LIFE +

Environment Policy and Governance

TECHNICAL APPLICATION FORMS

Part A – Administrative information

NOTES: There are 4 sets of LIFE+ "Environment Policy and Governance" application forms: A, B, C (technical forms) and F (financial forms). The financial forms are in a separate Excel file. While filling in the technical forms A – C, please respect the standard A4 format. Whenever several copies of one form 2010-XY needs to be produced, please use the following naming convention per page: 2010-XY/1; 2010-XY/2 etc.

LIFE+ Environment Policy and Governance 2010- A1

LIFE+ 2010

FOR ADMINISTRATION USE ONLY

LIFE+ 10 ENV/ PROJECT Project title (max. 120 characters):

Instalacja demonstracyjna wytwarzania kruszyw lekkich z osadów ściekowych i krzemionki odpadowej – Demonstration Installation for Manufacture of lightweight aggregate from sewage sludge and WASTE silica. Project acronym (max. 25 characters): DIM-WASTE The project will be implemented in the following: Country(ies) Poland Administrative region(s) Mazovia Expected start date: 01/10/2011

Expected end date: 31/12/2014

BENEFICIARIES Name of the coordinating beneficiary (1): Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego Name of the associated beneficiary (2): ………………………………………………………………………... Name of the associated beneficiary (3): ………………………………………………………………………… Name of the associated beneficiary (4): ………………………………………………………………………… (Continue as necessary)

PROJECT BUDGET AND REQUESTED EC FUNDING Total project budget:

2 222 366 €

Total eligible project budget:

2 222 366 €

EC financial contribution requested:

1 111 183 € ( = 50% of total eligible budget)

PROJECT POLICY AREA You can only tick one of the following options:

□ Climate Change

□ Urban environment

X Waste and natural resources

□ Water

□ Noise

□ Forests

□ Air

□ Chemicals

□ Innovation

□ Soil

□ Environment and Health

□ Strategic approaches

LIFE+ Environment Policy and Governance 2010 – A2 Coordinating Beneficiary Profile Information IMBIGS

Short Name Legal information on the Coordinating Beneficiary Instytut Mechanizacji Budownictwa i Legal Name Górnictwa Skalnego 525-000-85-19 VAT No Legal Registration No

0000043477

Registration Date

21/09/2001

Legal Status Public body Private commercial

02-673

PO Box

N/A

Warszawa

Town/City

PL Polska Country Code Country Name Coordinating Beneficiary contact person information Function

Title

First Name

Surname E-mail address Department / Service

PO Box

Street Name and No Town/City

Post Code Country Telephone No Coordinating Beneficiary details

Fax No

Year Annual turnover

Annual Balance Sheet Total

Number of employees Website

X

Private non- commercial

Legal address of the Coordinating Beneficiary Racjonalizacji 6/8 Street Name and No Post Code

1

Beneficiary n°

www.imbigs.org.pl

Brief description of the Coordinating Beneficiary's activities and experience in the area of the proposal

Wnioskodawcą projektu jest Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego w Warszawie. Instytut jest interdyscyplinarną jednostką naukowo-badawczą. Przedmiotem działania Instytutu Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego jest prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych, doświadczalnych i wdrożeniowych, związanych z mechanizacją i automatyzacją przemysłu, budownictwa, górnictwa skalnego, gospodarką odpadami oraz upowszechnianiem i wdrażaniem nowych rozwiązań technologicznych, technicznych i organizacyjnych w praktyce gospodarczej. Instytut posiada oddział zamiejscowy w Katowicach – Centrum Gospodarki Odpadami, którego przedmiotem działania jest działalność naukowa, badawczo-wdrożeniowa, konsultingowa i szkoleniowa w zakresie systemowych rozwiązań gospodarki odpadami ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień ekologicznych i ekonomicznych. Kadrę Centrum Gospodarki Odpadami stanowi grupa ekspertów posiadająca wieloletnie doświadczenie w rozwiązywaniu problemów natury technologicznej, prawnej, ekonomicznej i organizacyjnej w zakresie zagospodarowania odpadów współpracujących m.in. z jednostkami administracji centralnej. W 2007r. znacznie rozszerzono zakres funkcjonowania Instytutu. W efekcie podjętych decyzji w styczniu 2008r. utworzono cztery nowe zakłady, których działalność koncentruje się głównie na: - nowoczesnych metodach konstruowania elementów maszyn i wyrobów oraz na metodach przygotowania i prowadzenia produkcji w oparciu o zautomatyzowane systemy; - automatyzacji obróbki skrawaniem oraz diagnostyki i pomiarów; - przemysłowych systemach wizyjnych; - realizacji projektów badawczych, badawczo-rozwojowych oraz wdrożeniowych na specjalne zamówienia przemysłu. Utworzenie nowych zakładów rozszerzyło działalność oraz ofertę Instytutu. Poprzez wprowadzenie nowych obszarów, których dotychczasowa działalność Instytutu nie obejmowała, np. zagadnień związanych z problematyką automatyzacji procesów produkcyjnych w budownictwie stworzona została możliwość kompleksowego podejścia do problemów współczesnej gospodarki, gwarantując jednocześnie holistyczne podejście do prac badawczych. Bezpośredni nadzór nad Instytutem sprawuje Minister Gospodarki. Zgodnie z aktualnym odpisem z Krajowego Rejestru Przedsiębiorców, osobą upoważnioną do reprezentacji IMBiGS-u oraz zaciągania zobowiązań jest dr Stefan Góralczyk, Dyrektor Instytutu. Wnioskodawca posiada doświadczenie w realizacji projektów finansowanych ze źródeł zewnętrznych. Aktualnie Instytut realizuje następujące projekty finansowane ze źródeł zewnętrznych: - Central Poland - Business Support Network Enterprise Europe Network (partner), okres realizacji 01.04.2008-31.12.2010, 668 353 euro (środki CIP - Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji) - Wsparcie transferu technologii związanych z gospodarką odpadami na terenie Polski, ze szczególnym uwzględnieniem województw mazowieckiego i śląskiego (koordynator), okres realizacji 01.04.2008 – 31.03.2010, 346 766 euro (środki NMF/EOG) - Foresight w zakresie priorytetowych i innowacyjnych technologii zagospodarowywania odpadów pochodzących z górnictwa węgla kamiennego (koordynator), okres realizacji 01.04.2009 – 31.03.2011, 1 958 000 PLN (środki PO IG) - Polsko-norweskie partnerstwo na rzecz transferu wiedzy w zakresie zagospodarowywania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem województw: mazowieckiego i śląskiego (koordynator), okres realizacji 1.06.2009-31.03.2011, 308 104 euro (środki NMF/EOG) - COACH BioEnergy Strengtheing the energetic use of biomass in Central and Eastern Europe by establishing a stadardised transnational consulting net for regions (Międzynarodowa sieć wiedzy w zakresie produkcji i wykorzystania biomasy do celów energetycznych w Europie Środkowej i Wschodniej) (partner). YOU MAY NOT DUPLICATE THIS PAGE

LIFE+ Environment Policy and Governance 2010 – A3

COORDINATING BENEFICIARY DECLARATION The undersigned hereby certifies that: 1. The specific actions listed in this proposal do not and will not receive aid from the Structural Funds or other European Union financial instruments. In the event that any such funding will be made available after the submission of the proposal or during the implementation of the project, my organisation will immediately inform the European Commission. 2. My organisation Institute of mechanised Construction and Rock Mining has not been served with bankruptcy orders, nor has it received a formal summons from creditors. My organisation is not in any of the situations listed in Articles 93.1 and 94 of Council Regulation 1605/2002 of 25/06/2002 (OJ L248 of 16/09/2002). 3. My organisation (which is legally registered in the European Union) will contribute (add amount) 113 284 € to the project. My organisation will participate in the implementation of the following actions (add action code(s)): all actions. The estimated total cost of my organisation's part in the implementation of the project is (add amount) 2 222 366 €. 4. Should one or more associated beneficiary or co-financier reduce or withdraw its financial contribution, my organisation will ensure that a corresponding additional contribution is made available. 5. My organisation will conclude with the associated beneficiaries and co-financiers any agreements necessary for the completion of the work, provided these do not infringe on their obligations, as stated in the grant agreement with the European Commission. Such agreements will be based on the model proposed by the European Commission. They will describe clearly the tasks to be performed by each associated beneficiary and define the financial arrangements. 6. I am aware that my organisation is solely legally and financially responsible to the Commission for the implementation of the project (Article 4 of the Common Provisions). I am legally authorised to sign this statement on behalf of my organisation. I have read in full the Common Provisions (attached to the Model Grant Agreement provided with the LIFE+ application files). I certify to the best of my knowledge that the statements made in this proposal are true and the information provided is correct. Warszawa, 1.06.2011 Signature of the Coordinating Beneficiary: Name(s) and status of signatory: Stefan Góralczyk – Dyrektor

LIFE+ Environment Policy and Governance 2010 – A4 ASSOCIATED BENEFICIARY DECLARATION (complete for each Associated Beneficiary) N/A The undersigned hereby certifies that: 1. My organisation (add name) …………………………………………………….. has not been served with bankruptcy orders, nor has it received a formal summons from creditors. My organisation is not in any of the situations listed in Articles 93.1 and 94 of Council Regulation 1605/2002 of 25/06/2002 (OJ L248 of 16/09/2002). 2. My organisation (which is legally registered in the European Union) will contribute (add amount) …………………… € to the project. My organisation will participate in the implementation of the following actions (add action code(s)): ……………………… . The estimated total cost of my organisation's part in the implementation of the project is (add amount) …………………… €. 3. My organisation will conclude with the coordinating beneficiary an agreement necessary for the completion of the work, provided this does not infringe on our obligations, as stated in the grant agreement with the European Commission. This agreement will be based on the model proposed by the European Commission. It will describe clearly the tasks to be performed by my organisation and define the financial arrangements. 4. For the purposes of the implementation of the agreement regarding this project between the European Commission and the coordinating beneficiary: a) My organisation grants power of attorney to the coordinating beneficiary, to act in our name and for our account in signing the above-mentioned agreement and its possible subsequent riders with the European Commission. Accordingly, my organisation hereby mandates the coordinating beneficiary to take full legal responsibility for the implementation of such an agreement. b) My organisation hereby confirms that we have taken careful note of and accept all the provisions of the above agreement with the European Commission, in particular all provisions affecting my organisation and the coordinating beneficiary. In particular, my organisation acknowledges that, by virtue of this mandate, the co-ordinator alone is entitled to receive funds from the Commission and distribute to my organisation the amount corresponding to our participation in the action. c) My organisation hereby agrees to do everything in our power to help the coordinating beneficiary fulfil his obligations under the above agreement. In particular, my organisation hereby agrees to provide him whatever documents or information may be required, as soon as possible after receiving his request. d) The provisions of the above agreement, including this mandate, shall take precedence over any other agreement between my organisation and the coordinating beneficiary which may have an effect on the implementation of the above agreement between the coordinating beneficiary and the Commission. I am legally authorised to sign this statement on behalf of my organisation. I have read in full the Common Provisions (attached to the Model Grant Agreement provided with the LIFE+ application files). I certify to the best of my knowledge that the statements made in this proposal are true and the information provided is correct. At ................................................. on........................................................ Signature of the Associated Beneficiary:

Name(s) and status of signatory: ...............................................................................................

LIFE+ Environment Policy and Governance 2010 – A5 ASSOCIATED BENEFICIARY PROFILE (Complete for each Associated Beneficiary) N/A Associated Beneficiary profile information Short name

Beneficiary n° Legal information on the Associated Beneficiary

Legal Name

Legal Status

VAT No

Public body

Legal Registration No

Private commercial

Registration Date

Private non-commercial

Legal address of the Associated Beneficiary PO Box

Street Name and No Post Code Country Code

Town/City Country Name

Brief description of the Associated Beneficiary's activities and experience in the area of the proposal

YOU MAY DUPLICATE THIS PAGE

LIFE+ Environment Policy and Governance 2010 – A6 CO-FINANCIER PROFILE AND COMMITMENT FORM (Complete for each co-financier) Legal Name and full address on the co-financier Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ul. Konstruktorska 3a 02-673 Warszawa, Financial commitment We will contribute the following amount to the project:

997 899 Euro

Status of the financial commitment CONFIRMED

Signature of the authorised person Name and status of the authorised person (obligatory): Date of the signature (obligatory): Authorised signature (obligatory):

YOU MAY DUPLICATE THIS PAGE

LIFE+ Environment Policy and Governance 2010 – A7

OTHER PROPOSALS SUBMITTED FOR EUROPEAN UNION FUNDING

Please answer each of the following questions :



Have you or any of your associated beneficiaries already benefited from previous LIFE cofinancing? (please cite LIFE project reference number, title, year, amount of the cofinancing, duration, name(s) of coordinating beneficiary and/or partners involved):

NO



Have you or any of the associated beneficiaries submitted any actions related directly or indirectly to this project to other European Union financial instruments? To whom? When and with what results, and how are these related to the present proposal?

Instytut dotychczas nie ubiegał się o wsparcie na realizację projektu. Analiza przeprowadzona przez Wnioskodawcę wyklucza możliwość pozyskania wsparcia z innych źródeł niż LIFE+. Instytut wykazać się może doświadczeniem w realizacji projektów finansowanych ze źródeł zewnętrznych. Projekty, w realizację których Instytut jest zaangażowany wskazane zostały w formularzu A2.



For those actions which fall within the eligibility criteria for financing through other European Union financial instruments, please explain in detail why you consider that those actions nevertheless do not fall within the main scope of the instrument(s) in question and are therefore included in the current project.

Wnioskodawca przed przystąpieniem do ubiegania się o wsparcie ze środków LIFE+ poszukiwał alternatywnych źródeł finansowania projektu. Jedynym źródłem finansowania, w które projekt mógłby się wpisywać jest działanie 1.4-4.1 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (środki pochodzą z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego). Działanie 1.4. Wsparcie projektów celowych tworzy integralną całość z działaniem 4.1. Wsparcie wdrożeń wyników prac B+R. Wsparciu w ramach całego procesu podlega dofinansowanie całości działań związanych z realizacją projektu celowego. Projekt celowy składa się z dwóch zasadniczych faz – badawczej, obejmującej badania przemysłowe i/lub prace rozwojowe oraz części wdrożeniowej. W ramach części finansowanej w działaniu 1.4 wnioskodawca może otrzymać wsparcie na sfinansowanie badawczej części projektu (z wytworzeniem prototypu włącznie). Część finansowana w ramach działania 4.1 obejmie przygotowanie do wdrożenia oraz wdrożenie wyników projektu celowego. Ze względu jednak na komercyjny charakter działania, Instytut będący jednostką naukowobadawczą nie może się ubiegać o dofinansowanie ze wskazanego działania. Celem działania jest podniesienie innowacyjności przedsiębiorców dzięki wykorzystywaniu rezultatów prac B+R, będących wynikiem projektu realizowanego w ramach działania 1.4., a następnie ich wdrożenie w ramach działania 4.1. O wsparcie w ramach wskazanego działania ubiegać się mogą wyłącznie przedsiębiorcy.

LIFE +

Environment Policy and Governance

TECHNICAL APPLICATION FORMS

Part B – Objectives and expected results

 All forms in this section may be lengthened, so as to include all essential information.

LIFE+ Environment Policy and Governance 2010- B1 SUMMARY DESCRIPTION OF THE PROJECT (Max. 3 pages; to be completed in English) Project title: Demonstration Installation for Manufacture of lightweight aggregate from sewage sludge and waste silica. Project objectives: The main objective of the project is to demonstrate the operation of an innovative technology for waste management of selected groups, including sewage sludge to lightweight aggregate’s manufacture. New method of disposal of sewage sludge developed at the Institute of Mechanised Construction and Rock Mining is based on the assumption of using a variety of wastes and neutralizes them in a single process to produce a commercial product such as a construction product - lightweight aggregate, to the widespread market usage. Product must meet all safety requirements. To receive the artificial lightweight aggregates the thermal synthesis of sewage sludge with other wastes was applied. The method of producing artificial light aggregates from waste has been submitted to the Patent Office - patent application No. P 384611 "Method of obtaining lightweight aggregate from municipal and industrial waste." The main object of the project will be achieved through the implementation of the strategic objectives of the project, namely: - Construction of a Prototype of Demonstration Installation - realized at the Institute of

Mechanised Construction and Rock Mining production of lightweight aggregate at the laboratory scale, has enabled for assumptions and technical requirements to be more specific, which is necessary to start the production of lightweight aggregates on the basis of mineral waste, and municipal sewage sludge at the technical scale. - Conducting a coherent information campaign on the realized project - The project

envisages to reach the widest possible audience, both potential project stakeholders, as well as general public with information about the implemented project. Achieving this objective will be possible by using different and complementary channels of promotion and information. - Implementation of actions, which presents a new technology Assumptions of developed technology will be presented, inter alia, in articles in professional journals, or during information sessions held during the project. The most important action to present the technology will be demonstration visits by those interested in starting their own installation for the manufacture of lightweight aggregate from sewage sludge and waste silica. Implementation of the project will also contribute to: Verification of the developed technology at the technical scale The technology was developed in the Institute at the laboratory scale. Studies carried out in accredited by the PCA No. AB 049 and notified by the European Union No. 1454 IMBiGS’s laboratory have demonstrated that the application of heat fusion of sewage sludge and mineral waste allows to obtain safe commercial product - a lightweight aggregate. - Increase of public awareness about the problem of managing sewage sludge The use of sewage sludge has a relatively low level of social acceptance. Raising public awareness in order to gain its acceptance for an Applicant’s developed method of managing sewage sludge is especially important with the constantly growing public sensitivity to issues of environmental protection. The Applicant understands that the long-term impact of the project will contribute to reducing negative environmental impact of waste management. Start of lightweight aggregate’s production at the industrial scale will contribute to significant improvement of the environment, due to the use of raw materials for the production of waste, currently stored in separate landfills. This will allow the recovery of land and reduce storage costs and reduce consumption of renewable natural resources

Expected results (outputs and quantified achievements):

1. A prototype demonstration line for manufacture of lightweight aggregates from sewage sludge and waste silica. 2. Optimized parameters of individual operations in the technology process. 3. Document- Environmental Impact Statement, taking into account technology’s environmental impact 4. Document - The energy balance, taking into account the energy needs of the technological process 5. Document - An economic assessment, taking into account the economic viability of technology 6. Six informational meeting and ten demonstrational visits for direct presentation of the technological process 7. Handouts (500 leaflets, 250 brochures, 100 folders) to promote developed technology 8. Project’s website, four articles in professional magazines, informational film, and participation at three Trade Fairs, conference summarizing project’s realization – all of those to disseminate the project’s results nationally and among European countries 9. Prevalence of new energy-saving technology of thermal processing of sewage sludge, which in turn may result in restrictions in sourcing of raw materials (security of deposits) and the rational and full usage of waste materials 10. Public education in the field of dissemination of thermal technologies especially in the aspect of EU requirements for sewage sludge management - landfill cost increases the use of disposal methods of limited (only, at the moment when the processing of waste is taking place) environmental impact (waste stored has much longer impact on the environment) 11. Dissemination of waste management methods as a potential launch of the new direction of waste management, including hazardous waste, which in future may translate into a more technically sound and cost-effective waste disposal.

Actions and means involved: In order to achieve the objectives of the project the following actions will be taken: 1. Refining the technical concept and development of design documentation for the developed innovative technology. The technology was developed at the laboratory scale and has been verified experimentally with the production line of capacity about 60 kg / hour. Based on this, certain basic parameters of the process of thermal treatment of sewage sludge have been developed. Adapting technology to reach the technical scale requires refining of technical assumptions. The technology is innovative at the world scale; hence there is no ready-made production equipment, which could be implemented. 2. Building and launching a Prototype of Demonstration Installation Creation a Prototype of Demonstration Installation will require design of (including the design phase), or the purchase and adaptation of appropriate devices and their combination in the production installation. Design of a single technological line must ensure receipt of the final product with properties similar to those previously obtained in laboratory scale. Starting a Prototype of Demonstration Installation confirms to potential future investors economic viability, and ecological safety of the developed technology 3. Information campaign targeted at potential project stakeholders, as well as the general public Important element of the project is to conduct a coherent information campaign on the project. Thanks to this operation, it will be possible to promote innovative practice of managing sewage sludge, and thereby stimulate interest of potential investors with developed technology. At the time of ever growing sense of public eco- awareness, it is extremely important to gain public support for the developed technology.

4. Theoretical and practical presentation of the technology Developed by the Institute technology of production lightweight aggregate from sewage sludge will be discussed in detail, and presented during the realization of project’s activities Methods used to project’s implementation: 1. Prototype of Demonstration Installation 2. Website design 3. Articles in specialized press 4. Info for Press about the project implemented 5. Advertising ongoing project at the industry websites 6. Mailing information campaign 7. Information and promotional materials in the form of leaflets, brochures, folders 8. The film promoting the ongoing project 9. Participation in trade fairs, national and international 10. Information meetings at home and abroad 11. Demonstration visits 12. International conference summarizing project Can the project be considered to be a climate change adaptation project?

Yes



No

X

LIFE+ Environment Policy and Governance 2010- B2

ENVIRONMENTAL PROBLEM TARGETED Osady ściekowe są produktem oczyszczania ścieków i powstają na skutek szeregu procesów fizycznych, fizyczno-chemicznych i biologicznych zachodzących w oczyszczalniach ścieków. Wg definicji zaproponowanej przez Europejski Komitet Normalizacyjny osadem ściekowym nazywamy mieszaninę wody i ciał stałych oddzielonych z różnych typów wody w rezultacie procesów naturalnych lub sztucznych. Zgodnie z art. 3 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity: Dz. U. Nr 39/2007, poz. 251 z późn. zm.), przez komunalne osady ściekowe rozumie się pochodzący z oczyszczalni ścieków osad z komór fermentacyjnych oraz innych instalacji do oczyszczania ścieków komunalnych oraz innych ścieków o składzie zbliżonym do składu ścieków komunalnych. Ilość powstających osadów uzależniona jest od: - zawartości zanieczyszczeń w ściekach, - technologii oczyszczania, - sposobu przeróbki osadu w celu stabilizacji, zmniejszenia masy i objętości osadu, - reagentów stosowanych w procesie oczyszczania ścieków i przeróbki osadów (zastosowanie reagentów, szczególnie do strącania fosforu powoduje wzrost ilości osadów o 25-35%). Osady ściekowe, zwłaszcza wielkomiejskie, charakteryzują się tym, że poza składnikami organicznymi zawierają szkodliwe związki metali ciężkich. Zgodnie z Dyrektywą ściekową nr 91/271/EWG, osady powstające na oczyszczalniach powinny być wtórnie wykorzystane wszędzie tam, gdzie jest to możliwe. Składowanie osadów wraz z odpadami jest na ostatnim miejscu w hierarchii utylizacji, po zapobieganiu, recyklingu i odzysku, kierując się ogólną zasadą minimalizacji ilości ładunku biodegradowalnego składowanego na wysypiskach do 50% w 2013 roku. Składowanie osadów jest zabronione wg polskiego prawa (gdy zawartość węgla organicznego Corg > 5%). Potwierdzeniem powyższych założeń jest Regulacja o charakterze ramowym w gospodarce odpadami - dyrektywa Rady Europy 75/442/EWG zmieniona w roku 1991 (91/156/EWG). Zobowiązuje ona kraje członkowskie do zapobiegania powstawaniu odpadów, ograniczania ich ilości i zmniejszania szkodliwości. Przenosi również ze szczebla lokalnego na krajowy nadzór nad gospodarką odpadami. Zgodnie z powyższą Dyrektywą gospodarowanie odpadami musi odbywać się w sposób bezpieczny dla zdrowia ludzkiego i środowiska. Jednym z kluczowych elementów strategii gospodarowania odpadami jest hierarchia postępowania z odpadami i zasada zanieczyszczający płaci. Z dyrektywy wynikają ponadto obowiązki w zakresie przygotowania przez samorządy planów gospodarki odpadami. Zgodnie z Art. 5 tej dyrektywy wymaga się od państw członkowskich stworzenia odpowiedniej zintegrowanej sieci urządzeń do unieszkodliwiania odpadów, która musi zapewnić Wspólnocie jako całości samowystarczalność w zakresie unieszkodliwiania odpadów, a państwom członkowskim stopniowe osiąganie tego celu indywidualnie, biorąc pod uwagę warunki geograficzne lub potrzebę specjalistycznych urządzeń dla niektórych typów odpadów. Sieć instalacyjna musi także umożliwiać unieszkodliwianie odpadów w jednym z najbliższych urządzeń, za pomocą najodpowiedniejszych metod i technologii w celu zapewnienia wysokiego poziomu ochrony środowiska naturalnego oraz zdrowia publicznego. Inne Dyrektywy, do których postanowień nawiązuje niniejszy projekt to: 1. Dyrektywa Rady 91/689/EWG dotycząca odpadów niebezpiecznych. Definiuje ona rodzaje tych odpadów - głównie ze względu na wpływ na zdrowie. Określa zasady postępowania z odpadami niebezpiecznymi. 2. Dyrektywa 2000/76/WE dotycząca spalania odpadów. Jej celem jest zapobieganie lub minimalizowanie potencjalnych negatywnych wpływów na środowisko emisji do powietrza, wód, gleby itd. Od 2005 r. dyrektywa zaostrza wartości graniczne przy emisjach podczas spalania odpadów. Spalarnie są identyfikowane jako główne źródło emisji do atmosfery dioksyn i furanów. 3. Dyrektywa 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów służyć ma zmniejszeniu wpływu na środowisko składowisk. W tym celu dyrektywa zobowiązuje kraje członkowskie do podejmowania działań ograniczających ilość składowanych odpadów szczególnie odpadów

biodegradowalnych. Dyrektywa 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów ustanawia bardziej szczegółowe wymogi dotyczące budowy, działania, zamknięcia i nadzoru poeksploatacyjnego składowisk odpadów. W przypadku wyboru miejsc przeznaczonych na składowisko wymaga spełnienia kilku kryteriów, w tym warunków hydrogeologicznych, uwzględnienia bliskości obszarów mieszkalnych, rolniczych lub ochrony przyrody, a także stanowi, że zezwolenie na budowę składowiska można wydać tylko wówczas, gdy składowisko nie stanowi znacznego zagrożenia dla środowiska naturalnego. Jednym z warunków wydania zezwolenia jest zgodność projektu dotyczącego składowiska odpadów z planem zarządzania odpadami. Składowiska odpadów przyjmujące ponad 10 ton odpadów dziennie lub o całkowitej pojemności przekraczającej 25 000 ton, z wyjątkiem składowisk odpadów obojętnych, muszą uzyskać zintegrowane zezwolenie zgodnie z dyrektywą 96/61/WE dotyczącą zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli. 4. Dyrektywa 96/61/WE: Nie do pominięcia jest związek proponowanego przedsięwzięcia również z Dyrektywą 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania (kontroli) zanieczyszczeń, zwana popularnie Dyrektywą IPPC (ang. Integrated Pollution Prevention and Control) jest jednym z najważniejszych aktów prawnych Unii Europejskiej w dziedzinie ochrony środowiska. Angielskie słowo control jest w wielu polskich publikacjach mylnie sprowadzane wyłącznie do kwestii nadzoru (inspekcji), podczas gdy oznacza ono znacznie więcej - pełne rozpoznanie szeroko pojętych oddziaływań na środowisko i panowanie nad procesami produkcyjnymi w celu systematycznej redukcji emisji zanieczyszczeń - przy zastosowaniu najnowszych osiągnięć technologicznych, kodyfikowanych w postaci wytycznych dla tzw. Najlepszych Dostępnych Technik (ang. BAT - Best Available Techniques). Ograniczenia emisyjne - z reguły niższe niż już obowiązujące standardy - wprowadzane są poprzez tzw. zintegrowane pozwolenia, stanowiące de facto rodzaj szczegółowej licencji na prowadzenie działalności. Transpozycja wymogów Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń do prawodawstwa polskiego, oznacza istotną zmianę podejścia do wydawania pozwoleń środowiskowych, które do tej pory traktowały rozłącznie emisję do atmosfery, hałas, odprowadzanie ścieków, czy emisje promieniowania. Zintegrowane pozwolenie w myśl Dyrektywy o ograniczaniu i zapobieganiu zanieczyszczeń nie jest tożsame ze zbiorem decyzji określających dopuszczalne poziomy oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska (takich jak polskie pozwolenia wodno-prawne, czy decyzje o dopuszczalnej emisji). Z pewnością nałoży to inne obowiązki na operatorów i wydających pozwolenia oraz może spowodować konieczność wydatkowania znacznych środków na wyprzedzające dostosowywanie wykorzystywanych technik do parametrów odpowiadających tzw. Najlepszym Dostępnym Technikom (ang. Best Available Techniques). (Źródło: http://www.pkegliwice.pl/aktualnosci/2008/RAPORT_pol.pdf) Ze względu na wymienione powyżej prawodawstwo oraz standaryzację wymagań UE w dziedzinie ochrony środowiska, zaistniała konieczność zagospodarowywania odpadów dotychczas składowanych w skali masowej. Dotyczy to zarówno odpadów mineralnych jak i organicznych. Nowego podejścia wymaga zagospodarowanie przyrastających corocznie lagun osadów ściekowych z istniejących i nowo wybudowanych oczyszczalni ścieków, odpadów wydobywczych związanych z wydobyciem węgla oraz odpadowych frakcji popłuczkowych wytwarzanych masowo w procesie produkcji kruszyw naturalnych. Osady ściekowe powstające w procesie oczyszczania ścieków, stają się coraz poważniejszym problemem w wielu krajach europejskich a także na świecie. Związane jest to ze stopniowym wzrostem ich ilość, wynikającym ze zwiększania ilości oczyszczanych ścieków. Wg danych Eurostatu (http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do) w ciągu 10 lat ilość wytworzonych osadów wyrażona w kilogramach na mieszkańca wzrosła: w Hiszpanii o 41% (z poziomu 17 kg), na Węgrzech o 125% (z poziomu 8 kg) i w Wielkiej Brytanii o 70% (z poziomu 19 kg). Bezwzględna ilość wytworzonych osadów, mierzona w milionach kilogramów, wzrosła: w Irlandii o 58% (z poziomu 35 mln kg), w Grecji o 98% (z poziomu 59 mln kg), w Hiszpanii o 55% (z poziomu 686 mln kg), na Węgrzech o 127% (z poziomu 81 mln kg) i w Wielkiej Brytanii o 76% (z poziomu 1078 mln kg). Powyższe dane pokazują, iż zwiększenie produkcji osadów nastąpiło szczególnie w krajach, które w ostatnich latach poczyniły inwestycję w budowę oczyszczalni ścieków. Należy sądzić, że również w innych krajach, które rozbudują oczyszczalnie nastąpi wzrost problemu osadów ściekowych. Dlatego konieczne jest podjęcie działań zmierzających do systemowego rozwiązania tego problemu.

W najbliższym czasie zwłaszcza utylizacja osadów ściekowych stanie się jednym z poważniejszych problemów do rozwiązania również w Polsce. Aktualne prognozy wskazują, iż ze względu na szybki rozwój nowych sieci kanalizacyjnych i nowych oczyszczalni ścieków w Polsce, w przeciągu najbliższych 10 lat dwukrotnie wzrośnie ilość osadów ściekowych, stanowiących zagrożenie dla środowiska. Na dziś liczba ta wynosi 500 tys Mg suchej masy osadów ściekowych. Szeroko stosowane termiczne przekształcanie osadów jest dość kosztowne. Produkt syntezy termiczne nie jest inertny i nadal ma formę odpadu (zawiera wolne metale ciężkie).

STATE OF THE ART AND INNOVATIVE ASPECTS OF THE PROJECT Obecny stan wiedzy w dziedzinie przewidywanych do zastosowania technik i metod Przy obecnym stanie wiedzy najbezpieczniejszym sposobem unieszkodliwiania osadów ściekowych jest utylizacja metodami termicznymi. Jednak osad ściekowy do spalania musi być odwodniony, a ze względu na strukturę osadów ściekowych odwadnianie wymaga stosowania metod termicznych, ponieważ woda występuje nie tylko w przestrzeni międzykłaczkowej, ale także jest adsorbowana siłami adhezji, w postaci warstw mono i poli- molekularnych oraz w przestrzeni wewnętrznej kłaczków. Reasumując, proces suszenia osadu ściekowego i jego spalania jest bardzo energochłonny i kosztowny w realizacji, natomiast wartość opałowa osadu uwodnionego jest ujemna - osad po stabilizacji ma wartość opałową około 2 - 3 MJ/kg, a całkowite spalenie bez dodatku paliwa jest możliwe przy wartości opałowej 8 MJ /kg osadu. Spalanie powoduje emisję niebezpiecznych gazów, w tym dioksyn, dlatego instalacje do spalania muszą być wyposażone w systemy dopalania spalin. Po spalaniu osadów dodatkowo pozostaje znaczna ilość popiołów (około 40% s.m.), które ze względu na zawartość substancji niebezpiecznych nie mogą być gospodarczo zużytkowane, lecz muszą być składowane na wysypiskach odpadów. Aktualnie stosowane w kraju i na świecie technologie, zagospodarowują produkty spalania osadów poprzez utwardzenie popiołów w kompozycjach cementowych, czyli zestaleniu i składowaniu tak przetworzonych pozostałości w postaci bloków na wysypiskach komunalnych. Kompozycje cementowe są wykorzystywane do budowy dróg, głębokich fundamentów oraz obudowy wysypisk komunalnych. Są to procedury stosowane w praktyce od wielu lat, ale wciąż kontrowersyjne ze względu na niebezpieczeństwo, jakie niesie ze sobą proces korozji betonów oraz wymywanie się substancji toksycznych z betonów zawierających odpady osadowe. Dlatego technologie cementyzacji łączy się ze stabilizacją substancji niebezpiecznych przez zastosowanie specjalnych, odpowiednio dobranych składników np.: • SEALOSAF Ac – zestalanie i stabilizacja rozdrobnionych odpadów cementem z dodatkiem substancji glinokrzemianowych, • CHEMFIKS – zestalanie odpadów przy pomocy krzemianów rozpuszczalnych i krzemianowych środków wiążących, • ENVIROSAFE – zestalanie odpadów w reakcjach hydratacji przy pomocy materiałów pucolanowych, takich jak popioły lotne i wapno, • SOLIDITECH – zestalanie i stabilizacja przy pomocy dodatków chemicznych i materiałów pucolanowych (popioły, cement) do tekstury betonu, • STC – zestalanie odpadów przy pomocy krzemianów głównie do odpadów stałych, szlamów, obróbki ścieków zanieczyszczonych metalami ciężkimi itp, • IUCS – stabilizacja odpadów w słabo rozpuszczalnych masach o małej wymywalności przy pomocy materiałów pucolanowych (popioły lotne i wapno). W niektórych przypadkach kształtki cementowe pokrywa się warstwą hydrofobową, np. smołą. Jest to jednak kosztowne i pracochłonne, a warstwa smoły po latach przestaje być szczelna. Sierhuis i in. zaproponowali, zbadali i wdrożyli do praktycznego stosowania wykorzystanie popiołów ze spalarni do wypełniania asfaltów. Asfalty, jako substancje całkowicie hydrofobowe, zabezpieczają zawarte w kompozycjach cząstki popiołów przed kontaktem wody z ich powierzchnią a tym samym z możliwością wymycia jakichkolwiek zanieczyszczeń. Takie

asfalty stosuje się do budowy spodnich warstw dróg w Holandii oraz w Niemczech. Warstwy wierzchnie, ścieralne, nie mogą zawierać popiołów ze spalarni. Opisywana technologia pozwala na prawie całkowite wykorzystanie popiołu ze spalarni (jedynie masowo ok. 2% pozostałości po spaleniu jest deponowane). Popioły dobrze nadają się do zagospodarowania tą metodą, natomiast zużyte sorbenty i inne materiały eksploatacyjne zawierające w swoim składzie toksyczne związki organiczne muszą być deponowane na składowiskach. Inną metodą zestalania popiołów jest ich witryfikacja (zeszkliwienie metodą plazmowego spalania). Proces ten powoduje powstanie z popiołu substancji szklistej, na trwałe wiążącej metale w sposób całkowicie nierozpuszczalny dla roztworów wodnych. Wadą tej metody jest jednak duża energochłonność procesu - konieczność obróbki popiołów w wysokich temperaturach (ok. 1600°C). Dodatkowo, powstające w procesie gazy wymagają kosztownego oczyszczenia. Metoda witryfikacji może być stosowana dla popiołów zawierających metale ciężkie (oprócz rtęci). Nie jest jednak przydatna w przypadku, gdy popioły zawierają dioksyny, ponieważ nie są one utylizowane i są emitowane do środowiska. Reasumując, przedstawione powyżej metody termiczne – poza witryfikacją – nie są metodami w pełni hermetyzującymi związki metali ciężkich oraz nie rozwiązują kompleksowo problemu zagospodarowywania popiołów. Poniżej przedstawiono alternatywne technologie z obszaru zagospodarowywania osadów ściekowych wraz ze źródłami ich prezentowania: 1. Sposób utylizacji osadów ściekowych wg Akademii Podlaskiej [1] - osady miesza się z odpadami węgla brunatnego w stosunku wagowym 0,8-1,5:1,0 i dodaje się do 5% nawozu potasowego, następnie granuluje się i paczkuje. 2. Sposób przetwarzania szlamu z papierni lub podobnych szlamów organicznych wg MINERGY CORP Milwaukee [2] - osady z papierni lub podobne osady organiczne o dużej zawartości popiołu przetwarza się przez spalanie osadu w piecu cyklonowym wraz z innym źródłem paliwa. Ciepło zawarte w osadzie jest odzyskiwane, a popiół zawarty w osadzie jest przetwarzany w szklisty żużel. Do osadu, przed wprowadzeniem do pieca cyklonowego, może być dodawany topnik, taki jak kamień wapienny. Żużel jest użyteczny, jako materiał budowlany, materiał ścierny, materiał do krycia dachów lub do innych celów. [2] 3. Sposób obróbki osadów ściekowych wg Politechniki Częstochowskiej [3] osady ściekowe podsusza się do stanu powietrzno suchego i korzystnie uśrednia, a następnie miesza się je, najkorzystniej w stosunku wagowym 1:1, z podsuszonym do stanu powietrzno suchego i korzystnie uśrednionym mułem węglowym, najkorzystniej odpadowym mułem z kopalni węgla kamiennego. Uzyskaną mieszankę zwilża się wodą zarobową do uzyskania plastycznej konsystencji i korzystnie sezonuje, a następnie poddaje granulacji dla wykorzystania jako paliwo. 4. Sposób obróbki osadu ze ścieków wg KEMIRA OYJ Helsinki FI [4] - osady ze ścieków, zawierających przynajmniej jeden metal, pochodzący z koagulanta używanego do obróbki ścieków oraz fosfor i ciężkie metale, w celu odzyskania wymienionego przynajmniej jednego metalu i fosforu oraz usunięcia wymienionych ciężkich metali z osadu. Proces polega na zakwaszaniu wymienionych osadów ze ścieków w celu rozpuszczenia metali zawartych w tych osadach, otrzymując w ten sposób zakwaszony roztwór osadu, zawierający przynajmniej 1% wagowy przynajmniej jednego z odzyskiwanych metali. W procesie przeróbki strąca się osad metalu ciężkiego i usuwa się strącony osad z roztworu. 5. Sposób utylizacji osadów dennych, zwłaszcza zawierających metale ciężkie polega na tym, że osady denne miesza się z cementem, wodą i ewentualnie z piaskiem. Proporcje utylizowanych osadów do cementu, do wody, do piasku mieszczą się w granicach 6. od 100:0:10:0 do 100:40:20:100 części objętościowych. Po około 30 dniach wiązania materiał poddaje się kruszeniu do żądanego uziarnienia.[5]

7. Sposób utylizacji osadów ściekowych pochodzących z mechanicznobiologicznych oczyszczalni ścieków wg Akademii Podlaskiej polegający na odwodnieniu osadów do zawartości suchej masy powyżej 25 %, a następnie alkalizowanie ich popiołami węgla brunatnego mieszając je w stosunku wagowym 1,5-2,5:1,0, oraz granulowaniu w postać nawozu wieloskładnikowego.[6] 8. Sposób utylizacji osadów pościekowych polegający na odwodnieniu osadów w prasie filtracyjnej komorowej a następnie suszeniu w suszarni dyskowej w temperaturze od 180°C do 185°C, osiągając zagęszczenie od 90 % do 95 % suchej masy. Kolejnym etapem jest spalanie pirolitycznie w cyklach zamkniętych przy nadmiarze powietrza od 1,2 do 1,4 i strefowym nadmuchiwaniu powietrza. [7] 9. Sposób utylizacji odpadów energetycznych i osadów ściekowych wg Akademii Podlaskiej [8] -charakteryzuje się tym, że popioły z węgla kamiennego miesza się z osadami ściekowymi pochodzącymi z mechaniczno-biologicznych oczyszczalni ścieków w stosunku wagowym 2,0-0,8:1,5 w przeliczeniu na suchą masę i następnie granuluje się. Do utylizacji stosuje się osady o zawartości suchej masy 20-40%, a popioły z węgla kamiennego o frakcji mechanicznej poniżej 1mm. 10. Sposób utylizacji organicznych odpadów i/lub osadów ściekowych, zwłaszcza z przemysłowych i/lub komunalnych oczyszczalni ścieków polegający na tym, że organiczne odpady i/lub osady ściekowe z komunalnych i/lub przemysłowych oczyszczalni ścieków, po wstępnym rozdrobnieniu i homogenizacji, w obecności wody i znanego środka powierzchniowo czynnego, poddaje się reakcji, w warunkach intensywnego mieszania z wapnem palonym wysokiej reaktywności aż do związania wody z wytworzeniem produktu o postaci granulatu, składającego się z suchej pozostałości odpadu i/lub osadu, otrzymanej porowatej struktury hydratu aktywnego środka wiążącego wypełnionej organicznymi substancjami. [9] 11. Sposób i instalacja termicznej utylizacji osadów ściekowych wg TKW COMBUSTION Sp. z o.o. Głowno polegający na termicznej utylizacji odwodnionych osadów ściekowych w instalacji, w której następuje współspalanie osadów ściekowych w ilości 10 % w mieszaninie z pyłami węglowymi w temperaturze powyżej 1100°C. [10] 12. Sposób produkcji kruszywa zawierającego osady ściekowe i inne materiały odpadowe, takie jak glinokrzemiany i syntetyczne kruszywa glinokrzemianowe w kombinacji o niskiej i wysokiej zawartości wapnia. Sposób polega na zmieszaniu osadów ściekowych z oczyszczalni ścieków z nie zawierającym węgla popiołem glinokrzemianowym, a następnie granulowaniu mieszaniny do uzyskania aglomeratów, które dalej zostają poddane procesowi termicznemu formowania kruszywa, przy czym wspomniana mieszanina odpadowa zawiera co najmniej pozostałości po spiekaniu odpadów komunalnych i/lub szkło odpadowe i/lub szlamy piecowe i/lub pyły piecowe i/lub odpady wydobywcze w postaci opiłków z cięcia granitu. [11]. 13. Sposób wytwarzania konstrukcyjnych elementów budowlanych zawierających osady ściekowe, złożony z trzech etapów, a mianowicie: granulacji mieszaniny gliny, zawierającej co najmniej 10% wagowych wysuszonego mułu organiczno-mineralnego o zawartości wody od 20 do 50% wagowych, oczyszczonego lub przemysłowego, albo stanowiącego ich połączenie, przy czym mieszanina zawiera od 1 do 50% wagowych suchego materiału organicznego; suszenia otrzymanych agregatów w temperaturze od 25° do 120°C; spiekania wysuszonych agregatów w celu osiągnięcia rozszerzania gliny, które w pierwszej fazie odbywa się w temperaturze od 500° do 750°c, a w drugiej fazie w temperaturze od 900° do 1200°C. [12] 14. Proces wytwarzania spienionego kruszywa poprzez wypalanie mieszaniny surowej gliny lub łupków iglastych o zawartości 25% wody w temperaturze 2000°c w piecu obrotowym z użyciem paliwa. Łupek jest mieszany z odwodnionymi osadami ściekowymi i wysoko wapniowymi żużlami piecowymi w typowym młynie kulowym, otrzymywany jest produkt o konsystencji gliny. Mieszanina zawiera 60% osadów ściekowych, 30% łupków i 10% żużli piecowych o wysokiej zawartości wapnia. Odwodnione, przefermentowane osady ściekowe

stanowią czynnik rozdymający tak, że w efekcie otrzymuje się lekkie kruszywo mające zastosowanie przy produkcji elementów budowlanych [13] 15. Proces wytwarzania kruszyw lekkich z mieszaniny osadów ściekowych z lotnymi pyłami, pochodzącymi z procesów spalania, tworzy aglomerat w postaci peletek, utwardzonych następnie w piecu obrotowym przy użyciu paliwa i przepływu powietrza. [14] Techniczny opis procesów i/lub proponowanych innowacji Opracowana w Instytucie Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego nowa metoda unieszkodliwiania osadów ściekowych oparta została na założeniu wykorzystania wielu różnych odpadów i zneutralizowania ich w jednym procesie, w celu wytworzenia produktu handlowego np. wyrobu budowlanego – kruszywa lekkiego, do szerokiego zastosowania gospodarczego spełniającego wszelkie wymagania bezpieczeństwa (dot. toksyczności produktu). Opracowanie sposobu wytwarzania nowego rodzaju kruszywa lekkiego wyłącznie z surowców odpadowych ma umożliwić uzyskanie: • efektu ekologicznego - zagospodarowanie odpadów uciążliwych dla środowiska (osadów ściekowych, zanieczyszczonego szkła i gruzu, odpadów górniczych), • efektu ekonomicznego - wytwarzanie kruszywa lekkiego nie jest obciążone kosztami pozyskania surowca - odwrotnie – wytwarzanie kruszywa pozwala na uzyskanie przychodu, związanego z jego sprzedaży oraz z opłat za przyjęcie osadów ściekowych do utylizacji. Do otrzymywania lekkich kruszyw sztucznych zastosowano syntezę termiczną osadów ściekowych z innymi odpadami, dobranymi w taki sposób, aby obniżyć temperaturę procesu syntezy termicznej z około 1600°C do ok. 900°C – 1100°C. Uzyskany produkt musi spełniać normowe, europejskie wymagania jakościowe dla lekkich kruszyw sztucznych. Opracowana technologia wytwarzania kruszyw z odpadów jest bezpiecznym, nisko energochłonnym, przyjaznym dla środowiska i efektywnym ekonomicznie sposobem zagospodarowania osadów ściekowych. Dodatkowo, pozwala ona wykorzystywać podczas spiekania osadów ściekowych inne odpady: • odpady mineralne (muły węglowe), • odpady z recyklingu odpadów komunalnych (drobne frakcje szkła). Otrzymywane według proponowanej technologii kruszywo lekkie wykorzystuje, jako surowiec wyjściowy dwa rodzaje odpadów: • pyły krzemionkowe, tworzące strukturę podstawową nowego kruszywa silikatowego oraz • osady ściekowe, które są składnikiem tworzącym strukturę porowatą kruszywa. Krzemionka zastosowana w procesie syntezy termicznej kruszyw jest odpadem powstającym podczas produkcji kruszyw naturalnych i nie wykorzystywanym gospodarczo (wyłącznie składowanym), gdyż jego wielkość ziaren