POLSKA

AKADEMI A

I NSTYTUT

F R A G M E N T A Tom X X

NAUK

Z OO L O G I I

F A U N I S T I C A

W a rsz a w a 23 V II 1975

N r 10

Henryk S zeleg iew ic z Materiały do fauny mszyc ( U o m o p tera , A p h id o d m ) Pojezierza Mazurskiego [Z 1 m a p k ą w tek ście]

Badania faunistyczne nad mszycami Pojezierza Mazurskiego rozpoczęły się dość wcześnie, bo już w drugiej połowie X IX wieku (N e u m a n n 1857, Tas c h e n b e r g 1865) i kontynuowane były w pierwszej połowie naszego stulecia przez D a m pfa (1908), R iec h a (1927) i S zu lczew skiego (1936). Jednak dopiero po II wojnie światowej, w latach sześćdziesiątych, nabrały one należytego roz­ machu (B e r l iń s k i 1962, S z e l eg iew ic z 1961-1967, H uculak 1965-1968, M ic h n o -Z atorska 1966), dzięki czemu Pojezierze Mazurskie stało się, obok Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej (skąd znamy 450 gat.) i Niziny Mazowieckiej (375 gat.), najlepiej pod względem afidofaunistycznym poznanym regionem Polski. Po uwzględnieniu danych zawartych w niniejszym wykazie, fauna Pojezierza Mazurskiego liczy 470 znanych gatunków mszyc, co stanowi blisko 70% gatunków zarejestrowanych z całej Polski. Wydawałoby się więc, że afidofauna tego regionu została poznana na tyle dobrze, że umożliwia to przejście do etapu badań ekologiczno-zoocenotycznych i zoogeograficznych. Niestety, rzut oka na załączoną mapkę przekonuje nas, że afidofauna Pojezierza Mazur­ skiego poznana jest bardzo nierównomiernie, co właściwie uniemożliwia pod­ jęcie prac zoogeograficznych. F ak t wykazania w niniejszej pracy 32 gatunków nie notowanych dotąd z tego regionu, w tym aż 7 gatunków nowych dla fauny Polski, świadczy także wyraźnie, że rejestracyjny etap badań faunistycznych nad mszycami tego regionu daleki jest jeszcze od zakończenia. Mszyce nie stanowią pod tym względem wyjątku, gdyż podobny stan poznania charakterystyczny jest dla większości bezkręgowców Polski, z wy­ jątkiem być może ślimaków, motyli i niektórych rodzin chrząszczy. Dlatego też nie można zgodzić się z głoszonym przez niektórych ekologów poglądem,

http://rcin.org.pl

144

2

H. Szelegiewicz

w myśl którego należałoby zarzucić dziewiętnastowieczną i rzekomo nikomu niepotrzebną faunistykę. Głosiciele tych demagogicznych poglądów nie rozu­ mieją, że nie można przeskakiwać pewnych etapów badań. Nie wyciągają oni żadnych wniosków z rozwoju geobotaniki, dyscypliny, która od dawna osiągnęła

S W

W M a p k a 1. S to p ień z b a d a n ia a fid o fa u n y n a ró ż n y c h o b sz a rac h (k w a d ra ty s ia tk i U TM ) P o ­ je z ie rz a M azurskiego. 1 — 0 -5 g a tu n k ó w , 2 — 0 -1 0 g a t., 3 — 11 -2 0 g a t., 4 — 2 1 -3 0 g a t., 5 - 3 1 -6 0 g a t., 6 - 6 1 -2 5 0 g a t., 7, - 251-450 g a t.

etap syntetycznych badań fitosocjologicznych i fitogeograficznych, lecz bynaj­ mniej nie zarzuciła florystyki, a wręcz przeciwnie, wzmogła raczej opracowywa­ nie i publikowanie flor poszczególnych regionów kraju. Niemożliwe jest bowiem prowadzenie pogłębionych badań ekologiczno-zoocenotyeznych bez uprzednich lub jednoczesnych badań faunistyczno-rejestracyjnych, a brak równomiernego i statystycznie porównywalnego poznania fauny całego kraju uniemożliwia także podjęcie syntetycznego etapu badań zoogeograficznych, w tym jakże potrzebnych prób regionalizacji geozoologieznej Polski. Geozoologia jest w sto­ sunku do geobotaniki ogromnie zapóżniona i znajduje się dopiero na etapie formułowania aparatu pojęciowego i wypracowywania metodyki badań. Myślę, że właściwie ujęte badania faunistyczne mogą i powinny stać się pomocą i sty­ mulatorem badań ekologiczno-zoocenotycznych. K rytykom faunistyki niepodobna jednak odmówić i pewnej racji. Dotych­ czasowe prace faunistyczne, rozgadane i nadmiernie rozbudowane o wiado­ mości wtórne, przepisywane z innych prac lub katalogów, takiej roli spełniać

http://rcin.org.pl

3

M ateriały do fauny mszyc

145

nie mogły. Powinny one być bardziej zwięzłe i podawać przede wszystkim dane o liczebności i charakterze związków danych gatunków z określonymi siedliskami na badanym terenie. P r a c a n in iejsza je s t w y k azem 90 g a tu n k ó w m szyc, d la k tó ry c h p o d a n o now e s t a ­ n o w isk a lu b now e ro ślin y żyw icielskie z P o je zie rz a M azurskiego i m a c h a ra k te r w y łącznie r e je s tra c y jn y . M ateria ły dow odow e z n a jd u ją się w In s ty tu c ie Zoologii P A N i z o sta ły zeb ran o p rzeze m n ie, d ra L . O l e s i ń s k i e g o i zm arłego m g ra S . H c c u l a k a . G a tu n k i now e d l a P o ­ jezierza M azurskiego zazn aczo n o w w y k azie g w ia zd k ą (*), now e d la fa u n y P o lsk i — d w iem a g w iazd k am i (**). W w y k azio g a tu n k ó w u ż y to n a stę p u ją c y c h sk ró tó w : fu n d . = zało ż y cielk a ro d u , a p t. = b e z sk rzy d ła d ziew o ró d k a, al. = u sk rz y d lo n a d ziew o ró d k a, ju v . = la rw y lu b n im fy , $ = sam ica am fig o n iczn a,

>

(■

•'

.

'

‘

;l

R e d a k to r p ra c y — p ro f, d r A . R iedel

N akład 880 + 90

Państw ow e W ydawniotwo Naukowe - W areiaw a 1975 Ark. w yd. 1; druk. 7/8. P apier druk. sa t. kl. I I I , 80 K. B I. Cena xl 1 0 ,— N r xam. 1018/75 - A-14. W rocławska D rukarnia Naukowa

c g i.

http://rcin.org.pl

http://rcin.org.pl

http://rcin.org.pl