Praktyki zawodowe – Panel III

Praktyki zawodowe, programy praktyk a pracodawcy

Cel panelu  Kształcenie zawodowe na tle rynku pracy.  Możliwości pracodawców włączenia się w proces kształcenia zawodowego.  Przekazanie uwag i sugestii dotyczących metod postępowania przy opracowywaniu programów praktyk.  Program praktyk jako integralna część programu nauczania.  Warsztaty  Przykłady realizacji pnz w obszarze budowlanym. Model współpracy.

Wskazane jest, aby zespoły przy opracowywaniu programów praktyk konsultowały się z pracodawcami, z którymi współpracuje lub zamierza współpracować szkoła.

Wpływ stopy wzrostu PKB i stopy bezrobocia w Polsce na zainteresowanie pracodawców szkołami zawodowymi (lata 1990-2008)

1 2

Źródło: Główny Urząd Statystyczny – stopa wzrostu Produktu Krajowego Brutto – stopa bezrobocia

Obszary problemowe – udział pracodawców

Wyodrębnienie kwalifikacji z zawodów, programy nauczania

Klasyfikacja zawodów, kwalifikacje zawodowe, podstawy programowe, programy kształcenia zawodowego

Doposażenie CKZU, szkół, kwalifikacyjne Nowoczesne wyposażenie, urządzenia, narzędzia i materiały, kwalifikacyjne kursy zawodowe, szkolenia, inne kursy zawodowe, szkolenia, inne Transfer nowych technologii do nauczycieli

Realizacja kształcenia

Egzaminy zawodowe w szkole, u pracodawców

Miejsce praktyk, transfer nowych technologii, szkolenia kadry dydaktycznej

Patronaty, miejsce zajęć praktycznych, praktyk zawodowych, stypendia dla uczniów Miejsca egzaminowania, uczestnictwo w komisjach egzaminacyjnych, modernizacja egzaminów

O czym należy pamiętać dążąc do współpracy z pracodawcami  Włączenie się pracodawców w proces kształcenia zawodowego w tym między innymi udział w opracowaniu i opiniowaniu programów nauczania oraz udział w przeprowadzaniu egzaminów zawodowych.  Podniesienie na wyższy poziom jakości kształcenia zawodowego bez względu na wahania koniunktury gospodarczej.  Uruchomienie procesu wzajemnego otwierania się przedsiębiorstw, szkół zawodowych, instytucji otoczenia biznesu na wzajemne potrzeby jako sposobu budowania przewagi konkurencyjnej na rynku oraz wykorzystania i rozwoju własnego potencjału.  Wypracowanie innowacyjnych mechanizmów współpracy pracodawców ze szkołami zawodowymi.  Wspólne poszukiwanie źródeł i sposobów finansowania współpracy.

Formy współpracy szkół z pracodawcami     

Praktyki zawodowe, zajęcia praktyczne, Udział w Życiu szkoły, Cotygodniowe zajęcia praktyczne, Wycieczki przedmiotowe, Wsparcie rozwoju bazy szkoły. Przyczyny braku współpracy

 Brak bodźców finansowych z tytułu kształcenia uczniów,  Brak w przedsiębiorstwach odpowiedniego personelu,  Brak świadomości o możliwości współpracy z pracodawcami.

Wpływ pracodawców na dostosowanie przygotowania zawodowego do potrzeb rynku pracy

 Praktyki zawodowe, zajęci praktyczne,  Prowadzenie zajęć specjalistycznych w przedsiębiorstwach,  Udział pracodawców w realizacji treści nauczania,  Udział nauczycieli w kursach organizowanych przez firmy.

WNIOSKI

 Planowanie kierunków kształcenia zgodnych z oczekiwaniami pracodawców,  Rozwój kształcenia ustawicznego,  Stworzenie systemu uznawania kształcenia pozaformalnego,  Stworzenie rozwiązań systemowych obligujących pracodawców i szkoły do współpracy,  Konieczność doposażenia i dofinansowania ośrodków kształcenia zawodowego.

Rozporządzeniem MEN z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz. U. Nr 244, poz. 1626);





§ 3. 1.Praktyczna nauka zawodu uczniów jest organizowana przez szkołę. 2.Praktyczna nauka zawodu młodocianych jest organizowana przez pracodawcę, który zawarł z nimi umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego. § 4. 1.Praktyczna nauka zawodu jest organizowana w formie zajęć praktycznych i praktyk zawodowych. 3.Praktyki zawodowe organizuje się dla uczniów w celu zastosowania i pogłębienia zdobytej wiedzy i umiejętności zawodowych w rzeczywistych warunkach pracy. 4.Praktyki zawodowe uczniów mogą być organizowane w czasie całego roku szkolnego, w tym również w okresie ferii letnich. 5.W przypadku organizowania praktyk zawodowych w okresie ferii letnich odpowiedniemu skróceniu ulega czas trwania zajęć dydaktyczno-wychowawczych dla uczniów odbywających te praktyki. 6.Zakres wiadomości i umiejętności nabywanych przez uczniów na zajęciach praktycznych i praktykach zawodowych oraz wymiar godzin tych zajęć i praktyk określa program nauczania dla danego zawodu dopuszczony do użytku w danej szkole przez dyrektora szkoły.

Rozporządzenie MIEN z dnia 7.02. 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych

Załącznik 8 p. 3. Praktyki zawodowe są realizowane w wymiarze określonym w podstawie programowej kształcenia w zawodach, w klasie ustalonej przez dyrektora technikum. W przypadku praktyk zawodowych realizowanych dłużej niż przez 4 tygodnie, dalsze tygodnie ich trwania dyrektor technikum przelicza na godziny i organizuje w ramach godzin przeznaczonych na kształcenie zawodowe (jedna godzina zegarowa praktyki zawodowej odpowiada jednej godzinie lekcyjnej). Dyrektor technikum może rozłożyć w czasie przebieg praktyk zawodowych realizowanych dłużej niż przez 4 tygodnie. p. 12. Kształcenie zawodowe teoretyczne i kształcenie zawodowe praktyczne może zakończyć się do końca lutego ostatniego roku nauki.

Rozporządzenie MIEN z dnia 7.02. 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych

Załącznik 9 1. W szkole policealnej w dwuletnim okresie nauczania minimalny wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych wynosi: 1) wychowanie fizyczne – 190 godzin; 2) kształcenie zawodowe teoretyczne – 800 godzin; 3) kształcenie zawodowe praktyczne – 800 godzin. 2. Praktyki zawodowe są realizowane w wymiarze określonym w podstawie programowej kształcenia w zawodach.

Praktyczna nauka zawodu (1)

Dyrektor szkoły uruchamiając kształcenie w zawodzie jest zobowiązany zapewnić pełny proces kształcenia zawodowego tj. kształcenie teoretyczne i kształcenie praktyczne. Dla technikum realizacja praktycznej nauki zawodu odbywa się w formie zajęć praktycznych i praktyk zawodowych.

Praktyczna nauka zawodu (2)  Zajęcia praktyczne mogą być prowadzone w warsztatach szkolnych, placówkach kształcenia praktycznego lub u pracodawcy.  Praktyki zawodowe, zgodnie z nową podstawą programową muszą być prowadzone w warunkach rzeczywistych (najlepiej u pracodawcy).  Pracodawcy w porozumieniu ze szkołą wskazują, jakie efekty kształcenia praktycznego będą zrealizowane w zakładzie pracy.  Program praktyk opracowują zespoły nauczycieli kształcenia zawodowego wspólnie z pracodawcą.

Praktyczna nauka zawodu (3)

W województwie Pomorskim przykładowe programy nauczania dla zawodów opracowane zostały w ramach projektu Pomorskie – dobry kurs na edukację. Szkolnictwo zawodowe w regionie a wyzwania rynku pracy (projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego i budżetu państwa w ramach Działania 9.2 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007 – 2013) realizowanego przez DEPARTAMENT EDUKACJI I SPORTU Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego.

Wybór programu praktyk Zespół nauczycieli może: - wybrać program praktyk opracowany przez innych autorów, - zmodyfikować wybrany program praktyk opracowany przez innych autorów, - opracować autorski program praktyk. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21czerwca 2012 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników.

Zespół opracowujący program praktyk

Powinien to być zespół interdyscyplinarny złożony z nauczycieli kształcenia zawodowego i wspomagany przedstawicielami Pracodawców lub Organizacji Pracodawców.

Przedsiębiorstwa na Polskim rynku w liczbach w 2009 r. Mikro

Małe

Poniżej 10 osób 1 605 370 95,9

MSP 10-49 osób 50 220 3

Kryterium Liczba zatrudnionych ilość przedsiębiorstw Ilość w % do ogólnej ilości przedsiębiorstw MSP i Duże w % do ogólnej ilości przedsiębiorstw Łączna ilość przedsiębiorstw Udział w PKB w % Udział MSP w PKB w % Udział dochodów przedsiębiorstw w PKB (w układzie 72,3 – 100%) Łącznie sektor przedsiębiorstw wytworzył w 2009 r. % PKB. Liczba zatrudnionych Liczba zatrudnionych w MSP Zatrudnienie w % Zatrudnieni W MSP do og. iczby zatrudnionych w % Łączna liczba zatrudnionych

Średnie

Duże 50-250 osób 15 060 0,9

99,8

Powyżej 250 osób 3 350 0,2 0,2

1 674 000 30,3

7,9 48,3 66,8

10,1

24 24 33,2

1 592 500

2 509 000 2 509 000 38,6 38,6

72,3 1 352 000 20,8

1 046 500 3 991 000 16,1 61,4

24,5

6 500 000

Źródło: opracowanie własne na podstawie „Raportu o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce” –TNS Pentor, 2011

Wybór szkolnego programu nauczania W ramach projektów systemowych realizowanych przez KOWEZiU:  Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego  Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru zostały opracowane i udostępnione przykładowe programy nauczania (programy praktyk).

www.koweziu.edu.pl

Pytania i odpowiedzi

Szkolne plany nauczania i programy nauczania  Oznakowanie efektów z podstawy programowej kształcenia w danym zawodzie, następnie pocięcie ich na pojedyncze efekty, pogrupowanie tematyczne (zgodnie z określoną dziedziną), sprawdzenie czy pogrupowane efekty stanowią spójną grupę, nadanie nazwy przedmiotowi – praktyka zawodowa.  Oznakowanie efektów z podstawy programowej kształcenia w danym zawodzie, następnie pocięcie ich na pojedyncze efekty, pogrupowanie tematyczne (zgodnie z zadaniami, które mają być realizowane w ramach modułów), wyodrębnienie modułów i jednostek modułowych, nadanie nazwy modułowi i jednostkom modułowym – praktyka zawodowa.

Uszczegóławianie efektów kształcenia

• Efekt powinien mieć więcej niż jedno uszczegółowienie • Uszczegółowione powinny być również efekty właściwe dla BHP, OMZ i KPS. Efekt powinien być tak sformułowany, aby można go było sprawdzić.

Szkolne plany nauczania, program nauczania, programy praktyk  efekty wspólne dla zawodów w ramach obszaru, tzw. PKZ powinny „towarzyszyć” właściwej kwalifikacji (tabela 1. w załączniku do rozporządzenia w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach)

 kolejność realizacji kwalifikacji w zawodach wielokwalifikacyjnych powinna być zgodna z rozporządzeniem w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnych (np.: K1, K2, K3).  Efekty kształcenia PDG, JOZ, OMZ, KPS, mogą być przypisane do programu praktyk (w zależności od specyfiki zawodu)

Szkolne plany nauczania, programy nauczania, programy praktyk  należy zwracać uwagę na właściwe umieszczenie efektów kształcenia (kształcenie teoretyczne czy kształcenie praktyczne);  w podstawie programowej w efektach właściwych dla kwalifikacji mogą się znajdować efekty kształcenia, w których można wyodrębnić część teoretyczną i część praktyczną np. ”dobiera i przygotowuje materiały do wykonania …”  wskazane jest wydzielenie części teoretycznej efektu, zaznaczyć pogrubieniem tj.: „dobiera i przygotowuje materiały do wykonania …” i włączenie go do kształcenia teoretycznego, a zaznaczenie pogrubieniem „dobiera i przygotowuje materiały do wykonania …” włączyć do kształcenia praktycznego (np. zajęć praktycznych),

Uszczegółowione efekty kształcenia



powinny być zapisane, jako wymagania programowe stanowiące oczekiwane osiągnięcia uczniów;



powinny być zapisane w bezokoliczniku w formie dokonanej.

Przykładowe formy bezokoliczników dokonane określić rozróżnić zanalizować zastosować ocenić wybrać posłużyć się skonstruować sporządzić wskazać zdiagnozować --- brak --scharakteryzować opisać

udzielić

niedokonane określać rozróżniać analizować stosować oceniać wybierać posługiwać się konstruować sporządzać wskazywać diagnozować przestrzegać charakteryzować opisywać

udzielać

w kontekście przepisów

w kontekście pierwszej pomocy

Programy praktyk

 Program nauczania dla każdego przedmiotu/modułu może zostać opisany w osobnym zeszycie dotyczy to także programu praktyk.  W programie praktyk wyodrębniono 5 działów, zatem w tym zeszycie dla tego przedmiotu będzie 5 tabel.

Materiał nauczania praktyki

 W tej części opisać należy zalecany materiał nauczania/praktyki przypisany do działu programowego/jednostki modułowej, obejmujący zakres podstawowych informacji określonych na podstawie odpowiednich dyscyplin naukowych.  Materiał nauczania/praktyki powinien tworzyć ustrukturyzowany układ z określonymi powiązaniami i zależnościami między: faktami, pojęciami, prawami i teoriami wybranych dziedzin nauki, technik, procedur, zasad i strategii.

Planowane zadania

 W tej części należy opisać zadania (ćwiczenia) proponowane dla działu programowego/jednostki modułowej.

Warunki osiągania efektów kształcenia

 W tej części należy opisać szczegółowo warunki realizacji kształcenia w zakresie działu programowego/jednostki modułowej z uwzględnieniem zapisów rozporządzenia w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach w części III.  Nazwy pracowni nie muszą występować pod takimi nazwami jak w PP, można również zaproponować kilka nazw pracowni i ich wyposażenie, wydzielone z jednej opisanej w PP pracowni.

Warunki osiągania efektów kształcenia

 Należy wskazać, które przedmioty/moduły wymagają od nauczycieli nowych, specyficznych kompetencji (wynikających z podstawy programowej kształcenia w zawodach).  Należy zaproponować formy i zakres współpracy z pracodawcami w zakresie działu programowego/jednostki modułowej.  Należy wskazać, które przedmioty / moduły wymagają zastosowania nowych technologii w procesie kształcenia.

Środki dydaktyczne

 W tej części należy wpisać środki dydaktyczne niezbędne do osiągnięcia przez uczniów zakładanych efektów kształcenia oraz przeprowadzenia zaplanowanych zadań.

Formy indywidualizacji pracy z uczniem

 Należy opisać dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia;  Należy opisać dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia.

Propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia

 W tej części należy opisać kryteria oceny i metody sprawdzania efektów kształcenia przypisanych do działu programowego/ jednostki modułowej wraz z krótkim uzasadnieniem.

Praktyczne uwagi i sugestie do opracowywania programów nauczania (1)  Uszczegółowione efekty kształcenia, powinny być osiągnięte przez ucznia w procesie kształcenia (obserwowalne i ocenialne). Przykład 1: PKZ(B.c)(1): rozpoznaje rodzaje i elementy obiektów budowlanych; uszczegółowienie: PKZ(B.c)(1)1. - rozpoznać rodzaje obiektów budowlanych; PKZ(B.c)(1)2. - rozpoznać elementy obiektów budowlanych;

Praktyczne uwagi i sugestie do opracowywania programów nauczania (2) Przykład 2: PKZ(M.a)(10) rozpoznaje rodzaje korozji oraz określa sposoby ochrony przed korozją; uszczegółowienie: PKZ(M.a)(10)1. rozpoznać rodzaje korozji; PKZ(M.a)(10)2. określić sposoby ochrony przed korozją; Zapisy efektów uszczegółowionych dalej pozostają w takim stopniu uogólnienia jakimi były efekty z PPKZ. Wskazane jest aby uszczegółowienie wnosiło nowe informacje dotyczące określonego efektu kształcenia (powinno dawać możliwość obserwacji i oceny). Odpowiednio pogrupowane są w działy programowe (jednostki modułowe), a działy programowe w przedmioty (moduły).

Praktyczne uwagi i sugestie do opracowywania programów nauczania (3) Nie należy efektu kształcenia praktycznego uszczegóławiać efektami kształcenia teoretycznego i odwrotnie. Powinna być zachowana zasada: efekt praktyczny –uszczegółowienia też powinny być efektami praktycznymi (teoretyczne – teoretycznymi). Uwaga: wykonanie uszczegółowienia w formie teoretycznej efektu praktycznego spowoduje niebezpieczne zaburzenie procesu kształcenia zawodowego (syndrom nauczaniu o zawodzie a nie kształceniu w zawodzie).

Praktyczne uwagi i sugestie do opracowywania programów nauczania (4) Przykład efektu praktycznego: PKZ(M.a)(14) wykonuje pomiary warsztatowe Uszczegółowienie (powinno informować w treści jednoznaczność czynności praktycznej) PKZ(M.a)(14)1. rozróżnić metody pomiaru; PKZ(M.a)(14)2. wybrać sposób pomiaru w zależności od rodzaju i wielkości mierzonego przedmiotu; PKZ(M.a)(14)3. zinterpretować wyniki pomiarów; PKZ(M.a)(14)4. określić zasady użytkowania i przechowywania przyrządów i narzędzi pomiarowych;

Mapa zawodu

umiejętnści

wiedza

Kod jednostki efektów Nazwa jednostki efektów kształcenia kształcenia 71401_J02 Wykonywanie robót tapeciarskich – Korzysta z dokumentacji technicznej, norm, instrukcji oraz przestrzega warunków technicznych wykonania i odbioru robót tapeciarskich. – Organizuje stanowisko robót tapeciarskich zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska oraz wymaganiami ergonomii. – Dobiera materiały, narzędzia, urządzenia i sprzęt do robót tapeciarskich. – Transportuje, magazynuje i składuje materiały tapeciarskie zgodnie z obowiązującymi zasadami. – Przygotowuje materiały, narzędzia, urządzenia i sprzęt do robót tapeciarskich. – Wykonuje roboty tapeciarskie zgodnie z dokumentacją techniczną, warunkami technicznymi i technologicznymi wykonania i odbioru robót. Dokumentacja techniczna wykonywania robót tapeciarskich. Organizacja stanowiska pracy oraz terenu budowy. Odzież ochronna i środki ochrony indywidualnej. Materiały budowlane oraz materiały przeznaczonych do robót tapeciarskich ich właściwości oraz zastosowanie. Urządzenia, narzędzia i sprzęt stosowany do robót tapeciarskich i pomocniczych, zasady eksploatacji. Zasady transportu materiałów przeznaczonych do robót tapeciarskich. Zasady magazynowania i składowania materiałów przeznaczonych do robót tapeciarskich Zasady wykonywania, techniki, technologie robót tapeciarskich. • Naprawy tapet. • Techniki zdobienia powłok tapeciarskich.

Praktyczne uwagi i sugestie do opracowywania programów nauczania (5) Podczas uszczegóławiania efektów kształcenia z PPKZ należy uwzględniać stosowane technologie na rynku pracy. Dotyczy to kształcenia teoretycznego jak i praktycznego. Podczas opracowywania PPKZ eliminowano technologie, które nie są już stosowane na rynku pracy zastępując je nowymi technologiami. Przy grupowaniu uszczegółowionych efektów kształcenia w przedmiot należy zachować kolejność technologiczności wykonywania poszczególnych zadań, co pozwoli uzyskać prowadzenie prawidłowego procesu kształcenia. Przeanalizować i przeznaczyć optymalną liczbę godzin na BHP w części teoretycznej i praktycznej.

Solidarność pokoleń – kondycja/komunikacja w pracy

Pracownicy powyżej 30 r.ż.

Poniedziałek Wtorek

Środa

Czwartek

Piątek

Pracownicy poniżej 30 r.ż.

Poniedziałek Wtorek

Środa

Reasumując - Przynajmniej rozumieją się w środę

Czwartek Piątek

Panel III - Warsztaty Temat zadania dla wszystkich grup Na podstawie otrzymanych materiałów wyodrębnionych z programów nauczania dla zawodu należy przeanalizować zawarte treści pod względem ilościowym i jakościowym zapisów w poszczególnych tabelach: Założenia: efekty kształcenia w tabeli 1 są zgodne z podstawą programową kształcenia w zawodzie, pnz jest realizowana w warsztatach szkolnych, CKP u pracodawcy.24.11.2012_Tematy na warsztaty_panel.III.docx 1. Dla jakiej szkoły jest ten program nauczania? 2. Podać z ilu kwalifikacji oraz z ilu jednostek uczenia się składają się poszczególne kwalifikacje? 3. Czy właściwie dokonano rozkład godzin dla kształcenia teoretycznego i praktycznego w tabeli 3? 4. Czy liczba godzin przeznaczonych na realizację przedmiotów jest taka sama w różnych częściach załączonego wyciągu z programu nauczania? 5. Czy wszystkie efekty kształcenia z tabeli 1 zostały ujęte w tabeli 2 oraz tabeli 4? 6. Czy wszystkie efekty kształcenia z tabeli 1 zostały właściwie uszczegółowione (tabela 4) w tym: a) poprawność zakwalifikowania efektów kształcenia z podstawy programowej do realizacji ich w programach praktyk, b) czy efekty kształcenia zostały właściwie uszczegółowione stosując zasadę „efekt praktyczny – uszczegółowione efekty także praktyczne, c) uwagi i wnioski dotyczących problemów przy opracowywaniu i zatwierdzaniu programów praktyk oraz rekomendacje ich rozwiązań, 7. Podać ilość tygodni i sposób realizacji praktyk, 8. Opracowanie „arkusza” monitorowania realizacji podstawy programowej kształcenia w zawodzie na zajęciach praktycznych/praktykach zawodowych, 9. Uwagi dotyczące realizacji kształcenia praktycznego [rozporządzenie MEN z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz. U. Nr 244, poz. 1626)], oraz propozycje nowelizacji (zmian) zapisów w/w rozporządzeniu. Czas pracy: 120 minut. Po skończonej pracy - lider grupy przedstawia wnioski. Przykłady materiałów zostały wybrane z programów nauczania dla zawodów opracowanych w ramach projektu systemowego realizowanego przez KOWEZiU - „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” . Monitorowanie ppkz w pnz .doc

Dziękuję za uwagę

Wojciech Szczepański [email protected] Do opracowania wykorzystano materiały DKZiU MEN i KOWEZiU