Nowy rok, nowy budynek, nowa pracownia... Czy by!sta"o!si#!tradycj$,! e!kolejny!rok!akademicki!w!Uniwersytecie! %l$skim!witamy!nowym!budynkiem? Po!Mi#dzywydzia"owej!Auli!przy!Wydziale!Nauk!o!Ziemi!(o!czym!pisali&my!w!poprzednim!numerze!„Gazety!Uniwersyteckiej”)!przysz"a!kolej!na!nowy!gmach!Wydzia"u!Teologicznego.!Od!dawna!s"yszeli&my,! e to!„cud!techniki”,!a!na!pewno!jeden z!najbardziej!inteligentnych!budynków!Katowic.!Na!"amach!„Gazety...”!
zamieszczamy!zatem!najciekawsze i,!naszym!zdaniem,!najwa niejsze!informacje!techniczne!na!temat!funkcjonowania!tego!nowoczesnego!budynku,!który!sta"!si#!schronieniem dla!bardziej!uduchowionej!cz#&ci naszej!wspólnoty!akademickiej. Ceremoni#!rozpocz#cia!roku!akademickiego!2004/2005!w!murach nowego!gmachu!dokumentujemy na!stronach!listopadowego!numeru!„Gazety...”.!
Tradycyjnie!publikujemy!w!ca"o&ci!tak e!wyk"ady!inauguracyjne: prof.!U%!dr.!hab.!Zbigniewa!Ustrnula,!wyg"oszony!na!ogólnouczelnianej!inauguracji!roku!akademickiego!2004/2005!w!Mi#dzywydzia"owej!Auli!Wydzia"u!Nauk!o!Ziemi oraz!prof.!U%!dr.!hab.!Piotra!Wilczka, Dziekana!Wydzia"u!Filologicznego,! wyg"oszony!podczas!inauguracji!roku!akademickiego!w!Zespole!Szkó" Wy szych!w!Rybniku.!Zamieszczamy!tak e!mow#!inauguracyjn$ JM!Rektora!U%!prof.!dr.!hab.!Janusza!Janeczka!z!ceremonii!otwarcia! i!po&wi#cenia!nowego!gmachu!Wydzia"u!Teologicznego.! 3!pa*dziernika!absolwent!Wydzia"u!Filologicznego!U%!–!Wojciech!Kuczok!–!zosta"!laureatem!presti owej nagrody!literackiej!NIKE.!Jury!uzna"o!jego!powie&+ Gnój!za!najlepsz$! ksi$ k#!2003!roku.!Z!tej!okazji!na "amach!„Gazety...”!publikujemy!wywiad!z!laureatem!nagrody!–!Wojciechem!Kuczokiem.! Wa n$!chwil$!dla!naszej!Uczelni,!a!szczególnie!dla!Wydzia"u!Informatyki!i!Nauk!o!Materia"ach,!by"o!uroczyste!przekazanie!i!otwarcie! nowoczesnej!pracowni!komputerowej,!utworzonej!ze!&rodków!otrzymanych!za!wyró nienie!w!konkursie!Superpracownia!2003,!organizowanym!w!ramach!programu!Internet w szko!ach – projekt Prezydenta RP.! Z!tej!okazji!prezentujemy!fotoreporta !z!uroczysto&ci!oraz!informacje dotycz$ce!Superpracowni.! Redakcja
Doktoraty: Wydzia"!Matematyki,!Fizyki!i!Chemii Dr!Sebastian!PAWLUS Dr!Natalia!CIE%LAR Dr!Anna!SZCZERBA-ZUBEK Wydzia"!Biologii!i!Ochrony!%rodowiska Dr!Bo ena!KOLANO Dr!Izabela!GRE'
2
www.gu.us.edu.pl
PA DZIERNIK MIESI!CEM INAUGURACJI Tradycyjnie,!co!roku,!pa*dziernik!w!Uniwersytecie!%l$skim!jest!miesi$cem!inauguracji wydzia"owych.!Wiele!z!nich!zaszczycaj$!swoj$!obecno&ci$!w"adze!Uniwersytetu!%l$skiego: JM!Rektor,!Prorektorzy,!Dziekani!i!Prodziekani, tak e!licznie!zaproszeni!go&cie:!przedstawiciele!kultury,!polityki!i!w"adz!Regionu. Na!szczególn$!uwag#!zas"uguje!uroczysta! inauguracja!roku!akademickiego!w!O•rodku Dzia!alno•ci Dydaktycznej w Rybniku,!która!odby"a!si#!11!pa*dziernika!br.!w!Rybnickim! Centrum!Kultury!przy!ul.!Saint!Vallier!1.!O&rodek!wchodzi!w!sk"ad!rybnickiego!Zespo"u Szkó"!Wy szych!utworzonego!przez!Uniwersytet!%l$ski,!Akademi#!Ekonomiczn$!im.!Ka-
rola!Adamieckiego!w!Katowicach!i!Politechnik#!%l$sk$.!W!inauguracji!wzi#li!udzia"!Rektorzy oraz!Prorektorzy!wszystkich!uczelni!za"o ycielskich,!ze!strony!naszej!Uczelni:!JM!Rektor!prof.! dr!hab.!Janusz!Janeczek!oraz!prof.!dr!hab. Wojciech!%wi$tkiewicz,!Prorektor!ds.!Kszta"cenia.!Uroczysto&+!poprowadzi"!prof.!dr!hab.!in . Wojciech!Zieli6ski,!JM!Rektor!Politechniki!%l$skiej,!a!przemówienie!inauguracyjne!wyg"osi"! JM!Rektor!Uniwersytetu!%l$skiego.! Podczas!uroczysto&ci!nast$pi"a!immatrykulacja!studentów!I!roku!trzech!Uczelni!oraz!ceremonia!z"o enia!&lubowania!akademickiego.! Indeksy!i!gratulacje!studentom!Uniwersytetu %l$skiego!sk"adali!JM!Rektor!prof.!dr!hab.!Ja-
Inauguracja na Wydziale Informatyki i Nauki o Materia#ach w Sosnowcu; od lewej: Prodziekan ds. Ogólnych i Studenckich prof. US´ dr hab. Zygmunt Wokulski, Dziekan WIiNoM prof. dr hab. inz". Zygmunt Wróbel, Dziekan WNoZ prof. dr hab. Jacek Jania
Foto: Agnieszka Sikora
Uroczysta inauguracja nowego roku akademickiego w Rybniku. Od lewej stoja!: JM Rektor Politechniki S´la!skiej prof. dr hab. inz". Wojciech Zielin´ski, ´ prof. dr hab. Janusz Janeczek, JM Rektor US Prorektor ds. Kszta#cenia prof. dr hab. Wojciech S´wia!tkiewicz
nusz!Janeczek!oraz!Prorektor!ds.!Kszta"cenia! prof.!dr!hab.!Wojciech!%wi$tkiewicz.!Przemówienie!wyg"osi"!tak e!Wicewojewoda!%l$ski Andrzej!Waliszewski!oraz!Prezydent!Rybnika Adam!Fuda"a.!Prof.!U%!dr!hab.!Piotr!Wilczek,! Dziekan!Wydzia"u!Filologicznego!U%!przeprowadzi"!wyk"ad!zatytu"owany!Kanon jako problem kultury wspó!czesnej. Przed!uroczysto&ci$!w!ko&ciele!p.w.!Matki Boskiej!Bolesnej!w!Rybniku!odb"a!si#!Msza &wi#ta!inauguruj$ca!rok!akademicki!2004/ 2005!w!ZSW!w!Rybniku.!Mszy!przewodniczy"! JE!Ksi$dz!Arcybiskup!Damian!Zimo6!Metropolita!Katowicki. red.
Kaz"da inauguracja nowego roku akademickiego to przede wszystkim ´swie!to „s´wiez"o upieczonych” studentów
listopad 2004 nr 2 (122)
Uroczysta inauguracja na Wydziale Informatyki i Nauki o Materia#ach w Sosnowcu
3
Zestawienia liczbowe z rekrutacji na I rok studiów dziennych i zaocznych na rok akademicki 2004/2005 STUDIA DZIENNE Lp.
Kierunek / specjalno•
1. Biologia 2. Biologia!–!MU 3. Ochrona!&rodowiska 4. Ochrona!&rodowiska!–!MU 5. Biotechnologia 7. Chemia 8. Chemia!&rodowiska 9. Edukacja!techniczno-informatyczna Filologia, specjalno• ;. Angielska 10. Angielska!–!pr.!t"um.!–!j.!niemiecki 11. Angielska!–!pr.!t"um.!–!j.!arabski 12. Kultura!i!literatura!brytyjska!i!ameryka6ska Kultura!i!literatura!brytyjska!i!ameryk.! 13. (Rybnik) 14. Angielska!MU 15. Germa6ska Kult.!i!lit.!krajów!niemieckiego!obszaru! 17. j#zyk. 18. Roma6ska 19. Roma6ska!MU 1;. J#zyk!francuski 20. J#zyk!francuski!(Rybnik) 21. J#zyk!francuski!MU 22. J#zyk!hiszpa6ski 23. J#zyk!hiszpa6ski!MU 24. W"oska 25. W"oska!MU 27. Rosyjska 28. J#zyki!wschodnios"owia6skie 29. J#zyki!wschodnios"owia6skie!MU 2;. J#zyk!rosyjski!od!podstaw 30. J#zyk!rosyjski!od!podstaw!MU 31. S"owia6ska 32. S"owia6ska!–!MU 33. Klasyczna 34. Filologia!polska 35. Filologia!polska!(Rybnik) 37. Filologia!polska!–!MU 38. Fizyka 3-l + MU Medyczna Medyczna!MU Informatyczna Informatyczna!MU Informatyczna!–!Jastrz#bie 39. Fizyka – ekono"zyka Katowice Jastrz#bie 3;. Ekono
4
Liczba Przyj!to kandydatów ogó!em na 1 miejsce 4,3 123 1,0 144 3,2 122 0,6 64 4,4 122 1,2 107 1,1 50 3,6 180 4,1 10,5 8,5 7,3
51 29 32 29
3,4
18
2,3 4,8
128 60
2,3
54
2,0 1,0 3,0 1,9 0,9 15,4 0,9 2,6 0,8 4,0 2,7 1,3 5,1 1,1 3,7 0,6 4,0 2,3 1,6 0,7
31 49 34 21 23 29 23 31 38 31 29 33 62 27 111 39 58 299 80 63
2,9 0,4 1,7 1,0 1,6
47 11 32 26 40
1,5 0,5 0,4 1,4
42 35 10 131
1,2
47
1,3
48
9,2 4,8 0,7 6,0 0,8 3,9 0,8 1,4 5,1 3,0 0,8 2,2
128 35 20 124 124 158 75 74 132 30 24 78
1,0
73
2,7
103
Informatyka!MU 0,9 Informatyka!(M-F-Ch) 2,4 Kulturoznawstwo 5,7 Kolegium J. Biznesu specjalno• : j. handlowy –!j.!angielski 5,4 –!j.!rosyjski!(zaawansowany) 2,0 –!j.!rosyjski!(dla!pocz$tkujacych) 3,3 71. Matematyka 2,0 72. MISH 5,1 73. MISM-P 2,4 Organizacja!produkcji!
prof. dr hab. Miros"aw Fazan Dnia!1!pa*dziernika!2004!roku!zmar"!Prof.!dr!hab.!Miros"aw!Fazan,! emerytowany!profesor!Uniwersytetu!%l$skiego,!wychowawca!m"odzie y,!nasz!kolega!i!przyjaciel!–!tak!mo na!zacz$+!o
Oddany!do!u ytku!w!pa*dzierniku!2004!r.! nowy! gmach! Wydzia"u! Teologicznego! Uniwersytetu!%l$skiego!to!bardzo!nowoczesna! a! jednocze&nie! funkcjonalna,! estetyczna i! nietypowa! budowla.! Ju ! same! dane! liczbowe! &wiadcz$! o! ogromie! tego! przedsi#wzi#cia:! powierzchnia! zabudowy! wynosi 4039!m2,!powierzchnia!u ytkowa!14!445!m2,! a!kubatura!77!345!m3.!Budynek!zaprojektowany!jest!tak,!by!pomie&ci+!oko"o!700!studentów!studiów!dziennych!i!100!pracowników!naukowych.! W korytarzach nowego gmachu moz"na zobaczy$ wystawe! zdje!$ oraz makiety z róz"nych etapów budowy
6
www.gu.us.edu.pl
Foto: Agnieszka Sikora
Przy!ca"ym!rozmachu,!nie wida+! ci# ko&ci! gmachu, ogromu!jego!wielkich!gabarytów.!Wszystko!zaprojektowano!tak,!by!poszczególne!elementy!architektury!wzajemnie si#!dope"nia"y!i!tworzy"y!harmonijn$,!sprzyjaj$c$!reY!eksji,! a!jednocze&nie!niepozbawion$! funkcjonalno&ci!budowl#.!Obszerne!wej&cie!do!budynku, prowadz$ce!wprost!na!rozleg"y!oszklony!korytarz,!jednym! kojarzy!si#!z!ark$,!innym!z!wej&ciem!do!groty,!w!której!spotkali!si#!pierwsi!chrze&cijanie.! Przed!budynkiem!studenci "akn$cy!spokoju!i!zacisznego! miejsca!do!reY!eksji!mog$!spacerowa+!po!deptaku!(przebudowanej!ulicy!Jordana),!usi$&+ na!"aweczce!lub!odpocz$+ w!wewn#trznym!patio.
Wewne!trzne patio
Wszystkie!funkcje!i!przestrzenie!budynku!przystosowane!s$!do!uczestnictwa!osób niepe"nosprawnych.!Dodatkowym!atutem jest!wyposa enie!budynku!w!system!BMS=, dzi#ki!któremu!w!pomieszczeniach!ochrony!mo na!monitorowa+!dzia"anie!wszystkich urz$dze6!zainstalowanych!we!wn#trzach!bu-
Deptak przy Wydziale Teologicznym
Jak!przysta"o!na!budynek,!w!którym!kszta"c$!si#!przyszli!duchowni,!nie!mog"o!zabrakn$+ miejsca!na!rozmow#!z!Bogiem!–!kaplicy,!równie!nowoczesnej!jak!reszta!obiektów!nowego! gmachu!Wydzia"u!Teologicznego.!Krzy !pot#guje!wra enie!reY!eksyjno&ci!–!wyrze*biono!go z!zielonkawego!szk"a,!które!rzuca!stonowane! reY!eksy!na!&ciany!oddzielaj$ce!modl$cych!si# od!ha"a&liwego!&wiata.
listopad 2004 nr 2 (122)
dynku.!Pomieszczenia!dydaktyczne!i!biurowe! oraz!bar,!kaplica,!hol!i!korytarze!posiadaj$!klimatyzacj#!sterowan$!przez!specjalne!czujniki,!które!na!podstawie!ilo&ci!wydychanego dwutlenku!w#gla!obliczaj$!liczb#!ludzi!w!sali i!odpowiednio!reguluj$!przep"yw!i!temperatur#!powietrza.! !Bardzo!praktyczny!jest!zastosowany!w!salach!wyk"adowych!system!sterowania!o&wie-
tleniem.!Bada!on!nat# enie!&wiat"a!dziennego! wpadaj$cego!do!sali,!by!móc!zoptymalizowa+ nat# enie!sztucznego!o&wietlenia.!Nowoczesne!rozwi$zania!zastosowane!s$!równie !w!auli g"ównej!i!audytorium,!które!po"$czono!instalacjami!multimedialnymi!umo liwiaj$cymi!przeprowadzenie!wyk"adu!dla!oko"o!490!s"uchaczy!równolegle!w!obu!salach.!Ponadto!w!auli! g"ównej!zainstalowano!system!audio-wideo, który!pozwala!na!ogl$danie!!tzw.!inteligentne budynki.!Polega!na!monitorowaniu,!zarz$dzaniu i!sterowaniu!systemami!zawiaduj$cymi!wszystkimi instalacjami!funkcjonuj$cymi!w!budynku,!tj.!na!automatycznym!reagowaniu!na!czynniki!zewn#trzne, utrzymywaniu!optymalnej!temperatury!i!wilgotno&ci!wewn$trz!budynku,!optymalnym!zu yciu!energii!cieplnej!(dzi#ki!systemowi!recyrkulacji!powietrza! z!odzyskiwaniem!ciep"a)!oraz!energii!elektrycznej!(poprzez!system!automatycznie!steruj$cy!o&wietleniem budynku!wewn$trz!i!na!zewn$trz).!System!uzupe"nia nowoczesna!instalacja!przeciww"amaniowa!oraz!system!kontroli!dost#pu!z!pe"nym!monitoringiem.
7
Uroczysto ! otwarcia i po wi"cenia nowego gmachu Wydzia"u Teologicznego U" 12!pa*dziernika!odby"a!si#!uroczysto&+!otwarcia!i!po&wi#cenia!budynku!Wydzia"u!Teologicznego!Uniwersytetu!%l$skiego!przy!ul.!Jordana w!Katowicach.!W!ceremonii!wzi#li!udzia":!w"adze!Uczelni!i!Wydzia"u!oraz!liczni!zaproszeni! go&cie!–!przedstawiciele!&rodowisk!nauki,!kultury,!polityki!i!instytucji!zwi$zanych!z!naszym! regionem.!Uroczystego!po&wi#cenia!dokona"! Ksi$dz!Arcybiskup!Damian!Zimo6,!Metropolita Katowicki,!Wielki!Kanclerz!Wydzia"u!Teologicznego!U%.!Uroczysto&ci!towarzyszy"a!inauguracji!roku!akademickiego!na!Wydziale!Teologicznym.!Mow#!z!tej!okazji!wyg"osi"!ks.!prof.!dr!hab. Wincenty!Myszor,!Dziekan!Wydzia"u!Teologicznego,!a!wyk"ad!inauguracyjny!Ksi$dz!Kardyna" Zenon!Grocholewski,!Prefekt!Kongregacji!ds.! Wychowania!Katolickiego.
Mowe! inauguracyjna! wyg#osi# ks. prof. dr hab. Wincenty Myszor, Dziekan Wydzia#u Teologicznego
Foto: Agnieszka Sikora
W!swej!mowie!na!po&wi#ceniu!nowego!gmachu!Wydzia"u!Teologicznego!Ksi$dz!Arcybiskup!Damian!Zimo6!powiedzia":!Do niedawna Górny !l"sk s!yn"! z ci !kiej pracy #zycznej, której symbolami by!y w giel i stal. Dzisiaj kopalnie i huty ust puj" miejsca o•rodkom nauki i kultury. Coraz wi cej m!odych ludzi pragnie si kszta!ci . To równie ci !ka i odpowiedzialna praca. Powstaj" nowe uczelnie, a przede wszystkim rozwija si Uniwersytet !l"ski. Wyra!am rado• z tego, !e od czterech lat istnieje i dzia!a na nim Wydzia! Teologiczny. Uniwersytet i teologia wzajemnie si potrzebuj". Wa!ne jest, aby „Alma Mater” nie ogranicza!a si do karmienia studentów jedynie wiedz", ale by by!a miejscem kszta!towania
prawego sumienia i g! bokich osobowo•ci. W prawym sumieniu tkwi bowiem tajemnica prawdziwej m"dro•ci (Jan!Pawe"!II,!przemówienie z!30!VIII!2001!r.). Po!ceremonii,!z!nowego!gmachu!Wydzia"u!wyruszy"!uroczysty!orszak,!z"o ony!z!pocztów!sztandarowych!oraz!wyk"adowców!i!studentów!&l$skich!uczelni.!Wszyscy!przeszli!nowo!otwartym!deptakiem!do! Katedry!Chrystusa!Króla!na!mi#dzyuczelnian$!inauguracj#!roku!akademickiego!2004/2005.!Nast#pnie!w!Katedrze!zosta"a!odprawiona uroczysta!msza!&wi#ta!w!intencji!ca"ego!&rodowiska!akademickiego Górnego!%l$ska.!Mszy!&wi#tej!przewodniczy"!i!homili#!wyg"osi"!Ksi$dz Kardyna"!Zenon!Grocholewski.!Podczas!uroczysto&ci!nast$pi"o!tak e! tradycyjne!wr#czenie!nagrody!Lux ex Silesia.!W!tym!roku!odebra"!j$ prof.!Julian!Gembalski!z!Akademii!Muzycznej!im.!Karola!Szymanowskiego!w!Katowicach.! red.
Aktu pos´wie!cenia nowego gmachu dokona# ks. Kardyna# Zenon Grocholewski, Prefekt Kongregacji ds. Wychowania Katolickiego
8
Ks. Kardyna# Zenon Grocholewski i JM Rektor prof. dr hab. Janusz Janeczek
www.gu.us.edu.pl
Foto: Agnieszka Sikora ´ do auli Wydzia#u Teologicznego Wniesienie sztandaru US
Przejs´cie pocztów sztandarowych oraz studentów i pracowników ´sla!skich uczelni do Katedry Chrystusa Króla
UNIWERSYTET EUROPEJSKI MA CHRZE"CIJA SKIE KORZENIE Wyst!pienie JM Rektora podczas uroczysto ci otwarcia i po wi"cenia nowego gmachu Wydzia"u Teologicznego U" Ekscelencje,!Magni!ryzyko!wynikaj$ce!z!prostej!zasady:!„kto!p"aci,!ten wymaga”.!Istot$!trwaj$cych!obecnie!przemian!uniwersytetu!wydaje!si# by+!godzenie!konieczno&ci!respektowania!twardych!regu"!ekonomicznych!z!tradycyjnymi!warto&ciami!edukacji!uniwersyteckiej,!która!jest czym&!wi#cej!ni !tylko!przekazywaniem!wiedzy!i!umiej#tno&ci,!gdy ! zawiera!istotny!pierwiastek!kszta"towania!osobowo&ci!studenta.!Zadanie!trudne,!ale!wykonalne. Przed!nadmiernym!utylitaryzmem!i!pragmatyzmem!w!nauczaniu!akademickim!przestrzega"!Ojciec!%wi#ty!w!„Or#dziu!do!nauczycieli!akademickich”,!wyg"oszonym!dok"adnie!trzy!lata!temu!w!Watykanie.!„Nauczyciel!jest!mistrzem”!–!mówi"!–!„Nie!przekazuje!wiedzy!tak,!jakby!chodzi"o o!przedmiot!konsumpcyjny,!lecz!przede!wszystkim!tworzy!wi#*!opart$!na!wiedzy,!która!–!nawet!je&li!nie!mo e!doprowadzi+!do!osobistego!
listopad 2004 nr 2 (122)
spotkania!z!powodu!zbyt!wielkiej!liczby!studentów!–!staje!si#!s"owem! ycia!zanim!jeszcze!stanie!si#!przekazem!pewnych!poj#+”.! Kiedy!w!Uniwersytecie!%l$skim!od y"y!starania!o!utworzenie!Wydzia"u!Teologicznego,!to!nie!kierowano!si#!pragmatyzmem!czy!utylitaryzmem.!Sz"o!o!przywo"anie!pe"nego!wymiaru!kszta"ceniu!i!badaniom! uniwersyteckim,!wymiaru!kontemplacyjnego,!opartego!na!humanizmie chrze&cija6skim. Znakomicie!uj$"!to!przed!niespe"na!70!laty!ks.!dr!Stanis"aw!Ma&li6ski,!ówczesny!Rektor!Seminarium!Duchownego!w!Katowicach,!przedstawiaj$c!racje!za!utworzeniem!Wydzia"u!Teologicznego!w!strukturze! uniwersytetu:!„Nieustannie!i!z!natury!rzeczy!konieczne!spotkanie!si# my&li!ludzkiej!z!zakresu!nauk!&wieckich!z!my&l$!religijn$!dokonuje!si#! najg"#biej!a!zarazem!w!najczystszej!atmosferze!w!ramach!i!na!poziomie!naukowej!wymiany!my&li!w"a&ciwej!uniwersytetom,!a!niemniej!m"odzie !akademicka!wydzia"ów!&wieckich!jako!te !Wydzia"u!Teologicznego!w!tej e!atmosferze!dojrzewa!do!g"#bokiego,!szerokiego!i!uczciwego ujmowania!dyskusji!&wiatopogl$dowej,!od!której!si#! aden!samodzielnie!my&l$cy!cz"owiek!uchyla+!nie!mo e.” Dzisiaj,!kiedy!Wydzia"!Teologiczny!wpisa"!si#!ju !na!trwa"e!w!struktury!Uniwersytetu!%l$skiego,!jego!dzia"alno&+!dowodnie!za&wiadcza o!prawdziwo&ci!s"ów!ks.!Ma&li6skiego. Jest!tak e!dowodem!na!to,! e!Uniwersytet!%l$ski!nieustannie!reformuj$c!si#,!aby!dopasowa+!swoje!funkcjonowanie!do!wymogów!obecnej!i!przysz"ej!rzeczywisto&ci,!nie!traci!z!pola!widzenia!w"a&ciwych!mu! warto&ci,!wynikaj$cych!z!chrze&cija6skich!korzeni!uniwersytetu!europejskiego.! Wydzia"!Teologiczny!dzi&!znalaz"!godn$!siebie!siedzib#.!Panowie!Profesorowie,!Studenci!–!czas!na!godne!tej!siedziby!dzia"ania!naukowe,! edukacyjne!i!rozwojowe.! Tych!dzia"a6!i!ich!dobrych!efektów!profesorom!i!studentom!Wydzia"u! Teologicznego!serdecznie!w!nowym!roku!akademickim! ycz#.! Prof.!dr!hab.!JANUSZ!JANECZEK Rektor!Uniwersytetu!%l$skiego
9
Nominacja profesorska
Prezydent!Rzeczpospolitej!Polskiej!postanowieniem!z!2!wrze&nia!2004!r.!nada"!tytu" naukowy!profesora nauk humanistycznych Pani Marii Halinie Wysockiej,!pracownikowi! Zak"adu!Metodyki!Nauczania!J#zyków!Obcych! w!Instytucie!J#zyka!Angielskiego!na!Wydziale! Filologicznym!U%.
U na targach przemys!u obronnego
Uniwersytet!%l$ski!ju !po!raz!drugi!jako!jedyna!uczelnia!wy sza!w!Polsce!by"!uczestnikiem!Mi!dzynarodowego Salonu Przemys!u Obronnego,!który!odbywa"!si#!od!30!sierpnia do!2!wrze&nia!w!Kielcach.!W!imprezie!prezentuj$cej!nowoczesny!sprz#t!pancerny,!wozy!bojowe,!uzbrojenie!oraz!umundurowanie,!sprz#t kwatermistrzowski!wzi#"y!udzia"!
PR"GI Magdaleny Piekorz Nnajlepsze w Gdyni
Film!Pr!gi!w!re yserii!Magdaleny Piekorz,!absolwentki!Wydzia"u!Radia!i!Telewizji!im.!Krzysztofa!Kie&lowskiego!U%,!otrzyma"!Z!ote Lwy – g!ówn# nagrod! 29. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych,!który
10
w!sobot#!19!wrze&nia!zako6czy"!si#!w!Gdyni.!Film!jest!debiutem!fabularnym!Magdaleny!Piekorz,!znanej!dokumentalistki,!autorki takich!obrazów,!jak!m.in.!Dziewczyny z Szymanowa, Franciszka"ski spontan, Przybysze.! Opowiada!o!pó*nym!i!trudnym!dojrzewaniu,!wp"ywie,!jaki!wywieraj$!rodzice!na! ycie,!a!tak e!o!uzdrawiaj$cej!mocy!mi"o&ci. Autorem!scenariusza!Pr g!jest!Wojciech!Kuczok,!absolwent!Wydzia"u!Filologicznego!U%,! autor!nominowanej!w!tym!roku!do!literackiej nagrody!Nike!powie&ci!Gnój.!Pr gi!nagrodzone!zosta"y!równie !za!d*wi#k:!Micha"!\arnecki,!kostiumy:!Dorota!Roqueplo,!zdj#cia:!Marcin!Kosza"ka!–!równie !absolwent!WRiTV!U%.! Nagroda!za!zdj#cia!jest!dla!Marcina!Kosza"ki! przepustk$!do!udzia"u!w!Mi#dzynarodowym Festiwalu!Sztuki!Autorów!Zdj#+!Filmowych Camerimage.!Film!jako!najd"u ej!oklaskiwany otrzyma"!tak e!Z"otego!Klakiera!–!nagrod#!publiczno&ci!oraz!zosta"!nagrodzony!przez!dyrektorów!zagranicznych!przegl$dów!polskiej!kinematogra
Kolejnym!pozytywnie!ocenionym!przez Pa6stwow$!Komisj#!Akredytacyjn$!kierunkiem!studiów!na!Uniwersytecie!%l$skim!jest gra"ka!–!kierunek!prowadzony!na!Wydziale! Artystycznym!w!Cieszynie.!Pozytywnie!oceniona!zosta"a!jako&+!kszta"cenia!na!poziomie! magisterskim.!Decyzja!oznacza,! e!uczelnia spe"nia!wymagania!kadrowe,!programowe i!organizacyjne,!a!tak e!posiada!odpowiedni$!baz#!materialn$!do!prowadzenia!studiów! magisterskich!na!kierunku!gra#ka,!a!poziom prowadzonych!studiów!odpowiada!kryteriom! jako&ciowym.!Nast#pna!ocena!jako&ci!kszta"cenia!kierunku!nast$pi!w!roku!akademickim 200;/2010.
Profesor Jan Ha!derek ko!czy dzia!alno• zawodow#
23 wrze•nia!w!Instytucie!Fizyki!Uniwersytetu %l$skiego!w!Katowicach!odby"o!si#!uroczyste! spotkanie!zwi$zane!z!zako6czeniem!dzia"alno&ci!zawodowej!prof. dr. hab. Jana Ha!derka,!by"ego!kierownika!Zak"adu!Fizyki!Do&wiadczalnej!Instytutu!Fizyki.!Pod!jego!kierunkiem ukszta"towa"a!si#!oryginalna!tematyka!bada6! naukowych!z!zakresu!
kierowa"!Zak"adem!Fizyki!Do&wiadczalnej. Profesor!Ha6derek!nale y!do!nielicznych uczonych!i!nauczycieli!akademickich,!którzy s$!zwi$zani!z!Uniwersytetem!%l$skim!od!pocz$tku!jego!powstania.!W!spotkaniu!ko6cz$cym!jego!aktywno&+!zawodow$!wzi#li!udzia" JM!Rektor!Uniwersytetu!%l$skiego!prof.!dr!hab. Janusz!Janeczek,!prof.!dr!hab.!Wies"aw!Bany&, Prorektor!ds.!Nauki,!Wspó"pracy!i!Promocji!Uniwersytetu!oraz!prof.!zw.!dr!hab.!Jerzy!Zio"o, Prorektor!ds.!Ogólnych,!a!tak e!w"adze!Instytutu!Fizyki,!cz"onkowie!Rady!Instytutu,!osoby! wspó"pracuj$ce!z!Profesorem!oraz!uczniowie. Profesor!Ha6derek!odebra"!z!r$k!JM!Rektora! U%!prof.!Janusza!Janeczka!nagrod#!I!stopnia! za!osi$gni#cia!w!dzia"alno&ci!naukowej,!dydaktycznej!i!organizacyjnej.
Porozumienie uczelni
22! wrze&nia! na! Uniwersytecie! %l$skim! uroczy&cie!podpisane!zosta"o!porozumienie pomi!dzy U a! l#sk# Wy$sz# Szko!# Zarz#dzania im. gen. Jerzego Zi!tka w!Katowicach.!Porozumienie!dotyczy!realizacji! wspólnej!polityki!edukacyjnej!w!regionie!oraz! integracji!&rodowiska!pracowników!i!studentów!szkó"!wy szych.!Szko"y!b#d$!wspó"pracowa+!w!dziedzinie!organizacyjnej,!naukowobadawczej!i!dydaktycznej.!W!szczególno&ci! wspó"praca!ta!obejmie!podnoszenie!kwali
www.gu.us.edu.pl
Porozumienie o przej!ciu budynku w Sosnowcu
2;!wrze&nia!na!Uniwersytecie!%l$skim!podpisane!zosta"o!porozumienie o!wspó!pracy!pomi#dzy!U%!a!Gmin$!Sosnowiec!–!miastem!na!prawach!powiatu!reprezentowanym! przez!Kazimierza!Górskiego,!Prezydenta! Sosnowca.!Przedmiotem!porozumienia!jest! przekazanie przez gmin! na rzecz Uczelni budynku przy ul. B!dzi!skiej 65 w!Sosnowcu!na!okres!20!lat.!Budynek!zostanie!zaadaptowany!do!potrzeb!naukowych!i!dydaktycznych!Wydzia"u!Informatyki!i!Nauki!o!Materia"ach!U%.
Zainaugurowali•my XXXVII rok akademicki
Uroczysta inauguracja roku akademickiego 2004/2005!odby"a!si#!30!wrze&nia! w!Mi#dzywydzia"owej!Auli!przy!Wydziale!Nauk!o!Ziemi!Uniwersytetu!%l$skiego.!Uroczysto&+!zgromadzi"a!w"adze!Uczelni,!pracowników!i!studentów,!a!tak e!zaproszonych!go&ci,! przedstawicieli!&wiata!nauki,!polityki,!kultury! i!duchowie6stwa.!Inauguracj#!XXXVII!roku!akademickiego!poprzedzi"a!ceremonia!po&wi#cenia!budynku!Auli. Uroczysta inauguracja roku akademickiego Filii Uniwersytetu l#skiego w!Cieszynie! odby"a!si#!5!pa%dziernika.!W!ceremonii!wzi#"y! udzia"!w"adze!Uczelni,!pracownicy!i!studenci! oraz!zaproszeni!go&cie. Uroczysta inauguracja roku akademickiego!w!O•rodku Dzia!alno•ci Dydaktycznej w!Rybniku!odby"a!si#!w!poniedzia!ek 11 pa%dziernika!w!Rybnickim!Centrum!Kultury!przy!ul.!Saint!Vallier!1.!O&rodek!wchodzi! w!sk"ad!rybnickiego!Zespo"u!Szkó"!Wy szych! tworzonego!przez!Uniwersytet!%l$ski,!Akademi#!Ekonomiczn$!w!Katowicach!i!Politechnik#!%l$sk$.
Wojciech Kuczok z nagrod# NIKE
Wojciech Kuczok,!absolwent!Wydzia"u!Filologicznego!U%!zosta"!laureatem najbardziej presti$owej nagrody literackiej NIKE.!Jury,! któremu!przewodniczy"a!prof.!Maria!Janion,! uzna"o!jego!powie&+!Gnój!za!najlepsz$!ksi$ k#!2003!roku.!Ceremonia!og"oszenia!wyników! odby"a!si#!3!pa*dziernika!w!Teatrze!Stanis"awowskim!w!warszawskich!Qazienkach.!Laureat!otrzyma"!statuetk#!NIKE!d"uta!Gustawa!Zem"y!oraz!czek!na!100!tys.!z".!Wojciech!Kuczok,! 32-letni!pisarz!ze!%l$ska,!otrzyma"!ju !w!tym! roku!Paszport!Polityki!a!
Uroczysto• otwarcia i po•wi!cenia budynku Wydzia!u Teologicznego U
Uroczysto• otwarcia i!po•wi!cenia budynku Wydzia!u Teologicznego Uniwersytetu l#skiego,!mieszcz$cego!si#!przy!ul.!Jordana!w!Katowicach,!odby"a!si#!12 pa%dziernika.!Uroczysto&+!towarzyszy"a!inauguracji roku akademickiego na Wydziale Teologicznym.! W!ceremonii!wzi#"y!udzia"!w"adze!Uczelni!i!Wydzia"u!oraz!zaproszeni!go&cie:!przedstawiciele!&rodowisk!nauki,!kultury,!polityki!i!instytucji!zwi$zanych!z!Regionem.!Uroczystego!po&wi#cenia!dokona"!Ksi$dz!Arcybiskup!Damian! Zimo6!Metropolita!Katowicki,!Wielki!Kanclerz! Wydzia"u!Teologicznego!U%.
Socrates/Erasmus – go•cimy studentów z zagranicy
W!semestrze!zimowym!roku!akademickiego! 2004/2005!na!Uniwersytecie!%l$skim!w!ramach! programu!Socrates/Erasmus!studia podj!!a grupa 16 studentów zagranicznych.!Studenci,!którzy!przyjechali!z!Hiszpanii,!Francji!i!Qotwy,! b#d$!kszta"ci+!si#!na!Wydziale!Filologicznym,! Wydziale!Prawa!i!Administracji,!Wydziale!Matematyki,!Fizyki!i!Chemii,!Wydziale!Artystycznym! i!w!Szkole!Zarz$dzania.!Na!prze"omie!wrze&nia! i!pa*dziernika!grupa!uczestniczy"a!w!2-tygodniowym!intensywnym!kursie!adaptacyjnym! obejmuj$cym!podstawy!j#zyka!polskiego,! kultury!i!historii!Polski,!prowadzonym!przez! Szko"#!J#zyka!i!Kultury!Polskiej!na!zlecenie! Zespo"u!Programów!Mi#dzynarodowych!U%.! Kurs!zosta"!s
Uroczysto• wr!czenia odznacze! pa!stwowych
14 pa%dziernika!w!auli!im.!Kazimierza!Lepszego!w!Rektoracie!Uniwersytetu!%l$skiego!
w!Katowicach!odby"a!si#!uroczysto• wr!czenia Odznacze! Pa!stwowych przyznanych pracownikom U .!
Superpracownia 2003 na Wydziale Informatyki i Nauki o Materia!ach
15!pa*dziernika!na!Wydziale!Informatyki!i!Nauki!o!Materia"ach!uroczy&cie!otwarta!zosta"a! nowoczesna pracownia komputerowa,!utworzona!ze!&rodków!otrzymanych!za!wyró nienie! w!konkursie!SuperPracownia!2003!organizowanym!w!ramach!programu!Internet w!szko!ach –!projekt Prezydenta RP.!Uniwersytecka!cz#&+! projektu!powsta"a!pod!kierownictwem!prof.!zw.! dr.!hab.!Eugeniusza!Q$giewki,!Dyrektora!Instytutu!Nauki!o!Materia"ach. MAQGORZATA!KRASUSKA-KORZENIEC Biuro!Promocji!i!Karier
Prof. dr hab. Jerzy Warczewski cz"onkiem Komitetu Doradczego XXXVIII Zjazdu Fizyków Polskich Prof.!dr!hab.!Jerzy!Warczewski,!kierownik! Zak"adu!Fizyki!Kryszta"ów!w!Instytucie!Fizyki!U%,!zosta"!wybrany!we!wrze&niu!2004!roku!na!cz"onka!Komitetu!Doradczego!XXXVIII! Zjazdu!Fizyków!Polskich,!który!odb#dzie!si#! w!dniach!od!11!do!17!wrze&nia!2005!roku! w!Warszawie.!XXXVIII!Zjazd!Fizyków!Polskich!b#dzie!szczególny,!bowiem!przysz"y! rok!zaznaczy!si#!w!historii!nauki!%wiatowy! Rok!Fizyki! Szczegó"y!na!stronie!Internetowej!Komitetu!www.srf2005.us.edu.pl. red.
SPROSTOWANIE Wszystkie!osoby,!których!imiona!b$d*!nazwiska!zosta"y!zniekszta"cone!w!pa*dziernikowym!numerze!naszej!Gazety!serdecznie! przepraszamy.!B"#dy!s$!wynikiem!usterek! technicznych. red.
11
KANON
JAKO PROBLEM KULTURY WSPÓ CZESNEJ Wyk"ad inauguracyjny wyg"oszony na uroczysto ci otwarcia roku akademickiego w Zespole Szkó" Wy szych w Rybniku Foto: Agnieszka Sikora
Co!to!jest!kanon?!Na!tak!postawione!pytanie!mo na!da+!wiele!odpowiedzi.!Najcz#&ciej! de
go!nauczycieli!i!uczonych?!Autor!podr#cznika! akademickiego,!bez!zmian!przyswajanego!na! uniwersytetach!od!wielu!lat?! Problem!mo e!wydawa+!si#!b"ahy,!ale!b"ahy!nie!jest.!Polsk#!omin#"a!bowiem!debata! o!kszta"t!kanonu,!jedna!z!najwa niejszych!debat,!jakich!do&wiadczy"a!w!ostatnich!latach!humanistyka!&wiatowa.!W!debacie!tej!nie!chodzi"o! zreszt$!przewa nie!o!to,!by!kanon!radykalnie! zmienia+,!ale!by!zrozumie+,!dlaczego!kanon! jest!taki,!a!nie!inny,!jaka!jest!jego!geneza!i!uwarunkowania.!Kanon!zacz#to!rozumie+!jako!„wyraz!autorytetu!kulturalnego,!stworzonego!przez! innych,!w!przesz"o&ci!wp"ywowych!ludzi”,!kanony!ujmowano!jako!„miejsca!konY!iktu!kulturalnego”,!„pola!spornego,!pola!walki!mi#dzy! ró nymi!grupami,!praktykami!i!instytucjami”4.! Brzmi!to!jak!opowie&+!z!innej!planety.!Oto!my! mamy!swój!kanon,!wiadomo,! e!kanon!to!Kochanowski,!Mickiewicz,!Sienkiewicz!i!jeszcze!ca"a!grupa!innych,!podobnych!autorów,! a!gdzie&!w!&wiecie!kanon!staje!si#!przyczyn$! walki!i!konY!iktu.!Co!to!za!konY!ikt,!kto!z!kim! walczy!i!dlaczego? Spróbujmy!si#!zastanowi+,!dlaczego!proces! kwestionowania!tradycyjnego!kanonu,!który! z!tak$!si"$!wyst#puje!w!zachodniej!literaturze! naukowej!i!jest!inspirowany!przez!marksistowskie,!lewicuj$ce,!postmodernistyczne,!feministyczne,!antytradycjonalistyczne!czy!antykonserwatywne!nurty!literaturoznawstwa!nie!znajduje!w!Polsce!wi#kszego!odzewu.!Odpowied*! na!to!pytanie!mo e!si#!nasun$+!od!razu,!gdy! przeczytamy!np.!list#!pyta6!dotycz$cych!problemu!kanonu!u"o on$!przez!ameryka6sk$! uczon$!Kathryn!B.!Stockton!z!University!of! Utah.!Oto!–!zreferowane!z!niewielkimi!skrótami!–!te!pytania: 1.! Dlaczego!kanon!literacki!sk"ada"!si#! g"ównie!z!dzie"!pisanych!przez!m# czyzn! (trzeba!doda+:!bia"ych!m# czyzn!pochodz$cych!z!klasy!&redniej!lub!wy szej!klasy! &redniej)? 2.! Wed"ug!jakich!kryteriów!oceniano!dzie"a! kobiet,!m# czyzn!kolorowych!i!ludzi!upo&ledzonych!ekonomicznie?!Kto!stworzy"!te!kryteria!i!w!jaki!sposób!by"y!one!tendencyjne!na! korzy&+!bia"ych!m# czyzn? 3.! Czy!mo na!bez!trudu!doda+!do!kanonu! kobiety,!mniejszo&ci!lub!pisarzy!wywodz$cych! si#!z!klasy!robotniczej?!Czy!poj#cie!kanonu!literackiego!zmieni!si#,!gdy!tacy!pisarze!zostan$!w!nim!umieszczeni?
www.gu.us.edu.pl
4.! Czy!istnienie!kanonu!literackiego!ma!jak$kolwiek!u yteczno&+?!Czy!s"u y!interesom! kobiet!lub!innych!zmarginalizowanych!grup! spo"ecznych!(np.!mniejszo&ciom!etnicznym! i!seksualnym)? 5.! W!jakim!stopniu!poj#cie!kanonu!literackiego!powoduje!marginalizacj#? 7.! Czy!istnienie!kanonu!literackiego!jest! nieuniknione!czy!te !próba!kanonizowania! pewnych!pisarzy!i!wy"$czenia!z!kanonu!innych!s"u y!cz#sto!niedostrzegalnym!celom! politycznym?5 I!oto!jeste&my!w!samym!centrum!debaty,! w!jej!najbardziej!wyrazistym!wydaniu.!Jest! to!zestaw!pyta6!retorycznych!i!w"a&ciwie!nie! trzeba!czyta+!dalej!wywodów!autorki,!by!na! te!pytania!odpowiedzie+!np.!w!sposób!nast#puj$cy:! –! kryteria!przynale no&ci!do!kanonu!by"y! klasowe!i!ekonomiczne>! –! kobiety,!kolorowi,!upo&ledzeni!ekonomicznie!i!przedstawiciele!rozmaitych!mniejszo&ci! byli!prze&ladowani> –! istnienie!kanonu!w!tradycyjnym!wydaniu! jest!bezu yteczne,!nie!s"u y!on!interesom!kobiet!i!innych!zmarginalizowanych!grup!spo"ecznych,!powoduje!marginalizacj#!i!s"u y!niedostrzegalnym!celom!politycznym.! Nie!ulega!w$tpliwo&ci,! e!tego!rodzaju!argumenty,!odwo"uj$ce!si#!do!metodologii!feministycznej!i!marksistowskiej,!godne!s$!powa nej! debaty.!Przywo"any!dyskurs!nie!wyja&nia!jednak,!dlaczego!powinni&my!zanegowa+!kanon! bia"ych!m# czyzn!–!Szekspira,!Cervantesa,! Goethego,!To"stoja,!Ibsena!i!Prousta,!a!czyta+! dzie"a!stworzone!przez!„zmarginalizowane!grupy!spo"eczne”.!Wszak e!nawet!Jane!Austen,! od!lat!nale $ca!do!kanonu!literatury!&wiatowej,!zosta"a!skompromitowana!przez!badaczy! dyskursu!kolonialnego!w!literaturze!brytyjskiej! i!w!ten!sposób!sta"o!si#!jasne,!dlaczego!kobieta!ta!zosta"a!w"$czona!do!powy szego,!tradycyjnego!kanonu.! Kwestionowanie!kanonu!jest!z!pewno&ci$! zjawiskiem!twórczym!i!potrzebnym,!gdy !tylko!naiwni!mog$!s$dzi+,! e!tradycyjny!kanon! literacki!trwa"!niezmiennie!przez!wieki.!Tak!nie! by"o,!cho+by!dlatego,! e!wraz!z!kolejnymi!epokami!pojawia"y!si#!kolejne!dzie"a,!które!uznawano!za!godne!„kanonizacji”.!Problem!jednak! w!tym,!kto!i!dlaczego!kwestionuje,!mody
13
We!wspomnianej!ju !ksi$ ce!The Western Canon!Bloom!z!pisarzy!polskich!wymienia!jedynie!sze&ciu:!Brunona!Schulza,!Czes"awa! Mi"osza,!Witolda!Gombrowicza,!Stanis"awa! Lema,!Zbigniewa!Herberta!i!Adama!Zagajewskiego.!Dlaczego!w"a&nie!ich?!Zada"em!kiedy&! w!wywiadzie!pytanie!Adamowi!Czerniawskiemu,!wybitnemu!t"umaczowi!literatury!polskiej! na!j#zyk!angielski!i!polemi&cie!Blooma,!dlaczego!–!jego!zdaniem!–!ameryka6ski!krytyk! i!uczony!wymieni"!tylko!tych!sze&ciu!pisarzy! i!to!umieszczonych!w&ród!setek!innych,!poza! g"ównym!kanonem!literatury!&wiatowej!(czytaj:!zachodnioeuropejskiej).!Odpowied*!by"a! nast#puj$ca:! „On!po!prostu!nie!zna!naszej!literatury,!zaledwie!tych!kilka!nazwisk!obi"o!mu!si#!o!uszy.! Naturalnie,!nie!mo na!go!wini+!za!to,! e!jej! nie!zna,!bo!wszystkiego!wiedzie+!nie!mo e,! ale!mo na!za!to,! e!udaje,! e!wszystko!wie.! Do!kanonu!wcisn$"!prawie!ca"$!brytyjsk$!poezj#!XIX!w.,!wi#c!wedle!takich!kryteriów!zmie&ci"by!si#!tam!nie!tylko!Mickiewicz,!S"owacki! i!Norwid,!ale!tak e!Malczewski,!Lenartowicz! i!Asnyk.!A!gdyby!Krasi6ski!by"!Niemcem,!a!Prus! Francuzem,!Nie-Boska!i!Lalka!dawno!
•MOSTY• NADAL AKTYWNE Mi#dzywydzia"owe!Stowarzyszenie!Dziennikarzy!„Mosty”!ma!nowe!w"adze.!Na!pa*dziernikowym!walnym!zgromadzeniu!cz"onków!przewodnicz$c$!ko"a!wybrana!zosta"a!Agnieszka! Turska,!studentka!III!roku!MISH.!B#dzie!ona!kierowa"a!organizacj$!do!maja!przysz"ego!roku.! Mi#dzywydzia"owe!Stowarzyszenie!Dziennikarzy!„Mosty”!jest!najwi#kszym!ko"em!naukowym!dzia"aj$cym!na!Wydziale!Nauk!Spo"ecznych! U%.!Zajmuje!si#!propagowaniem!w&ród!studentów!wiedzy!oraz!umiej#tno&ci!z!zakresu!dziennikarstwa!i!komunikacji!spo"ecznej.!Jego!celem! jest!tak e!integrowanie!cz"onków!poprzez!wspóln$!prac#!na!rzecz!pog"#biania!wiedzy!z!zakresu!medioznawstwa!oraz!teorii!i!praktyki!komunikowania,!jak!równie !rozbudzanie!aktywno&ci!naukowej!studentów.! Ko"o!realizuje!swoje!cele!poprzez!organizowanie!wyk"adów,!odczytów,! dyskusji,!sympozjów,!seminariów,!wyjazdów!naukowych!oraz!wydawanie!publikacji.!Opiekunem!Naukowym!MSD!„Mosty”!jest!dr!Bernard! Grzonka!–!zast#pca!dyrektora!Instytutu!Nauk!Politycznych!i!Dziennikarstwa!Uniwersytetu!%l$skiego.
listopad 2004 nr 2 (122)
rego!pomoc$!odnajdujemy!si#!i!rozpoznajemy,! a!wi#c!porozumiewamy!w!sposób!bli szy!i!&ci&lejszy,!jako!posiadacze!odziedziczonego!domu!duchowego.!Oto!obszar!swojsko&ci,!miejsce!zadomowienia!–!ojczyzna”13. PROF.!U%!DR!HAB.!PIOTR!WILCZEK Dziekan!Wydzia"u!Filologicznego!U% !Paul!Lauter,!Canons and Contexts.!New![ork!1;;1,! s.!ix.!Cytuj#!wg:!Andrea!Lanoux,!Od narodu do kanonu. Powstawanie kanonów polskiego i!rosyjskiego romantyzmu w!latach 1815–1865.!Prze"o y"a!Ma"gorzata!Krasowska.!Warszawa!2003,!s.!19. ! 2 !Paul!Lauter,!op.cit.,!s.!23.!Cytuj#!wg:!Andrea!Lanoux,!ibidem. ! 3 !Herbert!Lindenberger,!The History in Literature: On Value, Genre, Institutions.!New![ork!1;;0,!s.!2.!Cytuj#! wed"ug:!Andrea!Lanoux,!Ibidem. ! 4 !Zob.!Andrea!Lanoux,!Ibidem. ! 5 !Kathryn!B.!Stockton,!Feminist Questions about the Literary Canon.!W:!The Victorian Web: Literature, History, & Culture in the Age of Victoria!_http:// www.victorianweb.org/gender/canon/femcan3.html`. ! 7 !Jeremy!Hawthorn,!Canon.!W:!Ten e,!A!Glossary of Contemporary Literary Theory.!London!1;;2,!s.!27. ! 8 !Zob.!Harold!Bloom,!The Western Canon. The Books!and School of the Ages.!New![ork!1;;5,!passim. ! 9 !Harold!Bloom,!We Have Lost the War!]interview^.! “Newswek”!November!8,!1;;4,!s.!70. ! ; !Robert!M.!Hutchins,!Education for Freedom.!Baton! Rouge!1;43,!s.!14. ! 10 !Hierarchie, kanony, warto•ci.!Z!Adamem!Czerniawskim!rozmawia!Piotr!Wilczek.!„Opcje”!2001,!nr!5!(40),! s.!34. ! 11 !Roger!Lundin,!The „Classics” are not the „Canon”.! W:!Invitation to the Classics.!Grand!Rapids,!MI!1;;9,! s.!25. ! 12 !Daniel!Gerould:!Nauczanie literatury polskiej w!ramach programu teatralnego.!„Postscriptum”!2001,! nr!1–2!(38–39),!s.!49.!Wersja!internetowa!na!stronie:! http://sjikp.us.edu.pl/ps/ps{39{w.html. ! 13 !Jan!Prokop,!Kanon literacki i pami zbiorowa.!W: J.!Prokop,!Lata!niby-Polski.!Kraków!1;;9. ! 1
–!„Mi#dzywydzia"owe!Stowarzyszenie!Dziennikarzy!„Mosty”!skupia! przede!wszystkim!studentów!dziennikarstwa,!cho+!w&ród!cz"onków!ko"a! s$!tak e!s"uchacze!innych!kierunków,!np.!kulturoznawstwa,!socjologii! i!prawa.!Równie !dlatego!obszar!zainteresowa6!naukowych!ko"a!jest! bardzo!szeroki”!–!mówi!Agnieszka!Turska.!Od!pocz$tku!swojej!dzia"alno&ci!stowarzyszenie!by"o!inicjatorem!wielu!interesuj$cych,!wa nych! przedsi#wzi#+!o!charakterze!naukowym.!„Mosty”!organizowa"y!cykl! debat!oksfordzkich!z!udzia"em!studentów!i!pracowników!naukowych! Uniwersytetu!%l$skiego,!a!tak e!letnie!obozy!dziennikarskie!dla!studentów!politologii.!Z!inicjatywy!ko"a!na!Wydziale!Nauk!Spo"ecznych! odby"a!si#!równie !konferencja!naukowa!po&wi#cona!dziejom!prasy! &l$skiej.!MSD!wydaje!w"asne!zeszyty!naukowe!–!ich!drugi!numer!ukaza"!si#!w!sierpniu!br.!–!„Staramy!si#!dzia"a+!na!ró nych!p"aszczyznach,! chcemy!stwarza+!naszym!cz"onkom!jak!najlepsze!warunki!intelektualnego!rozwoju.!Wieloaspektowa!dzia"alno&+!sprzyja!poszerzaniu!horyzontów”!–!stwierdza!przewodnicz$ca. W!najbli szym!czasie!Mi#dzywydzia"owe!Stowarzyszenie!Dziennikarzy!„Mosty”!przygotuje!kolejn$!debat#!oksfordzk$!oraz!ogólnopolsk$! konferencj#!studenck$!po&wi#con$!problematyce!medioznawczej.!B#dzie!tak e!uczestniczy+!w!kilku!akcjach!charytatywnych.! Wszystkie osoby zainteresowane dzia!alno•ci# w „Mostach” prosimy o kontakt z szefow# ko!a (tel. 0-609-542-853). PRZEM[SQAW!RUTA
15
KLIMATYCZNA KATASTROFA NAUKOWA FIKCJA CZY REALNE ZAGRO!ENIE? Wyk"ad inauguracyjny wyg"oszony na ogólnouczelnianej uroczysto ci otwarcia nowego roku akademickiego 2004/2005 na Wydziale Nauk o Ziemi U" FELIX!|UI!PÓTUIT!RERUM!COGNÓSCERE!CÁUSAS (Vergílius Geórgica II,!4;0) (Szcz •liwy, kto móg! pozna praprzyczyny rzeczy) Przez!ostatnie!kilka!lat,!kilka!miesi#cy,!a!nawet!tygodni!trwa!zagorza"a!dyskusja,!co!si#! dzieje!z!klimatem,!co!nas!czeka!w!najbli szej!przysz"o&ci,!jak!zmieni!si#!nasze! ycie!ze! wzgl#du!na!zmiany!klimatyczne.!Tu!i!ówdzie! podnosz$!si#!alarmuj$ce!opinie,! e!obecne! zmiany!klimatyczne!s$!udowodnionym!faktem,! e!grozi!nam!swoisty!parali !cywilizacyjny.!Jakie!s$!przyczyny!tych!pyta6,!dyskusji,!niepokojów?!Niew$tpliwie!praprzyczyna!tkwi!w!samym!cz"owieku!w!jego!ch#ci!poznania!„jutra”.! Ale!bezpo&redni$!przyczyn$!s$!zatrwa aj$ce! informacje,!które!prawie!ka dego!dnia!dochodz$!do!nas!z!ca"ego!&wiata,!a!dotycz$!gro*nych!zjawisk!pogodowych!i!klimatycznych.! Jakie!to!zjawiska!wywo"uj$!u!nas!niepokój?! Niew$tpliwie!to!ró nego!rodzaju!pot# ne!wiry!powietrzne!jak!tr$by!powietrzne!(tornada)! czy!te !o!wiele!wi#ksze!przestrzennie!cyklony! zwrotnikowe!nazywane!w!Ameryce!Pó"nocnej! huraganami,!a!w!Azji!po"udniowo-wschodniej! tajfunami.!Ostatnie!tygodnie!(wrzesie6!bie$cego!roku)!dostarczy"y!nam!wielu!spektakularnych!przyk"adów!tych!zjawisk,!którymi! bez!w$tpienia!by"y!huragany:!Ivan,!Jeanne! czy!te !Karl.!Warto!nadmieni+,! e!zjawiska!te! poch"on#"y!setki!istnie6!ludzkich!i!trudne!do! oszacowania!straty!materialne.!Jednocze&nie! nale y!doda+,! e!by"y!one!i!tak!nieporównywalnie!s"absze!ni !te!najgro*niejsze:!huragan! Andrew!w!1;;2!r.!czy!huragan!Mitch!w!1;;9!r.! Na!szcz#&cie,!w!Polsce!tak!gro*nych!w!skutkach!zjawisk!nie!notuje!si#,!cho+!tu!i!ówdzie! sporadycznie!zdarzaj$!si#!tr$by!powietrzne!lub! wiatr!o!pr#dko&ciach!przekraczaj$cych!w!porywach!50!m/s.!W!naszym!kraju,!podobnie!jak! i!w!innych!cz#&ciach!Europy,!za!najgro*niejsze! zjawiska!meteorologiczne!mo na!uzna+!katastrofalnie!wysokie!opady!atmosferyczne,!które! wywo"uj$!wezbrania!i!powodzie,!czego!najdobitniejszym!przyk"adem!w!ostatnim!10-leciu!jest! powód*!1;;8!roku.! Wszystkie!wymienione!zdarzenia!nale $!do! gro*nych!zjawisk!pogodowych,!niekiedy!o!wymiarze!ekstremalnym.!To!w"a&nie!one!wywo"uj$!u!nas!l#k!i!rodz$!pytania!o!najbli sz$!nawet! przysz"o&+.!Ale!najwi#kszy!wp"yw!na!nasze!za-
16
chowania!i!pogl$dy,!co!zreszt$!jest!oczywiste,! maj$!massmedia,!które!na!pocz$tku!XXI!wieku! poprzez!szeroko!rozbudowane!systemy!telekomunikacyjne!informuj$!dos"ownie!o!wszystkim,!co!dzieje!si#!na!&wiecie,!równie !w!sferze! wspomnianych!zjawisk!meteorologicznych!i!klimatycznych.!Po&ród!wielu!rzeczywistych!faktów!przekazuj$!te !niekiedy!nieodpowiedzialne,!„pseudonaukowe”!wypowiedzi!ró nych! badaczy.!Do!tego!dochodz$!naciski!ró nych! grup!politycznych,!którzy!podporz$dkowuj$! im!swoje!interesy.!I!dlatego!codziennie!na!ca"ym!&wiecie!w!ró nych!dziennikach,!czasopismach!i!reporta ach!roi!si#!od!z"owieszczych,!
nariusza!g"o&nego!
Ryc. 1. Przebieg ´sredniej temperatury powietrza lata (VI–VIII) w Krakowie w okresie 1792–2004 (dane dzie!ki uprzejmos´ci Zak#adu Klimatologii IGiGP Uniwersytetu Jagiellon´skiego)
naprawd#!zatrwa aj$cych!tytu"ów!jak!cho+by:! „Klimatyczna!apokalipsa”,!„Europ#!czekaj$!w#drówki!ludów”,!„B#dzie!cieplej,!coraz!cieplej,! gor$co”!itd.!Ostatni!numer!„National!Geographic”!(pa*dziernik!2004),!równie !przedstawia! katastro
Jak!wida+,!na!&wiecie!notujemy!bardzo!duo!niepokoj$cych!ekstremalnych!zjawisk!meteorologicznych!i!klimatycznych!oraz!ró nego! rodzaju!doniesie6!na!ich!temat.!Czy!jednak! mog$!one!by+!ju !symptomem!klimatycznej! katastrofy?!Co!to!w!ogóle!jest!klimatyczna!katastrofa!i!czym!si#!powinna!przejawia+?
www.gu.us.edu.pl
Klimatyczna!katastrofa,!tak!bardzo!podobnie!brzmi$ca!w!wielu!j#zykach!&wiata,!oznacza!po!prostu!katastrof#!wspó"czesnego!klimatu.!Czym!wi#c!jest!katastrofa?!Termin!ten! z!greckiego!katastroph• (co!znaczy!„przewrót”) wed"ug!polskich!s"owników!wyrazów!obcych! oznacza!„wydarzenie!nag"e,!donios"e,!przynosz$ce!tragiczne!skutki”.!W!obja&nieniu!tego! terminu!zwraca!si#!szczególn$!uwag#!na!„nag"o&+”!jako!zasadnicz$!cech#!katastrofy.!Mo na!zatem!postawi+!pytanie,!czy!przewidywane! zmiany!klimatu!nast$pi$!nagle.!\eby!jednak! rozwa y+!to!zagadnienie!warto!najpierw!zwróci+!uwag#,!co!dzieje!si#!z!klimatem!w!ci$gu! ostatnich!100–200!lat,!o!czym!wiemy!ju !stosunkowo!wiele!z!obserwacji!instrumentalnych.! Analiz#!musimy!dokona+!w!ró nych!skalach! przestrzennych:!lokalnej,!regionalnej!i!globalnej.!Najpro&ciej!ocen#!zmian!klimatu!mo na! przeprowadzi+!&ledz$c!zmiany!&rednich!temperatur.!Rycina!1!przedstawia!zmienno&+!&redniej! temperatury!powietrza!lata!(okres!od!czerwca! do!sierpnia)!na!stacji!meteorologicznej!Kraków! –!Obserwatorium,!która!posiada!najd"u sz$!nieprzerwan$!seri#!pomiarow$!w!Polsce!i!bardzo! dobrze!reprezentuje!warunki!klimatyczne!panuj$ce!w!ca"ej!po"udniowej!Polsce.!Rycina!ta! jednoznacznie!wskazuje!na!du $!zmienno&+! wy ej!rozpatrywanego!elementu!klimatu!w!ci$gu!ponad!200!lat!oraz!braku!jednoznacznego! trendu.!Nieco!inaczej!niestety!przedstawia!si#! podobny!wykres!obrazuj$cy!przebieg!&redniej! rocznej!globalnej!temperatury!w!latach!1971– 2003!(rycina!2).!Cho+!de!facto!przedstawia!ona! tylko!odchylenia!tej!temperatury!od!&redniej! wieloletniej!z!okresu!1;71–1;;0,!jednoznacznie!wynika!z!niej,! e!&rednia!roczna!globalna!temperatura!powietrza!wzros"a!o!0.8°C,!co! z!punktu!widzenia!klimatycznego!jest!warto&ci$!do&+!zatrwa aj$c$.!Mo na!jednoznacznie!stwierdzi+,! e!gdyby!taki!trend!utrzymywa"! si#!przez!kolejnych!100–300!lat!zmiany!klimatyczne!i!ich!reperkusje!w!wyniku!globalnego! ocieplenia!by"yby!katastrofalne!(gwa"towne! topnienienie!lodowców,!podniesienie!si#!poziomu!mórz,!zmiany!zasi#gu!stref!klimatycznych!i!ro&linnych!etc).! Zmiany!klimatyczne,!w!tym!przede!wszystkim!wahania!temperatury!powietrza!mo na!te ! &ledzi+,!aczkolwiek!z!mniejsz$!dok"adno&ci$,! dzi#ki!ró nym!danym!po&rednim!(tzw.!proxy).! Badania!wielu!specjalistów:!geologów,!glacjologów,!botaników!czy!te !historyków!i!archeologów!dostarczaj$!bardzo!cenne!po&rednie! informacje!o!klimacie!w!czasie!historycznym! czy!te !geologicznym.!Dzi#ki!tym!pozyskanym! danym!mo na!rekonstruowa+!klimat!w!przesz"o&ci.!Wyniki!tych!rekonstrukcji!s$!na!ogó"! powszechnie!znane!i!jednoznaczne.!Stwierdzaj$,! e!klimat!podlega"!znacznym!wahaniom! w!minionych!epokach,!a!&rednia!roczna!temperatura!zmienia"a!si#!nawet!o!10°C.!Jednak! zmiany!tych!temperatur!nast#powa"y!bardzo! wolno.!Ocenia!si#,! e!nawet!przy!najbardziej! gwa"townych!ociepleniach!klimatu!przyrost! &redniej!rocznej!temperatury!nie!przekracza"!
listopad 2004 nr 2 (122)
kilku!dziesi$tych!stopnia!Celsjusza!na!100!lat.! Wszystkie!informacje!o!klimacie!jednoznacznie!potwierdzaj$,! e!klimat!podlega"!zmianom! i!zmienno&ci!na!przestrzeni!dziejów!Ziemi!i!dalej!im!ulega.!Rekonstrukcje!klimatu!nakazuj$! nam!szuka+!przyczyn!jego!zmian!i!jednocze&nie!w!nast#pnym!kroku!pozwalaj$!nam!go! modelowa+.!Jednocze&nie!w!zwi$zku!z!przedstawionymi!faktami!i!histori$!klimatu!w!ci$gu! ostatnich!100,!1000!czy!100!000!lat!zachodzi! podstawowe!pytanie,!zawarte!w!tytule,!co!b#dzie!si#!dzia"o!z!klimatem?!Czy!w!najbli szych! latach!w!naszej!stre
tyczne!wi$ $!z!czynnikami!naturalnymi,!które!nale y!podzieli+!na!wulkaniczne,!solarne! i!astronomiczne.!Z!wymienionych!czynników! za!najmniej!istotny!nale y!uzna+!dzia"alno&+! wulkaniczn$,!która!cho+!poprzez!erupcje!wulkanów!dostarcza!do!atmosfery!du ych!ilo&ci! gazów!cieplarniach!oraz!py"ów,!nie!oddzia"ywuje!na!klimat!w!sposób!trwa"y!i!na!ca"ej!kuli! ziemskiej.!Za!znacznie!powa niejszy!uwa a!si#! czynnik!astronomiczny,!który!przede!wszystkim!w!wyniku!precesji!i!nutacji!kuli!ziemskiej,! charakteryzuje!si#!cyklami!o!okresach!oko"o! 100,!41!i!23!tysi#cy!lat!(tzw.!teoria!Milankovi}a).! Najistotniejszym!czynnikiem!wp"ywaj$cym!na! zmiany!klimatu!wydaj$!si#!jednak!zmiany!promieniowania!s"onecznego,!które!maj$!miejsce! w!kilku!cyklach!z!najbardziej!znanym,!cho+!nie! najbardziej!istotnym!dla!zmian!klimatu,!cyklem! jedenastoletnim. Powy ej!przytoczono!najwa niejsze,!g"ówne! praczynniki!zmian!klimatu.!Nie!znamy!dok"adniej!skali!ich!wp"ywu,!ale!warto!sobie!u&wiadomi+,! e!nie!dzia"aj$!one!samodzielnie!i!nieza-
´rednia roczna globalna tempertura powietrza w latach 1861–2003 Ryc. 2. S (wed#ug Climate Research Unit, Univeristy of East Anglia i Hadley Centre, W. Brytania)
Zanim!b#dziemy!próbowa+!odpowiedzie+!na! te!pytania!spójrzmy!na!najwa niejsze!czynniki! wp"ywaj$ce!na!zmiany!klimatu.!Cho+!pogl$dy! na!temat!ich!oddzia"ywania!na!klimat!nie!s$!jednoznaczne!mo na!wymieni+!ich!2!zasadnicze! grupy:!antropogeniczne!i!naturalne.!Czynniki! antropogeniczne!na!ogó"!uto samiane!s$!ze! wzrostem!intensywno&ci!efektu!cieplarnianego!wywo"anego!emisj$!gazów!cieplarnianych,! w!tym!g"ównie!przyrostem!CO2!do!obecnego! poziomu!oko"o!380!ppm.!Zwolennicy!globalnego!ocieplenia!wywo"anego!wzrostem!koncentracji!gazów!cieplarnianych!zwracaj$!uwag#!na!szczególnie!szybki!przyrost!dwutlenku! w#gla!w!XX!wieku.!Jednak!rekonstrukcje!klimatu!dostarczaj$!dowodów,! e!w!historii!Ziemi!obserwowany!by"!nawet!wy szy!poziom! CO2!jeszcze!zanim!pojawi"!si#!cz"owiek.!Dlatego!wi#kszo&+!klimatologów!nie!przywi$zuje! szczególnej!wagi!do!dzia"alno&ci!cz"owieka,! uznaj$c,! e!jego!wp"yw!jest!ograniczony!do! skali!lokalnej!(miast!i!innych!obszarów!o!silnej!antropopresji).!Badacze!ci!zmiany!klima-
le nie.!Zapewne!oddzia"ywuj$!one!"$cznie!i!dopiero!ich!wypadkowa!jest!odpowiedzialna!za! okre&lone!zmiany!klimatyczne.!Je eli!za"o ymy,! e!tak!faktycznie!jest,!to!nic!dziwnego,! e!do! dzi&!nie!ma!i!zapewne!niepr#dko!pojawi$!si#! zadawalaj$ce!modele!prognostyczne!klimatu.! Obecnie!dysponujemy!tylko!bardzo!niepewnymi!scenariuszami!klimatu,!których!podstawy! i!ró nego!rodzaju!sprz# enia!zwrotne!s$!ci$gle!nie!do!ko6ca!znane.!A!jaka!b#dzie!sytuacja,! je eli!w!którym&!z!tych!czynników!pope"nimy! cho+by!niewielki!b"$d?~!Wtedy!ca"y!ten!"$czny! proces!ulegnie!zupe"nej!zmianie~ Warto!jeszcze!u&wiadomi+!sobie!jeden!fakt.! Mimo!stosunkowo!wysokiej!ju !znajomo&ci! procesów!zachodz$cych!w!atmosferze!oraz! posiadania!zaawansowanej!techniki!pomiarowej!i!badawczej!z!superkomputerami!oraz! procedurami!modelowania!w"$cznie,!do!dzi&! mamy!k"opoty!z!prognozowaniem!pogody!na! d"u szy!horyzont!czasowy!ni !kilka!dni.!A!to! przecie !nieporównywalnie!"atwiejsza!sprawa! z!uwagi!na!czas!i!przestrze6!ni !prognozowa-
17
nie!klimatu!w!skali!globalnej!na!10!czy!100!lat,! nie!wspominaj$c!ju !nawet!o!d"u szych!okresach.!Dlatego!te !jakiekolwiek!jednoznaczne! i!autorytatywne!g"osy!poszczególnych!badaczy!musz$!budzi+!w$tpliwo&ci.!Jeszcze!wi#ksze!w$tpliwo&ci!pojawiaj$!si#,!gdy!brzmi$!one! w!g"osach!polityków,!decydentów!poszczególnych!pa6stw,!którzy!niekiedy!bezkrytycznie!wypowiadaj$!opinie.!Trudno!np.!zgodzi+!si#!z! on$!pretendenta!do!fotela!prezydenta!Stanów! Zjednoczonych!Teres$!Heinz!Kerry,!która!na! Konwencji!Demokratów!w!lipcu!bie $cego!roku!powiedzia"a:!]...^!z!Johnem Kerry jako prezydentem, globalne zmiany klimatyczne zostan" powstrzymane ]...^.
100!czy!za!1000!lat.!We!wspó"czesnej!nauce! &wiatowej!panuj$!dwa!pogl$dy!na!ten!temat.! Pierwszy,!sugeruje!powolne!och"adzanie,!którego!efekty!b#d$!widoczne!za!co!najmniej!500! lat.!Wed"ug!tej!teorii,!zgodnej!zreszt$!ze!wspomnian$!wcze&niej!teori$!Milankovi}a,!temperatura!b#dzie!spada+!o!1–2°C!na!1000!lat! i!w!zwi$zku!z!tym!na!razie!nie!ma! adnego! niebezpiecze6stwa!dla!ludzko&ci.!Jedynie!powszechnie!krytykowanym!mankamentem!tej! teorii!jest!fakt,! e!jej!twórcy!nie!doceniaj$!roli! cyrkulacji!oceanicznej!w!kszta"towaniu!klimatu! globalnego.!Druga!grupa!badaczy!prezentuje! teori#!szybkiego!och"odzenia.!Opiera!si#!ona! na!fakcie,! e!zasolenie!arktycznej!cz#&ci!Atlan-
Ryc. 3. G#ówny budynek Uniwersytetu S´la!skiego w najbliz"szej przysz#os´ci? (Kompozycja: Zbigniew Ustrnul/Wojciech Skrzypiec)
Bior$c!pod!uwag#!znajomo&+!procesów! atmosferycznych,!histori#!klimatu,!g"ówne! czynniki!wywo"uj$ce!jego!zmiany!oraz!wykorzystuj$c!wspó"czesne!techniki!pomiarowoobserwacyjne!oraz!mo liwo&ci!obliczeniowe! w&ród!klimatologów!zajmuj$cych!si#!zmianami!klimatu!mamy!obecnie!dwie!zasadnicze! grupy!pogl$dów.!Pierwsza!grupa!to!zwolennicy!globalnego!ocieplenia,!która!w!ostatnich! zaledwie!kilku!latach!szybko!si#!zmniejsza.! Przedstawiciele!tej!opcji!przewiduj$!w!najbli szych!kilkudziesi#ciu!latach!katastrofalne! ocieplenie!(o!oko"o!3–5°C!cieplej!ni !obecnie).! Niestety!grupa!ta!nie!stawia! adnych!hipotez! dotycz$cych!przysz"ych!epok!klimatycznych! i!przysz"o&ci!klimatu!cho+by!za!100!lat,!co!ewidentnie!&wiadczy!o!s"abo&ci!teorii!globalnego! ocieplenia.!Znacznie!powa niejsze!przes"anki! naukowe!stoj$!obecnie!za!drug$!grup$!pogl$dów,!która!wi$ e!si#!z!zako6czeniem!holocenu.!Przedstawiciele!tej!opcji!twierdz$,! e!nie! ma!w$tpliwo&ci,! e!nast#pna!epoka!klimatyczna!b#dzie!epok$!ch"odn$.!Niestety!badacze! ci!niejednoznacznie!stawiaj$!prognoz#,!kiedy! nast$pi!to!och"odzenie,!czy!b#dzie!to!za!10,!
18
tyku!ju !si#!zmniejszy"o!i!ciep"y!Golfsztrom! zaczyna!zmniejsza+!swoje!nat# enie,!co!doprowadzi+!mo e!do!och"odzenia!ju !w!najbli szych!kilku-kilkunastu!latach!(och"odzenie! &redniej!rocznej!rz#du!1°C).!Najwi#kszy!spadek!przewiduje!si#!w!Skandynawii,!gdzie!przy! spadku!o!3°C!Góry!Skandynawskie!pokry"yby!si#!lodowcami,!a!zasi#g!pokrywy!&nie nej! w!Europie!znacznie!by!si#!zwi#kszy".!By"by! to!ch"odny!okres,!który!po!kilku!tysi$cach!lat! przekszta"ci"by!si#!w!okres!lodowcowy.!Zwolennicy!tego!szybkiego!och"odzenia,!do&+! w!sumie!pesymistycznego,!twierdz$!jednak,! e!spadek!temperatury!nie!musi!by+!tak!du y,! adzia"alno&+!cz"owieka!i!emisja!CO2!mo e!go! znacznie!zmody
19
CA Y SUKCES POLEGA NA TYM, !EBY BY NIEDOSYT A NIE PRZESYT O!ksi$ kach,!osi$gni#ciach,! yciowych!potyczkach!i!wspó"pracy!z!Magdalen$!Piekorz! przy!
ek!w!tym!samym!gatunku,!w!tej!samej!tematyce,!tym!samym!j#zykiem,! eby!ka da!rzecz,! za!któr$!ja!si#!zabieram!by"a!w!pewnym!sensie!debiutem.!Sprawdzi"o!si#!–!mam!32!lata,! cztery!ksi$ ki!za!sob$,!a!ci$gle!si#!"api#!na!jakie&!debiuty.!Kiedy&!by"em!debiutantem!jako! poeta,!potem!by"em!debiutantem!jako!prozaik,! teraz!mówi!si#!o!Gnoju,! e!jest!to!debiut!powie&ciopisarski.!Pr gi!s$!debiutem!scenarzysty.! W!styczniu!b#dzie!mój!monodram!w!wykonaniu!Micha"a!\ebrowskiego,!pojawi!si#!w!Teatrze! Studio!–!i!to!te !b#dzie!debiut.!Podnieca!mnie! to,!co!robi#!po!raz!pierwszy.! Film odniós! sukces, kandyduje do Oskara. A czy Pan jest z niego zadowolony? Jakie szanse daje Pan Pr•gom w konkurencji z!innymi nieangielskoj!zycznymi produkcjami w walce o najbardziej presti$ow# nagrod! •wiatowego kina? Film!jest!wybitny~!Od!pocz$tku!wiedzia"em,! e!Magda!dostanie!Z"ote!Lwy.!Nawet!si#!z!ni$! za"o y"em,! e!jak!wygra,!to!b#dzie!musia"a!zrobi+!ze!mn$!kolejny!
SUPERPRACOWNIA 2003 15!pa*dziernika!w!sali!75!Wydzia"u!Informatyki!i!Nauki!o!Materia"ach!przy!ul.!Bankowa!12! w!Katowicach!odby"a!si#!uroczysto&+!otwarcia! SUPERPRACOWNI!2003.!W!uroczysto&ci!udzia"! wzi#li:!JM!Rektor!Uniwersytetu!%l$skiego!prof.! dr!hab.!Janusz!Janeczek,!Prorektor!ds.!Nauki,! Wspó"pracy!i!Promocji!Uniwersytetu!prof.!dr! hab.!Wies"aw!Bany&,!Prorektor!ds.!Kszta"cenia!prof.!dr!hab.!Wojciech!%wi$tkiewicz,!Senator!RP!dr!Jerzy!Markowski,!Prezydent!Katowic! Piotr!Uszok,!przedstawiciel!sponsorów!kon22
kursu!Prezes!Zarz$du!Banku!%l$skiego!ING! Krzysztof!Brejdak!oraz!Prodziekan!Wydzia"u! Mechaniczno-Technologicznego!Politechniki! %l$skiej!prof.!dr!hab.!Arkadiusz!M# yk.!Obecni!byli!tak e!pracownicy!Wydzia"u!Informatyki! i!Nauki!o!Materia"ach!U%!oraz!osoby!zwi$zane! z!informatyzacj$!Uczelni.! Nowo!otwarta,!nowoczesna!pracownia!komputerowa!zosta"a!utworzona!ze!&rodków!otrzymanych!za!wyró nienie!w!konkursie!SUPERPRACOWNIA!2003,!organizowanym!w!ramach!programu!Internet w!szko!ach –!projekt Prezydenta RP.!Celem!projektu!SUPERPRACOWNIA!jest!two-
www.gu.us.edu.pl
rzenie!nowoczesnych!laboratoriów!komputerowych!w!ró nych!o&rodkach!edukacyjnych!na!terenie!ca"ego!kraju,!w!pe"ni!dostosowanych!do! potrzeb!korzystaj$cej!z!nich!m"odzie y.! Do!konkursu!zg"oszono!120!wniosków!z!ró nych!instytucji!naukowych.!Jury!przyzna"o!10!nagród!o!"$cznej!warto&ci!2!mln!z"otych.!Nagrodzony!projekt:!Kszta!cenie nauczycieli i!studentów w!zakresie komputerowego wspomagania projektowania maszyn i!urz"dze",!powsta"! we!wspó"pracy!Wydzia"u!Informatyki!i!Nauki!o!Materia"ach!Uniwersytetu!%l$skiego!z!Wydzia"em!Mechaniczno-Technologicznym!(Instytutem! Materia"ów!In ynierskich!i!Biomedycznych)!Politechniki!%l$skiej!-!koordynatorem!projektu!-!i!Wydzia"em!Matematyki,!Techniki!i!Nauk!Przyrodniczych!Akademii!Bydgoskiej.!Uniwersytecka!cz#&+!projektu!powsta"a! pod!kierownictwem!Dyrektora!Instytutu!Nauki!o!Materia"ach!prof.!zw.! dr.!hab.!Eugeniusza!Q$giewki.!
Od lewej stoja!: Prezydent Katowic Piotr Uszok, Zaste!pca Dyrektora Instytutu Nauki ´ prof. dr hab. Janusz Fra!ckowiak, Senator RP Jerzy Markowski, o Materia#ach US JM Rektor US´ prof. dr hab. Janusz Janeczek
w"asno&ci!i!jako&ci!materia"ów,!doskonaleniu!dydaktyki!w!systemie! kszta"cenia!ustawicznego!na!kierunku!Edukacja!Techniczno-Informatyczna!(studia!dzienne,!studia!doktoranckie,!studia!podyplomowe,!kursy! kwali
24
demickiego.!Pierwszy!krok!to!oczywi&cie!wybór!Komitetu!Organizacyjnego,!na!czele!którego!stan$"!Prof.!Janusz!Arabski!i!kilku!z!nas,! maj$cych!wcze&niejsze!do&wiadzenia!organizacyjne:!dr!Andrzej!Qyda,!dr!Adam!Wojtaszek,!dr!Krystyna!Warcha",!dr!Jolanta!Latkowska,!mgr!Bo ena!Leszkiewicz!i!autorka!tego! tekstu,!dr!Danuta!Gabry&-Barker.!Oczywi&cie! w!trakcie!trwania!przygotowa6!(a!w!czasie! kongresu!szczególnie~)!wielu!innych!kolegów! z!Instytutu!J#zyka!Angielskiego!wspomaga"o! nas.!Nale y!tu!szczególnie!wymieni+!Andrzej! Nowaka!(naszego!specjalist#!od!komputerów! i!sprz#tu)!i!Mir#!Wójcik!(dzia"alno&+!informacyjna,!rozsy"anie!poczty). Pozostaj$c!w!sta"ym!kontakcie!z!Prof.!T.!Slam$-Cazacu!(wcze&niej!wspomniana!za"o ycielka!i!Honorowy!Prezydent!ISAPL-a),!stworzyli&my!aktualn$!list#!cz"onków!ISAPL,!poszerzaj$c!j$!o!znanych!nam!naukowców!wspó"pracuj$cych!z!nami!od!lat!(konferencje!w!Szczyrku)! oraz!o!nazwiska!m"odych!pracowników!nauki,! daj$c!im!mo liwo&+!uczestniczenia!w!tak!znacz$cym!wydarzeniu!akademickim.!Tak!wi#c! w!rezultacie!Pierwszy!Cyrkularz!zosta"!rozes"any!do!ponad!900!potencjalnych!uczestników!Kongresu!w!Polsce,!który!mia"!si#!odby+! w!dniach!7–;.0;.2004!r. Na!miejsce!Kongresu!wybrali&my!Cieszyn,! bo!to!i!pi#kne!miasto,!maj$ce!si#!czym!poszczyci+,!ale!równie !z!tego!wzgl#du,! e!mie&ci! si#!tam!Filia!Uniwersytetu!%l$skiego!–!w!pi#knym!starym!budynku!z!pocz$tku!XX-go!wieku,! posiadaj$cym!odpowiednie!wyposa enie!(m.in.! multimedialna!sala!konferencyjna)!a!jednocze&nie!pi#kny,!nastrojowy!wystrój,!jaki!nada"y!temu!miejscu!prace!miejscowych!studentów!wydzia"u!artystycznego.!Kilka!wizyt!w!
www.gu.us.edu.pl
Otwarcie Kongresu
jest!teorii!konekcjonizmu!i!jego!roli!w!naszych! czasach:!Connectionism -!a!challenging task for psycholinguistics in the new century. Mnóstwo! pyta6!z!sali,!czasu!niewiele!na!odpowiedzi,!bo! tu ,!tu !sesje!indywidualne!w!sekcjach,!a!temat! i!tak!powróci!na!pewno!w!sesji!panelowej!na! temat!konekcjonizmu.!Kilka!minut!na!zdj#cie! pami$tkowe,!kaw#!czy!te !herbat#!w!Galerii! (przy!okazji!prze ycie!artystyczne~)!No!i!zaczynamy!prezentacje!w!sekcjach!z!ma"ym!po&lizgiem!czasowym.! Zgodnie!z!programem!sze&+!sesji!odbywa! si#!symultanicznie!i!tak!b#dzie!przez!ca"y!czas! trwania!Kongresu.!Program!jest!bardzo!bogaty!
i!ka dy!mo e!wybra+!prezentacj#!odpowiedni$!dla!siebie.!Uczestnicy!maj$!okazj#!brania! udzia"u!w!sesji!plenarnej!oraz!dyskusji!panelowej!ka dego!dnia!Kongresu. Wyg"oszono!pi#+!referatów!plenarnych,!by"y!to:!Prof.!J.!M.!Poersch!(Brazylia)!Connectionism a!challenging task for psycholinguistics in the new century, Prof.!J.!Arabski!(Polska)! General trends in language transfer studies, Prof.!M.!Paradis!(Kanada)!Why single-word experiments do not address language representation, Prof.!I.!Kurcz!(Polska)!Communicative competence and the theory of mind oraz! Prof.!S.!Puppel!(Polska)!Beyond the blooming,
Foto: Andrzej yda
nam!wszystkim!podzi#kowanie!za!wysi"ek!organizacyjny!i!za!pomoc!
Poza!tak!bardzo!napi#tym!programem!akademickim!starali&my!si#!umo liwi+!uczestnikom! Kongresu!chwile!wytchnienia!poprzez!organizacj#!wydarze6!nieakademickich.!W!pierwszym! dniu!Kongresu!by"a!to!popo"udniowa!wycieczka!po!Cieszynie,!tak!pe"nym!uroku!i!s"o6ca!–!bo! trzeba!przyzna+!aura!by"a!po!naszej!stronie! przez!wszystkie!dni!kongresu.!Wycieczka!zako6czy"a!si#!wizyt$!w!Browarze!Brackim!po"$czon$!z!degustacj$!bardzo!specjalnego!piwa! dost#pnego!tylko!tutaj,!w!Cieszynie.! W!ostatni!wieczór!Kongresu!go&cili&my! w!przepi#knej,!historycznej!Sali!Posiedze6! cieszy6skiego!Ratusza,!gdzie!podejmowa"!nas! lampk$!wina!i!uroczyst$!przemow$!powitaln$! Burmistrz!Cieszyna.!Spotkanie!to!u&wietni"!chór! Uniwersytetu!%l$skiego!Harmonia. Chór!zaprezentowa"!pi#kne!lokalne!kompozycje!muzyczne, wywo"uj$c!swoim!wyst#pem!owacje!na!stoj$co.!Byli&my!ogromnie!dumni!z!naszych!studentów,!bo!to!oni!stanowi$!trzon!chóru!Harmonia. Ta!bardziej!o lek. med. El$biet! Mularsk#,!
Foto: Jadwiga Szopa
Clemens pro Mundo
Gospodarze akcji Tolerancyjny dla ´swiata – Wojewoda S´la!ski Lechos#aw Jarze!bski i Ma#gorzata Oche!duszko-Ludwik Pe#nomocnik Wojewody ds. Narkomanii i HIV
www.gu.us.edu.pl
Foto: Jadwiga Szopa Jolanta Kwas´niewska
wybitnego!specjalist#!w!dziedzinie!chorób!zaka*nych!z!problematyki!HIV/AIDS,!wspó"autora! wielu!prac!badawczych!z!tej!dziedziny!a!jednocze&nie!osob#!bardzo!zaanga owan$,!otwart$,!która!z!ciep"em!i!zrozumieniem!pochodzi! do!pacjentów!zaka onych!HIV>!Adama Niedba!!,!twórc#!i!za"o yciela!jedynego!na!%l$sku,!a!drugiego!w!Polsce!„Studia!Akceptacji”,!
Prezes stowarzyszenia „Bez Granic” tegoroczny laureat, Adam Niedba#a
Laureaci Clemens Pro Mundo: Jolanta Kwas´niewska, lek. med. Elz"bieta Mularska oraz prezes Stowarzyszenia „Bez Granic” Adam Niedba#a. Dwa wyróz"nienia i podzie!kowanie wre!czono na re!ce Magdaleny Borowskiej dla Krajowego Centrum ds. AIDS
adresowanego!do!osób!z!HIV/AIDS!z!ca"ego! kraju,!prezesa!jednego!z!pr# niejszych!Stowarzysze6!„Bez!granic”,!zajmuj$cego!si#!bezpo&redni$!pomoc$!osobom!z!HIV!i!AIDS,!inicjatora!i!pomys"odawc#!wielu!akcji!znanego!ze!swej! bezinteresowno&ci!i!determinacji!w!d$ eniu!do! szerzenia!wiedzy!o!HIV/AIDS.! Przyznano!tak e!dwa!wyró nienia!i!podzi#kowanie!na!r#ce!Magdaleny!Borowskiej!dla! Krajowego Centrum ds. AIDS. O!przyja*6!ma!jak$&,!w!dobrym!znaczeniu!tego!s"owa,!tajemnic#.!Czy!ja!mam!de
28
Z tego, co Pan Profesor mówi! na sesji „ l#sk –!miejsce spotkania” i!co mo$na wyczyta z!Pana ksi#$ek i!artyku!ów, wy!ania si! do• nie!atwa koncepcja spotkania i!przyja%ni –!s# one do•wiadczeniami przede wszystkim trudnymi. Czy ceni Pan Profesor "lozo"! dialogu (cz!sto przywo!ywan# na konferencji)? Czy raczej na Pana postrzeganie spotkania wp!yn!li, tak z!pozoru pesymistyczni, my•liciele, zabieraj#cy g!os w!podobnych kwestiach jak chocia$by Gombrowicz? Z!
Wrzesie• w Instytucie Fizyki Przez!ca"y!wrzesie6!korytarze!i!aule!Instytutu! Fizyki!t#tni"y! yciem.!Uderza"!kontrast!z!senn$! atmosfer$!innych!budynków!Wydzia"u,!pustych! o!tej!porze!roku!i!oczekuj$cych!dopiero!na!pojawienie!si#!studentów.!Qadna!pogoda!sprawi"a,! e! równie !"awki!i!&wie o!wyremontowany!dziedziniec!przed!Instytutem!pe"ne!by"y!m"odzie y!dyskutuj$cej!i!komentuj$cej!wyk"ady,!które!odbywa"y!si#!równocze&nie!we!wszystkich!aulach.!
Co u#atwia drzewom doprowadzanie wody do ich najwyz"szych cze!´sci? Zabawy ze zjawiskiem w#oskowatos´ci. Na biwaku dr Roman Wrzalik
To!trudna!sztuka!tra
Czy w klatce Faradaya jestes´my bezpieczni nawet pod wysokim napie!ciem? ...wszyscy przez"yli :-) ... Pod napieciem, dr hab. Krzysztof Wójcik Foto: Aneta Szczygielska
Magnesem!przyci$gaj$cym!te!t"umy!m"odzie y!by"a!kolejna!edycja,!odbywaj$cych!si#! tutaj!od!lat,!specjalnych!wyk"adów,!w!czasie! których!m"odzie !szkolna!ma!okazj#!obejrze+! interesuj$ce,!a!czasem!wr#cz!widowiskowe,! eksperymenty!z!
Opowies´$ o tym „jak g#upi Jas´ wode! sitem nosi#...” podoba#a sie! nie tylko najm#odszym s#uchaczom. Fizyka na biwaku dr Krzysztof •wikiel
listopad 2004 nr 2 (122)
Jak zachowuje sie! cia#o pod napie!ciem 50 000 Voltów?! Pod napieciem, dr Jerzy Jarosz i Arkadiusz Szymczyk
29
Po naszymu, czyli sPTOKanie W!&rod#,!2;!wrze&nia!w!chorzowskim!Domu!Kultury!„Batory”!odby"a!si#!sesja!naukowa!„%l$sk!–!miejsce!spotkania”!wspó"organizowana!przez!Instytut!Historii!U%.!To!ju !dziewi$te!hajduckie!spotkanie!(Wielkie!Hajduki!to! historyczna!nazwa!dzisiejszego!Chorzowa! Batorego).!Przewodniczy"!jej!pomys"odawca,! pracownik!naszego!uniwersytetu!–!dr!Jacek! Kurek!z!Wydzia"u!Nauk!Spo"ecznych.! „W!czynno&ciach!omy"kowych!jest!wiele!prawdy”!–!mówi"!w!swym!cz#&ciowo!improwizowanym!referacie!profesor!Tadeusz!S"awek!–!„Wielokrotnie!podczas!pisania!zdarza"o!mi!si#!przestawi+!literki!w"a&nie!w!s"owie!spotkanie.!Na!ekranie!monitora!odnajdywa"em!pó*niej!sPTOKanie,! w!którym!skrywa!si#!nasz!poczciwy!&l$ski!ptok”.! Idea!sPTOKania,!któr$!zaproponowa"!Profesor,! korzystaj$c!ze!spostrze e6!Henry’ego!Davida! Thoreau,!opiera!si#!na!przeciwstawieniu!„skacz$cemu”,!po&piesznemu!byciu!zaj$ca!postawy!jaskó"ki.!Angielskie!swallen czy!niemieckie!schwalbe!niesie!z!sob$!znaczenie:!„stawia+!opór!falom,! by+!contra”.!Dopóki!nie!staniemy!si#!„ptokami”,! czyli!&wiadomie!nie!przeciwstawimy!si#!pokusie!jednorodno&ci!&wiata,!nie!do&wiadczymy!ani! prawdziwego!spotkania,!ani!przyja*ni. Odnosz#!wra enie,! e!–!co!w!codziennym! yciu!niestety!raczej!rzadkie!–!w!Chorzowie!
Chleb, autor Piotr Naliwajek
30
uda"o!si#!unikn$+!reY!eksji!„zaj#czej”:!powierzchownej,!zabieganej!i!nieznaj$cej!sPTOKania.! W!gronie!chorzowskich!prelegentów!znalaz"y! si#!same!„ptoki”,!które!potra
Pomys"odawca!chorzowskich!sesji!–!dr!Jacek!Kurek!–!tak!pisa"!o!swym!zamiarze!dziewi#+! lat!temu!na!wst#pie!pierwszej!sesyjnej!publikacji:!„Czas!ju ,!by!pisa+!o!%l$sku!na!nowo.! Nie!mo na!w!niesko6czono&+!mno y+!cyfr!wydobycia!w#gla!czy!wytopu!surówki.!Ju !czas! pisa+!o!cz"owieku,!o!ludziach!i!ich!twarzach,! o!domach,!podwórkach!]...^”.!Cieszy!fakt,! e! plan!ten!udaje!si#!realizowa+!ju !od!tylu!lat:! chorzowski!MDK!otwiera!si#!na!coraz!to!nowe! obszary,!a!tegoroczna!sesja!i!jej!niezwykle!pojemny!temat!s$!tego!wymownym!potwierdzeniem.!Jeszcze!lepszym!dowodem!jest!jednak! praca!naukowa!dr.!Kurka,!który!penetrowa"!na! hajduckich!sesjach!najprzeró niejsze!obszary! %l$ska.!Mimo!tego!i!tak!uda"o!mu!si#!zaskoczy+!przebiegiem!tegorocznego!wyst$pienia:! przy!zgaszonym!&wietle!i!stosownej!muzyce! porównywa"!s"ynn$!Trójc !wi t"!Andrzeja!Rublowa!z!Chlebem wspó"czesnego!chorzowskiego!artysty!Piotra!Naliwajki!(obok!reprodukujemy!oba!obrazy).!Odmienne!estetyki,!inne! do&wiadczenia,!700!lat!ró nicy!–!a!jednak!te! same!archetypy,!szlachetna!powaga,!ten!sam! prosty!posi"ek,!którego!potrzebujemy.!Dobrze! by"o!spotka+!si#!i!posili+!w"a&nie!tu,!w!cieniu! chorzowskich!familoków. PIOTR!BOGALECKI
´wieta, autor Andrzej Rublow Trójca S
www.gu.us.edu.pl
XVII Powszechny Zjazd Historyków Polskich W!dniach!15–19!wrze&nia! 2004!r.!odby"!si#!w!Krakowie,! ju !po!raz!czwarty,!XVII!Powszechny!Zjazd!Historyków! Polskich.!Zjazdy!w!Krakowie! mia"y!miejsce!w!latach!1990,! 1;00!i!1;59!(szczególnie!ten! ostatni!by"!wa ny,!ze!wzgl#du! na!jego!rozrachunkowy!charakter,!rozliczenie!si#!z!przesz"o&ci$!popa*dziernikow$! 1;57!r.).!Równie !Katowice! go&ci"y!historyków!–!w!1;8;!r.! Uniwersytet!%l$ski!by"!organizatorem!XII!Powszechnego! Zjazdu!Historyków!Polskich. Temat!przewodni!tegorocznego!zjazdu! brzmia":!Tradycja a!nowoczesno• –!to!samo• .!Skonstruowanie!takiego!tematu,!a!zarazem!spotkanie-dyskusja!w!Krakowie!mia"y! podwójne!znaczenie.!Kraków!jest!kolebk$! pa6stwowo&ci!polskiej,!to!tutaj!splata!si#!wiele!w$tków!z!naszej!przesz"o&ci,!miasto!to!jest! wr#cz!pomnikiem!polsko&ci!i!trwaniem!narodu,! mo na!powiedzie+,! e!stanowi! yw$!histori#.! Motto!ma!tak e!inn$!wymow#.!Polska!od!prawie!pó"!roku!jest!cz"onkiem!Unii!Europejskiej,! jak e!wa na!jest!wi#c!teraz!reY!eksja!nad!nasz$! to samo&ci$!i!naszymi!aspiracjami.!Organizatorem!imprezy!by"o!Polskie!Towarzystwo!Historyczne!pod!przewodnictwem!prof.!Krzysztofa! Mikulskiego.!G"ównymi!wspó"organizatorami! byli:!Uniwersytet!Jagiello6ski,!Akademia!Pedagogiczna!oraz!Instytut!Pami#ci!Narodowej. Uroczysta!inauguracja!Zjazdu!odby"a!si#! 17!wrze&nia!2004!r.!w!Filharmonii!im.!K.!Szymanowskiego.!Ceremoni#!prowadzili!prof.!Andrzej!Chwalba!oraz!prof.!Feliks!Kiryk.!Podczas! inauguracji,!prof.!Piotrowi!Wandyczowi,!emerytowanemu!profesorowi!Uniwersytetu![ale,!wr#czono!pami$tkow$!ksi#g#.!Polskiemu!czytelnikowi!na!pewno!znana!jest!praca!profesora! Cena wolno•ci. Historia Europy !rodkowowschodniej od •redniowiecza do wspó!czesno•ci,!która!doczeka"a!si#!t"umacze6!na!wiele! j#zyków!&wiata.! Podczas!otwarcia!Zjazdu!przemawiali!m.in.! prof.!Wojciech!Wrzesi6ski!i!prof.!Krzysztof!Mikulski.!Wyk"ad!inauguracyjny!wyg"osi"!prof.! Norman!Davies,!który!mówi"!o!potrzebie!szukania!w"asnej!to samo&ci,!tak!wa nej!w!dobie!
listopad 2004 nr 2 (122)
globalizacji,!ponadto!wskazywa"!na!analogie! mi#dzy!histori$!Wysp!Brytyjskich!i!Polski.! Program!trzydniowego!spotkania by"!bardzo!bogaty!–!4!tematy!g"ówne!obrad!plenarnych,!8!paneli,!12!sympozjów!oraz!niezliczona! ilo&+!spotka6!towarzysz$cych.!Nowo&ci$!tegorocznego!Zjazdu!by"o!osobne!sympozjum! –!przeznaczone!dla!studentów.!Zastanawiano! si#!nad!rol$!historyka!w!kszta"towaniu!&wiadomo&ci!spo"ecze6stw,!próbowano!odpowiedzie+! na!pytanie,!czym!jest!mit!i!mitologia!i!jaki!ma! zwi$zek!z!rzeczywisto&ci$.!Kolejny!panel!po&wi#cony!by"!wp"ywowi!czynników!zewn#trznych!na!histori#.!Czwarty,!bardzo!ciekawy! z!uwagi!na!aktualno&+!tematu,!panel!zatytu"owano:!Terroryzm. Droga ku wolno•ci czy autozag!ada?!Temat!jak e!wa ny!po!wydarzeniach! w!Nowym![orku,!w!Madrycie!czy!wrze&niowej! tragedii!w!Bies"anie.!Szukano!odpowiedzi!na! pytanie!o!przyczyny!eskalacji!terroryzmu!w!XX! i!na!pocz$tku!XXI!wieku. Zjazd!to!tak e!mo liwo&+!spotkania!si#! w!jednym!miejscu!wszystkich!historyków,!którzy!staraj$!si#!debatowa+!nad!stanem!nauk!historycznych!oraz!szansa!na!zaprezentowanie! szerszemu!gronu!coraz!to!nowszych!osi$gni#+! badawczych!i!mo liwo&+!ukazania!w"asnej!kreacji!historii.!Wszystko!to!sk"ania!naukowców!do! próby!odpowiedzenia!sobie!na!pytania:!Czym! tak!naprawd#!jest!historia?!Jaki!jest!sens!jej! uprawiania?!Czy!historia!jako!samodzielna!nauka!przetrwa,!a!je&li!tak,!to!w!jakim!wymiarze?! Te!i!inne!pytania!by"y!jedynie!pocz$tkiem!dyskusji!nad!histori$,!która!musi!mie+!swoj$!kontynuacj#!z!oczywistych!powodów!w!poszczególnych!&rodowiskach!akademickich!w!Polsce,! poniewa !nie!sposób!wyczerpa+! adnego!tematu!podczas!trzech!dni!obrad.! W!tego!typu!spotkaniach-dyskusjach!nie! ma!ostatecznych!konkluzji.!Spróbowano!jedynie!zarysowa+!problem!i!sk"oni+!uczestników!do!zastanowienia!si#!nad!niejednym!problemem!i!przeniesienia!dyskusji!do!swoich! spo"eczno&ci.! Temat!g"ówny,!otwieraj$cy!pierwszy!dzie6! obrad!brzmia":!Czas wielkiego prze!omu: spo!ecze"stwo, gospodarka i!kultura pa"stw Europy !rodkowowschodniej 1989–1990.!Obejmowa"! on!dwa!panele:!1.!Rok 1989 w!Europie !rodkowowschodniej: mechanizm i!natura prze!omu.! 2.!Pami historyczna 15 lat po upadku komunizmu.!Drugi!panel,!po&wi#cony!pami#ci!historycznej,!by"!niezwykle!ciekawym!przedstawieniem!tego,!co!zosta"o!nam!z!tamtych!lat!–!jak! Polacy!oceniaj$!dzi&!rok!1;9;!r.?!Zaprezentowano!te !wyniki!bada6!Spo!ecze"stwo polskie wobec przesz!o•ci,!które!uwidoczni"y!dysonans!
poznawczy!(zmieni"!si#!np.!nasz!stosunek!do! obchodzenia!&wi$t).!Je&li!chodzi!o!nasze!zainteresowania,!tutaj!sytuacja!wygl$da!nieco!inaczej!–!wzros"o!zainteresowanie!czasami!najnowszymi!(III!RP),!okresem!mi#dzywojnia!i!czasami!PRL,!natomiast!spad"o!zainteresowanie! takimi!tematami!jak:!czasy!II!wojny!&wiatowej,! Polska!do!XV!wieku,!Polska!XVI–XVIII!w.! Badani!te!pokaza"y,! e!wraz!ze!zmianami!podej&cia!do!przesz"o&ci,!zmienia!si#!nasz!punkt! widzenia,!s"abnie!mit!narodowy,!czyn!zbrojny! Polski,!ale!ro&nie!znaczenie!post#pu,!demokracji,!zyskuje!ponadto!rola!Polski!w!&wiecie.! Natomiast!niebezpiecznym!symptomem!jest! –!jak!mówi"!prof.!Pawe"!%piewak!–!zauwa alny! wzrost!poziomu!antysemityzmu!w&ród!Polaków.!W!1;;2!r.!odsetek!ten!wynosi"!12€!a!ju ! w!2004!–!24€.! Podczas!kolejnego!dnia!Zjazdu!obradowano!nad!histori$!i!jej!przekazem!dawniej!i!dzi&,! ukazywano!zmiany!zachodz$ce!w!warsztacie! historyka.!Przedstawiono!te !nowinki!techniczne!przydatne!ka demu!historykowi!w!pracy!naukowej,!w!tym!tak e!programy!multimedialne,!które!niebawem!stan$!si#!uzupe"nieniem! warsztatu!historyka.!Tak!naprawd#,!za!10–20! lat!diametralnie!zmieni!si#!sposób!nauczania! historii!na!poszczególnych!etapach!edukacji.! Dzi&!historyk!ma!do!wykorzystania!
31
–!historia Polski w!opinii historyków obcoj zycznych.!Bardzo!interesuj$cy!referat!wyg"osi"!prof.!John!Kulczycki!(Czego studenci ameryka"skich uczeni mog" si dowiedzie o!historii Polski?) Jednak!najwi#cej!uczestników!Zjazdu!przyby"o!na!sympozjum!zatytu"owane!Jakich archiwów potrzebuj" historycy?,!podczas!którego!prezentowano!ró norodne!relacje!historyk!–!archiwum.!Wypowiadano!si#!na!temat! ogromnego!wyzwania!dla!archiwistów,!jakim! jest!powi#kszaj$ca!si#!rzesza!ludzi!korzystaj$cych!z!archiwów,!co!przyczynia!si#!do!systematycznego!zwi#kszania!nak"adów!i!rozbudowania!istniej$cej!infrastruktury.!Dyskutowano! o!funkcji!archiwów!oraz!zmianach!w!ich!sposobie!gromadzenia!i!udost#pniania!w!epoce! wszechobecnej!informatyzacji,!u"atwiaj$cej!gromadzenie!i!porz$dkowanie!wszelakich!danych.! Rozmawiano!tak e!o!mo liwo&ciach!zamieszczania!zasobów!ró nych!archiwów!na!stronach! internetowych!(zainteresowani!mog$!zajrze+! na!stron#!Archiwum!Pa6stwowego!w!Warszawie!(www.archiwa.gov.pl),!gdzie!znajduj$!si#! odno&niki!do!poszczególnych!stron).!Jednym! z!tematów!by"a!tak e!potrzeba!edukacji!m"odych!ludzi!zakresie!umiej#tno&ci!korzystania! z!zasobów!archiwalnych.! Sam!Zjazd!nie!by"by!w!pe"ni!udany,!gdyby! nie!imprezy!towarzysz$ce,!które!s$!integraln$!
cz#&ci$!tego!typu!spotka6.!Jedn$!z!nich!by"o! przedzjazdowe!spotkanie!Polskiego!Towarzystwa!Historycznego.!Otwarto!równie !„Salon! ksi$ ki!historycznej”!w!Akademii!Pedagogicznej,!zwiedzano!archiwa!krakowskie!m.in.!Archiwum!klasztoru!Jezuitów,!Archiwum!klasztoru! Karmelitów,!Archiwum!PAN!i!PAU.!Imprez$,!która!wzbudzi"a!najwi#ksze!zainteresowanie!by"o! spotkanie!z!re yserem!Andrzejem!Wajd$,!po"$czone!z!projekcj$!
Jakie jest znaczenie zjazdów dla •rodowiska historyków polskich? Dr Tomasz Pawelec:!Zjazd!umo liwia!kontakt!wykraczaj$cy!poza!w$skospecjalistyczne! ramy!poszczególnych!pól!badawczych!i!obszarów!problemowych.!Uczestnicz$c!w!ró norodnych!sesjach!tematycznych!i!panelach,! historycy!mog$!bezpo&rednio!styka+!si#!z!problematyk$!odleg"$!od!swoich!bezpo&rednich,! bie $cych!zainteresowa6,!która!niemniej!moe!by+!dla!nich!bardzo!ciekawa,!jak!równie ! wa na!oraz!inspiruj$ca!z!punktu!widzenia!potrzeb!danego!badacza.!Kiedy!spotykamy!si#! na!Zje*dzie,!tak!jak!teraz!w!Krakowie,!w!gronie!ok.!tysi$ca!osób,!mamy!okazj#!poczu+!si"#!&rodowiska,!która!liczy!si#!w!intelektualnym! pejza u!naszego!kraju. Prof U dr hab. Antoni Barciak: Zjazdy!s$! okazj$!do!spotkania!si#!i!dyskusji!historyków! z!ca"ej!Polski,!jak!i!historyków!zagranicznych.! Zjazdy!pe"ni$!równie !rol#!integracyjn$.!Jest! to!tak e!okazja!do!spotkania!si#!zawodowych! historyków!z!nauczycielami!historii.!Ci!ostatni! mog$!w!ten!sposób!zapozna+!si#!z!najnowszymi!tendencjami!oraz!osi$gni#ciami!w!nauce!historycznej.! Mo na!postawi+!pytania:!Czy!formu"a!zjazdów!nie!ulegnie!zmianie?!Czy!pozostan$!one! masowymi?!Czy!winny!podejmowa+!zagadnienia!przekrojowe,!czy!te !jednak!skupi+!si#!na! zagadnieniach!szczegó"owych?!Czy!dopu&ci+! do!udzia"u!w!zjazdach!naukowców!z!pokrewnych!dziedzin!w!jeszcze!szerszym!zakresie!ni ! dotychczas? Czy zjazdy powinny odbywa si! cz!•ciej ni$ co 5!lat? Je•li tak, to co ile? Dr Tomasz Pawelec:!Ameryka6skie!Towarzystwo!Historyczne!organizuje!zjazd!co!roku! –!by+!mo e!tak!by"oby!najlepiej!tak e!w!naszym!przypadku.!Jednak!organizacja!zjazdu! to!obecnie!tak!skomplikowane!przedsi#wzi#cie!organizacyjno-
www.gu.us.edu.pl
Zmiany na Wydziale Informatyki i Nauki o Materia"ach Przej#cie!budynku!b#dzie!mia"o!istotne!znaczenie!dla!procesu!dydaktycznego!prowadzonego!na!kierunku!Edukacja!Techniczno! Informatyczna.!Wszystkie!zaj#cia!dydaktyczne!b#d$!odbywa"y!si#!w!jednym!miejscu,!co! znacznie!usprawni!proces!dydaktyczny!(studenci!i!pracownicy!nie!b#d$!musieli!je*dzi+! na!zaj#cia!do!obiektów!przy!ul.!\eromskiego! 3!i!ul.!%nie nej!2).!Ponadto!budynek!ten!b#dzie!posiada"!jednolite!zaplecze!dydaktyczno-naukowe,!co!pozwoli!na!jego!efektywne! wykorzystanie,!m.in.!umo liwi!"atwy!dost#p! studentów!do!pracowników!naukowo-dydaktycznych!(obecnie!zaj#cia!i!pracownicy!s$!rozrzuceni!s$!w!dwóch!budynkach!odleg"ych!od! siebie!o!ok.!1,5!km). Integracja!rozproszonych!jednostek!Wydzia"u,!moim!zdaniem,!spowoduje!znacznie!lepsze! wykorzystanie!bazy!dydaktycznej!i!naukowej! b#d$cej!w!posiadaniu!Instytutu!Informatyki! (ul.!B#dzi6ska!3;)!oraz!Katedry!Materia"oznawstwa,!a!w!przysz"o&ci!Instytutu!Technologii!Materia"ów!(ul.!B#dzi6ska!75).!Dotyczy+!to!b#dzie! przede!wszystkim!laboratoriów!komputerowych! oraz!sal!wyk"adowych!(Instytutu!Informatyki!posiada!dwie!du e!sale!wyk"adowe).! Korzy&ci!odniesie!nie!tylko!Wydzia",!ale! równie !miasto!Sosnowiec!oraz!pozosta"e! wydzia"y!Uniwersytetu!zlokalizowane!w!Sosnowcu.!Mam!nadziej#,! e!Wydzia"!Informatyki!
Foto: Ma#gorzata Krasuska-Korzeniec
2;!wrze&nia!br.!podpisane! zosta"o!porozumienie!o!wspó"pracy!pomi#dzy!Uniwersytetem!%l$skim,!reprezentowanym!przez!JM!Rektora!prof.! dr.!hab.!Janusza!Janeczka,! a!Gmin$!Sosnowiec,!miastem! reprezentowanym!przez!Prezydenta!Sosnowca!Kazimierza!Górskiego.!Przedmiotem! porozumienia!by"o!przekazanie!przez!gmin#!na!rzecz! Uczelni!budynku!przy!ul.!B#dzi6skiej!75!w!Sosnowcu!na! okres!20!lat.!Budynek!zostanie!zaadaptowany!do!potrzeb! naukowych,!dydaktycznych! i!administracyjnych!Wydzia"u! Informatyki!i!Nauki!o!Materia"ach!U%.!
Podpisanie porozumienia o przekazaniu Uniwersytetowi S´la!skiemu budynku przy ul. Be!dzin´skiej 65 w Sosnowcu
listopad 2004 nr 2 (122)
i!Nauki!o!Materia"ach!b#dzie!stanowi"!wa n$! cz#&+!tworz$cego!si#!Sosnowieckiego Campusu Studenckiego.!Ten!za&!b#dzie!sprzyja"! aktywizacji! ycia!studenckiego!–!powstanie! „miasteczko” studenckie,!w!sk"ad!którego! wejd$!budynki!trzech!wydzia"ów!zlokalizowanych!w!Sosnowcu,!akademiki,!zaplecze! socjalno-rekreacyjne.!Dobrze!zorganizowane!zaplecze!dydaktyczne!Sosnowieckiego! Campusu!przyci$gnie!nowych!studentów!na! kierunki!reprezentowane!na!Wydzia"ach!maj$cych!swoj$!siedzib#!w!Sosnowcu.!Integracja! trzech!Wydzia"ów!w!jednej!dzielnicy!miasta! b#dzie!sprzyja"a!bezpiecze6stwu!organizowanych!imprez!studencki!(np.!juwenaliów).!Ponadto!uwa am,! e!potencja"!naukowy!trzech! wydzia"ów!zlokalizowanych!w!Sosnowcu!to! zal$ ek!centrum naukowo-badawczego,!które!b#dzie!mog"o!wspó"pracowa+/konkurowa+! z!powstaj$cym!Sosnowieckim Parkiem Naukowo-Technologicznym.!Dobrze!wyposa one!sale!audio-wizualne,!posiadane!zaplecze! socjalno-bytowe!to!podstawa!aktywizacji!&rodowiska!naukowego!w!kontaktach!z!partnerami!krajowymi!i!zagranicznymi,!o!czym!&wiadcz$!organizowane,!przez!sosnowieckie!Wydzia"y!konferencje!i!sympozja!krajowe!oraz! mi#dzynarodowe. Znaj$c!zarys!wizji!zagospodarowania!przejmowanego!budynku,!mog#!stwierdzi+,! e!b#dzie!to!jeden!z!pi#kniejszych!obiektów!dydaktycznych!Uniwersytetu!%l$skiego,!a!b#d$c!optymist$!mam!nadziej#,! e!inauguracja! roku!akademickiego!2007/2008!odb#dzie!si#! ju !w!auli!nowego!budynku.! Dla!podkre&lenia!nowatorstwa!takiego!rozwi$zania!chcia"bym!powiedzie+,! e!w!macierzy! Uniwersytetu!w!Katowicach!nie!ma!miasteczka! uniwersyteckiego.!Uniwersytet!jest!rozproszony! w!co!najmniej!czterech!obszarach.!S$!to!budynki!w!okolicy!ulicy!Bankowej,!placu!Sejmu! %l$skiego,!a!akademiki!na!Osiedlu!Paderewskiego!i!Ligocie. W!Sosnowcu!powstaje!miasteczko!uniwersyteckie!z!prawdziwego!zdarzenia.!Wszystkie! budynki!Uniwersytetu!b#d$!w!jednej!dzielnicy! miasta.!Trzy!Wydzia"y,!domy!studenckie,!sto"ówki,!hotel!dla!go&ci!Uniwersytetu,!tereny!rekreacyjne!miedzy!naszymi!budynkami!a!pa"acem!Schoena.!JM!Rektor!b#dzie!zaprasza"! go&ci!do!Sosnowca,!aby!pokaza+,! e!Uniwersytet!posiada!campus!uniwersytecki!z!prawdziwego!zdarzenia.! PROF.!DR!HAB.!IN\.!Z[GMUNT!WRÓBEL! Dziekan!Wydzia"u!Informatyki! i!Nauki!o!Materia"ach
33
Wa m p i ry zaatakowa"y!... czy l i WAMPIR IADA 20 0 4
Foto: Patrycja Mrowiec
S"o6ce!leniwie!wychyla"o!swoje!skromne!promyczki!zza!ci# kich! chmur,!a!krople!deszczu!nie!chcia"y!przesta+!spada+!z!niebosk"onu.! Wiatr!strz$sa",!trzymaj$ce!si#!resztkami!si"!li&cie!i!czochra"!czupryny!nawet!najbardziej!zajad"ym!wampirom.!W!tle!mrucza"y!silniki!dwuko"owych! potworów....!realizmu!dodawa"y!d*wi#ki!sprz#gaj$cego!si#!mikrofonu.! Z!g"o&ników!wydobywa"!si#,!bynajmniej!nie!z"owieszczy,!za!to!g"#boki! g"os!Dyrektora!RCKiK!Stanis"awa!Dyl$ga,!który!otworzy"!kolejn$!(ju ! siódm$)!akcj#!Honorowego!Krwiodawstwa!Wampiriada!2004.!Imprez#,!zorganizowan$!przez!Regionalne!Centrum!Krwiodawstwa!i!Krwiolecznictwa,!zaszczycili!sw$!obecno&ci$:!Prorektor!ds.!Ogólnych!prof.! zw.!dr!hab.!Jerzy!Zio"o!oraz!Wicewojewoda!%l$ski!Andrzej!Waliszewski.! Przedstawiciele!Regionalnego!Centrum!Krwiodawstwa!i!Krwiolecznictwa! -!organizatorzy!akcji!–!jak!zwykle!wczuli!si#!w!role!radosnych!wampirów,! namawiaj$cych!bra+!studenck$!do!zasilenia!banku!krwi.!
Urocze wampirzyce – przedstawicielki Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa
Prorektor ds. Ogólnych prof. zw. dr hab. Jerzy Zio#o z us´miechem na ustach z#oz"y# "z aków w ofierze wampirom
Impreza!rozpocz#"a!si#!przed!budynkiem!Rektoratu!Uniwersytetu!%l$skiego,!gdzie!obok!z"aknionych!krwi!wampirów!mo na!by"o!zobaczy+! &wietnie!prezentuj$cych!si#,!wraz!ze!swoimi!maszynami,!motocyklistów.! Nastrój!umila"y!dono&ne!d*wi#ki!wydobywaj$ce!si#!z!instrumentów!d#tych!Orkiestry!Górniczej.!Po!wst#pnej!przemowie!G"ównego!Wampira! (czyli!Stanis"awa!Dyl$ga)!nast$pi"o!uroczyste!wr#czenie!cyrografu!przez! Prorektora!Jerzego!Zio"o,!zezwalaj$cego!wampirom!na!pobór!krwi!od! aków.!By"y!te !inne!sta"e!elementy!Wampiriady!–!spod!Rektoratu!wyruszy"!korowód!krwiopijców!wraz!z!motocyklistami!i!w!asy&cie!dwóch! przepi#knych!zabytkowych!samochodów!z!Automobilklubu!%l$skiego.! Korowód!zatrzyma"!si#!na!katowickim!Rynku,!gdzie!czeka"y!ju !w"adze! miasta,!by!spotka+!si#!z!organizatorami!Wampiriady.!Ssanie!krwi!rozpocz#"o!si#!oko"o!godziny!10:00!w!Wampirobusie,!ustawionym!mi#dzy! Wydzia"em!Nauk!Spo"ecznych!a!Rektoratem.! Niestety!pogoda!w!tym!roku!pokrzy owa"a!plany!wyg"odnia"ym!i!zzi#bni#tymi!wampirom.!„Nieszcz#&ników”!ch#tnych!do!upuszczenia!krwi! by"o!tylko!74,!niewielu!w!porównaniu!z!wcze&niejszymi!latami...!Zdajmy!sobie!czasem!spraw#!z!tego,! e!wampiry!z!Regionalnego!Centrum! Krwiodawstwa!i!Krwiolecznictwa!tak!naprawd#!wol$!mleko!od!krwi,!a!to,! co!nam!utocz$!oddaj$!potrzebuj$cym...!ludziom,!takim!jak!my...!Pami!tajmy, Ty te$ mo$esz kiedy• potrzebowa krwi! red.
34
ROK WAMPIRIADY
LICZBA DAWCÓW
1998
104
1999
141
2000
93
2001
83
2002
222
2003
72
2004
64
ILO
UPUSZCZONEJ KRWI
46520 60220 40700 36350 94800 30803 27822
ml ml ml ml ml ml ml
www.gu.us.edu.pl
Foto: Patrycja Mrowiec G#ówny Wampir – Dyrektor RCKiK Stanis#aw Dyla!g
Centrum Studiów nad Cz!owiekiem i rodowiskiem Uniwersytetu l#skiego 40-008!Katowice,!ul.!Bankowa!;>!tel./fax:!0/32/35;1235 zaprasza!na!XIII!cykl!wyk"adów:
WYBRANE PROBLEMY EKOLOGII I OCHRONY RODOWISKA Wyk"ady!odbywaj$!si#!w!auli!Wydzia"u!Biologii!i!Ochrony!%rodowiska!U%!przy!ul. Bankowej 9 w ka$dy czwartek o godzinie 16:00.!Wyk"ady!s$! otwarte!i!mo e!wzi$+!w!nich!udzia"!ka dy!zainteresowany!problematyk$!&rodowiskow$.!Udzia"!jest!bezp"atny.!Obecno&+!na!wi#kszo&ci!wyk"adów! w!roku!akademickim!2004/2005!umo liwia!studentom!U%!zaliczenie!semestralnego!wyk!adu monogra"cznego w!ramach!zaj#+!fakultatywnych.=
PROGRAM – semestr I 14.10.2004 21.10.2004 28.10.2004 04.11.2004 18.11.2004 25.11.2004 02.12.2004 09.12.2004 16.12.2004 06.01.2005 13.01.2005 20.01.2005
Dr hab. Ewa Kurczy!ska, Wydzia"!Biologii!i!Ochrony!%rodowiska,!U%. „Kwas salicylowy – lek dla ludzi, sygna! dla ro•lin.” Forum!Natura Dr Ireneusz R. Moraczewski, Uniwersytet!Warszawski. „I Ty mo!esz zosta botanikiem – komputerowy system rozpoznawania ro•lin.” Dr hab. Ma!gorzata Górnik-Durose,!Wydz.!Pedagogiki!i!Psychologii!U%. „Co stanowi naturalne •rodowisko wspó!czesnego cz!owieka. Po!egnanie z mitem.” Wyk"ad!Polskiego!Klubu!Ekologicznego. Forum!Natura Prof. dr hab. Jan Marcin W!s!awski,!Instytut!Oceanologii!PAN,!Sopot. „Pojutrze b dzie ch!odniej, bo dzisiaj jest cieplej – czego mo!emy dowiedzie si obserwuj"c morze.” Dr Piotr Skuba!a, Wydzia"!Biologii!i!Ochrony!%rodowiska,!U%. „Nasz •lad na Ziemi – koncepcja »ecological footprint«.” Wyk"ad!Polskiego!Klubu!Ekologicznego. Dr Grzegorz Jankowski,!Wydzia"!Nauk!o!Ziemi,!U%. „Wspó!czesny krajobraz kulturowy Rud Wielkich dziedzictwem dawnej dzia!alno•ci gospodarczej zakonu Cystersów.” Forum!Natura Mgr in$. Brygida Gnie!ka, Biuro!In ynieryjno-Doradcze!EKOM,!Chorzów. „3 x E – Ekonomicznie, Estetycznie i Ekologicznie, czyli DT!-k" przez GOP.” Wyk"ad!Polskiego!Klubu!Ekologicznego. Dr Agnieszka Babczy!ska, Wydz.!Biologii!i!Ochrony!%rodowiska,!U%. „Nie depta ... paj"ków – nieoczekiwani sprzymierze"cy w walce o czyste •rodowisko.” Forum!Natura Senator RP Kazimierz Kutz „Poprzemys!owy krajobraz !l"ska – niechciana per!a w koronie.”
=!–!Po!uzgodnieniu!warunków!zaliczenia!z!Dziekanem!Wydzia"u,!Studentów!obowi$zuje!wpis!na!list#!wyk"adow$!do!21.10.2004!r.!w!Centrum!lub!przed!wyk"adem.
listopad 2004 nr 2 (122)
35
Zdo"owany uniwersytet I!có !tam!panie!Chi6czyki?!Nawet!twórca! go!redagowania!,,newsów”:!b"yskotliwa!wypoWesela,!dzie"a,!które!jak!wiadomo!sk"ada!si#! wied*,!cho+by!mija"a!si#!z!prawd$!o!dwa!lata! wy"$cznie!z!cytatów,!zapewne!nie!przewidzia",! &wietlne,!zawsze!b#dzie!zacytowana.!Media! e!po!stu!latach!to!s"ynne!pytanie!b#dzie!po- bardzo!"atwo!daj$!si#!manipulowa+!tym,!któwtarzane,!a!przynajmniej!powinno!by+,!bo! rzy!t#!sztuk#!posiedli. wp"yw!Chi6czyków!na!nasz$!obecn$!sytuWstyd!powiedzie+,! e!niektórzy!z!manipuloacj#!zdaje!si#!nie!mie+!granic.!Benzyna!dro- wanych!s$!absolwentami!Uniwersytetu,!wi#c!to! eje!z!powodu!zwi#kszonego!popytu!gospo- rzeczywi&cie!obci$ a!nasze!konto.!By+!mo e! darki!chi6skiej!na!energi#.!W#giel!lepiej!si#! uderzanie!si#!w!piersi!nale a"oby!rozpocz$+!od! sprzedaje!–!patrz!wy ej.!Gin$!metalowe!kla- analizy!dyplomów!wydanych!niegdy&!dzisiejpy!na!studzienki,!ginie!wszystko,!co! z!metalu!–!Chi6czycy!potrzebuj$!metalu!na!olimpiad#.!Jak!mówi"y!s"owa! jednej!z!piosenek!stanu!wojennego:! za!tym!stepem!pa6stwo!jest!ogromne,! ó"ty!cz"owiek!tam!z"owieszczo! szczerzy!k"y...!Dla!jednych!z"owieszczo!szczerzy!(je&li!wpadli!w!dziur#!na! drodze),!dla!innych!obiecuj$co!si#! u&miecha!(je&li!katastrofalny!de
www.gu.us.edu.pl
Uroczysto ! wr"czenia Odznacze• Pa•stwowych
Krzy$em Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski odznaczeni!zostali:!prof.!dr!hab.!Karol!Baron,!prof.!Eugeniusz!Delekta,!prof.!dr!hab.! Andrzej!Radziewicz-Winnicki.!Z!oty Krzy$ Zas!ugi otrzymali:!prof.!dr! hab.!Wies"aw!Bany&,!prof.!dr!hab.!Aleksander!B"aszczyk,!prof.!U%!dr! hab.!Irena!Bukowska-Flore6ska,!prof.!dr!hab.!Tomasz!D"otko,!prof.!dr! hab.!Henryk!Fonta6ski,!dr!Jan!Jelonek,!prof.!dr!hab.!Katarzyna!Olbrycht, prof.!dr!hab.!Krystian!Roleder,!prof.!dr!hab.!Ewa!Syrek.!Srebrnym Krzy$em Zas!ugi wyró niono!prof.!dr.!hab.!Zbigniewa!Bia"asa,!Henryka!Fojcika,!adiunkta!Józefa!Knopka,!dr.!Miros"awa!Nakoniecznego,!dr!Hann#! Przyby"#-Basist#,!Teres#!Starczyk,!doc.!dr.!hab.!Piotr!Wojtylaka,!mgr! Urszul#!Ziegler.!Br#zowy Krzy$ Zas!ugi!wr#czono!natomiast:!Celinie! Jamrozy,!dr!Miros"awie!Michalskiej-Suchanek,!mgr!Teresie!Zi#bie.! Wr#czano!tak e!Medal Edukacji Narodowej,!który!otrzymali:!prof.!dr! hab.!Karol!Baron,!prof.!U%!dr!hab.!Dorota!Ekiert-Oldroyd,!dr!Marek! Gaj,!prof.!dr!hab.!Ewa!J#drzejko,!dr!Urszula!Kami6ska,!dr!Danuta!Rode,!prof.!dr!hab.!Adam!Stankowski,!mgr!El bieta!Dul-Zarychta,!Krystyna!Kurek,!mgr!El bieta!O arek,!dr!Beata!Pitu"a!oraz!mgr!Bonifacy! Szczepanik.
Z#ote Krzyz"e Zas#ugi
listopad 2004 nr 2 (122)
Foto: Patrycja Mrowiec
14!wrze&nia,!w!Dniu!Edukacji!Narodowej,! w!auli!im.!Kazimierza!Lepszego!w!Rektoracie! U%!odby"a!si#!uroczysto&+!wr#czenia!odznacze6!pa6stwowych!przyznawanych!najbardziej!zas"u onym!pracownikom!Uniwersytetu! %l$skiego.!Odznaczenia!wr#czali!JM!Rektor! prof.!dr!hab.!Janusz!Janeczek!i!Prorektor!ds.! Kszta"cenia!prof.!dr!hab.!Wojciech!%wi$tkiewicz.!W!uroczysto&ci!wzi#"a!tak e!udzia"!Teresa!Randak,!Pierwszy!Wicewojewoda!%l$ski.!Po! ceremonii!w!imieniu!odznaczonych!przemawia"! prof.!dr!hab.!Andrzej!Radziewicz-Winnicki.
Prowadza!cy uroczystos´$ JM Rektor US´ prof. dr hab. Janusz Janeczek i Prorektor ds. Kszta#cenia prof. dr hab. Wojciech S´wia!tkiewicz z zespo#em „Katowice”
´ gratuluje Teresa Randak, Pierwszy Wicewojewoda S´la!ski Zas#uz"onym pracownikom US
37
O mi"dzynarodowym kongresie i entuzjazmie poznawczym Konferencja!to!taka!rzeczywisto&+,!która!ujawnia!podzia"y,! roszady,!co&!ods"ania,!co&!maskuje,!jakie&!problemy!winduje,!inne!spycha!na!margines,! boryka!si#!z!prawd$!to!j$!ho"ubi$c,!to!j$!omijaj$c!w!my&l!naukowej!poprawno&ci.!Podszyta!jest!entuzjazmem!i!rado&ci$! albo!te !nud$!nie!ze!spotkania! ludzi,!ile!ze!zebrania!szacownych!g"ów.!Chodzi!w!niej!czasem!o!my&l,!cz#sto!o!partykularne!interesy.!Tym!bardziej!mi"o,!kiedy!zaskakuje!nas!entuzjazmem!poznawczym. Chcia"abym!si#!zatem!podzieli+!kilkoma!uwagami!odno&nie!mi#dzynarodowego! kongresu!organizowanego! przez!stowarzyszenie!„The!International!Cultural!Research! Network”!(z!siedzib$!w!University!of!Alberta)!w!dniach!11–18! lipca!2004!roku!we!Florencji!.! Na!kongresie!tym!mia"am!zaszczyt!wyg"osi+,!wraz!z!koleank$!z!Zak"adu!Teorii!i!Historii! Kultury!dr!Olg$!Topol,!wyk"ad! „Culture-memory-identity”.! Co!ciekawe,!konferencja!mia"a!otwarte!i!niczym!nieskr#powane!pole!badawcze!„Exploring!Cultural!Perspectives”,! i!zgromadzi"a!100!uczestników!z!28!krajów.!Oczywi&cie! statystyczna!miara!nie!dowo38
dzi!wielko&ci.!W!tym!wypadku! jednak!rozmach!dotyczy"!skali! widzenia!problemu!przez!organizatorów.! Przeró ne!tematy!zosta"y!wprz#gni#te! w!pewn$!ca"o&+!poszukiwa6!teoretycznych! i!praktycznych.!Ujawni"y!si#!pewne!podzia"y.! Teksty!z!Kanady,!Australii,!Republiki!Po"udniowej!Afryki,!krajów!azjatyckich!wyra*nie!zdominowane!by"y!praktyk$!spo"eczn$!i!pytaniem! o!to,!jak!pewne!formowanie!procesów!edukacyjnych,!to samo&ciowych!i!poznawczych! nast#puje!poprzez!konkretne!instytucje!spo"eczne!i!praktyki!kulturowe.!Dominowa"!w!nich! kontekst!Bali!i!Toronta,!programy!edukacyjne! realizowane!w!ró nych!krajach.!W!tekstach! ameryka6skich!i!europejskich!(te!by"y!nielicznie!reprezentowane!przez!referentów!z!Francji,!Niemiec,!Austrii,!Wielkiej!Brytanii,!Polski)! silniejszy!by"!nacisk!na!teoretyczne!dociekania! zwi$zane!z!poznawaniem!kultury,!tradycjami! my&lenia.!Akcentowany!by"!modernistyczny! i!postmodernistyczny!tok!my&lenia.!Te!ró ne! teksty!konferencyjne!zosta"y!jednak!umocowane!w!ogólnej!idei!interdyscyplinarno&ci,!która! nie!zestawia"a!jedynie!ró nych!nieczytelnych! wzajemnie!stylów!my&lenia,!ale!je!otwiera"a.! Jest!te !inna!rzecz!i!o!niej!chcia"abym!wspomnie+.!Wszystkie!wyst$pienia!zosta"y!przez!ca"o&ciow$!struktur#!konferencji!zwi$zane!pewn$! ide$!edukacyjn$,!która!jest!mi!bliska.!I!w!tej!to! idei!upatruj#!szans#!dla!spotka6!naukowych.! I!to!j$!chcia"abym!przywo"a+!–!zw"aszcza!teraz,!gdy!boleje!si#!nad!szkolnictwem!w!Polsce,! a!entuzjazm!jest!ostatnim!s"owem,!które!kojarzy!si#!z!praktyk$!naukow$.! Organizuj$c!tak!nieprecyzyjne!pole!tematyczne!–!jak!zrobili!to!organizatorzy!kongresu,! w!którym!uczestniczy"am!–!od!razu!uzbrajamy! si#!w!podejrzenie,! e!jest!to!przegl$d!wszystkiego,! e!ka dy!sobie!swoj$!prawd#!wyk"ada,! e! zwyczajnie!nast$pi!zbieractwo!ró no&ci!wszelakich.!Ale!rzecz!kongresowego!otwarcia!by"a!we! Florencji!podszyta!nie!tylko!konwencj$!(aby!si#! ze!splendorem!spotka+!i!pracowa+!na!presti ! stowarzyszenia),!ale!dziwnym!dla!Europejczyka!entuzjazmem.!O!entuzjazmie!Amerykanów! czy!Kanadyjczyków,!jako!zdobyczy!ich!Nowego!
%wiata,!powszechnie!wiadomo.!To!jest!oczywista!wyuczona!konwencja!kulturowa,!ale!po yteczna,!bo!rodzi!dynamik#!my&lenia.!W!prze"o eniu!na!nauk#!daje!ona!wolno&+,!rozmach! ideowy!i!upragnion$!–!przynajmniej!w!moim! ogl$dzie!rzeczy!–!nonszalancj!.!Nie!zasklepia,! ale!otwiera.!Na!pewno!mobilizuje.!Cele!proste,! ale!jedyne:!zobaczy+!jak!najwi#cej,!przywo"a+!to,!na!czym!ci!badawczo!zale y,!podzieli+! si#!z!wynikami!prac!prowadzonymi!w!ró nych! miejscach!&wiata,!zderzy+!s"owniki!badawcze,! którymi!operuj$!przedstawiciele!ró nych!dyscyplin,!ró nych!stref!klimatycznych!i!kulturowych,! zarazi+!my&leniem!innych,!ale!i!rozsadzi+!swoje! dobre!zastane!mniemanie!o!w"asnym!poletku! badawczym.!Czyli!zadba+!o!ferment intelektualny!–!to!jest!cel!naukowo&ci!jako!takiej~!@le!si#! dzieje,!gdy!naukowcy!kieruj$!si#!poprawno&ci$! my&lenia,!a!nie!odwag$!w!stanowieniu!s$dów.! Dla!Kanadyjczyków!to!oczywisto&+.!Nie!s$!tak! uwi$zani!pewnym!parali em!komunikacyjnym! -!„aby!si#!nie!narazi+”,!„aby!si#!nie!pod"o y+”,! „aby!si#!nie!skompromitowa+”,!„aby!nie!ujawnia+!za!wcze&nie”,!„aby!wywa y+!racje”.!Si"a! ich!&wiata!polega!na!tym,! e!szykuj$c!si#!na! rzeczy!odkrywcze!i!wielkie!dopuszczaj$!mo liwo&+!powiedzenia!bzdury.!Jak!kto!woli!mo e! to!by+!ich!mia"ko&+,!bo!dopuszczaj$!obecno&+! s$du,!który!jest!spektakularny!i!ca"kowicie!mija! si#!z!prawd$.!Zwyczajnie!taki!s$d!jest!skazany! na!niezauwa enie,!wymarcie!b$d*!na!obalenie.! Ale!ta!mia"ko&+,!dopuszczaj$ca!rutynowo!b"$d,! jest!si"$.!Ruch!namy&lania!si#!stanowi,! e!z!takim!samym!impetem!pojawi!si#!nonszalancka!my&l,!która!jest!genialna.!To!edukowanie! si#!w!wolno&ci!stanowienia,!w!piel!gnowaniu niech!ci do budowania tam w!formu!owaniu s#dów!jest!szans$!na!osi$gni#cia!naukowe!i!na!ferment,!aby!móc!stworzy+!sprzyjaj$ce!&rodowisko!do!namy&lania!si#.!%wiat!nauki! Stanów!Zjednoczonych!Ameryki,!Kanady,!Australii!zab"ysn$"!na!tym!kongresie!jako!&wiat,! który!piel#gnuje!to!uczenie!si#!nonszalancji.! Marzy!mi!si#!takie!edukowanie,!które!by!ten! p#d!wzmacnia"o,!a!nie!go!formowa"o!i!ujarzmia"o!w!sztywnych!ramach.!Brakuje!entuzjazmu!poznawczego. DR!ALEKSANDRA!KUNCE Instytut!Nauk!o!Kulturze,! Zak"ad!Teorii!i!Historii!Kultury
www.gu.us.edu.pl
Jedn$!z!niew$tpliwych!atrakcji,!które!sta"y!si#!udzia"em!mojego!pokolenia,!a!dzisiejsi!studenci!zostali!ich!pozbawieni,!by"y!zaj#cia!z!ekonomii!politycznej.!Osobi&cie!mia"em!okazj#!zetkn$+!si#!podczas!tych!zaj#+! z!trzema!osobami!prowadz$cymi.!Najpierw! +wiczenia!mia"!z!nami!asystent!S.,!szczup"y! brunecik!o!wygl$dzie!(i!te !gorliwo&ci)!m"odego!Feliksa!Dzier y6skiego.!Zaj#cia!z!tym! osobnikiem!by"y!(niezale nie!od!tego,! e! sam!przedmiot!budzi"!w!nas!raczej!niech#tne! uczucia)!prawdziwym!koszmarem,!poniewa ! polega"y!przede!wszystkim!na!odpytywaniu! z!podr#cznika,!co!jeszcze!nie!by"oby!niczym! z"ym!(cho+!na!polonistyce!raczej!nie!byli&my! do!tego!przyzwyczajeni),!ale,!co!gorsza,!cz#sto!z!innych!fragmentów,!ni !wcze&niej!zadane.!W!ogóle!ów!asystent! mia"!zwyczaje!dziwne.!Prowadz$c! zaj#cia,!nagle!zmienia"!temat,!zaczyna"!mówi+!o!czym&!zupe"nie! innym,!a!do!dzi&!pami#tam,!jak! –!zupe"nie!bez!zwi$zku!z!aktualnie!rozwijanym!w$tkiem!–!wykrzykn$"!nagle!zapytanie:!„Co!to! jest!autarkia?”,!po!czym!wskaza",! zdaje!si#,!jakiego&!nieszcz#&nika! (pr#dzej!nieszcz#&nic#,!ech,!ten! seksizm!gramatyki!j#zyka!polskiego~),!który!mia"!udzieli+!odpowiedzi.!Na!koniec!semestru!powstawia"!nam!oceny!(mam!do!dzi&!wra enie,! e!do&+!niesprawiedliwie,!ale!na!szcz#&cie,!nie!liczy"y!si#!one! do!o
stanem!poprzednim!(tak!przynajmniej!informowano!w!prasie).!Po!drugie,!ten!sam!akt! prawny!zniós"!do
Piotr Żmigrodzki bez przypisów
nam!kaw#!poni ej!kosztów.!Dopiero!pó*niej,! drog$! mudnego!samokszta"cenia!zorientowa"em!si#,! e!w!gr#!mog$!tu!wchodzi+!jeszcze! inne!czynniki,!ale!oczywi&cie!nie!tu!miejsce,! aby!si#!nad!t$!spraw$!rozwodzi+,!i!s$!od!tego! lepsi!spece!ode!mnie.! W!ka dym!razie!zaj#cia!z!ekonomii!politycznej,!je&li!by"y!prowadzone!uczciwie,! czyli!w!oderwaniu!od!natr#tnej!indoktrynacji! (a!w!latach!90.,!kiedy!studiowa"em,!zaczyna"o!to!ju !by+!regu"$),!stanowi"y!dla!studentów! wielu!kierunków!jedyn$!okazj#!li*ni#cia!problematyki!ekonomicznej,!do!czego!dzi&!nie! ma!sposobno&ci,!cho+!mo e!by!si#!i!przyda"o! bardziej!ni !wtedy. Od!tej!zamierzch"ej!ju !historii!przechodz#!do!tera*niejszo&ci.!parlament!uchwali",! e!system!stypendiów!zostanie!rozszerzony! na!s"uchaczy!studiów!zaocznych!i!wieczorowych.!Decyzja!ta!niew$tpliwie!ucieszy"a! bezpo&rednio!zainteresowanych,!ale!równie !niektórych! urnalistów,! yj$cych!z!publicznego!wylewania!"ez!nad!losem!studiuj$cych!zaocznie.!Gdy!jednak!nadszed"!pocz$tek!nowego!roku!akademickiego,!wysz"y!na! jaw!dwie!rzeczy.!Po!pierwsze,!po!przeliczeniu! przyznanych!uczelniom!dotacji!okaza"o!si#,! e!wysoko&+!pojedynczego!stypendium!najprawdopodobniej!spadnie!w!porównaniu!ze!
39
Czasopisma „Chowanna”. T.!1!(22):!Spo!eczne konteksty niepe!nosprawno•ci.! Red.!Adam!S!t!a!n!k!o!w!s!k!i,!tab.,! schem.,!summ.,!22!z" ZAPOWIEDZI NOWE KSI&•KI Bibliotheca: Alia Universa T.!;:!Judith!H!e!r!m!a!n!n:!Letni dom, pó%niej... Opowiadania.!Prze".!Anna! M!a!j!k!i!ew!i!c!z,!15!z" Poemata Ineuntis Aevi T.!3:!Poezja polska w przek!adach Josifa Brodskiego.!Wybór,! oprac.! i!komentarz!Piotr!F!a!s!t,!20!z" Prace naukowe HISTORIA Rok 1945 w województwie •l#skod#browskim.!Red.!Andrzej!T!o!p!o!l,! tab.,!summ.,!Zsfg.,!30!z" LITERATUROZNAWSTWO Adam!D!z!i!a!d!e!k:!Obrazy i wiersze. Z zagadnie! indyferencji sztuk w polskiej poezji wspó!czesnej,! bibliogr.,! indeks! nazwisk,! wklejki,! summ.,!rés.,!35!z" In the Space of Arts: Interdisciplinarity, Idenity and (post)Modernity.! Ed.!Ewa!B!o!r!k!o!w!s!k!a,!streszcz.,! Zsfg.,!25!z"
ED[TORSTWO W kr!gu o•wieceniowej parodii. Stéphanie Félicité de Genlis: „Przepierzenie. Komedia w jednym akcie”, Jan Potocki: „Kalendarz starych m!$ów. Parodia »Przepierzenia« (z »Teatru« pani de Genlis)”.! Oprac.!i!wst#p!Janusz!R!y!b!a,!nota! wydawnicza,!15!z" PRAWO! Barbara!M!i!k!o!"!a!j!c!z!y!k:!Osoby ubiegaj#ce si! o status uchod%cy. Ich prawa i standardy traktowania,! lit.,!summ.,!Zsfg.,!40!z" Olga!S!i!t!a!r!z:!Ochrona praw dziecka w polskim prawie karnym na tle postanowie! Konwencji o prawach dziecka,! bibliogr.,! summ.,! Zsfg.,!30!z"
PS[CHOLOGIA! Spójno• rodziny a jej obraz w! oczach dorastaj#cych dzieci.! Red.!Maria!J!o!h!n!-!B!o!r!y!s,!tab.,! wykresy,!rys.,!1;!z"
Prace naukowe J‚Z[KOZNAWSTWO Olga!P!r!z!y!b!y!l!a:!Akty mowy w j!zyku nauczycieli LITERATUROZNAWSTWO! Aleksander!W!i!l!k!o!6:!Dzieje j!zyka artystycznego w Polsce. Renesans POLITOLOGIA! Bezpiecze!stwo Polski i bezpiecze!stwo europejskie na pocz#tku XXI wieku. Wybrane aspekty.!Red.! Mieczys"aw!S!t!o!l!a!r!c!z!y!k KULTURA!i!SZTUKA! Pie•! religijna na l#sku. Stan zachowania i funkcje w kulturze.!Red.! Krystyna!T!u!r!e!k,!wpó"udz.!Bogumi"a!M!i!k!a NAUKI!O!ZIEMI! rodowisko hydrogeochemiczne karbonu produktywnego Górno•l#skiego Okr!gu Przemys!owego.! Red.!Andrzej!R!ó! !k!o!w!s!k!i
ZBIORY SPECJALNE
w Bibliotece Uniwersytetu "l!skiego Biblioteka!Uniwersytetu!%l$skiego!oraz!Fundacja!„Pallas!Silesia”!wspólnie!wyda"y!wa n$! publikacj#!Biblioteka Uniwersytetu !l"skiego ZBIORY SPECJALNE.!Autork$!tekstu!jest!Lidia! Czech,!historyk,!emerytowany!starszy!kustosz! dyplomowany,!organizator!i!d"ugoletni!kierownik!Oddzia"u!Zbiorów!Specjalnych!Biblioteki! U%!w!Katowicach.! Publikacja!prezentuje!ró ne!rodzaje!zbiorów! specjalnych!(r#kopisy,!stare!druki,!zbiory!kartogra
www.gu.us.edu.pl
Tyscy literaci \ycie!artystyczne!studentów!Uniwersytetu!%l$skiego! t#tni!nie!tylko!w!Katowicach,! Sosnowcu!czy!Cieszynie.!Pr# nie!rozwijaj$!swoj$!dzia"alno&+! tak e!w!rodzinnych!miastach.! W!Tychach!dzia"a!i!wci$ !rozwija!si#!Tyski!Ruch!Artystyczny! „Ariergarda”!stworzony!przez! studentów!kulturoznawstwa. Tyski!ruch!artystyczny!ARIEGARDA!powsta"! pod!koniec!2003!r.!z!inicjatywy!niewielkiej!grupy!studenckiej,!która!styczno&+!z!dzia"alno&ci$! kulturaln$!w!Tychach!ma!ju !od!d"u szego!czasu.!M"oda!tyska!bohema,!nieustannie!rozwija! swoj$!dzia"alno&+!na!kilku!p"aszczyznach!kulturalnych!–!
Pomoc zawsze mile widziana Studentom,!którzy!decyduj$!si#!na!ucz#szczanie!na!wi#ksz$!ilo&+!zaj#+,!uczelnia!proponuje!program!Indywidualnej!Organizacji!Studiów!lub!Indywidualnego!Toku!Studiów.!Daj$! one!mo liwo&+!samodzielnego!u"o enia!planu! +wicze6!oraz!zdawania!w!dogodnym!dla! aka! terminie!cz#&ci!zalicze6!i!egzaminów.!O!zakwali
Ach te wyboje Qatwiej!rozpocz$+!drugi!kierunek,!gdy!jeste&my!ju !wprawionym!studentem.!–!D!ugo zastanawia!am si czy podo!am, ale przecie! nie mia!am nic do stracenia. Gdybym nie potra#!a sobie poradzi z!drugim kierunkiem, to po prostu bym z!niego zrezygnowa!a, kontynuuj"c zaj cia na pierwotnym wydziale –!opowiada!Kasia,!studentka!czwartego!roku!prawa!i!drugiego!psychologii.!Wi#kszo&+!„dwukierunkowców”!jest!zgodna!co!do!tego,! e! najtrudniej!jest!na!pocz$tku,!gdy!trzeba!poradzi+!sobie!z!planem.!„Jednokierunkowcy”! przychodz$!i!przepisuj$!z!tablicy!gotowy!rozk"ad!zaj#+.!Natomiast!dogranie!wi#kszej!ilo&ci! +wicze6!i!wyk"adów!oraz!ewentualnych!czasoch"onnych!w#drówek!mi#dzy!wydzia"ami!nie! jest!wcale!takie!proste…!Czasem!konieczna! jest!rezygnacja!z!uczestnictwa!w!ciekawych! wyk"adach,!bo!równolegle!prowadzone!s$! obowi$zkowe!+wiczenia!na!innym!wydziale.! –!Wyk!adowcy w!wi kszo•ci s" przychylnie nastawieni, rzadko zdarza!y mi si problemy z!przepisaniem na zaj cia do innej grupy. Moj" zmor" jest jedynie to, !e Wydzia! Pedagogiki i!Psychologii i!Wydzia! Nauk Spo!ecznych s"
www.gu.us.edu.pl
od siebie tak bardzo oddalone! Do tego dochodzi obecna przebudowa ronda. Przej•cie zajmuje czasem nawet 40 minut! –!skar y!si#! Ola,!studentka!pedagogiki!i!socjologii!Uniwersytetu!%l$skiego.! No!i!kolejne!wyzwanie!–!SESJA.!Na!ambitnego! aka,!kontynuatora!dwóch!kierunków,! spada!nagle!podwójna!ilo&+!nauki!i!podwójna!ilo&+!egzaminów.!Przydatna!staje!si#!zatem! umiej#tno&+!dobrej!organizacji!czasu!i…!si"a! przekonywania!wyk"adowców,!aby!móc!zda+! konkretny!egzamin!w!bardziej!dogodnym!czasie.!–!Zazwyczaj nie mam problemów, gdy chc zda egzamin wcze•niej. Jednak, gdy prosz o!przeniesienie na pó niejszy termin, to nie zawsze spotykam si z!aprobat" egzaminatora! –!mówi!Piotrek,!student!kulturoznawstwa!i!polonistyki!U%.!–!Studenci, którzy realizuj" dwa kierunki, maj" takie same obowi"zki i!prawa, jak pozostali. Zrozumiem, je•li kto• prosi o!przeniesienie terminu egzaminu. Ale nie dlatego, !e studiuje na ró!nych wydzia!ach!–!t"umaczy! dr!Piotr!%wiercz,!wyk"adowca!Wydzia"u!Nauk! Spo"ecznych!U%.
Ceni!, ale nie zawsze rozumiem Mimo,!i !studiowanie!dwóch!kierunków!jest! coraz!bardziej!powszechne,!wielu!nadal!nie!
potra
Za sekt mo!na uzna ka!d" grup , która posiadaj"c silnie rozwini t" struktur w!adzy, jednocze•nie charakteryzuje si znaczn" rozbie!no•ci" celów deklarowanych i!realizowanych oraz ukrywaniem norm w!sposób istotny reguluj"cych !ycie cz!onków; która narusza podstawowe prawa cz!owieka i!zasady wspó!!ycia spo!ecznego, a!jej wp!yw na cz!onków, sympatyków, rodziny i!spo!ecze"stwo ma charakter destrukcyjny –!g!osi raport MSWiA. –!Mnie to nie grozi, jestem odporny –!pomy•li nie jeden z!Was. Ale czy rzeczywi•cie? Wbrew pozorom nowy system warto•ci i!przekona" w!prosty sposób mo!e sta si cz •ci" naszej to!samo•ci. A!efekty psychomanipulacji s" d!ugotrwa!e, dzia!aj" silnie nawet po ust"pieniu nacisku. O!przyczynach zainteresowania ruchem sekciarskim, sposobach kszta!towaniu nowej osobowo•ci i!próbach uodpornienia si na zabiegi psychomanipulacji z!dr. Markiem Adamcem (Wydzia! Pedagogiki i Psychologii U!) rozmawia Agnieszka Turska.
Ludzie jednak boj! si" wolno ci AGNIESZKA!TURSKA:!Co takiego oferuj# sekty, $e m!ody cz!owiek, niejednokrotnie student, daje si! wci#gn# w sie manipulacji? Dr!MAREK!ADAMIEC:!Proponuj$!najprawdopodobniej!to,!czego!nie! daje!typowe!wspó"czesne!&rodowisko,!które!jest!anonimowe,!emocjo-
listopad 2004 nr 2 (122)
nalnie!ch"odne!i!nie!nastawione!na!zaspokajanie!potrzeb!uczuciowych! ludzi.!Najogólniej!sekta!wabi!blisko&ci$!–!duchow$,!ale!tak e!
43
W jaki sposób kszta!towana jest nowa to$samo• cz!onka sekty? Tego!typu!organizacje!zaszczepiaj$!w!cz"owieku!now$!wizj#!&wiata.! Przedstawiaj$!rzeczywisto&+!w!odmienny,!nieznany!dot$d!sposób.!Pokazuj$!taki!model!&wiata,!z!jakim!cz"owiek!si#!jeszcze!nie!spotka".!Przy! czym!najcz#&ciej!te!wyja&nienia!s$!bardzo!proste,!radykalne!i!podawane!z!punktu!widzenia!autorytetu,!tzn.!tak!jest!i!to!jest!absolutnie!pewne.! St$d!ludzie,!którzy!s$!ma"o!krytyczni,!s"abi!psychicznie,!maj$!niezaspokojone!potrzeby!emocjonalne!"atwo!przyjmuj$!te!analizy.!Sekta!de
listopad 2004 nr 2 (122)
Aby za#atwi$ pilne sprawy w dziekanacie, studenci sa! w stanie nawet opuszcza$ zaje!cia
by•my tych poda" nie zd"!yli z!o!y , !eby nas zniech ci , zgnoi do ostatka. Jeszcze nie by!em na !adnych zaj ciach, bo ci"gle tu stoj . Ze studiów mnie wyrzuc". Przecie! to !enuj"ce, to co tu si dzieje! –!krzycza"!jeden!ze!studentów,!stoj$cy!w!kolejce!kolejny!dzie6!z!rz#du.!Jeszcze!inn$!genez#!tej!sytuacji!zaproponowa"a!prodziekan!od!spraw!studenckich!dr! hab.!Barbara!Szotek!–!W!tym roku jest wi ksza liczba studentów –!ten stan rzeczy wynika z!bardzo prostego powodu –!mieli•my przyj cia, rekrutacj jak ka!da uczelnia. W!zwi"zku z!tym dosz!a nam okre•lona liczba studentów I!roku. Natomiast nie odeszli, tak jak to bywa!o w!latach poprzednich, studenci z!V. roku, a!to dlatego, !e mamy mnóstwo tak zwanych dwukierunkowców, czyli studiuj"cych dwa kierunki równocze•nie.
Nowa ustawa – nowa zabawa
Wszystko!zacz#"o!si#!od!zmian!w!Ustawie! o!Szkolnictwie!Wy szym,!a!zw"aszcza,!co!nas!
najbardziej!interesuje,!od!zmian!zwi$zanych! z!szeroko!rozumian$!pomoc$!materialn$!dla! studentów.!Czy!b#d$!to!zmiany!na!lepsze!czy! gorsze,!zapewne!oka e!si#!ju !wkrótce,!obecnie!wiadomo!jedynie,! e!jest!to!kolejny!uk"on! w!kierunku!tak!mi"ej!dla!nas!„pani!biurokracji”.! Ustawa!umo liwi"a!nam!bowiem!sk"adanie!poda6!nie!tylko!o!stypendium!socjalne!czy!zapomog#,!ale!tak e!o!do
45
a!nawet!-!w!niektórych!przypadkach!-!urz$d! gminy!czy!miasta.! Do!pierwszego!tygodnia!pa*dziernika! o!owych!zmianach!w!sposobie!ubiegania!si#! o!pomoc!materialn$!na!uczelni!nie!by"o!wiadomo!w"a&ciwie!nic,!oprócz!tego,! e!zajd$.!Zanim! ustawa!dotar"a!na!uniwersytet,!zanim!j$!przetrawi"y!uniwersyteckie!w"adze,!zanim!wydrukowano!odpowiednie!formularze,!studentom! pozosta"o,!bagatela~,!kilkana&cie!dni!na!z"oenie!wniosków.!Ju !w!pierwszy!poniedzia"ek! pa*dziernika!przed!dziekanatami!utworzy"y!si#! gigantyczne!kolejki.!Studenci!pierwszego!roku!stali!po!odbiór!legitymacji!i!indeksów,!inni! po!przed"u enia!sesji,! eby!indeks!odda+,! eby!pobra+!wniosek,!zapyta+!jak!go!wype"nia+,! kolejni,! eby!go!z"o y+.!Na!ko6cu!pojawi"a!si#,! zreszt$!coraz!liczniejsza,!grupa!studentów,!którzy!z!powodu!panuj$cej!dezinformacji!sk"adali! wniosek!po!raz!kolejny,!poniewa !poprzedni!by"! *le!wype"niony!lub!czego&!w!nim!zabrak"o. !
raczej!utworzy"!si#!porz$dny!ba"agan,!poniewa !studenci!ju !od!9.00!rano!ustawiaj$!si#! od!razu!w!trzy!grupy,!niezale nie!od!tego,!czy! swoj$!spraw#!mog$!za"atwia+!od!;.00,!11.00! czy!13.00!–!Jutro przyjd tu o!7.00! –!powiedzia"!nam!jeden!z!kolejkowiczów!–!Dzisiaj by!em o!8.00 i!nic nie za!atwi!em, przecie! przez te dwie godziny, przez dziekanat przetoczy!o si tylko 10 osób. –!Ja by!am gdzie• pi dziesi"ta –!mówi!studentka,!która!zrezygnowa"a!z!dalszego!czekania!–!ale to nie ma sensu, sta!am 4!godziny i!nawet nie posun !am si o!jeden centymetr do przodu. Czy kto• mnie mo!e pocz stowa papierosem, bo zaraz oszalej ... W!korytarzyku!pe"nym!dziekanatów!rozpocz$"!si#!wi#c!czas!apokalipsy.!Na!kilku!metrach! kwadratowych!ustawi"o!si#!siedem!kolejek:!do! prodziekana!studiów!zaocznych,!do!prodziekan!studiów!dziennych,!do!dziekanatu!studiów! zaocznych,!do!dziekanatu!
Kiedy!sytuacja!zrobi"a!si#!naprawd#!niezno&na,!wprowadzono!reform#.!Podzielono!prac#! w!dziekanacie!na!trzy!tury,!wed"ug!kierunków! i!spraw,!które!studenci!chc$!za"atwi+!(tzn.!socjalne!b$d*!dydaktyczne),!ka dej!daj$c!2!godziny.!Efekt!tego!by"!tylko!jeden!–!jak!kiedy&! w!dziekanacie!dzia"a"y!trzy!stanowiska!jednocze&nie,!teraz!dzia"a!co!dwie!godziny!przewa nie!tylko!jedno,!a!na!zewn$trz!–!jak!kiedy&!do! jednych!drzwi!sta"a!jedna!kolejka,!teraz!stoj$! trzy.!Zatem,!nic!nie!zosta"o!uporz$dkowane,!
Polak m#dry po szkodzie
Jak naprawi , $eby zepsu
To,! e!student!musi!swoje!odsta+,!ka dy!chyba!wie,!a!wi#kszo&+!si#!ju !z!tym!pogodzi"a,!ale! nie!ma!nic!gorszego!ni !powiedzenie,! e!nic!nie! da"o!si#!zrobi+,! eby!takiej,!nienormalnej!przecie !sytuacji,!unikn$+.!Przyk"adem!mog$!tu!by+! inne!wydzia"y,!na!których!studentów!dotycz$!te! same!prawa!i!perypetie!z!podaniami!i!wnioskami,!a!gdzie!nie!dochodzi!do!takiej!paranoi.!Wiadomo!przecie !by"o,! e!wnioski!b#d$!dost#pne! dla!studentów!pó*niej!ni !zawsze.!Dlaczego!nikt!
17!listopada!o!godz.!12.00!oraz!18!listopada! o!godz.!;.15!i!12.30 William!Shakespeare!„Romeo!i!Julia” 20!i!21!listopada!o!godz.!1;.00 George!Tabori!„Mein!Kampf” 25!(zamkni#ty)!i!27!listopada!o!godz.!19.00 Ray!Cooney!/!John!Chapman! „Nie!teraz,!kochanie” 28!i!29!listopada!o!godz.!19.00 Per!Olov!Enquist!„Twórcy!obrazów”
Repertuar Teatru !l"skiego listopad 2004 Du$a Scena 8,!13!i!14!listopada!o!godz.!19.00 Ray!Cooney!„Mayday” 11!(PREMIERA)!i!12!listopada!o!godz.!19.00! oraz! 24!listopada!o!godz.!10.00!i!19.00 Juliusz!S"owacki!„Sen!srebrny!Salomei”
46
Wyst!py go•cinne
nie!pomy&la"!o!tym,! eby!mo na!by"o!je!pobiera+!w!kilku!miejscach,!na!przyk"ad!w!sekretariatach!lub!samorz$dzie!studenckim?!Dlaczego! nie!wyznaczono!na!odbiór!legitymacji!dla!I!roku! wcze&niejszych!dat?!Dlaczego!nikt!nie!pokwapi"! si#,! eby!wypisa+!na!tablicach!informacyjnych! wszystkich!potrzebnych!do!wniosków!za&wiadcze6?!Dlaczego!samorz$d!studencki!nie!zrobi"! nic,! eby!studentom!to!wszystko!u"atwi+.!(Skoro!nie!mieli!pomys"u,!jak!to!usprawni+,!mogli! chocia !pilnowa+!porz$dku~). O!ile!z!du $!doz$!pewno&ci!mo na!przewidywa+,! e!w!przysz"ym!roku!powy sze!obiekcje!b#dzie!mo na!wypisa+!jeszcze!raz,!o!tyle! pewna!zmiana,!na!dobre,!jednak!zajdzie.!Jak! redakcja!dowiedzia"a!si#!od!pani!dr!hab.!Barbary!Szotek,!do!ko6ca!pa*dziernika!dziekanat! studiów!zaocznych!ma!zosta+!przeniesiony!do! przeciwleg"ego!korytarza,!a!na!jego!miejscu! b#dzie!stanowisko!dla!historyków.! Marne!to!oczywi&cie!pocieszenie!dla!tych,! którzy!obecnie!gniot$!si#!czekaj$c!na!swoj$! szans#!wej&cia!do!dziekanatu,!ale!oni!ju !dawno!zostali!spisani!na!straty.!Jak! ali"!si#!nam! jeden!ze!studentów!–!Zabrali nam dop!aty do obiadów, do akademików, pewno zmniejsz" si stypendia naukowe! To, co si tu dzieje odbiera nam godno• ; czuj si , jak ostatni !ebrak, i!nie ma tu nawet tlenu, chocia! mówi si , !e powietrze jest za darmo! – Nie na Uniwersytecie !l"skim –!pad"a!cicha!riposta... OBSERWATOR!SILNIE!ZAANGA\OWAN[
Friederike!Roth!„Mi"o&+!i!las” 5!(zamkni#ty)!i!7!(zamkni#ty)!listopada! o!godz.!19.30 [asmina!Reza!„\ycie:!trzy!wersje” 8!listopada!o!godz.!19.30 Ingmar!Villqist!„Beztlenowce” 19!i!1;!listopada!o!godz.!10.00!i!18.00 Janusz!G"owacki! „Antygona!w!Nowym!Jorku” 23,!25!i!27!listopada!o!godz.!10.00 Paul!Maar! „Zabawna!historyjka!o!domku-cudomku”
15!listopada!o!godz.!19.00 Johann!Strauss!„Baron!cyga6ski” (Opera!%l$ska!z!Bytomia)
29!(Bene
Scena w Malarni
30!listopada!o!godz.!19.00 Giuseppe!Verdi!„Rigoletto” (Opera!%l$ska!z!Bytomia)
Scena Kameralna 3!i!4!listopada!o!godz.!19.30
28!(Bene
Przemawia JM Rektor US´ prof. dr hab. Janusz Janeczek
listopad 2004 nr 2 (122)
W!dniu!5!pa*dziernika!odby"y! si#!w!cieszy6skiej!Filii!Uniwersytetu!%l$skiego!uroczysto&ci! inauguracyjne!XXXIV!roku!akademickiego.!Ceremonia!odby"a!si#!w!auli!uniwersyteckiej! wype"nionej!przedstawicielami!&wiata!nauki,!kultury!i!sztuki,!duchownymi,!politykami,! przedstawicielami!samorz$dów!lokalnych,!dyplomatami! oraz!studentami!a!poprowadzi"!j$!JM!Rektor!U%!prof.!dr! hab.!Janusz!Janeczek.!Po!wyst$pieniu!JM!Rektora!U%!Prorektor!ds.!Filii!w!Cieszynie!prof.! dr!hab.!Halina!Rusek!wyg"osi"a! sprawozdanie!za!ubieg"y!rok.! Tradycyjny!element!uroczysto&ci!otwarcia! Roku!Akademickiego!–!wyk"ad!inauguracyjny! –!wyg"osi"!w!prof.!dr!hab.!Wojciech!Bursza,!Kierownik!Katedry!Antropologii!Kultury!w!Wy szej! Szkole!Psychologii!Spo"ecznej!w!Warszawie.! Prelekcja!prof.!Burszy,!zatytu"owana!Tolerancja w wielokulturowym •wiecie,!jak!sam!tytu"! wskazuje, dotyczy"a!popularnej!ostatnio!tematyki!tolerancji!w!&wiecie!pe"nym!ró nic!pogl$dów,!ró nic!w!wyznaniach!religijnych,!ró nic! etnicznych!etc.! Uroczysto&ci!zamkn$"!wyst#p!Chóru!Instytutu!Muzyki!prowadzonego!przez!mgr!Aleksandr#!Zeman.!Po!uroczysto&ciach!dostojni!go&cie! udali!si#!do!galerii!uniwersyteckiej!na!wernisa ! wystawy!malarstwa!pedagogów!Instytutu!Sztuki!pt.!Stare i nowe.
47
SPRAWOZDANIE PROREKTOR DS. FILII U" W CIESZYNIE Prof. U" dr hab. Haliny Rusek Magni
Foto: Krzysztof Pszczó#ka
Wchodzimy!w!34.!rok!akademicki!w!Filii!U%!w!Cieszynie.!Przedstawiaj$c!poczynione!w!ostatnim!roku!zmiany!i!zamierzenia!na!przysz"o&+,! nie!zapominamy,! e!s$!one!zakorzenione!w!naszej!przesz"o&ci. Podj#te!w!ostatnich!dwóch!latach!w!Filii!U%!w!Cieszynie!reformy!stanowi"y!pochodn$!najwa niejszego!wydarzenia,!jakim!by"o!powo"anie! dwóch!wydzia"ów:!Artystycznego!(w!2002!r.)!oraz!Wydzia"u!Etnologii! i!Nauk!o!Edukacji!(w!2003!r.).!Ten!proces!poci$gn$"!za!sob$!szereg! dzia"a6!reformatorskich!na!wszystkich!p"aszczyznach!funkcjonowania! cieszy6skiej!jednostki:!w!zakresie!dydaktyki,!nauki,!administracji!oraz!
´ w Cieszynie prof. dr hab. Halina Rusek Prorektor ds. Filii US
Za!o$enia wst!pne Punktem!wyj&cia!do!ustalenia!strategii!dla!Filii!U%!w!Cieszynie!jest!jej! integralno&+!z!U%!i!jej!specy
48
W!takim!kszta"cie!zapewnia!ci$g"o&+!procesu!edukacji,!socjalizacji!i!kulturalizacji!m"odego!pokolenia!zgodnie!z!tradycj$,!ale!i!wymaganiami! wielokulturowej,!szybko!zmieniaj$cej!si#!wspó"czesno&ci. Filia!w!Cieszynie!niezmiennie!cieszy!si#,!jako!o&rodek!akademicki,!du ym!zainteresowaniem!m"odzie y.!W!rozpoczynaj$cym!si#!roku!akademickim!studia!w!Cieszynie!rozpocz#"y!1390!osoby,!w!tym! w!Wydziale!Artystycznym!378!i!w!Wydziale!Etnologii!i!Nauk!o!Edukacji!1012!osób. Filia!Uniwersytetu!%l$skiego!w!Cieszynie!przedstawia!studentom!coraz!lepsz$!jako&ciowo!ofert#!kszta"cenia:!kolejne!kierunki!uzyskuj$!akredytacje!Pa6stwowej!Komisji!Akredytacyjnej,!co!po&wiadcza!wysoki!poziom!kszta"cenia.!I!tak!w!Wydziale!Artystycznym!akredytowane!s$!trzy! kierunki!–!edukacja!artystyczna!w!zakresie!sztuki!muzycznej,!edukacja! artystyczna!w!zakresie!sztuk!plastycznych!oraz!gra
www.gu.us.edu.pl
tensywniejsz$!wspó"prac#!mi#dzynarodow$,!g"ównie!z!o&rodkami!naukowymi!z!krajów!o&ciennych!i!innych!krajów!&rodkowoeuropejskich.! Udaje!si#!zatem!proces!nadawania!cieszy6skiej!Filii!charakteru!centrum! wspó"pracy!mi#dzynarodowej.! Obecnie!w!Filii!zatrudnionych!jest!35;!osób,!w!tym!188!pracowników!naukowo-dydaktycznych.!55!etatów!stanowi$!pracownicy!samodzielni.!W!porównaniu!z!rokiem!ubieg"ym!zmniejszy"a!si#!o!21!etatów!liczba!pracowników!nieb#d$cych!nauczycielami!akademickimi.! Natomiast!z!dniem!1!pa*dziernika!br.!prac#!w!Filii!rozpocz#"o!15!nowych!pracowników,!w!tym!dwóch!profesorów,!8!adiunktów,!1!asystent!i!5!wyk"adowców.!Na!emerytur#!przeszli:!prof.!Helena!DanelBobrzyk,!dr!hab.!Andrzej!Wójtowicz,!dr!Jolanta!Madej!oraz!dr!Alicja! Juraszczyk-Stolecka.! Nie!wszyscy!pracownicy!doczekali!rozpocz#cia!nowego!roku!akademickiego.!W!kwietniu!2004!r.!w!pe"ni!si"!twórczych!zmar"!profesor! Franciszek!Ziemski.!Odeszli!tak e!na!zawsze!emerytowani!pracownicy!naszej!uczelni:!wielki!folklorysta!&l$ski,!wspó"twórca!cieszy6skiej! jednostki,!profesor!Adolf!Dygacz!oraz!major!Bogdan!Hajek!i!Bronis"aw! Firla.!Cze&+!ich!pami#ci. W!ostatnim!roku!podj#to!przemiany!w!strukturze!administracji!Filii! –!tym!procesem!kieruje!dyrektor!administracyjny!tej!jednostki: –!struktur#!administracyjn$!Filii!podporz$dkowano!procesom!w!niej! zachodz$cym>!dokonano!racjonalizacji!i!ograniczenia!zatrudnienia> –!po"$czono!mniejsze!jednostki!w!wi#ksze!dzia"y!w!celu!u"atwienia!zarz$dzania!nimi!i!lepszego!wykorzystania!zatrudnionych!w!nich!osób> –!ograniczono!i!wdro ono!szczegó"ow$!kontrol#!wydatków!jednostek!administracyjnych. Podstaw$!ww.!procesów!jest!przyj#cie!zasady,!i !administracja!Filii! powinna!by+!zorganizowana!ze!wzgl#du!na!potrzeby!ca"ego!campusu! cieszy6skiego,!a!nie!jego!poszczególnych!cz#&ci.
Filia!w!Cieszynie!wesz"a!na!drog#!przeobra e6!zarówno!swojej!ogólnej!struktury,!jaki!i!w!strukturze.!Poci$ga!to!za!sob$!szereg!zmian,!po$danych!i!koniecznych!ze!wzgl#du!na!permanentne!przeobra anie! si#!zewn#trznej!rzeczywisto&ci,!otoczenia!spo"eczno-kulturowego,!politycznego!i!ekonomicznego.!\eby!trwa+!i!rozwija+!si#,!konieczne!jest! dostosowanie!si#!w!ró ny!sposób!do!tych!zmian.!Ten!proces,!jak!ka dy!proces!zmian,!mo e!rodzi+!niepokój!i!pytanie:!co!b#dzie!z!cieszy6sk$!Fili$?!Nic,!co!mog"oby!jej!zaszkodzi+,!os"abi+!j$!i!zmarginalizowa+,! a!wprost!przeciwnie!–!podj#te!dzia"ania!maj$!nasz$!uczelni#!wzmocni+! i!zapewni+!jej!bezpiecze6stwo!oraz!rzeczywisty!i!szybki!rozwój.!Aby!tak! by"o,!potrzebna!jest!wola!nas!wszystkich!do!w"$czenia!si#!w!proces!przemian!i!akceptacja!dla!nich!–!i!o!tak$!postaw#!prosz#!ca"$!uniwersyteck$!spo"eczno&+!cieszy6sk$,!katowick$,!a!tak e!w"adze!samorz$dowe,! media,!mieszka6ców!miasta!i!regionu.!Pa6stwa!wsparcie!jest!niezb#dne!do!wykreowania!Filii!U%!jako!nowoczesnej,!sprawnie!zarz$dzanej! i!atrakcyjnej!dla!m"odzie y!i!naukowców!jednostki!edukacyjnej. Filia!uniwersytetu,!zgodnie!z!etymologi$!tego!s"owa,!jest!jego!córk$.! Cieszy6ska!jednostka,!cho+!jest!ju !dojrza"$!córk$!Uniwersytetu!%l$skiego,!jak!to!cz#sto!bywa!z!córkami,!czasami!sprawia!jednostce!macierzystej! k"opoty,!czasami!jest!niesforna!i!niepos"uszna,!ale!jednak!zawsze!&wiadoma!si"y!wi#zów!pokrewie6stwa!"$cz$cych!j$!z!Macierz$.!Te!szczególne,! nierozrywalne!wi#zy!krwi,!nakazuj$!wzajemn$!wobec!siebie!lojalno&+,! ale!tak e!poszanowanie!odr#bno&ci!i!pewnej!samodzielno&ci!w!my&leniu! i!dzia"aniu.!Cieszy6ska!Filia!dodaje!Uniwersytetowi!%l$skiemu!szczególn$!warto&+!wyros"$!z!bogatych,!wielokulturowych!tradycji!regionu,!w!którym!istnieje!i!na!którym!sama!zaznacza!wyra*ne!pi#tno.!Dodaje!tak e! Uniwersytetowi!%l$skiemu!uroku,!jak!ka da!pi#kna,!interesuj$ca,!cho+! czasami!niesforna!córka.! PROF.!DR!HAB.!HALINA!RUSEK Prorektor!ds.!Filii!U%!w!Cieszynie
Festiwal Sztuki Bezdomnej
listopad 2004 nr 2 (122)
kowicze”!dbali!o!porz$dek!podczas!koncertów.!Dla!dyrektora!Stowarzyszenia!Pomocy!Wzajemnej!„By+!razem”!Mariusza!Andrukiewicza! impreza!by"a!dla!m"odych!do&wiadczeniem,!okazj$!do!wspólnej!pracy.! A!dla!mieszka6ców!„Barki”?!„Ludzie!wnie&li!tu!bloki,!niektórzy!ceg"y,! cegie"ki,!a!taki!cz"owiek!jak!ja,!malutki!kamyczek”!–!opowiada!Tadeusz,!który!referowa"!podczas!festiwalowej!konferencji!swój!esej.!D"ugo!zastanawia"!si#,!czy!spróbowa+!napisa+.!Wzi$"!udzia"!w!konferencji! w!
Foto: Marcin Kamin´ski
Cieszy6ski!Festiwal!Sztuki!Bezdomnej!okaza"!si#!wyj$tkowym!spotkaniem,!przede!wszystkim!pierwsz$!akcj$!w!kraju!zwi$zan$!ze!sztuk$! bezdomn$,!zako6czon$!7!pa*dziernika!wspania"ym!koncertem!zespo"u! Sebastiana!Riedla.!Wydarzenie!mia"o!prze"ama+!stereotypy!i!zmieni+! obraz!cz"owieka!bezdomnego.!Na!pewno!udowodni"o,! e!taka!impreza! mo e!si#!uda+.!Festiwal!przyniós"!wiele!rado&ci!go&ciom!–!mieszka6com!„Markotu”,!„Monaru”,!„Barki”!i!schronisk!dla!bezdomnych!z!ca"ej! Polski.!Poczuli!si#!akceptowani!i!potrzebni.!„To!by"a!pi#kna!odskocznia”!–!przyznaje!Janusz,!który!do!Cieszyna!przyjecha"!a !z!L#borka.!Na! jego!podró !840!km!na!po"udnie!kraju!zbiera"o!ca"e!miasto.!Czy!Cieszyn!ju !kojarzy!si#!z!bezdomno&ci$?!„Jest!tu!wielu!wra liwych!ludzi.! Po!prostu”!–!t"umaczy!Paulina,!wolontariuszka.! Recitale!i!koncerty!Festiwalu!Sztuki!Bezdomnej!zorganizowano!w!dawnym!budynku!Komendy!Miejskiej!Policji.!To!tam!znalaz"o!si#!festiwalowe! centrum,!tam!nocowa"a!wi#kszo&+!uczestników!imprezy.!Ekspozycje! w!celach,!charakterystyczne!korytarze!i!tabliczki,!które!policjanci!zostawili!na!niektórych!drzwiach!–!miejsca!nie!trzeba!by"o!specjalnie!adaptowa+,!by!sta"o!si#!symbolem!Festiwalu!Sztuki!Bezdomnej.! W!komendzie!najcz#&ciej!mo na!by"o!spotka+!wyj$tkowych!organizatorów!przedsi#wzi#cia!–!wolontariuszy,!mieszka6ców!cieszy6skich! domów!„Barki”,!uczniów!i!studentów.!Umiej#tno&ci!organizacyjne!zdobywali!powoli.!Przed!festiwalem!nie!wiedzieli,!sk$d!np.!wzi$+!sprz#t!nag"o&nieniowy.!Teraz!my&l$!ju !o!przysz"orocznej!imprezie.!„Czy!chcieliby&my!powtórzy+!festiwal?!Je&li!tylko!znajd$!si#!ch#tni!organizatorzy,! na!pewno!tak”!–!mówi!szefowa!biura!festiwalu!Ma"gorzata!Stroka.!Sama!pozna"a!swoje!mo liwo&ci,!kieruj$c!niema"$!ekip$!organizacyjn$.! „Gosi#!nazwa"em!‘Kapucynka’!–!wsz#dzie!by"o!jej!pe"no,!ale!nie!zawsze!by"o!j$!wida+”!–!&mieje!si#!Marek.!W!budynku!komendy!zaj$"!si#! prowadzeniem!kuchni.!Wolontariusze!kontaktowali!si#!z!pras$,!„bar-
Pokaz slajdów na dworcu PKP
49
Foto: Sebastian Malys
Foto: Marcin Kamin´ski
Plakat Festiwalu Sztuki Bezdomnej wywieszony na budynku by#ej komendy Policji
Warsztaty ceramiczne
Wysta!pienie mieszkan´ca „Barki” Tadeusza Budnioka
Wysta!pienie J. Bjorkoe z Kopenhagi
„Wiemy!ju ,!jakie!mamy!mo liwo&ci,!od!czego!zacz$+”!–!przyznaje!Andrzej,!prowadz$cy!w!czasie!festiwalu!warsztaty!metaloplastyki.! Zastanawia!si#!nad!przysz"oroczn$!imprez$.!„Zobaczymy,!jakie!g"osy! przyniesie!to!wydarzenie.!Ci,!którzy!nie!byli,!powinni! a"owa+.!Tu!mo na!by"o!zrozumie+,! e!cz"owieka!bezdomnego!mo na!zatrudni+,!jak! normalnego!pracownika”!–!wyja&nia!Andrzej. G"osy!na!temat!imprezy,!nie!tylko!z!kraju,!zbiera!ju !Mariusz!Andrukiewicz.!„Festiwal!otworzy"!dot$d!nie!poruszany!obszar!dyskusji!nie!tylko! na!temat!bezdomno&ci.!Pokazali&my,! e!wszystkie!strony!si#!od!siebie! ucz$,!pomagaj$cy!mo e!sta+!si#!odbiorc$!pomocy”!–!mówi!dyrektor! stowarzyszenia!„By+!razem”.!Pokaza+!chc$!znów!za!rok.! KATARZ[NA!PR‚GA
Foto: Marcin Kamin´ski
Foto: Sebastian Malys
Foto: Marcin Kamin´ski
Otwarcie festiwalu w Domu Wspólnoty „Barka” w Cieszynie
V BESKIDZKI FESTIWAL NAUKI I SZTUKI W!dniach!18–19!wrze&nia!br.!odby"a!si#!kolejna,!pi$ta!edycja!Beskidzkiego!Festiwalu!Nauki! i!Sztuki,!której!g"ównym!organizatorem!i!koordynatorem!by"a!Akademia!Techniczno-Humanistyczna!z!Bielska!Bia"ej.!Tradycyjnie!w!realizacj#!bogatego!programu!festiwalu!zaanga owa"y!si#!liczne!instytucje!naukowe,!spo"eczne! i!kulturalne!w!tym!równie !Instytut!Sztuki!Wydzia"u!Artystycznego!Filii!Uniwersytetu!%l$skiego!w!Cieszynie.!Pracownicy!dydaktyczni!Instytutu!prowadzili!zaj#cia!z!rysunku!–!adi.!El bieta! Kuraj!„Rysunek!inaczej”>!z!malarstwa:!prof.!Józef!Ho"ard,!adi!Krzysztof!Dadak,!adi.!Miros"aw!
50
Cie&lak!–!„Kolorystyczne!poszukiwania-studium! a!interpretacja”>!z!fotogra