariusz nie uczestniczy w podziale zysku, jeżeli z tytułu prowadzenia spraw spółki otrzymuje wynagrodzenie. Jest możliwość powołania rady nadzorczej, chyba że akcjonariuszy jest więcej niż 20 wtedy powołanie rady nadzorczej jest obligatoryjne. Rada nadzorcza sprawuje nadzór w sposób stały. Mamy rozdzielność kompetencji, komplementariusz nie może być członkiem rady nadzorczy, ani pracownik mu bezpośrednio podporządkowany. Rozwiązanie spółki akcjonariusz nie może wypowiedzieć umowy spółki. Do rozwiązania spółki, odpowiednio przepisy o spółce akcyjnej, np. przeprowadzenie likwidacji obowiązkowe. Nie jest zbyt popularna. Geneza, firmy rodzinne, osoba umiera, wtedy spadkobiercy wnoszą przedsiębiorstwo aportem do spółki i w zamiar dostają akcje w takim stosunku np. w jakim uczestniczą w dziedziczeniu, wtedy menager lub spadkobierca znający się na rzeczy prowadzi sprawy w ich imieniu. Ze względów podatkowych jest to spółka bez osobowości prawnej. Spółka może pozyskiwać w późniejszym okresie kapitał a146, poprzez wypuszczanie obligacji.

9 Spółki kapitałowe W tych przepisach ogólnych, spółka w organizacji. a14 przedmiot wkładu do spółki nie może nim być świadczenie usług. Wkład musi mieć wartość majątkową dodatnią, może mieć charakter niematerialny, np. wynalazek, prawo do korzystania z niego może być wkładem do spółki. Sąd zastanawiał się czy wkładem może być know-how, może być, musi mieć wartość dodatnią, ani prawo niezbywalne, dobra osobiste. Można ustanowić prawo użytkowania na rzecz spółki, prawo użytkowania jest niezbywalne, dalsze przeniesienie prawa jest niedopuszczalne, więc spółka nie Utworzony przez Joanna Trawinska

24

mogła z tym nic zrobić. Powoływanie w skład władz spółki. Członkami tych organów mogą być osoby fizyczne. Osoby które zostały pozbawione prawa prowadzenia przedsiębiorstwa, na podstawie prawa upadłościowego jeżeli doprowadziły do upadku spółki. Dużo zamieszania narobił a17 wraz z a 230 ksh w odniesieniu do spółki z o.o. a 17 stanowi że w spółkach kapitałowych proces decyzyjny rozkładać się może na różne organy i jest nim zawsze zarząd i tylko zarząd. W pozostałych przypadkach organem reprezentującym jest zarząd. Do dokonania określonej czynności prawnej np a 230 wymagana jest uchwała wspólników. Zarząd nie może sprzedać nieruchomości bez zgromadzenia wspólników ani dokonać czynności przekraczającej dwukrotnie wartość kapitału początkowego, jeśli jednak tego dokona a ma prawo bo osoba trzecia nie musi znać stosunków wewnętrznym, zgoda może być dokonana przed lub po czynności. Jeżeli obowiązek uzyskania zgody wynika z przepisów prawa do brak tej zgody powoduje nieważność, jeżeli uzyskanie zgody zależy od umowy lub statutu, to czynność jest ważna ale prowadzi do odpowiedzialności wewnętrznej osoby która dokonała takiej czynności. Przyczyny rozwiązania spółki. a 21 tylko te przesłanki rozwiązania spółki, nie zawarto um. spółki, określony przedmiot działalności sprzeczny z prawem, itp... Jeżeli umowa byłaby obarczona innymi wadami prawnymi to nie stanowi to podstawy do rozwiązania przez sąd. Wpis ma charakter sanujący, uzdrawiający w okresie 5 lat.

9.1 SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ Powstanie. Sporządzenie umowy lub aktu założycielskiego. Wniesienie wkładu przez wspólników, powołanie pierwszych organów, rejestracja w krs. Spółka w organizacji. Ma ona zdolność prawną. W momencie powstania spółki kapitałowej wszystkie prawa i obowiązki nabyte przez spółkę w organizacji. Może podjąć działalność gospodarczą jeszcze przed wpisem do rejestru. Od sporządzenia um sp. do rejestracji w krs może upłynąć jakiś czas. Pierwszy zarząd ma 6 mcy o wpisanie do rejestru. Żeby nie blokować działalności spółki. Wcześniej były wątpliwości. Wniesienie wkładu przez wspólników. Wkłady powinny być wniesione przed rozpoczęciem spółki. Problem komu wniesienia wkładów, komu wnieść. Z momentem zarejestrowania wszelkie prawa i obowiązki przechodzą na spółkę. Umowa spółki. Forma aktu notarialnego, elementy przedmiotowo istotne a 157 . Firma i siedziba. Firma przede wszystkim musi zawierać formę organizacyjnoprwną, siedziba jako nazwa miejscowości, adres w rejestrze nazwa w umowie. Kapitał zakładowy, jest i musi być określony. Minimalny wynosi 50 tys zł dzieli się na udziały których warość nie może być większa niż 50 zł, system udziałów, czy wspólnik może posiadać więcej niż jeden udział, czas trwania spółki jeżeli jest oznaczony. Określenie struktury organizacyjnej spółki. Trzeba określić z ilu osób składa się zarząd. Sposób reprezentacji zarządu, lub odpowiednio przepisy ustawowe, powołanie organów w spsób ogólny. Niekoniecznie określenie imienne pierwszych członków, bo powołanie nowych członków wymuszałoby każdorazową zmianę umowy. Szczególne korzyści lub obowiązki wspólnika. Wkłady pieniężne wymienić. Powołanie pierwszych organów, imiennie, Z wnioskiem o zarejestrowanie może wystąpić tylko i wyłącznie zarząd a nie wspólnicy. Kapitał zakładowy i jego funkcja. Funkcja prawna i gospodarczo-ekonomiczna. Kapitał załadowy stanowi sumę udziałów wszystkich wspólników. Żeby być udziałowcem w spółce z o.o. trzeba mieć udział. Kapitał może być wyższy jeśli dojdzie do umorzenia udziałów z czystego zysku. Udział tytułem uczestnictwa tworzy prawa i obowiązki wspólnika. Kapitał zakładowy ma służyć zapobieganiu niewypłacalności spółki. Nie ma i nie będzie gwarancji ekonomicznej że spółka nie stanie się niewypłacalna, konstrukcja ta ma chronić metodami prawnymi aby nie doszło do wyprowadzenia kapitału z majątku spółki. Ta funkcja jest realizowana prze z cechę oznaczoności, cechę całkowitej wpłaty, cechę stałości. Wspólnicy nie ponoszą osobistej odpowiedzialności. Jest to spółka która musi działać w oparciu o kapitał o którym informacje podaje się osobom trzecim jest to ta cecha oznaczoności. Ile i jaki kapitał spółka deklaruje jest ujawnione w krs. Kapitał zakładowy jest to kwota 50 tys określonej w um. spółki. Na początku działalności co najmniej ta kwota zostanie w spółce utrzymaną, za to ponosi zarząd, bo on Utworzony przez Joanna Trawinska

25

składa oświadczenie krs że wkłady zostały wniesione, odpowiedzialność cywilnoprawna lub karna. Zasada stałości, w czasie trwania spółki wspólnikom nie wolno wypłacać tego co wnieśli na pokrycie swoich udziałów. Dokonanie takich wypląt powoduje obowiązek zwrotu jakie spółka ma wobec wspólników. Kapitał zakładowy jest ujmowany w bilansie po stronie biernej jako zobowiązanie, jako dług spółki, a233 (!). Jeżeli bilans wykaże stratę przekraczającą połowę kapitału zakładowego, zwoływany jest zarząd i wtedy dopłaty rozwiązanie lub kredyt. Jest to sygnał dla zarządu że zaczyna ona balansować na granicy upadłości, z wnioskiem o ogłoszenie upadłości może wystąpić zarząd. Jako osoba prawna spółka odpowiada w sposób nieograniczony, nie do wysokości kapitału zakładowego. Podkreśla to że wspólnicy we spółce nie ponoszą odpowiedzialności. Udziały Wyraz praw i obowiązków wspólników, udział w majątku. Równe, niepodzielne, wspólnik może mieć więcej niż jeden udział. Udziały mogą być nierówne, wspólnik może posiadać jeden udział. Wtedy sprzedaje się udziały po kawałku, dzieli się je. Udziały są zbywalne wspólnikowi nie można zakazać żeby on zbył swój udział, ograniczyć można w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Konieczność uzyskania zgody na zbycie, np. rady nadzorczej. Spółki boją się wrogiego przejęcia, można zastrzec prawa pierwokupu, dla pozostałych wspólników, lub umorzenie. Są ograniczenia ustawowe, czasowy zakaz zbywania udziałów, 3 lata akcje nabyte nieodpłatnie przez pracowników nie mogły być zbyte, udziały podlegają prawu zastawu, mogą być dziedziczone, Powinni oni wskazać osobę która w ich imieniu może wykonywać praw. Udział nigdy nie jest papierem wartościowym, prowadzi się księgę udziałowców. Osoby trzecie mogą uzyskać informacje w krs gdy wspólnik jest wspólnikiem jedynym, posiada ponad 10 procent. W aktach rejestrowych powinna być aktualizowana lista wspólników. Objęcie nowych udziałów w przypadku podwyższania kapitału zakładowego i to podwyższenie nie byłoby finansowane przez dotychczasowych wspólników. Oświadczenie o objęciu udziałów w formie aktu notarialnego. Umorzenie udziałów polega na zniweczeniu praw i obowiązków wspólnika w spółce. Gdy któryś ze wspólników chce się udziału pozbyć, pozostali wspólnicy nie chcą nowego wspólnika i nie chcą spłacić jego udziałów, wartość udziałów na ogół to wartość bilansowa, w calym majątku spółki, na ogół to dość duże kwoty. Ta kwota zostanie wspólnikowi wypłacona kosztem majątku spółki albo z tzw. czystego zysku. W przypadku umorzenia znikają prawa i obowiązki wynikające z udziału, wspólnik jest „spłacany” albo kosztem obniżenia kapitału zakładowego albo z czystego zysku. Ponadto wyróżniamy umorzenie dobrowolne albo przymusowe. Um. dobrowolne może być nieodpłatne, umorzenie przymusowe jest zawsze odpłatne. Przymusowe wyłącznie uchwałą wspólników, musi być uzasadniona bo może być zaskarżona do sądu rejonowego przez tego wspólnika. Udziały określa się wg wartości księgowej, bilansowej a nie nominalnej. Jeśli kosztem kapitału zakładowego to wszystko się zgadza 1000 udziałów kapitał zostało 950 kapitał ze 100 tys zmniejsza się odpowiednio. Zasada pozostaje suma udziałów daje wysokość kapitału. Umorzenie z czystego zysku to jedyna sytuacja kiedy suma udziałów będzie niższa niż kapitał zakładowy. 950 udziałów i kapitał nadal 100 tys. Obowiązek wniesienia wkładów na kapitał zakładowy. Obowiązek dokonania dopłat gdy spółka przynosi straty. Wtedy nie trzeba uchwały wspólników. Niektórym wspólnikom pewne prawa i obowiązki mogą być przyznane osobiście. Obowiązek periodycznych świadczeń niepieniężnych. Producent przetworów owocowych, dżemów, można go zobowiązać do tego aby swoje owoce dostarczał tylko i wyłącznie tej spółce, on je sprzedaje tej spółce. Te obowiązki podlegają wynagrodzeniu, nawet gdyby spółka ponosiła stratę. Obowiązek przyznany osobiście po zbyciu udziałów ani po śmierci nie przechodzi. Prawo do dywidendy. Prawa korporacyjne, prawo do uczestniczenia w zgromadzeniu wspólników, wspólnicy mają prawo do wypłaty odpowiedniej kwoty w przypadku postępowania likwidacyjnego, jej zobowiązania zostaną spłacone ta nadwyżka podział między wspólników w takim stosunku w jakim uczestniczyli w zysku. Organy spółki. W spółce z o.o. obligatoryjnie muszą wystąpić dwa organy, zgromadzenie wspólników i zarząd, powołanie organów kontrolnych, zarząd lub rada rewizyjna, chyba że kapitał zakładowy przekracza 500 tys i wspólników jest ponad 25 to muszą powołać organ nadzoru. Utworzony przez Joanna Trawinska

26

Zarząd organ wykonawczy w spółce. Prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę na zewnątrz. W skład zarządu a 201 mogą być powoływani wspólnicy lub osoby 3 może być jedno lub wieloosobowy. Jeżeli um. nie stanowi inaczej to zarząd jest powoływany przez zgromadzenie wspólników, np. rada nadzorcza, lub konkretni wspólnicy. Stosunek organizacyjny, między nim a spółką w sytuacji gdy członek zarządu jest w jakimś stosunku ze spółką, umowa o pracę lub kontrakt managerski, może być w każdej chwili odwołany, odwołuje go ten organ który ma prawo go powoływać, rada nadzorcza ma też takie prawo. Rada nadzorcza może zawieszać tymczasowo członka zarządu w jego prawach. a204 Prawo członka zarządu do prowadzenia spraw spółki i reprezentowania dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych, ze skutkiem wobec osób trzecich. Nie ma przeszkód aby w umowie spółki określić reprezentację, 3 członków zarządu i um. nie stanowi inaczej to reprezentacja łączna, żeby spółkę skutecznie reprezentować to 2 członków zarządu lub 1 członek plus prokurent. Może być reprezentacja rozdzielna, inf. o sposobie reprezentacji w krs. Prowadzenie spraw spółki. A 207 zakres prowadzenia spraw spółki. Wobec spółki członkowie zarządu podlegają ograniczeniom. Rozdzielność władz w spółkach. Zarząd włada wykonawcza, rada nadz. władza kontrolna, zgrom wspólników uchwałodawcza. Nie wolno w spółkach tak kształtować praw i obowiązków przez inny organ. a208 każdy członek ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki, zwykły zakres, każdy może się sprzeciwić, prokurę powołują wszyscy ale odwołać może każdy. a 210 wyjątek od zasady reprezentacji zarządu, w sporach z zarządem rada nadzorcza. Różnica między mandatem a kadencją. Kadencja to okres na jaki członek zarządu jest powoływany. Mandat to uprawnienie do działania jako członek organu spółki. W momencie odwołania wygasa mandat to mimo trwania kadencji nie ma on prawa pełnienia funkcji członku zarządu. KSH jeden z członków zarządu może zostać prezesem, można mu nadać specjalne uprawnienia, np. 2 głosy, gdy zarząd podejmuje uchwały, nie jest przełożonym pozostałych członków zarządu, każdy ma identyczne prawa i obowiązki, które mogą być podzielone na konkretne branży. przejawy nadzoru w spółce z oo Spółka z o.o. jest spółką kapitałową. Mamy jednak kilka elementów które jeszcze wskazują na pewne podobieństwa w strukturach pomiędzy spółkami osobowymi a prawdziwą spółką kapitałową jaką jest spółka SA. Jednym z przejawów jest indywidualna kontrola wspólników. Powołanie organów jest fakultatywne, ale zawsze jest zgromadzenie wspólników i zarząd. Rada Nadzorcza i Komisja Rewizyjnej jest obligatoryjne jeżeli wys kap zakł jest wyższa niż 500 tys i jednocześnie wspólników jest więcej niż 25. W spółce z o.o. to zaangażowanie wspólników jest dopuszczalne. W prowadzeniu spraw zarząd jest ograniczony uchwałami wspólników. Przy spółkach jednoosobowych, jedyny udziałowiec i jedyny członek zarządu i powołanie rady nadzorczej która musi się składać co najmniej z 3 osób nie byłoby zbyt sensowne. Jednak w większości spółek istnieją te organy. Indywidualne prawo kontroli. Wspólnik może w każdej chwili żądać od zarządu dokumentów jak rownież sprawozdań i bilansu przy czym dokumenty te może przeglądać z osobą trzecią. Zarząd może odmówić uzasadniając, że mogłoby to przynieść spółce szkodę lub utrudnić działanie. wspólnik może się odwołać do zgromadzenia wspólników które podejmuje uchwałę dopuszczającą lub odmawiający prawa kontroli bo wspólnik może prowadzić działalność konkurencyjną więc dopuszczenie kontroli byłoby dla spółki szkodą,, potem wspólnik może odwołać się do sądu rejestrowego i domagać się indywid. prawa do kontroli. jeżeli powołuje się organy kontrolne można to ind. pr. do kontroli znieść. Jednocześnie może być że każdy z tych przejawów wystąpi. organy tj. rada nadzorcza lub komisja rewizyjna Oba te organy są kolegialne, co najmniej 3 osoby, członkami mogą być sami wspólnicy lub osoby trzecie. Istnieje zakaz łączenia stanowisk, który dotyczy organów kontrolnych i organów zarządczych. Może się zdarzyć w spółce europejskiej że ta zasada będzie złamana gdzie przyjęto możliwość monistycznego systemu zarządzania. Jest jeden organ rada administrująca i składa się z dyrektorów zarządzających, jest to spółka akcyjna, ale europejska. Dualistyczny system Utworzony przez Joanna Trawinska

27

zarządzania gdzie jest organ zarządzający i organ kontrolny. Zakaz łączenia stanowisk obejmuje członków zarządu (a214) dotyczy prokurenta likwidatora, głównego księgowego, radcę prawnego, inne osoby które podlegają bezpośrednio członkowi zarządu lub likwidatorowi. Chodzi zwłaszcza o pracowników. Członkami generalnie mogą być pracownicy. Spółki które powstały w wyniku komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych do zarządu obligatoryjnie powołuje się pracownika. Kiedy Rada nadz kiedy kom. rewizyjna, mogą oba istnieć łącznie. Zasada z ksh, ale są to przepisy względnie obowiązujące. Rada Nadzorcza pełni stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Stały nadzór oznacza że w zależności od regulaminu rady nadzorczej nie może w spółce zebrać się raz do roku lub 2 razy do roku. Mogą się zbierać codziennie, co tydzień co miesiąc. Kontrolują zarząd we wszystkich dziedzinach, nie tylko rachunkowość, celowość działań spółki, zgodność z prawem. Komisja Rewizyjna ma jeden cel, sprawdzenie sprawozdań finansowych i sprawozdań z działalności zarządu. Wspólnicy mogą chcieć kontroli ale tyko pod względem finansowym. Przyjmuje się że Rada Nadzorcza działająca w sposób stały może mieć pewien wpływ na zarząd a219§2 Rada Nadz. nie ma prawa wydawania zarządowi wiążących poleceń co do prowadzenia spraw spółki. W spółkach często się zdarza że wspólnicy starają się ograniczyć zarząd i jest to możliwe jedynie uchwałami wspólników, ale nie uchwałami rady nadzorczej. Kilku wspólników działających w ramach rady nadzorczej nie może wpływać na zarząd. Istnieje możliwość rozszerzenia kompetencji Rady Nadzorczej, że będzie ona wydawała zgodę na dokonanie pewnych czynności prawnych przez Zarząd. Np. Na zatrudnienie zarząd ma obowiązek uzyskać zgody Rady Nadzorczej. Zasady Ładu korporacyjnego, Corporate Gorernance aby nie dochodziło do przejmowania kompetencji zarządu przez Radę Nadzorczą. Może być tak że Rada Nadzorcza oddeleguje jednego ze zwoich członków do dokonywania czynności zarządu? W stosunkach prawnych pomiędzy spółką a zarządem spółka jest reprezentowana przez Radę Nadzorczą lub przez wybrany przedstawiciel wspólników. Jeżeli rady nadz nie ma to specjalny przedstawiciel. Jedyny wspólnik w spółc jako też jedydy członek zarządu nie może być zatrudniony przez spółkę. Bo pracownik powinien być pod nadzorem pracodawcy. Można zawierać inne umowy, wspólnik od spółki może coś kupować. Działają kolegialnie, ale każdy członek rady nadzorczej ma prawo kontroli niezależnie od pozostałych prawo żądania powołania biegłego rewidenta przez sąd rejestrowy na żądanie wspólników reprezentujących co najmniej 1/10 kapitału zakładowego. Powołanie biegłego rewidenta. Może to być przez sąd rejestrowy na wniosek wspólnika lub wspólników posiadających co najmniej 1/10 kapitału zakładowego. Dotyczyć to może wspólnika pozbawionego prawa kontroli. Jeżeli takie sprawozdanie finansowe wykaże jakieś nieprawidłowości wtedy koszty takiego badania ponosi sama spółka, jeśli nie to koszty ponosi ten wspólnik który żądał powołania biegłego rewidenta. Komisja rewizyjna tylko występuje w sp. z o.o. Zgromadzenie wspólników Uchwały wspólników mogą zapadać na zgromadzeniu wspólników lub bez odbycia zgromadzenia wspólników. Istnieje możliwość aby wspólnicy w spółce podnosili uchwały w sposób mniej sformalizowany. Jeżeli wszyscy wspólnicy jednogłośnie wyrażą zgodę na uchwałę na piśmie. Albo jeżeli wszyscy wspólnicy wcześniej wyrazili zgodę na podnoszenie uchwał w formie pisemnej to wystarczy większość aby podjąć zgodną uchwałę. Wyróżniamy dwa rodzaje zgromadzeń wspólników zwyczajne zgromadzenie i nadzwyczajne zgromadzenie. Zwyczajne a 231 termin, 6 mcy po upływie każdego roku obrotowego. Przedmiot zgrom. zwyczajnego rozpatrzenie sprawozdań fin., sprawozdań oceniających działania rady nadz i kom. rew. oraz udzielenie absolutorium członkom organów zarządczych i kontrolnych. Podjęcie uchwały o podziale zysku lub pokryciu straty jeśli umowa spółki tak stanowi. Zgromadzenie nadzwyczajne może się odbyć w każdym czasie i w każdej sprawie spółki. są przypadki kiedy ustawa przewiduje, Utworzony przez Joanna Trawinska

28

wymaga zgrom. Wspólników, na wniosek mniejszości reprezentującej 1/10 kapitału, na wniosek organów. Inne kompetencje a228-230 np. zwrot dopłat, zawarcie umowy koncernowej, zbycie wydzierżawienie części przedsiębiorstwa, nabycie nieruchomości za cenę przewyższającą 1/4 kapitału zakładowego, nie niższą niż 50 tys. W zależności gdzie zawarty jest obowiązek podjęcia uchwały to skutki nieuprawnionego działania zarządu będą odpowiednio inne. Skuteczność umowy bez podjęcia wcześniejszej uchwały wspólników a17. Sytuacja braku bezpieczeństwa prawnego. §2 uchwała może być podjęta po dokonaniu czynności. Zarząd może wydzierżawić przedsiębiorstwo bez uchwały wspólników bo zgoda może być dokonana później. Przy sprzedaży nieruchomości jest wymóg aktu notarialnego, więc notariusz powinien dopilnować istnienia zgody, ale zarząd może się tłumaczyć że nie musi, że ma 2 mce na uzyskanie uchwały. Jeżeli konieczność uzyskania zgody wynika z przepisów prawa to czynność jest nieważna, ale jeżeli jakaś czynność wymaga uchwały, ale ten wymóg wynika z umowy spółki to czynność prawna jest ważna ale §3 można domagać się od członka zarządu odszkodowania lub odwołać go. Zgromadzenie na terytorium polski, w siedzibie spółki i musi być zwołane w sposób formalny. Sposób zwołania reguluje a235-238. Zasadniczo zgromadzenie zwoływane przez zarząd. Jeżeli zarząd jest opieszały, to takie zgromadzenie może być zwołane przez zarząd lub komisję rewizyjną. Umowa może przyznać uprawnienie zwołania zgromadzenia wspólników może przyznawać mniejszej niż 1/10 reprezentacji kapitału, może też przysługiwać osobiście jakiemuś wspólnikowi, Listem poleconym informacja o zgromadzeniu, jeśli wspólnik wyraził zgodę to pocztą elektroniczną. W zawiadomieniu umieszcza się porządek obrad. Nie można podjąć uchwały wykraczającej poza porządek obrad, chyba że jest reprezentowany cały kapitał wtedy wszyscy się mogą na to zgodzić. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów, a4 więcej niż połowa głosów oddanych, głosy wstrzymujące się nie liczą. Zasadniczo na jeden udział przypada jeden głos, mogą być udziały uprzywilejowane, max 3 głosy, jeśli udziały są nierówne, na 10 zł jeden głos. Nierówne udziały rzadko się zdarzają. Uchwały podejmowane są w sposób jawny, jeżeli głosowanie dotyczy spraw personalnych, wybory, odwołanie powołanie członków zarządu, jest to głosowanie tajne, tajne tez jeśli jeden z wspólników zarządał. Ze zgromadzenia prowadzone są protokoły, nie ma wymogu zaświadczenia notarialnego protokołów, tylko jeśli uchwała dotycząca zmiany statutu spółki. Są uchwały które wymagają kwalifikowanej większości głosów a246. Nie ma określonego kworum w ksh, taki zapis można wprowadzić do umowy spółki. Jest to korzystne dla wspólników bo blokują możliwość zgromadzenia bez swojej obecności, ale jeśli takiemu wspólnikowi coś się stało, lub są niesolidni i specjalnie nie przychodzą aby uniemożliwić podjęcie uchwały, wspólników takich można wyłączyć. Zaskarżenie uchwały a249. Podjęte w sposób sprzeczny z um. spółki i dobrymi obyczajami i godzą w interesy spółki, jest możliwość stwierdzenia nieważności uchwały, zwłaszcza gdy uchwała została podjęta w sposób sprzeczny z prawem, lub z innych powodów jest nieważna. Podwyższenie i obniżenie kapitału zakładowego, dwie szczególne zmiany umowy spółki. Zmiana um. sp. w drodze uchwały zgromadzenia wspólników, zaprotokołowała przez notariusza i jest skuteczna dopiero z momentem wpisu do rejestru. Podwyższenie kapitału zakładowego może się odbyć poprzez wydanie nowych udziałów. Udziały mogą być objęte przez osoby trzecie. Składają one wtedy oświadczenie o przystąpieniu do umowy spółki a 259. Nowe udziały mogą być objęte przez dotychczasowych wspólników którzy mają prawo pierwszeństwa. Istnieje możliwość podwyższenia kapitału zakładowego kosztem kapitału zapasowego, w takie sytuacji nowe udziały obejmują wyłącznie wspólnicy lub też podwyższenie to może się dokonać poprzez podwyższenie wartości nominalnej udziału. Obniżenie kapitału zakładowego wymaga przeprowadzenia tzw. postępowania konwokacyjnego a 264 czyli powiadomienia wierzycieli spółki o obniżeniu i wierzyciele mogą zgłosić swój sprzeciw, mogą być oni wtedy zaspokojeni lub zabezpieczeni i wtedy uchwała może być podjęta. Wyłączenie wspólnika. Przesłanki: tylko ważne powody, w drodze orzeczenia sądowego, jeżeli z powództwem występują pozostali wspólnicy mający ponad połowę kapitału zakładowego a266269. Ważny powód, może być zawiniony lub niezawiniony. Np. potrzebne kworum i brak wspólnika uniemożliwiał podejmowanie uchwał. Ta instytucja nie często wykorzystywana. Utworzony przez Joanna Trawinska

29

Podobna funkcja tzw. umorzenia udziałów dla pozbycia się niewygodnych wspólników. Obecnie tez jest umorzenie przymusowe. Może dojść do wyeliminowania wspólnika ze spółki. w wyniku umorzenia dojść do przejęcia udziałów przez innych wspólników lub osoby trzecie. Jeśli przymusowe to wykupienie po wartości udziałów. Konieczne jest wykupienie udziałów. Gdyby nie doszło do zapłacenia kwoty. Zakończenie spółki. Rozwiązanie i likwidacja. Przyczyny rozwiązania a 270 ogłoszenie upadłości spółki, jeżeli zawarto układ lub zakończono postępowanie przez umorzenie to spółka trwa dalej, tylko kiedy kończy się postępowanie likwidacyjne z wnioskiem o wykreślenie spółki z rejestru występuje syndyk. Przeniesienie siedziby spółki za granicę sporządzone przez Notariusza. Spółki w obrębie UE nie mogą się poruszać bez ograniczeń, nie mogą zmieniać swojej siedziby statutowej. Wypisać się z rejestru polskiego i przenieść się do rejestru niemieckiego, Można przenieść działalność, jeśli przenieść organy, to likwidacja tutaj i utworzenie tam. Zakończenie działalności spółki wymaga postępowania likwidacyjnego. Przeprowadzana przez likwidatorów którymi z mocy prawa są członkowie zarządu ale uchwałą wspólników mogą powołać innych wspólników, lub inni powołani przez sąd. Sąd może zdecydować o rozwiązaniu spółki. Jeżeli spółka nie wykonuje swoich obowiązków rejestrowych to sąd rejestrowy też może powołać likwidatora i dokonać likwidacji spółki. Do końca tego roku upływa obowiązek dostosowania wysokości kapitału zakładowego do przepisów ksh. Jeżeli będą funkcjonować spółki które tego nie dokonały jest możliwość aby o rozwiązaniu spółki orzekł sąd rejestrowy. W czasie likwidacji spółka istnieje, ńosi nazwę „spółka... w likwidacji”. Spółka przestaje istnieć z chwilą wykreślenia z rejestru. Czynności likwidacyjne a282. Wpis w rejestrze przedsiębiorców o rozpoczęciu likwidacji spółki. Zakończenie bieżących interesów spółki upłynnienie majątku spółki, wypełnienie zobowiązań. (Przy spółkach kapitałowych postępowanie likwidacyjne jest fakultatywne). Wierzycieli się spłaca, jeśli spółka, likwidatorzy są w stanie ustalić wierzycieli, także obowiązek upublicznienia likwidacji, aby mogli się oni zgłosić, mają na to 6 mcy. Po tym okresie nadwyżka majątku może być podzielona pomiędzy wspólników, w stosunku do posiadanych udziałów, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Jeśli po tym okresie zgłoszą się wierzyciele to uczestniczą oni w takim procencie w jakim jeszcze ta nadwyżka nie została rozdysponowana. Likwidatorzy potem sporządzają sprawozdanie i występują o wykreślenie spółki z rejestru. W chwili obecnej odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną spółce ponoszą członkowie Zarządu a także członkowie Rady Nadzorczej bądź członkowie Komisji Rewizyjnej lub Likwidatorzy. Do 2001 r. bywało tak, że Rada Nadzorcza która miała pełnić funkcję kontrolną nie pełniła dość dobrze swojej funkcji, obecnie jeśli członkowie mają wątpliwości co do działalności, muszą działać aby nie narazić spółki na szkodę. Likwidator powinien do swojej działalności dołożyć staranność jaka jest wymagana ze względu na zawodowy charakter jego działalności (a293§2). Odpowiedzialność osobista Członków Zarządu wobec osób trzecich. Nastąpi to wtedy, gdy: Egzekucja przeciwko spółce bezskuteczna np. SN stwierdził, że bezskuteczna egzekucja jest gdy majątek spółki nie wystarczy na przeprowadzenie postępowania. Członek Zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności, jeśli udowodni a299§2, np. niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy.

9.2 SPÓŁKA AKCYJNA Bibliografia, „prawo handlowe”, „spółki handlowe” A. Koch, J. Napierała Powstanie SA wymaga, zawiązanie spółki, wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie kapitału zakładowego, ustanowienie zarządu i rady nadzorczej, wpis do rejestru, czynności dodatkowe, jeżeli wnoszone są aporty, a także jeżeli sp. nabywa odpłatnie mienie przed zarejestrowaniem lub wypłaca wynagrodzenie za usługi świadczone przy powstawaniu spółki, sprawozdanie to poddaje się badaniu biegłych rewidentów. Zawiązanie spółki, akt założycielski czyli statut sporządzony przez założycieli oraz objęcie wszystkich akcji. Utworzony przez Joanna Trawinska

30

Objęcie polega na złożeniu oświadczeń Uwaga !!! Przed zarejestrowaniem spółki kapitał zakładowy musi być pokryty co najmniej w 1/4 oznacza to że akcje pokrywane pieniężnie mogą przed zarejestrowaniem spółki pokryte w wartości 1/4. W takiej sytuacji statut spółki musi określić w jakim terminie pozostała część kapitału zostanie pokryta, spółka ma roszczenie do akcjonariuszy a 332,331. Jeżeli chodzi o aporty to muszą one być zadeklarowane przed zarejestrowaniu spółki. Ocena wartości aportu oceniana przez biegłych 309§3 akcje obejmowane przez wkłady niepieniężne powinny być pokryte w całości nie później niż przed upływem roku po zarejestrowaniu spółki. Od momentu zawarcia umowy spółki do momentu wpisu istnieje spółka w organizacji, jest ułomną osobą prawną. Po zarejestrowaniu wszelkie prawa spółki w organizacji przechodzą na spółkę akcyjną. Odpowiedzialność osób działających w imieniu spółki w organizacji a323. Zarząd ma 6 mcy od momentu sporządzenia statutu na zgłoszenie spółki do rejestru, jeśli nie zdąży to spółka nie może być zarejestrowana, wtedy przeprowadza się likwidację spółki w organizacji. Akcje. Ułamek kapitału zakładowego. Wyraz praw i obowiązków wspólników, akcja jako prawo podmiotowe. Akcja jako papier wartościowy. Suma akacji daje kapitał zakładowy, wyjątek umorzenie przez zaspokojenie z czystego zysku. Prawo podmiotowe, wyraz praw i obowiązków akcjonariuszy. Akcja jako papier wartościowy. Jest to dokument w przeciwieństwie do udziału, na udział zarząd nie może wystawiać żadnych dokumentów. Może mieć postać zdematerializowaną, np. w publicznym obrocie papierami wartościowymi, istnieje jako zapis w krajowym depozycie papierów wartościowych. Elementy papieru wartościowego. Rodzaje akcji, imienna i na okaziciela. Akcja ma wartość nominalną, jest ona na dokumencie, określona w statucie, ujawniona w rejestrze przedsiębiorców, może mieć wartość emisyjną w momencie zakładania spółki i w przypadku podwyższania kapitału zakładowego, wartość emisyjna nie może być niższa niż wartość nominalna. Nadwyżka uzyskana z emisji akcji po cenie wyższej niż cena nominalna wchodzi do kapitału zapasowego. Wymóg tworzenia kapitału zapasowego. Musi wynosić co najmniej 1/3 kapitału zakładowego, środki na niego można uzyskać już przy emisji akcji. Często wykorzystuje się przy emisji nowych akcji przy podwyższaniu kapitału zakładowego. Akcja może mieć wartość rynkową, giełdową kiedy jest przedmiotem obrotu giełdowego. Akcja imienna w swojej treści zawiera imie i nazwisko właściciela lub jego firmę, a na okaziciela nie. W zależności od rodzaju akcji, inny sposób zbycia. Imienne przez cesję wierzytelności, oświadczenie pisemne złożone na samej akcji lub na innym dokumencie skuteczność zbycia wobec spółki zależy od wpisu do księgi akcyjnej. Akcje na okaziciela przenosi się przez przeniesienie posiadania. Akcjami na okaziciela są akcje będące przedmiotem obrotu giełdowego. Przeniesienie następuje poprzez dokonanie zapisu na koncie maklerskim. Akcje imienne mogą być w każdej chwili zamienione na okaziciela i odwrotnie. Część może być imienna i część na okaziciela, wtedy na żądanie akcjonariusza można zamienić. Imienne są zawsze uprzywilejowane z wyjątkiem akcji niemych (pozbawione prawa głosu ale uprzywilejowane co do dywidendy). Imienne są akcje z którymi związane są uprawnienia przyznane osobiście akcjonariuszom, lub też obowiązki. Imienne i niezbywalne są akcje obejmowane w zamian za wkłady niepieniężne a 336 i muszą pozostać imienne przez 1 rok do czasu zaspokojenia i zatwierdzenia sprawozdania finansowego. Akcje są niepodzielne, mogą być przedmiotem współwłasności a333. Nie można wyłączyć prawa do zbycia akcji ale można je ograniczyć ksh np. objęte przez pracowników przedsiębiorstwa państwowego które zostało poddane procedurze komercjalizacji i prywatyzacji. Może wynikać też ze statut, np. uzależnienie zbycia akcji od zgody zarządu. Umowne ograniczenie nie dłużej niż 5 lat, prawo pierwokupu nie dłużej niz 10 lat. Spółka nie może nabywać akcji własnych a362 i 363. Wydawanie akcji. Akcje imienne mogą być wydane po zarejestrowaniu spółki ale przed całkowitym opłaceniem, w przypadku nie pełnego opłacenia akcji na okaziciela wydaje się imienne świadectwa tymczasowe. Tymi imiennymi akcjami można obracać, ale mogą być one zamienione na okaziciela dopiero po pełnym opłaceniu acji. Utworzony przez Joanna Trawinska

31

Inne rodzaje akcji, akcje zwykłe i uprzywilejowane. Akcji zwykłej przysługują typowe uprawnienia. Uprzywilejowanie akcji musi wynikać ze statutu. Prawa które przysługujące akcji zwykłej: prawo do dywidendy, udział w zysku, prawo głosu, prawo do udziału w kwocie likwidacyjnej. Prawa mniejszości związane np. z prawem zwołania walnego zgromadzenia. Uprzywilejowanie polega na ogół na zwiększeniu uprawnień. Prawo do głosu to jedna akcja do jednego głosu, prawo do zysku to uprzywilejowanie do większego zysku. Maksymalnie 2 głosy na jedną akcję. Uprzywilejowanie co do dywidendy, górna granica 353, akcje mogą przyznać uprawnionemu dywidendę nie większą niż o połowę, 150% tego co na akcję zwykłą. Wyjątek: ograniczenie powyższe nie obowiązuje w przypadku akcji niemych, pozbawionych prawa głosu. Uprzywilejowanie co do kwoty likwidacyjnej oznacza pierwszeństwo w podziale tej kwoty, uprawnienie akcji imiennej wygasa wraz ze zbyciem akcji. Inne papiery wartościowe w SA. Imienne świadectwo założycielskie, imienne świadectwo użytkowe, im. świadectwo tymczasowe (do akcji na okaziciela nie do końca spłaconych), warranty subskrypcyjne. Istnieje też możliwość aby spółka akcyjna emitowała obligacje zamienne lub obligacje z prawem pierwszeństwa. Świadectwa założycielskie, nie rodzą praw o charakterze korporacyjnym, mają charakter obligacyjny rodzą prawo do udziału w zysku po odliczeniu minimalnej dywidendy, przyznaje się je założycielom w celu wynagrodzenia usług świadczonych przy zakładaniu spółki maksymalnie na 10 lat. Świadectwa użytkowe a351, też prawo do udziału w zysku i w nadwyżce majątku po likwidacji, i nie rodzą praw korporacyjnych, mogą być wydawane w zamian za akcje umorzone. KH nazywał je akcjami i dawały prawo głosu i mogły być wydawane jeżeli akcje umarzano przez losowanie. Imienne świadectwo tymczasowe jest to papier wartościowy wydawany akcjonariuszom którzy dokonali częściowej wpłaty na akcje na okaziciela. Warranty suskrypcyjne są papierami wartościowymi z którego wynika zobowiązanie emitenta do sprzedaży posiadaczowi warrantu określonej ilości akcji przyszłej emisji po z góry ustalonej cenie. Warranty mogą także ucieleśniać prawo do żądania kupna (warrant typu call) lub do sprzedaży (put) pakietu akcji innych spółek, tzw. warranty opcyjne. Obligacje są to papiery wartościowe które są emitowane na podstawie ustawy o obligacjach. Emitować je może Skarb Państwa, Jednostka Samorządu Terytorialnego (na post. ust. o obligacjach) oraz NBP (na postawie ust. o NBP), sp. kom. akc. i osoby prawne (na post. ust. o obligacjach). SA i z o.o. mogą emitować obligacje tym świadczeniem związanym z wymianą obligacji nie jest wykup ale roszczenie o wydanie akcji. Na postawie takiej obligacji uprawniony będzie miał prawo do objęcia akcji w podwyższonym kapitale zakładowym. Są one wykorzystywane przy warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego. Umorzenie akcji. Może mieć charakter dobrowolny lub przymusowy. Szczególnym przypadkiem umorzenia przymusowego jest umorzenie automatyczne. Zawsze skutkuje obniżeniem kapitału zakładowego, chociaż środki na pokrycie wartości akcji umorzonych mogą pochodzić z czystego zysku. Obniżenie kapitału – post. konwokacyjne. Aby tego uniknąć wypłata z czystego zysku. Nie podwyższa to kapitału zakładowego. Wtedy interesy wierzycieli nie są zagrożone, więc umorzenie z czystego zysku nie wymaga ich powiadomienia. Motywy umorzenia: umożliwia kształtowanie korzystnego stosunku między kapitałem własnym a kapitałem obcym np. zwiększenie kapitału obcego. Dowartościowanie akcji. Funkcja informacyjna dla drobnych akcjonariuszy. Sanacja sytuacji spółki (uzdrowienie). Stabilizacja polityki dywidendowej, równomierne dywidendy. Umorzenie przymusowe. Jak i umorzenie nabytych akcji własnych następuje na mocy uchwały walnego zgromadzenia. Realizuje przesłanki określone w statucie. Umorzenie automatyczne następuje w razie ziszczenia się określonego zdarzenia przewidzianego w statucie. Następuje ono bez uchwały walnego zgromadzenia. Umorzenie w drodze losowej, nr akcji które ulega umorzeniu. Umorzenie przymusowe zawsze za wynagrodzeniem, prowadzi do wyłączenia akcjonariusza. Begg komentarz Sołtysiński. Squiss out. Wyciśnięcie akcjonariuszy, a418. Przymusowy wykup akcji. Może wyrzucić ze spółki akcjonariuszy mniejszościowych. Wprowadzenie możliwości przymusowego wykupu akcji a418(1) akcjonariusz poniżej 5% akcji może żądać uchwały w sprawie wykupu jego akcji. Utworzony przez Joanna Trawinska

32

Akcjonariusze posiadający 95% mogą wykupić 5% jeśli 95% jest mało rozdrobnione a te 5% bardzo. Złota akcja. Skarbu Państwa. Daje prawo veta wobec określonych czynności parawnych. SN zabronił wydawania złotych akcji a20ksh zasada równości wspólników i akcjonariuszy. W spółkach prywatnych nie można. Ale do spółek gdzie udziałowcem jest Skarb Państwa minister może wyrazić sprzeciw co do uchwaly zarządu obejmuje również uchwały zgromadzenia. Dotyczy czynności prawnych: przeniesienie siedziby, zbycie przedsiębiorstwa, jeżeli istnieje podejrzenie że uchwała narusza porządek prawny. Dotyczy to a8 spółki z siedzibą w RP, wytwarzanie energii energetycznej (co najmniej 15%), operator przesył gazowy (50% sieci gazowej lub elektroenergetycznej), produkcja benzyn (20%), transport rurociągowy (50%), magazynowanie benzyny, przeładunek (50%), węgiel kamienny, gaz ziemny (50%), rudy miedzi (70%), telekomunikacja, radiofonia i telewizja, infrastruktura kolejowa (50%). Organy spółki. Obligatoryjnie Zarząd, Rada Nadzorcza (RN), Walne Zgromadzenie (WZ). Brak komisji rewizyjnej. Kompetencje zbliżone do organów w sp. z o.o., tylko różnice. Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę na zewnątrz, a375 i 375(1). Przepisy te wskazują na ograniczenia uprawnień zarządu w zakresie prowadzenia spraw. Zakres reprezentacji nie może być ograniczony wobec osób trzecich. Sp. z o.o. jak a 375 – ograniczenia a 375(1) dodany w 2003 roku zmienia pozycję zarządu. Rada Nadzorcza sprawuje nadzór. Nie można przyznać akcjonariuszom indywidualnego prawa do kontroli spółki w przeciwieństwie do z o.o. istnieje możliwość wyboru RN grupami. Jest to wyraz prawa mniejszości akcjonariuszy. Kwestie te reguluje a 385§3. Akcjonariusze mniejszościowi mają prawo wyboru swojego członka RN. Walne Zgromadzenie, zakaz łączenia stanowisk. Prawo do uczestnictwa mają akcjonariusze wpisani do księgi akcyjnej. Dotyczy to akcji imiennych lub świadectw tymczasowych. Zastawnikom i użytkownikom wpisanym do księgi akcyjnej, akcjonariuszom akcji na okaziciela jeżeli złożyli swoje akcje w spółce. To samo dotyczy właścicieli akcji na okaziciela w publicznym obrocie papierami wartościowymi. Także członkowie zarządu RN. W przeciwieństwie do z o.o. uchwały zapadają zawsze na zgromadzeniu wspólników. Jest ono protokołowane przez notariusza. Zmiana statutu. Zmiana statutu wymaga uchwały Walnego Zgromadzenia i wpisu do rejestru. Podobnie podwyższenie kapitału zakładowego jest skuteczne z momentem wpisu do rejestru. Tryb podwyższenia: podwyższenie w drodze subskrypcji akcji w zamian za wkłady; podwyższenie ze środków własnych spółki; podwyższenie w granicach kapitału docelowego i warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego. Subskrypcja – prywatna, subskrypcja zamknięta (a431§2) i otwarta. Otwarta może mieć także charakter subskrypcji publicznej, konkretna osoba lub grupa, jest możliwa jeżeli nastąpiło w statucie lub w drodze uchwały wyłączenie prawa pierwszeństwa akcjonariuszy przy poborze nowych akcji. Subskrypcja zamknięta do dotychczasowych akcjonariuszy którzy realizują prawo poboru akcji. Subskrypcja otwarta w tym publiczna, skierowana do nieokreślonej liczby adresatów, przybiera charakter publicznej. Musi się odbyć zgodnie z przepisami regulującymi publiczny obrót papierami wartościowymi. Subskrypcja akcjo z wyjątkiem prywatnej wymaga ogłoszenia wzywającego do zapisywania się na akcje. Zapis na akcje przydział akcji. Podwyższenie kapitału ze środków spółki następuje poprzez zwiększenie wartości nominalnych akcji dotychczasowych albo przez wydanie akcjonariuszom tzw. akcji gratisowych. Przesunięcie z kapitału zapasowego do kapitału zakładowego. Ze środków własnych może nastąpić tylko na rzecz dotychczasowych akcjonariuszy. Może dojść do wątpliwości przy podziale nowych akcji. a443 obowiązek dopłaty. Akcje przydzielone przysługują w stosunku do udziałów. Nie można wydać części akcji, nawet jeżeli procentowo udział by wskazywał na ułamek. Można wydać więcej akcji niż powinno przysługiwać ale za nadwyżkę należy dopłacić (3 ½ -> 4 i dopłata), można wydać mniej i wypłacić akcjonariuszom kwoty (3 ½ -> 3 i kwota). Kapitał docelowy wynika ze statusowego upoważnienia zarządu a444. Podwyższenie może być jedno lub kilka z góry określa się termin i wysokość podwyższenia, nie mogą być przeznaczone środki własne spółki, max okres 3 lata. Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego, instytucja stworzona dla osób uprawnionych wymienionych w a 448 §2. Utworzony przez Joanna Trawinska

33

9.3 Spółka Europejska i Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych. SE ma charakter spółki akcyjnej. Zgrupowanie – odpowiednio przepisy o spółce jawnej. SE – rozporządzenie Rady 2157/2001 i ustawa z dnia 4 marca 2005 o Europejskim Zgrupowaniu Interesów Gospodarczych i Spółce Europejskiej (Dz.U.05.62.551), Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych, rozporządzenie Rady 2137/85. W UE niektóre akty pr. unii wymagają implementacji do prawa wewnętrznego i harmonizacji prawa. Swoboda przedsiębiorczości i świadczenia usług uwzględniona w TWE. Rada WE wydaje rozporządzenia, to oznacza że te rozporządzenia są w Polsce bezpośrednio stosowane. Dyrektywy nie stosuje się wprost, są adresowane do państw, które mają dostosować przepisy do nich. Spółka Europejska. Może powstać jako spółka akcyjna zarejestrowana w jednym państwie członkowskim, gdzie ma siedzibę główny zarząd. Kapitał Zakładowy 120 tys. €. Dzieli się na akcje. SE powstaje: Przez połączenie (przejęcie lub zawiązanie nowej spółki) spółek akcyjnych mających siedzibę w co najmniej jednym z różnych państwach członkowskich UE. Poprzez utworzenie Holdingu, holding spółki europejskiej przez spółki akcyjne, sp. z o.o., jeżeli podlegają prawu różnych państw członkowskich lub posiadają spółkę zależną, albo oddział w innym państwie członkowskim, utworzenie spółki zależnej SE przez spółki i inne osoby prawne w rozumieniu a 48 TWE. Przez przekształcenie SA w SE jeżeli co najmniej od 2 lat posiada spółkę zależną w innym państwie członkowskim. SE może przenosić swoją siedzibę do innego państwa Unii bez obowiązku przeprowadzania likwidacji. Swoboda przedsiębiorczości dotyczy tylko osób fizycznych, a SE ma też swobodę. Łączące się dwie spółki wybierają siedzibę, przenoszą kapitały do tego państwa akcjonariusze otrzymują akcje nowej SE. Ma siedzibę w jednym państwie a działalność we wszystkich. Podleganie prawu siedziby w sprawach dotyczących podatków. Stworzenie spółki holdingowej. SA i z o.o. tworzą holding. Część akcji zostanie wniesiona aportem do SE w zamian za co akcjonariusze otrzymają akcje SE. Bardzo korzystny, np. sp. polska SA ma spółkę zależną w Niemczech a ma prawo działać na terenie całej europy. Cechy W SE dopuszczalny jest wybór pomiędzy jednym z dwóch systemów zarządzania, systemem dualistycznym i monistycznym. Monistyczny system – na wzór brytyjski wprowadzony statutem poprzez wyłączenie przepisów o zarządzie. Nie ma odrębnego organu kontrolnego, jest jeden organ zarządzająco-nadzorczy, Rada Administrująca. Składa się ona z tzw. dyrektorów powoływanych przez Walne Zgromadzenie lub inne osoby wskazane w statucie. Rada Administrująca może powierzyć prowadzenie spraw tzw. dyrektorowi wykonawczemu, który może wchodzić w skład Rady Administrującej, ale nie musi. Wady. Sposób założenia takiej spółki jest skomplikowany. W SE istnieje obligatoryjne zaangażowanie pracowników w zarządzanie. W Europie system Brytyjski, metoda zaangażowania pracowników, jeżeli pracownicy chcą to mogą tworzyć związki zawodowe, system Niemiecki, jeżeli ilość pracowników przekracza 300 osób to można wybrać osobę do zarządzania. W Polsce przy komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych 300 osobowy zakład mógł wybrać członka zarządu. Jeżeli w co najmniej jednej spółce z łączących się istniały jakieś formy zaangażowania to we wszystkich trzeba powołać zespół negocjacyjny, negocjujący formę zaangażowania pracowników. W zakresie likwidacji, upadłości, prawa podatkowego, jak również rachunkowości SE podlega prawu państwa gdzie ma siedzibę statutową. Zgrupowanie Interesów Gospodarczych, Nie służy do prowadzenia działalności gospodarczej, ma na celu popieranie i promowanie przedsiębiorczości swoich członków.

10 RESTRUKTURYZACJA SPÓŁEK 10.1 Łączenie Spółki mogą łączyć się między sobą poprzez przejęcie lub zawiązanie nowej spółki, a491 i nast. Łączą się ze sobą spółki kapitałowe. Ostatecznym wynikiem jest zawsze spółka kapitałowa. Utworzony przez Joanna Trawinska

34

Majątek spółek jawnych jako aport do z o.o. i w zamian za aport otrzymuje akcje lub udziały tej nowej spółki. Połączenie spółki osobowej i kapitałowej oraz spółek kapitałowych: łączenie przez przejęcie lub przez zawiązanie nowej spółki. Przejęcie, a492. Przeniesienie całego majątku w zamian za akcje lub udziały. Spółka podwyższy swój kapitał zakładowy, to podwyższenie zostaje pokryte wkładem w postaci przedsiębiorstwa spółki jawnej i w zamian za to udział. Przez zawiązanie nowej spółki: majątek wszystkich łączących się spółek przechodzi na spółkę nowo zawiązaną w zamian za akcje lub udziały. W wyniku połączenia spółka przejmowana lub spółki łączące się przez zawiązanie nowej tracą swój byt prawny bez konieczności przeprowadzenia likwidacji, nie ma potrzeby kończenia działalności. W przypadku połączenia mamy do czynienia z sukcesją uniwersalną, a494, spółka przejmująca lub nowo zawiązana wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki spółki wchłoniętej. W każdym wypadku istnieje możliwość skontrolowania planu łączenia. Prawa akcjonariuszy i udziałowców muszą być zachowane.

10.2 Podział tylko kapitałowe, nie spółki w stanie likwidacji i upadłości. Sposoby podziału a529: podział przez przejęcie, zawiązanie nowej spółki, sposób mieszany wydzielenie. A

Przejęcie przez już istniejące spółki B i C, tryb podwyższenia kapitału w przejmującej

┌┴┐ B

C Majątek spółki A aportem do A1 i A2 określony w planie podziału zastosowanie trybu związanego z powstaniem nowych spółek

A ┌┴┐ A1

A2 A

Mieszany, jedna tworzy, druga przejmuje

┌┴┐ B

A2 A ┌┴┐

B

C

Przez wydzielenie, nie doprowadzi do zakończenia istnienia A. Spółka A restrukturyzuje swoją działalność, wydziela majątek który trafia do spółki istniejącej lub nowo zawiązanej, np. PKP

10.3 Przekształcenie Każda spółka handlowa i spółka cywilna może być przekształcona w inną spółkę handlową. W wyniku przekształcenia spółka nie traci podmiotowości prawnej a zmienia tylko swoją strukturę organizacyjno-prawną, dlatego przysługują jej wszystkie prawa i obowiązki spółki przekształconej. Pytanie: Nabycie prawa w wyniku sukcesji a przysługiwanie prawa – ciągłość podmiotu. Plan przekształcenia.

11 PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWE Praktyka: obecnie istnieje 900 zarejestrowanych przedsiębiorstw państwowych, około 400 funkcjonuje. PŻM działa i ma się świetnie, armator w formie przedsiębiorstwa państwowego, PKS bardzo często jako przedsiębiorstwa. państwowe, podobnie spółki związane z koleją. Przedsiębiorstwo w Pludrach Wielkich, produkcja podkładów kolejowych. Obecnie największe przedsiębiorstwa państwowe Poczta Polska i Porty Lotnicze. Komercjalizacja przedsiębiorstwa – przekształcenie w jednoosobową spółkę z o.o. lub SA. Osoba prawna typu fundacyjnego. Zarządzanie „majątku bez właściciela”. Skarb Państwa nie Utworzony przez Joanna Trawinska

35

ponosi odpowiedzialności za zobowiązania przedsiębiorstwa państwowego. Skarb Państwa stanie się właścicielem na wypadek likwidacji. Pojęcie. Przedsiębiorstwo państwowe jest przedsiębiorcą, samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się. W definicję wpisana jest działalność gospodarcza. SA i z o.o. nie ma przeszkód aby skoro nie prowadzi działalności gospodarczej, a prowadzi działalność określoną w ustawie o działalności pożytku publicznego, przedsiębiorstwo zostało zarejestrowane. Ustawodawca dąży do wyeliminowania spółek które mogły ten statut uzyskać Struktura. Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej. Organy: Dyrektor oraz Organy Samorządu Załogi (Ogólne Zebranie Pracowników i Rada Pracownicza). Dyrektor jest organem który reprezentuje przedsiębiorstwo na zewnątrz i prowadzi jego sprawy w zakresie który nie należy do kompetencji Samorządu Załogi przedsiębiorstwa państwowego. Ścieranie się interesów pracowniczych z interesami dyrektora. Na początku lat 90-tych gdy przedsiębiorstw państwowych było bardzo dużo ustawodawca zdawał sobie sprawę, że przeszkodą dla prawidłowego funkcjonowania są te załogi pracownicze. Restrukturyzacja, zarządzania przedsiębiorstwem państwowym. Od 1991 r. istnieje możliwość zawarcia umowy o zarządzanie w przedsiębiorstwie państwowym. Umowa jest zawierana pomiędzy Zarządcą (osobą fizyczną lub prawną), a Skarbem Państwa reprezentowanym przez organ założycielski. z dniem zawarcia umowy organy samorządu załogi podlegają rozwiązaniu z mocy prawa a organ założycielski odwołuje dyrektora. W przedsiębiorstwie można powołać w takiej sytuacji Radę Nadzorczą, która jednak nie jest organem przedsiębiorstwa państwowego, ale organem organu założycielskiego. Przedsiębiorstwa państwowe w większości zostały przekształcone w spółki handlowe na podstawie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, obecnie o komercjalizacji i prywatyzacji. Najpierw komercjalizacja – przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w spółkę handlową, potem prywatyzacja – pośrednia polegająca na zbywaniu należących do Skarbu Państwa akcji lub udziałów spółek powstałych w wyniku komercjalizacji i prywatyzacji, bezpośrednia polega na sprzedaży przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym przedsiębiorstwo które było przedmiotem działalności, wniesienie takiego przedsiębiorstwa lub jego części do spółek kapitałowych i oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania. w ustawie z 1990 r. termin prywatyzacji był ustalony do 2 lat od momentu przekształcenia należało przystąpić do prywatyzacji. W nowej ustawie tego terminu nie ma. Dlatego niektóre przedsiębiorstwa mogą być jednocześnie spółkami Skarbu Państwa.

12 BANKI I ZAKŁADY UBEZPIECZEŃ Szczególne podmioty. Do działalności bankowej wykorzystywane są znane organy. Większość banków działa jako SA, inna forma to może być bank państwowy – Bank Gospodarstwa Krajowego działa w formie przedsiębiorstwa państwowego. Działalność kredytową można prowadzić w formie szczególnej spółdzielni, np. SKOK – Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo Kredytowa. Do banków SA stosuje się wprost ksh ale też prawo bankowe jako regulacja szczególna. Działalność ubezpieczeniowa. Spółka akcyjna lub TUW – Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych, ust. o działalności ubezpieczeniowej i ksh o spółce akcyjnej

13 PRAWO SPÓŁDZIELCZE 13.1 Definicja Spółdzielnia - dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, który w interesie swoich członków, prowadzi wspólną działalność gospodarczą. Spółdzielnia może prowadzić działalność społeczną i oświatowokulturalną na rzecz swoich członków i ich środowiska. Utworzony przez Joanna Trawinska

36

Pominięto w tej definicji po 1994 r. jej cechę samorządności i samodzielności spółdzielczej

13.2 Cechy Spółdzielni Zrzeszeniowy charakter spółdzielni. W 1844 powstała spółdzielnia tkaczy w Anglii w Roughdale. Spółdzielnia jest zrzeszeniem, czyli związkiem, czyli korporacją, osób które łączą swoje działania dla osiągnięcia statutowych celów spółdzielni. To łączenie powinno być świadome i długotrwałe. Spółdzielnia ma zarówno substrat osobowy (czyli członków spółdzielni) jak i substrat majątkowy (własność i inne prawa rzeczowe, prawa obligacyjne), a także prawa na dobrach niematerialnych. Dobrowolność. Oznacza to, że spółdzielnia może być dobrowolnie utworzona przez jej założycieli oraz dobrowolne rozwiązana przez członków spółdzielni. Dobrowolność, zrzeszanie się członków spółdzielni (założycieli) ma wyraźnie cywilistyczny charakter. Zmienny skład osobowy. Łączy się on z jedną z podstawowych zasad ruchu spółdzielczego (Roughsdale) czyli regułą otwartych drzwi. Oznacza to, że spółdzielnia nie może stawiać barier osobom, które zamierzają do niej przystąpić, jeżeli tylko spełniają one wymagania stawiane im w ustawie oraz w statucie. Spółdzielnia może jednak uzależnić przyjęcie osoby zainteresowanej w poczet jej członków od spełnienia przez tą osobę pewnych kwalifikacji. Reguła otwartych drzwi może być wyłączona lub ograniczona ze względów ekonomicznych. Reguła otwartych drzwi nie ma charakteru cywilistycznego, nie wynika z niej roszczenie o przyjęcie w poczet członków spółdzielni, chyba że co innego stanowi ustawa, statut spółdzielni, lub umowa zawarta pomiędzy spółdzielnią a zainteresowaną osobą. Zmienny fundusz udziałowy. Jest on konsekwencją poprzedniej cechy (zmiennego składu osobowego). Członek spółdzielni obowiązany jest zadeklarować udział (lub udziały) a następnie je wpłacić. Byłemu członkowi spółdzielnia jest zobowiązania zwrócić udział, czy udziały. Członkowie w spółdzielni mogą stosownie do postanowień statutu deklarować dodatkowe udziały, tzw. udziały ponadobowiązkowe. Zasada zmiennego składu osobowego i zmiennego funduszu udziałowego jest jedną z podstawowych cech odróżniających spółdzielnię od spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, czy spółki akcyjnej. W spółkach tych odpowiednie udziały i akcje są zbywalne (chociaż można ograniczyć zbywalność, ale nie wyłączyć), natomiast w spółdzielnie udział jest niezbywalny ponieważ niezbywalne jest członkostwo spółdzielni. To prawo ma charakter niemajątkowy. Prowadzenie wspólnej działalności gospodarczej w interesie członków spółdzielni. Prowadzenie działalności gospodarczej przez spółdzielnie jest obligatoryjne. Nie prowadzenie działalności gospodarczej przez spółdzielnie od roku jest przyczyną postawienia spółdzielni w stan likwidacji przez związek rewizyjny. Nie rozpoczęcie działalności w ciągu roku może spowodować wykreślenie spółdzielni z rejestru przedsiębiorców na wniosek związku rewizyjnego i to bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. Przedmiot działalności spółdzielnie powinien (musi) być określony w Statucie spółdzielni oraz we wpisie do Rejestru. Fakultatywne prowadzenie działalności społecznej i oświatowo kulturalnej. Fakultatywność oznacza że nie jest to obowiązkowe.

13.3 Rodzaje Spółdzielni Podręcznik wszystkie Podział ze względu na: Ze względu na terenowy zakres działania: spółdzielnie gminne, np. Gminna Sółdzielnia „Samopomoc”, okręgowe, np. Okręgowe Sółdzielnie Mleczarskie, wojewódzka, np. Wojewódzka Spółdzielnia Mieszkaniowa, krajowe np. Spółdzielnia Spożywców „Społem”. Utworzony przez Joanna Trawinska

37

Charakter działania spółdzielni: sp. użytkowników i sp. pracowników. W tych pierwszych podstawowym celem spółdzielni jest zaspokojenie różnorodnych potrzeb członków spółdzielni (np. spółdzielnie mieszkaniowe, handlowe). W tych drugich członkowie są zatrudniani przez spółdzielnie w celach zarobkowych na podstawie spółdzielczego stosunku pracy (np. spółdzielnie produkcyjne, spółdzielnie zajmujące się produkcją rolną). Ze względu na rodzaj członków: sp. osób fizycznych (niektóre przyjmują tylko osoby fizyczne, np. spółdzielnie socjalne); sp. osób prawnych; sp. osób prawnych i fizycznych. Wg kryterium odpowiedzialności członków spółdzielni: sp. z odpowiedzialnością udziałem (udziałami); sp. z odpow. ograniczoną (dodatkową); sp. z odpow. nieograniczoną (całym własnym majątkiem). Spółdzielnia z odpowiedzialnością członków spółdzielni. W tego rodzau spółdzielni jej członek ponosi odpowiedzialność do wysokości zadeklarowanych udziałów (on ma obowiązek deklaracji). Spółdzielnia z odpowiedzialnością dodatkową. W tej drugiej członek ponosi odpowiedzialność do wysokości zadeklarowanych udziałów a ponadto do jakiejś dodatkowej kwoty. Członek odpowiada całym własnym osobistym majątkiem. W polskim prawie spółdzielczym mamy do czynienia z pierwszym rodzajem spółdzielni, tutaj członkowie ponoszą odpowiedzialność do wysokości zadeklarowanych udziałów. Jest to odpowiedzialność wewnętrzna, członek udziałem partycypuje w jej stratach. Na zewnątrz za zobowiązania odpowiada spółdzielnia całym swoim majątkiem.

13.4 Założenie Spółdzielni I. etap Statut Osoby zamierzające założyć spółdzielnie (założyciele) uchwalają statut spółdzielni potwierdzając jego przyjęcie przez złożenie pod nim swoich podpisów. Liczba założycieli nie może być mniejsza niż 10 w przypadku osób fizycznych. W spółdzielniach produkcji rolnej i spółdzielniach socjalnych liczba założycieli osób fizycznych nie może być mniejsza od 5 osób. Spółdzielniami produkcji rolnej są obecnie rolnicze spółdzielnie produkcyjne i inne zajmujące się produkcją rolną, a także dotychczasowe rolnicze spółdzielnie specjalistyczne. Członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych mogą być wyłącznie osoby fizyczne. Od założycieli ustawodawca nie wymaga, jak poprzedni, by byli współwłaścicielami lub posiadaczami samoistnymi gruntów rolnych. Członkami innych spółdzielni produkcji rolnej mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne. Generalnie osoby fizyczne mogą być założycielamispółdzielni, jeżeli posiadają pełną zdolność do czynności prawnych (a8 i nast. kc, os. pełnoletnia od 18 lat, kobieta małoletnia po zawarciu związku małżeńskiego i nie ubezwłasnowolniona). Od tej zasady może istnieć wyjątek, ale powinna go wyraźnie określać ustawa. Jeżeli chodzi o osoby prawne, co najmniej 3. Statut takiej spółdzielni musi wyraźnie zastrzegać że jej członkami mogą być wyłącznie osoby prawne. W spółdzielni mieszanej łączna liczba założycieli to co najmniej 10. Spółdzielnie mogą założyć już istniejące spółdzielnie. II etap Wybór organów Założyciele dokonują wyboru organów spółdzielni, ale jedynie tych, których wybór należy w myśl postanowień statutu do kompetencji walnego zgromadzenia lub komisji organizacyjnej w składzie co najmniej 3 osób. WZ Walne Zgromadzenie

ZPCZ

RP

Z

ZGCZ

Zebranie Przedstawicieli Członków

Rada Nadzorcza (kontrola i nadzór)

Zarząd Spółdzielni

Zebranie Grup Członkowskich

III etap Postępowanie rejestrowe Spółdzielnia podlega obowiązkowi wpisu do KRS, w części rejestru przedsiębiorców. Spółdzielnia nabywa osobowość prawną z chwilą jej wpisania do rejestru przedsiębiorców, czyli Utworzony przez Joanna Trawinska

38

wpis ma charakter konstytutywny (tworzący). Za czynności dokonane w interesie spółdzielni przed jej zarejestrowaniem osoby działające do chwili zarejestrowania odpowiadają wobec osób trzecich solidarnie. Za zobowiązania wynikające z tych czynności spółdzielnia odpowiada po jej zarejestrowaniu tak jak za zaciągnięte przez siebie. Odpowiadają za wszystkie zobowiązania nie tylko związane z przyszłymi statutowymi celami spółdzielni. Jest to odpowiedzialność ex delicto, deliktowa a nie kontraktowa.

13.5 Truizm prawa cywilnego. Spółdzielnia włada własnym wyodrębnionym majątkiem i za zobowiązania wobec wierzycieli odpowiada tym majątkiem. Majątek spółdzielni jest prywatną własnością członków spółdzielni. Własność w rozumieniu art. 3 ustawy prawo spółdzielcze jest w sensie ekonomicznym własnością prywatną członków. Jest to ekonomiczna definicja prawa własności Jest to pewna reguła interpretacyjna umożliwiająca właściwą wykładnię przepisów prawa spółdzielczego. Nie jest to natomiast własność w znaczeniu cywilistycznym. Nie można być właścicielem np. ograniczonych praw rzeczowych czy np. długów które należą do majątku w znaczeniu art. 3 pr. spółdzielczego. W znaczeniu cywilnoprawnym podmiotem własności jest spółdzielnia jako osoba prawna.

13.6 Członkowstwo spółdzielni Powinna liczyć co najmniej 10 członków przy czym spółdzielnia produkcji rolnej powinna liczyć co najmniej 5 członków, a spółdzielnia socjalna nie mniej niż 5 i nie więcej niż 50 członków o ile statut spółdzielni nie przewiduje liczby większej. Kiedy statut przewiduje że członkami tej spółdzielni są wyłącznie osoby prawne, wówczas minimum to 3 członków. Członkiem spółdzielni może być każda osoba fizyczna o pełnej zdolności do czynności prawnych, która spełnia wymagania np. kwalifikacje, przewidziane w statucie spółdzielni, chyba że ustawa stanowi inaczej. Ponadto statut spółdzielni może określać przypadki, kiedy członkiem spółdzielni może być osoba fizyczna o ograniczonej zdolności do czynności prawnych, lub nawet niemająca zdolności do czynności prawnych. Osoby te nie mogą być członkami organów spółdzielni. W walnym zgromadzeniu osoby te biorą udział poprzez swoich przedstawicieli ustawowych (rodzice, kurator, opiekun). Powstanie członkowstwa Może powstać z mocy samego prawa, ex lege. Dotyczy to następujących sytuacji: odnosi się to do założycieli spółdzielni, oni stają się członkami z momentem zarejestrowania sp. w KRS; członkowie, którzy w chwili połączenia należeli do spółdzielni przejmowanej stają się członkami spółdzielni przejmującej ex lege; również ex lege a100 w przypadku przyłączenia spółdzielni do innej spółdzielni; podział spółdzielni. Inne osoby stają się członkami spółdzielni przez ich przyjęcie w poczet członków spółdzielni. Warunkiem przyjęcia jest złożenie przez zainteresowaną osobę deklaracji, która pod rygorem nieważności ad solemitatem, forma szczególna powinna być złożona na piśmie. Organem właściwym jest organ wskazany w statucie spółdzielni. Tym organem może być zarówno Walne Zgromadzenie, Rada Nadzorcza, Zarząd (organ wykonawczy działający na co dzień, jeśli zarząd jest jednoosobowy, nie może dokonywać czynności związanych z członkowstwem). Uchwały właściwego organu spółdzielni nie może zastąpić żadne inne zdarzenie (np. pobranie wpisowego), musi być wyraźne oświadczenie o przyjęciu. Stwierdzenie nie ma konstytutywnego charakteru przyjęcia w poczet członków spółdzielni. Przyjęcie powinno być stwierdzone na deklaracji podpisem dwóch członków Zarządu lub osób do tego przez Zarząd upoważnionych z podaniem daty uchwały o przyjęciu. Członkowstwo powstaje z chwilą podjęcia uchwały przez właściwy organ o przyjęciu w poczet członków spółdzielni, a nie z datą powiadomienia członka (osoby zainteresowanej) o przyjęciu. Utworzony przez Joanna Trawinska

39

Stosunek powstały wskutek przyjęcia do spółki ma charakter cywilnoprawny (a17§1zd.2). Dochodzi do niego wskutek dwustronnej czynności prawnej, oświadczenie woli ubiegającego się o członkowstwo wyrażonej w deklaracji, oświadczenia woli spółdzielni wyrażonej w uchwale organu spółdzielni. Organ spółdzielni uprawniony przez statut do przyjmowania nowych członków powinien przyjąć do spółdzielni tylko osoby odpowiadające wymaganiom określonym w statucie spółdzielni. Przyjęcie osoby która nie spełnia wymagań jest ważne, ale wady oświadczenia woli, błąd albo nieznajomość prawa szkodzi. Roszczenie o przyjęcie do spółdzielni może wynikać z 3 źródeł: ustawy, statutu, umowy zawartej pomiędzy zainteresowaną osobą a spółdzielnią. Nie zwalnia to jednak z obowiązku złożenia deklaracji przez zainteresowaną osobę.

13.7 Prawa i obowiązki członków spółdzielni Z chwilą przystąpienia członek uzyskuje prawa organizacyjne, korporacyjne i również prawa majątkowe. Między obu grupami praw istnieją związki funkcjonalne, prawa organizacyjne, służą realizacji korporacyjnych poprzez głosowanie przyznajemy prawa. Zgodnie z zasadą równości członkowstwa, która wynika w pierwszym rzędzie z a18§1, każdy członek spółdzielni ma takie same prawa korporacyjne i majątkowe. Równość w zakresie praw majątkowych należy rozumieć w tym sensie, że prawa te są przyznawane członkom na jednakowych zasadach, przy zastosowaniu jednakowych kryteriów. Członek spółdzielni ma prawo: - uczestniczenia w Walnym Zgromadzeniu lub zebraniu grupy członkowskiej, - czynne i bierne prawo wyborcze - prawo otrzymania odpisu statutu i regulaminu zaznajamiania się z uchwałami organów spółdzielni, - zaznajamiania się z protokołami obrad spółdzielni, protokołami lustracji, rocznym sprawozdaniami finansowymi, umowami zawieranymi przez spółdzielnie z osobami trzecimi, - prawo żądania rozpatrzenia przez właściwe organy spółdzielni wniosków dotyczących jej działalności, - prawo udziału w nadwyżce bilansowej, - prawo do świadczeń spółdzielni w zakresie jej statutowej działalności a18§3 odmówienie wglądu do umów jeżeli to naruszy prawa osób trzecich lub istnieje obawa że członek wykorzysta te informacje i wyrządzi tym spółdzielni szkodę, odmowa powinna być wyrażona na piśmie. a18§5 członek spółdzielni ma obowiązek przestrzegania przepisów prawa i postanowień statutu i opartych na nim regulaminie, dbania o dobro i rozwój spółdzielni oraz uczestniczenia w realizacji jej zadań statutowych. Obowiązki: - wniesienia wpisowego - wniesienia udziału - uczestnictwa w statutach spółdzielni, - deklarowania większej liczby udziałów - wniesienia wkładu - świadczenia pracy Wpisowe – specjalna kwota wynikająca z przynależności do spółdzielni, która jest wnoszona jednorazowo. Jej wysokość określa statut spółdzielni. Wpisowe wchodzi do funduszu zasobowego. Udział wchodzi do funduszu udziałowego. Członek spółdzielni jest obowiązany do zadeklarowania jednego udziału, chyba że statut zobowiązuje członków do deklarowania większej ilości udziałów. W zależności od postanowień statutu udziały mogą być wnoszone jednorazowo lub w określonych terminach, w pewnych sytuacjach mogą nawet zażądać natychmiastowej wpłaty (a90). Udziały mogą być wnoszone w pieniądzu lub innych wartościach majątkowych, czyli aport, ale zawsze musi być przeliczony na wartość pieniężną. Udziały mają charakter imienny, udziały w Utworzony przez Joanna Trawinska

40

spółdzielni nie są zbywalne, nie mogą być przedmiotem obrotu prawnego, nie mogą być dziedziczone. W razie zmiany statutu w przedmiocie podwyższenia wysokości lub liczby udziałów należy uznać że członek ma tutaj obowiązek (spółdzielni wówczas będzie przysługiwało roszczenie). Obowiązek uczestnictwa w stratach. Członek uczestniczy we wszystkich stratach spółdzielni (a19u2) do wysokości zadeklarowanych udziałów. Ta odpowiedzialność rozciąga się również na okres po ustaniu członkowstwa (a26, udział wpłaca się za rok w którym członek przestał należeć do spółdzielni). partycypuje w stratach już istniejących o spółdzielni. Mamy prawo żądać zwrotu wkładów, dostanie je, chyba że spółdzielnia przynosi straty. Obowiązek deklaracji większej liczby udziału. Statuty mogą przyjąć rozwiązana jednakowe dla wszystkich członków, bądź też np. inne dla członków osób fizycznych, a inne dla członków osób prawnych. Jeżeli członek nie deklaruje w myśl statutu więcej udziałów, można ten obowiązek wymusić w postępowaniu wewnątrz-spółdzielczym do wykluczenia członka ze spółdzielni wyłączenie, bądź na drodze postępowania sądowego. Obowiązek wniesienia wkładu. Ten obowiązek nie musi być w każdym rodzaju spółdzielni (a20§2). Różnice między udziałem a wkładem Udział Wkład wnoszenie musi przewidywać każdy statut wnoszenie jest uzależnione od postanowień spółdzielni statutu konkretnej spółdzielni członek spółdzielni nie uczestniczy w jej uczestniczy w jej stratach wniesionym udziałem stratach wniesionym wkładem roszczenie członka spółdzielni kierowane do spółdzielni z tytułu wniesionych wkładów należy traktować na równi z roszczeniami osób niebędących członkami spółdzielni. Obowiązek świadczenia pracy tylko w niektórych rodzajach spółdzielni. W mieszkaniowych nie, ale w spółdzielniach pracy – tak.

14 IZBY GOSPODARCZE Podmiot zrzeszający przedsiębiorców tworzy się na podstawie ustawy o izbach gospodarczych. Izba Gospodarcza ma osobowość prawną, jest osobą prawną. Jest to osoba prawna typu korporacyjnego, sama izba gospodarcza nie może prowadzić działalności gospodarczej, jej majątek składa się ze składek członkowskich. Służy promocji przedsiębiorczości, wspieraniu przedsiębiorców w wykonywaniu, wspieraniu przedsiębiorców w wykonywaniu przez nich działalności gospodarczej w szczególności przez organizowanie, wystawy, targi. Przy izbach gospodarczych funkcjonują sądy arbitrażowe. Można sprawę cywilną i sprawę ze stosunku spółki poddać pod sądownictwo polubowne. Są powoływane przy izbach gospodarczych. Sędziami są przedstawiciele nauki, np. prof. Okolski w Wawie, Młynarczyk w Gdańsku, osoby cieszące się ogólnym zaufaniem i mające doświadczenie w prowadzeniu przedsiębiorstw. Jeżeli strony nie kwestionują to ma to orzeczenie moc orzeczenia sądowego. Badanie i zbieranie zwyczajów handlowych, kodeksy etyki biznesu i zachowań w działalności gospodarczej. Ułatwianie nawiązywania kontaktów gospodarczych. Lobbing na rzecz przedsiębiorców. Przynależność przedsiębiorców do izb gospodarczych jest dobrowolna. przynależność w niektórych przypadkach działalności jest obowiązkowa, np. PIU Polska Izba Ubezpieczeń,

Utworzony przez Joanna Trawinska

41

15 UPADŁOŚĆ 15.1 Źródła Prawa Upadłościowego Ust. z 2003 roku. Prawo upadłościowe i naprawcze. Pierwsza regulacja z 1934 uzupełnienie kh, rozporządzenie prezydenta RP, prawo upadłościowe i o postępowaniu układowym, odnosiło sie tylko i wyłącznie do kupców. Upadłość w rozumieniu niewypłacalności lub restrukturyzacji zadłużenia. tylko dla profesjonalistów. Kh uchylony w 1964 ale niektóre przepisy nadal obowiązywały. Przepisy prawa upadłościowego były martwe. Na przełomie lat 80tych i 90tych tworzyły się spółki z o.o. które brały kredyt i znikały, wtedy ożywienie prawa upadłościowego. Lata 90te połowa ożywienie prawa upadłościowego, kryzys ekonomiczny przy pogorszeniu stosunków z Rosją, ożywienie prawa układowego, upadłość niezawiniona. Praktyka gospodarcza wymusiła rejestrację przedsiębiorcy. Jeśli kupiec był niewypłacalny to celem nadrzędnym celem było zaspokojenie wierzycieli. Postępowanie układowe mialó na celu restrukturyzację kupców tylko tych których doprowadzili do niewypłacalności w sposób niezawiniony. Bardzo sformalizowane, odroczenie, rołożenie na raty, zabezpieczenie. Trzeci rodzaj postępowania postępowanie naprawcze. Nowa ustawa o upadłości. Upadłość podmiotów profesjonalnych. Inne systemy znają upadłość w znaczeniu szerokim, dotyczącej wszystkich podmiotów prawa. Ustawa reguluje zasady wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników będących przedsiębiorcami niewypłacalnych art 2 Pierwszym podstawowym celem jest zaspokojenie wierzycieli, ale jeżeli jest to możliwe to postepowanie należy prowadzić tak aby zachować istnienie dłużnika. Tryb postępowania upadłościowego likwidacyjnego, tryb postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu (restrukturyzacja). Przed ogłoszeniem upadłości, przed wszczęciem postępowania sąd ma obowiąek wezwać wszystkich wspulników w celu zawarcia układu. Podmiotowy zakres stosowania ustawy. art 5-9 Przedsiębiorcy mają zdolność upadłościową. Ustawa daje na swoje potrzeby pojęcie przedsiębiorcy. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, Problematyczna jest zdolność do czynności prawnej. Osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiaające zodlonści prawnej, jawna, komantdytowa, cywilna. Działalność porzytku publicznego w formie spółki można. Fundacje stowarzyszenia, osobne formy organizacyjne. Mamy też fundacje prowadzące działalność gospodarczą i jest w tym zakresie wpisana do rejestru przedsiębiorców to w tym zakresie ma zdolność upadłościową. W kh spółka z o.o. musiała realizować cel gospodarczy, obecnie jużnie. Są spółki z o.o prowadzące działalność gospodarczą nie nastawioną na zysk, np. zarząt portów gdańsk, spółka SA non profit, giełda papierów wartościowych, Zyski przeznaczają na działalność inwestycyjną a nie na podział pomiędzy wspólników. Art. 5 Odowiedzialność w spółkach osobowych spólnik odpowiada solidarnie, subsydiarnie, jeśli majątku nie starczy, wierzyciel sięga do majątków wspólników. Wspólnicy nie są przedsiębiorcami. Oddziały nie mają osobowości prawnej ani zdolności upadłościowej. Art. 7-9 rozszerzenie zdolności do upadłości. art. 6 zawężenie zdolności upadłościowej, wyłączeni zdolności upadłościowej, skarbu państwa, jedn. sam. teryt., osób fizyczynych prowadzących działalność rolniczą, publiczne samodzielne zakłady zdrowotne, uczelni, Ten brak zdolności dotyczy postępowania naprawczego i restrukturyzacyjnego. Wyższa szkoła bałtycka w koszalinie.

15.2 Przesłanki ogłoszenia upadłości. Niewypłacalność. Poprzednio kryterium niespłacania zadłużenia lub nadmierne zadłużenie. a11u1 każdy dłużnik jest niewypłacalny jeżeli nie wykonuje wymagalnych zobowiązań.

Utworzony przez Joanna Trawinska

42

Dłużnik będący osobą prawną gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, stan nadmiernego zadłużenia. Pomimo że wykonuje swoje zobowiązania na bieżącao. Pasywa przewyższają aktywa. Odnosi się to do osób prawnych, z tego względu że ze struktury organizacji isposobu prowazenia rachunkowości na podstawie bilansu, rachunków zysków i strat wynika ten stan nadmiernego zadłużenia. Jeżeli nie jest to długotrwałe to sąd może oddalić wniosek. Oddalenie także gdy, pomimo zachodzenia przesłanek materialnych i formalnych, jeżeli majątek dłużnika nie wystarcza na zapłatę kosztów sądowych, wtedy zaliczkę na poczet postępowania wnoszą sami wierzyciele, wolą postępowanie upadłościowe niż sądowe i egzekucja komornicza, zależy im na udowodnieniu że egzekucja wobec tego przedsięboircy okazała się bezskuteczna. art. 21 wspólnicy, prokurent nie samodzielnie, członkowie zarządu. Zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Art. 14-17. elastyczność postępowania upadłościowego. Jeżeli w trakcie postępowania układ okaże się niemożliwy to z post. układowe przejść można na upadłościowe i odwrotnie. Restrukturyzacja musi objąć wszystkich wierzycieli a upadłość zaspokaja wierzycieli w kolejności skarb państwa, zus, pracownicy i dopiero zwykli wierzyciele.

15.3 Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości Co zrobić żeby wszcząć postępowanie upadłościowe. Zdolność upadłościową i naprawczą ma tylko przedsiębiorca, w niektórych przypadkach ta zdolność była ograniczona czasem wyłączona. Sąd wydaje postanowienie o upadłości z likwidacją majątku lub restrukturyzacyjna, czyli upadłość z możliwością zawarcia układu. Wniosek, może z nim wystąpić wierzyciel albo dłużnik. Wierzyciel osoba któremu przysługuje wierzytelność, który może uprawdopodobnić swoją wierytelność. Przedsiębiorca os. fizyczna to on sam wytsępuje. Spółka cywilna - wspólnicy jeden albo wszyscy (Upadłość co najmniej jednego wspólnika sp. cyw. jest powodem jej rozwiązania). Spółki osobowe, osoba która odpowiada bez ograniczenia, komplementariusz, partner itp. Nie ma znaczenia ktory podmiot ma prawo do reprezentacji. Spółki kapitałowe, sp. z o.o. osoba uprawniona do reprezentacji, każdy z członków zarządu. Prokurent nie ma takiego prawa, ponieważ jest to reprezentant zarządu, może reprezentować, ale nie może samodzielnie podejmować decyzji co do prowadzenia spraw (nie jest to na zewnątrz, ale wewnętrzna decyzja), w definicji prokury jest że może tylko prowadzić przedsiębiorstwo, a nie zakończenie działalności przedsiębiorstwa. Organ założycielski przedsiębiorstwa państwowego. Wniosek powinien spełniać wymogi (a 22). Jeżeli wniosek składa sam przedsiebiorca, musi więcej informacji zawrzeć, wierzyciel tylko uprawdopodabnia swoją wierzytelność. Do sądu rejonowego, sąd gospodarczy. Po wpłynięciu wniosku do sądu, z mocy prawa wszczyna się postępowanie zabezpieczające. Zabezpieczenie majątku przed jego dalszą utratą, ukrywaniem itp. Sąd ustanawia tymczasowego nadzorcę sądowego, jest to reguła, ale istnieje możliwość ustanowienia zarządu przumusowego, jeśli dłużnik działa na niekorzyść. Nadzorca dokonuje kontroli działalności upadłego, który zachowuje możliwość dokonywania wszelkich czynności zwykłego zarządu. Sprawdza bilans dla sądu czy na podstawie dokumentów zgłoszonych przez upadłego można ogłosić upadłość. Zarządca obejmuje zarząd nad masą upadłościową, wchodzi on w majątek. Czynności przekraczające zwykły zarząd są nieważne, czynności tych dokonuje zarządca. Może być (ale nie musi) zawieszenie egzekucji które się toczą, może uchylić dokonane zajęcia i inne zabezpieczenie które sąd uzna za konieczne. Sąd zwołuje wstępne zgromadzenie wierzycieli. Chyba że upadłość tylko likwidacyjna lub część 15% wierzytelności jest sporna to sie nie zwołuje. Lub jezęli byłoby to zbyt kosztowne. Jest to przejaw realizacji celu upadłości aby zaspokoić wierzycieli nie przez likwidację ale przede wszysktim żeby nie likwidować tylko utrzymać go. Zgrom wierzycieli może zawrzeć układ, jeżeli jest prawdpopodobieństwo większego zaspokojenia wierzycieli niż przy upadłości z likwidacją. Utworzony przez Joanna Trawinska

43

Wtedy jak oni zawrą układ to jest to szybsze niż po wydaniu przez sąd postanowienia. Zgromadzenie wierzycieli które posiada 3/4 sumy majątku mogą postanowić że ich życzeniem jest żeby postępowanie toczyło się w trybie postępowania z zawarciem układu lub likwidacyjnego. Mogą wyrazić opinię wyznaczenia zarządcy. Przedstawiają propozycje układowe, propozycje restrukturyzacji przedsiebiortwa, jeżeli większość będzie za, to układ będzie realizowany i wtedy sąd wydaje postępowanie o upadłości z możliwością zawarcia układu i zatwierdza układ, krótsze postępowanie. Ogłoszenie upadłości, jeżeli istnieją przesłanki, sąd ogłasza upadłość. Jeżeli wynika z dokumentów że może być prowadzona tylko upadłość likwidacyjna, to upadłość. W pozostalych przypadkach sąd wydaje decyzję o upadłości restrukturyzacyjnej, postępowanie likwidacyjne na restrukturyzacyjne może być zawsze zmienione i odwrotnie, jeśli w trakcie postępowania dojdą do takiego wniosku. Układ zawarty przez zgromadzenie wierzycieli, skrócenie post. upadłościowego (Art 55). Oddlenie wniosku, gdy nie będą spełnione przesłanki meryotryczne. Nie ma niewypłacalności to nie ma upadłości. Oddala się jeśli majątek przedsiębiorstwa nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania. Jest to poważny problem, złe dla wierzycieli, istnieją spółki widma których nie można wykreślić bez postępowania likwidacyjnego. Można wszcząć postępowanie, nawet jeśli na dzień postepowania nie ma majątku. Orzeczenie, w majątku doszło do wyprowadzenia majątku. Pewne czynności dokonane przed wszczęciem postępowania upadłościowego mogą być uznane za nieważne. 7 marca 2005 orzeczenie 3CZP 95/04 Jeżeli jest uprawdopodobnione że majątek da sie odzyskać, można wszcząć postępowanie upadłościowego. Sąd wydaje postanowienie o upadłości w składzie 3 sędziów zawodowych. Określa się sposób upadłości, wyznacza się sędziego komisarza i syndyka albo nadzorcę przymusowego. Podlega obwieszczeniu publicznemu w monitorze i dzienniku lokalnym. Po to żeby wierzyciele mogli sie zgłosić aby ich wzwać i objaśnić im że mają termin do złożenia swoich wierzytelności. Po to tez żeby inne osoby nie mogły zasłaniać się niewiedzą o upadłości. www.portal-pankrupt.pl. Odwołanie wierzyciel lub dłużnik. Skutki dzielimy na skutki co do osoby upadłego. Skutki co do majątku: co do masy upadłości, co do zobowiązań, co do spadku, co do stos. maj. małżeńskich. Bezskuteczność i zaskarżanie czynności upadłego. Skutki co do zleceń. Skutki co do zleceń rozrachunku w systemach płatności. Skutki co do toczących się postępowań. Co do osoby upadłego. Obowiązek wydania majątku, dokumentów, informacji, obowiązek współpracy z organami postępowania upadłościowego. Można nawet zakazać opuszczania terytorium RP. Skutki co do majątku upadłego. Caly majątek upadłego staje się masą upadłości. Najpierw ustala sie skład majątku upadłego, poprzez dokonanie spisu majątku przez syndyka lub zarządcę. Skład masy wchodzi majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego. Są wyłączenia wierzyciele mogą wyłączyć uchwałą mienie. Wyłączeniu podlegają te składniki które nie podlegają egzekucji na podstawie postępowania cywilnego kpc, np. jedna krowa, kwie kozy, zapas żywności dla dłużnika, niezbędne do przeżycia, sprzęt urzytku osobistego. Wynagrodzenie za pracę, 1/3 musi zostać. Nieściągalne wierzytelności i niezbywalne ruchomości wyłączone przez sędziego-komisarza, np. zdezelowany sprzęt, upadły handluje wiązaniami do nart, niemodnymi starego typu, nie można ich było sprzedać, działały ale były niezbywalne, wydawca który wydaje książki, kc przed zmianą, może mieć w magazynie stosy starego prawa upadłościowego. Wyłączenia dotyczące pracowników upadłego i jego rodzin zdeponowanego na osobnym rachunku, zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. Takim mieniem zarządza upadły chyba że został wyznaczony kurator. Najczęściej tych środków dla pracownika nie ma, fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych zaspokaja pracowników na podstawie wystąpienia syndyka, ale jeśli znajdą się środki na zaspokojenie, to syndyk zwraca Utworzony przez Joanna Trawinska

44

funduszowi. Nie wchodzi też wynagrodzenie syndyka itp. Przedmioty nie bedące własnością upadłego, składa wniosek podczas postępowania upadłościowego do sędzego komisarza o wydanie przedmiotu lub świadczenia wzajemnego (a72), sędzia komisarz wydaje postanowienie, np. przedmioty z leasingu, rzeczy bedące przedmiotem zastawu. Przedmioty należące do małżonka stanowiące jego własność osobistą, a nie ich współwłasność. Czynności które może dokonywać upadły. W post. likwidacyjnym, traci zarząd, sędzia komisarz określa sposób korzystania z własności np. z mieszkania itp. W post. układowym, może być zezwolenie na zwykły zarząd, ma prawo korzystania, rozporządzania, jeśli jest zarządca ustawowy to nie ma prawa czynności prawnych. Jeśli jest nadzorca to czynności zwykłego zarządu, a przekraczające tylko za zgodą nadzorcy. W art. 75 ust. 2 sposób korzystania czas korzystania z mieszkania upadłego określa sędzia komisarz. Skutki co do zobowiązań upadłego. Z dniem ogłoszenia upadłości wszystkie stają się wymagalne, zobowiązania niepieniężne zmieniają się w pieniężne. Nie wolno w umowach zastrzegać zmiany lub rozwiązania stosunku na wypadek ogłoszenia upadłości. Zmiana lub wygaśnięcie stosunku prawnego po ogłoszeniu upadłości możliwa jest wyłącznei na podstawie ustawy upadłościowej. Upadłość z możliwością zawarcia układu przedsiębiorstwo ma trwać dalej, a więc nie można zakończyć trwających stosunków prawnych, np. najmu, leasingu (a98 90). O sposobie kontynuacji tych stosunków zadecyduje układ, jak zrestrukturyzować. Przedsiębiorstwo jest nastawione na dalsze istnienie i nie dochodzi do zakończenia stosunków pawnych. Dokonywanie jakichkolwiek czynności jest niedopuszczalne jeżeli są one objęte układem, regulacja co do potrąceń, kwestia ich dopuszczalności (a89). Niekorzystnie dla wynajmującego a 90 wierzyciel bez zgody rady wierzycieli nei może wypowiedzieć umowy najmu dzierżawy nieruchomości w której prowadzona jest działalność przedsiębiorstwa. Najem musi być kontynuowany co najmniej do czasu wykonania postanowień układu. Skutki co do zobowiązań w przypadku postępowania z likwidacją majątku upadłego. Zobowiązania pieniężne stają sie wymagalne mimo że ich termin wymagalności jeszcze nie nastąpił, chodzi o zakończenie stosunków prawnych, bo przedsiębiorca przestanie istnieć. Zobowiązania niepieniężne zmieniają się na pieniężne, np. obowiązek dostarczenia materiałów budowlanych, to przysługuje mu roszczenie o odszkodowanie majątkowe, chyba że jest dużo materiałów to syndyk może zadecydować że ta czynność przedsiębiorstwa będzie kontynuowana. Jeżeli w dniu ogłoszenia upadłości zobowiązania nie zostały wykonane w całości lub w części to syndyk decyduje czy wykonać umowę i otrzymać świadczenie wzajemne, czy nie wykonać zobowiązania i wtedy ten wierzyciel ma prawo ubiegać się o zaspokojenie z majątku masy upadłościowej. Umowa najmu lub dzierżawy wiąże jeżeli przedmiot umowy był wydany, zaliczka za czas dłuższy niż 3 lub 6 mcy nie zwalnia najemcy lub dzierżawcy od zapłaty czynszu, ale najemca może zwrócić się o zwrot, ale dopiero w trzeciej kategorii. Art. 108 jeżeli nieruchomość sprzedana. Na podst. postanowienia sędziego komisarza syndyk wypowiada umowę najmu nawet jeżeli wypowiedzenie nie było możliwe. W postępowaniu upadłościowym nieruchomość została sprzedana, a Jeżeli umowa najmu została zawarta na czas nieoznaczony, to w kc w miejsce właściciela wchodzi nowy i może wypowiedzieć umowy z terminami wypowiedzenia, jeśli umowa najmu na czas określony to umowy nie można wypowiedzieć, jednostronnym oświadczeniem woli kształtującym. Zawarto umowę z datą pewną czyli potwierdzoną w urzędowy sposób, notarialnie, urzędu pocztowego, skarbowego, jedna ze stron umarła to moment śmierci jest datą pewną, to nowy nabywca mieszkania nie może umowy wypowiedzieć. Kpc a1002 z chwilą nabycia nieruchomości wchodzi w stosunek najmu, tak jak kc, chociaż zasadą jest nabycie rzeczy wolną od wszelkich obciążeń. Leasing, upadłość finansującego. Dawna regulacja: umowa spłacona w 90 proc, ale syndyk zabierał rzecz i korzystający może tylko zgłosić swoje roszczenie w kategorii szóstej. Syndyk obecnie ma obowiązek wykonać umowę do końca, nie zabiera rzeczy, tylko otrzymuje spłatę reszty. Spadek wchodzi do masy upadłościowej z dobrodziejstwem inwentarza, z mocy prawa. Kpc a1002 z chwilą nabycia nieruchomości wchodzi w stosunek najmu, tak jak kc, chociaż zasadą jest nabycie rzeczy wolną od wszelkich obciążeń. Utworzony przez Joanna Trawinska

45

Wpływ ogłoszenia upadłości na stosunki majątkowe małżeńskie. Sprzeczność k rio. Upadłość współmałżonka, rozdzielność, problemu nie ma, gdy zniesienie nastąpiło co najmniej 2 lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Jeśli nie zniesiono wspólności, to wspólny majątek wchodzi do masy upadłości, małżonkowi przysługuje prawo do połowy majątku i ma zgłosić swoje roszczenie do masy upadłości. Wierzyciel nie może żądać wierzytelności z majątku drugiego małżonka. Za zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa odpowiada majatkiem przedsiębiorstwa i swoim majątkiem osobistym, to co było przed ślubem własnością, prawa autorskie, spadki, darowizny. Wspólnym majątkiem nie ponosi się odpowiedzialności. Jest katalog czynności na które przedsiębiorca musi uzyskać zgodę współmałżonka. Bezskuteczność i zaskarżanie czynności upadłego, czynności dokonane w ciągu roku przed wystąpieniem z wnioskiem o ogłoszenie upadłości, dokonane pod tytułem darmnym, lub odpłatne ale za rażąco niską cenę. Wynagrodzenie pracowników zarządzającym rażąco wysokie, część można uznać za bezskuteczną. Czynności dokonane w stosunkach z rodziną. Dokonuje syndyk nadzorca lub zarządca, wchodzi w miejsce upadłego i może wszcząć postępowanie o uznanie czynności za bezskuteczną wobec masy upadłości. Wpływ na zlecenia rozrachunków papierów wartościowym, transakcje giełdowe, szybkie poinformowanie o upadłości, dokładna godzina jeśli upadłość domu maklerskiego, telefonem, faxem mailem, chodzi o szybkość przepływu informacji. Wpływ na postępowanie sądowe administracyjne. Nadzorca sądowy nie wstępuje w miejsce upadłego, syndyk wchodzi w miejsce. Nadzorcę upadłego uostanawia się wtedy gdy jest szansa uczciwego prowadzenia przedsiębiorstwa przez przedsiebiorcę, kontroluje a nie przejmuje uprawnień. Procesy toczą się dalej. Procesy egzekucyjne w tych postępowaniach są zawieszane. Po zakończeniu postępowania upadłościowego są umarzane jeżeli nie zostały zaspokojone. Postępowanie układowe, wtedy podlegają umorzeniu, bo nie ma czego dochodzić a czasem nie ma od kogo, gdy jest to spółka kapitałowa, przestaje istnieć po wykreśleniu z rejestru. W postępowanie upadłościowe może zostać umorzone i wtedy post. egzekucyjne może być wznowione.

15.4 Organy i uczestnicy postępowania upadłościowego Organy, sąd, sędzia komisarz, syndyk lub zarządca przymusowy lub nadzorca przymusowy. Uczesnicy upadły, dłużnik, wierzyciele zarówno pojedynczy wierzyciel, ma prawo spzeciwu, zgłasza swoją wierytelność, rada wierzycieli i zgromadzenie wierzycieli. Sąd zatwierdza układ wydaje postanowienie o upadłości, kończy postępowanie lub umarza je, wynagrodzenie i zwrot wydatków i nadzorczy, zażalenia na postanowienia sędziego komisarza. Sędzia komisarz wykonuje wszystkie czynności, domniemanie kompetencji, które nie są zastrzeżone wyraźnie dla sądu lub innych organów. We wszystkich sprawach wątpliwych do sędziego komisarza. Nadzoruje pracę syndyka, kieruje, rozpoznaje skargi na czynności komornika, syndyka. Syndyk obejmuje majątek upadłego, zarządza nim, zabezpiecza przed zniszczeniem, jego celem jest likwidacja, ale może prowadzić działalność gospodarczą, np. Stocznia Gdańska a312 wyraża zgodę sędzia komisarz, jeżeli powyżej 3 mcy i istnieje rada wierzycieli to rada wierzycieli wyraża zgodę. Jeśli wypracuje zysk, otrzymujue 10% zysku. Zawsze jeśli ustawa odsyła do rady wierzycieli a rady wierzycieli nie ma to kompetencję tę ma sędzia komisarz. Syndyk umieszcza informacje w rejestrze przedsiębiorców i innych, zawiadamia o upadłości wierzycieli, banki i instytucje kredytowe, pocztę, żeby mógł pobierać korespondencję, wszelka korespondencja nawet osób fizycznych przechodzi przez ręce syndyka. Nadzorca, upadłość z możliwością zawarcia układu, ustanowiony zarząd własny. Jeśli upadły daje rękojmie, nie ma podejrzenia i ryzyka na nieuczciwości, straty dla wierzycieli to daje sie mu zarząd. Utworzony przez Joanna Trawinska

46

Zarząd przymusowy podobnie jak syndyk, zarządca jednak nie dąży do likwidacji. Prowadzi działalność do momentu zawarcia układu. Licencja, może być też spółka prawa handlowego, osobowa lub kapitałowa. Uczestnicy. Upadły. Jeżeli upadłym jest spółka z o.o. na styku syndyk - spółka działają dotychczasowe organy. Organy mogą skarżyć działania syndyka. Jeśli upadły nie ma organów, to można powołać kuratora, nawet dla osoby fizycznej. Wierzyciele. Rada wierzycieli, powołuje sędzia komisarz, sam z siebie lub na wniosek 1/5 wierzycieli, także w postępowaniu układowym. Taka rada kontroluje nadzorcę lub zarządcę. Wyraża zgodę na a205, sprzedaż z wolnej ręki na zasadzie um z kc, normalnie trybem sprzedaży jest tryb sprzedaży w drodze przetargu, można od tego odstąpić. Zgromadzenie wierzycieli, zwołuje sędzia komisarz, jest obowiązek, kiedy ustawa je nakazuje, zawarcie układu i zgromadzenie wstępne. Inne przypadki kiedy uzna to za potrzebne, kiedy ma konflikt z radą wierzycieli, woli mieć opinię zgromadzenia wierzycieli, na wniosek określonej grupy wierzycieli. Zgłoszenie wierzytelności. Pisemnie do sędziego komisarza, określenie wierzytelności, dowody stwierdzające istnienie, kategoria do której nleży wierzytelność. Wniosek jest sprawdzany pod względem formalnym przez sędziego komisarza potem meryotrycznie syndyk nadzorca lub zarządca, czy jest potwierdzone w księgach. Sporządza się listę wierzytelności, jeśli wierzyciel się spóźni jest uzupełnienie listy. Ryzykuje tym, że zostanie umieszczony na liście dopiero po wpisaniu, jeśli wcześniej nastąpi zaspokojenie części z listy, to on z mocą wsteczną nie jest zaspokajany. Listę wierzycieli obwieszcza się publicznie, w monitorze sądowym i gospodarczym. Wierzyciel może wnieść sprzeciw od takiej listy, że nie uwzględniono jego wierzytelności lub został umieszczony w danej kategorii. Lista wierzytelności projekt przygotowuje Syndyk, nadzorca sądowy, zarządca przymusowy. Syndyk powoływaniu gdy postępowanie likwidacyjne. Zasadą jest powoływanie nadzorcy sądowego. Zarządca gdy upadłość z winy upadłego i istnieje podejrzenie że może on działać na szkodę. Kwalifikuje się wierzytelności do określonej kategorii. Są 4 kategorie. Zakwalifikowanie ma znaczenie, bo wierzytelności są spłacane z funduszów masy w konkretnej kolejności. W post. układowym kwalifikuje się wierzytelności kategoriami interesu: stosunek pracy, rolnik, zabezpieczeni rzeczowo, udziałowcy, pozostali. Głosuje się w poszczególnych grupach interesu. Lista wierzytelności po przygotowaniu. Można ją uzupełnić po terminie, wtedy jest ona wpisana na uzupełniającą listę wierzytelności. Informacja o sporządzeniu listy wierzytelności w Monitorze sądowym i gospodarczym, czasem w prasie. Ważne jest czy wierzytelność została uznana i czy została uznana w całości. Można się z tą listą zapoznać w sądzie. Jeśli wierzyciel się z czymś nie zgadza na liście, może zgłosić sprzeciw do sędziego-komisarza, na to służy zażalenie do sądu upadłościowego. Sąd w postaniowieniu ogłasza tryb- z możliwo,scią zawarcia układu, wtedy można. Propozycje układowe zależą od inwencji twórczej, woli dłużnika upadłego, wierzyciele mogą zmienić propozycje układowe. Na zgromadzeniu wierzycieli mającym zatwierdzić układ, można je zmieniać, uzupełniać. W zgromadzeniu wierz. uczestniczą wierzyciele z listy, nie z listy, sędzia komisarz (przewodniczy) nadzorca i zarządca przedstawia swoją opinię, oceny i sprawozdania. Sposoby restrukturyzacji zobowiązań; odroczenie wykonania zobowiązań, rozłożenie spłaty długów na raty, zmniejszenie sumy długów, konwersja wierzytelności na udziały lub akcje, zmiana zamian lub uchylenie pawa zabezpieczającego określoną wierzytelność. Nad układem głosuje się grupami interesów. Warunki zawarcia: podwójna większość: głosująca większość 50% + 1 zwykła większość i żeby ta większość reprezentowała co najmniej 2/3 ogólnej sumy wierzytelności, na kolejnym zgromadzeniu można głosować ponownie. Kolejne zgrom może być tylko jedno, jeżeli na nim układ nie przyjęty wówczas nie zostanie zawarty. Układ przyjęty przeglósowany musi być zatwierdzony przez sąd. Sąd musi nie zatwierdzić, jeżeli jest sprzeczny z prawem lub jest oczywiste Utworzony przez Joanna Trawinska

47

że nie zostanie wykonany. Sąd może nie zatwierdzić jeśli ukł. może pokrzywdzić wierzycieli i oni zgłosili sprzeciw i zarzuty. Nie zatwierdzenie układu wtedy przysługuje zażalenie, postępowanie toczy się dalej, postanowienie o zmianie postępowania na postępowanie likwidacyjne. Po zatwierdzeniu układu i po uprawomocnieniu kończy się postępowanie upadłościowe. Wszystkie wpisy są wykreślone, wszelkie zabezpieczenia dla postępowania upadłościowego. Układ ma być wykonany. Układ może przewidywać zarządcę przymusowego dla jego wykonania, zarządza majątkiem jak syndyk, wówczas dłużnika nie dopuszcza się do wykonania układu. Może kto inny kontrolować wykonanie układu. Z zasady układ obejmuje wszystkie wierzytelności. Są wyłączenia 273, wierzytelności alimentacyjne. Dopiero gdy spłata tych wierzytelności jest zagwarantowana w całości można zawrzeć układ. Podstawowy skutek zawarcia wiąże wszystkich wierzycieli nawet nie umieszczonych na liście. Można zmienić lub uchylić układ który został już zawarty. Zmienić można gdy po zatwierdzeniu istotna zmiana okoliczności, uchylić sąd na wniosek upadłego lub osoby wykonującej układ lub jest oczywiste że układ nie zostanie wykonany. Pomimo wcześniejszego zakończenia postępowania. Likwidacja masy upadłości Sprzedaż wszystkiego. Przede wszystkim syndyk powinien dążyć do sprzedania przedsiębiorstwa w całości, dopiero gdy to jest niemożliwe, wtedy syndyk może sprzedać poszczególne części składowe. Tryb przetargowy z kc. Poszczególne składniki majątkowe. W przypadkach szczególnych na sprzedaż lubsposób sprzedaży syndyk musi uzyskać zgodę rady wierzycieli. Nie zawsze musi być powołana rada wierzycieli. Wtedy zgoda sędziego komisarza. Art. 206 zezwolenie rady wierzycieli, przedłużenie postępowania, odstąpienie od sprzedaży przedsiębiorstwa jako całości, sprzedaż z wolnej ręki, zaciąganie pożyczek. Można określić dodadkowe czynności. Sprzedaż przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym w znaczeniu 55(1). W skład przedsiębiorstwa wchodzi nazwa. Problem sprzedaży nazwy która jest identyczna z firmą, firmy takiej nie można zbyć. Nazwa może być chroniona jako znak towarowy. Stocznia gdańska SA zmieniła właściciela nie jako przedsiębiorstwo, ale jako zbycie akcji i udziałów, Skutki sprzedaży egzekucyjnej wygasają wszelkie zobowiązania upadłego, nabywca nie odpowiada za zobowiązania upadłego.Środki uzyskane ze sprzedaży Stanowią fundusze masy uadłości, podlegają podziałowi między wierzycieli ściśle wg reguł prawa. Środki uzyskane przez syndyka są dzielone na kategorie. 342... Wierzytelności spłacane w kolejności zgodnie z zakwalifikowaną kategorią, należy całkowicie zaspokoić wcześniejszą kategorię. W kategorii 3 zwykłych wierzytelności i banków dopiero po zaspokojeniu należności publicznoprawnych. Dlatego wierzycielom bardziej zależy na post. układowym, gdzie mogą oni być zaspokojeni przynajmniej w jakiejś części, bo w post. likwidacyjnym rzadko dochodzi się do 3 ciej. kategorii. Po zaspokojeniu wierzytelności z wyższej kategorii, zaspokajanie proporcjonalne kolejnej. Artykuły Bank lepszym wierzycielem, banki nie muszą się bać upadłości. Bank wystawia sam sobie tytuł wykonawczy, ale jeżeli już toczy się postępowanie to się nie liczy, wchodzą do 3 kategorii, banki mają zabezpieczenia na ogół. Wierzytelności zabezpieczone, osobowe i rzeczowe. Osobowe: poręczenie, por. wekslowe, przewł. na zabezpieczenie. Rzeczowe: hipoteka, zast rej. Wierzytelności zabezpieczone są wyodrębnione. Syndyk sprzedaje nieruchomość zabezpieczoną, przy zast. rej może osoba uprawniona. Tryb egzekucji z kpc. W pierwszej kolejności zaspokaja wierzytelności zabezpieczone na tej rzeczy. Procedura dzielenia funduszy masy. Ustalenie planu podziału funduszów masy upadłości. Sporządza syndyk, określa sumę, wierzytelności, sumę dla każdego, które sumy wypłacone a które do depozytu sądowego i określenie czy jest to podział ostateczny czy częściowy. Można dokonywać kolejnych podziałów. Wierzyciele masy upadłości wierzytelności które powstały po ogłoszeniu upadłości albo tych których syndyk uznał że należy zaspokoić.

Utworzony przez Joanna Trawinska

48

Po zaspokojeniu sąd wydaje postanowienie o zakończeniu postępowania likwidacyjnego. Dłużnik uzyskuje władzę nad swoim majątkiem, całe mienie wraca do upadłego. Skutkiem ogłoszenia upadłości jest wykreślenie z rejestru. Wykreślenie z rejestru spółki handlowej, na wniosek syndyka. Spółdzielnia podlega pr. upadłościowemu i naprawczego, ale inaczej uregulowano przesłankę ogłoszenia niewypłacalności, mimo zaistnienia przesłanek do ogłoszenia upadłości spółdzielnia może dalej funkcjonować jeżeli walne zgromadzenie członków wskaże majątek z którego wierzyciele mogą się zaspokoić. Postępowanie upadłościowe otwarte i toczy się wówczas zakończenie działalności i syndyk wniosek o wykreślenie z rejestru. Osoby fizyczne, mogą mieć orzeczony zakaz prowadzenia działalności gosodarczej. Wykreślenie osoby z rejestru i wpis do rejestru dłużników niewypłacalnych. Pozostałe zadłużenie może ulec umorzeniu. Pozostali wierzyciele mają nadal prawo egzekwować swoje wierzytelności z każdego majątku upadłego które on potem uzyska. 369 oddłużenie osoby fizycznej, umorzenie niespłaconego zadłużenia, o tym decyduje sąd. Zakaz prowadzenia ddziałalności. Spółki osobowe każdy ze wspólników. Zakaz oznacza że zakaz prowadzenia działalności na własny rachunek, także w formie sp. cyw. jawnej komandytowej i zakaz pełnienia funkcji w organach zarządu i funkcji w spółkach kapitałowych, nie możnabyć prokurentem. Od 3 do 10 lat, ujawnienie w rejestrze dłużników niewypłacalnych. Może to być rodzaj odpowiedzialności cywilnej (karna też). Prawo upadłościowe reguluje postępowanie międzynarodowe. Banki, w pierwszej kolejności jako postępownie układowe. Postępowanie naprawcze w razie zagrożenia niewypłacalnością. Wszczynane wobec przedsiębiorcy zagrożonego niewypłacalnością. Postępowanie naprawcze prowadzone pod nadzorem sądu, wszczynane i prowadzone przez samego przedsiębiorcę. Każdy przedsiębiorca może wszcząć to postępowanie. Jest wszczynane a494 przez złożenie oświadczenienia o wszczęciu postępowania naprawczego i że nie zachodzi okoliczność do orzeczenia upadłości przed sądem i plan naprawczy. Przedsiębiorca składa oświadczenie i nie czeka żeby sąd mu zaakceptował, sąd w ciągu 14 dni może mu zakazać wszczęcia post. upadłościowego. Sąd bada przesłanki i wtedy może zakazać, nie trzeba czekać na orzeczenie sądu ani na uprawomocnienie. Obwieszczenie w monitorze sądowym i gospodarczym. Data obwieszczenia jest datą wszczęcia. Rola sądu sąd ustanawia nadzorcę. Sąd może powołać biegłego do oceny stanu przedsiębiorstwa. Postępowanie naprawcze doprowadza do zawarcia układu z wierzycielami i to zatwierdza sąd. Skutki 498 zatrzymanie wykonalności: zawieszenie spłaty zobowiązań, zawieszenie naliczania odsetek, potrącenie dopuszczalne pod warunkiem 89, nie mogą być wszczynane egzekucje i postępowanie zabezpieczające, a wszczęte podlega z mocy prawa zawieszeniu. Może to być ucieczka od wierzycieli. Przedsiębiorca nie może zbywać ani obciążać swojego majątku. Do zawarcia układu dochodzi na zgromadzeniu wierzycieli, prowadzonym przez nadzorcę sądowego. Ponowne zgromadzenie wierzycieli żeby zatwierdzić układ. Odmowa zatwierdzenia układu przez sąd takie same skutki jak zwykły układ. nastepny wykład czy można ogłosić upadłość mimo że upadły nie ma nawet na pokrycie kosztow post.

16 PAPIERY WARTOŚCIOWE Definicja. Papier wartościowy to dokument który inkorporuje w swojej treści określone prawo podmiotowe. Prawo to jest związane z dokumentem w ten sposób, że niezbędną przesłanką przypisania danego prawa podmiotowi jest posiadanie tego dokumentu. Od zasady że papier wartościowy jest dokumentem istnieje wyjątek, akcje lub obligacje mogą mieć charakter zdematerializowany. Żeby wykazać że jest się uprawnionym do jakiegoś prawa trzeba mieć legitymację z danego dokumentu. Utworzony przez Joanna Trawinska

49

Rodzaje papierów wartościowych. Kryterium obrotu. Papiery imienne, na zlecenie i na okaziciela. Imienne są zbywane przez cesję. Akcje imienne, obligacje imienne, konosament, imienne świadectwo tymczasowe. papier wartościowy na zlecenie, zbywalny przez indos inaczej żyro, np. weksel. Czek przez indos. Na okaziciela zbywalne przez wydanie, akcja konosament. Czek może być na okaziciela. W treści dokumentu wskazane jest że jest na okaziciela, co innego in blanco. Wg. kryterium praw podmiotowych papiery opiewające na wartości pieniężne, weksle, czeki obligacje. Papiery inkorporujące, wyrażające prawa udziałowe: akcje, imienne świadectwo tymczasowe. Papiery wartościowe związane z obrotem towarowym, które inkorporują prawo do określonego towaru lub rzeczy, konosamenty, dowody składowe, które mogą być wydawane przez domy składowe. Zastaw na towarze bez konieczności wydawania towaru, przeniesienie własności towaru przez wydanie dokumentu. Źródła papierów wartościowych, kc a921(6) – 921(16) oraz instytucja przekazu, kh w zakresie akcji i innych papierów wartościowych, prawo wekslowe, prawo czekowe, obligacje, ustawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Umorzenie papierów wartościowych, stwierdzenie, że dany dokument utracił ważność, postępowanie umorzenia prowadzi do unicestwienia papieru wartościowego. Unieważnienie akcji – dokument traci ważność, utrata dokumentu akcyjnego, akcja nie została prawidłowo pokryta w terminie przewidzianym przez statut. Umorzenie akcji to zniweczenie praw i obowiązków akcji. Znaki legitymizacyjne, a papiery wartościowe. Mamy numerus clausus papierów wartościowych. Przekaz a 473. Upoważnienie jednostronna czynność prawna 2 do odebrania świadczenia 1 do spełnienia świadczenia na rzecz odbiorcy. Akcept – jeżeli przekazany wyrazi zgodę to powstaje zobowiązanie abstrakcyjne pomiędzy przekazanym a odbiorcą (oświadczenie woli, że przyjmuje). Odbiorca przekazu, którego z przekazanym nie łączy żaden stosunek prawny ma roszczenie do przekazanego o spełnienie tego świadczenia. Pomiędzy przekazującym a resztą: 1 stosunek pokrycia, 2 stosunek waluty. Przykład. Akredytywa dokumentowa, karty kredytowe. Akredytywy dokumentowe, czynności handlowe, bankowe, poprzez akredytywę bank zobowiązuje się do spelnienia określonego świadczenia na rzecz odbiorcy przekazu, który jest akredytowanym na podstawie dokumentów przedstawionych przez akredytowanego. A w swoim banku w Polsce kwotę za mandarynki B blokuje na jego koncie, bank kontaktuje się z bankiem hiszpańskim i informuje że taka kwota jest zablokowana na koncie banku i bank hiszpański ma wypłacić odpowiednią sumę, jeśli C pokaże dokument, np. konosament. Bank hiszpański pełni funkcję gwarancyjną dla C, bo wie że środki finansowe są gwarantowane mu przez bank w momencie wyrażenia akceptu bank H staje się dłużnikiem C. A-C um. sprzedaży. A upoważnia C bo łączy go stosunek waluty zawarty przez umowę sprzedaży. A-B stosunek pokrycia, um. rachunku bankowego, um. gwarancyjna. Akredytywa dokumentowa. Książka Izabela Terotolitańska. Weksel jest papierem wartościowym o charakterze abstrakcyjnym, w którym stwierdza się wierzytelność pieniężną o treści i skutkach określonych w prawie wekslowym. Wyróżniamy weksle trasowane, własne i in blanco. Weksel trasowany to taki, w którym osoba płacąca nie jest wystawcą weksla (dłużnik główny). Weksel własny to taki, w którym dłużnikiem głównym jest wystawca weksla. Weksle in blanco to weksel niezupełny w chwili wystawienia. Dołącza się do niego deklarację wekslową. Weksel jest sformalizowanym papierem wartościowym. oznacza to że musi zawierać dla swojej ważności elementy które wymaga prawo wekslowe. Jest on oparty na stosunku przekazu. Jeżeli zostanie wystawiony na podst pr wekslowego to sąd nie bada przyczyny jego wystawienia. Funkcje weksla. Weksel pełni funkcję kredytową, płatniczą, obiegową i gwarancyjną (podręcznik). Weksel musi mieć formę pisemną. Może być na zwykłej kartce papieru. W treści Utworzony przez Joanna Trawinska

50

zobowiązania musi być słowo weksel. Można kupić druk weksla, w cenie wliczona jest opłata skarbowa. weksel na zlecenie remitenta: K. Iksiński. ż taką osobą wystawca zawiera porozumienie wekslowe co do wypełnienia weksla w przyszłości. Wypełnienie weksla niezgodnie z deklaracją wekslową, wywiera skutek wobec wystawcy i osób trzecich które nie wiedziały o isteniu porozumienia. W postępowaniu nakazowym przed sądem można podnieść zarzut wypełnienia niezgodnie z umową. Jeśli został indosowany to indosanci podnoszą odpowiedzialność pomimo to. Gdańsk Dnia 08.01.2006 Suma Na 100 zł musi być waluta, inaczej weksel nieważny. termin płatności 08.02.2006 zapłać jeśli termin płatności jest wpisany i jest on inny niż wystawienie, im dalszy termin płatności tym silniejsza funkcja kredytowa weksla. W tym czasie między wystawieniem a możliwością żądania spłaty. zapłać krótkie klauzule wekslowe. Np. bez protestu lub bez kosztów, ułatwia. za ten określenie weksla, możemy wpisać że weksel jest trasowany lub własny lub rekta. Rekta weksel to weksel imienny, oznacza to że to już nie jest papier wartościowy na zlecenie, wyłącza się możliwość przeniesienia własności, można tylko przez cesję. Trasowany obowiązek zapłaty za weksel ciąży na innej osobie, osoba fizyczna lub prawna. Nie mogła by być spółka ale wspólnicy tak. Przekazany po wyrażeniu akceptu ma obowiązek spełnienia świadczenia, jeżeli weksel przyjmie. Akcept pisze się na przedniej stronie weksla. Od tego momentu dłużnikiem głównym jest trasat. Weksel może być poręczony i podpisać się może awalista. Awalista poręcza tylko za wystawcę czyli za trasata. Płatny miejsce płatności weksla. Konosament jest to papier wartościowy, związany z obrotem towarowym, też może być wystawiony na zlecenie. Przeniesienie własności, ustępuję na zlecenie pana A i podpisuje się pan X. Indos może być wystawiony na okaziciela (weksel nie może być na okaziciela). „Ustępuję na zlecenie okaziciela” i każdorazowy okaziciel będzie miał do niego prawo. Indos inaczej bywa nazywany żyrem. Jeżeli mówimy o żyrantach to nie mamy na myśli poręczyciela. Wszystkie osoby podpisane na odwrocie weksla odpowiadają za weksel, solidarnie i osobiście. Okaziciel dochodzi sumy wekslowej w pierwszej kolejności zwraca się do trasata. Jeżeli weksel będzie przyjęty to zwraca się do trasata aby zapłacił. Bywa że trasat znika. Wówczas okaziciel może dochodzić roszczeń od wszystkich podpisanych na wekslu pod warunkiem że złoży protest i będzie wszczęte poszukiwanie zwrotne. Jeżeli nie ma napisane bez protestu to notariusz wypełnia protest, że Xiński zjawił się w banku i mu nie zapłacono i w związku z tym będzie dochodził poszukiwania zwrotnego. Pan O ma prawo pozwać do sądu wszystkich podpisanych na wekslu. Funkcja obiegowa - łatwa możliwość indosowania weksla chyba że jest to rekta weksel. Mogą być skupowane do dyskonta lub redyskonta przez banki, banki dyskontują a redyskontuje NBP, bank kupuje weksel o cenie niższej niż wystawiona na wekslu o stopę dyskontową. Funkcja gwarancyjna znajduje zastosowanie gdy weksel jest in blanco. Weksel jest zobow. o charakterze abstrakcyjnym, to zobowiązanie jest pomiędzy trasatem a emitentem. Postępowanie w sprawie roszczeń z tytułu weksla toczy się w postępowaniu nakazowe, tańszym i szybszym niż postępowanie procesowe. Przy wekslu in blanco można wpisać rzeczywistą kwotę dochodzoną.

16.1 Obligacje publiczne emitowane przez skarb państwa na podstwie ustawy o zobowiązaniach skarbu państwa. Utworzony przez Joanna Trawinska

51

Prywatnoprawne ust. o obligacjach z 1995 r. Obligacja jest to papier wartościowy który może mieć charakter zdematerializowany w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem wobec obligatariusza i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. Świadczenie to może mieć charakter pieniężny wtedy mówimy o wykupie albo niepieniężny. Ust. wymienia możliwość emisji zamiennych z prawem pierwszeństwa, przychodowych. Obligacje zamienne dają prawo do zamiany na akcje. Obl. z prawem pierwszeństwa dają prawo do objęcia akcji z pierwszeństwem w stosunku do innych akcjonariuszy. O. przychodowe dają prawo do udziału w zysku z inwestycj. Osoby prawne, przedsiębiorcy, sp. kom-akc, org sam. teryt i związki komunalne, inne podmioty zagraniczne wymienione w ustawie. Gdynia wyemitowała, Poznań emitował. Emitują one obligacje na określony cel. Może być tak że inne podmioty wyemitują obligacje. Elektrim. Bank gdański millenium emitował obligacje, wbk bank zachodni. Był taki moment że dochody z obligacji były zwolnione z podatku dochodowego. Pomysł ten upadł. Jedyne obligacje w miarę opłacalne to obligacje skarbu państwa. Te inne nie pełniły funkcji lokacyjnej. Obligacja może być papierem imiennym Funkcje pożyczkowo lokacyjną. Pożyczkowa dla emitenta. Czeki z ksiązki w obrocie powszechnym wyparte prez karte płatnicze, w obrocie publicznym wyparte przez konta płatnicze. Ust. o dowodach składowych. Papiery wartościowe które przenoszą własność towarów. Konosamenty. Gdy towar płynie do portu przeznaczenia, to może on być przedmiotem obrotu. Do przeniesienia własności rzeczy oznaczonych co do gatunku potrzebne jest wydanie tych rzeczy. Jeżeli z konosamentu wynika że tonę węgla załadowano na statek to tym węglem w czasie jego podróży można handlować. To samo dotyczy dowodów składowych. Dowody składowe są uregulowane w ust. o domach składowych. Umowa składu jest umową zawsze handlową. Przedsiębiorca składowy prowadzi działalność w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa. Przedsiębiorca może mieć przymiot domu składowego. Po spełnieniu wymogów określonych w ustawie to może być wpisany na listę. Ten przedsiębiorca jako dom składowy może wydawać dowody składowe. a23 ust. księga jukstowa, rewers składowy dowód posiadania, warrant składowy dowód wydania. Imię i nazwisko składającego. Oznaczenie ilości i jakości, określenie szczególnych cech rzeczy złożonych na skład, ubezpieczenie, termin końca składu, czy są z tym towaru związane cła, podatki lub wierzytelności domu składowego, oznaczenie banku domicylowego. Dowód składowy składa się z rewersu i warrantu. Obiete części mogą być przenoszone oddzielnie, obie w drodze inndosu, są to papiery wartościowe na zlecenie. Przeniesienie indosu powoduje przeniesienie własności towaru. Warrant daje możliwość zaciągnięcia kredytu pod rzeczy oddane na skład. Właściwości domu składowego. Publiczny obrót papierami wartościowymi podręcznik absolutnie nieaktualny, jedna ustawa zastąpiona trzema.

16.2 publiczny obrót papierami wartościowymi Trzy ustawy z 2005 roku. Ust. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Ust. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym. Ust. o obrocie instrumentami finansowymi. Ust. jest ust. o charakterze administracyjnoprawnym. Instrumenty finansowe. Są nimi papiery wartościowe i inne, np. tytuły uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania, finansowe kontrakty terminowe, umowy forward dot. oprocentowania, swapy akcyjne i walutowe. Wyłączone są weksle i czeki. Instytucje zbiorowego inwestowania to fundusze inwestycyjne. Obrót instrumentami finansowyim może mieć charakter pierwotny lub wtórny. Obrót pierw. to dokonywanie oferty publicznej przez emitenta lub subemitenta usługowego której przedmiotem są papiery wartościowe nowej emisji lub nabywanie papierów wartościowych w wyniku takiej oferty. Obrót wtórny jest to dokonywanie oferty publicznej przez podmiot inny niż emitent lub subemitent usłutowy. Obrót pierw. sprzedawane akcje które zaczną funkcjonować w przyszłości, są wypuszczane przez emitenta. Obrót wtórny ma miejsce na rynku regulowanym, który obejmuje rynek giełdowy, Utworzony przez Joanna Trawinska

52

rynek pozagiełdowy, towarowy rynek instrumentów finansowych. Rynek giełdowy i poza giełdowy (giełda) jest prowadzony przez spółkę akcyjną akcje tej spółki są imienne i ustawa enumeratywnie wymienia podmioty które mogą być akcjonariuszami spółki giełdowej chyba że są to spółki publiczne. Uczestnictwo, uczestnicy obrotu instrumentami finansowymi. Podmioty zawierające transakcje giełdowe są to firmy inwestycyjne (przedsiębiorca inwestycyjny). Firmami inwestycyjnymi mogą być domy maklerskie lub banki oraz tzw. szczególni uczestnicy tj. banki powiernicze i kluby inwestorów. Domem maklerskim obecnie mogą być osobowe i kapitałowe spółki handlowe. Niektóre czynności przez spółki SA inne przez z o.o., sp. partnerska wolny zawód maklera, doradcy inwestycyjnego. Jeżeli spółka osobowa chce być domem maklerskim musi mieć kapitał założycielski (minimalny). Domy maklerskie oraz banki prowadzą działalność maklerską przy pomocy maklerów lub doradców inwestycyjnych. Umowy zawierane przez firmy inwestycyjne to m. in. Umowa o zarządzanie portwelem, um. o doradztwo inwestycyjne. um. brokerska, usługa wymiany walutowej. Kluby inwestorów (też mogą być uczestnikami obrotu publicznego) est tworzony przez osoby fizyczne na podstawie umowy zgodnie z którą zobowiązują się do wspólnego działania w celu zdobywania wiedzy o zasadach inwestowania w obrocie zorganizowanym, w szczególności poprzez wspólne inwestowanie. Do tych klubów stosuje się przepisy spółki cywilnej. Ani klub inwestora ani członkowie nie są przedsiębiorcami. Ustawa o ofercie publicznej. Publiczny obrót publiczne proponowanie nabycia papierów wartościowych, proponowanie nabycia w dowolnej formie i w dowolny sposób jeżeli propozycja jest skierowana do co najmniej 100 osób lub do nieoznaczonego adresata. Publiczne proponowanie musi przybrać postać oferty publicznej. Spółka akcyjna przy podwyższeniu kapitału zakładowego może nastąpić przez subskrypcję otwartą, jeśli ta subskrybcja otwarta będzie skierowana do nieograniczonej liczby adresatów to podpada pod publiczny obrót. Spółka publiczna to spółka w której co najmniej jedna akcja jest zdematerializowana. W sp. publ. istnieje możliwość przymusowego wykupu akcji (wyciśnięcia), przez akcjonariusza większościowego posiadającego 90% akcji. W SA w ksh wyciśnięcie akcjonariuszy mniejszościowych przez akcjonariuszy większościowych (95%). Tutaj 90 proc albo jeden akcjonariusz i spółki i podmioty zależne od niego. Przymusowy odkup akcji akcjonariusz mniejszościowy żąda odkupienia od niego jego akcji. Akcjonariusz sp. publicznej może ządać od akcjonariusza który osiągnął lub przekroczył 90% akcji lub podmioty od niego zależne. Przy sp. publ. istnieje mozłiwość kontroli zewnętrznej przez tzw. rewidenda do spraw szczególnych. Sp. z o.o. wspólnicy do sądu o ustanowienie biegłego rewidenda. W SA kontrola biegłego rewidenda jest obligatoryjna co wynika z ust. o rachunkowości. W sp. publicznej a 84 akcjonariusze na walnym zgromadzeniu podnoszą uchwałę o ustanowieniu biegłego rewidenda lub zwrócenie się do sądu rej. o wyznaczenie biegłego rewidenda. Kiedyś krajowy depozyt papierów wartościowych, zajmuje się rejestracją i dematerializacją papierów wartościowych i rejestruje się wszystkie transakcje zawierane na rynku regulowanym. Ochrona dóbr przedsiębiorcy w znacz kc dobra osobiste, firma, ust o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, prawo własności przemysłowej, prawo autorskie. Akty pr. kompleksowe, przepisy cywilnoprawne i administracyjnoprawne. Przedsiębiorca w ust. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, os. fiz, os. pr., jedn org. nie posiadające os. które prowadzą nawet ubocznie działalność gospodarczą. Zapobieganie i zwalczanie konkurencji ma służyć ochronie przedsiębiorców i konsumentów. Czyn nieuczciwej konkurencji reguluje bardzo szeroko. Jest to działalnie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy. Ad casu, dla konkretnego przypadku dany czyn może być uznany przez sąd jako czyn nieuczciwej konkurencji. Ustawodawca na podstawie oświadczeń gospodarki rynkowej. Regulacja czynów które mają zawsze charakter nieuczciwej konkurencji. Wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa. Ujawnianie, przekazywanie tajemnicy rpzedsiębiorcy. Nieuczciwe pozyskiwanie pracowników. Naśladowanie gotowego produktu. Nieuczciwa reklama. Reklama porównawcza która jest zasadniczo zabroniona, chyba że reklama pozwalająca bezpośrednio rozpoznać konkurenta, może być gdy: nie wprowadza w błąd, porównuje w sposób rzetelny te same usługi, porównuje jedną lub kilka cech, nie porównuje pomyłek między reklamującym a ich konkurentem i nie dyskredytuje usług i działalności konkurenta. Sprzedaż argentyńska, System konsorcyjny, prow. dział. w ramach grupy finansowanych przez grupę. Można ponieść odpowiedzialność karną i odp. cywilną. Przedsiębiorca którego interes został naruszony lub zagrożony może żądać zaniechania niedozwolonych działań, usunięcie skutków niedozwolonych działań, złożenie jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, naprawienei wyrządzonej szkody, wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści zasądzenie odpowiedniej sumy pieniężnej na cel społeczny związany z ochroną kultury prawnej lub dziedzictwa narodowego, możliwość orzeczenia zniszczenia wyrobów opakowań, materiałów reklamowych lub zaliczenia ich na poczet odszkodowania.

17 PRAWO WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ podręcznik! Gdy mówimy o ust. pr. wł. przem i dobra podlegające ochronie. Dobra te podlegają ochronie tylko gdy są przedmiotem postępowania rejestracyjnego. Patenty na wynalazki, wzory użytkowe itp uzyskuje się w urzędzie patentowym. Obecnie można uzyskać patent, świadectwo ochronne, prawo ochronne na wynalazki i wzory użytkowe

Utworzony przez Joanna Trawinska

53

na terenie UE. Hiszpania Alikante Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego, rozporządzenie o ochronie nazw geograficznych i ochronie produktów rolnych, np. nasz oscypek 2081/92 i 2037/93. Wynalazki na które udziela się patenty wzory przemysłowe, topografie układów scalonych oraz oznaczenia geograficzne na które udziela się praw z rejestracji oraz wzory użytkowe i znaki towarowe na które udziela się praw ochronnych. Patenty i prawa z rejestracji są zbywalne i są dziedziczne (nie same wzory). Jeżeli jest to obraz to jest to prawo autorskie niezbywalne. Poza umowami służącymi do przeniesienia prawa ochronnego mamy też um. upoważniającą do korzystania. Są to um. licencyjne. Ust. daje definicje legalne wynalazków. Znać te def z podręcznika. Rejestracja znaków podobny. Artykuł Dyakowski Znaki towarowe pod ochroną, Prawo Przedsiębiorcy, nr 40/2002. Znak towarowy to każde oznaczenie przedstawione w sposób graficzny jeżeli nadaje się ono do odróżniania towarów jednego przedsiębiorcy od innego przedsiębiorcy. Niektóre znaki są powszechnie znane, renomowany wówczas nie podlega obowiązkowi zgłoszenia i podlega ochronie, np. coca cola, itp. Odczucie powszechnej znajomości znaku jest związane z konkretnym krajem. Kazus Tshibo, w Polsce zarejsestrował się Polak a wielka Niemiecka firma o takiej samej nazwie nie mogła wejść. Ust. o znakach towarowych zastrzegała że przedsiębiorca zarejestrował działalność w celu prowadzenia działalności, a Polak nie rozpocząl działalności, argumentacja niemców że Czibo jest znak powszechnie znany ale wówczas w Polsce nieznana. Herba i Herbapol. Eris wnioskowałała o unieważnienie Erisan finladzkie, również kosmetyki. Znakiem towarowym nie może być. ETS. Pytanie czy znakiem towarowym może być znak niedostrzegalny wizulanie ale odróżniający przedsiębiorcę, znak zapachowy, piłka tenisowa z zapachem świżo ściętej trawy. C-273/00 i T305/04. Znaki które nie mogą być przedstawione bezpośrednio w sposób graficzny, czy to ma być wzór chemiczny, depozyt dla ETS jest nieodpowiednie. Dojrzałe truskawki, zapach zarejestrowano wraz ze znakiem obrazka truskawki. NSA orzeczenie dot czy znakiem towarowym może być forma przestrzenna. Glosa Mariana Kempińskiego OSP 10/2004 str 542, poz 29. Forma przestrzenna będąca odzwierciedleniem kształtu towaru nie jest znakiem odróżniającym. Ochrona na okres 20 lat z możliwością przedłużenia, to kosztuje. Um. licencyjna z ust Roszczenia cywilnoprawne które przysługują w związku z naruszeniem uprawnień, żądanie zaprzestania działań grożących naruszeniem prawa, orzeczenie o dalszym rozporządzaniu bezprawnie wytworzonymi lub oznaczonymi towarami, żądanie zaniechania naruszeń, usunięcie skutków i wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści, naprawienie szkody na zasadach ogólnych, złożenie stosownego oświadczenia, do zapłaty kwoty pieniężnej na rzecz organizacji społecznej. Firma nie może być zbyta ale można upoważnić do korzystania. Kc przewiduje kiedy można prowadzić predsiębiorstwo pod cudzą firmą jeżeli to nie wprowadza w błąd, po śmierci właściiela przeds. jednoosobowego, można za zgodą małżonka i dzieci prowadzić firmę korzystając z nazwiska osoby zmarłej. Przeds. w znaczeniu przedmiotowym a 55(1) kc w skład przedsięiorstwa wchodzi nazwa przedsiębiorstwa. Bywa że do nazwy przedsiębiorstwa weszło nazwisko właściciela np. Eris. Przedsiębiorca którego prawo do firmy zostało zagrożone lub naruszone może zarządać zaprzestania naruszeń, wydania oświadczenia, wydania korzyści przez osobę która dopuściła się naruszenia. Jeżeli przedsiębiorca jako firmy używa swojego nazwiska i nie ma żadnego dodadku odróżniającego

18 CZYNNOŚCI HANDLOWE 18.1 Ogólnie 18.1.1

Kodeks handlowy - dawny

Działalność gospodarcza – działalność prowadzona w celach zarobkowych, wytwórcza budowlana, w sposób zorganizowany i ciągły, prowadząca do wymiany (obrotu) dóbr i usług. Czynności handlowe – czynności prawne dokonane w zakresie prowadzonego przedsiębiorstwa, prowadzonej działalności gospodarczej (czynności w zakresie przedsiębiorstwa) obejmowały czynności prawne, oświadczenie wiedzy, czynności faktyczne, otwarcie przedsiębiorstwa. Nie obejmowały czynów niedozwolonych. Domniemanie, wzruszalne, że każda czynność kupca jest czynnością handlową. Czynności prawne kupca związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Przepisy kh stosowano gdy czynność była obustronnie handlowa, jak i gdy jednostronnie. Czynności handlowe z kh: Utworzony przez Joanna Trawinska

54

- um. rachunku bieżącego

- komis

- przewóz

- sprzedaż handlowa

- ekspedycja

- um. składu

- umowa ajencyjna

18.1.2

- spółka cicha

Kodeks cywilny

Czynności handlowe – czynności przedsiębiorcy podejmowane w zakresie prowadzonego przedsiębiorstwa. Czynności techniczno-prawne, inne działania które wywołują określone skutki prawne, czynności faktyczne, oświadczenia wiedzy. Są to czynności których może dokonywać przedsiębiorca, wówczas skutki prawne mogą być odmienne niż w obrocie powszechnym. Nie obejmują czynów niedozwolonych, choć mogą być związane. Rodzaje czynności handlowych: - sprzedaż na raty (a583-588) Sprzedażą na raty jest dokonana w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedaż rzeczy ruchomej osobie fizycznej za cenę płatną w określonych ratach, jeżeli według umowy rzecz ma być kupującemu wydana przed całkowitym zapłaceniem ceny.

- um. agencyjna (a758-764) Przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu.

- um. komisu (a765-773) Przez umowę komisu przyjmujący zlecenie (komisant) zobowiązuje się za wynagrodzeniem (prowizja) w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek dającego zlecenie (komitenta), lecz w imieniu własnym.

- um. przewozu (a774-793) Przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy.

- um. spedycji (a794-804) Przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem.

- um. ubezpieczenia (a805-834) Przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

- um. składu (a853-859) Przez umowę składu przedsiębiorca składowy zobowiązuje się do przechowania, za wynagrodzeniem, oznaczonych w umowie rzeczy ruchomych.

- um. leasingu (a7091 - 70918) Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.

- um. dostawy (a605-612) Przez umowę dostawy dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz do ich dostarczenia częściami albo periodycznie, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i do zapłacenia ceny.

- um. kontraktacji (a613-626) Przez umowę kontraktacji producent rolny zobowiązuje się wytworzyć i dostarczyć kontraktującemu oznaczoną ilość produktów rolnych określonego rodzaju, a kontraktujący zobowiązuje się te produkty Utworzony przez Joanna Trawinska

55

odebrać w terminie umówionym, zapłacić umówioną cenę oraz spełnić określone świadczenie dodatkowe, jeżeli umowa lub przepisy szczególne przewidują obowiązek spełnienia takiego świadczenia.

- um. o roboty budowlane (a647-658) Przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

- um. rachunku bankowego (a625-733) Jeżeli po zawarciu umowy kontraktacji gospodarstwo producenta przeszło w posiadanie innej osoby, prawa i obowiązki z tej umowy wynikające przechodzą na nowego posiadacza. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy przejście posiadania było następstwem odpłatnego nabycia gospodarstwa, a nabywca nie wiedział i mimo zachowania należytej staranności nie mógł się dowiedzieć o istnieniu umowy kontraktacji.

- um. kredytu (a69-79 ust. pr. bankowe) Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

- um. licencyjna (a76 i nast. ust. pr. własności przemysłowej, a65-68, 92 ust. o pr. autorskim i pr. pokrewnych) - um. o rozpowszechnianie utworów (a41-68 ust. o pr. autorskim i pr. pokrewnych) - um. nienazwane: know-how, franchising, factoring

18.1.3

Systematyka czynności handlowych o Umowa odnosi się do: rzeczy (przeniesienie własności), czynność, zlecenie, zabezpieczenie i współdziałanie. o Czynności handlowe prowadzące do przeniesienia własności rzeczy i praw, obrót towarowy, umowa sprzedaży, zamiany, dostawy o Umowy inwestycyjne: um. o prace projekowe, um. o wykonawstwo robót inwestycyjnych, um. o zastępstwo inwestycyjne, um. o pełnienie nadzoru inwestorskiego, o roboty geologiczne, geodezyjne, kartograficzne, um. o dzieło, um. o roboty budowlane. o Umowy regulujące przewóz rzeczy (towarów): um. spedycji, um. składu (um. o wykonanie czynności ładunkowych, um. pilotażu, um. holownicza, um. bocznicowa, um. ważenia), um. o przewóz multimodalny (kombinowany), ust. prawo przewozowe o Najem dzierżawa, leasing, użyczenie, używanie rzeczy i praw o Licencyjna, know-how, franchisingowa, prawo własności przemysłowej, prawo autorskie o Przedsiębiorca a bank, ust. pr. bankowe o Zabezpieczenie i rozliczenie o Papiery wartościowe o Um. przedstawicielstwa handlowego, um. agencyjna, komisu, maklerska, pr. morskie, ust. o pośrednictwie ubezpieczeniowym o Umowy managerskie o Um. ubezpieczenia w sferze działalności gospodarczej

Utworzony przez Joanna Trawinska

56

18.1.4

Systematyka i przedmiot części szczególnej kc

Przedmiot: zobowiązania umowne, zobowiązania wynikające z jednostronnych czynności prawnych (np. przyrzeczenie publiczne), zobowiązania z zachowań niemających charakteru czynności prawnych (np. prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia). Są to instytucje uregulowane w kc i poza kodeksem. Stosowanie prawa. Reżim szczegółowych instytucji pr. zobowiązań uzupełniają najpierw przepisy części szczególnej prawa zobowiązań, a następnie części ogólnej kc. Regulacja umów typowych. Często zaopatrzone swoistą nazwą. Zespół norm (instytucja prawna) regulujące pewien typ (rodzaj) umowy zobowiązaniowej, które stosuje się do konkretnej umowy zobowiązaniowej. Klasyfikacja polega na wyróżnieniu obiektów ze względu na ich cechy i łączenie tak wyróżnionych przedmiotów w klasy, podziałlogiczny, rozłączny wyczerpujący. Typologiczna – zbiór tworzony ze względu na podobieństwo obiektu do obiektu wzorcowego są to relacje równości, wyprzedzania między określonymi cechami, bierze się pod uwagę całokształt i intensywność cech. Ustawodawca kształtuje umowy szczególne jako pojęcia typologiczne. typu umów zostały uregulowane jako odrębne i równorzędne instytucje prawne, normy jednej instytucji do drugiej stosuje się per analogiam, przepisy nakazują odpowiednie stosowanie jednej instytucji do drugiej. Istnieją też podtypy, np. sprzedaż na raty. Grupy umów. Łączy się ustawowe typy umów podobne świadczenia charakterystyczne zbliżone funkcje społeczno-gospodarcze, zbliżone reżimy prawa. Systematyka szczegółowych umów zobowiązaniowych. Umowy nazwane – konkretna umowa, którą można przyporządkować jakiemuś ustawowemu typowi umowy ze względu na cechy rozpatrywane całościowo. Elementy nieswoiste, obce dla danego typu mogą istnieć w zobowiązaniu ale te elementy muszą być funkcjonalnie podporządkowane głównemu zobowiązaniu. Umowy nienazwane – zgodnie z zasadą swobody umów strony mogą także zawierać umowy, które nie dają się podporządkować do żadnego typu ustawowego. Zawierają elementy swoiste dla umów nazwanych a także elementy niespotykane w umowach nazwanych i w innych konfiguracjach, np. um. z przedsiębiorstwem hotelowym. Stosuje się wówczas normy ogólne dotyczące umów oraz per analogiam normy podobnych typów. Typy empiryczne – mają często swoją nazwę, ukształtowane przez praktykę, masowo zawierane, np. know-how, franchising. Związki umów, relacje między dwiema lub więcej odrębnymi umowami. Um. odrębna taki zestaw postanowień (oświadczeń woli), który zdolny jest wyznaczyć konieczne dla istnienia umowy elementy. Umowy sprzężone węzłami prawnymi i gospodarczymi, uzależnienie skuteczności jednej umowy od drugiej. Wywołują inne skutki prawne niż rozpatrywane osobno. Łańcuch umów – związki sukcesywnie następujące, np. um. o dzieło, um. o podwykonawstwo, najem, podnajem. Zespoły (kompleksy) umów – umowy odrębne, które łączy wspólny cel, wyrażony w nich, albo wyinterpretowany. Relacje równorzędne, nieskuteczność którejkolwiek umowy powoduje nieskuteczność pozostałych. Relacje nie równorzędne, tylko nieskuteczność um. głównej wpływa na nieskuteczność podrzędnej.

18.2 Stosunek zobowiązaniowy Charakterystyka ogólna

Obrót handlowy (gospodarczy odbywa się na podstawie stosunków zobowiązaniowych. Źródłem stosunku może być umowa, jednostronna czynność prawna, decyzja organów państwowych, bezpodstawne wzbogacenie, nienależne świadczenie, ustawa. Pacta sund servanda – podstawowa zasada prawa zobowiązań. Możliwe jest jednak uwzględnienie nadzwyczajnej zmiany stosunków. Klauzula rebus sic stantibus, na zobowiązania niepieniężne (a3571 §1), na zobowiązania pieniężne (a3581 §3), w obrocie handlowym (a3571), um. o dzieło (a629-631), um. dzierżawy a458 (Jeżeli dłużnik stał się niewypłacalny albo jeżeli wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność, zabezpieczenie wierzytelności uległo znacznemu zmniejszeniu, wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia bez względu na zastrzeżony termin.) Utworzony przez Joanna Trawinska

57

a490 (możliwość powstrzymania się od spełnienia świadczenia wzajemnego gdy spełnienie świadczenia drugiej strony jest wątpliwe) a471 (możliwość odstąpienia od umowy pożyczki a737 możliwość odstąpienia od umowy zlecenia, a838 możliwość zmiany umowy przechowania.

18.3 Umowa jako podstawowe źródło zobowiązań w obrocie handlowym 18.3.1

Podział

Uwagi ogólne. Konsensus stron kreujący stosunek zobowiązaniowy, współkształtujący jego treść. Kontrakt adhezyjny nie był umową, ale jednostronnym aktem przystąpienia lub poddania się przez stronę słabszą wzorowi umowy ustalone w całości lub w części przez stronę silniejszą. Umowy wzajemne. Umowy jednostronnie lub dwustronnie zobowiązujące. Z umowy zobowiązaniowej może wynikać obowiązek świadczenia ciążący na jednej albo na obu (lub więcej) stronach. Umowa wzajemna jest szczególnym rodzajem umów dwustronnie zobowiązujących. Obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej. Ekwiwalentność świadczeń w sensie subiektywnym ale nie jest to element konstytutywny świadczenia wzajemnego. Jest nim raczej więź polegająca na zależności świadczenia jednej strony od świadczenia drugiej strony do ut des – daję abyś dał. Strony na podstawie zasady swobody umów ustanowić mogą jako wzajemne dowolne świadczenia byleby umowa mieściła się w ramach odpłatnych czynności prawnych do których należą umowy wzajemne. Każda ze stron uzyskuje jakąś korzyść majątkową niekoniecznie w postaci pieniężnej. Zakres zastosowania. umowy, których essentialia negoti (elementy przedmiotowo istotne) obejmują wzajemne sprzężenie świadczeń (np. sprzedaż); umowy których essentialia negoti nie rozstrzygają (np. zlecenie); um. których essentialia negoti wskazują na ich dwustronny lecz nie wzajemny charakter (np. pożyczka oprocentowana). Konsekwencje: nieważność zobowiązania jednej strony powoduje nieważność zobowiązania się drugiej strony jako kazualnie uzależnionego od świadczenia wzajemnego. Umowy realne. Dojście do skutku umowy realnej wymaga nie tylko złożenia zgodnego oświadczenia woli, ale także wręczenia rzeczy. Rzecz może być wręczona wraz ze złożeniem oświadczenia woli. Zawarcie umowy realnej w przyszłości można zapewnić poprzez umowę przedwstępną. Umowa realna uchyla wątpliwości co do faktu zawarcia umowy. Umowy kazualne (przyczynowe). Jej ważność zależy od istnienia podstawy prawnej świadczenia. Umowy abstrakcyjne (oderwane). Okoliczność braku podstawy prawnej nie wpływa na ważność zobowiązania. Obrona dłużnika jest ograniczona, nie może powołać się na istnienie lub brak porozumienia stron co do celu prawnego świadczenia. Umowy losowe – zależy od przypadku, gra, zakład, warunek w umowie

18.3.2

Treść umów zobowiązaniowych

Swoboda umów Umowa jest skonstruowaną przez system prawny czynnością konwencjonalną (o swoistych cechach i znaczeniu). Swoboda umów – kompetencja do kształtowania przez podmioty wiążących je stosunków prawnych w drodze dwu- lub wielostronnych oświadczeń woli. Autonomia woli stron obejmuje także inne niż umowa postacie kształtowania stosunków cywilnoprawnych mocą własnych decyzji zainteresowanych podmiotów. Swoboda kształtowania treści umów. Swoboda zawierania umów. Zakres swobody umów. Generalna kompetencja do swobodnego kształtowania i do interpretowania i stosowania norm prawa na rzecz tej kompetencji. Zakres swobody umów ustala się poprzez wskazanie tylko jego granic. Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny Utworzony przez Joanna Trawinska

58

według swego uznania byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie lub zasadom współżycia społecznego. Strony nie są związane ustanowionymi typami umów. Jest to zatem kompetencja do ukształtowania treści stosunków zobowiązaniowych całkowicie różnych od tych wyznaczonych przez przepisy prawne. Ogólne ograniczenia swobody umów. Ustawa. Treść lub cel umowy nie może być sprzeczny z ustawą. Normy bezwzględnie wiążące oraz semiimperatywne. Norma względnie wiążąca nie znajduje zastosowania w razie jej sprzeczności z umową. mogą to być normy konstytucyjne, karne, administracyjne, jeżeli wynikać z nich będzie zakaz kształtowania stosunku określonej treści. Normy semiimperatywne – chronią słabszą stronę umowy, zwłaszcza indywidualnego konsumenta, jednostronnie delimitują sferę swobody kontraktowej. Sprzeczność umowy z ustawą powoduje jej bezwzględną nieważność w całości lub w części. Zasady współżycia społecznego. Generalnie wszelkie czynności prawne sprzeczne z zasadami współżycia społecznego są nieważne, umowy sprzeczne z uczciwością i rzetelnością kupiecką lub kształtujące stosunki w sposób urągający słuszności. Natura zobowiązania. Każe respektować ogólne właściwości każdego stosunku zobowiązaniowego powstałego na podstawie umowy. Umowa wiąże jedynie strony, poszanowanie interesów osób trzecich i łącząca się z tym zasada bezpieczeństwa obrotu prawnego. Niedopuszczalne jest aby stosunek umowny ukształtował sytuację stron w ten sposób że jedna z nich mogła dowolnie określać swoje obowiązki lub obowiązki drugiej strony. Typy umów są modelami właściwego rozkładu prawi i obowiązków. Niemożliwość świadczenia. Opiera się na założeniu, że niecelowe byłoby podejmowanie jakichkolwiek zobowiązań, które nie mogą być zrealizowane. Umowa o świadczenie niemożliwe jes nieważna, gdy świadczenie było niemożliwe od chwili zawarcia umowy. Jeżeli było niemożliwe dopiero później, to umowa jest ważna, ale nie może być wykonana. Stosuje się przepisy określające skutki niewykonania zobowiązań. Jeśli jedna ze stron nie wiedziała od chwili zawarcia o niemożliwości, a druga strona z błędu nie wyprowadziła, to na tej stronie ciąży obowiązek naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez, to że zawarła umowę nie wiedząc o niemożności świadczenia, culpa in contrahento – wina w kontraktowaniu. Wyzysk. Przesłanka obiektywna – kwalifikowana dysproporcja świadczeń stron, rażąco wysoka w stosunku do wartości świadczenia wzajemnego. subiektywna przesłanka zastrzega lub przyjmuje świadczenie niewspółmiernie wysokie wykorzystując przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony. Skutki prawne – dążenie do przywrócenia zachwianej równowagi ekonomicznej. Jeśli modyfikacja umowy jest niemożliwa lub utrudniona – uniemożliwienie umowy. Dopiero orzeczenie sądowe unieważnia lub modyfikuje umowę. Uprawnienia wygasające po 2 latach, termin prekluzywny (zawity). Kwalifikacja prawna – wadliwość czynności prawnej – wzruszalność umowy początkowej.

18.3.3 Zagadnienia szczególne związane z przygotowaniem i zawarciem umowy Culpa in contrahento. Zawarcie umowy powoduje powstanie określonych obowiązków a ich niedopełnienie przez stronę naraża je na tzw. odpowiedzialność kontraktową. Culpa in contrahento – wina w kontraktowaniu. Postępowanie podmiotów w stadiach poprzedzających zawarcie umowy, jeżeli nie doszła do skutku, przepisy o czynach niedozwolonych. Powstanie roszczenia o wyrównanie szkody powstałej przez to, że umowa nie doszła do skutku lub okazała się nieważna. Odpowiedzialność w granicach tzw. ujemnego interesu umownego. Wina w kontraktowaniu może polegać na naruszeniu odpowiednich zobowiązań określonych w umowie. Zawarcia takiej umowy nie domniemywa się. Udowodnienie spoczywa na poszkodowanym. Utworzony przez Joanna Trawinska

59

Umowa przedwstępna. Pactum de contrahento. Jedna lub obie strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości oznaczonej umowy (umowy przyrzeczonej). Zawarcie umowy przyrzeczonej jest świadczeniem będącym skutkiem zgodnych oświadczeń woli. Może mieć charakter jednostronnie lub dwustronnie zobowiązujący. Jednej stronie przysługuje uprawnienie do żądania od drugiej strony by zawarła ona umowę, to znaczy by złożyła oświadczenie woli określonej treści i dokonania innych działań. Umowę przedwstępną należy odróżnić od umowy definitywnej, także wtedy gdy ta ostatnia została zawarta pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu. Umowa przedwstępna zobowiązuje do zawarcia umowy przyrzeczonej, a powinne zachowanie się stron realizuje zamierzony przez nie cel gospodarczy. Na podstawie umowy przedwstępnej nie można się domagać spełnienia tych świadczeń do których strony mają się zobowiązać dopiero w umowie przyrzeczonej. Niekiedy ze względu na zamierzoną umowę definitywną strony zobowiązują się już w umowie przedwstępnej do dokonania pewnych czynności. Jeżeli następnie umowa definitywna zostanie zawarta dokonanie tamtych czynności zalicza się nap oczet świadczeń określonych w umowie definitywnej. Jeżeli nie zostanie zawarta to stronie, która tych czynności dokonała służy roszczenie z tytułu nienależnego świadczenia. Umowa ramowa – organizowanie procesu zawierania umów w przyszłości, do wielokrotnego, powtarzającego się zawierania określonego rodzaju umów względnie w niej określonych. Pewne elementy treści nie do końca określone, np. odbiorca. Przesłanki ważności. Musi określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej aby umożliwić sądowi ustalenie treści umowy definitywnej. Minimalna treść umowy przedwstępnej powinna zawierać. Ustalenie terminu (nie jest to cecha nieważności), strona uprawniona może w terminie 1 roku wyznaczyć odpowiedni termin do zawarcia umowy definitywnej. Jeśli termin nie został wyznaczony zobowiązanie z umowy przedwstępnej wygasa. Powinna odpowiadać przesłankom każdej czynności prawnej dla oceny jej zgodności z wiążącymi normami prawnym lub zasadami współżycia społecznego, trzeba mieć na względzie treść umowy definitywnej. Skutki niezawarcia umowy definitywnej. Obowiązek naprawienia szkody, jaką osoba poniosła przez to że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej, odszkodowanie w granicach negatywnego interesu umownego. Strony mogą odmiennie ustalić. Obowiązek zawarcia umowy przyrzeczonej. Uprawniony może żądać od strony zobowiązanej aby złożyła ona oświadczenie woli określonej treści, stanowiące element konieczny dojścia do skutku umowy przyrzeczonej. Wówczas prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające taki obowiązek zastępuje to oświadczenie. Ten skutek tylko, gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymogom od których zależy ważność umowy przyrzeczonej. Niemożność zawarcia – odpowiedzialność dłużnika, albo odszkodowanie albo zmuszenie do zawarcia. Przedawnienie 1 rok od dnia w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Gdy sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, 1 rok od dnia w którym orzeczenie stało się prawomocne. Ograniczenie swobody zawierania umów Ograniczenie swobody decydowania o zawieraniu umowy musi być zawsze zrelatywizowane do treści umowy. Normatywne zacieśnienie kompetencji podmiotów wymaga podstawy ustawowej. Ograniczenia mogą być zagrożone różnym sankcjami, konsekwencje w sferze cywilnoprawnej. Ograniczenie doboru kontrahenta. Dla ochrony osób uczestniczących w stosunku a zwłaszcza osoby fizycznej. Pewne rodzaje działalności gospodarczej połączone ze zwiększonym ryzykiem podejmować mogą wyłącznie określone rodzaje osób prawnych, np. umowa ubezpieczenia. Interes indywidualnie określonych osób od decyzji zainteresowanych zależy, czy ograniczenia te znajdą zastosowanie, np ustawowe prawo pierwokupu. Obowiązek kontraktowania. Obowiązek zawarcia umowy wskazujący osoby zobowiązane i treść umów. Dotyczy podmiotów, które wyłącznie dostarczają dóbr lub świadczą usługi o istotnym dla wszystkich znaczeniu, np. prawo energetyczne. Inicjatywa zależy od podmiotu zainteresowanego uzyskaniem dobra lub usługi, składa ofertę, adresat oferty zobowiązany jest ją Utworzony przez Joanna Trawinska

60

przyjąć. Jeżeli jej nie przyjmie wówczas podmiot uprawniony może żądać, aby sąd wydał orzeczenie stwierdzające obowiązek złożenia oświadczenia woli o jej przyjęciu albo żądanie odszkodowania z tytułu niespełnienia zobowiązania. obowiązek zawarcia umowy może być nałożony i realizowany na rzecz organów administracji publicznej oraz przy zastosowaniu sankcji administracyjnych lub karnych. Obowiązek zawierania umów opatrzonych tylko sankcją odszkodowania w granicach interesu ujemnego. Odpowiedzialność przedsiębiorcy który bezpodstawnie nie zawierając umowy z konsumentem, naruszając jego zaufanie że uzyska on dobro lub usługę jakie przedsiębiorca świadczy na rynku. Zezwolenie administracyjne. Uzależnienie dojścia do skutku umowy od zezwolenia administracyjnego. Zezwolenie takie nie kreuje obowiązku zawarcia umowy. Tryb zawierania umowy. nakazanie przez ustawodawcę określonego trybu zawierania umowy dla ochrony mienia publicznego, ustawa o zamówieniach publicznych, decyzje powinny opierać się na zobiektywizowanych przesłankach, racjonalne i optymalne dla interesu publicznego.

18.3.4

Wzorce Umów

18.4 Umowy regulujące przeniesienie praw Kryterium przeniesienia praw podmiotowych. Typy umów, które kreują stosunki obligacyjne, które zawierają zobowiązanie do rozporządzenia prawem. zobowiązanie do rozporządzenia prawem wywołuje ex lege skutek rozporządzający (tzw. podwójny skutek). Umowy typowe: sprzedaż, zamiana, darowizna, kontraktacja, dostawa.

18.4.1

Sprzedaż

Źródła

Ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej, lex specialis do kc. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady UE Nr 99/44 w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancjach. Dyrektywa Nr 98/6 o ochronie konsumentów przy podawaniu ceny oferowanych im wyrobów zapewnienie ochrony konsumentów, sprzedaż rzeczy ruchomych dokonywana w zakresie działalności przedsiębiorstwa gdy kupującym jest osoba fizyczna która nabywa rzecz Franchising

Utworzony przez Joanna Trawinska

61