O projekcie Sustainable Energy Promotion in Poland

O projekcie „Sustainable Energy Promotion in Poland” Okręg Górnośląski Polskiego Klubu Ekologicznego wspólnie z Fundacją na rzecz Efektywnego Wykorzys...
3 downloads 1 Views 231KB Size
O projekcie „Sustainable Energy Promotion in Poland” Okręg Górnośląski Polskiego Klubu Ekologicznego wspólnie z Fundacją na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach realizował projekt „Sustainable Energy Promotion in Poland” dofinansowany ze środków European Climate Foundation. Projekt obejmuje następujące elementy; w części ogólnej: • opis problemów zmian klimatu i przeciwdziałaniu tym zmianom w Polsce, bezpieczeństwa energetycznego kraju uwzględniając problemy gospodarcze i socjalne w aspekcie rosnących cen energii i ograniczonego zaopatrzenia w energię, • przegląd krajowej polityki klimatycznej z uwzględnieniem wdrażania polityki klimatycznej Unii Europejskiej, • oszacowanie technicznego i ekonomicznego potencjału użytkowania energii w gospodarstwach domowych, w budynkach publicznych, oraz w małych i średnich przedsiębiorstwach, • zaproponowanie propozycji działań w zakresie zmniejszenia zużycia paliw kopalnych przez wykorzystanie lokalnych źródeł odnawialnych prowadzących do redukcji emisji gazów cieplarnianych, • oszacowanie efektów ww. propozycji. W części promocyjnej projektu: • zorganizowanie dwóch seminariów jednego dla przedstawicieli administracji rządowej w Katowicach i drugiego dla organizacji pozarządowych i przedsiębiorstw w Ustroniu, • zorganizowanie wystaw popularyzujących i promujących działania zmierzające do oszczędzania energii, wykorzystania odnawialnych źródeł energii wpływających na redukcję emisji gazów cieplarnianych w ramach Konferencji Klimatycznej COP 14 (ONZ) w Poznaniu i w siedzibach wybranych 10. samorządów terytorialnych – 16 posterów, • wydanie broszury wprowadzającej i opisującej ww. ekspozycję, informowanie o projekcie w środkach masowego przekazu, internecie, okazjonalnie na seminariach i warsztatach związanych z tą tematyką. Oprócz wydania książkowego raport jest dostępny w internecie: http://www.eplan.info.pl/gospodarowanie Rezultaty projektu w syntetycznej formie przedstawia raport, którego streszczenie jest zaprezentowane poniżej:

Raport „Potencjał efektywności energetycznej i redukcji emisji w wybranych grupach użytkowania energii. Droga naprzód do realizacji pakietu klimatyczno-energetycznego” 1. Wprowadzenie W dotychczasowych analizach i studiach nad możliwościami i skutkami realizacji pakietu klimatyczno-energetycznego w Polsce efektywność energetyczna traktowana jest a’priori jako założenie stopnia zmniejszenia zużycia energii w stosunku do scenariusza „biznes jak zwykle”. Chociaż z drugiej strony żaden z przytaczanych scenariuszy „biznes jak zwykle” nie miał podstaw naukowych. W Raporcie „Potencjał efektywności energetycznej i redukcji emisji w wybranych grupach użytkowania energii. Droga naprzód do realizacji pakietu klimatyczno-energetycznego” jako główny cel postawiono ocenę potencjału efektywnego wykorzystania energii, głównie w powszechnym użytkowaniu energii, to jest w budynkach, w małych i średnich przedsiębiorstwach oraz w napędach małej i średniej mocy w całej gospodarce. Oceniono również rolę tego potencjału w realizacji takich celów pakietu jak: redukcja emisji CO2 w całej gospodarce i redukcja emisji CO2 wg Dyrektywy EU ETS w sektorze wytwarzania energii elektrycznej (prawie 70% udziału emisji CO2 w sektorach i instalacjach objętych systemem EU ETS). Z uwagi na największe dyskusje i kontrowersje odnośnie skutków gospodarczych i społecznych związanych z realizacją celu 21 % redukcji emisji CO2 (EU ETS) w wytwarzaniu energii elektrycznej przeprowadzono analizy technicznoekonomiczne osiągnięcia tego celu, w tym udziału potencjału zmniejszenia zużycia energii elektrycznej w całej gospodarce. 2. Potencjał oszczędzania energii elektrycznej Szczegółowo oceniono potencjał w użytkowaniu energii elektrycznej w gospodarstwach domowych, napędach, w oświetleniu ulic i hal oraz w przesyle i dystrybucji energii elektrycznej (Rys. 1).

Potencjał racjonalizacji użytkowania energii elektrycznej i jednostkowy koszt wykorzystania tego potencjału (spodziewane ceny energii el. w latach 2008, 2015 i 2020) 100

1. Oświetlenie hal i warsztatów 2. Oświetlenie ulic i placów 3. Oświetlenie w gospodarstwach domowych 4. Wymiana silników na energooszczędne 5. Energooszczędny sprzęt agd 6. Regulacja napędów elektrycznych 7. Pompy odśrodkowe o mocy 3 - 130 kW 8. Modernizacja sieci przesyłowych (en. el.) *

Jednostkowy koszt racjonalizacji użytkowania energii elektrycznej [zł/MWh]

0

-100

8

7 6

5 -200

5 3

4 6

-300

3

2

ceny energii el. 2008

1

2

-400 1

7

ceny energii el. 2015 ceny energii el. 2020

4

-500 0

Źródło: FEWE

5000

10000

15000

* koszt efektów energetycznych modernizacji sieci przyjęto zero z uwagi na konieczność

20000

25000

30000

Potencjał racjonalizacji narastająco [GWh/rok]

modernizacji ze względu bezpieczeństwa zasilania

Rysunek 1. Potencjał racjonalizacji użytkowania energii elektrycznej Wyniki wskazują, że cały potencjał (26,8 TWh/rok, 100% analizowanego potencjału) jest opłacalny, to znaczy jego wdrożenie prowadzi do zmniejszenia kosztów energii u użytkowników energii. Łączne nakłady inwestycyjne na wdrożenie przedsięwzięć wynoszą 35,491 mld zł, potencjał zmniejszenia zużycia energii elektrycznej 26,8 TWh/rok, potencjał redukcji CO2 - 25,87 mln t CO2/rok. 3. Potencjał oszczędzania energii w budynkach Przeanalizowano 32 przedsięwzięcia (termomodernizacja budynków, wymiana kotłów w budynkach, odzysk ciepła, modernizacja instalacji grzewczej i montaż automatyki, zastosowanie kolektorów słonecznych). Wyniki pokazano na rysunku 2.

Rys. 2. Potencjał oszczędności energii w budynkach i kotłowniach lokalnych Oznaczenia do rysunku 2: Lp.

Nazwa przedsięwzięcia

Grupa użytkowników energii

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32

Termomodernizacja przegród zewn. (okna, ściany…) Termomodernizacja przegród zewn. (okna, ściany...) Termomodernizacja przegród zewn. (okna, ściany…) Termomodernizacja przegród zewn. (okna, ściany...) Montaż automatyki regulacyjnej Montaż automatyki regulacyjnej Montaż automatyki regulacyjnej Montaż automatyki regulacyjnej Modernizacja instalacji c.o. Modernizacja instalacji c.o. Modernizacja instalacji c.o. Modernizacja instalacji c.o. Odzysk ciepła Odzysk ciepła Odzysk ciepła Odzysk ciepła Termomodernizacja przegród zewn. (okna, ściany ) Montaż automatyki regulacyjnej Modernizacja instalacji c.o. Odzysk ciepła Termomodernizacja przegród zewn. (okna, ściany…) Montaż automatyki regulacyjnej Modernizacja instalacji c.o. Odzysk ciepła Modernizacja kotłów grzewczych Modernizacja przepływowych podgrzewaczy c.w.u. Montaż kolektorów słonecznych Montaż kolektorów słonecznych Modernizacja kotłów grzewczych Modernizacja przepływowych podgrzewaczy c.w.u. Modernizacja kotłów grzewczych Modernizacja przepływowych podgrzewaczy c.w.u.

Budynki mieszkalne jednorodzinne - istniejące Budynki mieszkalne jednorodzinne - nowe Budynki mieszkalne wielorodzinne - istniejące Budynki mieszkalne wielorodzinne - nowe Budynki mieszkalne jednorodzinne - istniejące Budynki mieszkalne jednorodzinne - nowe Budynki mieszkalne wielorodzinne - istniejące Budynki mieszkalne wielorodzinne - nowe Budynki mieszkalne jednorodzinne - istniejące Budynki mieszkalne jednorodzinne – nowe Budynki mieszkalne wielorodzinne - istniejące Budynki mieszkalne wielorodzinne - nowe Budynki mieszk. jednorodzinne –istniejące Budynki mieszk. jednorodzinne – nowe Budynki mieszkalne wielorodzinne - istniejące Budynki mieszkalne wielorodzinne - nowe Budynki użyteczności publicznej Budynki użyteczności publicznej Budynki użyteczności publicznej Budynki użyteczności publicznej Średnie i małe przedsiębiorstwa Średnie i małe przedsiębiorstwa Średnie i małe przedsiębiorstwa Średnie i małe przedsiębiorstwa Budynki mieszkalne jednorodzinne Budynki mieszkalne jednorodzinne Budynki mieszkalne jednorodzinne Budynki mieszkalne wielorodzinne Budynki użyteczności publicznej Budynki użyteczności publicznej Średnie i małe przedsiębiorstwa Średnie i małe przedsiębiorstwa

Około 1/3 (163,1 PJ/rok) analizowanego potencjału jest opłacalna w warunkach obecnych cen paliw i energii (2008). Prawie 90% ma jednostkowe koszty zaoszczędzenia energii (CCE) poniżej 50 zł/GJ. Jest to więc zakres podatny na „dzwigniowanie” przedsięwzięć instrumentami finansowymi (niskoprocentowe pożyczki, dotacje, ulgi podatkowe, system białych certyfikatów). Natomiast średnie wyniki dla całego analizowanego potencjału przedstawiają się jak niżej (Tab. 1): Tabela 1. Średnie wyniki analizowanego potencjału w budynkach i ich źródłach ciepła

426,338

Potencjał CE PJ/rok 501,227

Potencjał CC mln t CO2 47,910

0,318 2,745 429,401

0,746 10,976 512,949

0,552 1,491 49,953

Nakłady mld zł Termomodernizacja budynków + wymiana okien + kolektory Kotłownie lokalne Ciepłownie zawodowe Razem

CCE zł/GJ

CCC zł/t CO2

23,6

246,6

24,2 11,7

327,0 86,3

Opłacalność analizowanego potencjału szybko rośnie gdyż 20% wzrost cen paliw i energii powoduje ponad 50% spadek jednostkowych kosztów zaoszczędzenia energii i redukcji emisji CO2 w stosunku do wyników przedstawionych w tabeli 1. 4. Ocena możliwości realizacji celu 21% redukcji emisji CO2 EU ETS w wytwarzaniu energii elektrycznej Dla doboru technologii wytwarzania energii elektrycznej w 2020 roku obliczono jednostkowe koszty wytwarzania energii elektrycznej w różnych technologiach (Rys. 3).

Rys. 3. Koszt produkcji energii elektrycznej w funkcji opłaty za uprawnienia do emisji CO2 obecny średni koszt wytwarzania energii w elektrowniach systemowych z opłatami za emisje węglowa nadkrytyczna - z kosztami emisji CO2

500 450 400

PLN/MWh el

350

gazowa - cykl kombinowany

300 siłownia jądrowa

250 200

Farmy wiatrowe (bez przyłącza i rezerwacji mocy)

150

Biomasowe

100 50 0 0 Źródło: FEWE

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

węglowa nadkrytyczna z CCS (bez kosztów transportu i składowania)

Cena uprawnienia do emisji, Euro / t CO2

Rys. 3. Koszt produkcji energii elektrycznej w funkcji opłaty za uprawnienia do emisji CO2 Wyniki obliczeń jednostkowych kosztów wytwarzania energii elektrycznej versus cena opłat za jednostkę emisji CO2 prezentuje rysunek 3.

Dopasowując się do celu redukcji emisji CO2 z 150 mln t CO2 w 2005 roku do 118,5 mln t CO2 w 2020 roku po możliwie najniższych kosztach osiągnięcia celu określono jakie elektrownie spełnią ten warunek. Uwzględniając dodatkową konieczną produkcję energii elektrycznej z bezemisyjnych źródeł energii elektrycznej (elektrowni biomasowych i wiatrowych) oraz zmniejszenie zapotrzebowania na energię elektryczną przez wykorzystanie potencjału efektywności energetycznej cel redukcji emisji CO2 w 2020 roku o 24% przedstawia scenariusz efektywnościowy jak niżej (Tabela 2). Tabela 2. Struktura produkcji energii elektrycznej dla scenariusza efektywnościowego Lp. 1. 2. 3. 4. 5.

Technologia Istniejące elektrownie węglowe częściowo zmodernizowane (d), (g) Nowe elektrownie węglowe 5000 MW Istniejące I nowe elektrownie gazowe OZE: wiatr + biomasa Poprawa efektywności enertgetycznej Razem

Produkcja energii elektrycznej

Emisja CO2

TWh/rok

mln tCO2/rok

92,3

85,1

38,0 6,6 27,6 40,0 204,5

30,8 2,6 118,5

5. Ocena możliwości redukcji 20% emisji gazów cieplarnianych w 2020 roku w Polsce – cel pakietu Brak jest w Polsce badań określających naukowo scenariusz „biznes jak zwykle” (BAU) emisji gazów cieplarnianych do 2030 roku. Na potrzeby tego raportu określono taki scenariusz jako kontynuację trendu emisji CO2 z ostatnich 10 lat. W ten sposób emisję CO2 w scenariuszu BAU można przyjąć na poziomie 476,2 mln t CO2 w 2020 roku i 676,5 mln t CO2 w 2030 roku. Zakładając, że wymagane 20% redukcji gazów cieplarnianych w 2020 roku wystąpi proporcjonalnie w trzech głównych gazach cieplarnianych (CO2, N2O, CH4) w stosunku do 1990 roku to cel redukcji emisji CO2 w 2020 roku wyniesie 181,3 mln t CO2. Przeanalizowany potencjał zaoszczędzenia energii elektrycznej stanowi możliwość redukcji emisji CO2 jak w tabeli 3. Tabela 3. Potencjał emisji CO2 w analizowanych technologiach użytkowania energii Potencjał redukcji CO2 Lp. Grupa użytkowania/technologia mln ton CO2/rok 1 Gospodarstwa domowe (agd + oświetlenie) 9,35 2 Napędy elektryczne 12,07 3 Oświetlenie ulic, placów i warsztatów 2,95 4 Zmniejszenie strat przesyłu i dystrybucji energii 1,50 5 Budynki (termomodernizacja, wymiana kotłów, odzysk 47,91 ciepła, kolektory słoneczne) 6 Lokalne kotłownie 0,55 7 Ciepłownie (kotły) 1,49

8

Zmniejszenie strat ciepła w przesyle i dystrybucji Razem analizowane technologie

1,70 77,52

Przyjmując, że do 2020 roku cały potencjał zmniejszenia zużycia energii elektrycznej zostanie wykorzystany i 60% potencjału zmniejszenia emisji zużycia paliw i energii w budynkach, lokalnych kotłowniach i ciepłowniach oraz w zmniejszeniu strat w przesyle ciepła, to razem redukcja emisji CO2 na poziomie 56,9 mln t CO2 w 2020 roku w analizowanych technologiach stanowić może 31,4% całego celu redukcji. Jeżeli do tego uwzględnić redukcję emisji CO2 w wytwarzaniu energii elektrycznej (scenariusz efektywnościowy osiągnięcia celu EU ETS) w ilości 31,5 mln t CO2, to w pozostałych sektorach gospodarki należy poszukiwać dalszej redukcji emisji CO2 w ilości 88,4 mln t CO2. 6. Propozycja instrumentów realizacji potencjału Wykorzystanie przeanalizowanego potencjału będzie wymagało zastosowania nowych instrumentów. W raporcie zaproponowano 21 instrumentów realizacji potencjału, w tym: • informacyjnych, • edukacyjnych, • prawnych, • finansowych, • organizacyjnych i instytucjonalnych. Szczególnie pilne jest wprowadzenie instrumentów prowadzących do wdrożenia dyrektyw UE, a to: • nowelizacji Ustawy Prawo Budowlane wraz z rozporządzeniami wykonawczymi dla wdrożenia dyrektywy dotyczącej budynków, • dopracowania projektu i uchwalenia Ustawy o efektywności energetycznej – transpozycja Dyrektywy o efektywności energetycznej i usługach energetycznych. Priorytetem dla skutecznego osiągnięcia celów pakietu klimatyczno-energetycznego jest opracowanie i realizacja Narodowego Programu dla całej gospodarki. Raport przygotowano w ramach projektu „Sustainable Energy Promotion in Poland” realizowanego przez Polski Klub Ekologiczny Okręg Górnośląski w Katowicach we współpracy z Fundacją na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii, dofinansowanego ze środków European Climate Foundation. Raport opracował zespół autorów FEWE. Opracował: dr inż. Sławomir Pasierb - FEWE