Pomoc uczniom ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi. W ostatnich latach liczba uczniów wymagaj cych indywidualnego podej cia w zakresie edukacji stale si powi ksza, dlatego te coraz wi cej nauczycieli musi zmierzy si z problemem udzielenia pomocy dzieciom z ró norakimi trudno ciami w uczeniu si . Zagadnienia tego typu rzadko s omawiane podczas cyklu kszta cenia na uczelniach pedagogicznych st d te potrzeba aby zapisa si na kurs dokszta caj cy lub poszukania informacji w dost pnych ród ach i uzupe nienia wiedzy w tym obszarze. Daje to mo liwo poszerzenia swojej wiedzy, rozbudowania ufno ci we w asne mo liwo ci we wspieraniu uczniów w kompetentny i profesjonalny sposób. W tym wszystkim wa na jest wiadomo , e niektórzy uczniowie wymagaj indywidualnego podej cia w kwestii nauczania ze wzgl du na zró nicowany rozwój ich mózgu w ró nych obszarach, a zrozumienie ich mocnych stron i s abo ci oraz tolerancja niektórych zachowa s konieczne do stworzenia w ciwej atmosfery w klasie i umo liwienia rozwoju intelektualnego. Wa ny jest równie dialog pomi dzy uczniem, rodzicem, nauczycielem a tak e specjalist , który b dzie wspiera dziecko na ka dym etapie edukacji. W swoim artykule chcia abym przedstawi w zarysie charakterystyk ucznia z trudno ciami w uczeniu si oraz poda niektóre strategie i metody wspomagaj ce takich uczniów w trudnym procesie edukacyjnym. Dysleksja to zaburzenie objawiaj ce si trudno ciami w nauce czytania i pisania u dzieci, które nie powinny mie z tak nauk problemów - s normalnie rozwini te intelektualnie, nie maj adnych powa nych wad wzroku i s uchu ani schorze neurologicznych. Dysleksja wyst puje w ró nym nasileniu u kilku-kilkunastu procent populacji. Dysleksja to nie choroba, któr mo na wyleczy . Dyslektykiem jest si na ca e ycie. Dlatego wa ne jest wy wiczenie ró nych strategii post powania, dzi ki którym dysleksja nie b dzie przeszkadza w yciu codziennym. Powinna w tym pomóc terapia pedagogiczna (zaj cia kompensacyjno-korekcyjne). Im wcze niej terapia si zacznie, tym lepiej dla dziecka.

Jak rozpozna ucznia z dysleksj ? Ucze z dysleksj ma problemy z wizualnym przetwarzaniem tekstu, nie potrafi rozpozna wszystkich s ów w tek cie, tylko niektóre z nich, pozosta e próbuje zgadn z kontekstu lub na podstawie pierwszej litery Ma problemy z wizualnym ledzeniem teksu, mo e przeczyta pojedyncze s owa ale nie mo e zrozumie ca ego zdania lub paragrafu Wykazuje nadwra liwo na kontrast, je eli kontrast pomi dzy kolorem liter i papieru jest du y, ucze narzeka na niemo no jego przeczytania (tekst „porusza si ” na stronie) Ma problemy z krótkotrwa pami ci , jest w stanie zrozumie s owa ale bardzo wolno mu to przychodzi, m czy si z d szymi s owami i zapami taniem ich znaczenia w zdaniu

Ma problemy ze zrozumieniem ca ych zda chocia mo e p ynnie czyta Ma problemy z koncentracj atwo ulega sytuacji stresuj cej Charakteryzuje si wyst powaniem blokad psychicznych Wskazówki do pracy z uczniem z dysleksj : Podawanie jasnych, przejrzystych instrukcji, równie w formie pisemnej Wskazywanie kluczowych s ów i dostarczanie banku s ów Pomoc w przygotowaniu planu, zarysu wypracowania lub innej pracy pisemnej Zaopatrywanie ucznia w skopiowane materia y, podkre lanie lub zaznaczanie wyra kluczowych U ywanie do kopiowania papieru w innym kolorze ni bia y aby zniwelowa zbyt du y kontrast (np. be owy, szary) Wykorzystywanie alternatywnych sposobów zapami tywania informacji, np. nagrywanie ich, wykorzystanie map mentalnych lub rysunków U ywanie ró nych kolorów w ró nych wierszach, je eli na tablicy pojawia si zbyt du o informacji lub podkre lanie ka dego drugiego wiersza innym kolorem W ciwe rozmieszczanie liter w czasie pisania na tablicy Zwi kszenie zaanga owania ucznia w lekcji poprzez gry edukacyjne i ciekawe zadania.

Prosty test sprawdzaj cy czy dziecko jest dyslektykiem 1.

155115511551

2.

7x3 = ?

3.

ABCDEFGHM NORSTUVYZ 5. MIESI CE 4.

6.

7. 8.

Woda woda woda Woda moda woda 7, 3, 6,1, 4

9. mada, liczpa, domcip, go 10. 9, 2, 8, 5, 3 11. Mim Karol Jola Gola BartekWalas

Ile razy widzisz liczb 15? Jaki jest poprawny wynik: 21, 10 lub 12? Które oko jest otwarte?

Których liter brakuje w alfabecie? Wymie miesi ce we ciwej kolejno ci. Teraz wymie je w odwrotnej kolejno ci. Któr godzin pokazuje budzik?

Które s owo jest inne? Popatrz na liczby. Zakryj je. Spróbuj powtórzy z pami ci. Jaki b d pojawi si w tych wyrazach? Popatrz na liczby. Zakryj je i powiedz w odwrotnej kolejno ci. Spróbuj utworzy owa wymieniaj c mi dzy nimi pierwsze litery

Dyspraksja oddzia ywuje na wiele dziedzin uczenia si i jest powa nym problemem na ka dym etapie edukacji. Uczniowie z dyspraksj maj problemy z ruchami i koordynacj , kontrol motoryczn , a wi c z pisaniem, organizacj i koncentracj . Tacy uczniowie cz sto cierpi równie na ADHD, dysleksj i wymagaj indywidualnego podej cia. Jak rozpozna ucznia z dyspraksj : Ucze ma problemy w zaadoptowaniu si do regu szkolnych Ma problemy z równowag i koordynacj na lekcjach wychowania fizycznego Cechuje si ogólnym ba aganiarstwem Ma nieczytelne pismo, wykazuje niedojrza w rysowaniu i kopiowaniu Jego koncentracja jest ograniczona i ma s ab umiej tno s uchania Nie mo e zapami ta kilku instrukcji jednocze nie Cechuje si powolnym tempem pracy szkolnej atwo popada w roztargnienie i ulega emocjom Ma problemy w tworzeniu relacji z innymi dzie mi Ma problemy z za ni ciem, budzi si w nocy i ma koszmary nocne Pojawiaj si u niego migreny i bóle g owy Wykazuje si brakiem pewno ci siebie i nisk samoocen Wskazówki do pracy z uczniem z dyspraksj : Warto zapyta takiego ucznia czy zrozumia instrukcje i zadania do wykonania Sprawdza pozycj w awce i upewnia si , e ucze siedzi prosto z obiema nogami na pod odze Wykorzysta komputer do wykonywania zada szkolnych aby unikn pisania cznego Stosowa kserokopie zada z miejscami na odpowied aby zmniejszy liczb s ów do napisania Podzieli zadanie na mniejsze cz ci Powtarza instrukcje do zada kilkakrotnie i stara si aby by y w miar proste lub zapisywa je na tablicy lub kartce U ywa kolorowej kredy do zapisywania kolejnych wierszy je eli informacje zapisujemy na tablicy Zaznacza poszczególne etapy lekcji a pod koniec dokona podsumowania

Autzym

nale y do grupy tzw. ca

ciowych zaburze neurorozwojowych, do których zali-

czane s równie specyficzne trudno ci szkolne oraz specyficzne zaburzenia rozwoju funkcji ruchowych. Zaburzenia te charakteryzuj si brakiem odpowiednich dla wieku umiej tno ci uwarunkowanych dojrzewaniem mózgu. Zaburzenia w rozwoju dotycz wielu sfer rozwoju i funkcjonowania dziecka. Jak rozpozna ucznia z autyzmem: Ucze wykazuje trudno ci adaptacyjne Mo e wykazywa zachowania agresywne, impulsywno

Wykazuje nadwra liwo

na bod ce smakowe, d wi kowe, dotykowe, s uchowe czy

te wzrokowe Ma problemy z koncentracj i komunikacj Wykazuje

zachowanie

niezrozumia e

dla

otoczenia

np.

kr cenie

ró nymi

przedmiotami, kr cenie si wokó w asnej osi czy te kiwanie si w ty i w przód Wykazuje opór przed zmianami, Ma sk onno

do powtarzania tych samych dzia

Wykazuje niezdolno

do wykonania z

onych zada bez podpowiedzi

Wskazówki do pracy z uczniem autystycznym: Poda uczniowi plan zaj Poda

uczniowi list

przed rozpocz ciem lekcji ka dego dnia

przyborów szkolnych i zada

potrzebnych na ka dy kolejny

dzie Unika zbyt cz stego i d ugiego kontaktu z uczniem U ywa prostego jasnego j zyka, unika sarkazmu i metafor Umo liwi

uczniowi siedzenie w tej samej awce, poinformowa

o jakichkolwiek

zmianach w typowej rutynie Stworzy w miar mo liwo ci spokojn atmosfer w klasie Poinformowa innych uczniów o autyzmie, tak aby mogli zrozumie jego zachowanie i postaw . Coraz cz

ciej w szkole pojawiaj si dzieci niedos ysz ce czy te niedowidz ce, którym

mo na pomóc w trudnym procesie zdobywania wiedzy stosuj c proste zasady. Wskazówki dla pracy z dzieckiem niedos ysz cym: Warto uzyska informacj w jakim stopniu dziecko utraci o s uch Ustali najlepsz pozycj w klasie dla takiego dziecka Upewni si , e ucze widzi twarz nauczyciela i jego usta Zawsze wskazywa

w klasie, który ucze bierze udzia w dyskusji

Udziela g osu tylko jednemu uczniowi w tym samym czasie Przygotowa

list

s ów, wizualnych pomocy oraz zapis dialogów i tekstów

prezentowanych z p yty CD lub DVD Stara si redukowa ha as w pomieszczeniu Wskazówki do pracy z dzieckiem niedowidz cym: Uzyska informacj w jakim stopniu dziecko jest niedowidz ce

Przygotowa optymaln pozycj dla ucznia, w przypadku ucznia, u którego jedno oko jest lepsze jego pozycja powinna umo liwi mu korzystanie z tego oka Stara si stworzy odpowiedni atmosfer w klasie, tak aby nie by o zbyt g

no

W przypadku uczniów z bardzo s abym wzrokiem informowa werbalnie o wszystkich dzia aniach w klasie W przypadku

u ywania materia ów video, wyja ni

kontekst, je li to konieczne

zatrzyma video i opisa co si dzieje na ekranie Zawsze stara si dostarczy uczniowi jego w asn kopi tekstu Nie stawa plecami do okna gdy sprawia to, e twoja sylwetka jest s abiej widoczna dla ucznia Upewnia si , czy na pod odze nie ma adnych przeszkód Poinformowa ucznia o zmianach przestrzeni w klasie, np. mebli Uzyska

informacje czy ucze

u ywa specjalistycznego sprz tu dla osób

niedowidz cych, np. podr czników z powi kszon czcionk , itp. Sprawdzi umiej tno

korzystania

przez ucznia z technologii informacyjnych (np.

umiej tno ci pisania na klawiaturze, itp.) W artykule zamieszczono porady, które nauczyciel mo e wykorzysta w swojej pracy, je eli w jego klasie pojawi si ucze lub uczniowie z trudno ciami w uczeniu si lub wymagaj cy indywidualnego podej cia. Mam nadziej , informacje podane w artykule mog

e oka

si

pomóc zwróci

o specyficznych potrzebach, a tym samym da

u yteczne. Ponadto, my uwag

mu szans

,

nauczyciela na ucznia na w

ciw

diagnoz

przygotowanie dla niego profesjonalnego wsparcia. Opracowanie: mgr Ewa Machowska, nauczyciel Zespo u Szkó w Po

cu

na podstawie publikacji British Council: Creating an inclusive learning experience for English language learners with specific needs: Case studies from around the British Council’s global network i w oparciu o materia y z kursu: “Special Needs and Inclusive Learning”, dofinansowanego przez Fundacj Rozwoju Systemu Edukacji, program: “Zagraniczna mobilno szkolnej kadry edukacyjnej w ramach projektów indywidualnych”

e i