Nr 24 • Wrzesień 2013

Monitor Prawny Proboszcza

ISSN 2083-8379

PRAWO W PARAFII  ORZECZNIC T WO  FINANSE  ZARZĄDZANIE

We wrześniowym numerze „Monitora” polecamy artykuł dotyczący aktów notarialnych. Autor, Pan Łukasz Matys, w  przystępny sposób ukazuje ich rolę i znaczenie w praktyce parafii. Polecamy również tekst omawiający pośrednictwo urzędów pracy w  zatrudnianiu nowych pracowników, np. na  potrzeby parafii. Dr Ewa Drzewiecka ukazuje w  nim korzyści i  obowiązki wynikające z  przyjmowania do  pracy osób w ramach tzw. stażu. Proponujemy też bardzo praktyczne opracowanie dotyczące budowy wiaty na  nieruchomości parafii. Pan Marcin Stanisław Makowski opisuje prawne aspekty wynikające przede wszystkim z przepisów Prawa budowlanego. Jak zwykle zachęcamy też do lektury aktualności, interesującego wyroku sądu administracyjnego, a  także odpowiedzi na  pytania: czy zapowiedzi przedślubne są  zgodne z  prawem i czy można ogłaszać je na stronie www, a także czy podłączenie do  sieci wodociągowej i kanalizacyjnej jest obowiązkowe. Kontynuujemy również wątek pozyskiwania środków na różne cele. Tej problematyce poświęcony jest tekst Pana Pawła Wyszomirskiego prezentujący program „Obywatele dla demokracji”. Z poważaniem

prof. dr hab. Bartosz Rakoczy adwokat Gnieźnieńskiego Trybunału Metropolitalnego Strona www.proboszcz.pastoralne.pl Login: wrzosy505 Hasło: prawo Ważne do: 30 września 2013 r . 93140201308024

Aby móc wykonywać roboty budowlane, również na terenie parafii, polskie prawo wymaga złożenia zgłoszenia albo uzyskania pozwolenia na budowę. Nie inaczej jest w przypadku budowy wiaty. W zależności od jej parametrów, a także działki, na której ma być wzniesiona oraz znajdujących się na tej działce innych obiektów, procedura będzie podlegała odmiennym trybom administracyjno-prawnym. Definicja wiaty Prawo budowlane nie zawiera legalnej definicji pojęcia „wiata”. Sformułowała ją natomiast Rada Ministrów w załączniku do rozporządzenia z 30 grudnia 1999 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych.

Zgodnie z jego treścią (rozdz. I, pkt 2) za szczególny rodzaj budynku uważa się wiatę, która stanowi pomieszczenie naziemne, nieobudowane ścianami ze wszystkich stron lub nawet w ogóle ścian pozbawione. Orzecznictwo sącd. str. 5

Spis treści Aktualności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pytania i odpowiedzi Obowiązek przyłączenia do wodociągu i kanalizacji . . . . . Ogłaszanie zapowiedzi przedślubnych na stronie internetowej parafii . . . . . . . . . . . Prawo w parafii Budowa wiaty – zgłoszenie czy pozwolenie na budowę? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zatrudnienie pracownika przez parafię za pośrednictwem urzędu pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2

2

3

5

6

Prawne aspekty pielęgnacji drzew i krzewów na terenie obiektów sakralnych . . . . . . . . . . Akty notarialne w praktyce parafii . . . . . . . . . . . . . Nowe rozwiązania ustawowe dotyczące pojemników na odpady komunalne . . . . . . . . . Orzecznictwo Reprezentacja parafii podczas rekursu przeciw dekretowi usunięcia proboszcza . . . . . . . . . . Finanse parafii Pieniądze na pomoc, wsparcie i aktywizację . . . . . . . . .

Formularze i druki kancelaryjne do pobrania – zapraszamy na stronę www.proboszcz.pastoralne.pl Pełny dostęp tylko dla prenumeratorów!

8 10

12

13

14

W w zo w ry Ty w.p um lko ro ó dl bo w i i a p sz nn re cz. e m nu pa m st ate er or ria at al ły or n n ów e.p a  ! l

Czcigodny Księże Proboszczu!

Budowa wiaty – zgłoszenie czy pozwolenie na budowę?

Ponadto na stronie: – najważniejsze akty prawne, do których odwołujemy się w artykułach, – wzory umów, dokumentów z możliwością edycji, – pomoce duszpasterskie, np. Jak przygotować pielgrzymkę – możliwość zadania pytania ekspertowi. Login: wrzosy505 Hasło: prawo Ważne do: 30 września 2013 r.

A K T UA L N O Ś C I  Ochrzczenie dziecka i nauczanie religii za zgodą i wiedzą jego rodziców nie jest działaniem wyrządzającym szkodę. Nie można go uznać za zmuszanie do uczestniczenia w praktykach religijnych, pozbawienie możliwości kształtowania swojego światopoglądu i poszukiwania dróg życiowych, nawet jeżeli takie jest subiektywne odczucie danej osoby – wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 20 czerwca 2013 r. (sygn. akt: I ACa 353/13). Powód wniósł pozew przeciwko parafii, domagając się zapłaty zadośćuczynienia za przymusowe włączenie go do Kościoła. Wskazał przy tym, że szkodę wyrządziło mu przede wszystkich ochrzczenie go, a nadto zmuszanie do uczestnictwa we Mszach św. i w lekcjach religii. Sąd Okręgowy w Częstochowie oddalił powództwo. Uznał, że powód nie wykazał, aby doszło do naruszenia jego dóbr osobistych wskutek włączenia go do Kościoła, ochrzczenia, uczestnictwa w nabożeństwach i katechizacji. Zdaniem sądu powód

nie wykazał także, aby był zmuszany do brania udziału w praktykach religijnych, których nie uznaje, czy był pozbawiony możliwości kształtowania swojego światopoglądu i poszukiwania dróg życiowych. Brak było także podstaw do przyjęcia, że doszło do wystąpienia przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 415 i 416 Kodeksu cywilnego. Ochrzczenie dziecka i nauczanie religii za zgodą i wiedzą jego rodziców nie jest działaniem wyrządzającym szkodę.

kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie. Konstytucja RP przewiduje również, że religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób (art. 48 i 53 Konstytucji).

Żadne z podstawowych praw i wolności obywateli nie zostały w tej sprawie naruszone. Powód nie wykazał Powód nie zgodził się z wyrokiem bowiem, a na nim spoczywał w tym i wniósł apelację. Sąd Apelacyjny zakresie ciężar dowodu (art. 6 Kow Katowicach uznał jednak, że jest deksu cywilnego), aby parafia jakimona bezzasadna. Zdaniem sądu rodzi- kolwiek swoim działaniem te prawa ce mają możliwość wychowania dzie- powoda naruszyła. Nie udowodnił ci, nauczania moralnego i religijnego też, że pozwana naruszyła jego swozgodnie z własnymi przekonania- bodę sumienia i wolność, rozumianą mi. Powinni oczywiście uwzględnić w kontekście tej sprawy jako wolność stopień dojrzałości dziecka, a także wyboru religii i możliwości jej prakwolność sumienia i wyznania oraz tykowania. Wyrok jest prawomocny. jego przekonania. Prawo zapewnia każdemu wolność sumienia i religii, Treść wyroku dostępna T na stronie: n przy czym wolność religii obejmuje wolność jej wyznawania lub przyjwww.proboszcz.pastoralne.pl mowania oraz jej uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publiczPaweł Puch nie lub prywatnie, przez uprawianie prawnik

PY TANIA I ODPOWIEDZI

Obowiązek przyłączenia do wodociągu i kanalizacji Czy istnieje jakaś okoliczność zwalniająca od obowiązku przyłączenia do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej? Z art. 5 ust. 1 pkt 2 Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wynika, że właściciel nieruchomości ma obowiązek przyłączyć ją do istniejącej sieci kanalizacyjnej. Jedyną okolicznością zwalniającą z  tego obowiązku jest wyposażenie nieruchomości w przydomową oczyszczalnię ścieków spełniającą wymagania określone w przepisach odrębnych.

2

Jeśli sieć kanalizacyjna nie istnieje lub przyłączenie jest technicznie albo ekonomicznie nieuzasadnione, właściciel nieruchomości może wyposażyć ją w zbiornik bezodpływowy nieczystości ciekłych lub przydomową oczyszczalnię ścieków bytowych. Przepisy nie przewidują natomiast obowiązku przyłączenia nierucho-

Monitor

Prawny Proboszcza

mości do sieci wodociągowej. Korzystanie z własnego ujęcia wody podziemnej jest zatem w  pełni dopuszczalne. Pamiętajmy jednak, że często woda z płytkich ujęć przydomowych jest gorszej jakości niż ta dostarczana publicznym wodociągiem. dr hab. Jerzy Rotko Instytut Nauk Prawnych PAN Podstawa prawna  Ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn.: Dz.U. z  2012  r., poz.  391 ze zm.).

Nr 24 • Wrzesień 2013

PY TA N I A I   O D P O W I E D Z I

Ogłaszanie zapowiedzi przedślubnych na stronie internetowej parafii Jak wygląda kwestia ochrony danych osobowych w przypadku umieszczania informacji o zapowiedziach przedślubnych na stronie internetowej parafii? Czy obowiązują tu takie same zasady jak przy wywieszaniu ogłoszeń w gablocie parafialnej czy odczytywaniu ich podczas Mszy św.? Głoszenie zapowiedzi przedślubnych, czyli podanie do publicznej wiadomości zamiaru zawarcia małżeństwa przez konkretnych narzeczonych, jest obowiązkiem regulowanym w Instrukcji o przygotowaniu do zawarcia małżeństwa w Kościele katolickim, uchwalonej przez Konferencję Episkopatu Polski 5 września 1986 r. Ważne Zgodnie z art. 95 Instrukcji o przygotowaniu do zawarcia małżeństwa w  Kościele katolickim zapowiedzi ogłasza się w formie pisemnej przez umieszczenie ich w gablocie ogłoszeń parafialnych w ciągu ośmiu dni, tak by były tam uwidocznione przynajmniej przez dwie kolejne niedziele, lub niedzielę i święto obowiązujące.

Ten sam obowiązek można spełnić przez ogłoszenie ustne podczas liczniej uczęszczanych nabożeństw parafialnych, w kolejne dwie niedziele lub w niedzielę i święto obowiązujące. Zapowiedzi mają być wygłoszone w parafii stałego lub tymczasowego zamieszkania każdego z narzeczonych. Celem głoszenia zapowiedzi jest powiadomienie wspólnoty parafialnej o planowanym małżeństwie, a także umożliwienie wiernym wyjawienia ewentualnych przeszkód do zawarcia danego małżeństwa, w myśl kan. 1069 Kodeksu prawa kanonicznego. Z tej racji w zapowiedziach powinny być podane takie informacje, które umożliwią realną identyfikację nup-

Nr 24 • Wrzesień 2013

turientów, aczkolwiek obowiązujące przepisy nie precyzują, o jakie konkretnie dane chodzi. Zapowiedzi a prawo o ochronie danych osobowych Po wejściu w życie Ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych pojawiło się pytanie, czy obowiązek wygłaszania zapowiedzi jest zgodny z polskim prawem. Informacja towarzysząca zapowiedzi zawarcia ślubu przez konkretną osobę wchodzi bowiem w zakres tzw. danych wrażliwych, czyli dotyczących m.in. przekonań religijnych i przynależności wyznaniowej. Dane te podlegają szczególnej ochronie. Zasadniczo nie negowano możliwości wypełnienia przez Kościół nakładanego przez prawo kanoniczne obowiązku wygłaszania zapowiedzi. Zgodnie bowiem z art. 27 ust. 2. p. 4 wspomnianej ustawy przetwarzanie danych – także tych wrażliwych – dopuszcza się nawet bez zgody zainteresowanych członków Kościoła, jeśli jest niezbędne do wykonania jego statutowych zadań. Przynależność do Kościoła i chęć zawarcia w nim małżeństwa kanonicznego oznacza zgodę na przyjęcie regulacji określających zasady jego funkcjonowania, w tym zawarcia małżeństwa zgodnie z przepisami prawa kościelnego. Wskazywano jednak na  pewne niedogodności dla narzeczonych, jakie rodziło ujawnianie ich danych osobowych w zapowiedziach. W dobie agresywnej komercji byli m.in.

Monitor

Prawny Proboszcza

niejednokrotnie narażani na niepożądane kontakty osób i firm zajmujących się organizacją ślubów i wesel. W opracowanej przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych oraz Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski instrukcji „Ochrona danych osobowych w działalności Kościoła katolickiego w Polsce” z 23 września 2009 r. znalazło się pytanie o to, czy zamieszczanie w gablotach ogłoszeń parafialnych imiennej listy par zamierzających wstąpić w związek małżeński stanowi naruszenie zasad ochrony danych osobowych. Udzielono tam odpowiedzi, iż realizacja tego obowiązku powinna odbywać się z uwzględnieniem adekwatności przetwarzanych danych, tak, aby zakres ujawnionych informacji pozostawał w zgodzie z zasadą proporcjonalności i poszanowaniem godności osoby, której dane dotyczą. Zakres informacji koniecznych do udostępnienia w powyższym celu nie powinien być zbyt szeroki, aby nie naruszyć prawnie zagwarantowanej każdemu prywatności – chyba że osoby, których dane dotyczą, wyrażą zgodę na udostępnienie informacji w szerszym zakresie. W ślad za tym dokumentem, Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski 17 września 2010 r. wskazał, iż w treści zapowiedzi przedślubnych można zamieścić jedynie imię, nazwisko i parafię, do której należą narzeczeni. Pozostałe informacje (np. adres zamieszkania) mogą być podane tylko wówczas, gdy sami narzeczeni wyrażą na to zgodę. Dyspensa od zapowiedzi Taka praktyka może jednak rodzić wątpliwości co do sensu utrzymywania instytucji zapowiedzi we wskaza-

3

PY TA N I A I   O D P O W I E D Z I nej formule – skoro w oparciu o tak skąpe dane nie da się zidentyfikować narzeczonych (zwłaszcza w wielkomiejskich parafiach), jak można ujawnić ewentualne przeszkody małżeńskie? Faktem jest, że dziś zapowiedzi nie pełnią już takiej roli, jak w czasach, gdy stanowiły jeden z ważniejszych środków do stwierdzenia stanu wolnego nupturienta. Dlatego znaczenie prawne tej czynności nie jest istotne i z łatwością można uzyskać od niej dyspensę. W niektórych przypadkach wręcz powinno się skorzystać z tej możliwości, jeśli przedłożone dokumenty nie budzą wątpliwości co do stanu wolnego i braku innych przeszkód małżeńskich pomiędzy nupturientami, a ogłaszanie zapowiedzi powodowałoby dla nich dużą niedogodność z powodów osobistych. Zapowiedzi w Internecie Coraz częściej można się dziś spotkać z umieszczaniem zapowiedzi przedmałżeńskich na parafialnej stronie internetowej. Przepis wspomnianej Instrukcji z 1986 r. nakazuje jednak, by zapowiedzi były wygłaszane ustnie lub wywieszane w gablocie ogłoszeń parafialnych, dlatego zamieszczenie ich jedynie w Internecie nie jest prawidłowym wypełnieniem tego obowiązku. Mogą być tam umieszczane dodatkowo, oprócz wykorzystania

tradycyjnej gabloty z ogłoszeniami lub odczytania ich w kościele. Ważne Zasady zamieszczania zapowiedzi na stronie www są identyczne jak przy wywieszaniu ich w gablotach kościelnych lub odczytywaniu podczas Mszy św. Wolno udostępniać tylko imiona i nazwiska nupturientów oraz ich parafie.

Nie wolno natomiast podawać dat i miejsc ich urodzenia, wieku, stanu cywilnego czy adresów zamieszkania, o ile narzeczeni nie wyrazili na to zgody (dobrowolnie i na piśmie – nie można ich do tego zobowiązywać). Należy też pamiętać, że informacje raz umieszczone w Internecie stają się dostępne dla nieokreślonego kręgu odbiorców i w praktyce nie ma nad nimi kontroli. Dlatego bardzo łatwo narazić się na odpowiedzialność karną lub cywilną z powodu naruszenia prawa do prywatności i innych dóbr osobistych, wskutek udostępnienia w sieci treści dotyczących życia religijnego lub innych informacji na temat parafian, zwłaszcza o charakterze osobistym. Nade wszystko dotyczy to informacji o wydźwięku negatywnym czy krytycznym, jak np. wiadomości o złożeniu (lub niezłożeniu!) ofiar na potrzeby kościelne, względ-

nie rozmaitych komentarzy i ocen, do jakich nieraz duszpasterz czuje się – niekoniecznie słusznie – powołany. O ile zamieszczenie w Internecie zapowiedzi jest działaniem uprawnionym i legalnym, gdyż należy do statutowych zadań Kościoła sankcjonowanych prawem kanonicznym, o tyle w przypadku udostępniania innych informacji wspominana przesłanka art. 27 ust. 2. p. 4 Ustawy o ochronie danych osobowych nie będzie miała zastosowania, a odpowiedzialność proboszcza za naruszenie prawa do prywatności i ochrony danych może być bardzo dotkliwa. ks. dr hab. Piotr Majer kanclerz Kurii Metropolitalnej w Krakowie, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie Podstawa prawna  Kodeks prawa kanonicznego z 1983 r.;  Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2002 r. nr 101, poz. 926 ze zm.);  Instrukcja o  przygotowaniu do  zawarcia małżeństwa w Kościele katolickim z 5 września 1986 r. (Akta Konferencji Episkopatu Polski, 1 (1998), nr 1, s. 85–137);  Instrukcja Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych i Sekretariatu Konferencji Episkopatu Polski „Ochrona danych osobowych w działalności Kościoła katolickiego w Polsce”, z 23 września 2009 r.

Kompleksowy zestaw materiałów stanowiących pomoc w pracy duszpasterskiej z dziećmi! Kwartalnik „Mały parafianin. Pomoce duszpasterskie do pracy z dziećmi” W publikacji znajdzie Ksiądz:  rozważania na nabożeństwa z udziałem dzieci (różaniec, roraty, droga krzyżowa);  rozważania na nabożeństwa pierwszych piątków miesiąca z udziałem dzieci;  spotkania z dziećmi i rodzicami przed Pierwszą Komunią Świętą;  Msze św. z udziałem dzieci: propozycje homilii na niedziele i uroczystości, a także np. na rozpoczęcie roku szkolnego – wraz z wprowadzeniem, aktem pokuty, słowem do rodziców, modlitwą powszechną;  ciekawe pomysły duszpasterskie, takie jak: różaniec rodziców, jasełka;  praktyczne materiały do wykorzystania na nabożeństwach, Mszach, spotkaniach: kolorowanki, obrazki, plansze.

Zapraszamy do składania zamówień, pod numerem telefonu: 22 244 84 08 lub pisząc na adres: [email protected] Więcej informacji uzyska Ksiądz pod powyższymi kontaktami lub na stronie: www.pastoralne.pl

4

Monitor

Prawny Proboszcza

Nr 24 • Wrzesień 2013

P R AW O W PA R A F I I

Budowa wiaty – zgłoszenie czy pozwolenie na budowę? cd. ze str. 1 dowo-administracyjne doprecyzowało, że budynek w odróżnieniu od wiaty stanowi obszar zamknięty z każdej strony przegrodami oraz ma zamykane drzwi (por.: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 grudnia 2007 r.; sygn. akt: II OSK 1740/06). Wiata może być zarówno obiektem wolno stojącym, jak również przylegać do innego obiektu (por.: wyrok NSA z 7 kwietnia 2011 r.; sygn. akt: II OSK 586/2010). W znaczeniu językowym, zgodnie z definicją zawartą w „Słowniku Języka Polskiego”, wiata to „lekka budowla w postaci dachu wspartego na słupach, wzniesiona np. nad przystankiem lub parkingiem”. Jest to zatem jednocześnie obiekt, w którym podstawowym elementem nośnym i wiążącym go z gruntem są słupy nośne, przy nieznacznym lub zerowym przejęciu funkcji nośnej przez ściany. Ważne Wiata to  pomieszczenie naziemne, nieobudowane ścianami ze wszystkich stron lub nawet w ogóle ścian pozbawione, wolno stojące lub przylegające do innych obiektów, którego przeważającym elementem nośnym są słupy wspierające dach.

W powszechnym rozumieniu wiata jest nieskomplikowanym konstrukcyjnie obiektem, który ma przede wszystkim stanowić ochronę przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi (opady, wiatr, nasłonecznienie). Może być wykorzystywana dla celów związanych z zagospodarowaniem terenu parafii, w szczególności do składowania różnego typu materiałów, ale również na potrzeby działalności gospodarczej, handlowej lub duszpasterskiej czy wreszcie dla celów rekreacyjnych. Z reguły prosta konstrukcja umożliwia łatwy demon-

Nr 24 • Wrzesień 2013

taż lub adaptację do odmiennego niż dotychczas przeznaczenia. Pozwolenie czy zgłoszenie? Zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo budowlane (dalej u.p.b.) pozwolenia na budowę nie wymaga wznoszenie wolno stojących parterowych budynków gospodarczych, wiat i altan oraz przydomowych oranżerii (ogrodów zimowych) o powierzchni zabudowy do 25 m2, przy czym łączna liczba tego typu obiektów nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni działki. Jeśli zatem na działce o powierzchni 500 m2 znajdują się już wolno stojący parterowy budynek gospodarczy oraz altana, to budowa wiaty będzie wymagała uzyskania pozwolenia. Zwolnienie z konieczności uzyskania pozwolenia nie oznacza jednak całkowitej rezygnacji przez ustawodawcę z nałożenia na organy administracji architektoniczno-budowlanej obowiązku kontroli budowy wiat. Na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 1 u.p.b. budowa, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1–3 (a więc m.in. budowa wiaty), wymaga zgłoszenia właściwemu organowi. Procedura zgłoszenia Zgłoszenia należy dokonać właściwemu organowi administracji architektoniczno-budowlanej zgodnie z właściwością rzeczową (art. 82 u.p.b.). W zdecydowanej większości przypadków będzie to starosta albo prezydent miasta na prawach powiatu. W zgłoszeniu należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia. Do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej o posiada-

Monitor

Prawny Proboszcza

nym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane oraz, w zależności od potrzeb, odpowiednie szkice lub rysunki, a także pozwolenia, uzgodnienia i opinie wymagane odrębnymi przepisami (art. 30 ust. 2 u.p.b.). Wspomniane szkice lub rysunki dołącza się w zależności od potrzeb, co w praktyce oznacza, że należy to uczynić na żądanie organu. Nadto określenie „szkice lub rysunki” wyklucza możliwość żądania przez organ przedstawienia projektu budowlanego lub jego części. W razie konieczności uzupełnienia zgłoszenia właściwy organ nakłada na zgłaszającego, w drodze postanowienia, obowiązek uzupełnienia, w określonym terminie, brakujących dokumentów (art. 30 ust. 2 u.p.b.). Sankcją z tytułu nieuzupełnienia braków w terminie jest wniesienie przez organ sprzeciwu w drodze decyzji administracyjnej. Przyjmuje się, że od chwili wydania wyżej wymienionego postanowienia do końca wyznaczonego w nim terminu uzupełnienia dokumentów nie upływa trzydziestodniowy termin na zgłoszenie sprzeciwu (Robert Dziwiński, Paweł Ziemski, „Komentarz do art. 30 ustawy – Prawo budowlane”; ABC 2006). Wystarczy „milcząca zgoda” Zgłoszenia należy dokonać przed terminem zamierzonego rozpoczęcia robót budowlanych. Do wykonywania robót można przystąpić, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia (lub od dnia usunięcia braków zgłoszenia, jeśli do tego był wzywany inwestor) właściwy organ nie wniesie, w drodze decyzji, sprzeciwu i nie później niż po upływie dwóch lat od określonego w zgłoszeniu terminu ich rozpoczęcia (art. 30 ust. 5 u.p.b.). Przyjętą przez ustawodawcę regulację prawną określa się trafnie mianem „milczą-

5

P R AW O W PA R A F I I cej zgody”. Jak bowiem wskazał NSA w wyroku z 23 marca 1999 r. (sygn. akt: IV SA 1793/96), samo milczenie organu jest uprawnieniem do rozpoczęcia działania budowlanego przez inwestora – przyjmuje się, że brak decyzji w ustawowym terminie jest również działaniem organu i załatwia sprawę co do istoty w danej instancji (por. wyrok NSA z 17 maja 1999 r., sygn. akt: IV SA 747/97). Sprzeciw Właściwy organ wnosi sprzeciw, gdy zgłoszenie dotyczy:  budowy lub wykonywania robót budowlanych objętych obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę;  sytuacji, w której budowa lub wykonywanie robót budowlanych objętych zgłoszeniem narusza ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub inne przepisy;

 budowy tymczasowego obiektu budowlanego, niepołączonego trwale z gruntem i przewidzianego do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce w terminie określonym w zgłoszeniu, ale nie później niż przed upływem 120 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w zgłoszeniu, w miejscu, w którym taki obiekt istnieje (art. 30 ust. 6 u.p.b.). Wniesienie sprzeciwu jest równoznaczne z  obowiązkiem powstrzymania się od wykonywania zgłoszonych robót.

ich realizacja może naruszać ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia albo pogorszenie stanu środowiska lub stanu zachowania zabytków albo pogorszenie warunków zdrowotno-sanitarnych, jak również wprowadzenie, utrwalenie bądź zwiększenie ograniczeń lub uciążliwości dla terenów sąsiednich (art. 30 ust. 6 u.p.b.). Marcin Stanisław Makowski radca prawny Podstawa prawna

Nałożenie obowiązku Ponadto organ administracji architektoniczno-budowlanej może nałożyć, w drodze decyzji, obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych objętych obowiązkiem zgłoszenia, jeżeli

 Ustawa z  7 lipca 1994  r. – Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz.U. z  2010  r. nr 243, poz. 1623 ze zm.);  Rozporządzenie Rady Ministrów z 30 grudnia 1999 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (Dz.U. nr 112, poz. 1316 ze zm.).

Zatrudnienie pracownika przez parafię za pośrednictwem urzędu pracy Jeśli w parafii rozważamy zatrudnienie nowej osoby, warto skorzystać z pomocy lokalnych urzędów pracy. Nie tylko pomogą nam one w znalezieniu odpowiedniego stażysty, ale jeszcze przy takiej formie zatrudnienia to nie my będziemy opłacać jego wynagrodzenie. Parafia jako osoba prawna będąca pracodawcą ma prawo korzystać z niektórych korzyści oferowanych poprzez urzędy pracy dla podmiotów zatrudniających bezrobotnych na podstawie Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Przewidziano w niej następujące korzyści dla pracodawców:  zatrudnianie stażystów na koszt powiatu (art. 2 ust. 1 pkt 34, art. 49, 53);  zwrot całości/części kosztów zatrudnienia w razie przyjęcia do prac interwencyjnych i robót publicznych (art. 51, 56, 57);

6

 refundację kosztów wyposażenia stanowiska pracy (art. 46), składek na ubezpieczenie społeczne (art. 47) i części kosztów przygotowania zawodowego (art. 53i, j, k). Staż może trwać od trzech miesięcy do pół roku lub roku. Podmiot przyjmujący nie ponosi w zasadzie żadnych kosztów i nie zawiera ze stażystą żadnej umowy (jedynie ze starostą). Bezrobotny otrzymuje stypendium od starosty. Przed przyjęciem stażysty należy zapoznać się z zasadami ubiegania

Monitor

Prawny Proboszcza

się o tę formę wsparcia obowiązującymi w lokalnym urzędzie pracy. Często bowiem różnią się one od siebie dodatkowymi warunkami. Następnie należy pobrać wniosek ze strony internetowej powiatowego urzędu pracy lub w formie druku do wypełnienia w siedzibie urzędu i zapoznać się z informacją o załącznikach. Wniosek podlega rozpatrzeniu w ciągu 30 dni. Składający otrzymuje decyzję z uzasadnieniem. W razie pozytywnego rozpatrzenia następuje podpisanie umowy ze starostą, zawierającej program stażu. Obowiązki pracodawcy Przed rozpoczęciem stażu oraz w jego trakcie na organizatorze ciążą następujące obowiązki (zgodnie § 6 Rozporządzenia Ministra Pra-

Nr 24 • Wrzesień 2013

P R AW O W PA R A F I I cy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych warunków odbywania stażu przez bezrobotnych):  zorganizowanie na własny koszt wstępnych badań lekarskich w celu ustalenia, czy kandydat będzie zdolny do wykonywania stażu;  zapoznanie stażysty z  programem stażu, jego obowiązkami i uprawnieniami, udzielanie wskazówek i pomocy podczas stażu;  przeszkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej;  zapewnienie warunków bhp, w tym napojów profilaktycznych, odzieży roboczej itp., na takich samych zasadach jak pracownikom;  na wniosek stażysty udzielenie dwóch dni wolnych za każde 30 dni kalendarzowe odbywania stażu (za ostatni miesiąc przed terminem ukończenia stażu);  informowanie starosty nie później niż w ciągu siedmiu dni o przerwaniu stażu, każdym dniu nieusprawiedliwionej nieobecności stażysty i innych zdarzeniach istotnych dla realizacji programu. Ważne Przed podpisaniem kontraktu należy zgłosić konieczność pracy na zmiany lub w weekendy, planowane wyjazdy stażysty w delegacje czy inne sytuacje uniemożliwiające standardową pracę po osiem godzin dziennie. Zaistnienie takich okoliczności po  podpisaniu umowy będzie traktowane jako naruszenie jej warunków, co może skutkować rozwiązaniem umowy ze starostą.

Wynagrodzenie dla stażysty Przyjmujący na staż nie wypłaca stażyście wynagrodzenia, zarówno pensji podstawowej, jak i chorobowego czy należności za dni wolne. Jedyne koszty wynikają ze stosowania wobec stażysty przepisów przeciwpożarowych i bhp na takich samych zasadach jak wobec pracowników, co przede wszystkim ozna-

Nr 24 • Wrzesień 2013

cza poniesienie kosztów wstępnych badań lekarskich. Nadzór starosty Korzystny dla organizatora jest także nadzór starosty. Zgodnie bowiem z § 9 ust. 2 rozporządzenia w sprawie warunków stażu organ ten może na wniosek opiekuna pozbawić stażystę możliwości ukończenia programu, jeżeli: będzie miał więcej niż jeden dzień nieusprawiedliwionej nieobecności; naruszy regulamin pracy – np. stawi się do pracy pod wpływem alkoholu; jego usprawiedliwiona nieobecność uniemożliwi zrealizowanie programu stażu. Stażysta może złożyć skargę na organizatora w razie nierealizowania programu lub niedotrzymywania warunków odbywania stażu. Koniec stażu W terminie do siedmiu dni po zakończeniu stażu należy wydać stażyście pisemną opinię zawierającą informację o zadaniach, jakie realizował i o umiejętnościach praktycznych, jakie uzyskał w trakcie stażu. Ponadto własnym podpisem poświadcza się sprawozdanie sporządzone przez stażystę. Nie wydaje się natomiast zaświadczenia o odbyciu stażu, gdyż wystawia je starosta. Refundacja składek na ubezpieczenie społeczne Zgodnie z § 9 i 10 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 7 stycznia 2009 r. jeśli parafia zatrudnia na cały etat bezrobotnego skierowanego przez powiatowy urząd pracy na dłużej niż 12 miesięcy, może ubiegać się o refundację składek na ubezpieczenie społeczne, w wysokości do 300% minimalnego wynagrodzenia. Bezrobotny powinien przy tym należeć do jednej z następujących grup:  osób znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji, czyli przede wszystkim:

Monitor

Prawny Proboszcza

bez stałego zatrudnienia w okresie ostatnich sześciu miesięcy lub niemających wykształcenia ponadgimnazjalnego lub zawodowego lub w wieku ponad 50 lat lub dorosłych mieszkających samotnie, mających na utrzymaniu co najmniej jedną osobę;  osób znajdujących się w bardzo niekorzystnej sytuacji, co oznacza każdego bezrobotnego przez co najmniej 24 miesiące. Ważne Wniosek o  refundację składek na ubezpieczenie społeczne można złożyć wyłącznie przed zatrudnieniem bezrobotnego.

Zasady refundacji przez poszczególnych starostów mogą zawierać dodatkowe warunki lub określać maksymalną kwotę refundacji, jaką urząd w danym roku może przyznać. Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku starosta i pracodawca podpisują umowę określającą warunki refundacji. Następnie zawiera się umowę o pracę z bezrobotnym, skierowanym przez urząd pracy. Po 12 miesiącach zatrudnienia, jeżeli osoba ta nadal pracuje u wnioskodawcy, składa się kolejny wniosek – rozliczeniowy. Na jego podstawie wypłacana jest refundacja. dr Ewa Drzewiecka adiunkt w INP PAN Podstawa prawna  Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz. 674 ze zm.);  Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z  20 sierpnia 2009  r. w sprawie szczegółowych warunków odbywania stażu przez bezrobotnych (Dz.U. nr 142, poz. 1160 ze zm.);  Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 7 stycznia 2009 r. w sprawie organizowania prac interwencyjnych i robót publicznych oraz jednorazowej refundacji kosztów z tytułu opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne (Dz.U. nr 5, poz. 25).

7

PRAWO W PARAFII

Prawne aspekty pielęgnacji drzew i krzewów na terenie obiektów sakralnych Właściwa opieka nad drzewami i krzewami na nieruchomościach, na których znajdują się obiekty sakralne, stanowi poważne wyzwanie zarówno z punktu widzenia estetycznego jak i finansowego. Podmioty odpowiedzialne za utrzymanie zieleni w dobrym stanie muszą jednak również stawić czoła ograniczeniom, jakie wynikają w tym zakresie z obowiązujących przepisów prawa. Zgodnie z postanowieniami art. 82 ust. 1a Ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (dalej: u.o.p.) „Zabiegi w obrębie korony drzewa na terenach zieleni lub zadrzewieniach mogą obejmować wyłącznie: 1) usuwanie gałęzi obumarłych, nadłamanych lub wchodzących w kolizje z obiektami budowlanymi lub urządzeniami technicznymi; 2) kształtowanie korony drzewa, którego wiek nie przekracza 10 lat; 3) utrzymywanie formowanego kształtu korony drzewa.” Dysonans doświadczeń i prawa Przytoczone rozwiązanie ma charakter generalny i co do zasady odnosi się do wszystkich przypadków wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych, a zatem także tych, w których drzewa i krzewy znajdują się na terenie nieruchomości będących w posiadaniu kościelnych osób prawnych. Przyczyną jego wprowadzenia była próba ograniczenia toczonych wcześniej sporów, do jakiego momentu możemy jeszcze mówić o wykonywaniu zabiegów pielęgnacyjnych w stosunku do drzew lub krzewów, a od jakiego już o ich zniszczeniu na skutek wadliwego przeprowadzenia tych zabiegów. Przepisy ustawy wywołały jednak również skutek w postaci dysonansu między dotychczasowymi poglądami wypracowanymi w praktyce dendrologicznej, a tym co wynika z aktualnych rozwiązań prawnych.

8

To, co było bowiem zgodne z zasadami sztuki w przeszłości, na skutek świadomych lub przypadkowych działań ustawodawcy znalazło się teraz poza nawiasem dozwolonych zabiegów pielęgnacyjnych. W związku z tym też kościelne osoby prawne muszą przeprowadzić weryfikację wszystkich podejmowanych przez siebie prac względem drzew i krzewów, aby były zgodne z omawianymi przepisami ustawy. Usuwanie zagrożeń Zgodnie z postanowieniami wspomnianego art. 82 ust. 1a pkt 1 u.o.p. w zakresie dozwolonych działań mieszczą się również prace, które trudno zakwalifikować do klasycznych zabiegów pielęgnacyjnych polegających na usunięciu gałęzi odłamanych lub obumarłych, mających poprawić stan konkretnego drzewa i – jak np. w przypadku usunięcia gałęzi nadłamanej czy obumarłej, grożących zwaleniem – w sposób oczywisty chroniących życie ludzi. Celem pozostałych zabiegów wymienionych w art. 82 ust. 1a pkt 1 jest bowiem raczej usunięcie zagrożeń powodowanych przez drzewa – niestety, tylko pewnej grupy zagrożeń, związanych z kolizją z obiektami budowlanymi lub urządzeniami technicznymi. Nie oznacza to oczywiście, że prace te muszą automatycznie skutkować oszpeceniem obiektu przyrodniczego. Powinny być przecież przeprowadzo-

Monitor

Prawny Proboszcza

ne z zachowaniem troski o statykę drzewa czy jego wygląd estetyczny (np. przez równomierne ukształtowanie korony). Należy też pamiętać, że stanowią jednak wyjątek od reguły, jaką jest właściwe kształtowanie zieleni w miastach i wsiach z uwzględnieniem na pierwszym miejscu estetyki. Dlatego też, aby móc je przeprowadzić, posiadacz nieruchomości (w tym również tych, na których stoją obiekty sakralne), powinien zweryfikować wystąpienie łączne dwóch przesłanek. Po pierwsze, czy w konkretnym przypadku możemy mówić o obecności obiektu budowlanego albo urządzeń technicznych. Po drugie, czy kolidują z nimi drzewa. Dopiero bowiem łączne spełnienie tych dwóch warunków będzie uzasadniało przeprowadzenie zabiegów innych niż te polegające na usunięciu gałęzi nadłamanych lub obumarłych, albo zmierzających do ukształtowania korony drzewa w wieku młodszym niż 10 lat, lub zmierzających do utrzymania formowanego kształtu drzewa (o tych dwóch ostatnich przypadkach będzie jeszcze mowa). Ponadto należy mieć zawsze na uwadze to, że na tej podstawie (co wynika wprost z omawianego przepisu) może dojść tylko i wyłącznie do usunięcia gałęzi. W związku z tym korygowanie pnia drzewa lub jego bryły korzeniowej (np. poprzez ich redukcję) będzie już wykraczało poza zakres dopuszczalnych prac. Pułapki wyjątku Zakres przedmiotowy omawianego wyjątku, czyli prac, które mają na celu usunięcie zagrożeń powodowanych przez drzewa, w związku z kolizją z obiektami budowlanymi lub urządzeniami technicznymi, jest bardzo szeroki. Dlatego aby nie zrobić z niego reguły, w praktyce powinien on być interpretowany raczej w sposób ścieś-

Nr 24 • Wrzesień 2013

PRAWO W PARAFII niający, a nie rozszerzający, co będzie zgodne z podstawowymi zasadami wykładni prawa. Ponadto kolizja drzew z obiektami budowlanymi lub urządzeniami technicznymi powinna mieć charakter realny, a nie tylko hipotetyczny. W przeciwnym razie na tej podstawie mogłyby być usuwane gałęzie wszystkich drzew rosnących przy obiektach budowlanych lub urządzeniach technicznych, gdyż potencjalnie mogą one im zagrażać. Gdyby jednak taka była intencja ustawodawcy, to nie mówiłby we wspomnianym przepisie o wchodzeniu w kolizję, ale o możliwości jej wystąpienia. Oznacza to, że jeżeli drzewa będą stwarzały pewne zagrożenie tylko dla ludzi, np. przez nadmierne ograniczenie dopływu światła słonecznego, ale nie będą jednocześnie bezpośrednio zagrażały obiektom budowlanym lub urządzeniom technicznym, to nie będą mogły być poddane zabiegom, o których mowa w art. 82 ust. 1a pkt 1 u.o.p. (zabiegom usuwania gałęzi wchodzących w kolizje z obiektami budowlanymi lub urządzeniami technicznymi). Dlatego w praktyce czasami jedynym legalnym sposobem likwidacji zagrożeń może okazać się usunięcie drzewa, co raczej nie było zamierzonym efektem działań ustawodawcy. Ostrożnie z koroną W związku z tym w aktualnym stanie prawnym bardzo poważnego znaczenia nabiera wykonywanie w odpowiednim momencie zabiegów pielęgnacyjnych drzew, o których mowa w art. 82 ust.1a pkt 2 i 3 u.o.p. Obie te podstawy do wykonania zabiegów w koronie drzew mają charakter komplementarny, w związku z czym kwalifikują się do łącznego omówienia. W odniesieniu bowiem do drzew mających mniej niż 10 lat posiadacz nieruchomości ma pełną swobodę kształtowania koron drzew znajdujących się na jego posesji. Drzewa starsze mogą być poddawane już tylko takim zabiegom, które będą zmierza-

Nr 24 • Wrzesień 2013

ły do zachowania ich formowanego kształtu (oczywiście z uwzględnieniem możliwości usuwania gałęzi nadłamanych, obumarłych, wchodzących w kolizję z obiektami budowlanymi lub urządzeniami technicznymi). Ważne Zgodnie z rozwiązaniami przyjętymi w omawianych przepisach Ustawy o ochronie przyrody czasami jedynym legalnym sposobem likwidacji zagrożeń, których źródłem jest drzewo, może okazać się jego usunięcie, co raczej nie było zamierzonym efektem działań ustawodawcy.

Niestety, w Polsce praktyka w tej mierze nie będzie taka prosta, gdyż stosunkowo niewielka liczba drzew w wieku poniżej 10 lat poddawana była dotychczas zabiegom pielęgnacyjnym mającym na celu właściwe ukształtowanie ich korony. W związku z tym wygląd tych koron jest przeważnie efektem naturalnych procesów charakterystycznych dla poszczególnych gatunków. Nie oznacza to automatycznie, że nie mogą być one poddane innym zabiegom pielęgnacyjnym niż tylko te wymienione w art. 82 ust. 1a pkt 1 u.o.p. W wielu przypadkach piękno konkretnego drzewa może tkwić bowiem w naturalnych kształtach jego korony, które mogą być korygowane również w starszym wieku niż 10 lat (na podstawie pkt. 3 omawianego artykułu). W takiej sytuacji podmiot zainteresowany przeprowadzeniem prac pielęgnacyjnych przed ich rozpoczęciem powinien dokonać oceny, czy będą one mogły być w sposób niebudzący wątpliwości uznane za kształtowanie korony drzewa, o którym mowa w art. 82 ust. 1a pkt 3 u.o.p. Wykonanie zabiegów pielęgnacyjnych (poza terenami nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków, o których napiszemy w następnym numerze „Monitora”) nie wymaga co prawda uzyskania zezwolenia, jednak przeprowadzenie takich prac z naruszeniem reguł wynikających

Monitor

Prawny Proboszcza

z art. 82 ust. 1a u.o.p. powinno być uznane za zniszczenie drzewa na skutek wadliwego ich wykonania. To zaś stanowi już delikt administracyjny określony w art. 88 ust. 1 pkt 3 u.o.p., za popełnienie którego wymierzona będzie kara pieniężna – taka, jak za usunięcie drzewa bez zezwolenia. Pień i korzenie poza paragrafem Mówiąc o rozwiązaniach wynikających z art. 82 ust. 1a u.o.p., nie możemy zapominać również o tym, że zakres dozwolonych zabiegów pielęgnacyjnych określonych w tym przepisie odnosi się jedynie do koron drzew. To zaś oznacza, że w dalszym ciągu brak precyzyjnych granic zabiegów pielęgnacyjnych dokonywanych w obrębie pnia lub jego bryły korzeniowej. Dlatego też proces pielęgnacji powinien zawsze odbywać się z dużą starannością, po dokonaniu oceny, czy prace będą się mieściły w zakresie przedmiotowym zabiegów korygujących, o których mowa w omawianym przepisie. To zaś skutkuje tym, że wiele zabiegów pielęgnacyjnych, które mogłyby uratować drzewa, w ogóle nie może być przeprowadzonych. Krzewy zgodnie z tradycją Należy wyraźnie podkreślić, że rozwiązania wynikające z art. 82 ust. 1a u.o.p. odnoszą się wyłącznie do drzew. W związku z tym w żadnym razie nie mogą być rozciągane na pielęgnację krzewów. Do tych ostatnich nie znajdują zastosowania, a skoro tak, to w tym zakresie w dalszym ciągu jedynym kryterium oceny prawidłowości ich przeprowadzenia będą standardy wypracowane w dendrologii. Krzysztof Gruszecki radca prawny Podstawa prawna  Ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz. 627 ze zm.).

9

P R AW O W PA R A F I I

Akty notarialne w praktyce parafii Niektóre umowy dla swojej ważności wymagają formy aktu notarialnego. Należy o tym pamiętać przed ich zawarciem. Konieczność zawarcia umowy w takiej formie każdorazowo wynika z przepisów prawa. Notariusz gwarantem zawartej umowy Każdą umowę możemy zawrzeć przed notariuszem, ale nie każdą musimy. Zawarcie umowy przed notariuszem gwarantuje jednak, że nie znajdą się w niej klauzule niezgodne z prawem. W myśl art. 81 ustawy Prawo o notariacie, notariusz odmówi bowiem dokonania czynności sprzecznej z prawem. Zgodnie zaś z art. 80 § 2 tej ustawy notariusz przy dokonywaniu czynności notarialnych jest obowiązany czuwać nad należytym zabezpieczeniem praw i słusznych interesów stron oraz innych osób, dla których czynność ta może powodować skutki prawne. Nieco upraszczając, można więc powiedzieć, że notariusz jest gwarantem zawartej przed nim umowy. Taksa notarialna Czynnikiem zniechęcającym do wizyty u notariusza bywa taksa notarialna, czyli opłata, jaką pobiera on za sporządzenie umowy. Wysokość opłaty co do zasady uzależniona jest od wartości przedmiotu umowy. Można ją jednak negocjować, gdyż regulujące wysokość taksy rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 28 czerwca 2004 r. określa stawki maksymalne. Oznacza to, że notariusz może pobrać niższe wynagrodzenie za swoje usługi. Własność nieruchomości Zgodnie z przepisami prawa w formie aktu notarialnego musimy zawrzeć umowy przenoszące własność nieruchomości (art. 158 Kodeksu

10

cywilnego; dalej: k.c.). Do umów takich zaliczamy w  szczególności umowę sprzedaży, darowizny (art. 888–902 k.c.), zamiany, dożywocia (art. 890 § 2 k.c.), przekazania (art. 9021 k.c.). Formę aktu notarialnego musi mieć również dział spadku, w którego skład wchodzi nieruchomość (art. 1037 § 2 k.c.) oraz zniesienie współwłasności nieruchomości. Obrót nieruchomościami musi być pewny. Dlatego też ustawodawca powierzył nadzór nad nim notariuszom. Zawarcie umowy w tej formie gwarantuje, że notariusz sprawdzi stan prawny nieruchomości oraz że w umowie nie znajdą się zapisy bezwzględnie nieważne (np. postanowienia umowne o przeniesieniu nieruchomości z zastrzeżeniem warunku). Notariusz kontroluje również, czy kupujący może być nabywcą nieruchomości. Ma to znaczenie przy nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Ważne Przeniesienie własności nieruchomości w formie innej niż akt notarialny jest bezwzględnie nieważne.

Nieruchomościami w rozumieniu art. 46 § 1 k.c. są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub lokale, o ile zostały wyodrębnione. Przeniesienie każdego rodzaju nieruchomości wymaga zawarcia umowy w formie aktu notarialnego.

Monitor

Prawny Proboszcza

Zgodnie z  art.  7 ust.  2 Ustawy o własności lokali umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu wymaga formy aktu notarialnego. Umowę taką zawiera najczęściej właściciel nieruchomości z nabywcą lokalu. Notariusz nie musi być natomiast obecny podczas zawierania umów, które co prawda za swój przedmiot mają nieruchomość, ale nie przenoszą jej własności. Formy aktu notarialnego nie wymagają więc np. umowy: najmu, dzierżawy czy użyczenia nieruchomości. Możemy je zawrzeć w dowolnej formie, w tym ustnej. Zalecane jest jednak zachowanie choćby formy zwykłej pisemnej. Umowa przedwstępna Ugruntowaną praktyką jest zawieranie w formie aktu notarialnego umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości. Dla zachowania swojej ważności nie wymaga ona jednak aż tak rygorystycznej formy. Równie dobrze można ją zawrzeć w formie zwykłej pisemnej. Warto jednak wiedzieć, że inne skutki wywołuje umowa przedwstępna sprzedaży nieruchomości zawarta przed notariuszem, a inne zawarta w każdej innej formie. Jeżeli umowa przedwstępna zawarta jest w formie aktu notarialnego, to każda ze stron może dochodzić przed sądem zawarcia umowy przyrzeczonej (umowy sprzedaży). Jeżeli zaś umowa przedwstępna nie ma formy aktu notarialnego, to na wypadek niezawarcia umowy przyrzeczonej, można, co do zasady, żądać jedynie naprawienia szkody, którą strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej (art. 390 § 1 i 2 k.c.).

Nr 24 • Wrzesień 2013

P R AW O W PA R A F I I Użytkowanie wieczyste Podobnie do własności nieruchomości traktuje się prawo wieczystego użytkowania. Jest ono ustanawiane na gruntach będących własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego (gmina, powiat, województwo). To swego rodzaju substytut prawa własności. Dlatego zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego przed notariuszem trzeba zawrzeć umowy ustanawiające to prawo (art. 234 k.c.), przenoszące je (art. 237 k.c. w zw. z art. 158 k.c.) jak również przedłużające je na kolejne lata (art. 236 §3 k.c.). Jak widać, obowiązuje tu analogiczna zasada jak przy przeniesieniu własności nieruchomości. Ograniczone prawa rzeczowe Do notariusza należy udać się także z umową ustanawiającą ograniczone prawo rzeczowe na nieruchomości. Do ograniczonych praw rzeczowych zaliczamy w szczególności: użytkowanie, służebność gruntową, służebność osobistą, służebność przesyłu, hipotekę. W przypadku ustanawiania ograniczonych praw rzeczowych w formie aktu notarialnego musi być złożone jedynie oświadczenie właściciela obciążanej nieruchomości. Ze względów praktycznych przyjęło się jednak, że zarówno oświadczenie ustanawiającego jak i drugiej strony składane jest przed notariuszem. Specyficznym rodzajem ograniczonego prawa rzeczowego jest spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Obecnie nie ustanawia się tego rodzaju prawa, jednak funkcjonuje ono w obrocie. Może być zbywane, darowane czy obciążane hipoteką. Zgodnie z art. 172 § 4 Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych umowa przenosząca spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu po-

Nr 24 • Wrzesień 2013

winna być zawarta w formie aktu notarialnego. W innym przypadku jest nieważna. Warto również pamiętać, że nie każde ustanowienie hipoteki wymaga formy aktu notarialnego. Zgodnie z  art.  95 § 3 Prawa bankowego podstawą wpisu hipotek do księgi wieczystej są dokumenty bankowe. W takim przypadku wystarczy oświadczenie dłużnika o ustanowieniu hipoteki w formie zwykłej pisemnej. Jednakże dla ustanowienia hipoteki na rzecz osób fizycznych lub osób prawnych niebędących bankami zawsze konieczne jest zachowanie formy aktu notarialnego. Darowizna Zgodnie z art. 890 k.c. oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Nie zawsze zatem z umową darowizny musimy iść do notariusza. Będzie ona ważna, gdy darczyńca przekaże obdarowanemu przedmiot darowizny. I z takimi darowiznami mamy najczęściej do czynienia.

Podpis poświadczony notarialnie Jest też grupa umów, które dla swojej ważności wymagają jedynie poświadczenia przez notariusza znajdujących się pod nimi podpisów. Zaliczamy do nich umowę sprzedaży udziałów w spółce z o.o. oraz umowę sprzedaży lub dzierżawy przedsiębiorstwa. Umowę taką strony sporządzają same. Notariusz nie kontroluje jej treści, sprawdza jedynie własnoręczność złożonych podpisów. Trzeba pamiętać, że umowa z poświadczonymi podpisami to nie to samo co umowa zawarta w formie aktu notarialnego. Zmiana umowy Zgodnie z art. 77 § 1 k.c. uzupełnienie lub zmiana umowy wymaga zachowania takiej formy, jaką ustawa lub strony przewidziały w celu jej zawarcia. Jeżeli zatem strony chcą zmienić umowę zawartą w formie aktu notarialnego, muszą uczynić to również w formie aktu notarialnego. Niezachowanie tej formy spowoduje, że uzupełnienie lub zmiany umowy będą nieważne. Łukasz Matys radca prawny Podstawa prawna

Ważne Umowa darowizny nieruchomości wymaga jednak zawsze formy aktu notarialnego. Od tej zasady nie ma wyjątków (art. 890 § 2 k.c.).

Inne umowy Istnieją również inne umowy, które dla swojej ważności wymagają formy notarialnej. Mają one jednak nikłe znaczenie dla życia parafii. Są to: umowa spółki komandytowej, statut spółki komandytowo-akcyjnej, umowa spółki z o.o., statut spółki akcyjnej, umowa o zrzeczenie się dziedziczenia, umowy zmieniające współwłasność małżeńską majątkową.

Monitor

Prawny Proboszcza

 Ustawa z 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (tekst jedn.: Dz.U. z 2008 r. nr 189, poz. 1158 ze zm.);  Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.);  Ustawa z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r. nr 119, poz. 1116 ze zm.);  Ustawa z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (tekst. jedn.: Dz.U. z 2000 r. nr 80, poz. 903 ze zm.);  Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r., poz. 1376 ze zm.);  Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz. 237).

11

PRAWO W PARAFII

Nowe rozwiązania ustawowe dotyczące pojemników na odpady komunalne Temat gospodarowania odpadami komunalnymi wciąż wzbudza zainteresowanie. W numerze 16 „Monitora” pisaliśmy o obowiązku zaopatrzenia się przez właścicieli nieruchomości w pojemniki służące gromadzeniu odpadów. Od tego czasu zaszły w tej kwestii pewne zmiany, związane z kolejną nowelizacją Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Przypomnijmy, że w nowym systemie gospodarowania odpadami komunalnymi, obowiązującym w pełni od 1 lipca br., gminy przejęły odpowiedzialność za odpady i ich zagospodarowanie. Właściciele nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, ponoszą odtąd opłatę na rzecz gmin za odbiór i zagospodarowanie odpadów. Właściciele nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, wypełniają dotychczasowe obowiązki, chyba że gmina rozciągnie także na te nieruchomości nowy system.

że poprzez uchwałę rady, wydaną na podstawie art. 6r ust. 3 u.u.cz.p., gmina może przejąć od właściciela nieruchomości obowiązek wyposażenia jej w pojemniki, jako część usługi w zakresie odbierania odpadów w zamian za uiszczoną przez właściciela opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Jeśli rada gminy z tej możliwości nie skorzysta, firma odbierająca odpady może pojemniki udostępniać właścicielom odpłatnie, ale za brak pojemnika będą oni rozliczani.

Pojemniki na odpady Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.u.cz.p.) na właścicieli nieruchomości nałożono obowiązek utrzymania ich w czystości i porządku przez m.in.: „wyposażenie nieruchomości w pojemniki służące do zbierania odpadów komunalnych oraz utrzymywanie tych pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym”. Według tego przepisu właściciele muszą sami zaopatrzyć się w pojemniki, a więc ponieść koszt ich zakupu czy wydzierżawienia.

Sankcje i koszty Obowiązek wyposażenia nieruchomości w konkretny rodzaj pojemnika w konsekwencji wynika teraz zarówno z ustawy, jak i regulaminu gminnego, ewentualne zaś zwolnienie właściciela z tegoż obowiązku – z odpowiedniej uchwały rady gminy. Niewykonanie obowiązku ciążącego na właścicielu nieruchomości jest sankcjonowane, zgodnie bowiem z art. 10 ust. 2 u.u.cz.p. niewykonywanie obowiązków określonych w art. 5 ust. 1 u.u.cz.p. ma charakter wykroczenia zagrożonego karą grzywny. Podobnie sankcjom podlega niewykonywanie obowiązków ustalonych w regulaminie gminnym, które w oparciu o art. 10 ust. 2a u.u.cz.p. jest także wykroczeniem zagrożonym karą grzywny.

Gmina może przejąć obowiązek Nowelizacja ustawy dokonana w styczniu 2013 r. daje jednak gminie podstawę prawną do przejęcia tego obowiązku, a faktycznie do przerzucenia go na firmę odbierającą odpady. Wprowadzono bowiem uzupełnienie do wspomnianego art. 5 ust. 1 pkt 1. Zakłada ono,

12

Możliwe jest również zastosowanie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, np. wykonania zastępczego (czyli takiego, w którym

Monitor

Prawny Proboszcza

gmina wyposaża nieruchomość), z wyegzekwowaniem od właściciela nieruchomości kosztów wyposażenia. Ta możliwość oczywiście wchodzi w grę tylko wówczas, gdy uchwałą rady gminy nie zdjęto z właścicieli nieruchomości obowiązku wyposażenia ich posesji w pojemniki. Jeśli zaś gmina obowiązek ów przejęła, koszt jego realizacji musi zostać uwzględniony w stawce opłaty za odbiór odpadów, obciążającej właścicieli nieruchomości, gmina zaś zleca dostarczenie pojemników firmie wywożącej odpady. Odpowiednie postanowienia powinny się wówczas znaleźć w umowie zawartej po przetargu z firmą, która odpowiada też za ewentualne niedostarczenie pojemników. O braku pojemników właściciel nieruchomości powinien wówczas powiadomić urząd gminy. Nieruchomości niezamieszkałe W stosunku do nieruchomości niezamieszkałych zasady wyposażania w pojemniki przez gminę będą miały zastosowanie tylko w tych gminach, w których nowy system postępowania z odpadami objął je uchwałą rady gminy. Jeżeli rada takiej uchwały nie podjęła, obowiązek wyposażania w pojemniki obciąża właścicieli – brak podstaw do jego przejęcia przez gminę. prof. dr hab. Marek Górski Uniwersytet Szczeciński, Uniwersytet Łódzki Podstawa prawna  Ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i  porządku w  gminach (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r., poz. 391 ze zm.);  Ustawa z  1 lipca 2011  r. o  zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 152, poz. 897).

Nr 24 • Wrzesień 2013

ORZECZNICT WO

Reprezentacja parafii podczas rekursu przeciw dekretowi usunięcia proboszcza Parafia jest pełnoprawnym podmiotem obrotu prawnego, a jej przedstawicielem jest proboszcz. Jednak jedynym organem władnym do jej reprezentowania na zewnątrz w toku tzw. rekursu, czyli postępowania wewnątrzkościelnego przeciw dekretowi usunięcia proboszcza, jest ustanowiony przez biskupa administrator parafialny. Ma on te same obowiązki i uprawnienia co proboszcz, chyba że biskup diecezjalny postanowi inaczej. Sąd administracyjny nie jest uprawniony do weryfikacji decyzji nominacyjnych władz kościelnych. W myśl Konkordatu urzędy kościelne obsadza bowiem władza kościelna zgodnie z przepisami prawa kanonicznego. Tak wynika z wyroku Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 17 stycznia 2013 r. (sygn. akt: II SA/Wr 674/12). Podczas wszczętego postępowania administracyjnego ustalono, że  na  terenie parafii proboszcz wykonał wiatę gospodarczą bez dokonania skutecznego zgłoszenia w organie administracji architektoniczno-budowlanej, wymaganego zapisami art. 30 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo budowlane (dalej : u.p.b.). Parafia jest pełnoprawnym podmiotem obrotu prawnego, a jej przedstawicielem jest proboszcz. W związku z tym nałożono na parafię obowiązek przedstawienia w terminie 30 dni dokumentów umożliwiających legalizację robót budowlanych. Ponieważ w wyznaczonym terminie nie uczyniono tego, więc Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego przyjął, że w sprawie ma zastosowanie art. 49b ust. 1 u.p.b., zgodnie z którym właściwy organ nakazuje, w drodze decyzji, rozbiórkę obiektu budowlanego wzniesionego bez wymaganego zgłoszenia. Proboszcz złożył odwołanie. Wskazując stronę skarżącą jako parafię, wnioskował o uchylenie zaskarżonej decyzji i  ponowne wydanie postanowienia nakładającego

Nr 24 • Wrzesień 2013

hierarchicznego rozpoczęto bowiem w Stolicy Apostolskiej proces, którego przedmiotem jest zasadność pozbawienia go urzędu proboszcza. Oznacza to wg niego, że do czasu wydania rozstrzygnięcia w Watykanie dekrety biskupa są zawieszone i nie wywołują prawnie skutecznego skutku. W związku z tym złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu.

Treść Kodeksu prawa kanonicznego dostępna na stronie: www.proboszcz.pastoralne.pl

WSA uznał, że dla parafii będącej jedną z jednostek organizacyjnych Kościoła organem jest proboszcz lub administrator parafii. Stosownie do kan. 1740 Kodeksu prawa kanonicznego (dalej: KPK) gdy posługiwanie proboszcza na skutek jakiejś przyczyny, nawet bez jego poważnej winy, staje się szkodliwe lub nieskuteczne, może on zostać usunięty przez biskupa diecezjalnego. Kan. 1747 KPK w § 1 stanowi, że usunięty proboszcz powinien się powstrzymać od wykonywania zadań proboszcza, jak najszybciej pozostawić wolny dom parafialny, wszystko zaś, co należy do parafii, przekazać temu, komu biskup parafię powierzył. W § 3 postanowiono, że podczas rekursu przeciw dekretowi usunięcia biskup nie może mianować nowego proboszcza, ale na ten czas powinien ustanowić administratora parafialnego.

Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego umorzył postępowanie odwoławcze. Uznał, że odwołujący nie ma przymiotu strony w postępowaniu, został bowiem zawieszony decyzją biskupa w czynnościach proboszcza. Skarżący nie zgodził się z  tym stanowiskiem, twierdząc, iż nadal reprezentuje parafię. W związku ze złożeniem rekursu

Zdaniem WSA jedynym organem władnym do reprezentowania parafii na zewnątrz w toku rekursu jest ustanowiony przez biskupa administrator parafialny. Na mocy kan. 540 § 1 KPK ma on te same obowiązki i uprawnienia co proboszcz, chyba że biskup diecezjalny postanowi inaczej. W przedmiotowej sprawie – jak wynikało z odpisu

na przedstawiciela parafii obowiązek przedstawienia dokumentów celem legalizacji wiaty. W uzasadnieniu stwierdził, że dekretem biskupim został odwołany ze stanowiska proboszcza, po czym decyzja ta została uchylona po wniesieniu tzw. rekursu hierarchicznego, czyli uruchomienia postępowania wewnątrzkościelnego przeciw dekretowi usunięcia, a następnie, ponowną decyzją biskupa, został on zawieszony w czynnościach proboszcza. Zatem nie wiedział, czy jego czynności będą skuteczne i czy nie zostanie posądzony o działanie na niekorzyść parafii.

Monitor

Prawny Proboszcza

13

ORZECZNICT WO dekretu biskupa – na mocy kan. 539 KPK administratorem parafii został ustanowiony ks. E.J., któremu udzielono potrzebnych uprawnień z prawem błogosławienia małżeństw. Z przywołanego dekretu nie wynikało zatem, aby zakres czynności administratora został w jakikolwiek stopniu ograniczony w porównaniu z uprawnieniami proboszcza, w tym również tymi odnoszącymi się do występowania w imieniu parafii zgodnie z przepisami

prawa. Sąd administracyjny (a tym bardziej organy administracji) nie jest uprawniony do weryfikacji prawidłowości decyzji nominacyjnych władz kościelnych. W myśl art. 7 Konkordatu urzędy kościelne obsadza bowiem kompetentna władza kościelna zgodnie z przepisami prawa kanonicznego. Nie ulega zatem wątpliwości, iż jedyną uprawnioną osobą do reprezentowania parafii w rozpatrywanej sprawie był ks. E.J., wpierw jako administrator parafial-

ny, a następnie jako proboszcz (m.in. w datach wydania decyzji przez oba organy nadzoru budowlanego). Wyrok jest prawomocny. Paweł Puch prawnik Podstawa prawna  Kodeks prawa kanonicznego z 1983 r.;  Ustawa z  7 lipca 1994  r. – Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz.U. z  2010  r. nr 243, poz. 1623 ze zm.).

FINANSE PARAFII

Pieniądze na pomoc, wsparcie i aktywizację Do 15 października jest czas na złożenie wniosku o dofinansowanie w programie „Obywatele dla demokracji”. Przy niewielkim wkładzie własnym możemy otrzymać nawet 350 tys. zł. Zakres tematyczny wspieranych pomysłów powinien być związany z najbliższym otoczeniem – od zachęcania ludzi do udziału w życiu publicznym przez pomoc dla osób dyskryminowanych aż po edukację dzieci i młodzieży. Program „Obywatele dla demokracji” jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Są to pieniądze, które Norwegia, Islandia i Liechtenstein przekazały 15 krajom członkowskim Unii Europejskiej z Europy Środkowej i Południowej w celu zmniejszania różnic ekonomicznych i społecznych na kontynencie. Poza Polską beneficjentami pomocy są: Bułgaria, Czechy, Cypr, Grecja, Hiszpania, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Portugalia, Rumunia, Słowenia, Słowacja i Węgry. W tych państwach możemy też szukać partnerów do naszych projektów, choć nie jest to wymagane. Wyłącznie dla instytucji polskich w programie przeznaczono pulę 37 mln. zł. Jakie dofinansowanie? Jeśli składamy projekt samodzielnie, możemy liczyć na dotację od 50 do 250 tys. zł. Gdy pomysł realizu-

14

jemy z partnerem, mamy szansę na otrzymanie dodatkowych 100 tys. zł. Nasz wkład własny do projektu to 10 proc. kosztów i może być on finansowy lub finansowo-rzeczowy. Udział rzeczowy to praca wolontariuszy, którą wyceniono na 30 zł dla czynności administracyjnych i 100 zł dla eksperckich (np. dla trenera podczas szkoleń). Wartość wkładu rzeczowego nie może jednak przekroczyć 50 procent całkowitego wkładu własnego. Przystępując do realizacji projektu, przynajmniej 5 proc. kosztów będziemy więc musieli pokryć ze środków własnych. Oznacza to, że przy projekcie dofinansowanym kwotą 50 tys. zł ok. 2,8 tys. zł musimy zapłacić z pieniędzy naszej organizacji lub np. sponsorów. Przy kwocie dotacji 250 tys. zł potrzebować będziemy ok. 14 tys. zł wkładu własnego.

Monitor

Prawny Proboszcza

W przypadku mniejszych organizacji istnieje możliwość realizacji pomysłu bez wkładu własnego. Jeśli projekt nie będzie kosztował więcej niż 70 tys. zł, a średnie roczne wydatki naszej instytucji z dwóch ubiegłych lat nie przekraczają 70 tys. zł, możemy otrzymać dotację uzupełniającą w wysokości do 3,5 tys. zł na pokrycie wymaganego finansowego wkładu własnego. Wtedy na realizację działań nie potrzebujemy żadnych pieniędzy. Konieczne jednak będzie wsparcie prac w naszym projekcie przez wolontariuszy. Do kogo skierowany program? W konkursie mogą wziąć udział organizacje pozarządowe, zakłady opieki zdrowotnej i organizacje założone przez kościoły oraz związki wyznaniowe (np. Caritas). Należy jednak pamiętać, że w przypadku tych ostatnich przedstawione działania nie mogą służyć kultowi religijnemu, ani prowadzeniu działalności duszpasterskiej lub misyjnej. Ograniczenie to dotyczy zresztą w podobnym zakresie także innych podmiotów. Muszą być one bowiem niezależne od władz lokalnych, regionalnych i centralnych, podmio-

Nr 24 • Wrzesień 2013

FINANSE PARAFII tów publicznych, komercyjnych i partii politycznych. Nie mogą też działać w celu osiągnięcia zysku. Każda instytucja może złożyć tylko jeden wniosek o dofinansowanie. Rodzaje projektów – partycypacja publiczna W konkursie przewidziano pięć kategorii projektów. Pomysły nie muszą dotyczyć wyłącznie jednej kategorii, aczkolwiek jedna musi być dominująca. Pierwsza grupa obejmuje działania dotyczące partycypacji publicznej. Pod hasłem tym kryją się akcje, których celem jest zwiększenie zaangażowania obywateli i organizacji obywatelskich w życie publiczne. Działania te mogą być prowadzone na różnych poziomach, np. dzielnicy, gminy, miasta lub całego kraju. Priorytetowo będą traktowane pomysły współpracy mieszkańców i władz, których celem ma być wypracowanie i wdrożenie wspólnych planów. W tej grupie jedną z kategorii działań stanowią także te mające na celu tworzenie lub uaktywnienie funkcjonowania rad sołeckich, osiedlowych, dzielnicowych, a także rad konsultacyjnych oraz pożytku publicznego. Kontrola obywatelska Druga grupa pomysłów dotyczy działań mających na celu sprawowanie kontroli obywatelskiej nad funkcjonowaniem różnego rodzaju instytucji publicznych i zaufania publicznego. Zwalczanie dyskryminacji Kolejna grupa związana jest ze zwalczaniem szeroko rozumianej dyskryminacji. Mogą się tu znaleźć rozmaite projekty mające na celu ochronę praw człowieka/praw kobiet, zapobieganie i zwalczanie ksenofobii, rasizmu, antysemityzmu

Nr 24 • Wrzesień 2013

i wszelkich form dyskryminacji ze względu na rasę, wyznanie, pochodzenie etniczne. Priorytetem będą pomysły mierzące się z tym zagadnieniem w sposób systemowy oraz realizowane poza największymi ośrodkami miejskimi. Dodatkowo ważnym aspektem będzie zwalczanie mowy nienawiści w Internecie. W tej grupie mieszczą się także koncepcje przeciwdziałania aktom agresji i nietolerancji w konkretnych miejscowościach, np. tam gdzie znajdują się skupiska mniejszości narodowych, etnicznych, uchodźców, migrantów zarobkowych, w miejscowościach często odwiedzanych przez cudzoziemców lub tam, gdzie nasilają się akty agresji i nietolerancji. Pomoc potrzebującym Przedostatnia kategoria zapewne będzie jedną z bardziej interesujących dla podmiotów kościelnych. To przeciwdziałanie wykluczeniu, czyli działania mające na celu zwiększenie zakresu i form wsparcia dla grup narażonych na ryzyko wykluczenia społecznego oraz efektywne włączanie tych grup do współdecydowania o potrzebnych formach i metodach pomocy. Znajdą się więc tu pomysły związane z prowadzeniem działań opartych na pracy środowiskowej oraz z różnymi formami samopomocy i samoorganizacji osób narażonych na wykluczenie. Chodzi również o  popularyzację wolontariatu w obszarze pomocy społecznej, w tym przygotowywanie wolontariuszy i zapewnianie im możliwości współpracy w  zakresie świadczenia pomocy np. osobom starszym, niepełnosprawnym, chorym. Dodatkowo możemy prezentować projekty dotyczące poradnictwa

Monitor

Prawny Proboszcza

i  wsparcia dla grup narażonych na wykluczenie. Głównie chodzi o osoby z niepełnosprawnością i/lub zaburzeniami umysłowymi oraz ich rodziny, samotnych opiekunów osób niesamodzielnych, osoby zakażone wirusem HIV/chorych na AIDS, ofiary handlu ludźmi, ofiary gwałtu, kobiety i osoby starsze doświadczające przemocy w rodzinie. Szczególnie cenione będą zgłoszenia z terenów, gdzie pomoc dla takich ludzi nie jest w ogóle świadczona przez instytucje rządowe i samorządowe lub dzieje się to w niewystarczającym stopniu (np. na terenach wiejskich i w mniejszych miejscowościach). Sprawy dzieci i młodzieży Ostatnia grupa dofinansowanych projektów to te skierowane do dzieci i młodzieży. Ich celem ma być głównie kształtowanie postaw obywatelskich i uczenie korzystania z praw obywatelskich w życiu codziennym, uwrażliwianie na problemy nietolerancji i dyskryminacji oraz przeciwdziałanie wykluczeniu i marginalizacji rówieśników. W tej grupie działań również priorytetem jest zwalczanie mowy nienawiści w Internecie. Dodatkowy akcent położono na włączenie uczestników w proces podejmowania decyzji w trakcie realizowanych działań. W ramach tej kategorii możemy więc składać projekty związane z włączeniem dzieci i młodzież do aktywnego uczestnictwa w życiu publicznym, służące rozwijaniu wolontariatu i samorządności uczniowskiej oraz zachęcające do podejmowania inicjatyw na rzecz środowiska lokalnego. Tematem przewodnim może również być nabywanie praktycznych umiejętności w zakresie praw obywatelskich (w tym edukacji prawnej), praw konsumenta (w tym edukacji finansowej), świadomego i krytycznego korzystania z nowoczesnych technologii oraz mediów. Jak również działania słu-

15

FINANSE PARAFII żące uwrażliwianiu na problematykę ksenofobii, rasizmu, antysemityzmu, dyskryminacji, przemocy oraz przyczyniające się do poznawania innych kultur i uczenia postaw szacunku dla odmienności. Istotnym aspektem mogą być akcje mające na celu aktywizację społeczną prowadzącą do  poprawy sytuacji dzieci i młodzieży zagrożonych marginalizacją. Dotyczy to np. dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością fizyczną lub intelektualną, podopiecznych ośrodków wychowawczych i zakładów poprawczych, dzieci doświadczających przemocy domowej, dzieci uchodźców oraz zamieszkujących obszary gorzej rozwinięte, np. tereny wiejskie lub zdegradowane obszary miejskie. Wsparcie dla samych siebie Przy każdym z wymienionych powyżej rodzajów projektów możliwe jest

także określenie jednego lub dwóch obszarów kluczowych dla rozwoju naszej organizacji. W ramach dofinansowanych działań możemy bowiem otrzymać wsparcie bezpośrednio na rozwój naszej instytucji i rozwiązanie kilku dokuczających jej problemów. Możemy np. wypracować strategię rozwoju organizacji, zorganizować szkolenia podnoszące kompetencje zespołu, przygotować materiały podsumowujące dotychczasowy dorobek i/lub przygotować nowe formy działania, zaplanować i zrealizować kampanię zbierania funduszy, w tym kampanii 1%, czy też doposażyć organizację w sprzęt i/lub wykonać drobne remonty. Jak złożyć wniosek? Program „Obywatele dla demokracji” jest obecnie w fazie uruchamiania. Nabór pomysłów na projekty będzie trwał od 1 września do 15

W   KO L E J NYC H N U M E R AC H  Dopuszczalna emisja hałasu przez dzwony kościelne  Ochrona dóbr osobistych parafii  Umowy darowizny na rzecz parafii  Ochrona wizerunku osób fizycznych w Internecie w odniesieniu do strony internetowej parafii  Praca na wysokości przy budowie lub remoncie budynków parafii  Prawne aspekty pielęgnacji drzew i krzewów na terenach nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków  Obowiązki parafii jako pracodawcy w związku z wypadkiem przy pracy  Zakładanie klubu filmowego przy parafii

?

Jeśli jakieś kwestie dotyczące obowiązującego prawa w parafii budzą Księdza wątpliwości, zapraszamy do przesyłania ich na adres: [email protected] lub faksem: 22 244 84 10.

Uwaga! Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część publikacji nie może być kopiowana ani rozpowszechniana w jakiejkolwiek postaci bez zgody wydawcy, gdyż stanowi to naruszenie ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialności za skutki decyzji podjętych na podstawie artykułów zamieszczonych w publikacji.

16

Monitor

Prawny Proboszcza

października 2013 r. Procedura jest dwuetapowa. W podanym okresie wystarczy złożyć wstępny opis swojego pomysłu. Do 2 grudnia 2013 r. Fundacja im. Stefana Batorego, obsługująca procedurę wyboru projektów, opublikuje listę organizacji, które zaproszone zostaną do złożenia pełnego opisu swojego pomysłu. Będą na to miały czas do 30 grudnia. Następnie do 3 lutego 2014 r. zostanie opublikowana lista szczęśliwców, którzy otrzymają dotacje. W 2014 r. planowane są jeszcze dwie tury naboru pomysłów – na przełomie marca i kwietnia oraz września i października. Szczegółowe informacje o programie można znaleźć na stronie www.goo.gl/KQUWd. Paweł Wyszomirski specjalista ds. pozyskiwania funduszy unijnych Wydawca Wydawnictwa Pastoralne ul. Młynarska 8/12, 01-194 Warszawa tel.: 22 244 84 08, faks: 22 244 84 10 e-mail: [email protected] www.pastoralne.pl Wydawnictwo jest członkiem Stowarzyszenia Wydawców Katolickich Wydawnictwa Pastoralne ukazują się nakładem Wydawnictwa Raabe ul. Młynarska 8/12, 01-194 Warszawa NIP: 526-13-49-514, REGON: 011864960 Sąd Rejonowy m. st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy KRS 0000118704 Wysokość Kapitału Zakładowego: 50 000 PLN Zamówienia i prenumerata tel.: 22 244 84 08 faks: 22 244 84 10 e-mail: [email protected] Redakcja Redaktor prowadzący: Bartosz Rakoczy Kierownik redakcji: Anna Konarzewska-Żuczek Sekretarz redakcji: Monika Radecka Redakcja i korekta: Wojciech Stasiak Grafika i skład: Ireneusz Gawliński Nakład: 3000 egzemplarzy Copyright by Dr Josef Raabe Spółka Wydawnicza Sp. z o.o., Warszawa 2013

Nr 24 • Wrzesień 2013