T
OCAK YANGINLARI
- ' T? V A V
T M T » D T M XMT p M W P ? t
İÇİNDEKİLER
1
OCAK YANGINLARININ
1.1. 1.1.1 1.1.2 1.1.3 1.2.
Kendiliğinden Tutuşan Kömür Yangınları Damar ve Ramble Y a n g ı n l a r ı Galeri Yangınları Bür Yangın!arı Kaynaklanan N a k l i y a t T e s i s l e r i n d e n ( S ü r t ü n m e veya I s ı n m a d a n ) Yangınlar Y a n g ı n d a n Korunmak i ç i n A l ı n a c a k G e n e l T e d b i r i e r G a l e r i 1 erde Yangından Konveyörler ile Nakliyat Yapılan Korunma T e d b i r l e r i . B ü r . Kuyu N a k l i y a t ı n d a Y a n g ı n d a n Korunma Elektrik Akımından Kaynaklanan Yangınlar ve Kaynak Lehim. Z ı m p a r a , Yakarak ( Ş a l oma i l e ) Kesme Makinası i l e Çalışırken Meydana G e l e n Y a n g ı n l a r Y a n a b i l i r S ı v ı l a r d a n Kaynaklanan Y a n g ı n l a r Y a ğ l a m a ve Temizleme M a l z e m e l e r i n d e n K a y n a k l a n a n Y a n g ı n l a r P a t l a y ı c ı Maddelerden Kaynaklanan Y a n g ı n l a r
1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.3. 1.4. 1.5. 1 . . 1.7.
2. AÇIK TEDBÎRLERİ
YANGINLARIN
ÖNLENMESİ
YAYILMASINA
KARŞI
ALINACAK
EMNİYET
j . 2. ?.
İ h r a ç K u y u l a r ı n ı n Emniyete A l ı n m a s ı K ö r K u y u l a r ı n Enini yejs-e A l ı n m a s ı G a l e r i l e r i n Emniyete A l ı n m a s ı ihraç Kuyularının. Yükleme Tesisler inin.Vinç Dairelerinin G a r a j . A t ö l y e l e r V e Benzer Y e r l e r i n Emniyete A1 i n m a s ı 5. M u h t e l i t Emniyet D ü z e n l e r i 5. i Yang ı n K a p ı l a r ı 5.2 Boşlukların Doldurulması 5.3 Geç Tutuşabilir H i d r o l i k S ı v ı l a r ı n Kul i a n ı İ m a s ı 5 . i, A1 ev G e c i k t i r i c i P l a s t i k M a l z e m e l e r i n K u l l a n ı l m a s ı
3.
OCAK YANGINLARINA Ç A L I Ş M A LA RI
3.1. 3,1.1
Yangın Söndürme A l e t l e r i Ve T e s i s l e r i ihraç K u y u l a r ı İçin S ö n d ü r m e T e s i s l e r i Su Ş e b e k e l e r i Y e r a l t ı K ö m ü r O c a k l a r ı i ç i n Otomatik Y a n g ı n S ö n d ü r m e T e s i s l e r i Y e r a l t ı Kömür O c a k l a r ı için T a ş ı n a b i l i r Yangın Söndürme Cihazları Akkor H a l d e k i Y a n g ı n l a r ı n T a ş Tozu i l e ö r t ü l m e s i S ö n d ü r m e Malzemesi O d a l a r ı V e S ö n d ü r m e A r a b a l a r ı ( V a g o n l a r ı )
2 3 A 5 6 3.2. 3.2.1 3.2.2 3.3.3 3.3. h
KARŞI
YÜRÜTÜLECEK MÜCADELE
İÇİN
HAZIRLIK
Barajlama Ç a l ı ş m a l a r ı için A l ı n a n ö n l e m l e r K ö m ü r D a m a r l a r ı Ve Rekup L a ğ ı m l a r ı n ı n P l a n ü z e r i n e i ş a r e t l e n m e s i Yangın b a r a j l a r ı n ı n yapısı ve y e r l e r i n i n belirlenmesi Yangın Barajı Yapımında Kullanılacak Malzemelerin Hazır Bulundurulması Y a n g ı n B a r a j l a r ı n d a Y a n g ı n G a z l a r ı Numune T ü p l e r i n i n H a z ı r Tutulması
n L.
4
OCAK Y A N G ı N L A R ı Î L E M Ü C A D E L E
4.14.1.14.1.2 4.2.
Genel Ocak Y a n g ı n l a r ı n ı n S ı n ı f l a n d ı r ı l m a s ı Ocak Yangınlarının Tanınmasında ipucu Veren i ş a r e t l e r Bir Ocak Yangınının Tahmin Edilmesinde Veya Tesbitinde Çalışanların Davranışı Genel • Nezaretçilerin Davranışları işletme M ü d ü r ü için Talimatlar Yangınla Mücadele Çalışmalarının Yönlendirilmesi Y a n g ı n "alinde H a v a l a n d ı r m a n ı n Kontrol A l t ı n d a T u t u l m a s ı Ocak Yangınlarının Söndürülmesi Ve Alınacak Mücadele Tedbirleri Meydana G e l e n Y a n g ı n l a r ı n S ö n d ü r ü l m e s i B ü y ü k A ç ı k Ocak Y a n g ı n l a r ı n ı n S ö n d ü r ü l m e s i Kuyu Y a n g ı n l a r ı n ı n S ö n d ü r ü l m e s i G i z l i Ocak Y a n g ı n l a r ı y l a D o l a y l ı M ü c a d e l e Y a n g ı n l ı B ö l g e l e r i n Su A l t ı n d a B ı r a k ı l m a s ı Yangınların Barajı anması Genel Baraj Ç a l ı ş m a l a r ı a) .Ana Kurallar b) P a t l a m a T e h l i k e s i Olmayan B a r a j l a r i ç i n K u r a l l a r c) Patlama T e h l i k e s i Olan B a r a j l a r i ç i n K u r a l l a r Tah1 i y e E d i l e n O c a k l a r ı n T e k r a r Ç a l ı ş t ı r ı l m a s ı
4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4 4.3. 4.4. 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.4.5 4.5. 4.5.1 4.5.2
4.6. 5. 5.1. 5.2. 5.3.
5.3. i 5.3.2 5.4.
5.4, 1 5.4.2 5.5. 5. G. 5.7.
YANGıNLı
TEKRAR
ÇALıŞTıRıLMASı
Ge ne 1 Ana K a i d e l e r Patlama Tehlikesi Arzetmeyen Yangınlı Kısımların Havai a n d ı r ı i m a s ı ile Patlama Tehlikesi Arz Eder Hale G e l m e s i Durumundaki Yangınlı Ocakların Açılması Tek T a ı a f l ı A ç m a k Y a n g i n l ı Gcagin H a v a l a n d ı r ı l m a s ı i ç i n Her i k i T a r a f ı n A ç ı i m a s ı P a t l a m a T e h l i k e s i Olmayan Gaz K a r ı ş ı m ı i h t i v a Eden Y a n g ı n l ı K ı s ı m l a r ı n . H a v a l a n d ı r d ı k t a n Sonra P a t l a m a T e h l i k e s i A r z Eden Yangınlı Ocakların Açılması Tek T a r a t 11 A ç m a k Yangınlı Ocağın H a v a l a n d ı n iması için i k i Taraflı A ç m a k P a t l a y a b i l i r Gaz K a r ı ş ı m l ı Y a n g ı n l ı O c a k l a r ı n A ç ı l m a s ı Su A l t ı n d a K a l m ı ş Y a n g ı n l ı O c a k l a r ı n A ç ı l m a s ı Tahliye E d i l e n O c a k l a r ı n Tekrar Ç a l ı ş t ı r ı l m a s ı
6. YANGıN TUTULMASı 6.1. 6.2. 6.3. 6.3.1 6.3.2 6.3.3
OCAKLARıN
EMARELERi
BELiREN
OCAKLARıN
KONTROL
Ç ı k ı ş H a v a l a r ı n ı n Yer ü s t ü n d e n T a k i p E d i l m e s i üretim Ocaklarının Kontrol Edilmesi ö z e l l i k l e Y a n g ı n T e h l i k e s i Olan K ı s ı m l a r ı n K o n t r o l Boşalan . (Dökülen) Kömür Taban Y o l l a r ı n d a S ö k ü m Ç a l ı ş m a l a r ı Kaynak Ve K a y n a k l a Kesim Ç a l ı ş m a l a r ı
ALTıNDA
Edilmesi
Söndürme Çalışmaları B i t t i k t e n Sonra Kontrol Edilmesi Y a n g ı n l ı K ı s ı m l a r ı n Kontrol Edilmesi
Yangın
Yerinin
YANGıNLA MÜCADELEDE MÜHENDiSi, TAHLiSiYE EKiPLERiNiN G Ö R E V L E N D i R i L M E S i VE KORUYUCU M A L Z E M E M E L E R Î N B A K ı M ı Yangınla Mücadele Nezaretçisi (Mühendisi) Yangınlı Ortamda K u l l a n ı l a n C i h a z l a r ı n B a k ı m ı n ı Yapan Yangın Söndürme işleriyle Uğraşan Tahlisiye Ekibi EĞiTiM
VE
"* Usta
TALiMAT
Yangınla Mücadele Nezaretçisinin Eğitimi Yangınlı Ortamda K u l l a n ı l a n C i h a z l a r ı n B a k ı m ı n ı Yapan Ustanın Eği timi Yangın Söndürme işleriyle Uğraşan Tahlisiye Ekibinin Eğitimi Y a n g ı n l a M ü c a d e l e N e z a r e t ç i s i n i n T a l i mat 1 a n d ı r ı i m a s ı Ç a l ı ş a n T ü m P e r s o n e l i n Talimat1 a n d ı r 1 1 m a s ı Genel Ç ı r a k V e U s t a E ğ i t i m i n d e P e r s o n e l i n T a l i mat ı a n d ı r 1 1 m a s ı YERALTı
YANGıN
KORUNMASı
iÇiN
PLANLAR
1
OCAK
1.1.
K e n d i l i ğ i n d e n Yanma
1.1.1
Kömür
YANGıNLARıNıN
ve
Ramble
ÖNLENMESi
Yangınları
a ) ... ü r e t i m p l a n l a r ı n d a ve ü r e t i m d e K ö m ü r t o p u k l a r ı n a ve kömür d i l i m l e r i n i n b ı r a k ı l m a m a s ı n a dikkat e d i l m e l i d i r . Bırakılan veya t a v a n d a n d ü ş e n k ö m ü r l e r daima b i r y a n g ı n t e h l i k e s i o l u ş t u r u r . Bu da ö z e l l i k l e a n z a zonları için g e ç e r l i d i r . Tavandan k ö m ü r , d ü ş m e t e h l i k e s i s ö z konusu i s e . üretimde farklı bir işletme yöntemi uygulanmalıdır. Tecrübelere göre kalın, meyilli ve dik damarlarda k e n d i l i ğ i n d e n yanma tehlikesi çok yüksek olup bu d a m a r l a r ı n çalışmasında r i s k sürekli göz önünde t u t u l u p daha dikkatli olunmalıdır. K ö m ü r ü n k e n d i l i ğ i n d e n t u t u ş m a y a b a ş l a m a s ı ç o ğ u kez karbonmonoksi t gazının yavaş yavaş yükselmesi sırasında kızışma tesbit edilirse bu k ı s ı m hemen K a p a t ı l ı p yangının çıkması önlenebilir. Damaırn kendiliğinden tutuşma, tehlikesi . dönümlü çalışmalarda i l e r l e t imi i ç a l ı ş m a l a r a n a z a r a n daha a z d ı r . Bu n e d e n l e başka s e. b c b 1 e i bi r engel t e ş k i l et m ı y o r s a içten y anmaya yatkınlığı ;: e 1 i r 1 enmi ş d a m a r l a r ı n d ö n ü m l ü o l a r a k ç a l ı ş m a s ı uygun o l a c a k t ı r .
c) K e n d i l i ğ i n d e n t u t u ş m a y a y a t k ı n damarlarda. V apılan baş yukarı veya baş aşağıların başlamasıyla birlikte tamamen sökülmesi. k a p a t ı l m a s ı s a ğ i a n m a 11 d ı r .
ayak h a z ı r l ı k l a r ı av ağın ü r e t ime doldurulması ve
•1 > Kendiliğinden yanmaya y a t k ı n damar 1 a r d a . hava k a ç a k l a r ı n ı n alınanla', an kömür"; ^-ı ve t o p u k l a r veya r a m b î e i ç e r i s i n d e n geçmesi önlenmelidir. Bu da g e n e l d e g a l e r i boy unca topuk \ e y a \,ı¡:¡b 1 en i n hava sındırmaz Şekilde i n c e t a n e l i kum v e y a kıl ile tamamen kaplanın ası i l e g e r ç e k l e ş t i r i l e b i l i r . e) Yere düşeıek p a r ç a l a n a n k ö m ü r 1 er b ü y ü k bir temas alanına haizdir. Bu n e d e n l e akan k ö m ü r l e r hemen temiz1enme1 i d i r . Kısa s ü r e d e t emi z 1 enemeyen k ö m ü r 1 er s ı z d ı r m a z ı ı ğ ı i y i o l a n b i r malzeme i l e ö r t ü l mel i d i r . 3u k u r a l ö z e l l i k l e ç o k mey i l l i ve d i k damar1 ar i ç i n g e ç e r l i d i r . S ı z d ı r m a z 1 ı ğ ı sonradan k a v b o l a n k a p a l ı k i s i m i a r . z a m a n ı n d a tekrar s ı z d ı r m a z hale g e t i r i l m e l i d i r . _ Arıza zonlarında bırakılan kömürler sızdırmaz şekilde kapatılmalıdır.
u\gun
önlemlerle
hava
f) Kendiliğinden yanmaya yatkın damarlarda üretimi biten panolarda yangın tehlikesi oldukça yüksektir. B u nedenle bu tür panoların sökümü en kısa sürede gerçekleştirilmelidir. Söküm esnasında çıkış havası sürekli analiz edilek CO gazı kontrol altında tutulmalıdır.
g} Galeriler kapatılmalıdır. de g e ç e r l i d i r .
sökümden hemen sonra sabit 3u şart h a v a l a n d ı r ı l m a y a n g a l e r i ve
barajlarla tabanlar için
Panonun g i r i ş k ı s m ı n d a k i baraj s ı z d ı r m a z t a ş veya a ğ a ç i l e ç a m u r gibi malzemelerden yapılmalıdır. Baraj galerinin uygun bir kısmına, basıncın fazla etkili olamayacağı bir yere inşa ediimelidir. Kendiliğinden yanma t e h l i k e s i olan damarlarda baraj malzemesi olarak ince taneli malzemeler yeterli miktarda ha/jjft bulundurulmalıdır. B a r a j l a r i n c e t a n e l i kum. p ü s k ü r t m e t a ş t o z u , çimento şerbeti veya benzeri malzemelerle sızdırmaz şekilde kapatıimalıdır. Ayrıca barajda bir numune borusu bulunmalıdır. Barajların sızdırmaz1ığı sürekli kontrol edilerek gerektiğinde sızdıran kısımlar kapatılmalıdır. B u kuru taş tozu ile doldurulmuş b a r a j l a r için de g e ç e r l i d i r . h; Hava k a p ı l a r ı . r e g ü l a t ö r l e r ve b u n l a r a b e n z e r hava ayarlama düzenekleri hava k a ç a k l a r ı n ı n o l u ş m a s ı n a neden o l u r l a r . Bu tür düzeneklerin kendiliğinden yanma tehlikesini artıracağı göz ö n ü n d e b u 1 u n d u r u i m a l ı d ı r . ( 3.2.2. i l e mukayese)
1.1.2 a)
Galeri
Yangınları:
Taban^Yollarında:
Taban v o l i a r ı n d a ö z e l l i k l e - m e y i l l i ve d i k d a m a r l a r d a tank ima t ile kömür a r a s ı n d a b o ş l u k b ı r a k ı l m a y a c a k t ı r . ' Taban yollarında sürülen baş yukarılarda kömürün boşalmasını. tahkimat üstünde boşalan kömürlei in birikmesini önleyici tedbirler alınacaktır. Taban yolu üzerindeki tavan y a n g ı n l a r ı n ı ö n l e m e k için ra-nble y a p ı imadan ö n c e t a v a n d a k i k ö m ü r t e m i z l e n e c e k t i r . îîerşeyden önce sabit dam1 a r a r a s ı n d a k i b i r i k e n K ö m ü r l e r a l ı n a r a k kendiliğinden yanmayı önlemek için bu kısımlar k ö m ü r d e n a r ı n d ı r ı l a c a k t ı r . b)
Lağımlarda
Damarları .Kesen lağımlarda. damardan k ö m ü r akmayacak şekilde tahkimat yapılacaktır. Aksi t a k d i r d e d a m a r ı n i ç i n d e 2 m kömür alınarak ince taneli kum veya benzeri malzemeler ile hava sızdırmaz şekilde galeri kesonlanacaktır. Bu k ı s ı m l a r , levhalar yerleştirilmek suretiyle işare11enecekt i r . Fay z o n l a r ı n d a lağım ilerleme çalışmaları yapılırken kendiliğinden yanmanın bu kısımlarda daha y ü k s e k o l a c a ğ ı g ö z ö n ü n d e tutulmalıdır. Kömür damarlarıyla çevrilmiş taşta ilerleyen lağımlarda da taban y o l l a r ı n d a uygulanan t e d b i r l e r a l ı n a c a k t ı r .
6
1.1.3. B ü r , Kuyu Y a n g ı n l a r ı Kuyu k a z ı s ı e s n a s ı n d a k ö m ü r d a m a r l a r ı g e ç i l i r k e n b e t o n l a n m ı ş kuyu cidarından itibaren damar i ç i n d e n 2 m k ö m ü r a l ı n a c a k ve kömürü a l ı n a n b o ş l u k uygun malzemeyle s ı z d ı r m a z ş e k i l d e d o l d u r u l a c a k t ı r .
1.2.
N a k l i y a t T e s i s l e r i n d e S ü r t ü n m e Veya Yangınlar
1.2.1
Yangından
Korunmak
için
Alınacak
ı s ı n m a d a n Kaynaklanan
Genel
Tedbirler
a) F r e n b a l a t a l a r ı yanmaz malzemeden o l a c a k t ı r . b) Vardiya sonunda basınçlı bava i l e ç a l ı ş a n bütün nakliyat araçlarının vanaları kapatılacaktır. c) Ana basınçlı bava ş e b e k e l e r i k a p a t ı l d ı k t a n s o n r a ( tamir, bakım veya d i ğ e r a r ı z a l a r d a ) nakliyat vasıtalarına ait bütün vanalarda kapatılacaktır. Bununla ana bava şebekesine tekrar basınçlı hava verildiğinde nakliyat araçlarının istenmeden harekete g e ç m e s i e n g e l l e n e c e k t i r . , d) Panolarda. lağımlarda ve tesisler tatil günlerinde elektrikleri kesilecektir.
1.2.2 Konveyörler Korunma T e d b i r l e r i
ile
hazırlıklarda kullanılan e l e k t r i k l i çalıştırılmaları zorunlu değilse,
Nakliyat
Yapılan
Galerilerde
Yangından
K o n ve y o r1 e r d e hareket eden parçaların ısınmasından y a n g ı n i ar meydana gelir. A y r ı c a bant k o n v e y ö r ı er de bandrn d ü z g ü n hareket etmemesinden ve va b a n d ı n tanbura sıkışması veya o o n vi e v e n maka r a i a r ı n \ e y a b a n d ı n t a n b u r a s ü r t ü n m e s i y i e y a n g ı n tehlikeleri doğar. Bu n e d e n l e ; a)
Bant konvey ö r l e r a 1 e v g e c i k t i r i c i o l a c a k t ı r .
b'i Bant halatlarla
k o n v e y ö r l e r yanmaz. asılacaktır-.
c) F r e n l e r normalin emniyetli olacaktır. d) 80
cm
üzerindeki
ayarlanabilir zincir
ısıya
dayanıklı
Bant g a l e r i l e r i n d e ve desandre1 e r i n d e yaya genişlikte olacaktır.
ve
veya
çelik
yeterince 4fef
yolları
en
az
e) Zincirli konveyörler hariç diğer konveyörler tabandan yüksekte ve galeri kenarından yeterli uzaklıkta yerleştirilecektir. Galeri tabanı i l e k o n v e y ö r ü n altı arasında, yukardan düşecek kömürleri temizleyecek şekilde mesafe bırakı 1acakfır.
f) K o n v e y ö r d e n düşen k ö m ü r l e r z a m a n ı n d a temizlenerek birikmelere meydan verilmeyecektir. ö z e l l i k l e bant m a k a r a l a r ı n ı n b u l u n d u ğ u yerlerde kömür yığılması engellenecektir. Zira bu yığılmalar yangın tehlikesi riskini yükseltir. Duruma g ö r e bu tür band galerilerinin temizlenmesi y a n g ı n ve band temizleme konusunda eğitilmiş kişiler tarafından sağlanacaktır.
1.2.3
Bür.
Kuyu
Nakli vatında
Yangından
Korunma
a) Fren balataları ve h a l a t y u v a l a r ı yanmaz v e y a buna benz#i: malzemelerden olacak ve kullanılması için Maden Dairesinden sertifikası bulunacaktır. b) B a s ı n ç l ı hava i l e ç a l ı ş a n kuyu v i n ç l e r i k e n d i l i ğ i n d e n kapanan valfler i l e donatılacaktır.
1.3.
Elektrik
Akımından
Kaynaklanan
Yangınlar
E l e k t r i k l i t e s i s i l e r i n y a n g ı n d a n k o r u n m a s ı i ç i n Maden Dairesinin Yeraltında kullanılacak Elektrikli cihazlarla ilgili nizamnamenin BVOEL 26-20.01-83 m a d d e l e r i n e b a k ı n ı z .
1.A.Lehim, Z ı m p a r a , Yakarak (Salama i l e ) Kesme, Kaynak M a k i n a s ı i l e Ç a l ı ş ı r k e n Meydana G e l e n Y a n g ı n l a r Lehim, z ı m p a r a , yakarak { Ş a l oma i l e ) kesme, lanımı i ç i n BVOSt 241. maddesine ve b ü t ü n i ç i n Ek 2'dek i k u r a l 1 ara b a k ı n ı z .
1.5.
Yanabilir
Sıvılardan
Kaynaklanan
kaynak makinası kul maki n a l a r ı n k u l l a n ı m ı
Yangınlar
n 1-r v 1 enme n o k t a s ı 55°C dereceye kadar oîaiı yanabilir s ı v ı 11 r (Benzin. Benzol. gaz) Yeraltında sadece Maden Dairesini n 1 m ü s a a d e s i v , e v a l n ı z v a n g ı ndan emni ye 11 i o d a l a r d a d e p o l a n a b i 1 i ı ve k u l l a n ı l a b i l i r l e r . ( BVOSt. 242 p a r a g r a f 1. s a t ı r . ) Di ze1 1 o k o motif n a k l i y a tın d a y a n g ı n d a n k o r u n m a k v e v h n -z ı n 1 a mücadele etmek için "Ocak Lokomotifleri için imalat Xizamname1 e r i " 1 ı .32 ve 11.33 s a y ı l a r ı ve Maden d a i r e s i n i n Dizel Lokomotiflerinin kullanılması ile ilgili müsaadeleri için belirlediği kurallar geçerlidir.
1.6.
Yağlama
ve
Temizlik
Malzemelerinden
Kaynaklanan
Yangınlar
Yağlama ve t e m i z l i k m a l z e m e l e r i k a p a l ı s a ç k a p l a r d a v e y a k i l i t l i d o l a p l a r d a muhafaza e d i l e c e k t i r . K u l l a n ı l m ı ş y a ğ l a m a ve t e m i z l i k malzemeleri kilitlenebilir saç kaplarda toplanacak ve belirli, a r a l ı k l a r l a ocaktan u z a k l a ş t ı r ı l a c a k t ı r . V i n ç d a i r e l e r i , f r e n ve molet odpları çabuk t u t u ş a n malzemelerden ( k i r l i halat yağı.
0
kömür tozu olacaktır..
1.7.
,
Patlayıcı
eski
üstüpü
Maddelerden
gibi)
Kaynaklanan
Patlayıcı maddelerle yürütülen y a n g ı n l a r d a n korunmak i ç i n p a t l a t m a ateşleme ve lağım deliklerinin riayet edilmelidir.
2. 2.1.
AÇıK
YANGıNLARı?}
YAYıLMASıNA
Kuyularda A l ı n a c a k
mal memelerden
a r ı n d ı n imiş
Yangınlar
çalışmalardan kaynaklanan çalışmalarının yürütülmesinde doldurulmasındaki kurallara
KARŞı
ALıNACAK
TEDBiRLER
Tedbirler
Şövelman ve k u y u l a r a ğ a ç malzemeden i n ş a edilmeyecektir. Kuyu kazı esnasında iskele için k u l l a n ı l a n ahşap malzemeler alev geciktirici emprenye s ı v ı l a r d a b e k l e t i l m i ş veya emprenve s ı v ı 1 a r i l e boyanmış olacaktır. Temiz h a v a n ı n g i r d i ğ i tehlikesi arzeden bulundurulmayacaktır.
kuyunun 2 0 m ç a p ı n d a k i bina ve çabuk
daire içinde tutuşan
\angın maddeler
Şövelman ve kuvu teçhizatı düzenli olarak kolay t u t u sabi 1 e n halat yağları . k ö m ü r t o z l a r ı vbg . inal zeme 1 eı den t e m i z l e n e c e k t i r . Temiz havanın girdiği kuyu b a ş l a n nda . hci h a n g i bir \ angı n dur umunda t e s i s i n h ı z l ı k a p a t ı l m a s ı i ç i n g e r e k l i ma 1. zem?: 1 e.r haz ıx b.u 1 unau: uı .;Cak 11 r . ihraç kuyular ını n kullanılacaktır .
t ah k i ¡¡¡3 t i
için
v anmaz
ma 1 „-.-m- i e ı
Teiniz h a v a n ı n g i r d i ğ i k u y u l a r d a gezer s a h a n l ı k , nsei di ven \ ~ kuvu i ç i k a p l a m a l a r ı i ç i n v anmaz m a l z e m e l e r k u l l a n ı l a c a k t ı r .
2.2.
Bürlerin(
Kör K u y u l a r ı n )
Emniyete A l ı n m a s ı
Kör kuyular a k r a s a j l a r l a b a ğ l a n m ı ş o l a c a k t ı r . Bu mümkün değilse galeri p r o f i l i n i n d ı ş ı n d a en az 3 s ı r a t a ş d u v a r ile galeriden ayrı 1 acaktır . •> Vinç dairesi, halat tamburu ve moiet t e s i s l e r i yanmaz malzemeden o l a c a k t ı r .
yerlerinin
Aynı şekilde halat yolu tahkimatı kul l a n ı l a c a k t ı r . B u koşul vinç d a i r e l e r i için g e ç e r s i z d i r .
için kuyu
')
yanmaz dibinde
tahkimatı
ve.
malzemeler olan kuyular
Kör kuyularda hava kapıları taş veya beton duvar içine yerleştirilecektir. Hava kapıları ve kapı kasaları vanmuz malzemeden y a p ı l a c a k t ı r . Bunların gerçekleştirilemediği yerlerde temiz havanın g i r d i ğ i g a l e r i ü z e r i n d e otomatik y a n g ı n söndürme teçhizatı, bulundurulacaktır. B a s ı n ç l ı hava o d a s ı n ı t e ş k i l eden hava k a p ı l a r ı a r a s ı n d a yer a l a n k ö r kuyu b a ğ l a n t ı l a r ı yanmaz malzeme i l e t a h k i m e d i l e c e k t i r .
2.3.
G a l e r i l e r i n Emniyete A l ı n m a s ı
Ana kat 1 ağırnl ar ı n d a k i k a v ş a k l a r ve y o l yanmaz malzeme i l e t a h k i m e d i l e c e k t i r .
ayrımları
mümkün
mertebe
Bütün üretim birimlerinin emniyeti i ç i n . her üretim birimi ü in y a n g ı n d a n emin z o n l a r o l u ş t u r u l a c a k t ı r . Bu l a ğ ı m l a r ı n en az ~! m'lik kısmının yanmaz malzeme i l e tahkim edilmesi ve/veya ıvçımın bulunduğu kayaç sağlamsa tahkimatsız'• bırakılması sujetiyle sağlanacaktır. Y.-ingin ç ı k a n g a l e r i d e k i s u ş e b e k e s i n i n a r ı z a l a n m a y a c a ğ ı 1. -e y a n g ı n d a n a r ı n d ı r ı l m ı ş zonlar yerine termal e s a s i r v-ar-gm s ö n d ü r ü c ü t e ç h i z a t ı monte e d i l m e l i d i r .
sağlanmış otomatik
lk.ıv s kapıları, şavet giriş hava akımını dönüş hazasından avı i ı y o r s a . kapı ve ç e r ç e v e l e r i t a ş veya bel o n duvar içine ov. ur tulrnuş yanmaz malzemeden y a p ı i m i ş o l a c a k t ı r . Giriş hava a k ı n. ı nı , ç ı k ı ş hava a k ı m ı n d a n d o ğ r u d a n a v ı r m ı yan hava k a p ı l a r ı ı ••; ir; y a n g ı n e t k i s i n d e n z a r a r g ö r e b i l e c e k malzemeler k u l 1 a n ı 1 rai ş ise. hava k a p ı l a r ı n ı n b i r i n d e g i r i ş hava v o l u ü z e r i n d e otoma t i k yansın söndürme teçhi zatı bulundurulacaktır, Şav-rt basınç od a s i m teşkil eden hava K a p ı 1 a r ı n d a n b i v tane s i g i r i ş ha . a v c l u ü z e r i n d e y a n g ı n d a n e t k i : enmev ecek v.;:ı taralında bulunuv ör s a . o t o m a t i k s ö n d ü r me s i s t e m i n e gerek voktu- ,
2. A.
ihraç Kuyularında Yükleme T e s i s l e r i n i n , Vinç d a i r e l e r i n i n . Garajların, Atölyelerin ve Buna Benzer iş Yerlerinin Emniyete A l ı n m a s ı
ihraç kuvulaıı vükleme tesislerinin. vinç d a i r e l e r i ni a. garajların. atölyelerin ve buna b e n z e r i ş y e r l e r i n i n t a h k i m a t ı . kama ve f ı i ç a l a r ı vanmaz malzemeden o l a c a k t ı r . Maden Dairesinin izniyle esnek tahkimatlarda ağaç malzemeler kullanılması d ü ş ü n ü l ü y o r s a b u n l a r y a n g ı n a k a r ş ı emprenye e d i l m i ş o l m a l ı d ı r .
2.5. 2.5.1.
Diğer
Tedbirler
Yangın Kapıları
Temiz havanın girdiği ihraç kuyularındaki (Skip) t e s i s l e r i n e y a k ı n m e s a f e l e r d e y a n g ı n k a p ı l a r ı yanmaz ,
10
doldurma sızdırmaz
ve
her
2.5.2.
iki
taraftan
kapanıp.açıîacak
Geç
Tutuşabilir
Hidrolik tesisler Kul l a n ı 1 a c a k t ı r .
için
Yangın
yanabilir
Sıvıların
zor
(Alev
sadece
malzemeler
Kullanılması
yanabilir
etmeyen
Yeraltı kömür ocaklarında malzemeler kul 1 anı i m a l ı d ı r .
OCAK
kolay
Hidrolik
2.5. A. Y a n g ı n a Müsaade Malzemelerin K u l l a n ı l m a s ı
3.1.
yerleştirilecektir
Boşlukların Doldurulması
Boşlukların doldurulmasında kullanılmayacaktır.
2.5.3.
şekilde
hidrolik
sıvılar
Geciktirici)
alev
geciktirici
Plastik
plastik
YANGıNLARıNA KARŞı YÜRÜTÜLECEK MÜCADELE Ç A L ı Ş M A L A R ı ı ÇıN Y A P ı L A C A K H A Z ı R L ı K L A R
Söndürme
Aletleri
ve
Tesisleri
3.1.1 ihraç kuyuları vangın söndürme t e s i s i eıi n e şebekelerinin y e t e r l i miktarda s u i l e beslenmesi i ç i n hususlar verine g e t i r i l m e l i d i r .
bağlı su aşağıdaki
aı Kuvu yangı nlarını n söndürülme s i için kava kes i t : n i n hr-ı m e ı r e k. a ı e s i ı ç i n en az 50 l i t r e s u , h e ı an k u l ı an ab i i ecrk ş e k i l d e hamır bulundurulmalıdır. b) Yangın s ö n d ü r m e d e k u l l a n ı l a c a k su için ö z e l biı su şebekesi bulundurulacaktır. Su şebekesi diğer yerlerden alınacak sudan f a z l a etkilenmeyecek ş e k i l d e beslenecektir. o; Y e r a l t ı ve y e r ü s t ü y a n g ı n şekilde tesis edilecektir.
söndürme
su
şebekesi
d.) Şebeke kapatma t e ç h i z a t ı , kuyu binasının kullanılabilecek şekilde yerleştirilecek ve ıevhasıy1 a belirlenecektir.
buz
tutmayacak
dışında her an yeri bir uyarı
e) Su şebekesinin ucu kuyu i ç i n e s e r b e s t akacak şekilde bir dağıtım elemanı i l e bağlanmış ise 3.1.1 a ' d a k i koşullar yerine getirilmiş olacaktır.
11
3.1.2.
Su Ş e b e k e l e r i
Yeraltı su şebekelerinde sağlanacaktır.
yeterli
su
miktarının
bulundurulması
kuyu i n s e t l e r i n d e . skip kuyularda y ü k l e m e y e r l e r i n d e . b ü ı l e r d e kuyu başlarında . insetlerde ve kuyu d i p l e r i n d e olduğu gibi anakat l a ğ ı m l a r ı n d a , r e k u p l a r d a , band d e s a n d r e l e r ı r . d e , bütün taban y o l l a r ı n d a v e ü r e t i m y e r l e r i n d e s u ş e b e k e s i o l a c a k t ı r .
>
H a v a l a n d ı r m a g a l e r i l e r i n d e bava ç ı k ı ş kuyusundan i t i b a r e n galeri içine doğru en az 100 m uzunluğunda su şebekesi bağlanmış o l a c a k t ı r ( 3.1'e b a k ı n ı z ) . Su ş e b e k e l e r i n d e k u l l a n ı l m a k ü z e r e en az 50 mm çapında hortum bağlantı elemanları ve b u n l a r a uygun hortumlar ve püskürtme uçları {Lens'1er) kuyu insetlerinde müsait yerlerde hazır bulundurulacaktır. Su ş e b e k e l e r i ü z e r i n d e anakat l a ğ ı m l a r ı n d a . g a l e r i l e r d e 10 0 m. rekuplarda taban yol1 a r ı n d a 5Om. bant galerileri ve bant d e s a n d t e 1 e r-i n d e 2 5 ın a r a l ı k l a r l a h o r t u m l a r m bağlantı noktaları bu"; u n a : ak 1 1 r . Su ş e b e k e l e r i n i n k e s i t l e r i , ş e b e k e n i n her v e r i n d e dalma en az 1.5 kg,' cm" basıncında dakikada en az 400 l i t r e su akacak çapta o l azak t ı r . 2
C ğ e r s t a t i k su b a s ı n c ı ö r n e ğ i n 20 kg/cm c i v a r ı n d a i s c ve anakat laiısîlâiinda i 00 mm . rekup l a ğ ı m l a r ı n d a ve taban y o 1 ] a r ı n d a 4 0 0 me i t e v .1 i e ç ^ n mesai el erde 0 ü mm. 40 0 me t r e d e n n i s a m e s a f e l i d e mm ;ap-. nda su b o r u s u k u l l a n ı l m ı ş i =e yukarıdaki şartlar Vetine it ı i ri lıüi .? s a v ı 1 ı r . ş e b e k e g i 1' i Ş i u e b a S i T ı Ç düŞürÜCÜ V.llt y e 1 1 e ? t 1 ı " 1 1 ,iı i Ş S e . 0 ..i o i U Ç düşürücü valf b i r vanalı köprü i l e geçilebilir. Y a n g ı n durumunda köprü üzerindeki vananın açılması i l e yangını söndürmek için gerekli su miktarı artırılabilir. Ancak ani basınç y ü k s e l meler i nde vana arkasındaki şebeke kont r o l altında tutulmalıdır.
3.1.3. Bürler
Yeralt.1 otomatik
Kömür Ocakları yangın
söndürme
i ç i n Otomatik Y a n g ı n teçhizatı
ile
Söndürme
Sistemi
donatılacaktır.
Hava ç ı k ı ş kuyusuna g i d e n l a ğ ı m ve g a l e r i l e r d e . çıkış kuyusunun yangından korunması amacıyla 3.1.2.2'ye uygun o l a r a k g a l e r i l e r d e otomatik yangın söndürme sistemi b u l u n d u r u l a c a k t ı r . Ş a y e t - hava ç ı k ı ş kuyusuna g i d e n g a l e r i ü z e r i n d e e n a z 100 m e t r e l i k b i r b ö l ü m yanmaz malzeme i l e tahkim e d i l m i ş s e otomatik yangın söndürme t e ç h i z a t ı n a ihtiyaç yoktur.
12
Bunların dışında otomatik y a n g ı n s ö n d ü r m e s i s t e m l e r i özellikle yangın tehlikesinin yüksek olduğu ve yangından korunma tedbirlerine ilave olarak yasaların m ü s a a d e ettiği çerçeveler i ç i n d e t e s i s e d i l i r ( 2 . 2. A.. 2.3.2.ve 2 . 3 . 3 . ) . Yeraltı k ö m ü r o c a k l a r ı n d a k u l l a n ı l a c a k otomatik y a n g ı n söndürme teçhizatı galerilerde Ek Î ı l ' e . K ö r kuyularda Ek ıV'e uygun olarak kurulacaktır. Taşınabilir söndürme a l e t l e r i ve otomatik yangın s ö n d ü r m e s i s t e m l e r i Maden Emniyet N i z a m n a m e s i n i n müsaade ettiği yeraltı kömür ocaklarında kullanılacaktır.
3.1.4.
Yeraltı Kömür Cihazları
Ocakları
için
Taşınabilir
Yangın
Söndürme
Yangınla mücadelede kullanılmak üzere aşağıdaki yeraltı işyerlerinde yeterli sayıda taşınabilir yangın söndürme cihazı kullanıma hazır bulundurulacaktır. Taşınabilir yangın söndürme a l e t l e r i ve o t o m a t i k y a n g ı n s ö n d ü r m e s i s t e m l e r i i l e i l g i l i Maden Emnivet Nizamnamesine b a k ı n ı z . Yangın söndürre cihazları " Yeraltı Ocaklarında Taşınabilir Yangın Söndürme Cihazlarının Bakın; ve Kontrolü ile ilgili Ta.1 imat" ı n a uygun olarak kontrol edilecek ve gerektiğinde ç a l ı ş t ı r ı l a'cakt - : r 'Ek 2 Emniyet nezarete! 1 e r i i ç i n hizmet ta i i m a t n a m e s i ) . Yeraltı iş veri e r i n i n i l e i l g i l i esaslar:
y angın
söndürme
cihazlarıyla
donatıl ması
- E l e k t r i k l i a y g ı t l a r ı n b u l u n d u ğ u (tulumba d a i r e s i , v i n ç d a i r e s i , elektrik atölyesi. akü şarj o d a l a r ı . trafo daireleri vbg. ) kilitli Y'-va kilitsiz kapılar ardında tutulması gereken iş •• e r l e r i nde . g i r i ş t e •: temiz havan ı n g ı rd i ğ i k i s imi a r c a ) - n az i k i adet 10 k £ ' 1 r k il') kuru (toz) v angın söndürme cihaz. i PK i O ' i ' i i y e r l e ş t i r i l e c e k t i r . Mevcut 6 k g ' ı ı k k ö p ü k l ü t i D in 6) v a n g ı n s ö n d ü r ü c ü l e r i n k u l l a n ı l m a s ı n a devum e d i l e c e k t i r . Di ğer elektrikli aygıtların bulunduğu yerlerin korunması i çin hava g i r i ş k ı s m ı n d a e l e k t r i k l i a y g ı t l a r ı n ö n ü n d e 10 k g ' i r k kuru tip (PK 10 (U)) hazır bulundurulacaktır. Bu aynı zamanda tutuşabilir s i v i l -ir i ç e ren t e s i s l e r i n bu i undu ğ u \ e t i er ininde g e ç e r l i o l u p b u tüı y e r l e r d e kuru t o z y a n g ı n s ö n d ü r ü c ü - t") v e r i n e köpüklü tip y angın söndürücüler kullanılabilir. Yangın t e h l i k e s i o l a n d i ğ e r iş y e r l e r i n d e ; Kaynakhane. Dinamit ambarları. Lokomotif g a r a j l a r ı , t a m i r h a n e l e r . vinç d a i r e l e r i h ü r l e r i n ' b a s ı n ç l ı hava i l e ç a l ı ş a n vinç daireleri. atölyeler, yanabilir sıvıların. yağların ve temizlik malzemelerinin depolandığı yerler 1 0 k g ' ı ı k kuru t o z s ö n d ü r ü c ü (PK 10(11)) veya 15 litrelik (LD 15 veya LK 15) k ö p ü k l ü y a n g ı n söndürme cihazı bulundurulacaktır. Bantların ç a l ı ş t ı ğ ı g a l e r i l e r d e , taban y o l l a r ı v e desandrelerde h e r t a h r i k motorunun y a n ı n d a a n a z i k i a d e t , bant k u y r u ğ u n d a b i r
adet 15 litrelik bulunacaktır.
(ı.D
15
veya
LK
15)
köpüklü
yangın
söndürücü
Yangın tehlikesi olan diğer yerlerde ve söndürme odalarının donanımı için y e t e r l i m i k t a r d a 15 l i t r e l i k ( LD 15 veya LK 15) köpüklü tip yangın söndürücü hazır bulundurulacaktır. S ö n d ü r m e malzemeleri o d a l a r ı olmayan ü r e t i m y e r l e r i n d e kolayca ulaşılabilecek yerde ve ş e k i l d e en az iki adet 15 litrelik köpüklü tip yangın s ö n d ü r ü c ü ( L D 1 5 veya L K 15) ilave olarak bulundurulacaktır. Troley J0(li)) yangın
ve d i z e l l o k o m o t i f l e r i 10 l i t r e l i k k u r u toz- s ö n d ü r ü c ü ( P K i l e donatılacaktır. Mevcut 10 l i t r e l i k (LD10 v e y a LK 10 ) s ö n d ü r ü c ü l e r i n k u l l a n ı m ı n a devam e d i l e b i l i r .
3.1.5.Akkor H a l d e k i Y a n g ı n l a r ı n T a ş Tozu i l e ö r t ü l m e s i Band g a l e r i l e r i ve d e s a n d r e l e r i n d e a k k o r l u y a n g ı n l a r ı n hava ile temasını ö n l e m e k ü z e r e t a ş t o z u i l e Ö r t ü l m e s i i ç i n her 5 0 m ' de vaki a ş ı k 3 0 kg t a ş t o z u i h t i v a edecek ş e k i l d e t a ş ı n a b i l i r k a p l a r y e r1 e ş t i Î i i e c e k t i r .
3.1.6.
Söndürme
Odaları
ve
Söndürme
Arabaları
iler an ak a t l a ğ ı m ı ü z e r i n d e ana i h r a ç k u y u l a r ı na y a k ı n fci r yerde hava g i r ıs volu üzerinde olmak ş a r t ı y l e ol r söndürme •..diSi vapı 1 acaktır. Bu odada y e t e r l i m i k t a r d a 15 l i t r e l i k k ö p ü k l ü tip v a n i i t ı s ö n d ü r m e c i h a z l a r ı . k ö p ü k i m a l a t ı n d a kul 1 a n ı l a n mal z emel e i ve y a n g ı n l a m ü c a d e l e için gerekli a l e t l e r . su şebekesini delme t e ç h i. ••' a '". i . otomatik •' a g ı n s ö n d ü r m e s i - t - .m i n d e k a 1 1 a ;• • 1 i u f i s k e t e l e r , h o r t u m l a r , p ü s k ü r t m e u ç l a r ı , boru b a ğ l a n t ı e l e m a n l a r ı muhal a.:a - 1 i 1 e ç e k t r r . döndürme ouik-aanla v, •.. ı oca \ ak r n 1 aı r nda b e k l e t i l e n söndürme arabalarında yangın!3 mücadele iç in ııerekii ma 1zemei e r . anahtar'i r r . a i'.atalar ve contalar' bulunacaktır. Söndürme a r a b a ı ar ı n d a . s ö n d ü r m e o d a l a r ı n d a n g e l e c e k delme a l e t i , h o r t u m l a r v e p ü s k ü r t m e u ç 1 a r ı n ı a l a c a k ver b u l u n a c a k t ı r . Söndürme arabalarını bekletildiği vere en k ı s a s ü r e d e u l a ş t ı r m a k için tedbirler alınacaktır.
noktadan ihtiva-ç b u g ü z e r gah ü z e r i n d e
gömülen gerekli
Ana söndürme odalarından hareket eden söndürme arabalar i n i n ü r e t i m n o k t a l a r ı n a u l a ş m a s ı n ı n uzun zaman a l m a s ı s ö z konusu ise. ü r e t i m n o k t a l a r ı n a v a k ı n k ü ç ü k s ö n d ü r m e o d a l a r ı n ı n y a p ı l m a s ı daha uygun o l a c a k t ı r .
3.2.
Baraj
Çalışmaları
için
damarları
ve
3.2.1. K ö m ü r işaretlenmesi
Alınan
önlemler
Rekup
Lağımlarının
Plan
üzerinde
Baraj y e r l e r i n i n t e s b i t i n d e v e y a p ı m ı n d a ç a b u k karar verilmesini sağlamak için damarların rekupları kestiği. kömürün alındığı veya alınmadığını gösterir levhalar rekup içerisinde uygun y e r l e r e a s ı l a c a k t ı r . Rekup l a ğ ı m l a r ı n ı n k ö m ü r d a m a r l a r ı n ı k e s t i ğ i n o k t a l a r p l a n l a r a i ş l e n e c e k t i r ( K ı s ı m 1.1.2b).
3.2.2. B a r a j
Yapısı
ve Y e r i n i n
Belirlenmesi
Kendiliğinden yanma r i s k i y ü k s e k o l a n ü r e t i m n o k t a l a r ı n d a (örme t u ğ l a , b r i k e t , t a ş . b e t o n ) bekleme b a r a j l a r ı y a p ı l a c a k t ı r . Bekleme barajları i m a l a t l a r d a n etkilenmeyecek sağlam zonlarda s ı z d ı r m a z ş e k i l d e y a p ı l a c a k t ı r ( K ı s ı m 1.1).
3.2.3.
Baraj
Malzemelerinin
Hazır
Bulundurulması
iler i ş l e t m e . y e r a l t ı n d a i h r a ç k u y u l a r ı n a y a k ı n uygun bir Verde acil d u r u m l a r d a b a r a j l a r ı n y a p ı m ı i ç i n y e t e r i i b a r a j ma 1 z e m e s i n i hazır bulunduracaktır. örneğin: çürümeyen torbalara doldurulmuş kum ç u v a l l a r ı , t a ş tozu t o r b a l a r ı , b a r a j y a s t ı k l a r ı yeraltında: ihtiyaca göre ilave b a r a i yastıkları.boş kum çuval l a n . kuru kum. tas tozu torbaları, tuğla ve çimento yeıüstünde depolanacaktır. Yeraltı ve yerüstünde depolanacak ma iz em in i k t a r l a n t e h l i k e r i s k i n e g ö r e b e l i r l e n e c e k t i r .
3.2.A
Yangın
Gazları
Numune
Tüplerinin
Hazır
Tutulması
iier işletme t a h l i s i y e istasyonunda y e t e r l i miktarda 5oü cmj'luk numune tüpleri (en az 2 ü adet ) ve t ü p l e r i n d o l d u r u l m a s ı için numune a im.; pompası darbelere dayanıklı kırılmaz bir -andık içinde hazır b e k l e t i l e c e k t i r .
A.
A.1. A.1.1.
OCAK Y A N G ı N L A R ı
iLE MÜCADELE
Genel Ocak Y a n g ı n l a r ı n ı n
Sınıflandırılması
Ocak y a n g ı n l a r ı ç o k d e ğ i ş i k ş e k i l l e r d e t e z a h ü r e d e b i l i r . Y a n g ı n l a m ü c a d e l e d e y ö n t e m y a n g ı n ı n ç ı k ı ş n e d e n l e r i n e b a ğ l ı d ı r . B u nedenle amaca uygun o l a r a k y a n g ı n l a r ı n s ı n ı f l a n d ı r ı l m a s ı g e r e k i r .
15
*
Uçaklardaki yangın çıkış nedenleri göz önüne alınarak malzemeye. yangının boyutuna ve y a n g ı n y e r i n e bağlı tasnif e d i l i r .
yanıcı olarak
Y a n g ı n l a r ı n meydana g e l i ş s e b e b i o l a r a k k e n d i l i ğ i n d e n yanma veya harici b i r k a y n a k t a n meydana g e l e n t u t u ş m a (sürtünme, elektrik a k ı m ı , a r k l a r , p a t l a m a , i n f i l a k l a r , kaynak y a p ı l m a s ı ve o k s i j e n l e kesmeler) n a z a r ı dikkate a l ı n ı r . Kendiliğinden t u t u ş m a g i z l i y a n g ı n l a r a neden o l d u ğ u g i b i şayet, tutuşan mahal çalışan iş yerine yakın mesaî" e l e r d e v s e ve zamanında kontrol altına alınamaz ise açık yangınlara dönüşeni l i r . O c a k l a r d a y a n ı c ı malzemeler a ğ a ç v e k ö m ü r a ğ ı r l ı k l ı o l u p s ı v ı ve gaz s e k l i n d e d e b u l u n a b i l i r . Y a n g ı n ı n b o y u t u , y a n ı c ı -malzemenin miktarına ve t u t u ş m a s ı n d a n sonra g e ç e n s ü r e y e b a ğ l ı d ı r . Yangınlar
gizli
ve
açık
yangınlar
olarak
ikiye
ayrı 3 ı r .
Açık vangın. ocaklarda açık alevle vanan. tutuşmalardan kaynak 1 anan. y a n g ı n l a r a denir. Ç o ğ u kez a ç ı k alevle.. bazende akkor h a l i n d e y a n ı c ı malzemenin y a n m a s ı y l e k e n d i n i g ö s t e r i r . Buna karşı 1ık kapalı (gizli) yangınlar ocaklarda ulaşılması imkansız kapalı kısımlarda ( ayak arkaları. ramble içinde 5 meydana gelir. Gizli yangınlar oksijen yetersizliği nedeniyle için ı c i n yanar v e b u n e d e n l e ç ı k a n gazini'dan yangının v aı l i g : tesbit e d i l i r . Ocak yangınları i l e mücadelede yangının çıkış nedeninin on-r.-.i '."oktur. Ancak yanıcı malzemenin cinsi. k u i 1 an ı ı an ak vangın söndürün ünün seçiminde göz önünde b u l unduru'i mal i d i ;: . (öıneziu •-iektrik tesislerinin yanmasında veya kömüı tozlarını .ıkkoı h a l i n d e y a n m a s ı gibi'î . Yangın yerinin duıumu yangını^ mücadele metodunun s e ç i l m e s i n d e en b ü y ü k e t k e n d i r .
A.1.2.
Ocak
Yangınlarının Tanınmasında
ipucu veren
Ocak yangınları ile m ü c a d e l e d e en b ü y ü k e t k e n tesbrt edilmesidir. Açık yangınlar alevlerden. y a n g ı n l a r duman v e y a y a n ı k kokusundan a n l a ş ı l ı r .
işaretler yangının erken akkor h a l i n d e k i
Gizli yangınlar daha ziyade yoğun yangın dumanından ocaklardaki terleyen yerlerden. yanık veya benzin kokusundan a n l a ş ı l ı r . Yangın gazlarının içinde bulunan g e ç e r k e n s o ğ u r v e y o ğ u n l a ş m a sonucu y e r l e r i ortaya ç ı k a r .
16
veya benzol
su buharları, çatlaklardan su d a m l a l a r ı halinde terleme
K ö m ü r ü n y ü k s e k d e r e c e d e ı s ı n m a s ı sonucu a r o m a t i k hidrokarbonların k ö m ü r d e n a y r ı l m a s ı y l a benzin-benzol k o k u l a r ı yayılır. Şayet yangın gazları çıkış noktalarına sulandırılmış olarak geliyorsa yangın işaretlerden bir kısmı kaybolabilir.
kadar süzülerek belirtileri
veya olan
Gizli yangın için en s a ğ l ı k l ı emare ortamdaki CO gazının varlığıdır. CO gazı, alınan hava n u m u n e l e r i n i n a n a l i z i ve CO dedektörleriyle tesbit e d i l i r . Havalandırma sürekli i z l e n e r e k ocak a t m o s f e r i n d e CO tesbiti yapılmalıdır. CO ölçüm cihazları (gaz izleme sistemleri ) y a r d ı m c ı hizmet v e r i r l e r .
4.2.
Ocak. Y a n g ı n l a r ı
Tesbitinde Yapılacak
İşler
A.2.1. G e n e l Her ocak y a n g ı n ı n d a b i l h a s s a a ç ı k a l e v l i yangı niar/ia. yangınla m ü c a d e l e c e ' e n b ü y ü k etken h ı z l ı v e derhal m ü d a h e l e d i r. Yangın nekadar z v a v ı i ı ı s a . m ü c a d e l e d e k i b a ş a r ı ş a n s ı o kadar a b ü v ü k t ü ı . A'ç k o 1 eve e l d e mevcut b ü t ü n a r a ç ve g e r e ç l e r l e en k ı s a sürede müdahale edilmelidir. Yangın v a r l ı ğ ı n ı g ö s t e r e n b i r i ş a r e t veva b i r i n f i l a k s o n r a s ı n d a yangın veya i n f i1 l a k , g a z l a r ı n d a n etkilenebilecek k i s i 1 e r derhal f erdi kurta;ıc i arını takacak ve en k ı s a sürede sangın veya infilaktan etkilenmeyen yere geçeceklerdir. Emni ve t1 i kısma geldiklerinde d e r h a l u l a ş a b i l e c e k l e r i y e t k i l i l e r e haber vererek '.etki i i l e r i n v e r e o - V i e r i t a l ima'a uygun hareke': « d e c e k •-; • 11 ı V • :M i n i n : kendisi veva in:" i l a k d u m a n l a r ı d o ğ ı u d a n bir tehlike a ı — i m i", o r s i -angını tesbit edenler. tehlikede •aaiılın de; hal u v a r a n ak ve u l a ş a b i l e c e k y e t k i l i l e r i en kısa surede haberdar ede "e İs ı ei d i r . Yangına temiz hava g i r i ş tararından müdahale e d i l e c e k \e a r a Vermeden y e t k i l i b i r k i ş i g e l e n e ve g ö r e \ i devri al ana kadar s ö n d ü r m e ç a l ışraa 1 a r m a devam e d i l e c e k t i r .
4.2.2.
N e z a r e t ç i 1 e r i n Tutum ve D a v r a n ı ş ı
Ocakta herhangi b i r y e r d e y a n g ı n meydana g e l d i ğ i n i veya y a n g ı n olabileceğini gösterir i ş a r e t l e r i t e s b i t eden veya haber alan her nez.ii e tç i K ı s ı m 1 ' d e k i g e n e l t a l i m a t l a r a uygun olarak en k ı s a s ü r e d e i ş l e t m e M ü d ü r ü n ü veya M ü e s s e s e y e t k i l i l e r i n i h a b e r d a r edecektir. Bu arada y a n g ı n g a z l a r ı n d a n e t k i l e n e c e k i ş y e r l e r i n i derhal boşaltacak ve bu kısımlara girişleri engelleyerek y a n g ı n veya i n f i l a k g a z l a r ı n d a n e t k i l e n e b i l e c e k k i ş i l e r i u y a r a c a k ferdi kurtarıcıların takılmasını sağlayacaktır. Yangınla mücadele çalışmaları amirler veya y e t k i l i l e r d e n b i r kişi gelene kadar y ü r ü t ü l m e y e devam e d e c e k t i r .
17
Söndürme çalışmalarına katılanlar tehlike içinde t e h l i k e arzeden k ı s ı m d a n derhal ç e k i l e c e k l e r d i r .
bulunuyorlarsa,
Ağaç ve L a s t i k y a n ı ğ ı k o k u l a r ı ; yakında bulunan bir yerden s ü r t ü n m e d e n , a ş ı r ı derecede ısınmadan, k ı s a d e v r e veya benzeri nedenlerle ısı açığa çıktığını ve kolayca açık alevli yangına d ö n ü ş e b i l e c e ğ i n i g ö s t e r m e k t e d i r . B ö y l e durumlarda n e z a r e t ç i l e r hemen yangın nedenini araştıracak ve daha sonra tehlike arzetmeyecek şekilde yangını bertaraf etmeye çalışacaklardır. Yangın riski devam edebilecek durumlarda o mahal i n kontrol altında tutulması için güvenilir b i r kişi görevlendirilecektir. (Ek Ocak Y a n g ı n l a r ı n ı n T e s b i t i n d e Tutum ve D a v r a n ı ş Talimatı 1
4.2.3.
işletme Müdürleri,
M ü d ü r veya yardımcısına yangın söndürülemiyorsa geti ri1ecekt i r.
Müessese Müdürlerinin Görevleri bir yangın ihbarı yapılmış ise derhal a ş a ğ ı d a k i tedbirler
ve bu yerine
a) T a h l i s i y e ' y e haber v e r i l e r e k d e r h a l a l arma g e ç i r i l e c e k t i r . b) B a ğ l ı o l d u ğ u Maden D a i r e s i n e c) Kurum y ö n e t i c i l e r i n e di Merkez tahli siye ve kaza kurtarma serv i s i n e haber verecektir. e> Yansının daha b ü y ü k f a c i a l a r a y o l açmasından kor k u l u v a r s a . Müdür kurtarma çalışmaları esaslarına göre öngörülen bütün tedbirlerin (hazırlıklarını v ü r ü t ü l m e s i n i s a ğ l a y a c a k t ı r . (Ek 1 4 . Dortmund Maden Y ü k s e k Dairesinin Taş Kömürü Ocaklarında Kaza Kurtarma ve t a h l i s i ye i ç i n 1 Temmuz 1953 t a r i h l i c a l i matnamesi i
4.2.4.
Y a n g ı n l a M ü c a d e l e n i n Sevk ve
İdaresi
Müessese üst d ü z e y ' . e t k i l i l e r i i l e Merkez T a h l i s i y e ust düzey vetkiiılerı ortak çalışma sonunda bütün alınması gereken t e d b i r l e r i sıralar \e u v ş u l a n m a s mı karara bağ i ar. Yangınla mücadelenin sevk ve idaresi genelde verüstünden yürütülür. Yangınla mücadelede alınacak ve uygulanacak t e d b i r l e r i n y ü r ü t ü l m e s i n d e bir protokol t u t u l a c a k t ı r . Kurtarma ç a l i ş m a i a ı ı n ı y ö n l e n d i r e n l e r i y a r d ı m c ı t e d b i r l e r a i r n a c a k t r r.
des t e k i emek
- Havai a n d ı r m a Nezaretçisi ve N e z a r e t ç i y e d e f t e r i , planları ve ölçü cihazları
ait
için
aşağıdaki
havalandırma
- Emniyet n e z a r e t ç i s i v e n e z a r e t ç i y e a i t y a n g ı n s ö n d ü r m e p l a n l a r ı - Topoğraf ile t ü m ocak r e s i m v e p l a n l a r ı v e ocak içi mekanik tesislerinde bir y e t k i l i ve gerekli elektro tesis planları
10
elektro mekanik
Ayrıca gerektiğinde: - i d a r i M ü d ü r . Baş M ü h e n d i s - Havai andrriTia M ü h e n d i s i -. G ü v e n l i k A m i r i - iş G ü v e n l i ğ i Y e t k i l i s i - i ş l e t m e y i t e m s i l eden uzman b i r ü v e
4.3.
Ocak
Yangınlarında Havalandırmanın
izlenmesi
Ocak yangınları hemen s ö n d ü r ü l emi yor veya ocak t a t i l i ve e d i 1 emi y o r s a derhal yangın mahallindeki havalandırmanın izlenmesine başlanacaktır. Yangının neden olabileceği hava istikametlerinin değişmesi, imkanlar dahilinde havalandırma t e k n i k l e r i n e uygun t e d b i r l e r l e ö n l e n e c e k t i r . Ocak yangınlarında muhtemel bir infilak tehlikesi sebebiyle hava istikametinin değiştirilmesine y a p ı l a n gaz a n a l i z s o n u ç l a r ı n a g ö r e sadece K r i z Masası karar verir. D e ğ i ş t i r i l e n hava istikametlerinin diğer ocaklar üzerindeki e t k i l e r i önceden tetkik edilmiş o l m a l ı d ı r . infilak ve karbcnmonoksit tehlikeleri. yangının durumu ve yangı ni s mücadele de b a ş a r ı h a k k ı n d a h ü k ü m vermek için yangın gazları kqmpozisvcnunun bilinmesi zaruridir. fak ıV. Ocak • a n g ı n l a r ı n d a Karbonmonoksi t T e h l i k e l e r i ) Laboratuar kurallarına g ö r e y a n g ı n g a z ı numuneleri a l ı n a c a k ve analizi yapılacaktır. 1 Ocak Y a n g ı n l a r ı ±±ş M ü c a d e l ede Yan s m n/z-Li. iiiilUiirljniiJiriî Anal iz D o r . u c h . n n ı n D e ğ e r l e n d i r i l m e s i n d e Temel £ s a s 1 ar 'a g ö r e gaz n u m u n e l e r i n i n analiz sonuçları. i n l i lak t ah i i neni \ e v a n g ı n ı n a k ı ş ı d e ğ e r l e n d i r i l e r e k k a r a r v e r i l e c e k t i r . O-"ak gazı numuneleri yangınla mücadel e c al r s ma 1 a ı r n r n b a s 1 a n g ; ı n d a i k i a a 11 i k a r a l ı k l a r l a a l ı n a c a k t ı r . D a i i ~. o n > a a]ınacak numuneler aı a s ı n d a k i z a m a n ı e n son analiz sonuç!aıı beli: i -r•, Vanaın gazlarını s ü r e k l i t e s t erme imkanlarını sağlamak ınn r ah i i s i ye i s t a s y o n u n d a veya i ş l e t inenin uygun b i r y e r i n d e k u r u l m u ş veya kurulacak l a b o r a t u a r derhal hizmete sokulacaktır. Yangın dumanının sürekli izlenmesinde kavıt edici cihazların k u l l a n ı l m a s ı amaca uvgun o l a c a k t ı r ' . Karbonmonoks i t tesbit edilmiş i s e j_ O o a k vana ı n 1 ar ı nOa karbonmonoks i t t e h1 i k e 1 e r i"ne g ö r e (Ek V ı ) i ş l e m y a p ı l a c a k t ı r .
4.4. 4.4.1
Ocak
yangınlarının
Meydana
gelen
Söndürülmesi
yangınların
ve
Diğer
Mücadele
Calışmal
söndürülmesi
Su: o c a k l a r d a s ı v ı ve ocak g a z ı y a n g ı n l a r ı h a r i ç meydana" g e l e n her t ü r l ü y a n g ı n l a r ı n s ö n d ü r ü l m e s i n d e e n uygun s ö n d ü r ü c ü d ü r .
19
Yanan e l e k t r i k l i t e s i s l e r i n sonra su k u l l a n ı l a b i l i r .
söndürülmesinde
enerji
kesildikten
Akkor h a l i n d e k i y a n g ı n l a r d a yanan k ö m ü r t o s l a r ı n ı n v e par ç a l a r ı n etrafa dağılmaması i ç i n suvu p u l v e r ı z e e d e b i l e c e k p ü s k ü r t ü c ü l e r i n kullanılması tavsive edilir. Yanan büyük kömür yığınlarını söndürme esnasında ortaya çıkan su buharının söndürme ekibini tehlikeye maruz b ı r a k m a m a s ı i ç i n de a y n ı şekilde suvu p u l v e r ı z e edebilecek p ü s k ü r t ü c ü l e r k u l l a n ı l a c a k t ı r . Toz ve köpüklü tip söndürücüler: her türlü kullanılabilir. özellikle köpüklü tıp s ö n d ü r ü c ü l e r y a n g ı n l a r ı n a daha u y g u n d u r .
vangıularda kömür tozu
Karbondioksiti! yangın söndürücüler: elektrikle ilgili yangınların söndürülmesinde. akkor haline gelebilecek malzemel e r i n b u l u n m a d ı ğ ı y a n g ı n l a r d a k u l l a n ı l ı r . Akkor h a l i n d e k i yangınlarda C02'li yangın söndürücülerin kullanılması uvgun değildir. Zira C02'1 i yangın söndürücü kısa süre soğutucu ö z e l l i ğ e s a h i p t i r v e o k s i j e n g i r i ş i n i uzun m ü d d e t e n g e l l e y e m e z . T a ş t o z u : k ü ç ü k k ö m ü r t c z u y a n g ı n l a r ı n d a v a n g ı n ı tamamen t a ş ile örtmek i m k a n ı s ö z konusu i s e b u t ü r yangınlarda tas kuılanıi ibılir.
U.ii.2
Büyük
Açık
Alevli
Yangınların
tozu tozu
Söndürülmesi
Büvük açık a i c V i i y a n g ı n l a r genelde C - dor turaları v e püskürtme uçları varlımıv1 a en e t k i l i şekilde su i l a söndürülür. Y İ a n i m a s ı güç ol an acık yangınlarda, püskürtme unlarının ." e t i 5 m-.- d i i: v e r l e r d s o r . dür:ne m ı z r a k l ar ı k u i i an 1 1 3 o a k t ı r . Z k s e r i sn ver i n e n 1 z i a n d 1 1 c ı i a r i a b e r a b e r h a z 1 1 _ a n a n -. :ı a g ü n "-.ulljn • 1 :•> = s ı avantajlı alacaktır. t ze i 1 1 k 1 - kan i 1 •_•1 i • • t s.ıbît 1 ama z J a::: 1 ve k ö m ü r p o s t a o i y a n g ı n l a r ı n a in :1 3 : 1 1 1 1 nn İn i i 1; i n i k t e n ı ı m - n n k ö p ü ğ ü n y ü k s e k b a s ı nç i s n n n s n : nv.an -dili" z
Yangın döndürme •- a l ı ş m a i ar 1 na taralından oaslanmalıdır.
esas
i t i b a r i v 1 -r
t em1 _
nı a
sçık a 1 ev 1 i y angınlar genelde hava âkı m 1 i s t i k.-ıme ı inde yayıldığından yangın d u m a n î 3 r i n i n -geçtiği k i r l i hava tarafına suvu p ü l v e r ı z e etmek s u r e t i y l e b i r su p e r d e s i y a p ı l a r a k , inginin arka tararlara sıçraması engellenmelidir. Bu amaç için bir tahlisive ekibi t a r a f ı n d a n g ö r ü ş mesafesine v e ısı şartlarının müsaade e t t i ğ i oranda y a n g ı n a e n y a k ı n n o k t a d a k i su şebekesine otomatik y a n g ı n s ö n d ü r m e t e ç h i z a t ı b a ğ l a n a c a k t ı r . O k s i j e n i a z . ı s ı s ı y ü k s e k y a n g ı n g a z l a r ı n ı n d i ğ e r ocak h a v a s ı i l e b i r l e ş t i ğ i yerlerde y a n g ı n ı n y a y ı l m a s ı n ı ö n l e m e k için buralara da otomatik y a n g ı n s ö n d ü r m e t e ç h i z a t ı bağlanacaktın
20
Söndürme çalışma1 ar inın başında basınçlı hava şebekeleri kapatılacak, elektrik tesislerini besleyen a k ı m kes i 1 *-oekt i r . Şavet kapatılacak hava şebekelerinden. kesilecek elektrik enerjisinden ( t a l i havalandırma i l e havalandırılan v - r l r i gibi* dolayı y e n i b i r t e h l i k e meydana g e l e c e k s e . s a d e c e bu şartlarda alınan karardan vazgeçilebilir. daz drenaj b o r u l a r ı yangınıı zondan geçiyorsa, burada drenaj b o r u l a r ı n ı n k a p a t ı l m a s ı n a veya k a p a t ı l m a m a s ı n a y a n g ı n s ö n d ü r m e v e kurtarma sorumlusu ka;ar v e r i r . Söndürme çalışmaları ilerledikçe geride kısımların tahkimatı söndürme çalışmalarını (kama. f ı r ç a ) o n a r ı l a c a k t ı r .
kalan söndürülmüş engellemeyecek ş e k i l d e
Açık bir yangının y a y ı l m a s ı hava miktarının azaltılması ile y a v a ş l a t 1 1 a b i i i r . Y a n g ı n d u m a n l a r ı n ı n b i r i k m e s i n i engellemek için giriş hava akımının a z a l t ı l m a s ı n a k a r a r vermeden önce yangın gazlarının hareket ettiği yol ve istikamet üzerinde hava a z a l t m a s ı n ı n d i ğ e r o c a k l a r d a meydana g e t i r e c e ğ i i n f i l a k ve y a n g ı n t e'n i i kes i d i k k a t e a l ı n m a l ı d ı r . üfleyici peivane1 er1 e havalandırılan yerlerde sevdana selen yangınlarda üfleyici pervane yerine emici peıvane k u l 1 anmak s u r e t i y l e y a n g ı n ı n s ö n d ü r ü l m e s i k o l a y l a ş 1 1 rı 1 1 r . Fev vane \ ı ı n değiştirilmesi sadece infilak tehlikesi olmavan vericide uy s u l a n a b i l i r . c
4.4.3
Kuyu
Yangınlarının
Söndürülmesi
I hraç kuy u 1 a ı ı n d ak i a c ı k y a n g ı n l a r l a mü zade 1 - d- o t a n . t i k sendürme teçhizatı önde geıir. Mü o îde i - 3-
i sağıdaki
kurallara r i n a ;
'ingin
eJıiınelıirı.
a '• i-uv i -o: '.ermeden ö n > kuy u i a h ı r cır' k i ş i n i n - . . u n a n . a n n ı eiiii n a ı anma i ı .1 r i . k a f e s l e '•'e r ü n ü n e ç ı k a n l a r har i ç . tT e m ı _ mnaıiıii g i r d i ğ i i h r a ç k u y u l a r ı n d a ı s ı n ı n e t k i s ı v in n a . ı I S T . ; n.ame t ı nde vuk ar ı vs d o ğ r u t e r s b i r b a s ı n : a-1 u m a - s ? , i - - hal •-•'- c m a t ı k a ö n a n:.; e t e ç h ı _ a t ı n a y e l v e r i 1 ece.-, t i r . r• a a ya i and i ima i s t i k a m e t i d e ğ i l m i ş t e n i z hava k u ••• _ '. a r - •• i olduğu gibi. vinmakta olan hava ç ı k ı ş ku.ularınaa da s a an ayılmasına » k u l l a n ı i ma s i na i kurtarma -rıualu^u karar -r : ı C z a k .1 a ı d a rnsan b u l u n d u ğ u ünoe . s u y u n mi k t ar i g e n menin o l d u ğ u kuvu e r b i n d e k i hava i s t i k ame-t i n i d e ğ i ş t i rmeyec d a iı av a g e l e c e ğ i n d e n . y a n g ı n ı n b ü y ü m e t e n i i kes i ne edi i ecekt i n Yangınlı kısımların b o ş a 1 111 m a s ı n d a n boşluklaıda patlıvabilir yangın enge 1 1 e n e o e k t i n malzemeler ile k a p a t ı 1 a t: a k t ı r . c)
Yangınlı
sonra mevdana gelen gazlarının birikmesi
Yangın söndürü 1 dükten sonr a boş1 uk1 ar doldurulacak ve hava sızdırmaz
Kısımların Kil
büyük dikkat
vanmaz şekilde
veya Ç a m u r l a K a p l a n m a s ı
Kaz l.ı vayri mamı ş varfg ı nl arda taş t o z u veva uygun başka bi r mal zemeden vapılan reçinenin (şerbetin) yangın! i k i sı ma bas i 1 m a s ı v i a y a n g ı n ı n s ö n d ü r ü l m e s i y l e b i r l i k t e o k s i j e n i n y a n g ı n l ı :-, a lı ava si v. m a s i e n ge l î en i n C o ğ u d u ı uııılat d a y a n g \ rı ! ı k ı ş ı iü ! a r kesona almak s u r e t i y l e t e c r i t e d i l i r .
4.4.5
Yangınlı
Sahaların
Yansınlı sahalar söndürülür.
Su
Altında
Bırakılması
su a l t ı n d a b ı r a k ı l a r a k
vangın
on
emin
şekilde
A l t k o t l a r d a ve b a ş k a y e r l e r l e b a ğ l a n t ı s ı olmayan y a n g ı n l a r ı n su altında bırakılması b a s i t t i r . D i ğ e r durumlarda y a n g ı n l ı sahalar su al t ı n d a b ı r a k ı l m a d a n ö n c e su baraj t y a p ı İmiş o l m a l ı d ı r . * Su vermeye b a ş l a m a d a n ö n c e muhtemel b i r i n f i l a k t a n için gerekli t e d b i r l e r gözden geçirilmelidir.
4.5.
Yangınların
Barajlarla
korunabilmek
Kapatılması
4.5.1. G e n e l Ocak yangınları ortaya çıktıktan sonra yangından etkilenen o c a k l a r ı n baraj hırla k a p a t ı i m a s ı n ı n k a ç ı n ı l m a z o l d u ğ u göz önünde tut ulıııa l ı d ı r . Bu nedenle s ö n d ü r m e ve m ü c a d e l e tedbirlerinden lı a l i i i i i i o l a r a k d e r h a l b a r a i y a p ı m ı i ç i n a ş a ğ i d a k 1 h a .-: ı r 1 ı k 1 a r ı n t amam i auma s tua karar ve r i 1 m e 1 i d i r . a ) B a r a i v e r i eı i n i n t e s b i t i b) ü n ; a j y e r l e r i n i n h a z ı r l a n m a s ı ve s ı a d ı ; m a z bara i !at ın y a p ı m ı c; ile ı e k ' i ba i a i m a l z e m e l e r i n i n bara i v e r i n e ge t i L i imeo i A c i 1 ( H ı z l ı ) B a r a j 1ar V a n z r n l r b ö l ze ve i i den hava a k ı m ı n ı k.-sme\e v ü i v ü i h i 1 ı brı ş e k i l d e k t s a s ü t e. d e i n ş a e d. ı i v u »•.• ı ; . : • , - i l i k l e ana b a r a i i n y a p ı m ı e s n a s ı n d a i n ! i lake k a ı ş ı o • u •-. u • - a ! u i- g ö - e v i vatan ü z e r i n d e b o r u l a r bu! un an bat a i l aı di i . Ana Barajlar Y a n g ı n l ı b ö l g e n i n tamamen kapatılmasıni sag i ayan s a b i t b a i a i 1 a ı d ı r . Baraj b o r u l a r l a veya k a p i 1 a t 1 a d o n a t ı ! mı ? t t r . 4.5.2. a)
Baraj
Genel
Çalışmaları
Kurallar
Yangını i sahaya giden veya y a n g ı n l ı k ı s ı m d a n çıkan tüm hava vo i î ar ı bataiiur vasi t a ş ı y l a hava g e ç irmevenek şek ilde kapa t ı ! a c ı k l. ı t . Ana b a r a j l a r havai s ı z d ı Î maz ş e k i l d e inşa edilecektir. Yangın buı.iilat t y a n g ı n a en y a k ı n en uygun vere yapılacaktır, ha/ai ça I ı şüia ! a ı ; süıekli bir n e z a r elçini n gözet i m i -altında v ü t iı t ü 1 e c e k ! iı .
Barajlar y a p ı l madan ö n c e b a r a j ç e v r e s i ndeki b a s ı n ç l ı bava ve su şebekeleri sökülecek, elektrik enerjisi kesilecektir. Basınçlı bava ş e b e k e s i s ö k ü l m e d e n , e l e k t r i k e n e r j i s i k e s i l maden ö n c e t a l i havalandırma yapılan y e r l e r d e p e r v a n e l e r i n d u r m a s ı sonucu yeni bir tehlikeye maruz kalınmaması için bütün bava ve elektrik şebekeleri kontrol e d i l e c e k t i r . M e tan drenaj şebekesi burul a L ı yangınlı b ö 1 geden geçiyorsa şebekenin a ç ı k veya k a p a l ı t u t u l m a s ı n a K r i z M a s a s ı B a ş k a n ı k a r a r ver i r . iler b a r a j d a en az 50 mm çapında b i r numune borusu, b ö l geden gaz numunesi almak i ç i n b u l u n d u r u l a c a k t ı r .
yangınl ı
K a p a t ı l a n y a n g ı n l ı k ı s ı m i l e r i d e t e k r a t a ç ı l a c a k s a hava g i r i ş ve çıkış yolu üzerindeki her barajda, baraj borusu (insan — / v r, V cı tv (i jy ı ı üliıuııuuı u i a L d M . i L . \ a 11 g ı n 1 i t> a ı a j ı n a a p a t ı
ı a u ı ı
b ö l g e d e su g e l i r i ine v c u 1 i s e v e ya tahinin e d ± i ı v o ı t abana y a k ı n k ı ş ı m ı rî a b i r s i T o n v e s a s u v g u IL
u u t u
v c A
J. c: Ş u ı ı
o Barajların Kapatılma sırası,
ı
ı tr.
c ıv L
ı ı
ise. i1e
.
p a t i a m a t e l i . i l k e s i n i n olup o l m a d ı ğ ı n a
> J. J U 1 X
j 1 dr ı T\ t a m a m l a n m a s ı y l a hava i. ı t ı ş ve ç i K ı ş t a r ¿11" i 11 *) a b u 1 u n a u oı
b)infilak
u5
ı
u ü o ı \
ı
u a ^ i 11 y
Tehlikesi
j.
Olmayan
a ı
M
a i
1
Barajlar
için
Kurallar
D .-, ı, o ı.-..„,.-.. • uı-.ıar. . , ,ı u ., .111 - %L A.... I, : ı •- ti L , .I I. Iv>I-U li-'..... îi u:j 'ra ıı ı .jııııa iı aı i. a ^ ı ıı^,u.-ıa ^.uı uıı ı uı . uı 11ı a w.ı az.'i ı :ıi(iû iv ı d u c ı. n u c J. w a t\. x, a .i. ı a L I U I L I M Ü C , 5 I U C I \ ıcıııııı ı U L rr u u. f .-, u * , , - „ ı , , „ * . - » T , , . . , R I ^ , ^ ı ..>.,, 1« - +- i .-, , . - . ,. ,- - . : i 1• ı. «ınııı ı ıı .L r^L ı ıı., x a anaT ı; .-,ı i.- .juııuy L A L I V ta \JI \J x . t u ı u ^ u naıı ı L K I I I I v 'jı . i ± n, u 111 c 11 a v izi s , x L -"? ı 'i L a i. ı 11 u d iv ı ı) a i o J v a \~> ı i t L \ — r\ a p >; u ı ı 1 L . ı ı cı \ a. y t ft- t ."^ u t a 1 I 11 u .*x v u L u ı u ı r r u y a ı ı.jıııaıaı u \x 7 rr ı\ ı ı u c rvvjf.nvı.a.'^LiiiiiL . N
u u 1 U ıtı i . a L u a
1 11 L
i
1 aa
barajların u y g u n o 1 a c a k 11 r . c)Infilak
Tehlikesi
L C I I I
(en
01 an
U
C
.
I
1
u ı ı ı ı a u ı ı ı
azından
hava g i r i ş
Yerlerdeki
Barajlar
u .1 L
a. j
ta 1
kısmına)
İçin
ı .Miıa I
aı
ı ı ı u a
yapılması
Kurallar
Ocak yangınının barajlarla kapatılmasında yangın gazları sonuçlarına g ö r e p a t l a y a b i l i r gaz k a r ı ş ı m l a r ı o l u ş a b i l e c e ğ i ve yangınla temas h a l i n e g e l d i ğ i n d e p a t l a y a b i l e c e ğ i tahmin e d i l i y o r ise aşağıdaki tedbirler alınacaktır. Y a n g ı n gaz numune 1 e r i a 11 nacak t ı r .
Kışı m
4.3 t e k i
gibi
kısa
a r a 1 ı k 1 aı l a
B ai a j l a r ı n va ı nl ı k ı s ı m d a n olan me s a t e î e i i . ö z e l l i K1 e ha va gi t iş tarafında baraj y a p ı m ı n d a çalışanların korunmas'i i ç i n . Kısım . 5.2 a 'dan f a r k l ı o l a r a k , b ü y ü k t u t u l a c a k t ı ! . İle r k v> ş u 1 d a gen i ş ç a p l ı b o r u i ht i v a eden bara j i ar i n ş a ed i 1ecekt i r.
'M. - ı- n 'llnAIMnı
Barajın kalınlığı kurulacak yerin durumuna, özellikle galeri kesitine ve baraj yapımında kullanılacak malzemeye göre seçilecektir. ö n b a r a j l a r tamamlanana kadar g e n i ş ç a p l ı borular a ç ı k tutmak s u r e t i y l e p a t l a y a b i l i r gaz k a r ı ş ı m l a r ı n ı n b i r i k m e s i n e meydan vermeyecek ş e k i l d e hava 1 a n d ı r 1 1 a c a k 1 1 r . Bara j l a r d a k i boru ç a p l a r ı ş a r t l a r a uygun s e ç i l e c e k ve g e n e l d e 0 . •'• 2 m nin a l t ı n d a o l m a y a c a k t ı r . Hava giriş y o l u ü z e r i n d e y a n g ı n i l e ön b a r a j a r a s ı n d a t a ş tozu barajı yoksa, baraj inşa edilmeden ö n c e veya e n g e ç b a raj 2 yapılırken g a l e r i k e s i t i n i n her m s i n e2 100 k g t a ş tozu ihtiva edecek bir t a ş t o z u b a r a j ı veya her m s i n e en az 200 l i t r e su i h t i v a edecek b i r su b a r a j ı y a p ı l a c a k t ı r . S u veya t a ş t o z u b a r a j ı n ı n k ı s a s ü r e d e y a p ı l m a s ı m ü m k ü n d e ğ i l s e . b a r a j i l e y a n g ı n a r a s ı n d a k i b ö l g e y e bol m i k t a r d a t a ş t O K U serpilecektir. Hava giriş ve çalışan ekipler o1acak1ardır. Hava ayn ı
giriş anda
çıkış yolu üzerindeki ön barajların D İ N 23325 normiu yanmaz e l b i s e ile
ve ç ı k ı ş y o l u ü z e r i n d e k i kapatılacaktır.
iliç bir zaman hava ç ı k ı ş y o l u g i r i ş > O I Ü ü z e r i n d e k i ön barajdan
ön
barajlar
yapımında donatıimiş
mümkün
üzerindeki ön baıaj önce kapatılmayacaktır.
mertebe
hava
ön barajların vapiflu esnasında şaıtlar b a r a j1 a r ı n avn i anda kapat ı İ m a s 3 na m ü s a a d e etmeyecek ş e k i l d e k ö t ü î c ş t i y s e . K u ı t. aı ma 'lüdüîü'nün talimatıyla sadece ha\a g i r i ş k ı s m ı n d a k i ön baıai kapa I ı i ı ı . ila va g i r i ş y o l u n d a k i ön b a r a j k a p a t ı l m a d a n ö n c e hava çık ı ş yo 1und a ç a l ı ş a n l a r i n heps i t e h1 ik e 1 i b ö l s e d en gci i ç e k i 1 ecek t i; r . B a r a j çalışmalaıı en kısa s ü t ede du i «' i l : u I a ' ak b a r a j çalışmalarının devamı için aşa£ıdak i k u ı a l î aı g e ç e r i i o 1 a c a k 1 1 r . ön barajların kapatılmasında tehlikeli g ö r e v i olan e k i p l e r b u l u n a c a k t ı r .
bölgede
sadece
kapatma
Barajlar k a p a t ı l d ı k t a n sonra ekip derhal g e r i çekilecektir. ön barajlar k a p a t ı l d ı k t a n v e e k i p g e r i ç e k i l d i k t e n sonra tehlikeli bölgeye (barajlara) en e r k e n 0 saat s o n r a g i r i l e c e k t i r . Bundan soma b i r t a h l i s i y e e k i b i hava ç ı k ı ş t a r a f ı n d a k i ö n b a r a j numune borusundan numune a l ı r . A n a l i z s o n u ç l a r ı n a g ö r e i n f i lak t e h l i k e s i voksa. Ana b a r a j l a r ı n i n ş a a s ı n a b a ş l a n ı r . 9
Ana b a r a j l a r ı n i n ş a a s ı s ı r a s ı n d a hava g i r i ş y o l u üzerindeki ön b a r a iın sız dır m a z11ğı s ü r e k l i kontrol edi1ecekt i r.örneği n bar a j mal Kemesinin oturmasından mevdana gelen ç a t 1 ak 1ar hemen k a p .ı t i î a r a k s i z d i r m a z l ı ğ ı s a ğ l a n a c a k 11 ı .
4.6.
B o ş a l t ı l a n Ocaklarda Tekrar
işçi
Çalıştırılması
Ana barajlarla yangınlı bölge kapatıldıktan sonra boşaltılan yangın! ı bölgenin etrafındaki diğer ocaklarda zararlı gazlar bulunmadığından emin olduktan sonra bu ocaklarda işçiler ç a l ı ş m a l a r ı n a t e k r a r devanı e d e b i l i r l e r . Barajlara giden yolların baraj ile yol ayrımı arasındaki^ mesafenin 6 metrenin a l t ı n d a olup o l m a d ı ğ ı k o n t r o l edilecek.aksi taktirde yangın gazlarının s ı zinası y l a meydana gelebilecek tehlikenin t a l i havalandırmayla giderilmesine çalışılacaktır.
5. 5.1.
YANGINLI
KISIMLARIN
AÇILMASI
Genel
Y a n g m l ı k ı s ı n ı l a n n a ç ı İma sebebi e r i Yangınlı bölgenin araştırı iması. - Ceset!eıin çıkarılması . - Y a n g ı n 11 b ö l g e a l a n ı n k ü ç ü l t ü İ m e s i . - O c a k l a r ı n ve i ş l e t m e l e r i n g e r i k a s a n ı i m a s ı Ma 1zeme1 e r i n çi kar i 1 m a s ı . Y an s ı n l a
mü ca d e 1 e
YanaınI ı ç ı k a b i i i i. .
kısımlar
.
.
açılırken
aşağidak i
t e n i i k e 1 eı
oıt a\ a
G r i z u vt: v r i n g i n g a z 1 a ı ı pat l a m a s ı Y a n g ı n ı n teki ar cani a u m a s ı 00 g a z ı n ı rı ç ı km a s ı • Boğucu l i r . anın çıkması k u t u b e t 1 i sı c .ı k h a v a n ı n ç ı km a s ı
5.2.
Ana K u r a l 1 ar
Yangınlı kısımlar sadece M a d e n yönergenin 5.2 i l e 5.5 a r a s ı n d a k i koşulu i l e açılabilir.
Da i ı e s i n i n paragrafların
i z n i y1 e ve bu dikkate a l ı n m a s ı
Y a n g ı n l ı k ı s ı m l a r a ç ı l m a d a n ö n c e , b a r a j l a r ı n numune İ a b o r a tuvar kurallarına göre alınan n u m uneî erin vapı1acak tır.
borularından analizleri
Gaz numunelerinin analiz sonuçları. pat 1 ama t e h l i k e l e r i n e ve yangınlı k ı s m ı n durumuna g ö r e "Ocak Yangınlarıyla Mücadelede A l ı n a n C, a z N ıı m u n e 1 e ı i Ana 1 i z Sonuçla r inin Değe r 1 e n d i r i l me s i Y ö n e r g e s i " ne uvularak d e ğ e r l e n d i r i l e c e k t i r . Yangın1 ı kısıml a nn a ç ı 1 ma s ı n d a . tehlikelerin boyutları. grizu ve
ad ı m 1 a r ta h m i n e d i 1 - t. .
insan Kuyu
i o ^ J. ü .
D. 31.Mart.1960 t a r i h l i ve Kuzey Ren V e s t f a l y a E y a l e t i Ulaştırma ve Ekonomi B a k a n l ı ğ ı t a r a f ı n d a n o n a y l a n a n Taşınabilir Y a n g ı n S ö n d ü r m e A l e t l e r i ve Otomatik Y a n g ı n S ö n d ü r m e T e s i s l e r i n i n Y e r a l t ı 'Maden O c a k l a r ı n d a (BuT) K u l l a n m a i z n i İ l e ilgili Maden N i z amn ame s i ' n d e n p a r a g r a f1 a r : r t v ı
.
J?
y
o
•
r •-> V ~* •
f /. H V *
o 1r V - •
Ek 2: 15.Mart.1963 t a r i h l i Kaynak, Kesme, Lehim ve Makinalarınm Yeraltı Maden O c a k l a r ı n d a (Dortmund Maden D a i r e s i n e b a ğ l ı ) K u l l a n ı l m a s ı n a Dair Talimatname.
Zımpara Yüksek
Ek 3: Y e r a l t ı Maden O c a k l a r ı n d a k i G a l e r i l e r i ç i n Otomatik Y a n g ı n S ö n d ü r m e T e s i s l e r i n i n (BuT) M o n t a j ı n a D a i r Talimatname. Ek 4; Yeraltı Yangın Söndürme
Maden O c a k l a r ı n d a k i K ö r Kuyular İçin Otomatik Tesislerinin (BuT) M o n t a j ı n a D a i r Talimatname.
Ek 5: Ocak Y a n g ı n ı n ı T e s b i t E d e n i n Y a p a c a ğ ı Talimatname. Ek 6: Ocak Talimatname. Ek 7:
Yangınlarında
C0 G a z ı n ı n
CO Y a z ı c ı l a r ı n ı n K u l l a n ı l m a s ı
İşlemler i l e i l g i l i
Tehlikeleri
İle i l g i l i
Ek 0: Yeraltı Ocak Yangınlarından H a z ı r l a n m a s ı î l e i l g i l i Talimatname.
İle
İlgili
Talimatname.
Korunma „
Planlarının