Biuletyn Rzeczników Konsumentów Nr 1-3, 2015 r.

Strona | 1

Spis treści 1.

Koleżanki i koledzy

3

2.

Niektóre zagadnienia związane z konsumenckim obrotem wekslowym

4

3.

Wybrana działalność Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

9

4.

Wybrane orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

11

5.

Wybrane orzecznictwo Sądu Najwyższego

20

6.

Wybrane orzecznictwo sądów powszechnych

21

7.

Z działalności Urzędu Komunikacji Elektronicznej

39

8.

Z prac Europejskiego Centrum Konsumenckiego

40

9.

Rada reklamy - wybrane uchwały

42

STOWARZYSZENIE RZECZNIKÓW KONSUMENTÓW ul. Goldhammera 3, 33-100 Tarnów tel. +48 726020010, fax. +48 14 6216133 e-mail: [email protected] www.rzecznicy.konsumentow.eu

ZESPÓŁ WYDAJĄCY BIULETYN: Wojciech Krogulec – redaktor naczelny Elżbieta Sługocka-Krupa Kinga Czarnota Lidia Baran-Ćwirta Krzysztof Majcher Marek Radwański Robert Kwiatkowski Krzysztof Podgórski - skład

Strona | 2

Koleżanki i Koledzy Rzecznicy! Oddajemy do Waszych rąk pierwszy tegoroczny numer Biuletynu Rzeczników Konsumentów, który redagowany jest dzięki niezłomnej pasji osób zaangażowanych w sprawy konsumenckie. Cieszymy się, że nasz Biuletyn dotychczas spotykał się z Waszym ciepłym przyjęciem i staje się przydatnym narzędziem w pracy. Życzymy interesującej lektury. Zapewniamy Was zarazem, że niezależnie od tego czy będzie on współfinansowany ze środków zewnętrznych, czy też nie będziemy starać się na bieżąco go wydawać. Jednocześnie po raz kolejny zachęcamy do przesyłania własnych publikacji, interesujących orzeczeń sądowych oraz sygnalizowania ciekawych problemów, które warte są omówienia na łamach naszego wydawnictwa. Zespół Redakcyjny

Strona | 3

Niektóre zagadnienia wekslowym.

związane

z

konsumenckim

obrotem

Weksle w dalszym ciągu są w obiegu. Bardzo często są także w obiegu konsumenckim. Bardzo wielu przedsiębiorców wymaga od konsumentów podpisania weksla. W związku z tym niezbędna jest wiedza o tym rodzaju zobowiązania. Powstanie zrębów prawa wekslowego sięga czasów średniowiecza. Rozwinęło się zaś wraz rozwojem kapitalistycznych stosunków gospodarczych1. Obecnie obowiązują przepisy ustawy z 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282 ze zm.). Ustawa Prawo wekslowe weszła w życie 1 lipca 1936 r2. Przepisy prawa wekslowego z 1936 r. stanowią podstawowe źródło polskiego prawa w tym zakresie i obowiązują w zasadniczo niezmienionej postaci do chwili obecnej. Ustawa przewiduje dwa rodzaje weksli. Są to weksle trasowane i weksle własne. Ustawa przy tym reguluje przede wszystkim weksel trasowany. Weksel własny jest uregulowany poprzez odesłania do przepisów o wekslu trasowanym, o ile nie pozostają one w sprzeczności z istotą weksla własnego. Odrębnie Prawo wekslowe reguluje instytucję weksla własnego w zakresie wystawienia weksla własnego (art. 101 i 102) a także odpowiedzialności wystawcy (art. 104). Weksel to papier wartościowy o cechach ściśle określonych przepisami. Przy czym należy podkreślić, że de lege lata nie można wystawić weksla w wersji elektronicznej. Bez zachowania wymogów, w szczególności przepisów art. 1 Prawa wekslowego wystawiony weksel nie jest ważny (art. 2 ust 1 ). Te podstawowe elementy weksla trasowanego to (art. 1): 1) nazwa "weksel" w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono; 2) polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej; 3) nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata); 4) oznaczenie terminu płatności; 5) oznaczenie miejsca płatności; 6) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana; 7) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu; 8) podpis wystawcy wekslu. Dla weksla własnego te elementy to (art. 101): 1) nazwa "weksel" w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono; 2) przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej; 3) oznaczenie terminu płatności; 4) oznaczenie miejsca płatności; 5) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana; 6) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu; 7) podpis wystawcy wekslu. W obrocie konsumenckim używa się z zdecydowanej większości przypadków weksla własnego, stąd dalsze rozważania będą dotyczyć tego rodzaju weksla. Szczególne znaczenie ma użycie słowa „weksel” w tekście dokumentu. Nie można go zastąpić innym wyrażeniem takim jak: "list wekslowy", " zapis wekslowy", "zobowiązanie wekslowe", "dług wekslowy", "blankiet wekslowy"3. Należy podkreślić, że bez podpisu wystawcy weksla nie jest on ważny4. Również w Polsce ta dziedzina prawa ma długą tradycję. Po raz pierwszy uregulowała tą instytucję Konstytucja Sejmowa z 13.4.1775 r. oparta głównie o wzorce niemieckie.Po okresie zaborów, aż do 31 grudnia 1924 r. obowiązywały na ziemiach polskich ustawy wekslowe państw zaborczych. W 1918 r. obowiązywało kilka takich ustaw, tj. ustawa austriacka z 15.01.1850 r., niemiecka z 15.02.1850 r. rosyjska z 1902 r., oraz przepisy francuskiego code de commerce (art. 110 – 189). Od 1 stycznia 1925 r. obowiązywało Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 listopada 1924 r. o prawie wekslowem (DZ. U. z 1924 r., Nr 100, poz. 926). 2 Dalej podane numery artykułów bez podania aktu prawnego odnoszą się do Prawa wekslowego. 3 M. Czarnecki, L. Bagińska, Prawo wekslowe Komentarz, Warszawa 2013, art. 1, teza 16. 4 Tak konsekwentnie orzecznictwo. Np. Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 22 maja 2013 r., sygn. akt I ACa 21/13 (LEX nr 1327559) stwierdził, iż: „Warunkiem odpowiedzialności wekslowej dłużników wekslowych jest złożenie własnoręcznego podpisu na wekslu (względnie złożenie podpisu przez pełnomocnika z zaznaczeniem stosunku pełnomocnictwa lub osobę reprezentującą organ z zaznaczeniem jaką pełni funkcję w stosunku do wystawcy weksla). Dług wekslowy wystawcy weksla własnego jest długiem związanym z 1

Strona | 4

Umieszczenie podpisu osoby na wekslu stanowi podstawę i przyczynę zobowiązania wekslowego osoby, od której podpis pochodzi5, Jest to przejaw abstrakcyjności weksla. Zobowiązanie z weksla odrywa się od swojej przyczyny gospodarczej6. W obrocie konsumenckim podstawowe znaczenie ma weksel in blanco. Dopuszczalność jego wystawienia wynika z przepisu art.10. Zgodnie z tym przepisem weksel in blanco (weksel niezupełny w chwili wystawienia) jest to dokument zaopatrzony bądź tylko w sam podpis wystawcy weksla lub akceptanta, bądź także w niektóre elementy weksla. Jednakże do jego ważności wystarcza umieszczenie samego podpisu z zamiarem zaciągnięcia zobowiązania wekslowego. Stąd można sobie wyobrazić sytuację, że wekslem in blanco będzie czysta kartka papieru opatrzona jedynie podpisem wystawcy. Jednakże w obrocie konsumenckim należałoby postulować, aby przedsiębiorcy posługiwali się sformalizowanym wzorem blankietu wekslowego, w szczególności trzeba postulować, aby dokument taki zawierał w swojej treści już słowo „weksel”. Chodzi o to, aby konsument - potencjalny wystawca weksla miała świadomość istotności zobowiązania, które zaciąga podpisując taki dokument7. Weksel in blanco pełni w obrocie gospodarczym bardzo doniosłą rolę. „Weksel in blanco pełni w obrocie gospodarczym funkcję gwarancyjną i stanowi dogodny instrument prawny w sytuacji, gdy strony zawierając umowę chcą zabezpieczyć ewentualne roszczenia pieniężne mogące z niej wyniknąć, ale w chwili zawarcia umowy nie są w stanie oznaczyć, np. wysokości roszczeń pieniężnych lub daty płatności. Strona będąca dłużnikiem wynikającego z zawartej umowy roszczenia pieniężnego wystawia weksel in blanco, np. podpisuje blankiet wekslowy bądź kartkę papieru i upoważnia drugą stronę, tj. wierzyciela do uzupełnienia weksla in blanco brakującymi elementami, np. sumą wekslową.”8 ”Weksle in blanco można podzielić na gwarancyjne i kaucyjne. Weksel gwarancyjny in blanco składany jest w celu zabezpieczenia stosunku umownego zachodzącego pomiędzy wierzycielem a wystawcą weksla lub osobą trzecią, np. udzielonej pożyczki, zapłaty za sprzedane towary. Weksel kaucyjny może służyć zabezpieczeniu zapłaty odszkodowania, które będzie należne wierzycielowi wskutek ewentualnego czynu niedozwolonego wystawcy weksla lub osoby trzeciej.”9 W obrocie konsumenckim występują oba rodzaje wskazanych weksli in blanco. Weksel gwarancyjny In blanco to typowy instrument dawany na zabezpieczenie kredytu konsumenckiego. Zdarza się, że przedsiębiorca żąda wystawienia przez przedsiębiorcę kilku weksli gwarancyjnych In blanco na zabezpieczenie. Jest to dla niego korzystne10, w sytuacji, gdy np. jeden z weksli nieprawidłowo wypełnił, względnie, gdy chce mieć zabezpieczenia osobno należności głównej, osobno należności ubocznych, np. odsetek, wreszcie, gdy zaplata przez konsumenta ma następować w transzach, a nie jednorazowo . Weksel kaucyjny zaś w szczególności dawany jest na zabezpieczenie roszczeń przy wynajmie lokalu mieszkalnego od przedsiębiorcy. Konsument wystawiając weksel powinien pamiętać o sporządzeniu deklaracji wekslowej. Nie jest to wymóg ustawowy, jednakże wymaga tego interes konsumenta. Deklaracja ta jest w istocie umową cywilnoprawna pomiędzy wystawcą weksla (np. konsumentem) a remitentem (odbiorca wystawionego weksla) i jako taka wiąże jedynie strony tej umowy. Okoliczność, że inne osoby wiedziały o jej wystawieniu, względnie, że nawet znały jej treść ma znaczenie tylko co do oceny złej wiary lub niedbalstwa tej osoby przy nabyciu weksla11. Deklaracja powinna zawierać co najmniej takie dane dotyczące remitenta, maksymalnej wysokości sumy wekslowej oraz daty płatności. Ponadto konsument powinien pamiętać, aby jeden egzemplarz deklaracji został mu po odpisaniu wydany. Konsumencki weksel in blanco może być przedmiotem obrotu jeszcze przed jego uzupełnieniem. Jednakże taki obrót może wiązać się z dużym ryzykiem. „Uwzględniając wyjątkowo wysokie ryzyko, jego osobą. Podpis wystawcy weksla określa się, bowiem jako wymóg konieczny zobowiązania wekslowego osoby wystawcy. Na równi z podpisanym na wekslu odpowiadają jedynie ci, którzy wstąpili w jego miejsce na mocy sukcesji uniwersalnej np. spadkobiercy dłużnika wekslowego.” 5 S. Wróblewski, Polskie prawo wekslowe, Kraków 1925, s. 3. 6S. Janczewski, Prawo handlowe, wekslowe i czekowe, Warszawa 1946, s. 402. 7 M. Radwański, Weksel in blanco w obrocie konsumenckim, Biuletyn Rzeczników Konsumentów Nr 1, 2011 r., s. 17. 8 M. Czarnecki, L. Bagińska, Ibidem, art. 10, teza 6. 9 I. Heropolitańska, Prawne zabezpieczenia zapłaty wierzytelności, 2.2.1., LEX. 10 Ibidem, 2.2.3. 11 T. Borkowski, Z. Jędrasiak, R. Troicka – Sosińska, Prawo wekslowe w praktyce, Warszawa 2004, s. 118.

Strona | 5

jakim jest obarczone złożenie podpisu na wekslu in blanco, należy (zgodnie z przeważającym poglądem piśmiennictwa i orzecznictwa) przyznać (w polskich realiach, cechujących się stosunkowo częstym występowaniem nieprawidłowości w posługiwaniu się wekslem in blanco) pierwszeństwo interesom osoby, która złożyła podpis na wekslu, przed interesami obrotu wekslem in blanco i dopuścić obrót nieuzupełnionym wekslem in blanco jedynie na zasadach przelewu (art. 509-516 K.C.), tj. bez ograniczeń dłużnika w podnoszeniu zarzutów wobec nabywcy weksla in blanco i bez możliwości nabycia tego weksla w dobrej wierze od nieuprawnionego.”12 Natomiast po wypełnieniu weksel In blanco staje się typowym wekslem i może być przenoszony na zasadach prawa wekslowego. Podstawowym zaś sposobem przenoszenia praw z weksla jest indos (żyro). Zgodnie z treścią art. 11 ust. 1 każdy weksel można przenieść przez indos, chociażby nie był wystawiony wyraźnie na zlecenie. Znaczenie indosu jest trojakie13: a/ indosant zaciąga zobowiązanie gwarancyjne, oznacza to, że pierwszym indosantem musi być sam wystawca weksla, b/ szereg nieprzerwanych indosów legitymuje posiadacza w dochodzeniu praw, c/ indos jest zgodą indosanta na przeniesienie praw z weksla. Stąd mając na względzie takie istotne funkcje indosu, ustawodawca dla części weksli w obrocie konsumenckim ustanowił istotny wyjątek, co do sposobu ich przenoszenia. Otóż ustawa o kredycie konsumenckim stanowi w art. 41. 1. Weksel lub czek konsumenta wręczony kredytodawcy w celu spełnienia lub zabezpieczenia świadczenia wynikającego z umowy o kredyt konsumencki powinien zawierać klauzulę "nie na zlecenie" lub inną równoznaczną. 2. W razie przyjęcia przez kredytodawcę weksla lub czeku niezawierającego klauzuli "nie na zlecenie" i przeniesienia takiego weksla lub czeku na inną osobę, kredytodawca jest zobowiązany do naprawienia poniesionej przez konsumenta szkody przez zapłatę weksla lub czeku. 3. Przepis ust. 2 stosuje się również, gdy weksel lub czek znalazł się w posiadaniu innej osoby wbrew woli kredytodawcy. 4. Kredytodawca jest zobowiązany niezwłocznie po spełnieniu przez konsumenta świadczenia wynikającego z umowy o kredyt konsumencki zwrócić weksel konsumentowi. Z powyższego wynika (ust. 1), że w wekslu wystawianym przez konsumenta na zabezpieczenie kredytu konsumenckiego14 winien mieć klauzulę „nie na zlecenie” lub równoznaczną. „Zakaz indosowania musi być umieszczony na pierwszej stronie weksla.”15 Taka klauzula oznacza, zgodnie z art. 11 ust. 2, iż weksel nie może być przenoszony przez indos. Najdonioślejszą konsekwencją takiego uregulowania jest to, że każdorazowo Jego obieg jest podobny do obiegu weksla in blanco. Ma to ten pozytywny aspekt dla konsumenta, że może on bronić się zarzutami jakie przysługiwały mu względem kredytodawcy. W szczególności konsument nie musi obawiać się zastosowania rygorów z art. 17. Z ww. ust. 2 wynika wniosek, że weksel konsumencki przyjęty przez kredytodawcę bez klauzuli „nie na zlecenie”, o ile spełnia on pozostałe wymogi formalne dla weksla, jest ważny. Konsument w razie sporu nie może bronić się zarzutem nieważności z art. 58 § 1 K.C. Jednakże gdy „kredytodawca przyjmie weksel niezawierający tej klauzuli i przeniesie go na inną osobę lub nawet weksel ten znajdzie się w posiadaniu innej osoby wbrew woli kredytodawcy, ten ostatni będzie zobowiązany do naprawienia poniesionej przez konsumenta szkody w związku z zapłatą dokonaną na rzecz posiadacza weksla.”16 Oznacza to, że konsument wystawiając taki weksel musi znosić ewentualne negatywne konsekwencje

Uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 21 września 2006 r., sygn. akt I CSK 130/06, OSNC 2007, Nr 6, poz. 93. M. Howorka, Polskie prawo wekslowe i czekowe, Poznań 1928, s. 127. 14 Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2014 r., poz. 1497 ze zm.) za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności: 1) umowę pożyczki; 2) umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego; 3) umowę o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia; 4) umowę o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia; 5) umowę o kredyt odnawialny. 15 M. Czarnecki, L. Bagińska, Ibidem, art. 11, teza 56. 16 P. Machnikowski, Prawo wekslowe, IV.5.9. LEX 12 13

Strona | 6

tego, że prawy posiadacz weksla (inny niż kredytobiorca) będzie dochodził praw z weksla. Konsument zaś jedynie może w drodze odrębnego postępowania żądać naprawienia szkody od kredytodawcy. Wreszcie trzeba „przyjąć, że gdy chodzi o odpowiedzialność odszkodowawczą kredytodawcy, przepisy te nie odsyłają do podstaw odpowiedzialności zawartych w kodeksie cywilnym (zwłaszcza art. 416 k.c.), ale stanowią samodzielną podstawę odpowiedzialności kredytodawcy za szkody poniesione przez konsumenta na skutek zapłaty weksla. Odpowiedzialność jest zatem niezależna od winy kredytodawcy, nie może on też powołać się na żadne okoliczności, które by ją wyłączały, w tym na wyłączną winę osoby trzeciej. Jest to więc surowa postać odpowiedzialności na zasadzie bezprawności.”17 Należy też przyjąć, że kredytodawca w takiej sytuacji nie może się także powołać na ewentualne przyczynienie się konsumenta do powstania szkody na podstawie przepisu art. 362 K.C. Zgodnie z tym ostatnim uregulowaniem jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Ciekawym powstającym tu zagadnieniem jest hipotetyczna sytuacja, w której oto kredytobiorca celowo wprowadza w błąd kredytodawcę co do celu zawarcia umowy o kredyt i twierdzi, że nie jest konsumentem, a przedsiębiorcą przy tej transakcji, a co za tym idzie – wystawia weksel bez omawianej klauzuli. Podnosi zaś dopiero argument, iż był konsumentem dopiero w późniejszym czasie. Czy i w takiej sytuacji należałoby twierdzić, że kredytodawca ponosi surową odpowiedzialność odszkodowawcza z art. 41 ust. 2 i 3 ustawy o kredycie konsumenckim? Otóż wydaje się, że nie można wyciągnąć tak daleko idącego wniosku. Zawsze, także w obrocie konsumenckim znajduje zastosowanie przepis art. 5 K.C., zgodnie z którym nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Należałoby uznać, że w takiej wyjątkowej sytuacji, jak opisana powyżej, kredytodawca broniąc się przed odpowiedzialnością odszkodowawcza, mógłby podnosić argumenty z art. 5 K.C. Nie należy traci z oczu tej okoliczności, ze przepisy art. 41 ww. ustawy o kredycie konsumenckim stosuje się jedynie w razie udzielenia kredytu konsumentowi. Jednak ta sama ustawa wskazuje, jakie umowy nie podlegają jej regulacjom (art. 3 ust. 3 i art. 4 tej ustawy). Wykona z tego, że praktyczne znaczenie przepisów art. 41 ustawy o kredycie konsumenckim nie jest zbyt duże. Innymi słowy, konsument bardzo często wystawiając weksel na zabezpieczenie roszczeń kredytodawcy, wystawi go bez klauzuli „nie na zlecenie”. Jakie praktyczne skutki dla niego to może pociągnąć. Otóż będzie podlegał bardzo rygorystycznej odpowiedzialności wekslowej. Oczywiście, wobec samego kredytodawcy będzie mógł podnosić wszelkie zarzuty (nieistnienia roszczenia, jego przedawnienia, zapłaty, potrącenia, zawarcia ugody, udzielenia odroczenia płatności itp.). Natomiast, gdy weksel zacznie „krążyć”18 z pomocą indosu, sytuacja konsumenta znacząco się zmienia i dodać należy, na niekorzyść. Zgodnie z treścią przepisu art. 17 osoby, przeciw którym dochodzi się praw z wekslu, nie mogą wobec posiadacza zasłaniać się zarzutami, opartemi na swych stosunkach osobistych z wystawcą lub z posiadaczami poprzednimi, chyba że posiadacz, nabywając weksel, działał świadomie na szkodę dłużnika. Orzecznictwo i piśmiennictwo dokonuje szczegółowej analizy zarzutów, możliwych do podniesienia na podstawie tego przepisu. Zgodnie z utrwaloną praktyką zarzuty można podzielić na: „Zarzuty można podzielić na zarzuty: 1) formalne (procesowe), 2) materialne (merytoryczne, wekslowe). Zarzutami formalnymi podnoszonymi przez dłużnika wekslowego mogą być w szczególności: 1) niewłaściwość sądu, 2) brak zdolności sądowej lub procesowej, 3) istnienie sporu sądowego o to samo roszczenie między tymi samymi stronami, 4) powaga rzeczy osądzonej.

Tamże. Żyro pochodzi z włoskiego – giro, koło, obrót – I. Różański, Podręcznik prawa wekslowego wraz z wzorami weksli, Warszawa 1957, s. 82. 17 18

Strona | 7

Ze względu na art. 493 k.p.c. zarzuty formalne można podzielić na dwie kategorie. Na zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór, np. zarzut niewłaściwości sądu, zapisu na sąd polubowny czy zarzut umowy derogacyjnej, oraz na zarzuty, które mogą być zgłaszane jak też uzupełniane w terminie późniejszym, aż do zamknięcia rozprawy, np. zarzut braku zdolności procesowej czy sądowej. Oprócz zarzutów formalnych dłużnik wekslowy może podnosić przeciwko posiadaczowi weksla zarzuty oparte na prawie wekslowym lub wypływające z samej treści weksla bądź oparte na bezpośrednich stosunkach z posiadaczem weksla. Zarzuty materialne można podzielić na zarzuty obiektywne i subiektywne. Zarzuty obiektywne są to zarzuty wynikające bądź bezpośrednio z treści samego weksla, bądź znajdujące uzasadnienie w przepisach ustawy i powodujące nieważność zobowiązania wekslowego. Zarzuty obiektywne nie opierają się na stosunkach osobistych dłużnika z poprzednimi posiadaczami. Nie można ich podnieść tylko wówczas, gdy prawo wekslowe na to nie zezwala, np. wystawca weksla trasowanego nie może powoływać się na zwolnienie się od odpowiedzialności za zapłatę weksla. Do zarzutów obiektywnych można w szczególności zaliczyć zarzuty: 1) braku zdolności wekslowej i zdolności do czynności wekslowych, 2) braku legitymacji wekslowej, 3) braku legitymacji procesowej, 4) braku należytego zastępstwa, 5) braku zamiaru zaciągnięcia zobowiązania wekslowego, 6) braków formalnych weksla (nieważności weksla), 7) zmiany tekstu weksla, 8) złożenia sumy wekslowej do depozytu sądowego, 9) odmowy pokwitowania zapłaty weksla, 10) odmowy przyjęcia zapłaty częściowej, 11) przedawnienia, 12) przedwczesności roszczenia, 13) braku protestu. Zarzuty te można podzielić na kilka grup: 1) zarzuty, które przysługują każdemu dłużnikowi wekslowemu, 2) zarzuty, które służą tylko danemu dłużnikowi, 3) zarzuty, które są skuteczne wobec każdego posiadacza weksla, będące regułą przy zarzutach obiektywnych, 4) zarzuty, które są skuteczne jedynie w stosunku do danego wierzyciela. Zarzuty subiektywne są to zarzuty, które służą tylko w stosunku do oznaczonego wierzyciela i oparte są na stosunkach osobistych z tym wierzycielem. Znajdują one podstawę w prawie wekslowym lub w prawie powszechnym. Wśród zarzutów subiektywnych można wskazać zarzuty: 1) związane z czynnością prawną, będącą podstawą wręczenia weksla, 2) dotyczące samego wręczenia weksla, 3) podpisu z grzeczności, 4) pozorności indosu, 5) prolongaty, 6) potrącenia, 7) zrzeczenia się roszczenia przez wierzyciela lub zawarcia ugody, 8) zapłaty weksla, 9) związane z wekslem in blanco, którymi są: a) wypełnienie weksla in blanco niezgodnie z zawartym porozumieniem, b) wręczenie weksla jako gwarancyjnego, Strona | 8

c) wręczenie weksla jako kaucyjnego. Zarzuty subiektywne można podzielić na cztery grupy: 1) zarzuty oparte na stosunkach osobistych danego dłużnika z tym wierzycielem, któremu się je przeciwstawia, 2) zarzuty oparte na stosunkach osobistych dłużnika wekslowego z wystawcą lub z posiadaczem poprzednim. Podnosić je można tylko wtedy, gdy posiadacz, nabywając weksel, działał świadomie na szkodę dłużnika, 3) zarzuty, które służą tylko danemu dłużnikowi, są bowiem oparte na stosunkach osobistych oznaczonego dłużnika z wystawcą lub posiadaczami poprzednimi; są one regułą przy zarzutach subiektywnych, 4) zarzuty służące wszystkim dłużnikom.”19 O ile zarzuty obiektywne konsument może podnieść wobec każdoczasowego posiadacza weksla, to zarzuty subiektywne może podnosić tylko wobec tej osoby, której zarzut dotyczy. Oznacza to, że obrona konsumenta przeciwko osobie prawnego posiadacza weksla i dochodzącej roszczeń wekslowych może nie zawsze zakończyć się sukcesem. Powyższy wywód, skrótowo analizujący niektóre tylko zagadnienia związane z obrotem wekslowych z udziałem konsumentów, przekonuje, że jest to materia bardzo skomplikowana i niejednoznaczna. Jednocześnie jest to materia słabo znana nie tylko konsumentom, ale też prawnikom. Dlatego też rzecznicy konsumentów powinni tym bardziej zgłębiać te zagadnienia, ponieważ konsument pozostawiony sam z wekslem i przedsiębiorcą, np. jako remitentem sam sobie nie poradzi. Marek Radwański PRK w Poznaniu

Wybrana działalność Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 1. USŁUGI TURYSTYCZNE - DECYZJA UOKIK Organizatorowi wycieczki nie wolno całkowicie wyłączyć swojej odpowiedzialności za rzeczy klienta zagubione podczas imprezy - stwierdził UOKiK. Studencki Klub Turystyczny w Warszawie zdecydował się na zmianę praktyk zakwestionowanych przez Urząd Postępowanie UOKiK przeciwko Studenckiemu Klubowi Turystycznemu wszczęto w listopadzie 2014 r. Wątpliwości Urzędu wzbudziła treść wzorców umownych przedsiębiorcy. Jedną z zakwestionowanych praktyk było stosowanie w umowach postanowienia: Organizator nie ponosi odpowiedzialności za rzeczy skradzione podczas wyjazdu. Tymczasem zgodnie z prawem biuro podróży odpowiada za szkody wyrządzone klientowi m.in. gdy powstały one w wyniku nienależytego wykonania umowy. Urząd stwierdził też m.in. że we wzorcach umownych Studenckiego Klubu Turystycznego brakowało informacji o tym, że w razie wadliwego wykonania umowy (np. problemów z zakwaterowaniem), konsument ma obowiązek niezwłocznie powiadomić organizatora wycieczki. Tymczasem zgodnie z prawem każda umowa o świadczenie usług turystycznych powinna informować klienta o tym, że powinien on zgłaszać ewentualne problemy w trakcie imprezy turystycznej (np. rezydentowi biura podróży albo kierownictwu hotelu).

19

I. Heropolitańska, Zarzuty przeciwko nakazowi zapłaty weksla, 9. LEX.

Strona | 9

Studencki Klub Turystyczny zobowiązał się do usunięcia nieprawidłowości ze stosowanych wzorców umownych oraz do dostarczenia klientom, którzy mają niewykonane umowy aneksów eliminujących naruszenia prawa. 2. TELEKOMUNIKACJA DLA DOMU - POSTĘPOWANIE UOKIK Czy przedstawiciele handlowi Telekomunikacji dla Domu wprowadzali konsumentów w błąd, sugerując że reprezentują dotychczasowego operatora? Wyjaśni to postępowanie wszczęte przez UOKiK Telekomunikacja dla Domu świadczy usługi telekomunikacyjne w sieci stacjonarnej. Do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wpłynęło już około 400 skarg, na działania spółki. Ich analiza, dała podstawy do wszczęcia postępowania o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów. Wprowadzanie konsumentów w błąd jest niezgodną z prawem, nieuczciwą praktyką rynkową, a obowiązkiem każdego przedsiębiorcy jest pełne i rzetelne informowanie o swojej ofercie. Postępowanie UOKiK ma na celu m.in. ustalenie, czy telemarketerzy Telekomunikacji dla Domu wprowadzali konsumentów w błąd, podając się za przedstawicieli dotychczasowego dostawcy usług telekomunikacyjnych. Osoba która do mnie dzwoniła (…) nie przedstawiła rzetelnie nazwy firmy (…), za to tak prowadziła rozmowę, że byłem przekonany iż rozmawiam z przedstawicielem Orange i w efekcie zgodziłem się na nową „atrakcyjną” usługę – tak praktyki spółki opisywał jeden z poszkodowanych klientów. Decydując się na zawarcie umowy, konsument działa w oparciu o zaufanie do konkretnego przedsiębiorcy. Dlatego, w opinii UOKiK, informacja o tożsamości operatora telekomunikacyjnego, może mieć istotny wpływ na przyjęcie lub odrzucenie danej oferty. Urząd wyjaśni też m.in., czy Telekomunikacja dla Domu wprowadzała konsumentów w błąd, co do wysokości proponowanych opłat abonamentowych. Jeden z konsumentów skarżył się, że nie został poinformowany, iż obniżona kwota będzie obowiązywała tylko przez 2 pierwsze okresy rozliczeniowe, a nie przez cały czas obowiązywania umowy. Zgodnie z prawem przekazywana konsumentowi informacja o cenie, powinna obejmować cały okres zobowiązania, a zatem również informacje o jej ewentualnym wzroście po upływie części okresu, na jaki została zawarta umowa. 3. UOKiK WPROWADZA NOWE ZASADY INFORMOWANIA O WYROKACH SĄDOWYCH W ramach realizacji polityki przejrzystości UOKiK wdraża nowe zasady publikowania informacji o wyrokach sądowych. Na stronie Urzędu będą dostępne zarówno informacje o wyrokach, w których sąd podtrzymał linię orzeczniczą Urzędu, jak i tych, w których uwzględnił argumenty odwołujących się przedsiębiorców. Uruchomienie bazy oraz wyszukiwarki wyroków planowane jest na listopad br. W ramach polityki wzmacniania przejrzystości działań UOKiK będzie informował o wszystkich wyrokach sądowych dotyczących praktyk ograniczających konkurencję, kontroli koncentracji, naruszenia zbiorowych interesów konsumentów oraz w sprawach o uznanie klauzul za niedozwolone. Będzie to dotyczyło zarówno wyroków, w których linia orzecznicza UOKiK została podtrzymana, jak i dla tych, w których zweryfikował ją sąd. W tym celu Urząd przygotował dokument Zasady publikowania informacji o wyrokach sądu dotyczących decyzji Prezesa UOKiK. Już we wrześniu, w przypadku wyroków szczególnie istotnych dla funkcjonowania rynku, interesów konsumentów lub dotyczących spraw precedensowych, UOKiK będzie publikował komunikaty prasowe dotyczące rozstrzygnięć sądów. Źródło: www.uokik.gov.pl

Strona | 10

Wybrane orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej POSTANOWIENIE TRYBUNAŁU (pierwsza izba) z dnia 16 lipca 2015 r.(*) Odesłanie prejudycjalne – Artykuł 99 regulaminu postępowania przed Trybunałem – Dyrektywa 93/13/EWG – Artykuł 7 – Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Artykuły 7 i 47 – Umowy zawierane z konsumentami – Umowa pożyczki hipotecznej – Nieuczciwe warunki umowne – Postępowanie w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką – Prawo do wniesienia odwołania W sprawie C-539/14 mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Audiencia Provincial de Castellón (Hiszpania) postanowieniem z dnia 21 listopada 2014 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 27 listopada 2014 r., w postępowaniu: Juan Carlos Sánchez Morcillo, María del Carmen Abril García przeciwko Banco Bilbao Vizcaya Argentaria SA, TRYBUNAŁ (pierwsza izba), w składzie: A. Tizzano (sprawozdawca), prezes izby, S. Rodin, A. Borg Barthet, E. Levits i F. Biltgen, sędziowie, rzecznik generalny: N. Wahl, sekretarz: A. Calot Escobar, podjąwszy, po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy w drodze postanowienia z uzasadnieniem zgodnie z art. 99 regulaminu postępowania przed Trybunałem, wydaje następujące 1

2

3

Postanowienie Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 7 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. L 95, s. 29) w związku z art. 47, art. 34 ust. 3 i art. 7 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”). Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy J.C. Sánchezem Morcillem i M. Abril Garcíą a Banco Bilbao Vizcaya Argentaria SA (zwanym dalej „Banco Bilbao”) w przedmiocie sprzeciwu wobec egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką ustanowioną na ich mieszkaniu. Ramy prawne Prawo Unii Artykuł 1 ust. 1 dyrektywy 93/13 brzmi następująco: „Celem niniejszej dyrektywy jest zbliżenie przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich odnoszących się do nieuczciwych warunków Strona | 11

4

5

6

7

8

umownych w umowach zawieranych pomiędzy sprzedawcą lub dostawcą a konsumentem [pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem]”. Artykuł 3 tej dyrektywy stanowi: „1. Warunki umowy, które nie były indywidualnie negocjowane, mogą być uznane [uznaje się] za nieuczciwe, jeśli stoją[c] w sprzeczności z wymogami dobrej wiary, powodują znaczącą nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta. 2. Warunki umowy zawsze zostaną uznane za niewynegocjowane indywidualnie, jeżeli zostały sporządzone wcześniej i konsument nie miał w związku z tym wpływu na ich treść, zwłaszcza jeśli zostały przedstawione konsumentowi w formie uprzednio sformułowanej umowy standardowej. […] 3. Załącznik zawiera przykładowy i niewyczerpujący wykaz warunków, które mogą być uznane za nieuczciwe”. Zgodnie z art. 7 ust. 1 wspomnianej dyrektywy: „Zarówno w interesie konsumentów, jak i konkurentów [będących przedsiębiorcami] państwa członkowskie zapewnią stosowne i skuteczne środki mające na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami [przez przedsiębiorców z konsumentami]”. Prawo hiszpańskie W następstwie wyroku Aziz (C-415/11, EU:C:2013:164) Ley de enjuiciamiento civil (kodeks postępowania cywilnego) z dnia 7 stycznia 2000 r. (BOE nr 7 z dnia 8 stycznia 2000 r., s. 575, zwany dalej „LEC”) został zmieniony rozdziałem III Ley 1/2013 de medidas para reforzar la protección a los deudores hipotecarios, reestructuración de deuda y alquiler social (ustawy 1/2013 o środkach służących wzmocnieniu ochrony dłużników hipotecznych, restrukturyzacji długu i najmie socjalnym) z dnia 14 maja 2013 r. (BOE nr 116 z dnia 15 maja 2013 r., s. 36373). Trzeci przepis końcowy decreto-ley 11/2014 de medidas urgentes en materia concursal (dekretu z mocą ustawy 11/2014 w sprawie pilnych środków w zakresie upadłości) z dnia 5 września 2014 r. (BOE nr 217 z dnia 6 września 2014 r., s. 69767) zmienił następnie LEC (zwany dalej „zmienionym LEC”) w celu „dostosowania go do wydanego ostatnio przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyroku z dnia 17 lipca 2014 r.”. Artykuł 695 zmienionego LEC, dotyczący postępowania w przedmiocie sprzeciwu wobec egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, ma następujące brzmienie: „1. W postępowaniach, o których mowa w niniejszym rozdziale, sprzeciw dłużnika jest dopuszczalny jedynie wówczas, gdy opiera się na następujących podstawach: 1) wygaśnięcie zabezpieczenia lub zabezpieczonej wierzytelności […]; 2) błąd w ustalaniu kwoty wymagalnej […]; 3) w przypadku egzekucji z rzeczy ruchomych obciążonych hipoteką [(hipoteca mobiliaria)] lub tych, na których ustanowione zostało prawo zastawu bez przeniesienia posiadania (zastaw rejestrowy) ‒ ustanowienie na tych rzeczach innego prawa zastawu, hipoteki na rzeczy ruchomej lub na nieruchomości lub też obciążeń wpisanych w księdze wieczystej przed wpisaniem obciążenia, którego dotyczy egzekucja, co należy wykazać za pomocą odpowiedniego wyciągu z księgi wieczystej; 4) nieuczciwy charakter warunku umownego stanowiącego podstawę egzekucji lub warunku, na mocy którego ustalona została wysokość kwoty wymagalnej. 2. W przypadku złożenia sprzeciwu, o którym mowa w ust. 1, sekretarz sądu wstrzymuje egzekucję i wzywa strony na posiedzenie sądu, który wydał postanowienie o wszczęciu egzekucji, przy czym termin tego posiedzenia nie może zostać wyznaczony wcześniej niż 15 dni od wezwania. Podczas tego posiedzenia sąd wysłuchuje stanowisk stron, dopuszcza przedłożone dokumenty oraz w ciągu dwóch dni wydaje stosowne orzeczenie w formie postanowienia. 3. Postanowienie uwzględniające sprzeciw oparty na podstawach z pkt 1 i 3 wskazane w ust. 1 niniejszego artykułu nakazuje także wstrzymanie egzekucji; postanowienie uwzględniające sprzeciw oparty na podstawach z pkt 2 wskazuje także kwotę, w stosunku do której dalej prowadzona będzie egzekucja. Strona | 12

9

10

11

12

W przypadku stwierdzenia podstawy wskazanej w pkt 4 umarza się postępowanie egzekucyjne, jeżeli warunek umowny jest podstawą prowadzenia egzekucji. W innych przypadkach prowadzi się egzekucję z pominięciem nieuczciwego warunku umownego. 4. Od postanowienia o umorzeniu egzekucji, o niestosowaniu nieuczciwego postanowienia umownego lub o oddaleniu sprzeciwu na podstawie określonej w ust. 1 pkt 4 niniejszego artykułu przysługuje odwołanie. W innych przypadkach postanowienia w przedmiocie sprzeciwu wydane na podstawie niniejszego artykułu nie podlegają zaskarżeniu i wywołują skutki wyłącznie w ramach postępowania egzekucyjnego, w którym zostały one wydane”. Artykuł 698 zmienionego LEC stanowi: „1. Rozstrzygnięcia w przedmiocie wszelkich zarzutów skierowanych przez dłużnika, przez niebędącą posiadaczem osobę trzecią lub przez osobę zainteresowaną i nieobjętych powyższymi artykułami, łącznie z zarzutami dotyczącymi nieważności tytułu, jak również wymagalności, pewności, wygaśnięcia lub wysokości wierzytelności, podejmowane są w ramach stosownego postępowania, przy czym nie prowadzi to do zawieszenia lub opóźnienia postępowania przewidzianego w niniejszym rozdziale. […]”. Artykuł 552 zmienionego LEC, który dotyczy odwołania od postanowienia o odmowie zarządzenia egzekucji, przewiduje: „1. W przypadku gdy sąd stwierdza, że określone w ustawie do celów zarządzenia egzekucji zasady lub warunki nie zostały spełnione, wydaje on postanowienie o odmowie zarządzenia egzekucji. Jeśli sąd stwierdza, że jeden z warunków zawartych w jednym z tytułów wykonawczych, o których mowa w art. 557 ust. 1, może być uznany za nieuczciwy, wysłuchuje on stanowisk stron w terminie 15 dni. Po ich wysłuchaniu sąd wydaje, w terminie pięciu dni roboczych, postanowienie zgodnie z przepisami art. 561 ust. 1 pkt 3. 2. Od postanowienia o odmowie zarządzenia egzekucji przysługuje bezpośrednio odwołanie, przy czym w postępowaniu tym uczestniczy tylko wierzyciel. Przed złożeniem odwołania wierzyciel może także wnieść o ponowne rozpatrzenie jego wniosku przez ten sam sąd. 3. Po uprawomocnieniu się postanowienia o odmowie zarządzenia egzekucji wierzyciel może dochodzić swych praw tylko w ramach odpowiedniego postępowania zwykłego, jeśli nie sprzeciwia się temu powaga rzeczy osądzonej wyroku lub ostatecznego postanowienia, na którym oparty był wniosek o wszczęcie egzekucji”. Zgodnie z art. 557 zmienionego LEC, dotyczącym postępowania w przedmiocie sprzeciwu wobec egzekucji opartego na tytułach innych niż orzeczenia wydane przez sądy powszechne i polubowne: „1. W przypadku gdy egzekucja jest zarządzana na podstawie tytułów, o których mowa w art. 517 ust. 2 pkt 4, 5, 6 i 7, a także innych dokumentów posiadających klauzulę wykonalności, o których mowa w art. 517 ust. 2 pkt 9, dłużnik, przeciwko któremu jest prowadzona egzekucja, może, w terminie i formie przewidzianych w poprzednim artykule, złożyć sprzeciw, opierając się wyłącznie na jednej z następujących podstaw: […] 7° zawartych w tytule nieuczciwych warunkach. 2. W przypadku złożenia sprzeciwu, o którym mowa w poprzednim ustępie, sekretarz sądu wstrzymuje egzekucję na mocy środka organizacji postępowania”. Artykuł 561 zmienionego LEC dotyczy postanowienia w przedmiocie sprzeciwu opartego na podstawach materialnych i ma następujące brzmienie: „1. Po wysłuchaniu stron w przedmiocie sprzeciwu wobec egzekucji nieopartego na uchybieniach proceduralnych i, ewentualnie, po przeprowadzeniu rozprawy sąd, w formie postanowienia, wyłącznie do celów egzekucji: 1) postanawia o zarządzeniu dalszego prowadzenia egzekucji w odniesieniu do danej kwoty, jeśli sprzeciw zostaje oddalony w całości. W przypadku gdy sprzeciw był oparty na Strona | 13

nadmiernym żądaniu i został w części uwzględniony, zarządza się egzekucję w odniesieniu do pozostałej kwoty.

13

[…] 2) nakazuje wstrzymanie egzekucji w przypadku uwzględnienia jednej z podstaw wymienionych w art. 556 i 557 lub uznania, że sprzeciw oparty na nadmiernym charakterze żądania jest w pełni zasadny zgodnie z art. 558; 3) gdy sąd uzna nieuczciwy charakter jednego warunku umownego lub większej ich liczby, postanowienie, które zostanie wydane w tym względzie, określa konsekwencje takiego uznania, nakazując wstrzymanie postępowania egzekucyjnego albo jego dalsze prowadzenie z pominięciem warunków uznanych za nieuczciwe. 2. W przypadku uwzględnienia sprzeciwu wobec egzekucji egzekucja nie wywiera skutków, obciążenia i środki zabezpieczające, które zostały przyjęte, są znoszone, a dłużnik egzekucyjny zgodnie z art. 533 i 534 ponownie znajduje się w sytuacji takiej jak przed wszczęciem egzekucji. Wierzyciel egzekucyjny ponosi także koszty postępowania w przedmiocie sprzeciwu. 3. Od postanowienia w przedmiocie sprzeciwu można wnieść odwołanie, które nie wstrzymuje egzekucji, jeśli zaskarżonym postanowieniem oddalono sprzeciw. […]”. Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne W wyroku Sánchez Morcillo i Abril García (C-169/14, EU:C:2014:2099) Trybunał dokonał już wykładni art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 w związku z art. 47 karty w ramach tego samego sporu jak ten będący przedmiotem postępowania głównego. Okoliczności sporu w postępowaniu głównym zostały przedstawione w pkt 13–18 tego wyroku w następujący sposób: „13 Z postanowienia odsyłającego wynika, że skarżący w postępowaniu głównym w dniu 9 czerwca 2003 r. podpisali z Banco Bilbao akt notarialny pożyczki na kwotę 300 500 EUR zagwarantowanej hipoteką ustanowioną na ich mieszkaniu. 14 Zwrot wspomnianej kwoty miał nastąpić do dnia 30 czerwca 2028 r. poprzez zapłatę 360 rat miesięcznych. W przypadku braku wykonania przez dłużników obowiązku zapłaty Banco Bilbao miał prawo zażądać wcześniejszego zwrotu pożyczki udzielonej skarżącym w postępowaniu głównym. Zgodnie z postanowieniem 6a umowy pożyczki wysokość odsetek za zwłokę została określona na 19% rocznie, przy czym w okresie właściwym dla sporu w postępowaniu głównym wysokość odsetek ustawowych w Hiszpanii wynosiła 4% rocznie. 15 Wobec niewykonania przez skarżących w postępowaniu głównym obowiązku zapłaty rat miesięcznych zwrotu pożyczki Banco Bilbao w dniu 15 kwietnia 2011 r. zażądał zapłaty całej kwoty pożyczki wraz z odsetkami zwykłymi i odsetkami za zwłokę, a także dokonania na jego rzecz przymusowej sprzedaży nieruchomości obciążonej hipoteką. 16 W związku z wszczęciem postępowania w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką skarżący w postępowaniu głównym wnieśli [oparty na niewystarczającym charakterze przedstawionego tytułu i braku właściwości sądu, przed którym toczyło się postępowanie] sprzeciw wobec egzekucji, który został oddalony postanowieniem z dnia 19 czerwca 2013 r. wydanym przez Juzgado de Primera Instancia no 3 de Castellón (sąd pierwszej instancji nr 3 w Castellón). Skarżący w postępowaniu głównym wnieśli odwołanie od tego postanowienia, które zostało uznane za dopuszczalne i przekazane do rozpoznania przez Audiencia Provincial de Castellón (sąd okręgowy w Castellón). 17 Sąd odsyłający wskazuje, że o ile hiszpańskie postępowanie cywilne umożliwia wniesienie odwołania od orzeczenia, które, uwzględniając sprzeciw wniesiony przez dłużnika, kończy postępowanie w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, o tyle jednak nie umożliwia ono dłużnikowi, którego sprzeciw został oddalony, wniesienia odwołania od orzeczenia sądu pierwszej instancji zarządzającego dalsze prowadzenie postępowania w sprawie egzekucji przymusowej. 18 Sąd odsyłający żywi wątpliwości co do zgodności tego uregulowania krajowego z celem ochrony konsumentów wyznaczonym przez dyrektywę 93/13, a także z prawem do Strona | 14

14 15

16 17

18

19

20

skutecznego środka prawnego, ustanowionym w art. 47 karty. Sąd ten wyjaśnia, że otwarcie drogi odwoławczej dla dłużników mogłoby mieć tym większe znaczenie, że niektóre warunki spornej w postępowaniu głównym umowy pożyczki mogą zostać uznane za »nieuczciwe« w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13”. W związku z powyższym Audiencia Provincial de Castellón postanowił przedłożyć Trybunałowi pytania prejudycjalne dotyczące właśnie tej problematyki. W wyroku Sánchez Morcillo i Abril García (C-169/14, EU:C:2014:2099) Trybunał odpowiedział, iż art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 w związku z art. 47 karty należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on systemowi środków egzekucyjnych, takiemu jak rozpatrywany w postępowaniu głównym, który przewiduje, że postępowanie w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie może zostać zawieszone przez sąd prowadzący postępowanie rozpoznawcze, który w swym ostatecznym orzeczeniu może co najwyżej przyznać odszkodowanie za szkodę poniesioną przez konsumenta, ponieważ konsument, jako dłużnik, przeciwko któremu prowadzona jest egzekucja, nie może odwołać się od postanowienia oddalającego jego sprzeciw wobec tej egzekucji, podczas gdy przedsiębiorca, jako wierzyciel, który żąda prowadzenia egzekucji, może skorzystać z tego środka zaskarżenia przeciwko postanowieniu nakazującemu zakończenie postępowania lub niestosowanie nieuczciwego warunku. W następstwie ogłoszenia tego wyroku ustawodawca hiszpański zmienił art. 695 ust. 4 LEC w drodze dekretu z mocą ustawy 11/2014. Jednak sąd odsyłający, przed którym toczyło się postępowanie odwoławcze, wskazuje, że zmiana ta pozwala konsumentom zaskarżyć postanowienie oddalające sprzeciw wobec egzekucji tylko wówczas, gdy sąd pierwszej instancji nie uwzględnił podstawy sprzeciwu dotyczącej nieuczciwego charakteru warunku umownego stanowiącego podstawę tytułu egzekucyjnego, przy czym zmiana ta upoważnia przedsiębiorców do wniesienia odwołania na każde orzeczenie kończące postępowanie, niezależnie od podstawy sprzeciwu, na której orzeczenie takie się opiera. W konsekwencji wspomniany sąd odsyłający nadal ma wątpliwości co do zgodności takiego przepisu krajowego, który miałby doprowadzić do oddalenia odwołania wniesionego przez skarżących w postępowaniu głównym, z celem ochrony konsumentów realizowanym przez dyrektywę 93/13 w związku z zagwarantowaną przez art. 47 karty zasadą równości stron, a także z prawem do mieszkania i prawem do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego zapisanym, odpowiednio, w art. 34 ust. 3 i art. 7 karty. W tych okolicznościach Audiencia Provincial de Castellón postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym: „Czy art. 7 ust. 1 [dyrektywy 93/13] w związku z art. 47, art. 34 ust. 3 i art. 7 [karty] należy interpretować w taki sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisowi proceduralnemu takiemu jak art. 695 ust. 4 [zmienionego LEC], który, w ramach regulacji kwestii zaskarżenia rozstrzygnięcia w przedmiocie sprzeciwu wobec egzekucji z rzeczy zabezpieczonych hipoteką lub zastawem, przewiduje możliwość wniesienia odwołania jedynie od postanowienia o zakończeniu postępowania egzekucyjnego, niestosowaniu nieuczciwego warunku umownego lub oddaleniu sprzeciwu wniesionego w oparciu o nieuczciwy charakter któregoś z warunków umownych, czego bezpośrednią konsekwencją jest to, że żądającemu przeprowadzenia egzekucji przedsiębiorcy przysługuje więcej środków zaskarżenia niż konsumentowi, przeciwko któremu chce on wszcząć to postępowanie?”. W dniu 27 listopada 2014 r. Audiencia Provincial de Castellón wniósł o rozpatrzenie sprawy w trybie przyspieszonym przewidzianym w art. 23a statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i art. 105 § 1 regulaminu postępowania przed Trybunałem. Zdaniem tego sądu szczególnie pilny charakter sprawy wynika z faktu, że przedmiotem rozpatrywanego w postępowaniu głównym postępowania w sprawie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką jest mieszkanie konsumentów będących dłużnikami, przeciwko którym prowadzone jest postępowanie w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, co prowadzi do ryzyka utraty tego mieszkania i stawia wspomnianych konsumentów i ich rodziny w wyjątkowo trudnej sytuacji. Strona | 15

21

22 23

24

25

26

27

28

29

W przedmiocie pytania prejudycjalnego Zgodnie z art. 99 regulaminu postępowania, jeżeli pytanie skierowane w trybie prejudycjalnym jest identyczne z pytaniem, w którego przedmiocie Trybunał już orzekał, jeżeli odpowiedź na pytanie prejudycjalne można wywieść w sposób jednoznaczny z orzecznictwa lub jeżeli odpowiedź na pytanie prejudycjalne nie pozostawia żadnych uzasadnionych wątpliwości, Trybunał może w każdej chwili, na wniosek sędziego sprawozdawcy i po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego, orzec w formie postanowienia z uzasadnieniem. Przepis ten należy zastosować w niniejszej sprawie. Poprzez swoje pytanie prejudycjalne sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, czy art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 w związku z art. 7, art. 34 ust. 3 i art. 47 karty należy interpretować w taki sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisowi krajowemu takiemu jak ten będący przedmiotem postępowania głównego, na mocy którego konsument jako dłużnik, przeciwko któremu wszczęto postępowanie w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, może wnieść odwołanie od orzeczenia oddalającego sprzeciw wobec egzekucji jedynie wówczas, gdy sąd pierwszej instancji nie uwzględnił podstawy sprzeciwu dotyczącej nieuczciwego charakteru warunku umownego stanowiącego podstawę tytułu egzekucyjnego, podczas gdy przedsiębiorca może wnieść odwołanie od każdego orzeczenia kończącego postępowanie, niezależnie od podstawy sprzeciwu, na której orzeczenie takie się opiera. W tym względzie należy przede wszystkim przypomnieć, że z utrwalonego orzecznictwa wynika, iż ustanowiony przez dyrektywę 93/13 system ochrony opiera się na założeniu, że konsument jest stroną słabszą niż przedsiębiorca, zarówno pod względem możliwości negocjacyjnych, jak i ze względu na stopień poinformowania (wyroki: Aziz, C-415/11, EU:C:2013:164, pkt 44; a także Sánchez Morcillo i Abril García, C-169/14, EU:C:2014:2099, pkt 22). Ze względu na tę słabszą pozycję jednej ze stron art. 6 ust. 1 tej dyrektywy przewiduje, że nieuczciwe warunki nie są wiążące dla konsumenta. Jest to przepis bezwzględnie obowiązujący, którego celem jest zastąpienie ustanowionej w umowie formalnej równowagi praw i obowiązków stron równowagą rzeczywistą, która przywraca równość stron (wyrok Sánchez Morcillo i Abril García, C-169/14, EU:C:2014:2099, pkt 23 i przytoczone tam orzecznictwo). W związku z tym art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia, by w ich porządkach prawnych istniały stosowne i skuteczne środki mające na celu zaprzestanie stosowania nieuczciwych warunków w umowach zawieranych pomiędzy konsumentami a sprzedawcami lub usługodawcami (wyrok Baczó i Vizsnyiczai, C-567/13, EU:C:2015:88, pkt 39). W tym kontekście Trybunał już wielokrotnie orzekał, że sąd krajowy zobowiązany jest do zbadania z urzędu, czy dane warunki umowne wchodzące w zakres stosowania dyrektywy mają nieuczciwy charakter, i do tego, by dokonawszy takiego badania, zniwelować brak równowagi między konsumentem a przedsiębiorcą, o ile posiada niezbędne ku temu informacje na temat stanu prawnego i faktycznego (wyrok Sánchez Morcillo i Abril García, C-169/14, EU:C:2014:2099, pkt 24). Krajowe postępowania egzekucyjne, takie jak postępowania w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, podlegają wymogom ustanowionym w tym orzecznictwie Trybunału dotyczącym skutecznej ochrony konsumentów (wyrok Sánchez Morcillo i Abril García, C-169/14, EU:C:2014:2099, pkt 25). W szczególności Trybunał orzekł już, że dyrektywę 93/13 należy interpretować w ten sposób, iż sprzeciwia się ona przepisom państwa członkowskiego, które, choć nie przewidują w ramach postępowania w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką możliwości powołania się w sprzeciwie na przyczyny dotyczące nieuczciwego charakteru stanowiącego podstawę tytułu egzekucyjnego warunku umownego, nie pozwalają również sądowi prowadzącemu postępowanie rozpoznawcze, właściwemu do dokonania oceny nieuczciwego charakteru takiego warunku, na przyjęcie środków tymczasowych, a zwłaszcza na zawieszenie tego postępowania egzekucyjnego, podczas gdy zarządzenie takich środków jest konieczne do zapewnienia pełnej skuteczności jego ostatecznego rozstrzygnięcia (wyrok Aziz, C-415/11, EU:C:2013:164, pkt 64). Strona | 16

30

31

32

33

34 35

36

Trybunał dokonał także wykładni dyrektywy 93/13, orzekając, że stoi ona na przeszkodzie istnieniu krajowych przepisów, zgodnie z którymi sąd rozpoznający wniosek o wszczęcie egzekucji nie może, w ramach postępowania w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, ani badać, czy to z urzędu, czy na wniosek konsumenta, czy warunek zawarty w umowie będącej podstawą egzekwowanego długu i tytułu egzekucyjnego ma nieuczciwy charakter, ani zarządzić środków tymczasowych, w tym w szczególności zawieszenia egzekucji, kiedy ich zarządzenie jest niezbędne do zagwarantowania pełnej skuteczności ostatecznego rozstrzygnięcia sądu prowadzącego odpowiednie postępowanie rozpoznawcze, który jest właściwy do zbadania nieuczciwego charakteru tego warunku (postanowienie Banco Popular Español i Banco de Valencia, C-537/12 i C-116/13, EU:C:2013:759, pkt 60). W tej sytuacji Trybunał uznał, że art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 w związku z art. 47 karty sprzeciwia się systemowi środków egzekucyjnych, który przewiduje, że postępowanie w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie może zostać zawieszone przez sąd prowadzący postępowanie rozpoznawcze, który w swym ostatecznym orzeczeniu może co najwyżej przyznać konsumentowi odszkodowanie za poniesioną przez niego szkodę, ponieważ konsument, jako dłużnik, przeciwko któremu prowadzona jest egzekucja, nie może odwołać się od postanowienia oddalającego jego sprzeciw wobec tej egzekucji, podczas gdy przedsiębiorca, jako wierzyciel, który żąda prowadzenia egzekucji, może skorzystać z tego środka zaskarżenia przeciwko postanowieniu nakazującemu zakończenie postępowania lub niestosowanie nieuczciwego warunku (wyrok Sánchez Morcillo i Abril García, C-169/14, EU:C:2014:2099, pkt 51). Odpowiedź na postawione w niniejszej sprawie pytanie można zatem wywieść w sposób jednoznaczny z zawartych w orzecznictwie Trybunału wskazówek dotyczących tych różnych aspektów, ponieważ pytanie to dotyczy zasadniczo kwestii, czy zmiana legislacyjna przepisu art. 695 ust. 4 LEC, dokonana w następstwie wyroku Trybunału Sánchez Morcillo i Abril García (C-169/14, EU:C:2014:2099), nie jest sprzeczna z przedstawioną w wyżej wskazanym wyroku wykładnią dyrektywy 93/13. W związku z tym należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w braku harmonizacji krajowych mechanizmów egzekucji przymusowej uregulowanie kwestii reguł wprowadzania w życie środków zaskarżenia postanowienia w przedmiocie zgodności z prawem warunku umownego, jakie można wnieść w ramach postępowania w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, należy do wewnętrznego porządku prawnego państw członkowskich na mocy zasady ich autonomii proceduralnej, pod warunkiem jednak, że reguły te nie są mniej korzystne niż w przypadku podobnych spraw o charakterze krajowym (zasada równoważności) oraz nie uniemożliwiają lub nie czynią nadmiernie utrudnionym wykonywania praw przyznanych konsumentom przez prawo Unii (zasada skuteczności) (wyrok Sánchez Morcillo i Abril García, C-169/14, EU:C:2014:2099, pkt 31). W odniesieniu do zasady równoważności należy stwierdzić, że Trybunał nie dysponuje żadnym elementem mogącym wzbudzać wątpliwości co do zgodności z tą zasadą przepisów krajowych będących przedmiotem sprawy w postępowaniu głównym. W odniesieniu do zasady skuteczności Trybunał orzekał już, że każdy przypadek, w którym powstaje pytanie, czy krajowy przepis proceduralny czyni niemożliwym lub zbyt utrudnionym stosowanie prawa Unii, należy rozpatrywać z uwzględnieniem miejsca tego przepisu w całości procedury, jej przebiegu i jej cech szczególnych, przed poszczególnymi sądami krajowymi. Z tej perspektywy należy uwzględnić zasady, które stanowią podstawę krajowego systemu sądowniczego, takie jak zasada ochrony prawa do obrony, zasada pewności prawa oraz zasada prawidłowego przebiegu postępowania (wyrok Sánchez Morcillo i Abril García, C-169/14, EU:C:2014:2099, pkt 34). Obowiązek zapewnienia przez państwa członkowskie skuteczności praw, jakie jednostki wywodzą z dyrektywy 93/13 w odniesieniu do stosowania nieuczciwych warunków umów, wiąże się zatem z wymogiem zapewnienia ochrony sądowej, ustanowionym także w art. 47 karty, jakiego sąd krajowy musi przestrzegać. Ochrona ta obowiązuje zarówno w odniesieniu do wyznaczenia sądów właściwych w przedmiocie rozpoznawania powództw wnoszonych na Strona | 17

37

38 39

40

41

42

43 44

45

podstawie prawa Unii, jak i w odniesieniu do określenia zasad proceduralnych dotyczących takich powództw (wyrok Sánchez Morcillo i Abril García, C-169/14, EU:C:2014:2099, pkt 35). W tym względzie należy przypomnieć, że w następstwie wydania wyroku Aziz (C-415/11, EU:C:2013:164) ustawa 1/2013 zmieniła artykuły LEC dotyczące postępowania w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonych hipoteką lub zastawem poprzez wprowadzenie w art. 695 ust. 1 LEC możliwości powołania się przez dłużnika, w ramach postępowań w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, na nieuczciwy charakter warunku umownego stanowiącego podstawę egzekucji. W tym kontekście w celu zapewnienia zgodności z wyrokiem Sánchez Morcillo i Abril García (C-169/14, EU:C:2014:2099) dekret z mocą ustawy 11/2014 zmienił także art. 695 ust. 4 LEC. Tymczasem bezsporne jest, że wspomniany przepis, zmieniony w taki sposób, rzeczywiście przyznaje konsumentom prawo do wniesienia odwołania od orzeczenia sądu rozpoznającego wniosek o wszczęcie egzekucji, na mocy którego to orzeczenia sprzeciw konsumentów wobec egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką został oddalony, jeżeli sprzeciw jest oparty na nieuczciwym charakterze, w rozumieniu art. 3 dyrektywy 93/13, warunku zawartego w umowie, z której wynika egzekwowany dług i która jest podstawą tytułu egzekucyjnego. W związku z tym porządek proceduralny ustanowiony przez ten zmieniony przepis pozwala sądowi rozpoznającemu wniosek o wszczęcie egzekucji ocenić ‒ przed zakończeniem postępowania egzekucyjnego i w ramach dwuinstancyjności postępowania sądowego ‒ nieuczciwy charakter warunku umownego, który może stanowić podstawę wymagalnej kwoty lub tytułu egzekucyjnego, i w tym ostatnim przypadku pozwala sądowi temu stwierdzić nieważność samego toczącego się postępowania w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką. W konsekwencji, w odróżnieniu od porządku proceduralnego będącego przedmiotem sprawy, w której został wydany wyrok Sánchez Morcillo i Abril García (C-169/14, EU:C:2014:2099, pkt 43), taki przepis krajowy nie naraża już wspomnianego konsumenta ani jego rodziny na ryzyko utraty mieszkania w następstwie przymusowej sprzedaży, w sytuacji gdy rozpatrujący sprawę sąd nie może zawiesić postępowania w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką lub gdy sąd rozpoznający wniosek o wszczęcie egzekucji przeprowadzi ewentualnie i co najwyżej tylko pobieżnie badanie ważności takiego warunku umownego, na którym przedsiębiorca oparł swój wniosek. Wprawdzie, jak zauważył sąd odsyłający, art. 695 ust. 4 zmienionego LEC przyznaje konsumentowi prawo do wniesienia odwołania od orzeczenia oddalającego sprzeciw oparty na nieuczciwym charakterze warunku umownego zawartego w umowie, z której wynika egzekwowany dług i która jest podstawą tytułu egzekucyjnego, wyłącza on jednak odwołanie od orzeczeń oddalających sprzeciw, jeżeli sprzeciw oparty jest na innych podstawach niż wymienione w art. 695 ust. 1 zmienionego LEC. Sąd odsyłający ustalił w tym zakresie, że takie ograniczenie prawa do wniesienia odwołania nie obowiązuje jednak przedsiębiorcy, który może wnieść, jako żądający wszczęcia egzekucji wierzyciel, środek zaskarżenia przeciwko każdemu orzeczeniu kończącemu postępowanie, niezależnie od podstawy sprzeciwu, na której orzeczenie takie się opiera. Niemniej wystarczy przypomnieć w tym względzie, że zakres stosowania dyrektywy 93/13 ogranicza się do ochrony konsumentów przed wykorzystywaniem nieuczciwych warunków w umowach zawieranych z przedsiębiorcami. W konsekwencji problematyka odnosząca się do okoliczności, że zgodnie z uregulowaniem krajowym będącym przedmiotem postępowania głównego konsumenci nie dysponują prawem do wniesienia odwołania od orzeczenia oddalającego sprzeciw oparty na podstawach innych niż te dotyczące nieuczciwego charakteru warunku umownego stanowiącego podstawę tytułu egzekucyjnego, nie wchodzi w zakres stosowania tej dyrektywy i nie może zatem naruszać skuteczności przewidzianej przez nią ochrony konsumenta. Z powyższego wynika, że art. 695 ust. 4 zmienionego LEC gwarantuje obecnie konsumentom pełne i wystarczające działanie, które stanowi w ten sposób odpowiedni i skuteczny w rozumieniu art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 środek zapobiegający stosowaniu w ramach Strona | 18

46

47

48

49

50

51

postępowania w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nieuczciwych warunków zawartych w ustanawiającym hipotekę akcie, na podstawie którego przedsiębiorca żąda prowadzenia egzekucji z nieruchomości obciążonej hipoteką. W tym zakresie należy dodać, że cechy charakterystyczne postępowania sądowego toczącego się przed hiszpańskim sądem rozpoznającym wniosek o wszczęcie egzekucji, po zmianach wprowadzonych dekretem z mocą ustawy 11/2014, nie stanowią również czynnika mogącego wpływać na ochronę prawną, z której powinni korzystać konsumenci na podstawie art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 w związku z zagwarantowanym w art. 7 karty prawem do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, a także domu oraz zasadą równości stron, która stanowi nierozerwalną część zasady skutecznej ochrony sądowej przewidzianej w art. 47 karty (zob. wyrok Sánchez Morcillo i Abril García, C-169/14, EU:C:2014:2099, pkt 48 i przytoczone tam orzecznictwo). Należy w pierwszym rzędzie zauważyć bowiem, że hiszpański porządek proceduralny w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką jako całość i mający zastosowanie w sprawie będącej przedmiotem postępowania głównego, po pierwsze, nie naraża już konsumenta na ryzyko ostatecznej i nieodwracalnej utraty jego mieszkania w wyniku przymusowej sprzedaży, jeszcze zanim sąd mógł ocenić nieuczciwy charakter warunku umownego, na podstawie którego przedsiębiorca wniósł o wszczęcie postępowania w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką. Po drugie, jak zostało stwierdzone w pkt 40 i 41 niniejszego postanowienia, ów porządek proceduralny skutecznie wzmacnia w tym względzie kontrolę sądową, przewidując, że sąd rozpatrujący odwołanie może sprawdzić w ramach dwuinstancyjności postępowania sądowego prawidłowość oceny takiego warunku dokonanej przez sąd pierwszej instancji rozpoznający wniosek o wszczęcie egzekucji. W drugim rzędzie, podobnie, w odniesieniu do poszanowania zasady równości stron wobec stosowania nieuczciwych warunków objętych zakresem dyrektywy 93/13 w ramach krajowego postępowania w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką takiego jak w postępowaniu głównym należy uznać, że wskutek zmiany art. 695 ust. 4 LEC wspomniany hiszpański porządek proceduralny rzeczywiście daje konsumentowi rozsądną możliwość podjęcia działań prawnych opartych na wynikających z tej dyrektywy uprawnieniach w warunkach niestawiających już go w wyraźnie mniej korzystnej sytuacji w stosunku do przedsiębiorcy jako wierzyciela żądającego wszczęcia egzekucji (zob. a contrario wyrok Sánchez Morcillo i Abril García, C-169/14, EU:C:2014:2099, pkt 49 i przytoczone tam orzecznictwo). W tym kontekście nie jest konieczne wreszcie wypowiedzenie się w kwestii wykładni art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 w związku z art. 34 ust. 3 karty, o którą to wykładnię wnosi sąd odsyłający. Skoro bowiem – w przeciwieństwo do tego, co twierdzi sąd odsyłający – wskazane postanowienie karty zapewnia nie prawo do mieszkania, lecz „prawo do pomocy społecznej i mieszkaniowej” w ramach polityki socjalnej opartej na art. 153 TFUE, wykładnia taka nie jest istotna dla rozstrzygnięcia sporu będącego przedmiotem postępowania głównego. W świetle powyższych rozważań na postawione pytanie należy odpowiedzieć, że art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 w związku z art. 7 i 47 karty należy interpretować w taki sposób, że nie stoi on na przeszkodzie przepisowi krajowemu takiemu jak ten będący przedmiotem postępowania głównego, na mocy którego konsument jako dłużnik, przeciwko któremu wszczęto postępowanie w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, może wnieść odwołanie od orzeczenia oddalającego sprzeciw wobec egzekucji jedynie wówczas, gdy sąd pierwszej instancji nie uwzględnił podstawy sprzeciwu dotyczącej nieuczciwego charakteru warunku umownego stanowiącego podstawę tytułu egzekucyjnego, nawet jeśli przedsiębiorca może wnieść odwołanie od każdego orzeczenia kończącego postępowanie, niezależnie od podstawy sprzeciwu, na której orzeczenie takie się opiera. W przedmiocie kosztów Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Strona | 19

Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje: Artykuł 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich w związku z art. 7 i 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej należy interpretować w taki sposób, że nie stoi on na przeszkodzie przepisowi krajowemu takiemu jak ten będący przedmiotem postępowania głównego, na mocy którego konsument jako dłużnik, przeciwko któremu wszczęto postępowanie w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, może wnieść odwołanie od orzeczenia oddalającego sprzeciw wobec egzekucji jedynie wówczas, gdy sąd pierwszej instancji nie uwzględnił podstawy sprzeciwu dotyczącej nieuczciwego charakteru warunku umownego stanowiącego podstawę tytułu egzekucyjnego, nawet jeśli przedsiębiorca może wnieść odwołanie od każdego orzeczenia kończącego postępowanie, niezależnie od podstawy sprzeciwu, na której orzeczenie takie się opiera. Podpisy *Język postępowania: hiszpański.

Źródło: http://curia.europa.eu/

Wybrane orzecznictwo Sądu Najwyższego 1. III CZP 11/15 Skład 3 sędziów. Data orzeczenia: 17 kwietnia 2015 r. Czy brak oznaczenia w dokumencie weksla nazwy waluty, w jakiej ma być płatna suma wekslowa, w bezwarunkowym poleceniu zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, powoduje nieważność weksla w świetle art. 1 pkt 2 w zw. z art. 2 i art. 101 pkt 2 w zw. z art. 102 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282 ze zm.), w sytuacji, gdy nazwa tej waluty zamieszczona została poza osnową weksla jedynie w oznaczeniu sumy wekslowej w prawym górnym narożniku blankietu wekslowego? Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2015 r. Nie powoduje, w świetle art. 1 pkt 2 w związku z art. 2 Prawa wekslowego oraz w świetle art. 101 pkt 2 w związku z art. 102 Prawa wekslowego, nieważności weksla brak określenia waluty, w której ma nastąpić zapłata oznaczonej sumy pieniężnej, w samym poleceniu lub przyrzeczeniu zapłaty tej sumy, gdy nazwa waluty znajduje się w oznaczeniu sumy pieniężnej zamieszczonym, zgodnie z utrwaloną praktyką, w prawym górnym rogu dokumentu weksla. 2. III CZP 25/15 Skład 3 sędziów. Data orzeczenia: 28 maja 2015 r. Czy przysługuje zażalenie na zarządzenie przewodniczącego nakładające na stronę obowiązek uiszczenia opłaty sądowej od skargi o wznowienie postępowania? Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2015 r. Na zarządzenie przewodniczącego nakładające na stronę obowiązek uiszczenia opłaty sądowej przysługuje zażalenie (art. 394 § 1 pkt 9 k.p.c.). 3. III CZP 44/15 Skład 3 sędziów. Data orzeczenia: 10 lipca 2015 r. Czy wyrok ogłoszony po upływie dwóch tygodni od posiedzenia, na którym zamknięto rozprawę, albo którego ogłoszenie po raz kolejny odroczono bez otwarcia rozprawy, powoduje skutki procesowe Strona | 20

braku ogłoszenia wyroku w przypadku odpowiedzi pozytywnej, czy stanowi to przeszkodę do zaskarżenia wyroku? Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2015 r. Ogłoszenie wyroku przez sąd pierwszej instancji z naruszeniem art. 326 § 1 zdanie drugie k.p.c. nie wpływa na dopuszczalność apelacji. Źródło: www.sn.pl

Wybrane orzecznictwo sądów powszechnych

1. Sygn. akt I Ca 555/09 Dnia 15 grudnia 2009 r. WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Okręgowy w Rzeszowie I Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący : SSA w SO Jerzy Kawałek Sędziowie : SSA w SO Adam Simoni (spr.) SSA w SO Wojciech Misiuda po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2009 r. w Rzeszowie na rozprawie sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w R. działającego na rzecz konsumenta (…) przeciwko Z.K. i (...) Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Rzeszowie z dnia 6 lutego 2009 r., sygn. akt I C 392/08 1. oddala apelację; 2. nie obciąża strony powodowej obowiązkiem zwrotu pozwanym kosztów postępowania apelacyjnego. UZASADNIENIE Wyrokiem z dnia 6 lutego 2009 r. sygn. akt I C 392/08 Sąd Rejonowy w R. oddalił powództwo Miejskiego Rzecznika Konsumentów w R. działającego na rzecz konsumenta (…) wytoczone przeciwko pozwanym Z.K. i (…) S.A. i rozstrzygnął o kosztach procesu. Sąd Rejonowy skoncentrował swoje rozważania na legitymacji czynnej do wytoczenia niniejszego powództwa przez Miejskiego Rzecznika Konsumentów i przyjął, że w sprawie niniejszej Miejski Rzecznika Konsumentów takiej legitymacji nie posiada. U podstaw takiego poglądu Sądu Rejonowego legły następujące ustalenia i rozważania: Miejski Rzecznik Konsumentów wywodzi roszczenia przysługujące (…) z czynu niedozwolonego. Roszczenie w niniejszej sprawie jest roszczeniem o odszkodowanie i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, które znajduje swoje oparcie w art. 444 § 1 oraz 445 § 1 kc. Ponadto w treści pozwu powód powołuje się na art. 415 kc. Sąd Rejonowy stwierdził, że stronami stosunki zobowiązaniowego, który powstaje przez fakt wyrządzenia czynu niedozwolonego są: poszkodowany i sprawca (art. 442¹ kc), a nie konsument i przedsiębiorca. Czyn niedozwolony nie jest czynnością prawną o której mowa w art. 22¹ kc. Jest on całkowicie odrębnym od czynności prawnej źródłem powstania stosunku zobowiązaniowego, a do oceny skutków jego wyrządzenia stosuje się odrębne przepisy księgi III kc. Wypadek, któremu uległ (…) kwalifikować można wyłącznie jako czyn niedozwolony, a przysługujące mu roszczenia jako bezpośrednio wynikające z tego czynu. Strona | 21

W związku z powyższym przyjął Sąd Rejonowy, że sprawa niniejsza nie ma charakteru konsumenckiego o jakim mowa w treści art. 63³ kpc oraz art. 42 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, a (…) w stosunku do pozwanych w niniejszej sprawie nie jest konsumentem. Z tej przyczyny skoro Miejskiemu Rzecznikowi Konsumentów w Rzeszowie nie przysługuje legitymacja procesowa czynna w niniejszej sprawie, a zatem powództwo podlegało oddaleniu. Powyższy wyrok zaskarżył apelacją Miejski Rzecznik Konsumentów w R. w której zarzucił naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe jego zastosowanie, w szczególności art. 22¹ kc, 393¹ kc oraz 822 § 4 kc, a nadto błędną wykładnię art. 63³ kpc. W odpowiedzi na apelację pozwany (…) S.A. w W. wniósł o jej oddalenie. Sąd Okręgowy zważył co następuje. Apelacja powoda jest nieuzasadniona albowiem zaskarżony wyrok jest zgodny z prawem i trafny w odniesieniu do okoliczności faktycznych sprawy. Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne i dokonaną ocenę prawną jakiej dokonał Sąd I instancji i przyjmuje ją za własną. Prawidłowo przyjmuje Sąd Rejonowy, że sprawa niniejsza nie ma charakteru konsumenckiego, a swoje rozważania w tym przedmiocie przedstawił w szczegółowym uzasadnieniu rozstrzygnięcia (art. 310-319). Z definicji konsumenta wynikającej z treści 22¹ kc wynika, że za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Konsumentem może być zatem strona czynności prawnej np. kontrahent umowy. Czyn niedozwolony jak to ma miejsce w konkretnym przypadku nie jest czynnością prawną o której mowa w treści art. 22¹ kc. Dlatego też nie można uznać, jak to przekonywująco wywiódł Sąd Rejonowy, że sprawa niniejsza ma charakter konsumencki o jakim mowa w treści art. 63³ kpc oraz art. 42 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Z tych przyczyn, skoro Sąd Rejonowy prawidłowo skoncentrował swoje rozważania jedynie na zagadnieniu istnienia legitymacji procesowej czynnej po stroni powoda i stwierdzając jej brak w sposób wszechstronny uzasadnił swoje stanowisko, zatem podzielając tę ocenę jurydyczną, stanowiącą podstawę rozstrzygnięcia, apelację powoda należało oddalić na podstawie art. 385 kpc. Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego uzasadnia treść art. 102 kpc, mając na uwadze subiektywne przekonanie strony powodowej o zasadności dochodzonego roszczenia. Wyrok otrzymaliśmy dzięki uprzejmości Pana Wojciecha Krogulca -MRK w Częstochowie

2. Sygn. akt I A Ca 1175/12 Dnia 20 listopada 2012 r. WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Apelacyjny we Wrocławiu – Wydział I Cywilny w składzie: Przewodniczący: SSA Dariusz Kłodnicki Sędziowie: SSA Iwona Biedroń (spr.) SSO del. Jolanta Solarz po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2012 r. we Wrocławiu na rozprawie sprawy z powództwa P. S. przeciwko (...) Sp. z o.o. w O. o zapłatę na skutek apelacji strony pozwanej i zażalenia powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 4 września 2012 r. sygn. akt I C 96/12 1. zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I w części w jakiej zasądzono od strony pozwanej na rzecz powoda koszty zastępstwa procesowego w ten sposób, że zasądzoną z tego tytułu kwotę 3.600 złotych podwyższa do kwoty 7.200 złotych; 2. oddala apelację strony pozwanej; 3. zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 5.700 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego; Strona | 22

4. nakazuje stronie pozwanej uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Opolu kwotę 36 złotych tytułem opłaty sądowej od zażalenia od uiszczenia której powód był zwolniony. UZASADNIENIE Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Opolu zasądził od pozwanego (...) Sp. z o.o. w O. na rzecz powoda P. S. kwotę 234.750 zł (dwieście trzydzieści cztery tysiące siedemset pięćdziesiąt złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 15 października 2011 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt I); w pozostałym zakresie powództwo oddalił (pkt II); zasądził od pozwanego (...) Sp. z o.o. w O. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Opolu kwotę 11.738 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych, od których powód był zwolniony (pkt III). Istotne dla rozstrzygnięcia sprawy ustalenia faktyczne, poczynione przez Sąd Okręgowy, przedstawiały się następująco: Dnia 15.06.2007 r. (...) Spółka z o.o. w O. zawarła z P. S. umowę wstępną sprzedaży lokalu. W umowie tej sprzedający oświadczył, iż jest właścicielem nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), na której zamierza wybudować budynek wielorodzinny. Pozwolenie na budowę tego budynku zostanie uzyskane przez sprzedającego do dnia 30.07.2007 r. W przypadku niedotrzymania terminu uzyskania prawomocnego pozwolenia na budowę w/w inwestycji sprzedający zobowiązał się postawić do dyspozycji kupującego środki pieniężne wpłacone na poczet ceny lokalu w terminie 90 dni od daty rozwiązania umowy. W umowie tej sprzedający zobowiązał się zawrzeć z kupującym notarialną umowę wyodrębnienia lokalu mieszkalnego wraz z miejscem postojowym w garażu podziemnym i jego sprzedaży, w terminie 6 miesięcy od daty uzyskania pozwolenia na użytkowanie budynku, w którym miał się znajdować lokal mieszkalny, będący przedmiotem umowy stron. Sprzedający zobowiązał się zgłosić do użytkowania budynek wielorodzinny najpóźniej w I kwartale 2009 r., a następnie w terminie 6 miesięcy od daty uzyskania pozwolenia na użytkowanie budynku, ustanowić na rzecz kupującego własność lokalu mieszkalnego i sprzedać go kupującemu wraz z udziałem w częściach wspólnych nieruchomości za umówioną cenę. Kupujący natomiast zobowiązał się za tę cenę i na określonych w umowie warunkach lokal ten kupić. Sprzedający zobowiązał się do powiadomienia kupującego o dopuszczeniu budynku do użytkowania listem poleconym w terminie 7 dni od daty dopuszczenia budynku do użytkowania. Kupujący zobowiązał się w terminie 30 dni od daty zawiadomienia dokonać odbioru lokalu mieszkalnego i przejąć wszelkie koszty związane z utrzymaniem lokalu. Strony postanowiły, że zawarcie przyrzeczonej umowy kupna sprzedaży winno nastąpić w terminie 150 dni od daty odbioru lokalu przez Kupującego. Strony uzgodniły cenę lokalu mieszkalnego z miejscem postojowym w garażu podziemnym wraz z udziałem we współwłasności działki gruntu i częściach wspólnych budynku na łączną kwotę 260.850 zł. Płatność ceny została rozłożona na siedem rat, termin płatności pierwszej raty wyznaczono na dzień 15.07.2007 r., a ostatniej – na dzień 31.06.2008 r. W umowie przyznano kupującemu prawo do rozwiązania umowy bez podania przyczyn za miesięcznym wypowiedzeniem. W takim wypadku sprzedający zobowiązał się do zwrotu kupującemu dokonanych przez tego ostatniego wpłat z potrąceniem pierwszej raty w kwocie 26.100 zł, lecz nie więcej niż 10 % ceny mieszkania, która stanowić miała karę umowną, w terminie 90 dni. Dnia 18.09.2007 r. powód zawarł z Bankiem (...) S.A. w W. umowę o kredyt w kwocie 260.850 zł na zakup mieszkania w budowie od dewelopera. Decyzją z dnia 23.12.2009 r. (...) Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego pozwolił na użytkowanie budynku mieszkalnego wielorodzinnego przy ul. (...) w P.. Decyzja ta stała się ostateczna dnia 6.01.2010 r. Powód zapłacił pozwanemu całą cenę ustaloną w umowie wstępnej. Dnia 30.06.2010 r. protokolarnie przekazano powodowi miejsce postojowe w garażu oraz lokal mieszkalny w budynku przy ul. (...) w P.. W piśmie z dnia 10.01.2011 r. powód wezwał pozwanego do Strona | 23

podania terminu podpisania przez strony aktu notarialnego – przeniesienia własności lokalu mieszkalnego. W odpowiedzi na powyższe, pozwany wystawił powodowi dnia 16.02.2011 r. zaświadczenie, iż zostały skompletowane niezbędne dokumenty do przeniesienia własności w formie aktu notarialnego na lokal mieszkalny zakupiony na podstawie umowy wstępnej z dnia 15.06.2007 r. Jednocześnie pozwany oświadczył, że przeniesienie własności nastąpi najpóźniej w II kwartale 2011 r. oraz iż akcję podpisywania końcowych aktów notarialnych rozpoczął 23.11.2010 r. W piśmie z dnia 22.02.2011 r. powód ponownie wezwał pozwanego do podpisania notarialnej umowy wyodrębnienia lokalu mieszkalnego wraz z miejscem postojowym w garażu podziemnym w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego pisma przez pozwanego. Pismo to pozwany odebrał dnia 22.02.2011 r. Na wezwanie to pozwany nie odpowiedział. Pismem z dnia 31.03.2011 r. powód, działając w oparciu o § 10 pkt 3 umowy wstępnej z dnia 15.06.2007 r. z zachowaniem miesięcznego terminu wypowiedzenia, wypowiedział w/w umowę ze skutkiem na dzień 30.04.2011 r. Jednocześnie powód zażądał od pozwanego zwrotu całej ceny zapłaconej na rzecz pozwanego oraz zgłosił gotowość zwrotu przedmiotu umowy. W odpowiedzi na powyższe, pozwany w piśmie z dnia 10.06.2011 r. poinformował powoda, że dokonane przez niego wypowiedzenie nie jest skuteczne. Pozwany twierdził, że umowa wstępna z dnia 15.06.2007 r. została zrealizowana, ponieważ przedmiot umowy został powodowi wydany. Dnia 4.10.2011 r. powód – powołując się na wypowiedzenie umowy wstępnej nr (...) – wezwał pozwanego do zwrotu kwoty 260.850 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1.04.2011 r., w terminie do 14.10.2011 r. Jednocześnie, wezwał pozwanego do odebrania przedmiotu umowy. Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji uznał, że powództwo w całości zasługiwało na uwzględnienie. Niespornym miedzy stronami był fakt zawarcia w dniu 15.06.2007 r. umowy wstępnej sprzedaży lokalu. W ocenie Sąd Okręgowego istota sporu sprowadzała się natomiast do ustalenia, jakie z tej umowy wynikały dla stron zobowiązania oraz czy strony z tych zobowiązań się wywiązały. Zdaniem Sądu I instancji analiza zapisów przedmiotowej umowy prowadzi do wniosku, że pozwany zobowiązał się, jako właściciel nieruchomości szczegółowo w umowie opisanej, do wybudowania na tej nieruchomości wielorodzinnego budynku, po uzyskania pozwolenia na budowę. Następnie, pozwany zobowiązał się do wydania lokalu mieszkalnego i miejsca postojowego w garażu podziemnym powodowi. Kolejnym obowiązkiem pozwanego było zawarcie z powodem (jako kupującym) notarialnej umowy wyodrębnienia lokalu mieszkalnego wraz z miejscem postojowym w garażu podziemnym i jego sprzedaży. Termin wykonania tego ostatniego zobowiązania przez pozwanego został określony w § 2 i w § 8 pkt 3 umowy. Z pierwszego z tych zapisów wynikało, że pozwany ma obowiązek podpisana notarialnej umowy z powodem w terminie 6 miesięcy od daty uzyskania pozwolenia na użytkowanie budynku. Z drugiego z powołanych zapisów wynikało, że umowa notarialna ma być podpisana przez pozwanego w terminie 150 dni od daty odbioru lokalu przez powoda. Natomiast obowiązkiem powoda wynikającym z analizowanej umowy było uiszczenie umówionej ceny nabycia lokalu mieszkalnego wraz z miejscem w garażu podziemnym, udziałem we współwłasności działki gruntu i częściach wspólnych budynku. Następnie, powód zobowiązał się do dokonania odbioru lokalu mieszkalnego w terminie 30 dni od otrzymania zawiadomienia o dopuszczaniu budynku do użytkowania. Z chwilą odebrania lokalu powód zobowiązał się do ponoszenia wszelkich kosztów związanych z utrzymaniem lokalu. Kolejnym obowiązkiem kupującego (powoda) było zawarcie ze sprzedającym (pozwanym) notarialnej umowy wyodrębnienia lokalu mieszkalnego wraz z miejscem postojowym w garażu podziemnym i jego sprzedaży. W ocenie Sądu I instancji z zebranych w sprawie dowodów z dokumentów zaprezentowanych przez strony, a także z okoliczności przyznanych przez stronę pozwaną wynika w sposób oczywisty, że powód wywiązał się ze wszystkich obowiązków wobec pozwanego przyjętych w omawianej umowie. Mianowicie, zapłacił całą umówioną cenę nabycia, odebrał przedmiot umowy i od tego czasu ponosi koszty jego utrzymania, zgłosił również gotowość zawarcia notarialnej umowy o skutku rzeczowym. Pozwany natomiast, przyjął całą cenę nabycia, wydał protokolarnie przedmiot umowy kupującemu, ale Strona | 24

nie zawarł z kupującym notarialnej umowy wyodrębnienia lokalu mieszkalnego wraz z miejscem postojowym w garażu podziemnym i jego sprzedaży. Termin do zawarcia tej umowy wynikający zarówno z § 2 (6.07.2010 r. – dnia 6.01.2010 r. ostateczna stała się decyzja o pozwoleniu na użytkowanie budynku), jak i z § 8 pkt 3 (28.12.2010 r. – 30.06.2010 r. protokolarnie kupujący odebrał przedmiot umowy) umowy upłynął bezskutecznie. Pozwany nie podał przy tym żadnych okoliczności, które usprawiedliwiały jego zwłokę w podpisaniu stosowanego aktu notarialnego, czy wręcz odmowę podpisania tego aktu. Zdaniem Sądu Okręgowego nie sposób zgodzić się przy tym ze stanowiskiem wyrażonym przez pozwanego, że cel umowy wstępnej został zrealizowany. Treść zapisów przedmiotowej umowy nie nasuwa żadnych trudności interpretacyjnych. Wynika z nich w sposób oczywisty, że celem podpisania tej umowy przez powoda było uzyskanie prawa własności lokalu mieszkalnego i miejsca postojowego w garażu podziemnym, a nie jedynie objęcie ich w posiadanie. Postawa pozwanego i konsekwentne odmawianie podpisania umowy w formie aktu notarialnego o skutku rozporządzającym, dawała powodowi – w ocenie Sądu I instancji – prawo do odstąpienia od przedmiotowej umowy. Uprawnienie to powód mógł wyprowadzić zarówno z zapisu § 10 pkt 3 umowy, jak i z przepisu art. 491 k.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640160093) Sąd Okręgowy nie podzielił poglądu pozwanego o bezskuteczności zapisu § 10 pkt 3 umowy z uwagi na jego sprzeczność z przepisem art. 395 k.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640160093) Jakkolwiek istotnie z przepisu art. 395 k.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640160093) wynika, że przesłanką ważności zastrzeżenia umownego prawa odstąpienia jest oznaczenie terminu, w czasie którego będzie możliwe skorzystanie z niego, to jednak w orzecznictwie przyjmuje się, że taki zapis jak uczyniony przez strony, a to „za miesięcznym wypowiedzeniem” jest równoznaczny z określeniem terminu, w którym przysługuje uprawnienie do odstąpienia. Dodatkowo zdaniem Sądu Okręgowego w sprawie zostały spełnione przesłanki z art. 491 k.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640160093) uprawniające powoda do skutecznego odstąpienia od umowy wstępnej. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania, z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Sad wskazał, że niekwestionowanym przez pozwanego był fakt otrzymania od powoda dwukrotnie wezwań do wykonania zobowiązania wynikającego z przedmiotowej umowy oraz fakt pozostawienia tych wezwań bez reakcji. W świetle powyższych zaniechań pozwanego Sąd Okręgowy uznał, że w pełni uzasadnionym i skutecznym było złożenie przez powoda w piśmie z dnia 31.03.2011 r. oświadczenia o odstąpieniu od umowy z dnia 15.06.2007 r. Zgodnie z przepisem art. 494 k.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640160093) strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy, może żądać zwrotu nie tylko tego, co świadczyła, lecz również naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Powołany przypis określa zatem skutki odstąpienia od umowy na podstawie ustawowego uprawnienia wynikającego m.in. z art. 491 k.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640160093) Każdej ze stron przysługuje roszczenie o zwrot spełnionych świadczeń. Regulacja ta uzasadnia żądanie powoda skierowane przeciwko pozwanemu o zwrot kwoty wpłaconej na podstawie umowy z dnia 15.06.2007 r. i należność tę Sąd od pozwanego zasądził. Za niezasadne Sąd Okręgowy uznał jedynie domaganie się przez powoda odsetek ustawowych od należności głównej od dnia 1.08.2011 r. Ustalając termin wymagalności kwoty dochodzonej pozwem Sąd I instancji uznał, że nie mógł posłużyć się zapisem § 10 pkt 3 umowy stron, ponieważ zapis ten jest nieprecyzyjny i nie poddaje się wykładni. Strony postanowiły bowiem, że w przypadku odstąpienia od umowy przez kupującego, sprzedający zwróci Kupującemu kwoty dokonanych wpłat z potrąceniem pierwszej raty, w terminie 90 dni. Strony nie postanowiły jednocześnie od jakiego momentu rozpoczyna bieg ów okres 90 dni. Strona | 25

Z tych względów Sąd Okręgowy do ustalenia daty wymagalności kwoty dochodzonej pozwem (jako zobowiązania bezterminowego) należało zastosować dyspozycję przepisu art. 455 k.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640160093), zgodnie z którym jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Sąd I instancji z uwagi na to, że powód wezwał pozwanego do zwrotu otrzymanego świadczenia w dniu 4.10.2011 r., wyznaczając jednocześnie termin zapłaty do dnia 14.10.2011 r., odsetki od należności objętej pozwem uwzględnił od dnia następnego po dniu, w którym upływał pozwanemu termin do dokonania tej zapłaty, a to od dnia 15.10.2011 r. Orzeczenie o kosztach procesu zostało wydane przez Sąd I instancji w oparciu o przepis art. 98 § 1 k.p.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640430296) statuujący zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Pozwanego, zatem jako przegrywającego proces należało obciążyć kosztami procesu poniesionymi przez powoda, na które składały się koszty zastępstwa procesowego. Nadto, z uwagi na to, że powód zwolniony był z obowiązku uiszczenia kosztów sądowych, pozwanego – zgodnie z przepisem art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20051671398) – należało obciążyć tymi kosztami. Od powyższego wyroku apelację wywiodła strona pozwana, zaskarżając wyrok w całości i podnosząc zarzuty: - naruszenia prawa materialnego przez jego błędną wykładnię, w szczególności art. 395 § 1 k.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640160093) w zw. z art. 58 § 1 k.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640160093) i § 10 pkt 3 umowy przez przyjęcie, że w umowie nr (...) zastrzeżono termin do odstąpienia od umowy, a tym samym zapis § 10 pkt 3 umowy daje powodowi prawo do odstąpienia od umowy, a samo odstąpienie jest ważne; - sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału przez przyjęcie, że powód miał prawo odstąpić od umowy również na podstawie ustawowego prawa odstąpienia, tj. art. 491 k.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640160093) w sytuacji gdy powód jako podstawę odstąpienia wskazał § 10 pkt 3 umowy, tj. umowne prawo odstąpienia i wystąpił o zasądzenie kwoty 234.750 zł a więc pomniejszonej o karę umowną w wysokości wpłaconej I raty; naruszenie przepisów prawa procesowego w szczególności art. 299 k.p.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640430296) poprzez niedopuszczenie wniosku o przesłuchanie stron, oraz świadka wnioskowanego przez pozwaną, co wyjaśniło by istotne dla rozstrzygnięcia sprawy fakty, tj. zamiar stron i cel umowy oraz ewentualnie przyczyny opóźnień w zawieraniu aktów przenoszących własność lokali. W oparciu o powyższe zarzuty strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na rzecz pozwanej kosztów procesu wg norm przepisanych, w tym zastępstwa procesowego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego. Powód w odpowiedzi na apelację wniósł o oddalenie apelacji i o zasądzenie od strony pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych. Z kolei powód złożył zażalenie na postanowienie w przedmiocie kosztów zastępstwa procesowego, zawarte w/w wyroku. W ocenie skarżącego zostało one wydane z naruszeniem przepisu art. 98 § 1 kpc (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640430296). w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20021631348). Powód wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez zasądzenie na rzecz powoda kwoty 7.200 zł z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda, kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Strona | 26

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zażalenie powoda zasługiwało na uwzględnienie. Sądowi Apelacyjnemu nieznane są motywy, jakimi kierował się Sąd I instancji określając wynagrodzenie pełnomocnika na kwotę 3.600 zł, które taryfowo winno wynosić 7.200 zł. Orzeczenie w tym zakresie wydane zostało przez Sąd I instancji z ewidentnym naruszeniu § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20021631348). Następnie odnosząc się do apelacji pozwanego stwierdzić należy, że nie zasługiwała ona na uwzględnienie. Sąd Apelacyjny po szczegółowej analizie zebranych w sprawie dowodów doszedł do wniosku, że ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy opierają się na prawidłowej ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, przy dokonywaniu, której Sąd Okręgowy nie naruszył reguł przewidzianych w art. 233 § 1 k.p.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640430296), dlatego też ustalenia te Sąd Apelacyjny w całości podzielił i przyjął za własne. Na obecnym etapie, istota sporu pomiędzy stronami sprowadzała się zasadniczo do rozstrzygnięcia kwestii czy oświadczenie o odstąpieniu od umowy było skuteczne, skoro powód składając oświadczenie o odstąpieniu od umowy odwołał się do postanowienia umowy łączącej strony niniejszego postępowania przewidującego umowne prawo odstąpienia. Wskazać należy, że zgodnie z art. 395 § 1 k.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640160093) można zastrzec, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Prawo to wykonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie, można je zastrzec w umowie, ale jedynie gdy obwarowane jest terminem w jakim może być wykonane. Sąd Apelacyjny nie podziela stanowiska Sądu Okręgowego, że określenie miesięcznego okresu wypowiedzenia w § 10 ust. 3 umowy łączącej strony niniejszego postępowania (k. 12), jest tu właściwym określeniem terminu, w jakim prawo do odstąpienia może być wykonane. Jak wskazywał pełnomocnik powoda można w tej sytuacji zastanawiać się nad skutecznością takiego zapisu, skoro został on zawarty w umowie pomiędzy profesjonalistą a konsumentem, jak i nad konstrukcją nadużycia prawa podmiotowego przez pozwanego. Jednakże w ocenie Sąd Apelacyjnego, co bardziej istotne w przedmiotowej sprawie skuteczność odstąpienia od umowy przez powoda, należy ocenić w oparciu o wykładnię oświadczenia woli złożonego osobiście przez powoda, który co wymaga ponownego podkreślenia nie jest profesjonalistą. Wprawdzie powód odwołuje się w złożonym oświadczeniu do § 10 ust. 3 umowy, jednakże z treści tego pisma (k. 26) wprost wynika, że przyczyną złożenia oświadczenia było niedotrzymanie warunków umowy, a zwłaszcza niedochowanie terminu zwarcia umowy sprzedaży lokalu, pomimo wcześniejszego skierowania do pozwanego monitu (k. 21) i wezwania (k. 23). Zdaniem Sądu Apelacyjnego wykładnia złożonego przez powoda oświadczenia słusznie uprawniała Sąd I instancji do oceny oświadczenia powoda na gruncie art. 491 k.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640160093), a w konsekwencji do uwzględnienia powództwa w oparciu o art. 494 k.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640160093) W sytuacji, gdy powód nie będący profesjonalistą odwołuje się do niewykonania umowy przez stronę pozwaną i z tej przyczyny umowę wypowiada, a fakt niewywiązania się z umowy został przez powoda wykazany, właściwym było uznanie, że powód skorzystał z ustawowego prawa do odstąpienia od umowy. Wskazać należy, że sama próba wzmocnienia skuteczności złożonego oświadczenia poprzez odwołanie się do zapisów umowy w ocenie Sąd Apelacyjnego nie może wywoływać skutku w postaci uznania złożonego oświadczenia za nieskuteczne albo nieważne. Natomiast ustosunkowując się do zarzutu pozwanego w przedmiocie niesłusznego oddalenia jego wniosków dowodowych to wskazać należy w tym miejscu na treść art. 162 k.p.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640430296), który stanowi, że strony mogą w toku posiedzenia, a jeżeli nie były obecne, na najbliższym posiedzeniu zwrócić uwagę sądu na uchybienia przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Stronie, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powoływania się na takie uchybienia w dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy. Strona pozwana Strona | 27

reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika nie zgłosiła zastrzeżenia do protokołu w związku z oddaleniem jej wniosku dowodowych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, a zatem już z samej tej przyczyn zarzuty strony pozwanej nie zasługiwały na uwzględnienie. Niejako na marginesie zwrócić należy uwagę, że oddalony wniosek dowodowy w postaci dowodu z zeznań świadka miał być przeprowadzony na okoliczność prowadzonych negocjacji przy zawarciu umowy, zamiaru stron i celu umowy. W ocenie Sądu Apelacyjnego nie jest to teza istotna dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, zważywszy na charakter dochodzonego roszczenia. Natomiast dowód z przesłuchania stron, o którego przeprowadzenie również wnosiła strona pozwana jest dowodem o charakterze subsydiarnym i należy po niego sięgać w sytuacji, w której brak jest materiału dowodowego pozwalającego na ocenę istotnych okoliczności w sprawie. Sąd I instancji słusznie przyjął, że w niniejszej sprawie potrzeba taka nie zachodzi. W postępowaniu pierwszoinstancyjnym, jak i w postępowaniu apelacyjnym strona pozwana nie wskazała na żadne zawinione okoliczności, które uniemożliwiały by jej spełnienie świadczenia określonego w umowie. Niewątpliwie z treści umowy wynikało, że powodowi nie chodzi tylko o to żeby stał się posiadaczem lokalu (bezspornie mu wydanego), ale żeby stał się też jego właścicielem, do czego konieczne było przeniesienie własności nieruchomości, co jednak nie nastąpiło. Z tych względów Sąd Apelacyjny uznał, iż zaskarżone orzeczenie odpowiada prawu, zaś apelacja pozwanego, jako nieznajdująca uzasadnionych podstaw, po myśli art. 385 k.p.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640430296) podlegała oddaleniu. O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640430296) w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640430296) stosownie do treści żądania powoda w tym zakresie, zawartego w odpowiedzi na apelację oraz w zażaleniu. Kwota 5.700 zł zasądzona tytułem zastępstwa procesowego strony powodowej przez adwokata wynika z § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 7 i § 13 ust. 1 pkt 2 (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640430296) (5.400 zł) oraz § 6 pkt 3 i § 13 ust. 2 pkt 2 (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640430296 ) (300 zł) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20021631348) (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.). Mając na względzie treść art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20051671398) (j.t. - Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594) w zw. z art. 98 k.p.c. (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640430296) nakazano pozwanemu uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Opolu kwotę 36 zł tytułem opłaty od zażalenia, od której powód był zwolniony. Wyrok otrzymaliśmy dzięki uprzejmości Pana Wojciecha Krogulca - MRK w Częstochowie

3. Sygn. akt I ACa 821/13 Dnia 11 lutego 2014 r. WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Apelacyjny w Warszawie Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący: SSA Barbara Trębska Sędziowie: SA Ewa Kaniok (spr.) SO del. Adrianna Szewczyk-Kubat Protokolant: asystent sędziego Łukasz Śliwa po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 2014 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa J. Z. przeciwko I. D. o zapłatę Strona | 28

na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 28 listopada 2012 r., sygn. akt II C 108/09 1. oddala apelację; 2. zasądza od I. D. na rzecz J. Z. kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym. UZASADNIENIE J. Z. wniósł o zasądzenie od I. D. kwoty 470.795 zł. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19 grudnia 2008 roku do dnia zapłaty – na podstawie weksla wystawionego przez pozwaną. Powód wskazał, że nabył przez indos weksel własny bez protestu, którego wystawcą jest I. D. i obecnie jest formalnym i faktycznym posiadaczem tego weksla. Pomimo upływu terminu wskazanego w wekslu jako terminu zapłaty i przedstawienia weksla do zapłaty, pozwana nie zapłaciła należności wynikającej z weksla /pozew – k. 1-2/. W dniu 30 grudnia 2008 roku Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie o sygn. akt II Nc 185/08 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, w którym nakazał I. D., aby zapłaciła J. Z. kwotę 40.795 zł. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19 grudnia 2008 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 13.102 zł., tytułem zwrotu kosztów postępowania /nakaz zapłaty – k. 9/. I. D. w dniu 26 stycznia 2009 roku wniosła zarzuty od w/w nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i podnosząc zarzuty sfałszowania weksla, albowiem podpis złożony na wekslu nie służył zaciągnięciu zobowiązania wekslowego, a weksel sporządzono po złożeniu podpisu przez pozwaną, nadto z ostrożności procesowej: brak formalnej legitymacji wekslowej, nieważność weksla, nie istnienie zobowiązania wekslowego. Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości, względnie o odrzucenie pozwu, a także o zasądzenie od powoda kosztów postępowania ( k. 15-25). Pozwana wskazała, że czysta karta A4 z podpisem pozwanej i prawdopodobnie z numerem jej dowodu osobistego została wykorzystana w ten sposób, iż nadrukowano na niej pismem komputerowym formularz weksla, a następnie wypełniono pismem ręcznym, co najprawdopodobniej uczyniła I. K.. Pozwana wskazała, że I. K. weszła w posiadanie kilku kartek formatu A4 ze złożonym podpisem pozwanej w 2003 roku. Na przełomie 2002/2003 roku I. K. objęła urząd dyrektora Gminnego Ośrodka (...) w S. z/s w P.. I. K. miała zaproponować pozwanej poprowadzenie dwóch imprez, to jest (...) i (...) na przełomie od dnia 1 maja 2003 do końca sierpnia 2003 r. Ponieważ taka działalność wymagała zgody i koncesji na sprzedaż alkoholu wydawanej przez Urząd Gminy, wymagała również dużo wcześniejszych starań, wizyt i składania dokumentów. Pozwana mieszkała w W. i bywała tam dosyć często, ale w lutym lub marcu 2003 roku I. K. zaproponowała pozwanej, aby zostawiła jej kilka podpisanych kartek in blanco, żeby pozwana nie musiała przyjeżdżać do pokwitowania lub jakiegoś drobiazgu tak często z W. lub G.. Pozwana zgodziła się, ponieważ miała zaufanie do I. K. - w tym czasie pozwana była z I. K. wspólniczką w jednej spółce - (...) sp. z o.o. - obie posiadały w niej udziały do daty wykreślenia z rejestru w dniu 23 września 2004 roku. Jednakże wspólne interesy zakończyły się niepowodzeniem i pozwana przestała się kontaktować z I. K. i jej mężem. Pozwana wskazała, że nie zażądała zwrotu wyżej wskazanych kartek podpisanych in blanco. Stwierdziła także, że w 2004 roku w wyniku kradzieży utraciła dowód osobisty o nr (...), który to numer widnieje na załączonym do pozwu wekslu. Od dnia 19 marca 2004 roku posługuje się dowodem osobistym nr (...), wydanym w tej dacie przez Prezydenta Miasta G., a pod adresem, na który powód skierował wezwanie do zapłaty i pozew, pozwana nie mieszka od dnia 28 czerwca 2007 roku. Wyrokiem z dnia 28.11.2012 r. Sąd Okręgowy w Warszawie - w pkt I. utrzymał w mocy nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym w dniu 30.12.2008 r. przez Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie o sygnaturze akt II Nc 185/08; W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy wskazał: I. D. i I. K. przyjaźniły się. I. D. była świadkiem na ślubie I. K. z P. K.. I. D. oraz I. K. były wspólniczkami w jednej spółce - (...) sp. z o.o. - obie posiadały w niej udziały do daty wykreślenia z rejestru w dniu 23 września 2004 roku. Na przełomie 2002 i 2003 roku I. D. i I. K. nawiązały współpracę, której przedmiotem było prowadzenie dwóch imprez w P., to jest (...) i (...) na przełomie Strona | 29

od 1 maja 2003 roku do końca sierpnia 2003 roku. Prowadzenie tych imprez wymagało między innymi uzyskania zgody i koncesji na sprzedaż alkoholu wydawanej przez Urząd Gminy. I. D. mieszkała wówczas w W., ale bywała w P. dosyć często. Jednakże wspólne interesy zakończyły się niepowodzeniem i I. D. przestała się kontaktować z I. K. i jej mężem. W dniu 6 lipca 2002 roku I. D. nabyła dwie nieruchomości położone w miejscowości W., gm. G., zabudowane budynkiem murowanym, dwukondygnacyjnym, z podpiwniczeniem, krytym blachą, w stanie surowym otwartym, stanowiące: działki ewidencyjne nr (...), o powierzchni 0,94 ha, dla której Sąd Rejonowy w Garwolinie prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz działkę ewidencyjną numer (...), o powierzchni 0,95 ha, dla której Sąd Rejonowy w Garwolinie prowadzi księgę wieczystą nr (...) . W dniu 30 grudnia 2002 roku I. K. i I. D. zawarły umowę pożyczki. Zgodnie z postanowieniami tej umowy - w związku z planowaną przez I. D. w miejscowości W. gm. G. inwestycją budowlaną, I. K. udzieliła I. D. na okres od dnia 30 grudnia 2002 roku do dnia 30 grudnia 2007 roku, nieoprocentowanej pożyczki pieniężnej w kwocie 425.000 złotych. Jednocześnie I. D. oświadczyła, że wymienioną pożyczkę przyjmuje i potwierdziła odbiór całej umówionej kwoty. Ponadto I. D. zobowiązała się do zwrotu pożyczonej kwoty najpóźniej w następnym dniu po upływie terminu końcowego (30 grudnia 2007 roku) na rachunek pożyczkodawcy. Tytułem zabezpieczenia udzielonej przez I. K. pożyczki, I. D. podpisała weksel własny in blanco wraz z deklaracją wekslową. W umowie pożyczki i deklaracji wekslowej strony postanowiły, że weksel będzie mógł być wypełniony na sumę aktualnego zadłużenia pożyczkobiorcy z tytułu umowy wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wymagalności spłaty pożyczki, to jest od dnia 31 grudnia 2007 roku i wszelkimi kosztami związanymi z wypełnieniem weksla. W deklaracji wekslowej strony postanowiły, że miejscem płatności weksla jest bank remitenta (...) S.A. I. O./W-wa i podano numer rachunku – ten sam, na który miała został zwrócona kwota pożyczki. Postanowiono także, że o fakcie wypełnienia weksla, sumie wekslowej i terminie płatności remitent powiadomi wystawcę listem poleconym wysłanym na wskazany w deklaracji adres zamieszkania wystawcy na 7 dni przed datą płatności weksla. W deklaracji oraz umowie pożyczki został wskazany adres zamieszkania wystawcy – I. D.: G., (...) Weksel został sporządzony na karcie formatu A4. Zawiera nazwę „Weksel”. Formularz weksla sporządzony jest pismem komputerowym, to jest wyrazy: „dnia”, „r.”, „Na”, „zapłacę”, „za ten”, „weksel na zlecenie”, „sumę”, „płatny”. Nadto w 1/3 wysokości od dołu umieszczony został nadruk „Nr dow. osob. (...)”, pod którym to zapisem podpisała się I. D.. Umowę pożyczki, deklarację wekslową, jak również sam weksel, wydrukował P. K. – mąż I. K., w domu małżonków K. w obecności I. D., która przygotowała treść umowy, deklaracji wekslowej, jak i samego weksla. Umowa pożyczki została zawarta w związku z tym, że I. D. i I. K. podjęły wspólnie decyzję, że rozpoczną razem działalność na nieruchomości w W.. Miał to być dom opieki dla osób starszych. Pierwotnie I. D. miała wnieść aportem tę nieruchomość do spółki z o.o. (...) udziały w spółce miały być po 50 %. W tym czasie nieruchomość I. D. była warta ponad 1.000.000 złotych, a wnosząc 425.000 złotych I. K. nie mogła być udziałowcem 50 - procentowym i dlatego ustaliły, że I. K. udzieli pożyczki I. D., której były potrzebne pieniądze na wykończenie tej nieruchomości. I. K. miała tam pracować jako zarządca nieruchomości. I. D. miała oddać I. K. pieniądze albo z pozyskanego kredytu, albo z dochodu z tej inwestycji. Tym samym jedynym udziałowcem w spółce była I. D.. Spółka jednak nie została założona, albowiem I. D. nie uzyskała kredytu na tę inwestycję. W lecie 2003 roku podczas pobytu I. D. w B. doszło do jej rozmowy z I. K. odnośnie sposobu spłaty pożyczki. I. D. oświadczyła wówczas I. K., że spłaci pożyczkę po sprzedaży nieruchomości. W dniu 22 lipca 2003 roku I. D. udzieliła pełnomocnictwa T. P. w celu dokonania sprzedaży nieruchomości położonej w Gminie G., w miejscowości W., KW nr (...) i (...) za cenę i na warunkach według uznania pełnomocnika. W dniu 21 stycznia 2005 roku I. D. udzieliła pełnomocnictwa I. K. do zawarcia umowy pośrednictwa sprzedaży tych samych nieruchomości położonych w W., na warunkach i za cenę wskazaną przez pełnomocnika /pełnomocnictwa notarialne – k. 109-111, 112-113, zeznania świadków P. K. – k. 290-293 i T. P. – k. 319-320, zeznania powoda J. Z. – k. 116-117/. I. K. wielokrotnie kontaktowała się z I. D. w sprawie zwrotu pożyczonych pieniędzy, również po sprzedaży nieruchomości należącej do I. D., lecz I. D. unikała kontaktów z I. K., jak i z jej mężem. I. K. Strona | 30

próbowała również ustalić dochody I. D., żeby ewentualnie skierować do nich egzekucję, jednakże postanowiła przelać posiadaną wobec I. D. wierzytelność na rzecz firmy windykacyjnej. O tym, że I. D. była winna I. K. pieniądze i ich nie zwróciła wiedzieli T. P., S. W. (1), E. B. oraz matka I. K. – W. C. /zeznania świadków I. K. – k. 249-253 i 256-258, W. C. – k. 312, S. W. (1) - k 310-312, T. P. i E. B. - k. 330-331/. W dniu 8 grudnia 2008 roku, w związku z brakiem spłaty pożyczki, I. K. wypełniła wystawiony przez I. D. weksel na kwotę 470.795 złotych, płatny bez protestu, na zlecenie I. K. dnia 18 grudnia 2008 roku w Banku (...) S.A. III Oddział W.. Weksel został wypełniony w obecności J. Z., który prowadził firmę windykacyjną . I. D. w dniu 9 grudnia 2008 roku dokonała przelewu wierzytelności wynikającej z weksla na rzecz J. Z., podpisując oświadczenie o przelewie wierzytelności i przeniosła prawa z weksla przez indos na rzecz J. Z., umieszczając z drugiej strony weksla oświadczenie o treści: „ustępuję na rzecz Ster (...) J. Z.” oraz swój podpis (...) /przelew wierzytelności – k. 107, weksel – k. 5, zeznania powoda J. Z. – k. 116-117/. I. D. utraciła dowód osobisty o nr (...), którego numer widnieje na wystawionym przez nią w 2004 roku wekslu. Od dnia 19 marca 2004 roku posługuje się dowodem osobistym nr (...), wydanym w tej dacie przez Prezydenta Miasta G. /kopia notarialna dowodu osobistego nr (...) – k. 32/. Pod adresem, na który J. Z. skierował wezwanie do zapłaty (G., (...) I. D. nie jest zameldowana od dnia 28 czerwca 2007 roku, a zameldowana jest na pobyt stały pod adresem ul. (...), W.. Korespondencję dla I. D. kierowaną przez J. Z. w dniu 15 grudnia 2008 roku odebrała pod wskazanym adresem J. W. . W dniu 18 grudnia 2008 roku J. Z. stawił się w siedzibie Banku (...) S.A. z siedzibą w W. wraz z wekslem, celem przedstawienia do zapłaty weksla I. D., jednakże I. D. nie stawiła się w banku w celu wykupu weksla . W dniu 9 grudnia 2008 roku J. Z. wezwał I. D. do zapłaty żądanej kwoty. W dniu 8 stycznia 2009 roku działający w imieniu I. D. adwokat P. D. zawiadomił Prokuraturę Okręgową w Warszawie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa oszustwa oraz podrobienia dokumentu weksla na szkodę jego mocodawczyni przez I. K. i J. Z. /odpis doniesienia o popełnieniu przestępstwa z wnioskiem o ściganie z dnia 8 stycznia 2009 r. wraz z dowodem nadania – k. 38-42/. Wiarygodne dla Sądu były zeznania złożone przez J. Z. (k. 362 i 365), jak i okoliczności podawane przez powoda w tracie informacyjnego wysłuchania stron (k. 116-118). Sąd nie dał wiary w przeważającym zakresie zeznaniom złożonym przez I. D. (k. 362 i 365), a także okolicznościom przez nią podawanym w trakcie informacyjnego wysłuchania stron (k. 117- 118). W ocenie Sądu ich treść stanowi tylko przyjętą przez pozwaną linię obrony swoich praw. Pozwana nie wykazała, że dała I. K. 5-10 czystych kartek papieru z naniesionym na niej własnym podpisem i że te czyste kartki papieru podpisane in blanco przez pozwaną zostały następnie wykorzystane przez I. K. do „spreparowania” weksla, deklaracji wekslowej i umowy pożyczki. Sąd nie dał wiary również pozwanej, że I. K. nie udzieliła jej żadnej pożyczki na planowaną inwestycję budowlaną w miejscowości W.. Okolicznościom tym przeczy treść umowy pożyczki złożonej do akt sprawy, deklaracji wekslowej, jak i samego weksla. Co więcej, przeczą temu również odpisy z ksiąg wieczystych prowadzonych przez Sąd Rejonowy w Garwolinie o numerach (...) i (...), z których wynika, że pozwana nieruchomości te nabyła w lipcu 2002 roku, a pożyczka została jej udzielona w grudniu 2002 roku. Został zatem zachowany logiczny ciąg zdarzeń: zakup nieruchomości z budynkiem wymagającym wykończenia, a zatem wyłożenia środków pieniężnych i udzielenie na ten cel pożyczki. Wiarygodność twierdzeń pozwanej podważają również jej twierdzenia z odpowiedzi na pozew, zgodnie z którymi miała zakończyć wszelkie kontakty z I. K. już w 2003 roku, kiedy sprzedała udziały w (...) sp. z o.o., tymczasem pozwana w dniu 21 stycznia 2005 roku udzieliła pełnomocnictwa I. K. do sprzedaży jej nieruchomości. Wiarygodność twierdzeń pozwanej, że ta pozostawiła I. K. kartki papieru z własnymi podpisami podważa również fakt, że składając zeznania przed Sądem w dniu 28 listopada 2012 roku pozwana stwierdziła, że czyste kartki miały być zostawione I. K. w 2005 roku. Tymczasem pozwana i I. K. zakończyły współpracę związaną z organizacją imprez w P. w 2003 roku. Niewiarygodne dla Sądu było również to, iż stosunki między I. K. a pozwaną uległy pogorszeniu dopiero z chwilą wypełnienia weksla. Okoliczności tej, jak i pozostałym powyższym okolicznościom, przeczą wiarygodne dla Sądu zeznania świadków: I. K., P. K., S. W. (1), W. C., T. P. i E. B.. Strona | 31

Z zeznań świadków wprost wynika, że I. K. w 2002 roku, a na pewno przed (...) w 2003 roku, pożyczyła I. D. pieniądze na prowadzenie działalności – (...) w W. na zakupionych przez I. D. nieruchomościach. Co więcej, jak wskazał świadek S. W. (1) „w grę wchodziły duże pieniądze”. Świadkowie o udzielonej pożyczce wiedzieli już w 2003 roku. Ponadto o fakcie pożyczenia pieniędzy przez I. K. I. D. świadek S. W. (2) nie wiedział tylko z opowieści I. K., lecz słyszał również w trakcie wspólnego spotkania z I. K. i I. D.. Należy zauważyć, że również ten świadek był wierzycielem I. D. i ustalone między nim a I. D. i I. K. było to, że zarówno dług jego, jak i I. K. zostanie spłacony po sprzedaży nieruchomości, na której miała powstać inwestycja w postaci domu opieki. Również świadek T. P. wiedział o wzajemnych rozliczeniach między I. K. a pozwaną. Co więcej, sam świadek wskazał, że I. D. unikała spotkań z I. K. i nie zamierzała zwrócić jej pożyczonej sumy. Świadek ten dokładnie był zorientowany w rozliczeniach między pozwaną a I. K. i zasadach, na jakich miało dojść do podziału sumy ze sprzedaży nieruchomości, do czego jednak nie doszło. Z zeznań E. B. wprost wynika, że była ona świadkiem już w 2004 roku wspólnych rozmów pozwanej z I. K. na temat zwrotu pożyczki, do której miało dojść po sprzedaży nieruchomości nabytej przez pozwaną. Z dużą dozą ostrożności Sąd podszedł do zeznań złożonych przez świadka A. B. – brata pozwanej. W ocenie Sądu, świadek ten złożył mało wiarygodne zeznania, które nie mogły stanowić postawy ustalenia stanu faktycznego w niniejszej sprawie. Należy zauważyć, że świadek jedyną okolicznością, o której „pobieżnie wie” było to, że „prawdopodobnie był dokument, czysta kartka z podpisem pozwanej, który został wykorzystany, nie wie jak”. Poza tą „okolicznością” świadek nie wiedział, czy pozwana miała jakieś rozliczenia z I. K., nie słyszał nic o pożyczce, nic nie wiedział na temat sprzedaży nieruchomości, nie słyszał nic na temat weksla. Jedyny natomiast kontakt jaki świadek miał z I. K., to był kontakt czysto towarzyski. Sąd dał wiarę dokumentom, które pozwalały na ustalenie istnienia zobowiązania pozwanej do zapłaty na rzecz powoda dochodzonej pozwem kwoty – to jest: weksla (k. 5), umowy pożyczki ( k. 238) i deklaracji wekslowej (k. 237). W ocenie Sądu, dokumenty te były wiarygodne. Nie została wykazana nieautentyczność czy też sfałszowanie tych dokumentów. Za twierdzeniem, że weksel, umowa pożyczki i deklaracja wekslowa zostały sfałszowane, nie przemawia fakt, iż na umowie pożyczki i deklaracji wekslowej naniesiona została pieczątka, której forma i treść jest odmienna od tej, jaką pozwana posługiwała się w styczniu 2003 roku i jaka widnieje na deklaracjach podatkowych ze stycznia i lutego 2003 roku (k. 131-136). Należy bowiem zauważyć, że pozwana w czasie podpisywania umowy pożyczki, mogła zamieszkiwać w innym miejscu, a w innym miejscu prowadzić działalność gospodarczą pod formą (...). Nie jest też wykluczone, że mogła użyć pieczątki z nieaktualnym adresem. W ocenie Sądu, pozwana nie wykazała, aby weksel został sfałszowany. W celu ustalenia prawdziwości weksla i wyjaśnienia, czy nadruk komputerowy na wekslu sporządzono po złożeniu podpisu na tym wekslu przez I. D., czy też przed złożeniem tego podpisu, kiedy wydrukowano formularz weksla, kiedy go wypełniono pismem ręcznym, w tym zawierającym indos na drugiej stronie weksla, względnie określenie wieku środka kryjącego, którym wydrukowano formularz weksla i złożono podpis I. D. oraz wypełniono pismem ręcznym, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z listy Sądu Okręgowego w Warszawie oraz Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Głównej Policji w W.. Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Komendy Głównej Policji udzieliło odpowiedzi, że nie jest możliwe wykonanie wszystkich badań wskazanych w postanowieniu. Ze względu na to, że dowodowy podpis nie krzyżuje się z nadrukiem komputerowym nie ma możliwości ustalenia, który z elementów graficznych powstał jako pierwszy. Nie ma również możliwości ustalenia czasu powstania nadruków komputerowych. Możliwe do przeprowadzenia są badania mające na celu ustalenie czasu sporządzenia zapisów odręcznych, to znaczy podpisu, wypełnień oraz treści na rewersie weksla. Badania takie są badaniami niszczącymi. Z badanego zapisu pobierane jest około 1,5 cm linii graficznej. Opinia jest zawsze niekategoryczna, a w przypadku, gdy badane tusze nie zawierają określonych składników, nie jest możliwe udzielenie jakiejkolwiek odpowiedzi. Ponadto stosowana metodyka pozwala jedynie na określenie, czy badane zapisy powstały w ciągu ostatnich 18 miesięcy, czy też są starsze. Jeśli więc dowodowy dokument został ujawniony ponad 18 miesięcy temu, wiek poszczególnych zapisów nie będzie rozróżniony (k. 171). Strona | 32

Następnie wydając opinię w sprawie biegli z Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Głównej Policji stwierdzili, że nie ma możliwości ustalenia kolejności wykonania nadruku komputerowego i podpisu ze względu na brak miejsc przecinania się przedmiotowych elementów graficznych, jednocześnie w wyniku przeprowadzonych badań sporządzonego weksla opatrzonego podpisem (...) stwierdzono, że nie ma możliwości ustalenia okresu powstania zapisów (opinia – k. 295297). Sąd zwrócił się również do (...) Towarzystwa (...) o udzielenie informacji, czy jest możliwe wydanie opinii odpowiadającej na pytanie, czy nadruk komputerowy na wekslu sporządzono po złożeniu podpisu na tym wekslu przez I. D., czy też przed złożeniem tego podpisu, oraz kiedy wydrukowano formularz weksla. (...) Towarzystwo (...) stwierdziło, że po dokonaniu szczegółowych oględzin mikroskopowych nie stwierdzono obecności zabrudzeń pochodzących z drukarki i umiejscowionych w miejscu położenia podpisu. W tej sytuacji nie ma możliwości ustalenia kolejności wydruku i złożenia podpisu (k. 222). Z uwagi na fakt, iż powyżsi biegli jednoznacznie stwierdzili, że nie jest możliwe ustalenie, która czynność została wykonana pierwsza – czy naniesienie podpisu na wekslu, czy też dokonanie nadruku treści weksla, Sąd oddalił wniosek dowodowy pozwanej o dopuszczenie kolejnego dowodu z opinii biegłego. Pozwana nie zgłosiła zastrzeżenia co do oddalenia tego wniosku dowodowego (protokół rozprawy z dnia 28 listopada 2012 r.). Powód złożył oryginał weksla wystawionego przez I. D., którego remitentem była I. K., która indosowała następnie weksel na powoda i na podstawie tego weksla powód domagał się zasądzenia kwoty wynikającej z weksla. Powód wykazał, że złożony przez niego weksel spełnia formalne kryteria ważności weksla wskazane przede wszystkim w art. 101 i 102 prawa wekslowego (ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. prawo wekslowe – Dz. U. Nr 37, poz. 282 ze zm.). Zgodnie z art. 101 pr. weksl., weksel własny zawiera: 1) nazwę "weksel" w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono; 2) przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej; 3) oznaczenie terminu płatności; 4) oznaczenie miejsca płatności; 5) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana; 6) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu; 7) podpis wystawcy wekslu. Złożony przez powoda weksel zawiera wszystkie wyżej wymienione elementy niezbędne do uznania go za weksel własny. Weksel zawiera także prawidłowo udzielony indos, wykazujący przejście wszelkich praw z weksla na powoda. Indos został udzielony przez remitenta – I. K.. Zgodnie z art. 11 ust. 1 pr. weksl., każdy weksel można przenieść przez indos, chociażby nie był wystawiony wyraźnie na zlecenie. Zgodnie z art. 14 ust. 1 pr. weksl., indos przenosi wszystkie prawa z wekslu. Niezasadne były zarzuty pozwanej co do nieprawidłowości indosu. Indos został sformułowany w następujący sposób: „ustępuję na rzecz(...) J. Z..” Indos byłby nieważny, gdyby wpisano tylko nazwę prowadzonej przez powoda działalności gospodarczej: (...). W treści indosu wpisano jednak imię i nazwisko powoda. Zdaniem Sądu, taki indos jest ważny. Powód bowiem jako osoba fizyczna ma zdolność wekslową. Fakt, że w treści indosu dopisano także nazwę, pod którą powód prowadzi działalność gospodarczą, nie zmienia tego faktu. Zgodnie z art. 17 pr. weksl., osoby, przeciw którym dochodzi się praw z weksla, nie mogą wobec posiadacza zasłaniać się zarzutami, opartymi na swych stosunkach osobistych z wystawcą lub posiadaczami poprzednimi, chyba że posiadacz, nabywając weksel, działał świadomie na szkodę dłużnika. Zgodnie z art. 10 pr. weksl., jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartem porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze, albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. Co do zasady zatem wykluczone jest podnoszenie zarzutów osobistych wobec indosatariusza (z wyjątkiem, gdy ten nabywając weksel działał świadomie na szkodę dłużnika lub gdy nabywając weksel niezupełny działał w złej wierze lub dopuścił się rażącego niedbalstwa). Natomiast podnoszenie zarzutów obiektywnych jest możliwe względem każdego posiadacza weksla. Strona | 33

Zarzut braku zamiaru zaciągnięcia zobowiązania wekslowego uznać należy za zarzut obiektywny, którego podnoszenie jest dopuszczalne względem każdego posiadacza weksla. Zarzut ten jest w istocie zbliżony do zarzutu sfałszowania podpisu wystawcy weksla. Zarówno bowiem w przypadku, gdy podpis wystawcy został sfałszowany, podrobiony, jak i wówczas, gdy podpis jest co prawda prawdziwy, ale nie został złożony w celu zaciągnięcia zobowiązania wekslowego, zobowiązanie wystawcy jest nieważne. Nie może on odpowiadać wekslowo skoro nie podpisał weksla, gdyż jego podpis sfałszowano, lub gdy złożył podpis, ale nie pod wekslem, czyli nie miał zamiaru zaciągnięcia zobowiązania wekslowego. Zarzut pozwanej co do braku zamiaru zaciągnięcia zobowiązania wekslowego był jednak niezasadny. Z materiału dowodowego zebranego w niniejszej sprawie wynika bowiem, że pozwana podpisała weksel na zabezpieczenie pożyczki, a także deklarację wekslową i samą umowę pożyczki. Nie był również zasadny zarzut, że wszystkie elementy weksla in blanco, w tym domicyl i klauzule, zostały wypisane przez remitenta, bez zgody wystawcy weksla, co ma stanowić o nieważności weksla. Pozwana podpisała weksel in blanco na zabezpieczenie spłaty pożyczki. Dla ważności weksla in blanco wymagany jest jedynie podpis złożony z zamiarem zaciągnięcia zobowiązania wekslowego. Jeśli elementy weksla zostaną wypełnione niezgodnie z zawartym porozumieniem (deklaracją wekslową), wówczas możliwe jest podnoszenie przez wystawcę zarzutów w tym zakresie, ale tylko zgodnie z art. 10 pr. weksl. Zarzuty te nie mogą przy tym stanowić o nieważności weksla. Mogą natomiast rzutować na zakres odpowiedzialności wystawcy weksla. Zdaniem Sądu Okręgowego, pozwana nie wykazała, żeby powód nabywając weksel działał świadomie na szkodę pozwanej (art. 17 pr. weksl.), ani żeby nabył weksel w złej wierze, lub przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa (art. 10 pr. weksl.). Zobowiązanie wekslowe jest zobowiązaniem abstrakcyjnym, oderwanym od przyczyny, dla której zostało zaciągnięte. Wierzyciel nabywając prawa z weksla przez indos nie ma zatem obowiązku dochodzenia, co było podstawą zaciągnięcia zobowiązania wekslowego. Co więcej, wszelkie wzmianki na wekslu, z których wynika causa wystawienia weksla powodują, że weksel staje się nieważny. Indosatariusz wykazując się należytą starannością powinien jedynie sprawdzić, czy weksel spełnia formalne wymogi prawa wekslowego, czy jest podpisany, czy jest nieprzerwany szereg indosów. O rażącym niedbalstwie, a także o świadomym działaniu na szkodę dłużnika wekslowego, można mówić przede wszystkim w przypadkach takich, w których nabywca zna okoliczności zaciągnięcia zobowiązania wekslowego, a także inne mające wpływ na odpowiedzialność wekslową i wie lub powinien był wiedzieć, że zobowiązanie wekslowe jest z jakichś przyczyn nieważne w całości lub w części. Rażące niedbalstwo, o jakim mowa w art. 10 pr. weksl. czy też świadome działanie na szkodę dłużnika, o jakim mowa w art. 17 pr. weksl., musi zostać wykazane przez dłużnika. W niniejszej sprawie nie zostało ono wykazane. Zarzut wpisania miejsca płatności w banku przez remitenta, a także wpisanie pozostałej treści weksla, były niezasadne, gdyż w deklaracji wekslowej strony wyraźnie wskazały, że miejscem płatności weksla będzie konkretny bank, a także wskazały, w jaki sposób remitent będzie mógł wypełnić weksel. W wekslu nie znalazły się żadne treści sprzeczne z deklaracją wekslową. Niezasadny był także zarzut nie przedstawienia weksla do zapłaty, a także zarzut, że w wekslu wpisano niewłaściwą nazwę banku. W wekslu wpisano, że jest płatny w Banku (...) S.A. III Oddział W.. Ewentualne nieprawidłowości w nazwie banku, która się zmieniała ( (...)) nie stanowią o nieważności weksla ani o nieskuteczności klauzuli domicylu. Jest bowiem wiadomym i oczywistym, o jaki bank chodzi i o który konkretnie oddział tego banku. Powód wysłał pozwanej zawiadomienie, zgodnie z treścią deklaracji wekslowej na 7 dni przed datą płatności weksla. Powód wykazał za pomocą pism z banku, że był tego dnia w banku z wekslem, ale pozwana nie zgłosiła się w celu wykupu weksla. Powód wysłał pozwanej zawiadomienie na adres podany w deklaracji wekslowej. Strony postanowiły w deklaracji wekslowej, że właśnie na ten adres ma zostać wysłane zawiadomienie i wezwanie do wykupu weksla. Jeśli pozwana zmieniła miejsce zamieszkania, to powinna o tym powiadomić na piśmie wystawcę weksla. Ponadto pozwana wykazała jedynie, że w dacie wysłania zawiadomienia o Strona | 34

wypełnieniu weksla nie była zameldowana pod tym adresem. Wezwanie zostało jednak odebrane przez osobę dorosłą, a więc powód miał prawo sądzić, że wezwanie zostało doręczone prawidłowo. Zgodnie z art. 38 pr. weksl., posiadacz wekslu, płatnego w oznaczonym dniu, powinien przedstawić go do zapłaty bądź w pierwszym dniu, w którym można wymagać zapłaty, bądź w jednym z dwóch następnych dni powszednich. Nawet gdyby powód nie przedstawił weksla do zapłaty, zobowiązanie wekslowe byłoby ważne. Skutkiem nie przedstawienia weksla do zapłaty nie jest bowiem utrata praw z weksla wobec dłużników głównych, czyli wystawcy weksla własnego i jego poręczycieli. Kwestia ta nie budzi wątpliwości, ani w orzecznictwie, ani w doktrynie. Wyjaśnił ją Sąd Najwyższy, między innymi w orzeczeniu z dnia 5 sierpnia 2004 r., III CK 316/03 (Lex nr 174193). Dopiero od chwili przedstawienia weksla do zapłaty dłużnik popada w zwłokę odnośnie zapłaty zobowiązania wekslowego, a więc od chwili przedstawienia weksla do zapłaty należą się wierzycielowi odsetki. Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy utrzymał nakaz zapłaty w całości w mocy, na podstawie art. 496 k.p.c. Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana zaskarżając go w całości, zarzucając: I. obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na wynik postępowania, tj.: 1. art. l77 § l pkt 4 KPC i art. 11 KPC poprzez nie zawieszenie postępowania z urzędu, w sytuacji gdy wobec podniesionego zarzutu sfałszowania weksla i spreparowania towarzyszących mu dokumentów w postaci umowy pożyczki i deklaracji wekslowej w celu wyłudzenia na szkodę pozwanej, rozstrzygnięcie sprawy zależy od toczącego się postępowania karnego przeciwko I. K. i J. Z.; 2. art. 227 KPC oraz art. 232 KPC oraz art. 233§l KPC, przez bezzasadne oddalenie wniosku dowodowego o zwrócenie się do właściwej instytucji celem wskazania, czy wobec postępu wiedzy i techniki możliwe jest przeprowadzenie dowodu dla ustalenia kolejności sporządzenia nadruków i pisma ręcznego na dokumentach; 3. art. 232 KPC i art. 227 KPC, art. 233§2 KPC oraz art. l29 § 4 KPC poprzez nie przeprowadzenie z urzędu dowodu z badania umowy pożyczki i deklaracji wekslowej, wobec braku ich zażądania od Powoda, względnie od I. K. i brak rozważenia jakie znaczenie ma nieprzedstawienie oryginałów wskazanych dokumentów; 4. art. 227 KPC oraz art. 232 KPC oraz art. 233 § l KPC, przez zignorowanie wniosków dowodowych Pozwanej zgłoszonych w zarzutach od nakazu zapłaty i brak decyzji procesowej w zakresie wnioskowanych dowodów o zażądanie informacji: - Gminnego Ośrodka (...) w S. z/s w P., ul. (...), (...)-(...) P., w jakim okresie i w jakim charakterze była tam zatrudniona I. K. (względnie C.); - Urzędu Gminy w S. z/s w P., ul. (...) (...)-(...) P., czy w okresie 2003 do 2004 Pozwana I. D. zwracała się do Urzędu Gminy z jakimikolwiek wnioskami w przedmiocie zgody na imprezy i koncesji o alkohol, względnie załączenie wszelkich akt spraw i postępowań prowadzonych z udziałem I. D. w roku 2003 i 2004; - Urzędu Miasta G., z jakich powodów i w jakiej dacie wydano Pozwanej nowy dowód osobisty nr (...) w miejsce dowodu osobistego o nr (...); -oraz dowodu z pisma pełnomocnika Pozwanej z dnia 12.01.2009.r. wraz z dowodem nadania, - nadto również art.l29§4 KPC poprzez nie zażądanie przez Sąd na wniosek Pozwanej od Powoda oryginałów deklaracji wekslowej i umowy pożyczki, co do których Pozwana wskazywała konsekwentnie, że również są przerobione; 5. art. 227 KPC, art. 228 § l KPC, oraz 233 § 1 KPC poprzez nie rozpoznanie wszystkich zarzutów pozwanej stawianych przeciwko nakazowi zapłaty z weksla, a nadto dowolną i nieuprawnioną ocenę twierdzeń i oświadczeń pozwanej oraz dowodów w sprawie poprzez: a) przyjęcie, iż podpis na wekslu miał na celu zaciągnięcie zobowiązania wekslowego; b) pominięcie charakteru stosunków zobowiązaniowych łączących strony, podczas gdy ich wnikliwa analiza prowadzi do wniosku, iż I. D. i I. K. 30 grudnia 2002 r. nie zawarły umowy pożyczki pieniężnej w kwocie 425.000 zł, co więcej Pozwana nigdy nie zaciągała pożyczki na wykończenie zakupionej nieruchomości, przyjęcie, iż tytułem zabezpieczenia w/w pożyczki, I. D. podpisała weksel własny in Strona | 35

blanco wraz z deklaracją wekslową, podczas gdy weksel został sfałszowany bądź spreparowany i powstał już po złożeniu podpisu przez Pozwaną na karcie in blanco; c) sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego przez przyjęcie, iż I. D. w 2003 roku zakończyła wszelkie kontakty z I. K., podczas, gdy ich wzajemne relacje uległy pogorszeniu dopiero w 2005 roku, pominięcie okoliczności, że w czasie rzekomego wystawienia weksla niemal wyłącznie posługiwano się blankietami weksli z opłatą skarbową; pominięcie, iż świadkowie I. K. i jej mąż P. K. oraz W. C. (matka I. K.) i S. W. (1) (wierzyciel Pozwanej) są niewątpliwie zainteresowani w rozstrzygnięciu sprawy korzystnym dla powoda i nie kryli niechęci do pozwanej, a nadto że wiedza pozostałych świadków pochodzi od I. K.; d) pominięcie reakcji Pozwanej na wezwanie do zapłaty za weksel, gdzie od początku twierdziła, że weksel jest sfałszowany, oraz faktu złożenia doniesienia o popełnieniu przestępstwa; e) pominięcie celu ukrycia elementów istotnych stosunku cesji (warunków zapłaty w stosunkach pomiędzy nimi) pomiędzy I. K. a Powodem; pominiecie braku oryginałów deklaracji wekslowej i umowy pożyczki, mimo żądania; pominięcie w ocenie materiału dowodowego wskazanego nieistniejącego numeru konta, faktu podrobionej pieczątki na dokumencie wekslowym oraz braku legitymacji formalnej Powoda - które podważają ważność i wiarygodność dokumentu, bezzasadne i nieznajdujące oparcia w materiale dowodowym przyjęcie, iż indosatariusz- J. Z. nabywając weksel nie działał świadomie na szkodę pozwanej oraz, że nie nabył weksla w złej wierze i przy nabyciu nie dopuścił się rażącego niedbalstwa, podczas gdy, znając okoliczności zaciągniętego zobowiązania wekslowego, działał na szkodę I. D., a co za tym idzie, wiedział albo powinien wiedzieć, że w/w zobowiązanie wekslowe jest fikcyjne; 6. art. 328 § 2 KPC i art. 316 § l KPC poprzez brak wyjaśnienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia, które to zarzuty prowadziły również do: II. rażącego naruszenia przepisów prawa materialnego poprzez niewłaściwą ich subsumpcję i wykładnię, a mianowicie: 1. art.17 Prawa Wekslowego poprzez uznanie, iż przedmiotowy indos wyklucza podniesienie zarzutów o charakterze osobistym, w sytuacji gdy indos był powierniczy, a remitent obok indosu przeniósł prawa ze stosunku podstawowego, gdy nadto działał na szkodę dłużnika; 2. art.101 pkt 7 w zw. z art. 102 Prawa Wekslowego poprzez przyjęcie, że przedmiotowy weksel własny wypełnia wymogi formalne weksla, podczas gdy I. D. nie była jego Wystawcą i go nie podpisała; 3. art. 11Prawa Wekslowego i art. 55 1 KC poprzez uznanie indosu za ważny, mimo ze indos winien wskazywać osobę, a nie przedsiębiorstwo. Pozwana wniosła o dopuszczenie następujących dowodów: - informacji Gminnego Ośrodka (...) w S. z/s w P., ul. (...), (...)-(...) P., w jakim okresie i w jakim charakterze była tam zatrudniona I. K. (względnie C.); - informacji Urzędu Gminy w S. z/s w P., ul. (...) P., czy w okresie 2003 do 2004 Pozwana I. D. zwracała się do Urzędu Gminy z jakimikolwiek wnioskami w przedmiocie zgody na imprezy i koncesji na alkohol, względnie załączenie wszelkich akt spraw i postępowań prowadzonych z udziałem I. D. w roku 2003 i 2004; - informacji Urzędu Miasta G., z jakich powodów i w jakiej dacie wydano Pozwanej nowy dowód osobisty nr (...) w miejsce dowodu osobistego o nr (...); -pisma pełnomocnika Pozwanej z dnia 12.01.2009.r. wraz z dowodem nadania, -na zasadzie art. l29 § 4 KPC zażądanie od powoda względnie od I. K. oryginałów deklaracji wekslowej i umowy pożyczki, celem ewentualnego przeprowadzenia dowodów z badania nadruku pisma komputerowego i pisma ręcznego na deklaracji wekslowej i umowie pożyczki, do przeprowadzenia przez Centralne Laboratorium Kryminalistyczne KGP w W. lub innego biegłego, na okoliczność, czy nadruk komputerowy sporządzono po złożeniu podpisu przez I. D., ewentualnie określenie kiedy złożono podpis I. D., kiedy wydrukowano deklarację wekslową i umowę pożyczki i kiedy wypełniono go pismem ręcznym, w tym indos, względnie określenie wieku środka kryjącego którym wydrukowano formularz weksla i złożono podpis I. D. oraz wypełniono pismem ręcznym; - ponownego przesłuchanie Stron na okoliczność zawarcia zobowiązania wekslowego; Strona | 36

- zwrócenie się do Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego KGP w W. celem wskazania, czy wobec postępu wiedzy i techniki możliwe jest przeprowadzenie dowodu dla ustalenia kolejności sporządzenia nadruków i pisma ręcznego na dokumentach. Pozwana wniosła także, na zasadzie art. l77 § l pkt 4 KPC, o zawieszenie postępowania w sprawie z uwagi na toczące się postępowanie karne w sprawie przeciwko K. i Powodowi. Apelująca wniosła: 1. o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez odrzucenie pozwu i zasądzenie od powoda kosztów procesu, względnie 2. zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu, lub: 3. uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny zważył: Apelacja nie jest zasadna i podlega oddaleniu z mocy art. 385 k.p.c. Ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji są prawidłowe i Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne. Nie jest prawdą, że w sprawie nie zostały złożone oryginały dokumentów tj. deklaracji wekslowej i umowy pożyczki z 30.12.2002r. Dokumenty te zostały złożone przez powoda przed sądem I instancji i Sąd Apelacyjny zapoznał się z nimi ( k.472). W związku z powyższym bezzasadny jest zarzut naruszenia art. 232 KPC i art. 227 KPC, art. 233§2 KPC oraz art. l29 § 4 KPC. Dokumenty, o których mowa złożone zostały do akt 22.02.2010r. w wykonaniu zarządzenia Sądu Okręgowego (k.232 i 236, 237, 238). Postępowanie karne, które toczyło się w sprawie sfałszowania w/w dokumentów zostało prawomocnie umorzone. Prokurator uznał, iż nie sposób jest ustalić kolejności, w jakiej nastąpiło złożenie podpisu na wekslu i jego wypełnienie. Wobec powyższego apelująca cofnęła wniosek o zawieszenie postępowania apelacyjnego oraz zarzut naruszenia przez sąd I instancji art. 177 par. 1 pkt 4 k.p.c. Sąd Apelacyjny oddalił wnioski dowodowe zgłoszone w postępowaniu apelacyjnym gdyż przyjął, że zgłoszone dowody nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia. Jeśli chodzi o wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego KGP w W. lub innego biegłego, na okoliczność, czy nadruk komputerowy sporządzono po złożeniu podpisu przez I. D., ewentualnie określenie, kiedy złożono podpis I. D., kiedy wydrukowano deklarację wekslową i umowę pożyczki i kiedy wypełniono je pismem ręcznym, w tym indos, względnie określenie wieku środka kryjącego, którym wydrukowano formularz weksla i złożono podpis I. D., Sąd Apelacyjny przyjął, że w obecnym stanie wiedzy nie ma możliwości ustalenia kolejności dokonania wydruku i złożenia podpisu i że aktualna pozostaje opinia wydana w postepowaniu przed sądem I instancji przez biegłych z Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Głównej Policji i (...) Towarzystwa (...), którzy stwierdzili, że nie ma możliwości ustalenia okresu powstania oraz kolejności wydruku i złożenia podpisu. Zarzut naruszenia przez sąd I instancji art. 227 KPC oraz art. 232 KPC oraz art. 233§l KPC nie jest zasadny albowiem sąd ten zwrócił się do właściwych instytucji, zlecając im sporządzenie opinii na okoliczność ustalenia kolejności sporządzenia nadruków i pisma ręcznego. Sąd Okręgowy rozpoznał wszystkie zarzuty pozwanej przeciwko nakazowi zapłaty z weksla, dokonał w tym zakresie prawidłowych ustaleń faktycznych i prawidłowo wyłożył oraz zastosował prawo. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko sądu I instancji, iż pozwana złożyła podpis na wekslu w celu zaciągnięcia zobowiązania wekslowego i że weksel ten stanowił zabezpieczenie pożyczki pieniężnej w kwocie 425.000 zł udzielonej pozwanej przez I. K. 30 grudnia 2002 r. Pozwana nie udowodniła, że zostawiła I. K. kartki papieru zaopatrzone jedynie w jej podpis (i to co najmniej w ilości 3 sztuk), nie wskazała nawet, jakie pisma miałyby ewentualnie być sporządzone na owych kartkach przez I. K. w związku z ubieganiem się przez pozwaną o zgodę na poprowadzenie imprez, (...) i (...) organizowanych przez Gminny Ośrodek (...) w S. z/s w P., na przełomie od 1 maja 2003 do końca sierpnia 2003r. Z jej zeznań wynika, że owe kartki miały służyć załatwieniu „drobnych spraw” ( k117), bo wniosek o koncesję na alkohol złożyła osobiście ( k.118). Pozwana zeznała, że tak Strona | 37

naprawdę nie wie, do czego I. K. mogła te kartki wykorzystać ( k.118), co budzi uzasadnione wątpliwości odnośnie wiarygodności jej twierdzenia że zostawiła I. K. kilka takich kartek opatrzonych swoim podpisem. Okoliczność, iż strony nie posłużyły się blankietem weksla, nie podważa wiarygodności twierdzeń I. K.. Pozwana prowadziła działalność gospodarczą a zatem instytucja weksla własnego zapewne była jej znana. Istotne jest, że taka forma zabezpieczenia spłaty pożyczki była dla niej bardzo korzystna, gdyż nie prowadziła do obciążenia nabytej przez nią nieruchomości hipoteką i umożliwiała ewentualne zaciągnięcie kredytu na remont budynku znajdującego się na nieruchomości. Sąd I instancji prawidłowo ocenił zeznania świadków. Ocena ta zgodna jest z zasadami wiedzy, logiki oraz doświadczenia życiowego. Reakcja pozwanej na wezwanie do zapłaty weksla przejawiająca się złożeniem doniesienia o popełnieniu przestępstwa nie podważa prawidłowości tej oceny, zwłaszcza że postępowanie przygotowawcze zakończyło się w fazie in rem i nie doszło do przedstawienia zarzutów ani I. K. ani J. Z.. W dniu 22.07.2003r. pozwana udzieliła pełnomocnictwa notarialnego T. P. do sprzedaży nieruchomości oznaczonych jako działki (...) położone w W. O. ( k.109-111). I. K. pozwana udzieliła pełnomocnictwa do zawarcia umowy pośrednictwa sprzedaży w/w nieruchomości ( k.112-113). Zeznania I. K. i T. P., iż zamiarem pozwanej było sprzedanie w/w nieruchomości w celu zaspokojenia należności I. K. z tytułu pożyczki są przekonujące, podobnie jak twierdzenia, że pozwana z ceny uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości uiściła należności na rzecz Urzędu Skarbowego w kwocie około 500.000 zł. i na spłatę pożyczki już pieniędzy nie wystarczyło ( k.251). Fakt udzielenia przez pozwaną w/w pełnomocnictw stanowi pośredni dowód na udzielenie przez I. K. pożyczki na rzecz pozwanej. W przeciwnym razie, dlaczego pozwana miałaby umocowywać T. P. i I. K. do sprzedaży należącej do niej nieruchomości. Zeznania S. W. (1) także pośrednio potwierdzają fakt udzielenia pożyczki przez I. K.. Sąd Apelacyjny nie znajduje podstaw aby odmówić wiarygodności w/w świadkowi, podobnie jak zeznaniom świadka E. B. (k.330). Istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia mają zeznania T. P.. Świadek zeznał, że obie panie poprosiły go o pomoc w sprzedaży nieruchomości należącej do Pani D. i że Pani D. była winna Pani K. pieniądze, ¾ ceny ze sprzedaży nieruchomości miał on przekazać dla Pani K. ( k.319-320). Apelacja nie zawiera argumentów, które mogłyby wzbudzić wątpliwość sądu odnośnie prawidłowości oceny przez sąd I instancji w/w materiału dowodowego i prawidłowości poczynionych w oparciu o ten materiał ustaleń faktycznych. Wbrew zarzutom apelacji świadkowie P. i B. czerpią swoją wiedzę nie tylko od I. K. ale również od pozwanej, z którą mieli bezpośrednie kontakty i brak jest podstaw do przyjęcia, że wynik niniejszego procesu może oddziaływać w jakikolwiek sposób na sytuację w/w świadków a zatem, że są oni zainteresowani wynikiem sporu. W ocenie Sądu Apelacyjnego nie ma także podstaw do przyjęcia, że odbita na dokumentach pieczątka pozwanej została podrobiona lub w inny sposób sfałszowana. Wywody sądu I instancji w tym zakresie zasługują na aprobatę. W związku z powyższym chybione są zarzuty dotyczące naruszenia prawa materialnego, w tym art. art.101 pkt 7 w zw. z art. 102 Prawa Wekslowego oraz art. 17 Prawa Wekslowego. Sąd Okręgowy wbrew wywodom apelacji przyjął, że zarzut sfałszowania weksla nie jest zarzutem osobistym i zarzut ten rozpoznał prawidłowo przyjmując, że pozwana zaciągnęła zobowiązanie wekslowe. Ponieważ dochodzone roszczenie jest roszczeniem z weksla, cesja wierzytelności wynikającej z umowy pożyczki ma znaczenie drugorzędne, istotny jest indos i wydanie weksla. Do przeniesienia praw z weksla wystarcza napisanie na wekslu indosu i wręczenie weksla osobie, na którą prawa z niego się przenosi. Wynika to z art. 16 ust. 1, który stanowi, iż będzie uważany za prawnego posiadacza, kto ma weksel i wykaże prawo swoje nieprzerwanym szeregiem indosów. Jest to pogląd powszechny w orzecznictwie i doktrynie (np. orzeczenie SN z dnia 5 grudnia 1928 r., Rw. III 2561/28, OSP 1930, poz. 73; A. Glasner i A. Thaler, Prawo..., s. 86; T. Komosa, W. Opalski, Prawo..., s. 48; M.H. Koziński, Weksle..., s. 368; I. Rosenblüth, Prawo..., s. 212). Chybiony jest zarzut naruszenia art. 11Prawa Wekslowego i art. 55 1 KC. Nie ma podstaw do przyjęcia, że indos jest nieważny. Rację ma Sąd I instancji, że indos wskazuje osobę fizyczną, a nie przedsiębiorstwo. Rację ma także sąd I instancji, że nie ma podstaw do przyjęcia, iż powód nabywając Strona | 38

prawa z weksla działał świadomie na szkodę pozwanej, że nabył weksel w złej wierze lub że dopuścił się rażącego niedbalstwa. Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny orzekł jak na wstępie. O kosztach procesu za II instancję, Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z wynikiem sporu w oparciu o art. 98 par. 1 i 3 k.p.c. Wyrok otrzymaliśmy dzięki uprzejmości Pana Marka Radwańskiego - PRK w Poznaniu

Z działalności Urzędu Komunikacji Elektronicznej

DZIAŁANIA UKE NA RZECZ KONSUMENTÓW W I POŁOWIE 2015 R. Polityka prokonsumencka niezmiennie jest jednym z filarów strategii Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej. W I połowie 2015 r. abonenci usług telekomunikacyjnych złożyli 2884 wnioski o interwencję, z czego 2078 (83,81%) zakończyło się pozytywnym rozstrzygnięciem dla konsumentów. Liczba i rodzaj dostępnych na polskim rynku usług telekomunikacyjnych systematycznie wzrasta, a skomplikowane i złożone zapisy regulaminów, cenników i promocji w przypadku wielu operatorów mogą wiązać się z problemami, na które napotykają konsumenci. Kłopoty te wynikają w dużej mierze z nieprawidłowości leżących po stronie części operatorów usług telekomunikacyjnych, nieuczciwych praktyk przedstawicieli handlowych oraz braku roztropności i ograniczonego zaufania po stronie konsumentów. Skala tych zjawisk jest nadal wysoka, o czym świadczy liczba wniosków o interwencję u dostawców usług telekomunikacyjnych kierowanych przez poszkodowanych konsumentów do Prezesa UKE. W I połowie 2015 r. abonenci usług telekomunikacyjnych złożyli 2884 wnioski o interwencję, z czego 2078 (83,81%) zakończyło się pozytywnym rozstrzygnięciem dla konsumentów. Każde zgłoszenie wymagało podjęcia szeregu czynności, które obejmowały między innymi uzyskanie wyjaśnień od dostawcy usług telekomunikacyjnych, zbadanie stanu faktycznego i prawnego oraz podjęcie interwencji lub udzielenie wyjaśnień wnioskodawcy. W każdym przypadku, eksperci UKE kierowali się jak najlepiej rozumianym interesem konsumenta, dążąc do pozytywnego zakończenia problemu dla konsumenta. Do liczby wniosków o interwencję należy jeszcze dodać 1378 wniosków o mediację, z których 759 (66,41%) zakończyło się zawarciem ugody między abonentem a dostawca usług telekomunikacyjnych. Ponadto w I połowie 2015 r. do Urzędu Komunikacji Elektronicznej wpłynęło 1076 zapytań. Indywidualne zapytania dotyczyły funkcjonowania rynku usług telekomunikacyjnych, obowiązujących przepisów prawa oraz innych zagadnień i problemów, z którymi na co dzień stykają się konsumenci przy okazji korzystania z telefonii stacjonarnej, komórkowej i Internetu. Najczęściej pojawiającymi się problemami, z którymi spotykali się abonenci na rynku usług telekomunikacyjnych były: 1. Wprowadzenie w błąd abonenta przy zawieraniu umowy przez przedstawicieli handlowych, podejrzenie fałszerstwa – podrabianie podpisów na umowach; 2. Niedotrzymywanie przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych warunków świadczenia usług w przypadku przedłużenia umowy; 3. Jakość świadczonych usług – zaniżona w stosunku do deklarowanej prędkość transmisji danych, brak zasięgu oraz awarie sieci telekomunikacyjnej; 4. Utrudniony kontakt z działami obsługi klienta. Strona | 39

Istotnym elementem działalności Urzędu jest także prowadzenie Centrum Informacji Konsumenckiej i dedykowanej konsumentom infolinii, działającej pod numerem 801 900 853. Dyżurujący na infolinii pracownicy Urzędu odpowiadają na pytania konsumentów z zakresu usług telekomunikacyjnych, służą radą i wyjaśniają wszelkie wątpliwości dotyczące praw konsumentów. W I połowie 2015 r. pracownicy Urzędu odebrali 4358 połączeń. Wszelkie nieprawidłowości pojawiające się po stronie dostawców usług telekomunikacyjnych są szczegółowo przez Prezesa UKE badane nie tylko pod kątem przestrzegania obowiązujących przepisów, ale także z punktu widzenia zapewnienia konsumentom usług o jak najlepszej jakości. Źródło: na podstawie – www.uke.gov.pl

Z działalności Europejskiego Centrum Konsumenckiego w Polsce

1. ECC-NET TRAVEL - DARMOWA APLIKACJA NA WAKACJE Z wieloma trudnymi sytuacjami często musi się zmierzyć podróżujący po Europie turysta. Zarezerwowany pokój w hotelu jest niedostępny, zakupiona pamiątka okazuje się bublem, podczas odbioru samochodu okazuje się, że cena za wynajem jest droższa niż uzgodniono: któż z nas tego nie doświadczył?

Aplikacja ECC-Net: Travel została opracowana jako idealny towarzysz podróży po Unii Europejskiej, Islandii oraz Norwegii. Konsumenci za jej pośrednictwem mogą skorzystać z informacji na temat przysługujących im w określonej sytuacji praw oraz typowych dla danego kraju wyrażeń i zwrotów – bezpośrednie tłumaczenie na 25 języków. Jak działa aplikacja? Po wybraniu swojego kraju, a następnie celu naszej podróży należy wskazać rodzaj sytuacji, w której się znaleźliśmy (problemy z lotem, wynajmem samochodu, hotelem...). Aplikacja określi prawa konsumenta w Twoim własnym języku i dokona tłumaczenia na język kraju, w którym się znajdujesz. Co nowego oferuje aplikacja? Nowy design Większy rozmiar czcionki Ulepszone funkcje - w szczególności dotyczące narzędzi do tłumaczenia Zaktualizowana treść Nowy dział "Pomoc" z wszystkimi ważnymi adresami np. do ECK Polska, ambasad, czy Europe Direct

i

numerami

telefonów

Strona | 40

Języki, w których dostępna jest aplikacja: angielski, bułgarski, chorwacki, czeski, duński, estoński, fiński, francuski, grecki, hiszpański, holenderski, islandzki, litewski, łotewski maltański, niemiecki, norweski, polski, portugalski, rumuński, słowacki, słoweński, szwedzki, węgierski, włoski Dobrze wiedzieć: Aplikacja działa w trybie offline, co oznacza, że po ściągnięciu, aby z niej korzystać nie trzeba mieć dostępu do internetu, dzięki czemu unikniemy pułapki roamingu Aplikacja jest bezpłatna Jak pobrać aplikację? Google Playstore (Android) Apple app store (iOS) Windows Apps+GamesStore (system Windows Phone) Kto stworzył aplikację? Aplikacja została przygotowana przez Sieć Europejskich Centrów Konsumenckich (ECC-Net) w ramach wspólnego przedsięwzięcia wszystkich centrów sieci, prowadzonego przez ECK Niemcy. Aplikacja jest częścią projektu 670714 — ECC-Net PL FPA, które otrzymało dofinansowanie w ramach dotacji na działania Europejskich Centrów Konsumenckich (ECC-Net) z Programu Ochrony Konsumentów w Unii Europejskiej na lata 2014-2020. 2. BEZPIECZNE REZERWACJE WAKACJI A INTERNETOWI POŚREDNICY Popularne internetowe strony rezerwacyjne działają jako rodzaj pośrednika między konsumentami, a dostawcami usług (np. linie lotnicze, hotele) oraz ułatwiają wyszukanie odpowiedniej oferty. Jednakże, umowa jest zawierana bezpośrednio pomiędzy dostawcą usług oraz konsumentem, pośrednik nie jest jej stroną. Oznacza to, że w razie problemów z dokonaniem rezerwacji, czy realizacją zamówienia usługobiorca zazwyczaj powinien skontaktować się bezpośrednio z usługodawcą. Taki stan rzeczy może powodować dezorientacje konsumentów. Poniżej ECK Polska przedstawia kilka przydatnych wskazówek dla tych, którzy korzystają z usług internetowych pośredników. Znajdź informacje na stronie internetowej pośrednika dotyczące podmiotu, z którym zawierasz umowę. W wielu przypadkach (lot, zapewnienie zakwaterowania, wynajem samochodu itp.) stosunek zobowiązaniowy tworzy się bezpośrednio pomiędzy konsumentem, a dostawcą usług. Informacje te powinny być jasno określone w serwisie. Przeczytaj warunki umowy z pośrednikiem, odnoszące się do samej rezerwacji. Konsumenci powinni zwrócić szczególną uwagę na informacje dotyczące płatności oraz na wszelkie zastrzeżenia dotyczące rezygnacji z rezerwacji (czy istnieje możliwość bezpłatnego jej anulowania, a wpłacone pieniądze podlegają zwrotowi). Ostrożnie przestudiuj stronę internetową. Zawsze upewnij się, aby sprawdzić pełne dane kontaktowe, w tym adres pocztowy. Zweryfikuj też przez dodatkowe wyszukaniem w Internecie. Takie postępowanie może ujawnić negatywne opinie pozostawione przez innych konsumentów. Sprawdź nazwę i adres URL witryny w pasku adresu przeglądarki. ECK Polska otrzymuje zapytania od konsumentów, którzy byli przekonani, że dokonują rezerwacji bezpośrednio u dostawcy usług. Natomiast później zdali sobie sprawę, że do rezerwacji użyli strony internetowej wyglądającej podobnie do tej, z której chcieli skorzystać. Niektóre strony pośredniczące mogą być pozycjonowane wyżej w przeglądarce z powodu sponsorowania, dlatego istotne jest, aby upewnić się czy strona jest tą, której szukamy. Uważaj na prośby związane z przekierowaniem i dokończeniem procesu rezerwacji poza platformą pośrednika. Czasem może to być znak potencjalnego oszustwa, które zostawia konsumentów bez ochrony, jeśli coś pójdzie nie tak. Źródło: na podstawie – www.konsument.gov.pl

Strona | 41

Wybrane uchwały 1. UCHWAŁA NR ZO 127/15 Z DNIA 15 WRZEŚNIA 2015 ROKU ZESPOŁU ORZEKAJĄCEGO W SPRAWIE SYGN. AKT: K/103/15 1. Zespół Orzekający Komisji Etyki Reklamy, działającej przy Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy, w składzie: 1) Witold Trzciński– przewodniczący, 2) Magdalena Czaja – członek, 3) Paweł Wiśniewski – członek, na posiedzeniu w dniu 15 września 2015 roku, po rozpatrzeniu skargi o sygnaturze akt K/103/15 złożonej, na podstawie pkt. 7 Regulaminu Rozpatrywania Skarg, przez konsumenta (bliższe dane w aktach sprawy), (dalej: Skarżący), przeciwko reklamie zewnętrznej firmy P.H.U. Arko Drzwi z siedzibą w Grudziądzu (dalej: Skarżony) postanawia uznać, że reklama narusza normy Kodeksu Etyki Reklamy. 2. Zespół Orzekający ustalił, co następuje: Do Komisji Etyki Reklamy wpłynęła skarga o sygn. K/103/15. Przedmiotem skargi była reklama zewnętrzna drzwi ARKO. Skarżąca w prawidłowo złożonej skardze podniosła, iż: „miejsce emisji: reklama na jadącym w Gdańsku aucie dostawczym produkt: producent drzwi opis reklamy: Na samochodzie było zdjęcie kilku par drzwi, dane kontaktowe firmy (zdj. w zał.) oraz w prawym dolnym rogu zdjęcie wystraszonego psa z przyłożonym do głowy pistoletem i napisem "Jeśli do nas nie zadzwonisz zastrzelimy tego psa" Treść skargi: Reklama propaguje okrucieństwo wobec zwierząt, ewidentnie narusza prawa zwierząt. załącznik: 558297fb7135a-reklama.jpg"- pisownia oryginalna. W czasie posiedzenia skargę przedstawiał i popierał arbiter-referent. Wniósł o uznanie reklamy za sprzeczną z art. 2 ust. 1 Kodeksu Etyki Reklamy, z uwagi na to, że reklama nie była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej oraz zgodnie z dobrymi obyczajami. Wniósł również o uznanie reklamy za niezgodną z art. 21 Kodeksu Etyki Reklamy, w myśl którego „Reklamy nie mogą propagować postaw kwestionujących prawa zwierząt. Reklamy wykorzystujące wizerunek zwierząt powinna cechować powściągliwość, tak aby zwierzęta nie były przedstawiane w sposób sugerujący możliwość ich niehumanitarnego traktowania.". Skarżony złożył pisemną odpowiedź na skargę i nie uczestniczył w posiedzeniu. „W odpowiedzi na Państwa pismo w pierwszej kolejności chcielibyśmy ( jako małżeństwo i właściciele firm ARKO i ARKO II ) oznajmić, że bardzo kochamy zwierzęta. Sami jesteśmy szczęśliwymi posiadaczami trzech uroczych "czworonogów" i nigdy nie wyobrażamy sobie aby skrzywdzić jakiekolwiek zwierzę. Treść i sposób reklamy zaproponował nam ceniony na grudziądzkim rynku wykonawca. Jeśli chodzi o wizerunek psa umieszczonego w humorystycznej sytuacji z przystawioną do głowy np. sikawką na wodę, to odwzorowany jest na bazie międzynarodowego szlagieru reklamowego, będącego klasykiem reklamy. W zał. kilka przykładów. Nikt oczywiście z głęboko zaczerpniętej wiedzy nie poniósł negatywnych konsekwencji zamieszczając treść tej reklamy. Ta reklama cieszyła się jak do tej pory uznaniem, prawidłowym zrozumieniem przekazu, przyciągała uwagę i wprawiała w dobry humor. Taki był dokładnie zamysł jaki miała oddawać treść tej reklamy. Absolutnie przez myśl nikomu z nas nie przeszło, by naruszać czyjeś prawa, tym bardziej propagować okrucieństwo i łamać prawo. Podobnego zdania jest grudziądzka Policja twierdząc, w artykule Gazety Pomorskiej z dn. 12-08-2014: "nie widzimy tutaj żadnego naruszenia przepisów twierdzi Marzena Solochewicz - Kostrzewska, rzeczniczka policji" Od chwili otrzymania telefonu od "oskarżyciela" zamieściliśmy dodatkowy znak na zdjęciu w celu nakierowania na właściwy tok rozumowania takich jak ta osób o zawężonym światopoglądzie. ("NIE KRZYWDŹ" w zał.). Kiedy i to nie pomogło postanowiliśmy usunąć przedmiot Strona | 42

sporu z tych pojazdów. Absurdem jest też fakt, iż od dawna jesteśmy darczyńcami instytucji, które reprezentuje oskarżający np. 1% podatku itd, z których to środków pobierane jest wynagrodzenie takich osób. Czy to jest "fair". Prosimy o zrozumienie i nie traktowanie nas jako przestępców, gdyż nie mieliśmy złych zamiarów, w rzeczywistości jak dotąd reklama powodowała uśmiech, o przypadkach okrucieństwa z tego tytułu nic nikomu nie wiadomo. Traktujemy zwierzaki jak członków rodziny i oczekujemy od Państwa wyrozumiałości. Czekamy na odpowiedź." - pisownia oryginalna. 3. Zespół Orzekający zważył co następuje: Zespół Orzekający oceniając reklamę w sposób całościowy dopatrzył się w przedmiotowej reklamie naruszenia normy art. 2 ust. 1 i normy art. 21 Kodeksu zarzucanych przez Skarżącą i uznał, że reklama nie była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej oraz zgodnie z dobrymi obyczajami. Zdaniem Zespołu Orzekającego reklama propaguje postawy kwestionujące prawa zwierząt i przedstawia zwierzę w sposób sugerujący możliwość jego niehumanitarnego traktowania. W związku z powyższym, na podstawie pkt 37 ust. 1) lit c) Regulaminu Rozpatrywania Skarg Zespół Orzekający orzekł jak w pkt 1 uchwały. Zgodnie z pkt.50 Regulaminu Rozpatrywania Skarg z dnia 4 listopada 2014r., Stronom przysługuje prawo do odwołania się od uchwały Zespołu Orzekającego w terminie 10 dni od daty doręczenia uchwały. Podstawę odwołania mogą stanowić wyłącznie nowe fakty i dowody, nieznane zainteresowanej stronie w dacie podjęcia przez Zespół Orzekający uchwały. 2. UCHWAŁA NR ZO 126/15 Z DNIA 15 WRZEŚNIA 2015 ROKU ZESPOŁU ORZEKAJĄCEGO W SPRAWIE SYGN. AKT: K/88/15 1. Zespół Orzekający Komisji Etyki Reklamy, działającej przy Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy, w składzie: 1) Witold Trzciński– przewodniczący, 2) Magdalena Czaja – członek, 3) Paweł Wiśniewski – członek, na posiedzeniu w dniu 15 września 2015 roku, po rozpatrzeniu skargi o sygnaturze akt K/88/15 złożonej, na podstawie pkt. 7 Regulaminu Rozpatrywania Skarg, przez konsumenta (bliższe dane w aktach sprawy), (dalej: Skarżący), przeciwko reklamie internetowej firmy Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie (dalej: Skarżony) postanawia oddalić skargę. 2. Zespół Orzekający ustalił, co następuje: Do Komisji Etyki Reklamy wpłynęła skarga o sygn. K/88/15. Przedmiotem skargi była reklama internetowa usług telekomunikacyjnych. Skarżący w prawidłowo złożonej skardze podniósł, iż: „opis reklamy: Firma Orange SA reklamowała i reklamuje na swoich stronach internetowych usługi wprowadzając w błąd informując o dostępności usług (prędkość internetu), które nie jest w stanie zrealizować. Treść skargi: VIIIArt.49,itd.Załącznik-str1 z 2015-05-12 wskazuje na zalogowanego użytkownika na stronie Orange.pl, który miał podpisaną umowę na Neostradę do 20Mb/s, od 2013-08-13„Wyjątkowa Moc Internetu z tabletem", gdzie na tej stronie reklamuje się Neostradę do 80Mb/s.Załącznik-str2 z 2015-05-12 wskazuje, że pod wybraną linią abonenta możliwa jest usługa Neostrada do 20Mb/s. Jednocześnie tego samego dnia konsultant OrangeSA sugeruje zmianę umowy na prędkość do 10Mb/s co wynikało z reklamacji i wcześniejszych badań(błędy w transmisji) w związku z brakiem możliwości technicznych do 20 i 80Mb/s, parametry które sugerowały różne reklamy(w tym bezpośrednie).Inny użytkownicy Neostrady i klienci Orange SA z mojej okolicy również zostali zmuszeni do cofnięcia opcji prędkości z powodu nieadekwatnych warunków technicznych (stara analogowa centrala).Efektem zmian są różne problemy techniczne i prawne oraz konieczność reklamowania 50% kosztów za abonament usługi wstecz. Orange SA stale wykorzystuje brak wiedzy fachowej i profesjonalnej u klientów(SLA-Service Level Agreement/pol.umowa o gwarantowanym poziomie świadczenia usług). Zawyżanie zakresów prędkości, to w Strona | 43

ocenie konsumenta reklamy określone przez Europejskie Centrum Konsumenta jako „przynęty", które często firma wykorzystuje w swoich kampaniach reklamowych wprowadzając konsumentów w błąd. Uzupełnienie skargi: Zgodnie z odwołaniem do KER w piśmie "Odwołanie do Prezydium KER K_163_14.pdf" z dn. 31.03.2015 dostępna jest treść umowy, z której wynika że wraz umową nie był dostarczany regulamin ani cennik inaczej niż miało to miejsce w latach poprzednich (w okresie roku 2010 i przed - regulamin jako dodatkowe załączniki). Biorąc pod uwagę fakt, że zamówienie było zrealizowane w roku 2013, to nie potrafię odnaleźć na stronie internetowej adekwatnej wersji regulaminu. Regulamin ten nie został też dołączony w trakcie reklamacji usług w toku potwierdzenia zgodności usługi z umową i faktu jej obowiązywania."- pisownia oryginalna. W czasie posiedzenia skargę przedstawiał i popierał arbiter-referent. Arbiter-referent wniósł o uznanie reklamy za sprzeczną z art. 8, w myśl którego reklama nie może nadużywać zaufania odbiorcy, ani też wykorzystywać jego braku doświadczenia lub wiedzy. Wniósł także o uznanie reklamy za sprzeczną z art. 10 ust. 1 a) Kodeksu Etyki Reklamy, w myśl którego „reklamy nie mogą wprowadzać w błąd jej odbiorców, w szczególności w odniesieniu do: a) istotnych cech, w tym właściwości, składu, metody, daty produkcji, przydatności, ilości, pochodzenia (w tym geograficznego) reklamowanego produktu;". Skarżony złożył pisemną odpowiedź na skargę i uczestniczył w posiedzeniu. „Działając w imieniu Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie, Al. Jerozolimskie 160, Warszawa, wpisanej do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000010681, posiadającej numer NIP 526-02-50-995 oraz REGON 012100784, z pokrytym w całości kapitałem zakładowym wynoszącym 3.937.072.437 złotych (dalej zwaną „Orange") (pełnomocnictwo w załączeniu) w odpowiedzi na Państwa pismo z dnia 6 sierpnia 2015 r. otrzymane przez Orange dnia 7 sierpnia 2015 r. dotyczące skargi konsumenckiej na komunikaty Orange wnoszę o oddalenie powyższej skargi w całości z uwagi na brak naruszenia norm Kodeksu Etyki Reklamy. W przedmiotowym piśmie podniesiono, że do Biura Rady Reklamy wpłynęła skarga konsumencka (dalej zwana „Skargą") na reklamę internetową Orange emitowaną 12 maja 2015 roku na stronie internetowej Orange. W piśmie wskazano, że arbiter-referent wniesie o uznanie reklamy za sprzeczną z artykułami 8 oraz 10 punkt (a) Kodeksu Etyki Reklamy (dalej zwanego „Kodeksem"). Przepisy te wskazują, że reklama nie może nadużywać zaufania odbiorcy, wykorzystywać jego braku doświadczenia lub wiedzy ani wprowadzać w błąd jej odbiorców, w szczególności w odniesieniu do istotnych cech, w tym właściwości, składu, metody, daty produkcji, przydatności, ilości, pochodzenia reklamowanego produktu. Skarga dotyczy dwóch komunikatów zamieszczonych na stronie internetowej www.orange.pl (dalej jako „Strona Internetowa"): (i) komunikatu o promocji „Happy Week" dotyczącej usługi dostępu do sieci Internet Neostrada, (ii) komunikatu o maksymalnej prędkości internetu w usłudze Neostrady na obszarze wyznaczonym kodem pocztowym podanym przez użytkownika. Skarżący podnosi, iż wbrew informacjom zawartym w powyższych komunikatach, z powodu nieadekwatnych warunków technicznych (pisownia oryginalna), w miejscu wskazanym przez Skarżącego nie ma możliwości świadczenia usługi dostępu do sieci internet z prędkością transferu danych wskazanej w komunikatach. W opinii Skarżącego Orange zawyżała zakresy prędkości internetu wprowadzając tym samym klientów w błąd, co, w ocenie Skarżącego, stanowi „reklamę przynętę". Powyższe zarzuty są bezzasadne. Mając na uwadze odmienny charakter komunikatów zamieszczonych na Stronie Internetowej opisanych w punktach (i) i (ii) powyżej, każdy z nich wymaga omówienia oddzielnie. Ad. (i) Reklama promocji „Happy Week" Przedmiotowy komunikat stanowi reklamę promocji „Happy Week" dotyczącej oferty usługi dostępu do internetu Neostrada w prędkości do 80mb/s zamieszczoną na Stronie Internetowej. Celem reklamy było przekazanie odbiorcom informacji o cenie Neostrady w prędkości 80mb/s (cena usługi jest różna w zależności od prędkości świadczonej usługi) oraz możliwości otrzymania prezentu w przypadku zakupu usługi. Reklama była tzw. banerem reklamowym widocznym dla wszystkich użytkowników Strony. Zgodnie z treścią przedmiotowego komunikatu, usługa dostępu do sieci Internet Neostrada świadczona przez Orange jest oferowana w różnych prędkościach transferu danych - w tym do 80mb/s (inne oferowane prędkości to do 10mb/s, 20mb/s, 100mb/s oraz 300mb/s). W okresie trwania promocji „Happy Week" nowi użytkownicy, którzy podpisali z Orange umowę o świadczenie usługi dostępu do sieci internet otrzymywali od Orange prezent w postaci tabletu lub innego Strona | 44

gadżetu. W konsekwencji informacje zawarte w reklamie były zgodne ze stanem faktycznym i nie wprowadzające odbiorców w błąd. Skarżący zarzuca, iż promocja usługi Neostrady w prędkości do 80mb/s jest tzw. reklamą „przynętą". Zgodnie z Ustawą z dnia 23 sierpnia 2007 roku o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym reklama przynęta polega na propozycji nabycia produktu po określonej cenie, bez ujawniania, że przedsiębiorca może mieć uzasadnione podstawy, aby sądzić, że nie będzie w stanie dostarczyć lub zamówić u innego przedsiębiorcy dostawy tych lub równorzędnych produktów po takiej cenie, przez taki okres i w takich ilościach, jakie są uzasadnione, biorąc pod uwagę produkt, zakres reklamy produktu i oferowaną cenę. Usługa dostępu do internetu Neostrada w prędkości do 80mb/s jest usługą świadczoną przez Orange znaczącej liczbie użytkowników na terenie Polski. Przesłanka braku możliwości świadczenia przez Orange reklamowanej usługi nie ma tu więc zastosowania. Oczywiście, możliwość świadczenia usługi Neostrada oraz jej prędkość, tak jak w przypadku wszystkich usług dostępu stałej sieci internet oraz wielu innych usług (w tym telewizja, telefon, ogrzewanie sieciowe), zależy od istnienia odpowiednich uwarunkowań technicznych w lokalizacji, w której dana usługa ma być świadczona. W przypadku dostępu do sieci internet możliwość świadczenia usługi jest uzależniona od istnienia odpowiedniego okablowania w budynku, nie jest to więc usługa, którą można nabyć w każdej lokalizacji. Powyższe ograniczenie wynika z istoty usługi, a ponadto jest ono wyrażone w Regulaminie świadczenia usługi Neostrada, którego par. 4 stanowi „Orange będzie świadczyć Usługę w Lokalu, o ile będą istniały w nim możliwości techniczne." Fakt uzależnienia świadczenia usługi technicznej od odpowiednich warunków w miejscu, gdzie ma ona być świadczona, jak również fakt, iż w niektórych lokalizacjach właśnie z powodów technicznych usługodawca nie będzie miał możliwości świadczenia danej usługi lub świadczenia usługi o określonych parametrach nie oznacza jednak, że reklama takiej usługi stanowi reklamę-przynętę. W odniesieniu do powyższego należy również zaznaczyć, iż przedmiotowy baner nie był zindywidualizowanym komunikatem i nie odnosił się do konkretnej grupy użytkowników kwalifikowanych przez lokalizację czy jakąkolwiek inną cechę. Jak wynika ze skargi, Skarżący potraktował jednak reklamę jako komunikat dedykowany ze względu na fakt jego umieszczenia na podstronie po zalogowaniu się Skarżącego na konto użytkownika. Taki wniosek jest błędny jak wskazano powyżej, przedmiotowy komunikat był zwykłym banerem internetowym o treści identycznej dla wszystkich odbiorców, a zawarta w nim reklama nie zawierała żadnych elementów sugerujących, iż jest ona indywidualną wiadomością skierowaną do określonego użytkownika. Nie jest więc tak, iż komunikat o usłudze Neostrady w prędkości do 80mb/s był skierowany konkretnie do Skarżącego i brak jest jakichkolwiek podstaw do twierdzenia, iż zamieszczenie baneru na podstronie na którą zalogował się Skarżący stanowiło celowe wprowadzenie Skarżącego w błąd co do możliwości świadczenia danej usługi w jego lokalizacji. Należy podkreślić, iż w praktyce internetu komunikaty marketingowe w postaci banerów są umieszczane na stronach internetowych dostępnych dla wszystkich jak i tych, do których dostęp jest ograniczony (skrzynki poczty elektronicznej, konta klienta) - są to z reguły komunikaty o ujednoliconej treści, która jest jednakowa dla wszystkich użytkowników i które są wyświetlane na górze, dole lub boku danej strony internetowej. Przeciętny konsument - użytkownik internetu jest więc oswojony i przyzwyczajony do obecności reklam i ma świadomość, że co do zasady nie są to komunikaty dedykowane i skrojone specjalnie pod jego wymagania i uwarunkowania. Fakt pojedynczego przypadku mylnej interpretacji reklamy nie przeczy powyższemu i nie stanowi o naruszeniu postanowień Kodeksu. Ad. (ii) komunikat o maksymalnej prędkości internetu w usłudze Neostrady wyświetlony podczas procesu zamawiania usługi W odniesieniu do komunikatu określonego w punkcie (ii) należy wskazać, iż komunikat ten nie stanowi reklamy w rozumieniu Kodeksu. Zgodnie z definicją zawartą w Kodeksie reklamą jest przekaz zawierający w szczególności informację lub wypowiedź, zwłaszcza odpłatny lub za wynagrodzeniem w innej formie, towarzyszący czyjejkolwiek działalności, mający na celu zwiększenie zbytu produktów, inną fo1mę korzystania z nich lub osiągnięcie innego efektu, które są pożądane przez reklamodawcę. Do reklamy zalicza się również promocję sprzedaży, oferty kierowane do odbiorców za pomocą marketingu bezpośredniego lub sponsoring. Przedmiotowy komunikat nie spełnia przesłanek wskazanych w cytowanym postanowieniu i w konsekwencji nie należy do zakresu przedmiotowej definicji z powodów wskazanych poniżej. Przedmiotowy komunikat jest jednym z elementów procesu zamówienia usługi dostępu do internetu z wykorzystaniem formularze elektronicznego i stanowi informację o przewidywanej dostępnej prędkości do internetu pod numerem telefonu oraz kodem pocztowym podanym przez użytkownika. Podana prędkość jest wynikiem analizy dokonanej przez system komputerowy na podstawie danych odnoszących się do określonego obszaru. Klient, który zamierza przedłużyć umowę świadczenia usługi Neostrada z wykorzystaniem formularza internetowego, proszony jest o podanie o numeru linii telefonicznej i - opcjonalnie - kodu pocztowego miejsca świadczenia usługi. Po złożenia zamówienia następuje szczegółowa Strona | 45

weryfikacja możliwości technicznych świadczenia usługi pod podanym przez użytkownika adresem. W przypadku, gdy szczegółowa weryfikacja nie potwierdzi wyniku podanego wcześniej przez system komputerowy, Centrum Administracyjne Orange niezwłocznie kontaktuje się z użytkownikiem w celu przekazania mu tej informacji i ewentualnej zmiany umowy usługi dostępu do internetu. Powyższy proces jest opisany w Regulaminie świadczenia usługi Neostrada, zgodnie z którym: „Informacja o istnieniu możliwości technicznych koniecznych do świadczenia U sługi ma charakter wstępny. Ostateczna weryfikacja w tym zakresie możliwa jest jedynie w momencie próby Rejestracji Usługi przez Abonenta." Należy podkreślić, iż pojawienie się na Stronie Internetowej skarżonego komunikatu następuje po zapoznaniu się i wyborze przez użytkownika oferty Orange, którą chce zamówić. W omawianym przypadku pojawienie się komunikatu jest poprzedzone: (a) wyborem zamawianej usługi (np. Neostrada), (b) określeniem, czy użytkownik zamawia nową usługę czy „przedłuża umowę", (c) wyborem pakietu, (d) wpisaniem numeru linii telefonicznej oraz - opcjonalnie - kodu pocztowego, pod którym ma być świadczona usługa. Przedmiotowy komunikat stanowi więc jeden z elementów składania zamówienia usługi dostępu do sieci internet przez Stronę Internetową. Nie jest on narzędziem pozyskiwania nowych klientów, zwiększeniem zbytu usług, zmiany formy korzystania z usługi lub osiągnięcia innego efektu mającego związek z marketingiem własnych usług lub towarów. Komunikat ten jest wiadomością o charakterze technicznym i jest adresowany do użytkowników, którzy dokonali już wyboru i przystąpili do procesu składania zamówienia konkretnej oferty. Jak wskazano na wstępie nie stanowi on więc reklamy w rozumieniu przepisów Kodeksu a w konsekwencji nie jest objęty zakresem jego stosowania, w tym normami wyrażonymi w art. 8 i art. 10 Kodeksu. Biorąc pod uwagę powyższe, z uwagi na niezasadność zarzutów podnoszonych w Skardze, wnoszę o oddalenie Skargi w całości."- pisownia oryginalna. 3. Zespół Orzekający zważył co następuje: Zespół Orzekający nie dopatrzył się w przedmiotowej reklamie naruszenia norm Kodeksu zarzucanych przez Skarżącego i uznał, że reklama nie nadużywa zaufania odbiorców, ani też nie wykorzystuje ich braku doświadczenia lub wiedzy. Zdaniem Zespołu Orzekającego przedmiotowa reklama nie wprowadza odbiorców w błąd co do właściwości reklamowanej usługi Neostrada i w sposób odpowiedni przedstawiała jej cechy. W związku z powyższym, na podstawie pkt 37 ust. 1) lit b) Regulaminu Rozpatrywania Skarg Zespół Orzekający orzekł jak w pkt 1 uchwały. Zgodnie z pkt.50 Regulaminu Rozpatrywania Skarg z dnia 4 listopada 2014r., Stronom przysługuje prawo do odwołania się od uchwały Zespołu Orzekającego w terminie 10 dni od daty doręczenia uchwały. Podstawę odwołania mogą stanowić wyłącznie nowe fakty i dowody, nieznane zainteresowanej stronie w dacie podjęcia przez Zespół Orzekający uchwały. Źródło: www.radareklamy.org/uchwaly.htm

Strona | 46