„POLSKIE PRODUKTY TRADYCYJNE I REGIONALNE” mgr inż. Beata Skirgajłło

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

PRODUKT REGIONALNY

Jest to produkt żywnościowy związany z określonym obszarem geograficznym, oryginalny i specyficzny, obliczony na sprzedaż ogólnopolską, jak również na rynki europejskie

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

PRODUKT TRADYCYJNY

Jest to wyrób wytwarzany w sposób niezmienny tradycyjnymi metodami, o którym istnieją wiarygodne informacje dotyczące co najmniej 25 letniej tradycji pochodzenia.

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Europejski system ochrony nazw produktów rolnych i spożywczych W Unii Europejskiej funkcjonuje system ochrony, identyfikacji i wyróżniania wysokojakościowych produktów rolnych i spożywczych. Producenci wyrobów regionalnych i tradycyjnych, oprócz prawa do ochrony nazw, mogą także na opakowaniach umieszczać symbole świadczone o wyjątkowości produktu. Grafika tych symboli jest ujednolicona i obowiązująca we wszystkich państwach UE.

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Chroniona Nazwa Pochodzenia Chronione Oznaczenie Geograficzne Tradycyjna Gwarantowana Specjalność

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Prawo UE • ROZPORZĄDZENIE RADY (WE) NR 510/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych • ROZPORZĄDZENIE RADY (WE) NR 509/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie produktów rolnych i środków spożywczych będących gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnościami Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Charakterystyka poszczególnych oznaczeń

Chroniona Nazwa Pochodzenia • nazwa produktu powinna wykorzystywać nazwę regionu, konkretnego miejsca lub też w wyjątkowych przypadkach kraju, gdzie dany wyrób jest produkowany; • wytwarzanie surowców, produkcja wyrobu i jego przygotowywanie do sprzedaży, czyli cały proces technologiczny, powinien odbywać się na obszarze, do którego odnosi się nazwa;

• jakość produktu lub jego cechy charakterystyczne powinny być głównie lub też wyłącznie związane z otoczeniem geograficznym, gdzie dany wyrób jest produkowany, czyli jakość produktu powinna być efektem jego pochodzenia; Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Charakterystyka poszczególnych oznaczeń

Chronione Oznaczenie Geograficzne • nazwa produktu powinna wykorzystywać nazwę regionu, konkretnego miejsca lub też w wyjątkowych przypadkach kraju, gdzie dany wyrób jest produkowany (np. kiełbasa lisiecka); • produkt posiada szczególną, specyficzną jakość, reputację, cieszy się uznaniem lub też posiada inne cechy przypisywane pochodzeniu geograficznemu; • jakość produktów może być wynikiem zarówno czynników naturalnych, jak i ludzkich - klimatu, roślinności, ukształtowania terenu, wyjątkowości gleby lub też lokalnych umiejętności, metod i tradycji wytwarzania (tzw. lokalnego know-how);

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Różnice między ChNP i ChOG o Najważniejsza różnica między tymi dwoma rodzajami oznaczeń polega na sile związku danego produktu z miejscem jego pochodzenia. o Przy ChNP wszystkie fazy produkcji muszą odbywać się na danym obszarze geograficznym, a dla ChOG wystarczy co najmniej 1 faza produkcji.

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Charakterystyka poszczególnych oznaczeń

Gwarantowana Tradycyjna Specjalność produkt musi posiadać „specyficzny charakter”: – produkt posiada cechę lub zespół cech, które odróżniają go od innych produktów do niego podobnych lub należących do tej samej kategorii; – specyficzny charakter nie może być ograniczony wyłącznie do jakościowego lub ilościowego składu lub sposobu produkcji; produkt posiada tradycyjny charakter, czyli: – wyprodukowany jest przy użyciu tradycyjnych surowców, lub – charakteryzuje się tradycyjnym składem, lub; – charakteryzuje się sposobem produkcji lub przetwórstwa, odzwierciedlającym tradycyjną metodę wytwarzania. Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Gwarantowana Tradycyjna Specjalność Nazwa takiego produktu musi być: • sama w sobie specyficzna lub, • wyrażać specyficzny charakter produktu rolnego lub środka spożywczego (np. miody pitne półtorak, dwójniak, trójniak, czwórniak)

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Produkty, których nazwy mogą być chronione (zgodnie z załącznikiem 1 do Traktatu WE oraz załączniki do rozporządzenia 509/2006 i 510/2006)

1. Świeże mięso 2. Produkty mięsne (solone, wędzone, gotowane) 3. Sery 4. Inne produkty zwierzęce (jaja, miód, produkty mleczne) 5. Oleje i tłuszcze (masło, margaryna, oleje, itp.) 6. Owoce, warzywa, zboża (przetworzone i nie) 7. Świeże ryby, małże, skorupiaki i produkty na bazie ryb 8. Inne produkty żywnościowe i napoje Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Ochrona nie dotyczy win i napojów spirytusowych !

Wyjątkiem są napoje alkoholowe oznaczone kodem CN o numerze 2206 poza napojem z wytłoków winogron „piquette” oznaczonym kodem 2206 0010 Napoje oznaczone kodem 2206: miody pitne, jabłecznik (cydr), gruszkówka (perry) Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Rozporządzenie 510/2006 OZNACZENIA GEOGRAFICZNE I NAZWY POCHODENIA stosuje się dodatkowo dla: 1. Piwa 2. Napojów wytwarzanych z ekstraktów roślinnych 3. Chleba, ciasta, ciastek, herbatników i innych wyrobów cukierniczych i piekarniczych 4. Naturalnych gum i żywic 5. Musztardy 6. Ciasta makaronowego 7. Siana 8. Olejków eterycznych 9. Korku 10. Koszenili 11. Kwiatów i roślin ozdobnych 12. Wełny oraz wiklin Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Rozporządzenie 509/2006 GWARANTOWANE TRADYCYJNE SPECJALNOŚCI stosuje się dodatkowo dla: 1. Piwa 2. Czekolady oraz innych przetworów zawierających kakao 3. Chleba, ciasta, ciastek, herbatników i innych wyrobów cukierniczych i piekarniczych 4. Makaronu gotowanego lub nie oraz nadziewanego (np. pierogi) lub nie 5. Dań półgotowych, gotowych sosów lub przypraw 6. Zup i bulionów 7. Napojów z ekstraktów roślinnych 8. Lodów na mleku oraz lodów na wodzie

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Wspólnotowe logo Rozporządzenia 509/2006 i 510/2006 nakładają obowiązek dla producentów wspólnotowych stosowania od 1 stycznia 2008 r. wspólnotowego logo na produktach oznaczonych Chronioną Nazwą Pochodzenia, Chronionym Oznaczeniem Geograficznym, a także od 1 lipca 2008 r. na produktach będących Gwarantowaną Tradycyjną Specjalnością.

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Procedura krajowa W celu inwentaryzacji i identyfikacji produktów mających szansę na rejestrację w Komisji Europejskiej oraz ułatwienia producentom możliwości rejestracji produktów na terenie kraju weszła w życie 17 lutego 2005 roku Ustawa o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych (Dz.U. z 2005 r. Nr 10, poz. 68) oraz Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dn. 22.03.2005 r. w sprawie wzoru wniosku o wpis na listę produktów tradycyjnych (Dz.U. z 2005 r. Nr 58, poz. 509)

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Właściwe organy • Za sprawy związane z przyjmowaniem, oceną i przekazywaniem do Komisji Europejskiej wniosków odpowiada minister właściwy ds. rynków rolnych • Organem opiniodawczo-doradczym ministra jest Rada ds. Tradycyjnych i Regionalnych Nazw Produktów Rolnych i Środków Spożywczych

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Postępowanie w sprawie oceny wniosków • • •

• • •

-

Wniosek składany jest do Ministra Ocena formalna wniosku (14 dni) Publikacja wniosku = możliwość wniesienia zastrzeżenia (30 dni) Ocena merytoryczna - Rada (30 dni) Decyzja Ministra (14 dni) Procedura wydłuża się w przypadku wniesienia zastrzeżenia !!! jednolity dokument (ChNP, ChOG) lub specyfikacja max. 10 stron (GTS) do KE

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Ochrona krajowa •

Nazwy pochodzenia i oznaczenia geograficzne (wysłane do KE ale niezarejestrowane) podlegają na terytorium, RP tymczasowej ochronie

•

Tymczasowa ochrona wygasa po rejestracji nazwy na poziomie Komisji Europejskiej lub w przypadku odmowy takiej rejestracji

•

Chronionych nazw nie mogą używać producenci, którzy produkują w sposób niezgodny ze specyfikacją ! Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Procedura UE • KE publikuje jednolity dokument (ChNP, ChOG) lub specyfikację (GTS) w Dzienniku Urzędowym UE seria C • 6 miesięcy na sprzeciwy z innych państw • brak sprzeciwu – wpis do rejestru ChNP i ChOG lub do rejestru GTS • sprzeciw – wezwanie do porozumienia – 6 miesięcy na konsultacje – decyzja • KE nie jest związana bezpośrednio żadnym terminem na rozpatrzenie wniosku Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Kontrola •

•

•

Kontrolujemy specyfikację, a nie jakość zdrowotną lub handlową Koszty używania zarejestrowanej nazwy kryją się właśnie w kontroli ! Kontroli dokonywać może: - Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych - Prywatna jednostka certyfikująca akredytowana zgodnie z normą PN-EN 45011.

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Przepisy karne Zarejestrowane nazwy chronione są m.in. przed: • wszelkim nieuprawnionym bezpośrednim lub pośrednim wykorzystywaniem w celach komercyjnych; • karze podlega zarówno ten, który podrabia, jak też ten, który ma prawo wytwarzać, ale produkuje niezgodnie ze specyfikacją • kary - grzywna nie niższa niż 4 tys. złotych; - pozbawienie wolności nawet do 5 lat.

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Oznaczenia geograficzne i nazwy pochodzenia nie są tym samym co patenty czy znaki towarowe • Są dobrem NARODOWYM • Prawo do ich używania ma KAŻDY, kto produkuje na zdefiniowanym obszarze i zgodnie z zadeklarowaną metodą • Służą rozwojowi całego regionu

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Jakie są cele ochrony i wyróżniania regionalnych i tradycyjnych wyrobów? • Wspieranie produkcji żywności wysokiej jakości poprzez ochronę geograficznych nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych • Dostarczanie konsumentom rzetelnej wiedzy na temat produktów • Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich (ochrona dziedzictwa kulturowego)

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Polskie produkty ChNP/ChOG/GTS

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Polskie wnioski - ChNP 1. Bryndza podhalańska – zarejestrowana 2.VII.2007 2. Oscypek – rejestracja niedługo 3. Podkarpacki miód spadziowy 4. Wiśnia nadwiślanka 5. Redykołka 6. Miód drahimski Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Polskie wnioski - ChOG 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

Miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich Kiełbasa lisiecka Andruty kaliskie Rogal świętomarciński Wielkopolski ser smażony Truskawka kaszubska Suska sechlońska Karp zatorski Miód kurpiowski Fasola korczyńska Jabłka łąckie

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Polskie wnioski - GTS 1 – 4. Miody pitne: półtorak, dwójniak, trójniak, czwórniak 1. Olej rydzowy 2. Kiełbasa jałowcowa 3. Kabanosy 4. Kiełbasa myśliwska 5. Pierekaczewnik Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Wnioski w trakcie procedury krajowej 1. Obwarzanek krakowski – ChOG 2. Miód z Sejneńszczyzny lub Miód z Łoździej – ChNP 3. Lipiec białowieski ChNP 4. Śliwka szydłowska – ChNP 5. Jagnięcina z Podhala – ChOG 6. Fasola wrzawska - ChNP Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Dziękuję za uwagę Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu