SAKARYA ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR VE BİLİŞİM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ORTAK DERSLER KOORDİNATÖRLÜĞÜ

Temel Bilgi Teknolojisi Kullanımı Koordinatör:

Doç.Dr. İbrahim ÖZÇELİK Yazarlar

Öğr.Gör.Dr. Mustafa Cemil KARACADAĞ Öğr.Gör.Dr. İhsan Hakan Selvi Modül 1 :Bilgi Teknolojileri (IT) Kavramları, Bilgisayar Kullanımı ve Dosyaların Yönetimi, Bilgi ve İletişim Yrd.Doç.Dr. Zekeriya PARLAK Modül 2: Sunum (MS POWERPOINT 2010) Öğr.Gör. Mustafa YILMAZ Modül 3: Kelime İşlemci (MS WORD 2010) Öğr.Gör.Dr. Halil İbrahim CEBECİ Modül 4: Hesap Tabloları (MS EXCEL 2010) Öğr.Gör. Nevzat TAŞBAŞI Modül 5: Veritabanı (MS ACCESS 2010)

Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Sakarya Üniversitesi’ne aittir. Bu ders içeriğinin bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan izin almadan ders içeriğinin tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayıt veya başka şekillerde çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Her hakkı saklıdır © 2012 Sakarya Üniversitesi

MODÜL 1 : BİLGİ TEKNOLOJİLERİ (IT) KAVRAMLARI, BİLGİSAYAR KULLANIMI VE DOSYALARIN YÖNETİMİ, BİLGİ VE İLETİŞİM 1.1. Bilgisayara Giriş 1.1.1. Bilgisayarın Tanımı: Bilgisayar (computer) uzun, tekrarlı ve karmaşık hesapları büyük bir yapabilen, mantıksal (lojik) bağlantılara dayalı karar verip işlem yürüten makinedir. Bilgisayarın özellikleri ile ilgili şunlar söylenebilir: 1- Bilgisayar işlemleri doğru ve hatasız yapan bir makinedir. Bilgisayarda yapılan işlemlerde kullanıcılar tarafından hatalı veri girilmediği sürece yapılan işlemler hatasız yerine girilir. 2- Bilgisayar işlemleri çok hızlı yapan bir makinedir. Saniyede milyonlarca hatta milyarca işlemleri gerçekleştirir. 3- Bilgisayar kendisine verilen komutları yerine getirir, düşünemez. Bilgisayarın hangi komutları hangi sıra ile yerine getireceği, programcı kişilerin yazdığı programlarda belirtilir. Bilgisayar, programdaki komutlara göre işlem yapar. 4- Yapılan işlemleri ve girilen verileri saklayabilir, çıktısını alabilir ve uzak mesafelerdeki bilgisayarlara gönderebilir. Kısaca bilgisayar, insanın günlük hayatta ihtiyaç duyduğu işlemleri hızlı ve hatasız yerine getirerek insan hayatını kolaylaştıran dünya tarihinin en önemli elektronik aygıtıdır.

1.1.2. Bilgisayar ve Bilgisayara Bağlı Teknolojinin Tarihsel Gelişimi: Bugünkü bilgisayarın ve buna bağlı teknolojilerin ortaya çıkması tek bir dönemde olmamıştır. Tarihin her döneminde ortaya çıkan gelişmeler, araştırmalar ve buluşlar, bugünkü bilgisayarların ortaya çıkmasında birer adım olmuştur. Yani her bir buluşun ve gelişmenin bugünkü teknolojisine katkısı olmuştur. Bugün kullandığımız bilgisayarların bu teknolojiye ulaşmasında birer adım olan tarihi buluşlar ve çalışmalardan en önemli olanları aşağıda sıralanmaktadır. •

İnsanoğlu her zaman hayatını kolaylaştıracak sistemler geliştirmiştir. Koyun çobanı koyunların sayısını, kesesine dolduğu taş sayısı kadar olduğunu henüz sayılardan önce keşfetti. İnsanoğlu M.Ö. 3 bin yıllarında paralı alışverişin başlaması ile sayma işlemine ihtiyaç duydu. Bu işleme 10 sayısına kadar parmağıyla yapabildi. Bu yöntem yetmeyince de M.Ö. 2600 yıllarında abaküs adı verilen hesaplayıcılar kullanılmaya başlandı.

1

•

Heidelberg üniversitesinde Wilhelm Schickard, 4 fonksiyonlu hesap makinesini yaptı (1624). Pariste Blasie Pascal ilk nümerik hesap makinesini yaptı (1642).

•

Benjamin Fraklin 1780 yılında elektriği keşfetti.

•

İngiliz matematikçi Charles Babbage, 1812 yıllarında, fark makinesi üzerinde çalışmaya başladı. 1871 yılında öldüğünde, oluşturduğu bu analitik makine istenilen seviyeye gelmemişti ve bu makine de çalışır duruma getirilemedi. Babbage’in yaptığı hesaplar ve çizimleri, hesap makinelerinin ve bilgisayarların temelini oluşturduğundan, ona bilgisayarın babası denmiştir.

•

Bugünkü bilgisayarlar ikili sayı sisteminde göre çalışmaktadır. İkili sayı sistemi ise matematikçi George Boole tarafından bulunmuşur (1854).

•

Harvard Üniversitesi hocalarından Howard Aiken ve Browne IBM firması adına yaptıkları çalışmada Mark 1 ismini verdikleri makineyi geliştirdiler. Bu makine ilk defa insan müdahalesi olmaksızın çalışan sayısal otomatik bilgisayar olma ünvanını elde etti (1937). Mark 1 adlı bu makine, delikli kağıt şeritle çalışan, dört işlemi yapabilen, verilen değerleri karşılaştırabilen, depoladığı bilgileri kullanabilen bir makineydi.

•

1945-59 yılları arasında bilgisayarlardır (1. kuşak)

geliştirilen

bilgisayarlar,

transistorlu,

elektronik

lambalı

Almanya’da Konrad Zuse, iki sayı sistemi ve Boolen mantığını kullanan ilk programlanabilir hesap makinesini geliştirdi. İngiliz mantık mantık hesap makinesi Colossus, karmaşık Nazi kodlarını birkaç saatte kırmayı başararak savaşın seyrini değiştirdi (1943). Dünyanın ilk elektronik valf programlanabilir hesap makinesi Colossus, şifreli mesajları ortalama iki saatte çözüyordu. Tamamen elektron lambalarından oluşan ENIAC adlı bilgisayarı Pennsylvania Üniversitesi araştırmacıları yaptılar (1945). Bu makine saniyede 5 bin işlem yapmaktaydı. Bu bilgisayar ilk elektronik sayısal bilgisayar olarak kullanılmıştır. •

1959-63 yılları arasında geliştirilen bilgisayarlar, transistorlu bilgisayarlardır (2. kuşak). 1951-59 yılları arasında üretilen ilk sayısal bilgisayarlarda kullanılan vakum tüpleri ampul büyüklüğünde idiler. Bu tüpler çok fazla enerji harcıyor ve çok fazla ısı yayıyorlardı. Veriler ve programlar magnetik teyp ve tambur gibi bilgi saklama araçlarında saklanmakta, bilgisayara yüklenen veri ve programlar delgi kartları ile bilgisayara yüklenmekteydi. ENIAC da bu sistemle çalışan bilgisayardı. UNIVAC ilk ticari bilgisayar oldu. İlk yazıcı Remington-Rand tarafından Uniac için geliştirildi. Amdahl ilk bilgisayar işletim sistemini IBM 704 için geliştirdi. Raynold Johnson ilk disk sürücüsünü geliştirdi. İlk transitorlü bilgisayar geliştirildi. 2

İlk

paket

program

Computer

Science

Corporation

tarafından

satışa

çıkarıldı.

Silikonlu çipler ilk olarak ortaya çıktı. •

3. Kuşak bilgisayarlar ise, 1964-70 yılları arasında entegre devreli bilgisayarlar olarak yapılmıştır. Onbinlerce devre küçük bir silikon chip’e yerleştirildi. Yüksek hız, küçük boyutlar, güvenilirlik, az enerji harcama ve ucuz oluşu, bu chip’lerin mikro-bilgisayar yapımında kullanılma nedenlerindendir. PASCAL bilgisayar dili geliştirildi (1969). Intel, 4004 4-bit mikroişlemciyi tanıttı (1971). Aynı firma daha sonra 8 bit işlemcili 8008 çıkardı. Bill Gates ve Paul Allen Microsoft firmasını kurdu (1975). Steve Jobs ve Steve Wozniak Apple bilgisayar firmasını kurdu (1976). Alan Shugart 5.25 inç disketi icat etti. Philip Estridge, PC’ler için 10 MB kapasitesindeki ilk sabit belleği geliştirdi (1980).

•

1980’li yıllarda piyasaya çıkan bilgisayarlar, bir hesap makinesi ile yapılması halinde 10 milyon yıl sürecek 10 trilyon hesaplama işlemini bir saniyede hatasız gerçekleştiriyordu. IBM tüketici bilgisayar endüstrisinin gelişmesi için anahtar olan ilk PC’yi tanıtı (1981). IBM firmasının tanıttığı bu bilgisayar, Intel mikroişlemciye sahipti. İşletim sistemi olarak da Microsoft firmasının DOS (Directory Operating System)’i kullanıyordu. Apple 1983 yılında Macintosh (MAC)’u tanıttı ve bilgisayarın kolay kullanımında bir devrim yarattı. İlerleyen zaman Microsoft Windows 1.0 sürümünü kullanıma sundu. IBM yüksek performanslı Intel’in 80286 mikroişlemcisini kullanan bilgisayarı satışa çıkardı (1984). Windows 3.0 sürümü piyasa çıktı (1990). Notebook PC’ler çıktı (1991). Intel 486DX4 mikroişlemcisini çıkardı (1994).

•

2000’li yıllarda ise bilgisayar hacim olarak küçülmüş, hız, bellek ve teknik özellikler oldukça yüksek kapasitelere ulaşmıştır.

3

1.1.3. Bilgisayarın Temel Özellikleri: Bir cihazın bilgisayar olarak adlandırılabilmesi için şu işlemleri yapabiliyor olması gerekmektedir. 1- Girdi İşlemleri: Bilgisayara verilerin girilmesini sağlayan işlemlerdir. 2- Aritmetik İşlemler: Çarpma, toplama, çıkarma, bölme, üs alma gibi asıl aritmetik işlemlerdir. Bunlardan başka karşılaştırmalarda yapabilir. 3- Çıktı İşlemeleri: Girilen bilgilerin kullanılabilir hale gelmesini sağlar. 4- Veri Saklama İşlemleri: Program ve veriler bilgisayarda saklanır, daha sonra istenilen zamanlarda tekrar tekrar kullanılabilir. 5- Kayıtlı Bir Programı Çalıştırmak: Programcının, komut kümelerini (program) her defasında yeniden girilmesi gerekmez. Bir defa girilince daha sonra bu programı her zaman çalıştırabilir. Bilgisayar Ne Yapamaz: Bilgisayar; kendisine verilen görevleri, bilgisayar programcısı tarafından kendisine gösterilen yöntem ve konutları uygulayarak ve yine kendisine verilen verileri kullanarak yerine getirir. Bunların dışında bir işlem yapamaz. Bilgisayarın iki özelliği vardır: işlemleri doğru ve hızlı yapmak. Ancak bir bilgisayar düşünemez ve kendisine belirtilenin (programın) dışında bir işlem yapamaz. Bilgisayarın Kullanım Alanları: Günümüzde bilgisayarın kullanılmadığı alan ve meslek hemen hemen yoktur. Bu alanlar aşağıdaki gibi özetlenebilir. 1- İletişim 2- İmalat 3- Ofis otomasyonu 4- Bilimsel araştırmalar 5- Sağlık 6- Masaüstü yayıncılık 7- Eğitim 8- Kamusal Hizmetler 9- Ticaret 10- Eğlence

4

Bıt-Byte Kavramı: Yanlış-Doğru veya Hayır-Evet olarak iki değer alabilen temel bilgi birimine (0 ve 1) ikili sayı sistemi denir. Bu ikili sayı sisteminden oluşan tüm sistemlere dijital veya sayısal sistemler denir. Bunun İngilizce karşılığı Binary Digit’tir. Burada ilk iki harfin ve son harfin bir araya getirilmesi ile BIT ismi türetilmiştir. 0 ve 1 in her biri 1 BIT olarak adlandırılmıştır. 0 veya 1 =1 BIT 8 BIT= 1 BYTE=1 karakter 1024 BYTE=1 KB 1024 KB=1 MB 1024 MB= 1 GB 1024 GB=1 TB

Bilgisayarın İşleyiş Yapısı: Bilgisayarın işlediği bütün bilgiler 1-0 sayılarına indirgenir. Bu durumda herhangi bir elektrik devresinin veya bir transistorün yapacağı, iki durumdan (0 veya 1) birine uyar. Yani devre ya kapalıdır, elektrik akımı geçiyordur, ya da açıktır, elektrik akımı geçmiyordur. (Buradaki açık, elektrik devresinin açık olduğu, akım geçmediği anlamna gelmektedir.)

Bilgisayarda “bilgiler depolandı” veya “bilgiler işleniyor” dendiğinde, fiziksel olarak bir takım transistörlerin açılmasından veya kapanmasından bahsediliyordur. Bilgiler, bilgisayarda işlenmeden önce ikili sayı sistemine çevrilir. Böylece bilgi elektronik devrelerle gösterilir hale gelmiş olur. Bundan sonra bilgi işlenir ve işlenen bilginin sonucu yine bizim anlayacağımız biçimde ekrana yansır.

Bilgisayar Türleri: Bilgisayarlar genel olarak şu sınıflara ayrılabilir: - Kişisel Bilgisayarlar - İş İstasyonları - Mainframe Bilgisayarlar - Süper Bilgisayarlar

5

a- Kişisel Bilgisayarlar (PC): masaüstünde duran

(PC) aynı anda tek bir kullanıcı tarafından kullanılabilen ve ya da kullanıcının taşıyabildiği bilgisayardır.

b- İş İstasyonları (Workstation): Bir iş istasyonu, karmaşık veri analizlerini yapabilen ve mühendislik tasarımları için kullanılan daha güçlü tek kullanıcılı bilgisayardır. İş istasyonları, genel olarak karmaşık ve büyük görüntülerin işlenmesinde kullanılabilmek için büyük ekranlarla birlikte gelirler. c- Mainframe Bilgisayarlar: Mainframeler tipik olarak çok sayıdaki kullanıcı terminalinin işlemlerini yapabilecek bilgisayarlardır. Mainframe bilgisayarlar, bir şirketin bir bölümü tarafından paylaşılan veritabanlarına ulaşımı sağlayan, raporlar alan ve sisteme giriş çıkışları kontrol eden merkezi bilgisayarlardır. Mainframe bilgisayarlar daha güçlü bir yapıya sahiptirler. Yüzlerce ve hatta binlerce terminale bağlıdırlar ve bu terminaller yüksek kapasiteli online işlemler yapar ve çok büyük veri tabanlarındaki bilgileri kullanırlar ve raporlar alırlar. Mainframe sistemler çok yüksek kapasitede veri depolama birimlerine sahiptirler. d- Süper Bilgisayarlar: Süper bilgisayarlar ise sisteme giriş çıkış bilgilerinin işlenmesinden çok yüksek yoğunlukta olan ve çok hızlı yürütülmesi gereken işlemleri yapmak için tasarlanmışlardır. Süper bilgisayarlar, yüksek yoğunluklu ziyaretçisi olan web sitelerinde sunucu bilgisayar olarak, bankacılık işlemlerinde ve üretim hatlarında da sıklıkla kullanılmaktadır. Sunucu (server) bilgisayarlar, bir ağdaki diğer bilgisayarlara bağlanan ve diğer bilgisayarların ağ üzerinden bazı işlemleri yapmalarını sağlayan bilgisayarlardır. Mail servisi sağlamak, bir veritabanını çok kullanıcıya paylaştırmak ya da yazıcı kontrolünü yapmak için bir ağa bağlanan sunucu bilgisayarlar genelde güçlü PC' lerdir.

1.1.4. Donanım Ve Yazılım Kavramları: a- Yazılım (Software): Bilgisayarın çalışmasını ve hizmet vermesini sağlayan fiziksel kısım dışında kalan her şey yazılımdır. Kısaca yazılım bilgi işlemesini sağlayan yöntemler topluluğudur. Yazılım iki unsurdan oluşur: Program ve Veri. Program, programlama ve veri ile ilgili kavramlar aşağıda açıklanmıştır. •

Program: Belirli bir amaca yönelik olarak yazılmış, bilgisayarda yerine getirilmesi istenilen sıralı işlemler için komut ve işlem adımlarının tümüne program denmektedir. Programda tanımlanan ilk işlem adımından başlayarak her bir adım, sırayla, teker teker ve çok hızlı bir şekilde tamamlanmış olur.

•

Veri (Data): Bilgisayar girilen işlenmemiş durumdaki bilgidir. Örneğin bir çarpma işlemi yapılacaksa, çarpılacak olan sayılar veridir.

•

Programlama Dili: Bilgisayar programları yazımında belli kurallar dizisi takip edilir. Bu kurallar dizisinin oluşturduğu gruba Programlama Dili denir. Çeşitli firmalar tarafından geliştirilmiş olan çok farklı diller mevcuttur.

6

Bilgisayar programlama dilleri iki gruba ayrılır. i. Makine Dili: Makine tarafından hiçbir değişikliğe uğratılmadan kullanılan dillerdir. Yani sadece 0 ve 1’den oluşan dildir. CPU her mantıksal işlemde bitler üzerinde ayrı ayrı işlem yapar. Aşağıda birkaç örnek verelim. 1001 0110 1001 1111 1011 1101 0001 1110 ii. Sembolik diller: Sembollerle yazılan programlama dilleridir. Bu sembollerin makine tarafından anlaşılabilmesi için derleyici denilen özel yazılımlar ile makine diline çevrilmesi gerekmektedir. Bu diller alt düzey ve üst düzey olmak üzere ikiye ayrılır. 1. Alt düzey programlama dilleri: Makine diline çok yakındır. Yazılan programlar küçük bir çevirme işlemi ile makine diline dönüştürülür. Bu dile örnek Assembler dilidir. Assembler dili ile program yazarken kullanılan bilgisayarın donanım özellikleri programcı için önemlidir. Yazılan kodlar çoğunlukla donanıma bağlı yazılır ki bu da programın taşınabilirliğini azaltan bir faktördür. Assembler dili ile program yazarken programcı doğrudan bilgisayarın işlemcisi ve hafızası ile uğraşır. Yani hafızadaki ( RAM’deki ) ve işlemci gözlerindeki değerleri doğrudan değiştirme olanağı vardır. Meselâ, iki sayının toplanması işleminde ilk olarak sayılar atanır, sonra programcı işlemciye, ilk sayıyı al getir ve akümülatöre koy ve daha sonra ikinci sayıyı al getir ve akümülatördeki sayıya ekle ve sonucu da belleğe yaz diye emir vermelidir. MOV x,02 MOV y,41 LET x=10 LET y=10 LET SUM=x,y

2. Üst düzey programlama dilleri: Bilgisayar kullanıcısının kolaylıkla yazabildiği dilleridir. Üst düzey denilmesinin sebebi, insan diline çok yakın olması, herkes tarafından kolayca anlaşılır ve kolay yazılabilir olmasıdır. Assembler dilindeki gibi bir cümle kısaltması olmadığından kolay anlaşılır, komutlar ve deyimlerde genelde tam bir kelime kullanılır. Örnek: var x,y,z x=5 7

y=10 if x>y then z=x-y else z=y-x Bugün birçok üst düzey programlama dili mevcuttur. Bu dilleri her birinin kendine has kurulları mevcuttur. Bu dillere örnek aşağıda verilmiştir. BASIC PASCAL DELPHI VISUAL BASIC JAVA C, C ++, C# FORTRAN Bu dillerden BASIC ve PASCAL günümüzde kullanılan diller değildir. Ancak BASIC, PASCAL, DEPHI, VISUAL BASIC dilleri uygulama yazılımları ya da özel uygulamalar için geliştirmek için kullanılan dillerdir, DEPHI ve VISUAL BASIC görseldir. JAVA ve C # platform bağımsız bir çok farklı uygulamada ve cihazda kullanılabilmektedir. FORTRAN genellikle mühendislik uygulamalarında kullanılır. •

Derleyiciler (Compiler): Üst düzeyde yazılan programların, makinenin anlayabileceği, yani uygulayabileceği yapıya tercüme edilmesi gerekliliği vardır. Bu üst düzey dilin makine tarafından anlaşılmasını sağlayan özel programlara derleyici denmektedir. Üst düzey dillerin her biri kendine özgü kurallara sahip olduklarından makine diline çevrilmeleri için kullanılacak derleyiciler de farklı olmaktadır.

•

İşletim Sistemleri: Bilgisayar donanımını kumanda edip, uygulama programlarını işleten ve kullanıcıya bilgisayar üzerinde çalışma ortamı hazırlayan özel yazılımlara işletim sistemi denir. Bilgisayarın işleyişini yöneten kontrol eden programların biraraya getirilmiş halidir. i. Microsoft firmasının geliştirdiği işletim sistemleri: Genel amaçlı kullanım için; MS DOS, Windows 3.1 (aşağıdaki resim), Windows 98, Windows 7, Windows Vista Sunucu bilgisayarlarda kullanım için; Windows NT, Windows 2000, Windows 2003, Mobil cihazlarda kullanım için;

8

Windows Mobile 5.0, Windows Mobile 6.0, Windows CE

ii. Unix tabanlı işletim sistemleri Linux SUSE, Linux Red Hat, Linux Gentoo, Linux Ubuntu, Mandriva Linux

9

iii. Apple işletim sistemleri Machintosh OS (MAC OS)

iv. Sun işletim sistemleri Sun Solaris

10

b- Donanım (Hardware): Bilgisayarın fiziksel ve elektronik altyapısını oluşturan birimlere donanım denir. Donanım bileşenlerini beş ana grupta inceleyebiliriz. Ana Kart (Mainboard) Merkezi İşlem Birimi (Mikroişlemci-CPU) Bellek Birimleri Depolama Birimleri Çevre Birimleri • Ana Kart: Bilgisayarın ana iskeletini oluşturan parçadır. Bu parça üzerinde değişik işlemleri yapan entegre devreler bulunur. Ana kart üzerinde bulunan genişleme yuvalarına (Slot) genişleme kartları dediğimiz; ekran kartı, ses kartı v.s. yerleştirilirler.

• Merkezi İşlem Birimi (CPU): Bilgisayara girilen verilerin üzerinde işlem yapıldığı ve bilgisayarın bütün birimlerinin yönetildiği, matematiksel hesaplamaların yapıldığı ve koordinasyonun sağlandığı birimdir. Bilgisayarlar mikro işlemcisinin modeline göre isimlendirilirler. AMD ve INTEL büyük CPU üreticileridir.

• Bellek Birimleri: 1. ROM (Sadece Okunabilir Bellek): Bilgisayar üreticisi firma tarafından değiştirilemeyecek olan programlar bu belleğe kaydedilir. Bu programlar bilgisayar donanımını test eder, ve bilgisayar açıldığında sistemi çalışır duruma getirir. Bu tür bir bellekte yazılı programlar ve veriler değiştirilemezler. 2. RAM (Rastgele Erişimli Bellek): Veriler üzerinde işlem yapılırken kullanılan çalışma sahasıdır. Bu saha bilgisayar açık olduğu sürece aktiftir. Bu saha yapılan işlemlerin geçici olarak yazıldığı yerdir ve işlem bittiğindede boşaltılır. 11

• Depolama Birimleri: Sabit Disk, Disket, CD, DVD, Memory Kart, Taşınabilir Bellek • Çevre Birimleri: Klavye, Fare, Modem, Ekran, Ekran Kartı, Ses Kartı, Ağ Kartı, Yazıcı, Çizici v.s.

Dosya Ve Klasör (Dizin) Kavramı: a- Dosya: • Program dosyası: Bilgisayarda bir programın çalışması için gerekli komutlar bütünüdür. Bir program yüzlerce dosyadan oluşabilir. Bu tür dosyalara isimleri, bu program dosyasını oluşturan programcı kişiler verir. Bu dosya isimleri, daha sonra bilgisayarı kullanan kişiler tarafından değiştirlemezler, değiştirebilirlerse program çalışmayabilir. • Kullanıcı dosyaları: Bilgisayar kullanıcısının bir programda yapmış olduğu işlemleri ve uygulamaları kaydettiği bir komutlar bütünüdür.

b- Klasör (Dizin): Dosyaların anlamlı ve sınıflandırılmış bir biçimde yerleştirilmelerini sağlayan bir bölümlemedir.

1.2. Windows 7 İşletim Sistemi İşletim Sisteminin Donanım Açısından Görevi Bilgisayarlar, çeşitli donanımın bir araya getirilmesi ile oluşur. Ancak bir bilgisayarın çalışabilmesi için parçaların uygun şekilde yerleştirilmesi yeterli olmayıp, bilgisayarın kendisine hangi parçaların takıldığını bilmesi (parçaları tanıması) ve bunların birlikte çalışacakları şartların sağlanması gerekir. İşte bu görevleri yerine getiren temel yazılım, işletim sistemidir. İşletim Sisteminin Yazılım Açısından Görevi Bilgisayarın açılması, bir programın çalışabilmesi, bir belgenin oluşturulabilmesi gibi işlemlerle, kullanıcının klavyeye bastığında bir harfin görülmesi, yazdıklarını disk ya da disket üzerinde saklayabilmesi, dosyalara ad verilmesi, dosyaların silinmesi, yazdırılması ve benzerleri işlemlerin yapılması, işletim sisteminin görevleri arasındadır.

12

Bir İşletim Sisteminin Temel Görevleri 1.Çevre birimleri ile programlar arasında iletişimi sağlamak. Bir tarayıcıya (scanner), yazıcıya ya da CD Rom sürücüye ulaşılması, bunların kullanılması gibi. 2.Sistemin belleğini (memory) yönetmek. 3.Disk ve disketler gibi saklama aygıtlarındaki dosyalara, belli bir düzen altında erişilmesi için dosya yönetim sistemi sunmak. 4.Özellikle çok kullanıcılı sistemlerde, kaynaklara güvenli erişimi sağlamak. 5.Programlar arasında veri iletişimini sağlamak. 6.Kullanıcının girdiği çeşitli komutlara göre, programları çalıştırmasını sağlamak olarak sıralanabilir.

1.2.1. Windows 7 Başladığında Neler Olur? Bilgisayarın tuşuna basılmasından birkaç saniye sonra, kullanıcıyı aşağıdaki Windows 7 sisteme giriş ekranı karşılayacaktır.

İpucu 1: Aşağıdaki ekran, yalnızca kullanıcının sisteme giriş parolası tanımlaması veya bilgisayarı birden çok kullanıcının kullanması halinde gelir. Birden çok kullanıcı tanımlandığında, hiçbir kullanıcı parola oluşturmasa da, kullanıcının kendi oturumunu seçmesi için aşağıdaki ekran gelecektir. Bilgisayarda tek kullanıcı tanımlı ise ve bir parola belirlenmemişse aşağıdaki ekran yerine doğrudan masaüstü adı verilen ve aşağıda anlatılacak olan ekran gelecektir. İpucu 2: Eğer kullanıcının karşılama ekranı Denetim masası Kullanıcı hesapları konusunda anlatılacak olan kullanıcıların oturum açma ve kapatma ekranı değiştirilmişse farklı giriş ekranı ile karşılaşırsınız.

13

Resimde, bilgisayara bir kullanıcının tanımlandığı görülmektedir. Tanımlanacak diğer kullanıcılar ekranın ortasında ve yanyana görülecektir. Yukarıdaki sisteme giriş ekranından adınızın yazılı olduğu bölümü farenin sol tuşu ile bir kez tıklayın. Parolanızı yazarak Enter tuşuna basın. Bir veya çok kullanıcılı ortamlarda, parola tanımlanmış olsun olmasın yukarıda anlatılan işlemleri yerine getirdikten sonra karşımıza ilk çıkan ekrana masaüstü adı verilir.

1.2.2.Masaüstü Bilindiği gibi bilgisayarınızı ilk açtığınızda, klavyeden herhangi bir komut girmeye gerek kalmadan karşınıza aşağıdaki ekran gelir. Bu ekran görüntüsü masaüstü veya desktop olarak tanımlanır. Windows işletim sistemlerinin ana ekranıdır ve bilgisayarda tanımlı kullanıcıların her biri için ayrı masaüstleri vardır.

14

Bu ekranı evinizdeki ya da işyerinizdeki çalışma masanıza benzetebilirsiniz. Sık sık kullandığınız dosya, klasör ve kısayolları masaüstüne yerleştirebilir, dilediğinizde bunları taşıyabilir veya silebilirsiniz. Masaüstünün görünümünü de dilediğiniz gibi ayarlayabilirsiniz. Masaüstünde değişik simgeler, başlat düğmesi ve görev çubuğu bulunmaktadır.

1.2.3. Pencereler Windows 7, adından da anlaşılacağı gibi pencereler üzerine kurulu bir işletim sistemidir. Klasörler ve programlar kullanıcıya bir pencere halinde sunulur. Windows üzerinde açılan bu pencerede standart bazı özellikler bulunmaktadır. Bu temel özellikleri öğrenmek, yeni karşılaşılsa bile program veya pencerelerle başa çıkmak anlamına gelecektir.

15

Yukarıdaki resimde sıradan bir pencere görülmektedir. Bütün pencerelerde standart (ortak) olan özellikler şunlardır.

1.2.3.1. Kapat

Bütün pencereler, sağ üst köşedeki “kapat” tuşuna basılarak kapatılır.

İpucu: 1- Bir pencereyi Alt + F4 tuşuna basarak da kapatabilirsiniz. İpucu: 2- Bir pencereyi Başlık çubuğu üzerinde sağ tuşa basarak açılan menüden kapat seçeneğini seçerek kapatabilirsiniz.

1.2.3.2. Ekranı Kapla / Önceki Boyut

Bir pencere içerisinde daha fazla elaman görebilmek veya daha geniş bir alanda çalışmak için bazen pencerelerin ekranı kaplaması istenebilir. Bu durumda yukarıdaki tuşa tıklanır.

16

Ekranı kaplayan bir penceredeki ekranı kapla tuşu tıklandığında pencere eski konumuna dönecektir.

şeklini alır. Bu düğmeye sol ile

İpucu: 1- Bir pencereyi Başlık Çubuğuna çift tıklayarak ekranı kapla veya önceki boyut durumları arasında geçiş yapabiliriz. İpucu: 2- Bir pencereyi Başlık çubuğu üzerinde sağ tuşa basarak açılan menüden ekranı kapla veya önceki boyut durumları arasında geçiş yapabiliriz.

1.2.3.3. Simge Durumuna Küçült

Bir pencerenin, masaüstünde daha fazla açık kalması istenmiyorsa veya pencere arkasında kalan diğer uygulama veya simgeler görülemiyorsa, pencere simge durumuna küçültülebilir. Bu eylem, simge durumuna küçültülen pencere içerisindeki uygulamaya bir zarar vermeyecektir. Pencere sadece görev çubuğu üzerine küçültülecektir.

İpucu 1: Simge durumuna küçültülerek görev çubuğuna küçülen pencere, görev çubuğu üzerindeki bu simgeye tıkllanarak tekrar eski konumunda açılır. İpucu 2: Windows’da aktif olan pencerenin görev çubuğu üzerindeki simgesi basılı durumdadır ve aynı zamanda bu pencerenin rengi Windows’un standart ayarlarında daha canlı bir renk’tedir.

İpucu 3: Açık olan tüm pencereleri simge durumuna küçültüp masaüstünü açmak için ekranın sağ alt köşesindeki Masaüstünü Göster alanını tıklayınız.

17

1.2.3.4. Başlık Çubuğu

Başlık çubuğunun sağında Kapat, Ekranı Kapla ve Simge Durumuna Küçült düğmeleri bulunur. Başlık satırının en solundaki alan farenin sol tuşu ile tıklandığında veya başlık satırının herhangi bir yeri sağ tıklandığında aşağıdaki Denetim Menüsü açılacaktır. Bu menü yardımı ile (gerekirse klavye kullanılarak), menüdeki işlemleri gerçekleştirebilirsiniz.

İpucu : Alt + Boşluk tuşunu kullanarak yada çubuk üzerinde sağ tıklayarak yukarıdaki denetim menüsünü açabilirsiniz.

1.2.3.5. Menü Çubuğu

Pencerelerde genellikle Dosya, Düzen, Görünüm olarak başlayan ve Yardım ile biten menü başlıklarının yer aldığı aşağı açılır menüler olarak bilinen çubuk vardır. Yukarıda adı geçen menü başlıklarına tıklanarak açılacak menüden, istenen menü satırı seçilebilir.

18

İpucu 1: Klavyeden Alt tuşuna basarak menü çubuğu aktif hale getirilir ve menülerin üzerinde bazı harflerin altı çizilir. Bu durum bu menüleri, klavyeden altı çizili harflere basarak veya ok tuşları kullanılarak menüleri fare kullanmadan klavye ile yönetilmesine olanak verir.

İpucu 2: Açılır menülerde komut isimleri “ … “ (üç nokta) ile bitiyorsa bu komut ile belirtilen işlemi yerine getirmek bir iletişim kutusunun açılacağını göstermektedir. Örneğin burada Klasör Seçeneklerine tıkladığımızda klasör seçenekleri isimli iletişim kutusu açılacaktır.

1.2.3.6. Standart Düğmeler

Standart Düğmeler, grafik kullanıcı arabirimindeki (Windows 7’deki) bir programda, ekran düğmeleri veya simgelerinden oluşan bir satır, sütun veya bloktur. Bu düğmeler veya simgeler tıklatıldığında, programın belirli işlevleri veya görevi etkinleştirilir. Örneğin, yukarıdaki araç çubuğu aracılığı ile klasördeki simgelerin görünümü düzenlenebilir, klasör içerisinde arama yapılabilir, bir düzey yukarıya gidilebilir. Çoğu kez Standart Düğmelerdeki bir düğme, Menü Çubuğundaki bir komuta karşılık gelir. Menü çubuğunu açarak bir satıra ulaşmak yerine, aynı işi gören düğmesine tıklamak daha kolay ve pratiktir.

1.2.3.7. Adres Çubuğu:

Adres çubuğunda açık olan pencerenin bilgisayarın hangi konumunda olduğunu gösteren açık adres yazar. İpucu : Eğer ulaşmak istediğimiz yerin adresini biliyorsak, herhangi açık olan bir pencerenin adres çubuğuna buranın adresini yazarak ulaşabiliriz. Örneğin adres çubuğuna C:\Program Files yazıp Enter tuşuna basarsak daha önce hangi konumda olursak olalım direk bu adres ulaşırız. 19

1.2.3.8. Durum Çubuğu: Pencere hakkında bazı özet bilgileri verir. Bu pencere içinde kaç nesne olduğu, kaç nesnenin seçili olduğu, seçili olan nesnelerin dosya boyutları ve konumu gibi bilgiler içererir.

İpucu : Durum Çubuğunu Görünüm menüsünden gösterir veya gizleyebiliriz.

1.2.3.9. Gezinti Bölmesi: Bu bölmede bilgisayarınızdaki değişik bölümlere doğrudan erişim butonları yer alır. Sık kullanılanlar, Kitaplıklar, Bilgisayarım ve Ağ bölümleri altında ilgili adreslere erişim sağlar.

20

1.2.3.10. Pencereleri Taşıma: Farenin işareti ile başlık çubuğu gövdesinin herhangi bir yerine gelinerek sol tuş ile tıklanıp bırakmadan fare hareket ettirilir. İstenen yere gelinerek sol tuş bırakılır.

1.2.3.11. Pencererelerin Boyutları Değiştirme:

Yandaki şekilde görüldüğü gibi, fare ile bir pencerenin 4 kenarından birinin üzerine gidildiğinde fare işareti, yatay veya dikey ok şeklini alır. İşte bu anda farenin sol tuşu tıklanarak bırakmadan fare yer değiştirildiğinde pencere alanı dikey veya yatay olarak büyültülüp küçültülebilir. Pencerenin 4 köşesinde ise, fare işareti çapraz ok görünümünü alır. Farenin sol tuşu tıklanarak bırakmadan fare yer değiştirilirse, pencere dikey ve yatay olarak yeniden boyutlandırılacaktır.

İpucu : Bir pencerenin taşınabilmesi ve boyutlarının değiştirilebilmesi için ekranı kaplamamış olması gerekir.

21

1.2.3.12. Kaydırma Çubukları Kaydırma Çubukları, pencere içerisine sığmayan simgeleri görebilmek ve onlar üzerinde işlem yapabilmek için, Windows 7 tarafından oluşturulan yardımcı araçlardır.

İpucu 1: Kaydırma çubuğunun gövde uzunluğu, penceredeki görünmeyen simgelerin sayısı ile ters orantılıdır. Kaydırma çubuğu gövdesi uzun ise görünmeyen simge daha az, kısa ise daha fazladır. İpucu 2: Klavyeden Page Up (Yukarı) ve Page Down (Aşağı) tuşları ile dikey yönde kaydırma çubuklarını hareket ettirebiliriz.

1.2.3.14. Pencereler Arasında Geçiş Yapmak Eğer aktif hale getirmek istediğiniz pencerenin bir kısmı ekranda görünür durumda ise, fare ile üzerine tıklayın. Pencerenin tamamı görünür hale gelecektir. Alt tuşu ile birlikte Tab tuşuna basarak geçiş penceresinin çıkmasını sağlayın. Tab tuşuna her bastığınızda, geçiş penceresi üzerindeki pencereler üzerinde dolaşabilirsiniz. İstediğiniz pencere simgesi çerçeve içerisine alındığında parmağınızı alt tuşundan kaldırın.

22

Bir diğer yol, istediğiniz pencere en üste gelinceye dek Alt ve Esc tuşlarına ardı ardına basmaktır. İpucu: Ekranda bir pencere varsa Alt + Tab veya Alt + Esc tuşlarının bir fonksiyonu olmayacaktır.

1.2.3.15. Araç Çubuklarını açma kapatma Pencereler de standart olarak Standart Düğmeler ve Adres Çubuğu yer almaktadır. Bunların altında bilgisayarda yüklenmiş olan bazı programlar ile yeni araç çubukları ilave edilmiş olabilir bunları açmak veya kapatmak için 2 yol vardır. 1- Görünüm menüsünden Araç Çubukları’na tıklamak ve seçenekleri işaretlemek yada kaldırmak

2- Herhangi açık olan bir çubuk üzerinde sağ tıklamak

23

1.2.3.16. Görünümler: Windows’ta İçerik, Döşemeler, Ayrıntılar, Listele, Küçük Simgeler, Orta Boy Simgeler, Büyük Simgeler, Çok Büyük Simgeler olmak üzere 8 değişik görünüm şekli vardır. Bu görünüm şekillerine Standart Düğmeler üzerinde yer alan Görünümler düğmesinden veya Menü çubuğu Görünüm menüsünden erişilebilir.

Bu görünüm türlerinden sadece Ayrıntılar isimli görünüme değineceğiz. Ayrıntılar: Bu görünüm türü son derece kullanışlıdır. Aşağıdaki resimde görüldüğü gibi pencere içindeki simgeler alt alta yerleştirilir. Bu simgeler hakkında ayrıntılı bir bilgi başlıklar halinde yanlarında verilir.

24

İpucu 1: Mevcut başlıklara yenileri ilave edilebilir veya var olan kaldırılabilir bunun için başlıkların herhangi biri üzerinde sağ tıklamak yeterlidir.

İpucu 2: Bu görünümde başlıklara tıklanarak simgeler tıklanılan başlığa göre listelenir. Örneğin Ad başlığına tıklanırsa simgeler alfabetik olarak sıralanır.

1.2.3.17. Simgeleri Yerleştirme: Windows’ta masaüstünde veya pencerelerin içinde sağ tıklandığında açılan menüde Düzenleme Sıralama ve Gruplandırma yapma için ölçüt seçenekleri vardır. Bu seçenekler simgelerin Ad, Boyut, Tür ve Değiştirilme tarihine göre düzenleme, sıralanabilme ve gruplanmasını sağlar.

25

SEÇİLECEK SATIR

NE İŞE YARAR?

AD

Simgeleri adlarına göre, alfabetik olarak yerleştirir.

TARİH

Simgeleri son kaydedilme tarihine göre yerleştirir.

BOYUT

Simgeleri dosya boyutuna göre yerleştirir. Simge bir program kısayolu ise, kısayol dosyasının boyutu dikkate alınır.

TÜR

Simgeleri türlerine göre yerleştirir. Örneğin, masaüstünüzde çeşitli Word dosyaları varsa, bunların simgeleri bitişik bir şekilde yerleştirilir.

Grup Olarak Göster seçeneği seçilirse simgeler Ad, Boyut, Tür, Değiştirme tarihlerine göre gruplanır. Aşağıdaki resimde Türlerine göre gruplanmış simgeler görülmektedir.

26

İpucu: Masaüstünde sağ tıklandığından Simgeleri yerleştirme ile ilgili menüler daha farklıdır. Burada farklı olarak Simgeleri Otomatik Düzenle, Klavuz Çizgisine Hizala, Masaüstü Öğelerini Göster, Masaüstü Araçlarını Göster gibi seçenekler vardır. Örnek olarak Masaüstü Simgeleri Göster seçimden çıkarılırsa masaüstündeki tüm simgeler gizlenir. Otomatik Düzenle ile simgeler otomatik olarak sıralanır.

SEÇİLECEK SATIR

NE İŞE YARAR?

OTOMATİK DÜZENLE

Simgeleri, ekranınızın sol tarafından başlayarak sütunlar biçiminde yerleştirir.

KILAVUZ ÇİZGİSİNE HİZALA

Simgeleri, ekranınızdaki görünmez kılavuz çizgilerine tutturuluyormuş gibi yerleştirir. Kılavuz çizgileri, simgelerin aynı hizada olmasını sağlar.

MASAÜSTÜ SİMGELERİNİ GÖSTER

Tüm masaüstü simgelerini gizleme veya gösterme. Bu komutu işaretlerseniz, masaüstünüzdeki simgeler görüntülenir.

27

1.2.3.18. Simgelerin çoklu seçimi: Windows simgelerin çoklu seçimi için dört alternatif vardır. 1- CTRL tuşu basılı tutularak simgeler ayrı ayrı konumlardan seçilirler. Bu şekilde birbirinden ayrı konumdaki simgeler kolaylıkla seçilebilir

2- SHIFT tuşu ile, ilk simge seçilir ve sonra shift tuşu basılı tutularak seçmek istediğimiz grubun son nesnesine tıklanır, böylece aradaki tüm simgelerde otomatik olarak seçilmiş olur. Bu şekilde seçilen nesneler aralarında seçilmemişler kalmamak üzere seçim yapılır.

28

3- Seçim dikdörtgeni ile fare seçilmek istenen simgeleri çerçeveleyecek sekilde bir dikdörtgen oluşturarak seçilir.

4- Klasör içindeki tüm simgeleri seçmek için klavyeden CTRL tuşu ile beraber A (Ctrl+A) tuşuna basılır yada Düzen menüsünden Tümünü Seç işaretlenir.

1.2.3.19. Klasör arasında gezinme: Klasörler arasında gezinmek için standart düğmelerde 3 düğme vardır. Bunlar Geri, İleri ve Son Sayfalar düğmeleridir.

Geri, İleri ve Son Sayfalar: Gezindiğiniz klasörler içinde bir önceki görüntülediğiniz klasörlere doğru geri gidebilir veya zaten geri düğmesine basarak bir klasör görüntülediyseniz ileri düğmesine basarak o konuma geldiğiniz klasöre ulaşmanızı sağlar. Ya da ileri Geri düğmelerinin yanında yer alan aşağı yönlü oku tıklayarak gezdiğiniz son sayfaları seçebilirsiniz. Doğrudan: Adres çubuğunda konumunuz bir üst klasörler yazı ile bulunmaktadır. Bunlara tıklayarak bir üst klasör geçmenizi sağlar. Bu geri ve ileri tuşu gibi göreceli değil, mutlaktır. Kısaca adres çubuğunda gördüğünüz adresin üst konumuna ulaşırsınız.

29

1.2.3.20. İletişim Kutuları:

Windows bazı komutlar iletişim kutusu içinde yapılacak işlemler ile yerine getirilir. İletişim kutularının bazıları sekmelidir. Aşağıda Genel, Görünüm ve Ara isimli üç sekmeden meydana gelen bir iletişim kutusu görülmektedir.

1.2.3.21. Form Elemanları:

Windows’ta seçenekler arsından seçim yapmak yada herhangi bir ayarı değiştirmemiz için form elemanları vardır. Bunlar; 1- Radyo Düğmeleri: Bir grup seçenek arasından sadece birinin seçimini yapıldığı elemandır. Bir seçim yapıldığında daha önce seçilmiş olan seçimden çıkar. (Eski radyoların düğmeleri gibi.)

2- Onay Kutuları: Bir grup seçenek arasından istenildiği kadar seçimin yapılabildiği elemandır.

3- Açılabilir Liste: Bir liste grubu açılır ve arasından bir seçim yapılır. Liste açılmadan aynı anda sedece bir seçenek görünür durumdadır.

30

4- Liste Kutusu: Bir liste grubu arasından tek bir seçim bazen de çoklu seçim yapılır. Bu liste grubunda aynı anda birden çok seçenek görünür durumdadır.

5- Metin Kutusu: Değerini kullanıcının kendisinin klavyeden girdiği elemandır.

6- Sayaç Kutusu: Bir sayı değerinin birer birer değiştirilebildiği elemandır.

7- Kaydırma ibresi: Değer, bir ibreyi sağa sola kaydırılarak verilir.

1.2.3.22. Sık Kullanılan Kısayol Tuşları:

Windows İşletim Sistemi üzerinde çalışan programlarda standart olan ve yaygın olarak kullanılan bazı kısayol tuşlarının listesini aşağıda görmektesiniz. İŞLEV

KISAYOL TUŞU

Kopyala Yapıştır Kes Kaydet Yazdır Tümünü Seç Bul Küçük / Büyük Harf Yardım Görünümü Yenile

Ctrl + C Ctrl + V Ctrl + X Ctrl + S Ctrl + P Ctrl + A Ctrl + F Shift + F3 F1 F5

İpucu: Ctrl + S veya Alt + F4 gibi arada (+) işareti bulunan kısaltmalar, ilk harflerin işaret ettiği tuşa basılıp bırakılmadan (+) işaretinin sağındaki tuşa (aynı anda) basılacağını ifade eder.

31

1.2.4. Dosyalar Dosyalar, program veya program yardımcıları gibi uygulamalarla, metin, ses, müzik ve resim gibi verilerin saklandığı, diske kaydedilebilen bileşenlerdir. Windows 7’de çok türde dosya bulunmaktadır. Dosya türleri, genellikle 3 harften oluşan uzantıları ile birbirinden ayrılır. Aşağıda yaygın olarak kullanılan dosyaların uzantıları listelenmektedir. Dosya Türü

Uzantısı

Word Dokümanı

*.doc *.docx

Diğer Yazı ve Metin Dosyaları

*.txt, *.rtf

Excel Dosyası

*.xls

Programlar

*.exe

Müzik Dosyaları

*.mp3, *.vaw, *.mid

Resim Dosyaları

*.jpg, *.gif, *.bmp

Dosya uzantıları nokta işareti ile dosya adından ayrılır (Dosya adı.xxx gibi). Windows 7, dosyaların uzantısına bakarak öncelikle onun bir program dosyası mı yoksa bir belge mi olduğuna karar verir. Program dosyaları çoğunlukla exe veya dll uzantısı taşımaktadır. Windows 7 bir program dosyasını doğrudan doğruya çalıştırır. Eğer dosya bir belge ise, onun hangi programla açılacağını belirler. Örneğin alttaki resimde docx olan uzantısından dolayı bu dosya Word ile birlikte açılacaktır.

Dosyaların uzantısı değiştirilebilir. Ancak bu halde Windows 7, dosya uzantısı düzeltilinceye kadar dosyayı açamaz.

1.2.4.1 Dosya Oluşturma Üç yöntemle dosya oluşturabilirsiniz: 1. Bulunduğunuz klasör içerisinde yeni bir dosya oluşturmak için, Dosya menüsünden Yeni menü satırının üzerine gelin. Açılan menüden oluşturmak istediğiniz dosya türünü seçin. Oluşan yeni dosyanın varsayılan ilk adının yerine dilediğiniz adı yazın. Adlandırma kuralları daha sonra anlatılacaktır. 2. Masaüstünde veya bulunduğunuz klasör içerisinde boş bir alanı sağ tıklayın. Açılan menüden Yeni menü satırının üzerine gelin. Yukarıda anlatılan yolu izleyin.

32

İpucu: Bu iki yöntemle oluşturduğunuz dosyanın içerisi boş olacaktır.

3. Dosyalar daha çok ait oldukları uygulama tarafından oluşturulur. Örneğin Paint programı ile bir resim çizildikten sonra, kaydet veya farklı kaydet tuşuna basıldığında Farklı Kaydet ekranı çıkacaktır. Bu ekrandan dosyaya bir ad verdikten sonra Kaydet tuşuna bastığınızda, dosya verdiğiniz isimle diske kaydedilecektir (oluşturulacaktır). Word’de de durum aynıdır.

1.2.5. Klasörler Klasörler, Windows 7’de programlar ve dosyalar için bir kapsayıcıdır. Bir çekmeceye benzetebileceğimiz klasörler, diskteki program ve belgelerin düzenlenmesine yönelik bir araçtır. Hem dosyalar hem de ek klasörler içerebilir.

1.2.5.1. Klasör Oluşturma Bir klasör oluşturmanın üç yöntemi vardır: 1. Bulunduğunuz klasör içerisinde yeni bir klasör oluşturmak için Dosya menüsünden Yeni menü satırının üzerine gelin. Açılan menüden Klasörü seçin. Yeni bir klasör simgesi oluşturulacaktır. Yeni klasör şeklinde varsayılan ilk adın yerine dilediğiniz adı yazın. Adlandırma kuralları daha sonra anlatılacaktır.

33

2. Masaüstünde veya bulunduğunuz klasör içerisinde boş bir alanı sağ tıklayın. Açılan menüden Yeni menü satırının üzerine gelin. Yukarıda anlatılan yolu izleyin. Aşağıdaki resimde görülmektedir.

3. Bir klasörü açın. Adres çubuğunun alt tarafındaki çubukta yer alan Yeni klasör düğmesini tıklayın.

İpucu: Masaüstünde dosya menüsü ve Yeni Klasör düğmesi olmadığı için sadece sağ tıklanarak açılan menüden yeni klasör oluşturulur.

34

1.2.6. Dosya ve Klasörlere Ait Özellikler Dosya ve klasörlerin özellikleri yukarıda anlatıldı. Bu bölümde ise, dosya ve klasörler hakkında ortak olan özellikler anlatılacaktır.

1.2.6.1. Dosya veya Klasör Silme Bir dosya veya klasörü silmek için üzerine sağ tıklayarak açılacak menüden Sil menü satırını seçin. Ya da dosya veya klasör simgesini, klavyenin ok tuşlarını kullanarak veya farenin sol tuşu ile tıklayarak seçin. Delete tuşuna basın. Karşınıza çıkacak Silme Onayı başlıklı iletişim kutusundan Evet’i tıklayın veya Enter tuşuna basın. Vazgeçmek istiyorsanız Hayır tuşuna tıklayın.

İpucu: Sildiğiniz bir klasörün içerisindeki tüm dosya ve klasörler de birlikte silinecektir.

1.2.6.2. Dosya veya Klasörün Adını Değiştirmek Dört değişik yöntemle bir dosya veya klasörün adını değiştirebilirsiniz: 1. Dosya veya klasörün üzerini sağ tıklayın. Çıkan menüden Ad Değiştiri seçin. Dosya veya klasöre dilediğiniz adı verin. 2. Klavyenin ok tuşlarını kullanarak veya sol tuş ile tıklayarak dosya veya klasörü seçin. F2 tuşuna basın. Adı değiştirin. 3. Yukarıdaki yöntemlerden biri ile dosya veya klasörü seçin. Çok az bir süre bekleyerek dosya veya klasörün adını sol ile tek tıklayın. 4. Bir pencere içinde dosya veya klasörü seçin Dosya menüsünden menüden Ad Değiştiri seçin. Dosya veya klasöre dilediğiniz adı verin.

1.2.6.3. Dosya ve Klasörün Adı Kuralları 1. Windows 7’de dosya ve klasörlere 256 karaktere kadar ad verilebilir. 2. Adlarda, sadece rakam veya sadece yazı kullanılabileceği gibi, bu ikisi karma olarak kullanılabilir. 3. Küçük ve büyük harfler bir arada kullanılabilir. Ad içerisinde nokta (.), çizgi (-) veya alt çizgi (_) karakteri de kullanılabilir. Haziran-Eylül_2002 -Satışlar-.doc gibi. 4.

Ad içerisinde boşluk kullanabilirsiniz.

5.

Şu sembolleri ad içerisinde kullanamazsınız: / \? : * “ < > |

35

1.2.6.4. Dosya ve Klasör Kopyalama veya Taşıma Dosya ya da klasör kopyalama veya taşımanın birçok yöntemi bulunmaktadır. Bunlardan fare ile sürükleyerek bırakma yöntemi yukarıda anlatıldı. Kopyalama, bir dosya veya klasörün tamamen aynı olan bir örneğini oluşturma, başka bir değişle o dosya veya klasörü çoğaltma işlemidir. Taşıma ise, bir dosya veya klasörün yerinin değiştirilmesi, bulunduğu sürücü veya klasörden silinerek başka sürücü veya klasöre aktarılmasıdır. Dosya ya da klasörü kopyalamak ve taşımak için; Kopyalama Yöntemi 1: 1. Herhangi bir klasörde veya Windows Gezgini’nde, kopyalamak istediğiniz dosya veya klasörü sol ile bir kez tıklayarak seçin. 2. Düzen menüsünden Kopyala menü satırını seçin. Bu işlemden sonra dosya veya klasör kopyalanmış durumdadır. Dilerseniz rahat çalışmak için açık olan pencereleri kapatabilirsiniz. Şimdi dosya veya klasörü nereye kopyalamak istediğimizi seçelim. 3. Kopyalamak istediğiniz sürücüyü (A: veya D: sürücüsü gibi) veya klasörü açın. 4. Kopyalanacak klasörün düzen menüsünden Yapıştır menü satırını seçin. Kopyalama Yöntemi 2 : (Daha kolay olduğundan bu yöntemi öneriyorum) 1. Kopyalamak istediğiniz dosya veya klasörü farenin sağ tuşu ile tıklayın. 2. Çıkan menüden Kopyala menü satırını seçin. Bu işlemden sonra dosya veya klasör kopyalanmış durumdadır. Şimdi dosya veya klasörü nereye kopyalamak istediğimizi seçelim. 3. Kopyalamak istediğiniz sürücü (A: veya D: sürücüsü gibi) veya klasörün üzerine farenin sağ tuşu ile tıklayın. Dilerseniz sürücü veya klasörü çift tıklayıp açarak, içerisindeki boş bir alanı da farenin sağ tuşu ile tıklayabilirsiniz. 4. Çıkan menüden Yapıştır menü satırını seçin. Taşıma Yöntemi : Dosya veya klasörleri taşımak için, yukarıda açıklanan işlemlerin 2. aşamasında Kopyala yerine Kes menü satırını seçin. Diğer işlemleri aynen uygulayın.

1.2.6.5. Dosya ve Klasör Gibi Öğeler İçin Kısayol Oluşturmak Kısayol, dosya, klasör veya program gibi bir öğeye kolayca ulaşabilmek için oluşturulan küçük bir dosyadır. Bir öğenin sol alt köşesindeki ok işareti, o öğenin bir kısayol olduğunu gösterir.

36

Herhangi bir öğeye (bir dosya, program veya klasöre) dilediğiniz klasör içerisinde ya da masaüstünde bir kısayol oluşturabilirsiniz. Siz o simgeye çift tıkladığınızda, kısayol oluşturduğunuz asıl öğe kendiliğinden açılacaktır. Böylece, dosya ve klasörleri açmak, programları çalıştırmak için her seferinde o dosya ya da programın olduğu yere gitmeniz gerekmez. Sıkça kullandığınız dosyalar, programlar ve klasörler için masaüstünde bir kısayol oluşturmanızı öneririm. Kısayol Nasıl Oluşturulur? 1. Yukarıda anlatıldığı gibi dosya veya klasör gibi bir öğeyi farenin sağ tuşu ile sürükleyip kısayol oluşturulacak yere bırakarak, çıkan menüden Burada Kısayol Oluştur menü satırını seçmek sureti ile istenen yerde kısayol oluşturulabilir.

İpucu: Bu yötem ile kopyalama ve taşıma işlemi de yapılabilir.

2. Diğer bir yol, yukarıda anlatılan dosya veya klasör kopyalama yöntemlerinden birini aynen izlemektir. Ancak kısayol oluşturmak için 4. aşamada Yapıştır yerine Kısayol Yapıştır menü satırı seçilir. 3. Kısayol oluşturulmak istenen yerde sağ tıklanır ve Yeni seçeneğinden Kısayol seçilir ve açılan Kısayol Oluştur isimli iletişim kutusu açılır. Buradan Gözat düğmesine tıklanarak kısayolu oluşturulacak dosya veya klasör seçilir.

37

İpucu: Bir kısayolun sildiğinizde, o kısayolun ilişkilendirildiği özgün öğe (dosya, klasör, program v.b.) silinmez. Bilgisayarınızdaki eski konumunda kalmaya devam eder.

Kısayol Özellikleri Kısa yolların üzerlerinde sağ tıklanarak özellikleri değiştirilebilir. Özellikler seçeneği tıklanarak Kısayol Özellikleri iletişim kutusu açılır. Bu kutunun kısayol sekmesinde kısayolun hedefi ve Simge değiştir düğmesi ile simgesi değiştirilebilir

1.2.6.6. Gizli ve Salt okunur olarak ayarlamak: Dosya ve Klasörler gizli ve salt okunur olarak ayarlanabilir. Bir dosya veya klasörü gizli yapmak o klasörün yanlışlıkla silinmesini veya taşınmasını engellemek için gizlemek demektir. Eğer klasör seçeneklerinde “Gizli dosyaları gösterme” seçeneği seçili ise bu durumda bu dosya veya klasör görünmez durumdadır. “Gizli dosyaları göster” seçeneği aktif ise bu gizli nesneler aşağıda görüldüğü gibisilik bir şekilde görülür.

38

1.2.6.7. Klasörlerin Özellikleri: Bir klasörün üzerine sağ tıklayıp Özellikler seçeneği seçildiği takdirde, o klasöre ait özellikleri göründüğü iletişim kutusu açılır. Genel sekmesinden o klasörün gizli veya salt okunur olarak işaretleneceği yukarıda anlatılmıştır.

39

Paylaşım sekmesinden, o klasörün aynı ağ üzerinde bulanan diğer bilgisayarlara ortak kullanıma açılması için paylaşım verilmesi işlemi yapılır.

Windows 7 ile gelen yeniliklerden biri, bir klasörü belge, resim, müzik veya video klasörü olarak özelleştirebilmektir.

40

Özelleştir Sekmesi: Bir klasörü özelleştirmek, o klasörün özelleştirilen alana göre araçlar sunmasını sağlayacaktır. Yan tarafta Resimler için özelleştirilen bir klasörü görmektesiniz. Resimde de görüldüğü gibi klasörde, resimleri slayt gösterisi olarak izleyebileceğimiz veya yazdırabileceğimiz araçlar bulunmaktadır. Bu araçlar her klasör türüne göre değişmektedir. Ne tür bir klasör istiyorsunuz? bölümündeki açılır listeden istenilen klasör türü seçilir.

Ayrıca yine buradan klasör simgenin üzerine bir resim yerleştirilerek bu klasörün içinde ne olduğunu kolaylıkla anımsayabilirsiniz.

İpucu: Klasörlerin üzerine yerleştirdiğiniz bu resim ancak yine bir klasör penceresi içinde ve Küçük Resimler görünüm türünde iken görüntülenir. Masaüstünde bu resim görünmez.

41

1.2.6.8. Klasör Seçenekleri: Klasör seçenekleri iletişim kutusu herhangi bir pencerenin Araçlar menüsünden açılabilir.

Klasör seçenekleri isimli iletişim kutusu Araçlar menüsünden açıldığında sadece Genel, Görüüm ve Ara sekmeleri ile açılacaktır.

1- Genel Sekmesi: Klasörlere gözat bölmesinden yeni açılan klasörün aynı pencere veya her birinin yeni bir pencere içinde açılmasına olanak verir. Her bir klasörü yeni pencere içinde açmak bir karmaşaya neden olabilir.

Öğelerin tıklatma seçeneklerini kullanarak, simgelerin tek veya çift tıklama ile açılacağını belirleyebilirsiniz.

42

2- Görünüm Sekmesi: Klasörlere ait görünüm ve gelişmiş bazı özellikleri ayarlamak için kullanılır. Klasör görünümleri bölümünde iki adet düğme yer almaktadır. “Bütün Klasörlere Uygula” düğmesine basarak o anda aktif olan pencerenin görünümünü (Ayrıntılar, Döşeme v.s.) bilgisayarınızdaki tüm klasörlere uygularsınız. “Tüm klasörleri Sıfırla” ile bütün klasörlerin görünüm ve klasör türünü (resim, müzik, video v.s.) Windows’un varsayılan görünüm (Döşeme) ve klasör türüne ayarlanır. Gelişmiş ayarlar bölümünden klasörlerle ilgili bazı gelişmiş ayarlar yapılır. Burada yapılabilecek birkaç işlemi görelim.

Başlık Çubuğunda tam yolu görüntüle, başlık çubuğunda klasörlerin isimlerinin yazdığı bölümde tam adres görüntülenir. Bilinen dosya türleri için uzantıları gizle, işaretli ise bilgisayarınız tarafından tanınan tüm dosya uzantıları gizlenecektir. Bu seçenek işaretli değilse tüm uzantılar görünür. İpucu: Dosya uzantılarını gösterecek şekilde bir ayarlama yaptıysanız, dosyaların isimlerini değiştirirken uzantılarını silmemeye veya değiştirmemeye dikkat ediniz. Aksi takdirde dosyalar tanımsız dosya türüne dönüşebilirler. Gizli dosya ve klasörler, Gizli ve Salt okunur olarak ayarlamak başlığında anlatıldığı gibi Gizli dosya veya klasör olarak ayarlanabilir. Bunların gösterilip gizlenme durumları bu seçenekten ayarlanır.

43

1.2.6.9. Dosyaların Özellikleri: Bir dosyanın üzerine sağ tıklayıp Özellikler seçeneği seçildiği takdirde, o dosyaya ait özellikleri göründüğü iletişim kutusu açılır. Genel sekmesinden o klasörün gizli veya salt okunur olarak işaretleneceği yukarıda anlatılmıştır. Güvenlik dosyaya erişebilen Grup ve kullanıcılar listelenir ve Sistem izinleri bilgisi vardır. Ayrıntılar dosyanın başlığı, konusu, derecelendirme, yazar bilgisi, oluşturulma tarihi, program adı, dosya boyutu gibi dosya hakkındaki ayrıntılar yer alır. Önceki Sürümler daha önceki yedeklemelerden gelen sürümler yer alır.

Dosya için belirlediğimiz bu özet bilgileri dosyanın üzerine gittiğimizde bir etiket içinde gösterir.

Veya bu özet bilgileri ayrıntılar görünümünde bir kategori başlığı içinde görebiliriz. Aşağıdaki şekilde ilgili başlıklar açıldıktan sonra bu dosyanın özet bilgilerinin Ayrıntılar görünümünde

44

nasıl görüntüleneceğini görebiliriz. Bu şekilde özet bilgileri oluşturulmuş dosyalar Ayrıntılar görünümünde sıralama işlemlerinde çok önemli bir işleve sahip olurlar.

1.2.6.10. Birlikte Aç Windows’ta dosyaların hangi program veya programlarla beraber açılacağını belirleyebilirsiniz. Bunun için; - Dosya üzerinde sağ tıklatın ve Birlikte Aç seçeneğine geliniz. Windows o dosya türünün açılabileceği olası programları listeler. Bu listeden bir seçenek seçilerek dosya o seferlik o program ile beraber açlılır.

- Yukarıda resimde görülen “Varsayılan Programı Seç” seçeneği seçilerek, dosya, bu listede olmayan başka bir program ile açmanıza olanak verir.

Programlar listesinden bilgisayarınızda kurulu olan programlar arasından seçim yapıp dosyanızı açabilirsiniz, bu durumda bu dosya sadece o seferlik bu program ile açılacaktır. “Bu tür dosyaları açmak için her zaman seçili programı kullan” seçeneği seçilirse seçtiğiniz dosya

45

türündeki (uzantısındaki) dosya yeni bir ayar yapılana kadar her zaman o program ile açılır. (Dosya çift tıklandığında artık bu program ile açılacaktır) İpucu: Dosyanızın açılacağı programı seçerken, seçtiğiniz program ile o dosya türünün açılabileceğine emin olmalısınız. Örneğin bir .avi dosyası Microsoft Ofis Word programı ile açılmaz.

1.2.7. Görev Çubuğu Ekranın altını yatay olarak kaplayan yatay Görev Çubuğu aktif olan pencereleri ve programları gösterir. Çalıştırılan her programın ve pencerenin simgesi işletim sistemi tarafından Görev Çubuğu’na yerleştirilir. Böylelikle Görev Çubuğu üzerindeki program düğmelerini (simgelerini) kullanarak istenen programa kolayca geçiş yapılır. Görev Çubuğu üç bölgeden meydana gelir.

1.2.7.1. Hızlı Başlat: Sık Kullanılan program, dosya veya klasörlerin kısayolları buraya yerleştirilerek, kolay erişimleri ve tek tıklama ile açılmaları sağlanır. Buraya yeni bir kısayol yerleştirmek için simge sürüklenerek buraya bırakılır.

Çıkarılmak istenen kısayolun üzerinde sağ tıklanır ve “Görev Çubuğundan Kaldır” seçilir.

1.2.7.2. Görev Çubuğu Özellikleri: Görev Çubuğunun özelikleri aktif pencerelerinin listelendiği bölümde sağ tıklanarak Özellikler seçeneği seçilir.

46

Görev Çubuğu ve Başlat Menüsü özellikleri isimli iletişim kutusu açılır.

Görev Çubuğunu Kilitle: Bu seçenek seçildiğinde görev çubuğunun boyutunun ve konumunun değiştirilmesi, hızlı başlat alanının boyutunun değiştirilmesi engellenir. Görev çubuğunu otomatik olarak gizle: Görev çubuğunun üzerinde bir işlem yapılmadığında otomatik olarak gizlenir. Fare ile göre çubuğunun olduğu bölgeye gidilirse otomatik olarak belirir. Küçük Simgeler Kullan: Bu seçenek işaretli ise görev çubuğundan küçük simgeler görülecektir. Görev Çubuğunun ekrandaki konumu: Görev çubuğunu ekranın alt üst yada yanda görünmesini sağlayabilirsiniz. Görev çubuğu düğmeleri: Benzer programların açık olan dosyaları veya açık olan klasörler görev çubuğu üzerinde ayrı ayrı gruplar olarak gözükür. “Her zaman birleştir ve etiketleri gizle” seçeneği işaretli ise açık dosya isimleri görünmeden sadece sembol şeklinde görülür ve aynı tür programlar gruplandırılır.

Eğer gruplandıran program sembolünün üzerine gelirseniz, aynı türdeki bu dosyaları ve isimlerini aşağıdaki gibi küçük ekranlarda görebilirsiniz.

47

Eğer “Hiçbir zaman birleştirme” seçeneğini işaretlerseniz aşağıdaki gibi açılan tüm programlar ve dosyalar isimleri ile birlikte çubuk sembolü ile görev çubuğunda yer alır.

İpucu : Gruplanmış öğeler üzeriden toplu işlem yapılabilir. Bunun için bu öğelerin üzerine sağ tıklamak gerekir. Sağ tıkladığınızda bu dosya türünde açılan en son dosyaların bir listesi yer alır. Ayrıca bu menüden programı görev çubuğuna sabitleyebilir yada hepsini birlikte kapatabilirsiniz.

Sık olarak kullanılmayan bildirim alanı simgeleri gizlenir. Gizlenmiş simgeler ekranın sağ alt köşesindeki bildirim alanında yer alan yukarı bakan ok’a tıklanarak görülebilir.

48

İpucu : Bu ok üzerinde sağ tıklanarak açılan menüden “Bildirim Simgelerini Özelleştir” düğmesine basılarak tüm simgelerin görünürlüğü özelleştirilebilir. Bildirimleri Özelleştir isimli iletişim penceresi açılır ve her bir simge için “Simge ve Bildirimleri Göster”, “Simge ve Bildirimleri Gizle” ve “Yalnız bildirimleri göster” seçeneklerinden biri seçilebilir.

1.2.7.3. Tarih ve Saati Değiştirmek Görev çubuğunun sağ tarafında bulunan sistem saatini çift tıklayarak aşağıdaki pencereye ulaşabilirsiniz. Aynı yere Denetim Masası’ndan Tarih ve Saat simgesi çift tıklanarak da ulaşabilir.

Tarih ve Saat Özellikleri adını taşıyan bu pencerenin solundaki Tarih bölümünden, istediğiniz ayı, yılı ve günü seçebilirsiniz. Sağ taraftaki Saat bölümünde, istediğiniz saat, dakika ve saniyeyi klavyenin rakam tuşlarını kullanarak değiştirebilir veya saatin sağ tarafında bulunan aşağı ve yukarı küçük ok tuşlarına farenin sol tuşu ile tıklayarak, seçilen alandaki sayıyı birer birer artırabilir veya azaltabilirsiniz.

49

1.2.7.4. Görev Çubuğunun Taşınması ve Boyutlandırılması: Taşıma Görev çubuğunu masaüstünün herhangi bir kenarına taşıyabilirsiniz bunun için görev çubuğunun kilitli olmaması koşulu ile fare ile açık pencerelerin listelendiği konumdan tutup diğer kenarlara sürüklemeniz yeterlidir. Boyutlandırma Görev çubuğunun kilitli olmaması koşuluyla fare ile Görev çubuğunun üst kenarına geldiğimizde imleç dikey olarak iki yöne bakan siyah bir oka dönüşür, bu durumda farenin sol tuşunu basılı tutup sürüklediğimizde görev çubuğunu yeniden boyutlandırmış oluruz.

1.2.8. Geri Dönüşüm Kutusu Silmeye çalıştığınız nesneler (dosya, klasör v.b.) diskten kalıcı olarak silinmez. Masaüstünde bulunan Geri Dönüşüm Kutusu adındaki nesnenin içerisinde saklanırlar. Bunun amacı, sildikten sonra pişman olduğunuz bir nesneyi geri alabilmektir.

Geri dönüşüm kutusunda herhangi bir nesne varsa, resimdeki gibi kutu dolu gözükecektir. Geri dönüşüm kutunuzun yapılandırmasının izin verdiği boyutta, siz boşaltmadığınız sürece geri dönüşüm kutusunda bulunan nesneler aylarca hatta yıllarca saklanacaktır. Boyutlandırma yeterince büyük değilse, geri dönüşüm kutusu dolduğunda en önce sildiğiniz nesnelerden başlanarak sığmayan nesneler silinecektir. Aşağıdaki resimde görüldüğü gibi, geri dönüşüm kutusunun yapısı herhangi bir klasörden faklı değildir. Masaüstündeki geri dönüşüm kutusu simgesini çift tıkladığınızda, içerisinde bulunanları, yani daha önce silinmiş olan nesneleri görebilirsiniz.

50

1.2.8.1. Geri Dönüşüm Kutusundaki Bir Nesnenin Geri Yüklenmesi Geri dönüşüm kutusundaki bir neneyi 4 değişik yolla geri yükleyebilirsiniz. Bunun için öncelikle geri dönüşüm kutusunu çift tıklayarak açmanız gerekir.

Yöntem 1: Geri yükleyeceğiniz nesnenin üzerini sağ tıklayın. Açılan menüden Geri Yükle menü satırını seçin. Yöntem 2: Geri yükleyeceğiniz nesneyi seçin. Ortak Görevler çubuğunda bulunan “Bu öğeyi geri yükle” satırını tıklayın. Yöntem 3: Geri yükleyeceğiniz nesneyi seçin. Dosya menüsünden Geri Yükle menü satırını seçin. Yöntem 4: Kurtarılacak nesneyi farenin sol tuşu ile sürükleyip bu pencere dışında uygun bir yere bırakarak da geri alabilirsiniz. Bu nesne sizin istediğiniz bir yere geri yüklenecektir.

İpucu: Geri yüklenen bir nesne silinmeden önceki konumuna (Özgün konumuna) taşınır.

51

1.2.8.2. Geri Dönüşüm Kutusunun Tamamen veya Kısmen Boşaltılması

İpucu: Geri dönüşüm kutusundan sildiğiniz bir nesneye (kural olarak) bir daha ulaşamazsınız.

A – Tamamen Boşaltma -

Geri dönüşüm kutusunun içindekileri tümüyle silmek için, geri dönüşüm kutusunu açtıktan sonra Dosya menüsünden Geri Dönüşüm Kutusu’nu Boşalt satırını seçin. Geri dönüşüm kutusunu açmadan, yandaki şekilde görüldüğü gibi simgeyi sağ tıkladığınızda karşınıza gelecek Geri Dönüşüm Kutusu’nu Boşalt satırını seçerek de kutuyu tamamen boşaltabilirsiniz.

B – Kısmen Boşaltma Geri dönüşüm kutusunu açtıktan sonra silmek (geri dönüşüm kutusundan da boşaltmak) istediğiniz nesneyi sağ tıklayarak, Sil satırını seçin. Bu işlem seçeceğiniz nesneleri birer birer geri dönüşüm kutusundan boşaltacaktır. Geri dönüşüm kutusundaki bir nesneyi diğer yöntemlerle silmek için, silinecek nesneyi seçtikten sonra Delete tuşuna basabilir veya Dosya menüsünden Sil satırını seçebilirsiniz.

İpucu: Nesneleri Geri Dönüşüm Kutusuna göndermeden doğrudan doğruya silmek için silinecek nesneyi seçtikten sonra Shift tuşu ile birlikte Delete tuşuna basın.

52

1.2.8.3. Geri Dönüşüm Kutusu Özellikleri Geri dönüşüm kutusu özelliklerine ulaşmak için geri dönüşüm kutusu üzerinde sağ tıklayın ve özellikleri seçiniz.

Geri dönüşüm özellikleri isimli bir iletişim kutusu açılır. Bu iletişim kutusundan geri dönüşüm kutusunun boyutunu değiştirebiliriz. “”Dosyaları Geri Dönüşüm Kutusu’na taşıma….” seçeneği seçildiğinde silinen nesneler geri dönüşüme girmeden tamamen silinirler. “Silme onay iletişim kutusunu göster” seçeneği seçilmediğinde silinen nesneler için silmek karşınıza hiçbir uyarı getirmeden direkt olarak geri dönüşüm kutusuna gider.

İpucu: “Dosyaları Geri Dönüşüm Kutusu’na taşıma….” seçilip, “Silme onay iletişim kutusunu göster” seçilmezse, dosyalarınızı siler silmez tamamen kaybedersiniz.

53

1.2.9. Masaüstünü Düzenlemek Arka planın rengini veya resmini değiştirebilir, bir ekran koruyucusu kullanabilir, bunun ayarlarını değiştirebilir, ekranın çözünürlüğünü değiştirebilir, kısacası masaüstünü düzenleyebilirsiniz. Bunun için masaüstünün boş bir yerini sağ ile tıklayın. Çıkan menüden Ekran çözünürlüğü satırını seçin. Karşınıza aşağıda görülen Ekran Çözünürlüğü Özellikleri penceresi çıkacaktır.

1.2.9.1. Ekran Çözünürlüğü Ekran çözünürlüğü penceresinden çözünürlüğünüzü ekran kartınızın izin verdiği aralıkta değiştirebilir ve böylece masaüstünü ve simgelerini küçük yada büyük hale getirebilirsiniz.

54

1.2.9.2 Masaüstü (Artalan Resmi) Masaüstünde sağ tıkladığınızda gelen menüden Kişiselleştir satırını seçin. Karşınıza aşağıda görülen Görüntü Özellikleri isimli pencere çıkacaktır. Bu pencereye, denetim masasındaki Görüntü simgesine çift tıklayarak da ulaşabilirsiniz.

Kişiselleştirme penceresi açıldığında bu pencereyi kullanarak arka planın rengini ya da resmini, pencere rengini, ekran koruyucusunu yada sesleri değiştirebilirsiniz.

Bu pencerede Masaüstü Simgelerini Değiştirin düğmesine basılarak “Masaüstü Öğeleri” isimli iletişim kutusu açılır.

55

Bu pencerede Windows’un ilk kurulumunda masaüstünde yer alamayan Bilgisayarım, Belgelerim ve Ağ Bağlantılılarım simgelerinin Masaüstüne yerleştirebilirsiniz. Ayrıca bunların simgeleri değiştirebilirsiniz.

1.2.10. Bilgisayarın Kapatılması Windows 7 işletim sisteminde bilgisayarın kapatılması, özel bir işlemin yapılmasını gerektirir. Windows 7’nin düzgün olarak kapatılmaması veri kayıplarına veya sistemde kalıcı arızalara neden olabilir.

1.2.10.1.Bilgisayarı Kapatmak Windows 7’yi (ve bilgisayarınızı) kapatmak için şu işlemleri yapmalısınız: 1. Başlat düğmesini tıklayın. 2. Bilgisayarı Kapat düğmesini tıklayın.

56

İpucu: Bu 2 işlemden sonra bilgisayarınız kendiliğinden kapanacaktır. Ayrıca bilgisayarın kasasındaki açma tuşuna basmanız bilgisayarın arızalanmasına neden olabilir.

3. “Kapat Menüsü”’nü tıklarsanız, bilgisayarda tanımlı diğer kullanıcı oturumuna geçebilir, mevcut oturumunuzu kapatabilir, kilitleyebilir, yeniden başlatabilir ya da uyku moduna alabilirsiniz.

4. Eğer Kullanıcı Değiştir seçilirse, bu durumda mevcut oturum kapatılmaksınız Windows karşılama ekranına geçilir ve yeni bir kullanıcı ile oturum açılır. Bu şekilde aynı anda birkaç kullanıcının hesabı aktif durumda olacaktır. 5. Oturumu Kapat seçeneği mevcut kullanıcının oturumunu tamamen kapatır ve Windows karşılama ekranına döner. Buradan yeni bir kullanıcı ile bir oturum açılabilir. 6. Yeniden başlat tıklanırsa, sistem tamamen kapanır ve yeniden açma işlemi gerçekleşir. 7. Uyku seçeneği tıklanırsa, bilgisayar uyku moduna geçer, ekran kapanır ve arkaplanda çalışmaya devam eder. Fare hareketi yada klavyeden bir tuşa basarak sistem uyandırılırılabilir.

57

1.2.11.Başlat Menüsü

Görev çubuğunun solunda bulunan Başlat Düğmesi, bilgisayara yüklü olan tüm program ve Windows 7 dahili özelliklerinin menüler halinde görüntülenmesini sağlar. Başlat Düğmesi tıklandığın-da yandaki resimde görülen Başlat Menüsü açılır. Başlat Menüsü veya Windows 7’deki herhangi bir menüde çok sayıda satır bulunmaktadır. Üzerlerine fare ile gelerek sol tuş ile tıklandığında, ilişkilendirildikleri işlevi yerine getiren bu satırlara Menü Satırı adı verilir. Ara, Yardım ve Destek, Denetim Masası gibi satırlar, birer menü satırıdır.

1.2.11.1. Başlat Menüsü Sol Sütunu Başlat Menüsünün solundaki sütunun üzerinde, Başlarken, Projektöre bağlan, Hesap Malinesi, Yapışkan Notlar, Paint gibi programların kısayolları bulunmaktadır. Bu bölüme sık kullanılan programların kısayolu eklenebilir. Herhangi bir program üzerinde sağ tıklayıp “Başlar Menüsüne tuttur” seçeneği işaretlenirse bu programın kısayolu Başlar Menüsü sol sütununa eklenecektir. Yukarıdaki şekilde Google Chrome programının kısayolu bu şekilde eklenmiştir. Sizde sık kullandığınız programları buraya ekleyebilirsiniz. Soldaki sütunun alt tarafında yer alan Tüm Programlar seçeneği üzerinde durulur ya da tıklanırsa aşağıdaki resimde görüldüğü gibi bilgisayarda yer alan tüm programların listesi açılacaktır.

58

Tüm Programlar: Bilgisayara yüklenen programları içeren açıklama ve menü satırları ile, alt menülerin açılmasını sağlar.

Windows 7’ye kurduğunuz tüm programları, bu seçeneğe bağlı alt menülerde bulacaksınız. Windows 7 ilk kurulduğunda daha sade olan Tüm Programlar menüsü, bilgisayara program kuruldukça daha çok menü satırı içerecektir. Diskinizde kayıtlı ama kuruluşu yapılmamış programları da bu menülere yerleştirmeniz mümkündür. Tüm programlar menüsünün içeriği sürekli değişir. Yeni programlar yüklendiğinde veya sistemden silindiğinde içerik değişecektir.

İpucu 1: Tüm Programlar menüsünden bir menü satırını silmek için, silinecek menü satırını sağ tıklayın. Çıkan menüden Sil menü satırını seçin. İpucu 2: Tüm Programlar menüsünden bir menü satırı eklemek için, eklenecek program, dosya veya klasörü sol ile tıklayın. Elinizi bırakmadan Başlat Düğmesinin üzerine, açılacak Başlat Menüsünden Tüm Programlar menü satırına, Tüm Programlar menüsünden kısayol eklemek istediğiniz bölüme gelin ve elinizi bırakın.

59

İpucu: Başlat Menüsünü özelleştirebilirsiniz. Bunun için Başlat düğmesi üzerinde sağ tıklayın. Açılan menüden Özellikleri seçin. Görev Çubuğu ve Başlat Menüsü özellikleri iletişim kutusu açılır. Başlat menüsü sekmesinden Özelleştir tıklanarak Başlat Menüsü özelleştirilebilir. Bu pencerede bilgisayarın güç düğmesine tıklanıldığında ne yapacağını belirlemeniz mümkün. Ayrıca en son açılan programların başlat menüsünden ve görev çubuğunda depolanması ve görüntülenmesi de sağlanabilir.

60

1.2.11.2. Başlat Menüsü Sağ Sütunu Şimdi Başlat Menüsünün sağ sütunundaki menü satırlarını yukarıdan başlayarak inceleyelim.

1. Doğrudan Belgelerim klasörünü açar. Masaüstünde bulunuyorsa Belgelerim simgesinin çift tıklanması ile aynı etkiyi yapar.

Bilgisayarı birden çok kullanıcı varsa, her kullanıcının Belgelerim klasörü farklıdır.

İpucu: Word, Excel gibi programların yer aldığı Office paketi bilgisayara yüklendiğinde, dosyaların varsayılan saklanma ve açılma yeri olarak Belgelerim klasörü ayarlanır. Bu nedenle Word veya Excel’de başka bir klasör belirtmeden kaydet tuşuna basılırsa o dosya Belgelerim klasörüne kaydedilir. Bir dosyanın nerede olduğunu bulamıyorsanız önce Belgelerim klasörüne bakın.

2. Belgelerim klasörünün içerisindeki Resimlerim klasörünü açar.

3. Belgelerim klasörünün içerisindeki Müziğim klasörünü açar.

4. Sabit disk sürücüleri, disket sürücüler, CD-ROM sürücüler gibi bilgisayarınızdaki sürücüler ile scanner (tarayıcı) gibi diğer çevre birimlerine ulaşmanızı sağlar. Masaüstünde bulunuyorsa Bilgisayarım simgesi aynı işi görür. 61

Bilgisayarım simgesi sağ tıklanarak Özellikler menü satırı seçildiğinde, Sistem Özellikleri isimli iletişim kutusu açılır, bilgisayara yüklü olan donanım ve bilgisayarın adı gibi özellikler görülebilir, değiştirilebilir.

5. Denetim Masası, bilgisayardaki birimlerin ayarlanmasını ya da düzenlenmesini sağlayan özel bir bölümdür. Windows 7’de, Denetim Masasının görünümü değiştirilmiş ve görevlerin kategorilendirilmesiyle yeni bir denetim masası geliştirilmiştir. Denetim Masasının sağ üst köşesindeki menüden “Kategori Görünümü, Büyük Simge ve Küçük” tuşlarına tıklanarak Denetim Masasının görünümü değiştirilebilir. Aşağıdaki resimde, Denetim Masasının ilk görünümü yer almaktadır.

62

Aşağıda, Denetim Masasında sık kullanılan simgeler ile işlevleri listelenmektedir. SİMGE

İŞLEVİ

Ağ Bağlantıları

Network ayarlamalarını yapar. Network adaptörünün kurulması, servis ve protokollerin belirlenmesi gibi.

Bölge ve Dil

Ülke, dil, para birimi, tarih ve zaman formatı gibi ülkeye ve kişiye özel düzenlemeler yapar.

Aygıtlar ve Yazıcılar

Yeni bir donanımın veya yazıcının Windows 7 tarafından kurulmasını sağlar.

Erişilebilirlik Kolaylığı merkezi

Özellikle özürlü kullanıcıların bilgisayarı kullanımını kolaylaştırmak için kullanabilecekleri tuş, ses ve görünüm düzenlemelerini yapar.

Fare

Farenin hızı, fare işaretinin görünümü, çift tıklama hızı, sol elini kullananlar için tuş değişimi gibi ayarlamaları yapar.

Kişiselleştirme

Artalan, ekran koruyucu gibi ayarların yapılabileceği bölümdür. Bu bölüme masaüstünde boş bir alan sağ tıklanarak, Özellikler

63

SİMGE

İŞLEVİ menü satırı seçildikten sonra Ayarlar sekmesi tıklanarak da ulaşılabilir.

Internet Seçenekleri

Internet Explorer’ın ayarlarını yapar. Bu bölüme, Internet Explorer açıldıktan sonra Ayarlar menü başlığından Internet Seçenekleri tıklanarak da ulaşılabilir.

Klavye

Klavyenin hızı, dili gibi özellikler ayarlanır.

Konuşma Tanıma

Metin okuma çevirisi için insan sesi özellikleri ve hızı ile diğer seçeneklerini ayarlar.

Kullanıcı Hesapları

Bilgisayara birden çok kullanıcı tanımlanmasını sağlar. Var olan bir hesaba ilişkin değişiklik ve ayarlamaları düzenler. Windows’da her kullanıcı Documents and Settings klasörünü her kullanıcı için o kullanıcının adından yeni bir klasör oluşturu. Bu klasörde için Belgelerim, Desktop, Sık Kullanılanlar ve Start Menu isimli klasörler oluşturulur. Yani windows’ta her kullanıcının kendine ait bir Masaüstü, Belgelerim, Sık Kullanılanlar ve Başlat Menüsü vardır. Ayrıca Kullanıcı Hesapları ayarlarında “Kullanıcıların oturum açma kapatma şeklini değiştir” ile XP stili veya Windows Klasik stili karşılama ekranları kullanılır.

Program ve Özellikler

Bilgisayara yüklenmiş olan programları görüntüler, bunları kaldırır veya yeni program ekler.

Ses

Ses aygıtları ve ses efektleri ile olaylara göre değişen sistem ve program seslerini düzenler.

Sistem

Parametreleri, performansı ve çevre birimlerini kontrol eder.

Tarih ve Saat

Sistem tarihi, zamanı ve zaman diliminin düzenlenmesini sağlar. Bilgisayarın saatini Internet saatine göre ayarlayabilirsiniz.

Telefon ve Modem

Telefon ülke kodu, bölge kodu, (varsa) dış hatta erişmek için çevrilecek numara ile modem ayarlarını yapar.

64

SİMGE

İŞLEVİ

Yazı Tipleri

Yüklü olan yazı tiplerini gösterir, yeni yazı tipi yüklenmesini sağlar.

Yazıcı ve Fakslar

Bilgisayara yazıcı / faks yükler ve kaldırır. Yüklü olanların ayarlarının değiştirilmesini sağlar. Bu bölüme Başlat / Yazıcı ve Fakslar tıklanarak da ulaşılabilir.

Yedekleme

Belirlenmiş zamanlarda sürücülerin yedeklenmesi için ayar bölümüdür.

ve/veya

dosyaların

6.

Bilgisayara yeni aygıt, yazıcı veya faks yükler ve kaldırır. Yüklü olanların ayarlarının değiştirilmesini sağlar. Bu bölüme Denetim Masasından da ulaşılabilir.

7.

Windows 7’de program varsayılanlarının ayarlanması bu bölümden gerçekleştirilir. Hangi dosya türünün hangi program ile açılacak, örneğin e-posta için hangi programın kullanılacağı yada varsayılan internet tarayıcısının hangisi olmasını buradan belirlenir.

8. Başlat menüsünün en altında yer alan Ara satırı program ve dosyaları aramak için kullanılır. Aramak istediğiniz dosya ismini yazmanız ve enter tuşuna basmanız halinde tüm arama sonuçları yeni bir pencerede listenecektir.

65

ARAMA İPUÇLARI Bu bölümde arama ile ilgili pratik bilgiler yer almaktadır.

1. Arama bölümüne herhangi bir harf yazmazsanız (boş bırakırsanız), o kategorideki tüm öğeler listelenir. Tüm dosya ve klasörler seçeneğinde iken bunu yaparsanız, bilgisayarınızdaki bütün dosya ve klasörler görüntülenecektir. 2. Aramak istediğiniz öğenin adını tam olarak yazmak yerine, birkaç harfini yazmanız yeterlidir. Örneğin “Nisan Ayındaki Çalışmam” adını vererek kaydettiğiniz bir Word dokümanını aramak için “Nisan”, “Nisan Ayı” veya “Çalış” yazmanız yeterlidir. Sadece “N” yazmanız da yeterlidir. Ancak bu halde adında “n” harfi bulunan yüzlerce dosya ve klasörün listeleneceğini unutmayın. 3. Aramada Joker Karakter kullanabilirsiniz. Joker karakterler yıldız işareti (*) ve soru işareti (?)’dir. Dosya, klasör, yazıcı, bilgisayar veya kişi ararken bir veya daha çok karakteri temsil etmekte kullanılan karakterleridir. Joker karakterler, genellikle asıl karakteri bilmediğinizde veya tüm adı yazmak istemediğinizde ya da adını unuttuğumuz ancak türünü bildiğimiz bir dosyanın aranmasında birden çok karakterin yerine kullanılır. Belli başlı dosya türleri aşağıda açıklanacaktır. Joker Karakter

Kullanımı

Yıldız işareti (*)

Yıldız işaretini, sıfır veya daha çok karakter yerine kullanın. “Dön” ile başladığını bildiğiniz ancak gerisini hatırlayamadığınız bir dosyayı arıyorsanız şunu yazın: dön* Bunun sonucunda, Dönüşüm.txt, Dönüşüm.doc ve Döngü.xls gibi, "dön" ile başlayan her türden dosyaların tümü bulunur. Aramayı belirli bir türle sınırlamak istiyorsanız, aşağıdakini yazın: dön*.doc Böylece, Dönüşüm.doc ve Döngü.doc gibi, "dön" ile başlayan ama uzantısı .doc olan tüm dosyalar bulunur.

Soru işareti (?)

Addaki tek bir karakter yerine soru işaretini kullanın. Örneğin, dön?.doc yazarsanız, arama sonucunda Döne.doc ya da Dön1.doc dosyasını bulur, Dönüşüm.doc dosyasını bulamazsınız.

66

4. Windows İşletim Sistemlerinde, her dosyanın genellikle 3 harften oluşan bir uzantısı bulunmaktadır. Windows 7 ilk kurulduğunda gizlenen bu uzantı, istenirse görünür hale getirilebilir. Belli başlı dosyaların uzantılarının bilinmesi aramalarda işimize yarar. Örneğin arama bölümüne yazılacak *.mp3 ifadesi, bilgisayarda bulunan mp3 formatındaki tüm müzik dosyalarını listeler. *göz*.mp3 ifadesi ise, adında “göz” bulunan mp3 dosyalarını listeler. Kara Gözlüm.mp3, Göze mi geldim.mp3 gibi. Aşağıda yaygın olarak kullanılan dosyaların uzantıları listelenmektedir.

Dosya Türü

Uzantısı

Word Dökümanı

*.doc *.docx

Diğer Yazı Dosyaları

ve

*.txt, *.rtf

Metin

Excel Dosyası

*.xls

Programlar

*.exe

Müzik Dosyaları

*.mp3, *.vaw, *.mid

Resim Dosyaları

*.jpg, *.gif, *.bmp

9. Bilgisayarda bulunan herhangi bir programı veya bir komutu çalıştırmak için program ismini ara satırına yazmanız ve enter’e basmanız yeterlidir. Örneğin bu alana calc yazarsanız, bu adı taşıyan Hesap Makinesi açılacaktır.

Bir programı çalıştırmanın en kolay yolu, Başlat / Tüm Programlar menüsünden ait olduğu menü satırını tıklamak veya bulunduğu klasörü açarak üzerini çift tıklamaktır. Ancak bir program ya da komut, parametre adı verilen yan bilgilere ihtiyaç duyuyorsa Çalıştır… menü satırının kullanılması kaçınılmazdır. Örnek: Çalıştır satırına winword yazılırsa Microsoft Word açılacaktır. Çalıştır satırına excel yazılırsa Microsoft Excel açılacaktır.

67

Hangi programın komut satırına hangi isim yazdığında çalıştırılacağını bilmenin yolu, o programı çalıştıracak .exe dosyasının adının ne olduğunu bilmek yeterli olacaktır. Örneğin aşağıda Movie Maker programının dosyaları yer almaktadır. Movie Maker programını çalıştırmak için bu dosyalar arasında .exe uzantılı olanının adını Çalıştır’a yazmak yeterli olacaktır.

68

1.3. Bilgi ve İletişim 1.3.1. İnternet 1.3.1.1 İnternet Nedir? Bir bilgisayarın birden fazla bilgisayarla bağlanması sonucu oluşan yapıya bilgisayar ağı denir. Dünyada bilinen en büyük bilgisayar ağına ise İnternet denir. İnternet terimi, international networks kelimelerinin birleşiminden oluşmaktadır. İnternetin Doğuşu ve Gelişimi [http://tr.wikipedia.org/wiki/ARPANET] ∗

İnternet kavramının temeli, 1962 yılında J. C. R. Licklider tarafından MIT (Massachusetts Institute of Tecnology)’de tartışmaya açmış olduğu “Galaktik Ağ” kavramına uzanmaktadır. Licklider, galaktik ağ kavramı ile küresel olarak birbirlerine bağlanmış olan bir sistemde isteyen herkesin herhangi bir veri ve programa istediği yerden erişebilmesini ifade etmektedir.

∗

Licklider, 1962 yılında DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency) Bilgisayar Araştırma merkezinin başına geçmiştir.

∗

1965 yılında, MIT'de Lawrance Roberts ile Thomas Merrill tarafından bilgisayarların ilk kez birbirleri ile 'konuşması' ise gerçekleştirilmiştir.

∗

1966 yılı sonunda Roberts DARPA'da çalışmaya başlamış ve "ARPANET" isimli projesi önerisini yapmıştır.

∗

ARPANET çerçevesinde ilk bağlantı 1969 yılında, ∗

University of California at Los Angeles (UCLA),

∗

Stanford Research Institute (SRI),

∗

University of Utah

∗

University of California at Santa Barbara (UCSB) arasında kurulmuştur.

∗

1971 yılında Ağ Kontrol protokolü (NCP-Network Control Protokol)ismi verilen bir protokol ile çalışmaya başladı.

∗

1972 yılı içinde elektronik posta (e-mail) ilk defa ARPANET içinde kullanılmaya başladı.

∗

1 Ocak 1983 tarihinde (TCP/IP) adıyla iletişim kontrol protokolü ARPANET içinde kullanılmaya başladı. TCP/IP, bugünkü internet ağının ana halkası olarak yerini almıştır.

∗

Ülkemizde internet bağlantısı ilk kez 1993 yılının Nisan ayında gerçekleştirildi. İlk bağlantı Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ)’nde yapıldı.

∗

1997 yılında akademik kuruluşların internet bağlantısını sağlayan ULAKNET çalışmaya başladı ve üniversiteler de bu ağ içinde birbirlerine bağlanmıştır. 69

1.3.1.2.Temel Kavramlar 1.3.1.2.1. WWW (World Wide Web) İnternet üzerinde çalışan ve "www" ile başlayan adreslerdeki sayfaların görüntülenmesini sağlayan servistir. WWW , World Wide Web (dünyayı çevreleyen ağ) anlamına gelmektedir. Bir çok web adresi www ile başlamaktadır. Fakat tüm adresler www içermemektedir. 1.3.1.2.2. HTTP (Hyper Text Transfer Protocol) İnternet tarayıcıları web sunucuları üzerindeki bilgileri görüntüleyebilmek için çeşitli protokollere ihtiyaç duyar. HTTP, internet’i kullanmamızı sağlayan ve web kurallarını belirleyen protokole verilen isimdir. Web tarayıcıları http:// yazılmasına ihtiyaç duymamaktadır. Tarayıcılar bu adresi otomatik olarak eklemektedir. 1.3.1.2.3. URL (Uniform Resource Locators) Internet’te bulunan web sayfalarının URL olarak tanımlanan adresi mevcuttur. URL tarayıcı programlarının adres kısmına yazılmaktadır. URL’de harf, noktalama işaretleri ve kesme işaretleri kullanılmaktadır. Örnek: http://www.sakarya.edu.tr 1.3.1.2.4. ISS (Internet Servis Sağlayıcı) İnternete bağlanabilmek için hizmet veren kurumlara verilen isimdir. Örnek: ∗ Türk Telekom ∗ Süperonline ∗ Borusan Telekom ∗ Doğan Telekom ∗ Global İletişim ∗ Grid Telekom ∗ Koç.net ∗ TurkNet 1.3.1.2.5. FTP (File Transfer Protocol) Internet üzerinden dosya gönderme ve alma işlemlerini sağlayan protokoldür. Genellikle büyük firmalar yazılımlarının yükleme dosyalarını bu yolla paylaşmaktadır. Ftp adreslerini kullanmak için birçok yazılım mevcuttur. Bu yazılımlar arasında SmartFTP, FileZilla ve CuteFTP ençok kullanılanlardandır.

70

1.3.1.3. İnternet Adreslerinin Yapısı http:// www.sakarya.edu.tr http:// www.enfo.sakarya.edu.tr

Protokol ismi

Sunucu bilgisayar ismi

/index.php /duyuru.html

Dosya adı

Alan isimleri ve ülke uzantıları Alan İsmi

İçerik

.com

Ticari kuruluşlar

.edu

Eğitim kurumları

.ac

Akademik kurumlar

.gov

Hükümet kuruluşlarının

.int

Uluslararası kuruluşlar

.mil

Askeri kurumlar

.net

Kendilerine ait özel ağlar olan kuruluşlar

.org

Ticari amacı olmayan kurumlar

Ülke Adı

Uzantısı

Türkiye

.tr

İngiltere

.uk

Kanada

.ca

Almanya

.de

İtalya

.it

Amerika

.us

İspanya

.es

İrlanda

.ie

Fransa

fr

1.3.1.4. Web Tarayıcıları Web sayfalarını görüntüleyebilmek için web tarayıcısına ihtiyaç vardır. Web tarayıcıları web sunucusuna ulaşarak bilgiyi alabilmemizi sağlayan bir programlardır. Örnek: İnternet Explorer, Mozilla Firefox, Google Chrome, Safari, Opera

Şekil 1 : İnternet Explorer ile Sakarya Üniversitesi Web Sayfası görünümü

71

1.3.1.4.1. Web Tarayıcıları Temel Kavramlar Çerez (cookie) : ziyaret edilen internet sayfası bilgilerini bilgisayarımıza kaydeden ufak kayıt dosyalarıdır. Çerezler ziyaret ettiğiniz sayfanın daha sonraki sayfaya girişlerinizde sizi tanımasını sağlar. Çep (cache): ziyaret ettiğiniz web sayfalarının bilgisayarınızda tutulmasını sağlar.

1.3.1.5. Ağ Nedir ? Ağ Adresi Nedir? İki yada daha çok bilgisayarın bir birine bağlanmasına bilgisayar ağı (network) denir. Ağ içindeki bilgisayarlar birbiriyle iletişim kurabilirler ve veri paylaşabilirler. Ağ Adresleri ∗

TCP/IP : Bilgisayar Ağları üzerindeki bilgi iletişimi ve paylaşımı bazı kurallar ile yapılmaktadır. Bu kurallara kısaca "İnternet Protokolleri", ya da TCP/IP protokol ailesi denir. TCP/IP protokolleri bilgisayarlar arası veri iletişiminin kurallarını koyar. ∗ MAC : Her ağ kartı içinde üretilirken kaydedilmiş ve dünyada bir eşi olmayan bir numara mevcuttur ve bu numara ağ donanımını tanımlamaya yarar 1.3.1.5.1. IP Adresi IP'nin görevi basitçe veri paketinin gitmesi gereken sisteme ulaşmasını sağlamaktır. IP bunu ağa dâhil her sisteme tekil bir adres vererek yapar. IP adresleri 0–255 arası değerler alabilecek 4 bölümden oluşur. Bölümler arasında nokta işareti bulunur. Ağ üzerinde her cihaz farklı bir IP adresine sahip olmak zorundadır. IP sistemi ile, donanım ve işletim sistemi tipi ne olursa olsun sistemler arasında veri aktarımı yapılabilir. IP adresi örneği: 192.164.140.252 1.3.1.5.2. MAC Adresi- (Media Access Control – Ortam Erişim Denetleyicisi) MAC olarak adlandırılan bu adres 48 karakterden (0-1) oluşmaktadır. Ağ kartı üreten firmalar, ürettikleri her karta ilk 24 biti üretici kodu, son 24 biti ise her kartta farklı olacak şekilde MAC adresini koyarlar. Bu şekilde ikili sistemdeki sayıların okunması bizim için zor olduğundan MAC adresleri onaltılı sayı sistemine çevrilerek ifade edilir. Tipik bir MAC adresi 00:40:C5:1B:00:EF şeklindedir. Hexadecimal (yani 16'lı sayı sisteminde) olan bu adreste her bir karakter (ör :C) 4 bite karşılık gelir. Ağ kartları bir diğer ağ kartına veri yollarken alıcıyı diğerlerinden ayırmak için bu MAC adresini kullanır.

72

1.3.1.6. Elektronik Posta e-posta yoluyla elektronik mektup gönderebilmek için geçerli bir e-posta adresinizin olması gerekmektedir. e-posta ile yazı, resim, ses, video ve html dokümanları göndermek mümkündür. e-posta adresleri @ işareti ile ayrılan iki kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısım kullanıcı adı ikinci kısım ise kullanılan sistemin internet adresini içerir. [email protected] [email protected] 1.3.1.6.1. e-posta Yönetim Programları e-posta yönetimi programları ile e-postalarınızı daha hızlı ve kontrollü bir şekilde düzenlemek mümkündür. Bu programlar vasıtasıyla çok sayıda e-postayı kolayca denetleyebilir, arşivleyebilir, çevrim dışı olarak kontrol edebilirsiniz. Elektronik postalar IMAP, POP3, HTML standartlarında olabilmektedir. e-posta yönetim programlarının gerekli ayarları yapıldığında tüm standartlardaki postaların kontrolü yapabilmektedir. Ayrıca e-posta yönetim programları, e-posta işlevlerine ilave olarak bulunan özellikleri sayesinde kullanıcılarına bir çok konuda (adres defteri, hatırlatıcı vb.) kullanıcılarına yardımcı olmaktadır.

Şekil 2 : Microsoft Outlook Programı Ekran Görünümü

73

Şekil 3 : SAU posta.sakarya.edu.tr Servisi Ekran Görünümü

1.3.1.6.2. e-Posta Etik Kurallar E-posta gönderdiğiniz; İnsanlar meşguldurlar, bu yüzden: Konu satırını kullanın. E-posta oluştururken bu konuyu unutabilir, yada es geçebilirsiniz, fakat şunu unutmayın: e-posta alıcınız dahal herkesin acelesi olabilir. E-postanın gelen kutusuna bakan kişi, sizin e-postanızı gördüğünde, onun içeriğini anlayacaktır ve ona göre öncelik hakkı tanıyabilir. Ayrıca bazı e-posta sistemlerinde, konusuz e-postalar SPAM/Gereksiz olarak adlandırılır. Açık ve anlaşılır olun. E-postaları ne kadar okunaklı ve akıcı yazabilmenizden ziyade, iletilerinizin alıcıları kısa ve öz olan e-postaları sevmektedirler. E-posta iletinizde istek ve önerileriniz mutlaka kısa, öz ve anlaşılır olmalı, mecbur kalınmadıkça mecazi anlatıma yer verilmemelidir. İletileri paylaşmayın. Size birebir gönderilen iletileri, mecbur kalmadıkça kopyalayıp başkalarına göndermeyin, alıntılar varsa bildirin. Hızlıca cevap verin. İletileri Gelen Kutusu'nda cevapsız öylece bırakmayın. Gönderen kişiye mutlaka geri dönüş yapın, eğer hemen yanıt verecek durumda değilseniz, mutlaka bildirin. İnsanlar çok hassastırlar, bu yüzden: Noktalama işaretlerini peşpeşe kullanmayın. Cümlelerin sonuna, ???? yada !!!! gibi noktalama işaretlerinin ardarda konularak oluşturulan e-postalarda, alıcı oluşturan kişinin kızgın veya bağırarak konuştuğunu düşünebilmektedir. Noktalama kurallarına uyarak yazınız. Cümleyi büyük harfler kullanarak yazmayınız. Sadece büyük harf kullanarak yaptığınız konuşmalar SİZİN BAĞIRARAK KONUŞTUĞUNUZ ANLAMINA GELMEKTEDİR. Bağırmak kabalık 74

olarak nitelendirileceğinden, normal olarak yazmanız tavsiye edilir. Eğer bazı konuların üzerinde durmak istiyorsanız, bunu cümle içinde belirtmenizde fayda vardır. Göndermeden önce, sesli bir şekilde okuyun. Anlatmak istediğiniz herşeyi tam olarak yazdığınızı düşündüğünüz anda, gönder tuşuna basmadan önce e-postayı sesli olarak okumanız kendinizi alıcının yerine koymanızı sağlayacaktır. Düşünceniz yazılı olarak ifade edilmişse, geri almak zordur. Ayrıca asla unutulmamalıdır ki, alıcının bir yazıcısı ve ilet tuşu vardır. Tüm kurumu yada daha ötesini gezebilecek şeyleri asla yazmayın. Kızgınken sakın yazmayın. Belki en sık önerilen fakat çiğnenen etik kurallarından biridir bu. Bir üstteki "Göndermeden önce, sesli bir şekilde okuyun"isimli başlığı okuyun ve bir kişiye ağır şeyler yazdığınızda, geri alınamayacağını unutmayın ve yazdıklarınızın karşınıza bir gün çıkacağını bilin. Herkes teknolojiyi sizin kadar takip etmiyordur, bu yüzden: Çok fazla simge kullanmayın. İletilerde, gülümsemeleri kullanmak bugünlerde duyguları anlatmanın sıkça kullanılan bir yoludur. Fakat şakacı ile alaycı gülümsemeler arasındaki farkı yeterince biliyor musunuz. Bu tür ifadeler kullanarak, istemeden insanları kırabilmek çok kolaydır. Bunlardan uzak durmanız tavsiye edilmektedir. Kısaltılmış terimleri çok fazla kullanmayın. Karşınızdaki insanın sizin kullandığınız kısaltmaları anlayabileceğinden emin değilseniz, kullanmayın. Kaynak: http://bidb.omu.edu.tr/wiki/E-posta_iletişiminde_dikkat_edilmesi_gereken_kurallar e-Posta ile ilgili kavramlar SPAM e-posta: İnternet üzerinde aynı e-postanın yüksek sayıda kopyasının, bu mesajı alma talebinde bulunmamış kişilere rızasının dışında gönderilmesi SPAM olarak tanımlanmaktadır. Dijital İmza : elektronik ortamlarda kullanılan gönderilen bilgi veya e-postanın kime ait olduğunu kanıtlamak ve doğrulamak için kullanılan dijital sertifikalara verilen isimdir. İleti Önem (Öncelik) Derecesi : bir e-postanın cevaplanması veya işleme alınması için, e-postanın gönderildiği kişiye bilgi vermek amacıyla mesaja eklenmiş olan bilgilerdir.

1.3.1.7. Sosyal Ağlar Sosyal ağlar, Bireyleri internet üzerinde toplum yaşamı içinde kendilerini tanımlayarak, aynı kültürel seviyesinde rahatlıkla anlaşabilecekleri insanlara internet iletişim metotları ile iletişime geçmek için ve aynı zamanda normal sosyal yaşamda yapılan çeşitli jestleri simgeleyen sembolik hareketleri göstererek insanların yarattığı sanal ortamdaki sosyal iletişim kurmaya yarayan ağlara "sosyal ağlar" denilmektedir. (http://tr.wikipedia.org/wiki/Sosyal_ağlar)

75

1.3.1.7.1. Facebook : insanların arkadaşlarıyla iletişim kurmasını ve bilgi alışverişi yapmasını amaçlayan bir sosyal paylaşım web sitesidir. www.facebook.com 1.3.1.7.2. Twitter: Kullanıcılarına tvît adı verilen 140 karakterlik metinler yazma imkânı veren Twitter, çeşitli araçlarla daha etkin kullanılabilen bir yeni nesil iletişim aracıdır. www.twitter.com 1.3.1.7.3. Blog: genellikle güncelden eskiye doğru sıralanmış yazı ve yorumların yayınlandığı, web tabanlı bir yayını belirtir. Çoğunlukla her gönderinin sonunda yazarın adı ve gönderi zamanı belirtilir. Yayıncının seçimine göre okuyucular yazılara yorum yapılabilir. www.blogger.com

1.3.2. Sakarya Üniversitesi Bilgi Sistemleri

Sakarya Üniversitesi Bilgi Sistemlerine www.sabis.sakarya.edu.tr adresinden ulaşabilirsiniz. Üniversitemiz tarafından sizlere verilen kullanıc adı ve şifrelerinizle bu sistemlerden yararlanabilirsiniz. e-Posta Servisine ulaşmak için SAÜ Posta bağlantısına tıkladığızda aşağıda görülen pencere açılacaktır.

76

1.3.2.1. e-Posta Servisleri

Açılan pencereye üniversitemiz tarafından sizlere verilen kullanıcı adı ve şifrelerinizi girmeniz gerekecektir. Kullanıcı adı ve şifrenizi girdikten sonra sizden bazı bilgiler isteyecek ve sistemi aktif hale getirmeniz istenecektir. e-Posta servisinin alt yapısı Google tarafından sağlanmaktadır. Aktifleme işlemi sonrasında aşağıda görülen ekran açılacaktır. Bu ekran e-Posta servisine ait Gelen Kutusu ekran görüntüsüdür.

Açılan ekranda size gönderilmiş olan e-Postalar gözükmektedir. Bu ekran aracılığı ile size gödenrilen e-postaları okuyabilir, yeni e-posta oluşturabilir veya Gelen Kutusu’nu düzenleyebilirsiniz.

77

Yeni bir e-Posta oluşturulmak istendiğinde 1 numara ile işaretlenmiş yerde bulunan E-POSTA YAZ seçeneği tıklanır ve açılan pencerede • • • • •

2 numaralı alana e-postanın alıcılarına ait e-posts adresleri yazılır, 3 numaralı alana e-postanın konusu yazılır, 4 numaralı bağlantı ile e-postaya eklenmek istenilen dosyalar eklenir, 5 numaralı alana e-postanın metni yazılır ve 6 numaralı alanda ki Gönder Butonuna basılarak e-posta gönderilir.

Gelen Kutusunda ki her hangi bir e-postanın üzerine tıklanarak içeriği görüntülenebilir. Görüntülenen e-posta ile ilgili olarak alt tarafta bulunan ve 1 numaralı olarak işaretlenmiş alandan hızlıca yanıt yazılabilir veya e-posta başka birisine yönlendirilebilir. Ayrıca 2 numaralı seçenekle görüntülenen e78

posta ile ilgili yanıtlama, yönlendirme, filtre uyguylama, yazdırma, silme gibi bir çok seçeneke ulaşılabilir.

Google servisleri ile ilgili olarak dil, tarih, görünüm vb. çeşitli ayarları yapabilmek için aşağıdaki şekilde belirtilmiş olan kırmızı yuvarlak alan içerisinde bulunan düğme seçilir açılan pencereden Ayarlar seçeneği ile özelleştirmelerin yapılacağı ayarlar sayfalarına ulaşılır.

1.3.2.2. Takvim Servisi

Gelen Kutusunun Üst tarafında bulunan Takvim Seçeneği tıklanarak Google Takvim Uygulamasına ulaşılır. İlk defa bağlanma esnasında sizden Dil, Saat Dilimi, Etkinliklerin Hatırlatılması gibi ayarların yapılması istenmektedir.

79

Etkinlikler sizlere e-posta, pop-up (açılan pencere) veya SMS olarak hatırlatılabilir. SMS alabilmek için Kırmızı ile çerçevelenmiş alana cep telefonlarınızı girmeniz gerekmektedir. Google SMS ücreti almamaktadır fakat cep telefonu operatörünüz ücret alabilmektedir.

80

İlk ayarlar yapıldıktan sonra açılan pencerede etkinlik eklenmek istenilen zaman dilimi fare ile seçilerek işaretlenir. İşaretleme sonrasında Etkinliğin detaylarını ayarlamak için “Etkinliği Düzenle” seçeneği seçilir. Aşağıda görülen pencere açılır ve bu pencerede; 1. 2. 3. 4. 5.

Etkinliğin adı, Etkinliğin zaman dilimi, Etkinliğin tüm günlük bir etkinlik mi yoksa tekrarlı bir etkinlik mi olduğu, Etkinliğin yeri, Etkinliğin nasıl hatırlatılacağı vd. ayarlar yapılır.

81

1.3.2.3. Dökümanlar veya Drive Servisi

Dökümanlar veya Drive Bağlantısı aracılığı ile belgelerinizi internek ortamında saklayabileceğiniz veya oluşturabileceğiniz olan Google servisine ulaşabilirsiniz. Bu servis üzerinde bulunan dosyalarınıza internet erişimi olan her yerden erişebilirsiniz, arkadaşlarınızla paylaşarak üzerinde ortak çalışma yapabilirsiniz.

Açılan Pencerede bulunan OLUŞTUR butonu ile Doküman (Kelime İşlemci), Sunu, E-Tablo (Hesap Tablosu), Form, Çizim dosyaları ve Klasör oluşturabilirsiniz.

82

Doküman (Kelime İşlemci) Programınınekran görüntüsü,

Sunu Programının ekran görüntüsü

E-Tablo (Hesap Tablosu ProgramınınEkran görüntüsü 83

84

Modül 2: Sunum (MS POWERPOINT 2010) 2.1. Başlangıç 2.1.1. Sunum nedir? Bilgileri yenileyen, pekiştiren, hatırlatan, önemli noktaları öne çıkaran; bir çalışma sonucunu açıklayan; laboratuvar araştırmalarını sunan, anket sonuçlarını ifade eden; önemli olay ve olguları dile getirmek üzere yapılan konuşmalara sunum adı verilir. Bu yapılan sunum konuşmasını izleyicilerin takip etmesini kolaylaştırmak ve görsel öğelerle destelemek maksadıyla hazırlanan yansı slaytlarına ise sunum dosyası denir.

2.1.2. Etkili bir sunu oluşturmak için ipuçları İzleyenleri bağlayacak etkili bir sunu oluşturmak için aşağıdaki ipuçlarını dikkate alın. 1.

2.

3.

4.

5.

6.

Slaytların sayısını en aza indirin: Anlatılmak istenilen konu hakkındaki mesajı net olarak vermek ve dinleyicilerinizin dikkatini ve ilgisini korumak için sununuzdaki slaytların sayısını en az düzeyde tutun. İzleyicilerin kolayca izleyebileceği bir yazı tipi boyutu seçin: En uygun yazı tipi boyutunun seçilmesi, söylemek istediklerinizin iletilmesini kolaylaştırır. İzleyicilerin slaydınızı belirli bir uzaklıktan izlediğini unutmayın. Slayt metninizi basit tutun: Madde işaretleri veya kısa cümleler kullanarak ve metni tek bir satırla sınırlayarak, izleyenlerin, ekranı okumaktan çok bilgilerinizi sunuşunuza kulak vermesini sağlayınız. Söylemek istediklerinizi ifade etmek için görsel öğeler kullanın: Slaytlarınızdaki metin ve mesajların tamamlayıcısı olarak anlamlı Resimler, grafikler, animasyonlar ve hiyerarşik grafikler kullanarak izleyicilerin görsel hafızasına hitap ediniz. Metinde olduğu gibi, slaydınıza çok fazla görsel öğe koymaktan da kaçının. Çekici, tutarlı slayt arka planları uygulayın: Slaytlarınızda kullanacağınız tutarlı ve çekici arka plan veya tasarımlar sununun değerini artıracaktır. Ancak, aynı zamanda arka plan rengi ve metin rengi arasında bir karşıtlık da olması gerekmektedir. Yazım ve dilbilgisi denetimi uygulayın: Dinleyicinizin saygısını kazanmak ve bu saygıyı korumak için sununuzda her zaman yazımı ve dilbilgisini denetleyiniz.

2.1.3. Bu derste bir sunum programı olarak kullanacağımız POWERPOINT Nedir? Microsoft PowerPoint 2010 ile metin, grafik, fotoğraf, video ve animasyon içeren, görsel olarak etkileyici sunular hazırlamamızı sağlayan bir araçtır. PowerPoint ile hazırlanan sunular, bir yerde sunmak ve bir çalışma veya bilgi saklanma belgesi olarak kendimiz tarafından kullanabilir, Web üzerinden uzaktan sunabilir veya dosyaları başkalarıyla paylaşılabilir.

85

2.1.4. PowerPoint 2010 özellikleri ve avantajları Microsoft PowerPoint 2010, dinamik sunular oluşturmak ve bu sunuları izleyicilerinizle paylaşmak için fazla sayıda yol sağlamaktadır. Oluşturulması son derece kolay olan ses özellikleri ve görsel özellikleri sayesinde sunuyu takip edecek olan izleyenlerde güçlü etki bırakmaktadır. • • • • •

Sunularınıza profesyonel çokluortam deneyimi katmak amacıyla soluklaştırma, biçimlendirme efekti, yer işareti görünümü ve kendinizin kırpabileceği videolar ekleyebilirsiniz. Sununuzun en iyi biçimde görünmesini sağlamak amacıyla içindeki her resimde ince ayar yapmak için gelişmiş ve kullanımı kolay resim düzenleme araçlarını kullanabilirsiniz. Sununuza dinamik 3B geçişleri ve daha gerçekçi animasyon efektleri katabilirsiniz. Dosya boyutunu küçültmek amacıyla sununuzun içindeki video ve sesi sıkıştırma araçlarına sahiptir. Size gereken komutlara erişmeyi kolaylaştırmak için gelişmiş Şerit'i kolay bir şekilde özelleştirebilirsiniz. Özel sekmeler oluşturabilir, hatta yerleşik sekmeleri özelleştirebilirsiniz.

Bu ders ile birlikte • • • • • • • • • • •

Yeni bir sunu dosyası oluşturma; Bu dosyayı kaydetme; Sunuya yeni Slaytlar ekleme; Her slaytın slayt düzenini belirleme; Slaytlara Metin, Küçük Resim, Resim, Tablo, Grafik, SmarArt Grafik nesnelerini ekleme; Slaytlar üzerinde şekiller çizme; Madde numaralandırmaları yapma; Slayt tasarımları uygulama; Slayt Geçişleri yapma; Animasyonlar ekleme; Yazdırma

işlemlerinin nasıl yapılacağını öğreneceğiz.

2.2. Sunum uygulaması ile ilk adımlar 2.2.1. Bir sunum uygulamasını açmak PowerPoint, Başlat > Tüm Programlar > Microsoft Office > Powerpoint 2010 seçeneği tıklanarak açılır. PowerPoint arayüzü aşağıdaki gibi açılır.

86

1. Slayt Bölmesi: Slayt Tasarımını gerçekleştireceğimiz ve slayt üzerinde çalışma yapacağımız kısım burasıdır. 2. Slaytlar: Sunuda var olan tüm slaytların küçük resimlerinin listesinin görüldüğü kısımdır. Üzerinde çalışma yaptığımızın seçili olarak gözükür. Üzerinde çalışmak istediğimiz slaytın küçük resmine tıkladığımızda ise slayt bölmesinde açılacaktır. 3. Yer Tutucular: Yer tutucular Slayt ile vermek istediğimiz bilgilerin yer aldığı kutucuklardır. Bu kutucuklarda metin, tablo, grafik, smartart grafik, resim, küçük resim ve media clip yer alabilir. 4. Notlar Bölmesi: Sunu yaparken slayt ile ilgili notlarımızı bu bölüme kaydedebiliriz. 5. Durum Çubuğu: Slayt görünümlerinin değiştirileceği ve slayt gösterisinin başlatılacağı düğmelerin yer aldığı kısayollar, yakınlaştırıcı ve yakınlaştırma kaydırıcısının olduğu çubuktur. Dosya Sekmesi > Çıkış düğmesine veya PowerPoint penceresinin sağ üst kısmında yer alan Kapat ( ) düğmesine basarak PowerPoint programı kapanır.

87

2.2.2. Bir ya da birden fazla sunum belgesini açmak Bir sunum belgesini açmak için Dosya Sekmesi > Aç seçeneğini seçmek ya da Ctrl +O tuşlarına basmak gerekmektedir. Bundan sonra açılacak olan Aç isimli iletişim kutusundan bilgisayarımızın sabit diskinde veya bilgisayarımıza bağlı taşınabilir bir diskte, CD, DVD, Blue-Ray’de, memory kart veya flash bellek’te yer alan ve PowerPoint ile alçalabilecek olan dosya tütündeki bir dosyayı açabiliriz. Bir PowerPoint dosyası açıkken aynı anda bir diğerini de bu şekilde açılabilir. NOT: PowerPoint ile açılabilecek olan dosya türleri şunlardır:

2.2.3. Yeni bir sunum belgesi oluşturmak Powerpoint’te yeni sunu oluşturmak için Dosya Sekmesi > Yeni veya Ctrl +N tuşlarına basmak gerekmektedir. Ctrl +N tuşlarına basıldığında otomatikman boş ve tasarımı olmayan bir PowerPoint Belgesi oluşur

88

Dosya sekmesindeki Yeni seçildiğinde Kullanılabilir Şablonlar ve Temalar seçenekleri açılır. Boş bir sunu oluşturmak için “Boş sunu” seçilir ve sağ tarafta “Oluştur” seçeneği seçilir. Açılacak olan sunu üzerinde hiçbir biçimlendirme olmayan zeminin beyaz yazıların ise siyah renkte yazılabileceği biçimsiz sunu dosyasıdır. Eğer boş sunuyu PowerPoint’te yer alan bir tasarım özelliği ile birlikte açmak istiyorsanız Temalar seçeneğine tıklayınız ve gelen temalardan istediğinizi seçip ondan sonra “Oluştur” a basınız.

Eğer PowerPoint’te yer alan bir örnek bir şablon açmak istiyorsanız Örnek Şablonlar veya Son Şablonlar seçeneğine tıklayınız ve gelen şablonlardan istediğinizi seçip ondan sonra “Oluştur” a basınız. Şablon dosyası açıldığından diğerlerinde olduğu tek slaytlık bir dosya açılmaz, her slaydında birçok PowerPoint özelliği taşıyan çok slaytlı dosya açılır.

89

2.2.4 Belgeyi sürücü üzerinde bir alana kaydetmek PowerPoint belgesini kaydetmek için Dosya sekmesi > Kaydet’ tıklanır. Farklı Kaydet iletişim kutusu açılmış olur. PowerPoint ile kaydedilebilecek olan dosya türleri şunlardır:

Şekilde görülen Farklı Kaydet ekranında; 1- Kaydedilecek dizin seçilir 2- Belgeye verilecek isim yazılır 3- Kayıt için seçilen dizinin üst ve alt klasörleri arasında geçiş yapılır 90

2.2.5. Belgeyi farklı bir isimle ve dosya türlerinde kaydetmek Powerpoint belgesini farklı kaydetmek için Dosya Sekmesi > Farklı Kaydet veya Ctrl +Shift+S tuşlarına basmak gerekmektedir. Belgeyi sürücü üzerinde bir alana kaydetmek başlığı altında anlatılan işlemlerin aynısı burada yapılır.

2.2.6. Açık belgeler arasında geçiş yapmak Açık olan PowerPoint belgeleri arasında geçiş yapmak için herhangi bir PowerPoint belgesi açıkken Ctrl + Tab tuşlarına basmak yeterlidir.

1- Aynı şekilde açık olan PowerPoint pencereleri arasında geçiş yapmak için Görünüm Sekmesi > Pencere Komut Gurubu > Pencerelerde Geçiş Yap düğmesi kullanılarak istenilen pencereye geçiş yapılabilir. 2- Açık olan tüm PowerPoint belgelerini tek bir ekrana yerleştirmek için Görünüm Sekmesi > Pencere Komut Gurubu > Tümünü Yerleştir seçeneği kullanılır.

91

2.2.7. Yardım işlevlerinin kullanılması PowerPoint Yardım’ı açmak için klavyeden F1 tuşuna basılır yapılır ya da PowerPoint penceresinin sağ üst kısmında yer alan

düğmesine basılır.

Açılan PowerPoint Yardım penceresinde ;

1- Yardım almak istediğiniz konudaki arama ipucu kelimesi buraya yazılır ve Ara düğmesine basıldığında seçeneğe bağlı olarak PowerPoint Yardım, PowerPoint Şablonlar, PowerPoint Eğitim veya bunların hepsinde aramayı geçekleştirerek size bu arama sonuçlarını bir liste olarak verir. 2- Yardım almak istediğiniz konudaki arama ipucu kelimesi buraya yazılarak arama işlemi gerçekleştirilirse Bing arama motoru ile arama gerçekleştirilir. 3- PowerPoint’i ilk defa kullanacaksak başlangış bilgileri için buradaki seçenekler kullanılabilir 4- Buradaki seçenekler “tümünü göster” ile genişletilebilir ve bu liste kullanılarak PowerPoint 2010 destek sayfaları aracılığıyla çevrimiçi olarak arama gerçekleştirilir.

2.2.8 Sunum belgesini kapatmak PowerPoint belgesini kapatmak için aşağıdaki alternatiflerden bazıları kullanılır. 1- Alt +F4 2- Ctrtl + W 3- Kapat düğmesi (

)

4- Dosya Sekmesi > Çıkış (

) seçeneği 92

Bu alternatiflerin tümünde eğer belge son yapılan değişiklikten sonra kaydedilmediyse belgeyi kaydedebileceğimiz bir seçenek ekrana gelir.

2.2.9. Temel Ayarların Yapılması 2.2.9.1 Büyültme/Yakınlaştırma araçlarının kullanımı Durum çubuğunda yer alan aşağıda düğmeler kullanılarak Büyütme/Yakınlaştırma işlemleri yapılabilir.

1- Yakınlaştır iletişim kutusunun açılması bu seçenek seçilir. Bu iletişim kutusu ile hazır olarak gelen bazı yakınlaştırma boyutlarından biri seçilebileceği gibi kendimizde bir yakınlaştırma değeri girebiliriz.

2- Kaydırma ibresi ya da + , - düğmeleri kullanılarak yakınlaştırma ayarı yapılabilir.

2.2.9.2 Araç çubuklarını göstermek / gizlemek PowerPoint’te sekmeyi göstermek/gizlemek için aşağıdaki seçeneklerden biri kullanılabilir. 1- Pencerenin sağ üst tarafında yer alan Şeridi simge durumuna küçült düğmesi ( 2- Ctrl +F1 tuşları 3- Şeridin üzerine sağ tıklayıp Şeridi simge durumuna küçült seçeneği seçilir.

)

2.3. Bir sunum oluşturma 2.3.1 Sunum görünümleri 2.3.1.1 Farklı görünüm türlerinin kullanımını anlamak Görünüm sekmesi altında yer alan Sunum Görünümleri komut gurubundaki seçenekleri kullanarak sunum görünümlerini değiştirebiliriz. Normal, Slayt Sıralayıcısı, Notlar Sayfası ve Okuma Görünümü olmak üzere dört adet görünüm türü vardır.

93

Normal görünümü Normal görünüm, sununuzu yazdığınız ve tasarladığınız asıl düzenleme görünümüdür. Normal görünümün dört çalışma alanı vardır:

1. Slaytlar sekmesi düzenleme yapılırken sunudaki slaytlar küçük resim boyutunda görüntülenir. Bu slaytların küçük resimli görünümü, sunuda gezinme ve tasarım değişiklik etkilerini görebilmeyi kolaylaştırır. Ayrıca slaytlar burada yeniden düzenlenebilir, silinebilir veya yenileri eklenebilir. 2. Anahat sekmesi içeriği yazmak, fikirleri toparlamak ve nasıl sunulabileceğini planlamak, slaytların ve metnin yerlerini değiştirmek için kullanışlı bir alandır. Anahat sekmesi slaytlarda yer alan metinleri anahat biçimde gösterir. Sununun, yalnızca metinlerin bulunduğu (Anahat görünümünde göründüğü gibi), grafiklerin veya animasyonların bulunmadığı bir anahattın basılı kopyasını yazdırmak için Dosya sekmesi > Yazdır >Ayarlar > Tam Sayfa Slaytlar > Anahat'ı seçiniz ve üstteki Yazdır'ı tıklatın

3. Slayt bölmesi PowerPoint penceresinin merkezinde yer alan Slayt bölmesi, geçerli slaydın büyük bir görünümünü görüntüler. Böylece geçerli slayta, metin, resim, tablo, SmartArt grafik, grafik, çizim nesnesi, metin kutusu, film, ses ve animasyon eklenebilir. 4. Notlar bölmesi, geçerli slayt için notlar yazılabilmesini sağlar. Bu notlar daha sonra yazdırabilir ve sunu sırasında kullanılabilir.

94

Slayt Sıralayıcısı görünümü Slayt Sıralayıcısı görünümü slaytlarınızın küçük resim biçiminde bir görünümünü sağlar. Bu görünüm, sununun oluşturulduğu ve yazdırma için hazırladığı zaman slaytların sırasının düzenlemesini kolaylaştırır.

Not Sayfası görünümü Not sayfası görünümünde geçerli slaydın bir küçük resminin altında not bölmesi bir sayfa görünümü içinde gelir. Notlar bölmesinde geçerli slayt için notlar yazılabilir ve daha sonra bu notlar yazdırabilir ve sunu sırasında kullanılabilir.

Okuma görünümü Hazırlanan bir sunuyu kendi bilgisayarınızda tam ekran Slayt Gösterisi görünümünde değil, sununun gözden geçirilmesini kolaylaştıran basit denetimlere sahip bir pencerede görüntülemek veya kendi bilgisayarında görüntüleyecek birine iletmek için Okuma görünümünü kullanabilir. 95

Yer tutucular: Çoğu sunu yerleşiminin parçası olan noktalı kenarlıklı kutular. Bu kutular başlık ve gövde metnini veya grafikler, tablolar ve resimler gibi nesneleri tutarlar.

2.3.1.2 Görünüm türleri arasında geçiş Görünüm sekmesi > Sunu Görünümleri komut grubunda yer komutlar kullanılarak bir görünüm türünde iken diğer bir görünüm türüne geçiş sağlanabilir. Sadece Okuma görünümü türündeyken bu görünüm türünden bir öncekine geçmek için klavyeden Esc tuşuna basmak gerekir.

2.3.2 Slaytlar 2.3.2.1 Slayt düzenlerini kullanarak yeni bir slayt eklemek Bir PowerPoint belgesi ilk olarak açıldığına varsayılan olarak tek slayt görüntülenir. Bu tek slaytta iki yer tutucu bulunur; bunlardan biri başlık için, diğeri de alt başlık için biçimlendirilmiştir. Yer tutucuların slayt içinde yerleştirilmesi düzen olarak bilinir. Bir sunuya yeni bir slayt eklerken aynı anda düzeni de seçmek aşağıdaki işlem yapılır: 1.Normal görünümde, Anahat ve Slaytlar sekmelerinin bulunduğu bölmede Slaytlar sekmesini seçilir ve yeni slayt eklemek istediğiniz yerdeki slaytın küçük resim görüntüsünün altı tıklatır. Bu durumda bu slaytın altında imleç yanıp sönmeye başlayacaktır. Burada sağ tıklanır ve Yeni Slayt seçilir. 2.Giriş sekmesi > Slaytlar grubu > Yeni slayt yazısının üzerine tıklanır. Önceki slaytla aynı düzende olmasını istiyorsanız, Yeni Slayt yazısı yerine üstündeki düğmeye tıklatmanız yeterlidir

Açılan seçeneklerde PowerPoint’te yer alan slayt düzenlerinin küçük resimlerinin görüntülendiği bir galeri gösterilir.

96

Burada her slayt düzenin altında adı yazmaktadır. Bu adların üstünde her slayt düzenini gösteren bir küçük resim yer almaktadır. Bu küçük resimlerde, görüntülenen yer tutucularda başlık ve renkli simgelerle metin, SmartArt grafikleri, resim, tablo, video ve küçük resim simgelerini tıklayarak bunları ekleyebileceğimiz düğmeler yer almaktadır.

3.Yeni slayt için istediğiniz düzeni tıklatın. Yeni slayt artık hem geçerli slayt olarak vurgulandığı Slaytlar sekmesinde küçük resim, hem de büyük slayt olarak görüntülendiği Slayt bölmesinde görüntülenir. Eklemek istediğiniz her yeni slayt için aynı işlemi yineleyin.

2.3.2.2 Slaytlara eklenebilecek içerik türlerini tanımlamak Slayt düzenleri, slaytta görünen tüm içerik için biçimlendirme, konumlandırma ve yer tutucular içerir. Yer tutucular düzenler içinde 12345678-

Metin (gövde metni, madde işaretli listeler ve başlıklar da dahil) Tablolar Küçük resim: Çoğunlukla Grafikler bir bit eşlem veya çizili şekillerin birleşimi olarak SmartArt grafikleri görülen, tek bir hazır Filmler resim parçası Sesler Resimler Küçük resim

içeren kapsayıcılardır. Düzen, bir slaydın temasını (renkler, yazı tipleri, efektler ve arka plan) da içerir.

97

( *Bu resim PowerPoint Yardım’dan alınmıştır.) Bir PowerPoint slaytında bu içerikleri slayta eklemek için slayt içinde bunların kısayolları yer almaktadır. Metin içeriği eklemek için slayt üzerinde “Metin eklemek için tıklatın” yazan yere tıklanır ve metin girilir.

Tablo, Grafik, SmartArt grafik, resim, küöük resim ve film eklemek içinse slaytın ortasında yer alan diğer renkli düğmelere tıklanır.

2.3.2.3 Slayt düzenlerini değiştirmek Mevcut bir slaytınızın düzenini değiştirmek için o slaytın Normal görünümde slaytlar sekmesinde yer alan slaytların küçük resim görüntüleri üzerinde sağ tıklayın ve açılan menüden Düzen seçeneğini üzerine gelerek alternatif diğer slayt düzenlerinden birini seçiniz. Aynı işlemi Giriş sekmesi>Slaytlar komut gurubu>Düzen üzerinden de yapabilir. Slaytta zaten olan içerikle ilgili doğru türden yeterli yer tutucunun bulunmadığı bir düzeni uygularsanız otomatik olarak bu içeriği kapsayacak ek yer tutucular oluşturulur.

98

2.3.2.4 Bir slaytda ya da tüm slaytlarda arka planın rengini değiştirmek 1.Arka plan rengi eklemek istediğiniz slaydı veya tuşunu basılı tutarak diğer slaytları tıklatın.

birden fazla slayt seçmek için bir slaydı ve CTRL

2.Tasarım sekmesi> Arka plan komut grubu>Arka Plan Stilleri > Arka Planı Biçimlendir'i tıklatın.

Saydamlık: Bir nesnenin pikselleri arasından ne kadar ışığın geçtiğini tanımlayan nitelik. Bir nesne yüzde 100 saydamsa, nesnenin arkası görülebilir.

3.Dolgu seçeneği ve Düz Dolgu'yu tıklatın. 4.Renk düğmesini (

) ve sonra da kullanmak istediğiniz rengi tıklatın.

5.Arka plan saydamlığını değiştirmek için Saydam kaydırma ibresini kullanın. 6. Rengi kendi seçtiğiniz slaytlara uygulamak için Kapat'ı tıklatın veya rengi sununuzdaki tüm slaytlara uygulamak için Tümüne Uygula'yı tıklatın.

2.3.3 Tasarım şablonlarını kullanmak 2.3.3.1 Sunumda tasarım şablonlarının kullanımı Tasarım şablonları (temalar), PowerPoint sunularına renk, yazı tipleri ve arka plan grafikleri kullanarak birleştirilmiş tasarım öğeleri kümesidir. Sununuza yeni bir tema uyguladığınızda belgenizin yer alan WordArt efektleri, tablolar, grafikler, SmartArt grafikleri, şekiller, arka planlar, slayt düzenleri ve madde imleri birbirini tamamlayacak şekilde bu temanın yapısına bürünürler. Sununuza bir tema uygulamak son derece kolaydır. Tasarım sekmesi > Temalar komut grubunda yer alan ve herbirinin bir temayı simgelediği küçük resminden birini seçiniz. Böylece bu seçmiş olduğunuz tema tüm sunuya uygulanmış olacaktır ve tek bir tıklatmayla sununuzu yeniden biçimlendirme işlemi gerçekleştirilmiş olur.

99

2.3.3.2 Sunumda kullanılan tasarım şablonun bir başkası ile değiştirilmesi Bir temadan diğerine geçmek için aynı yöntem tekrar edilir. Tasarım sekmesi > Temalar komut grubunda yer alan başka bir tema seçildiğinde temanız diğeri ile değiştirilmiş olacaktır.

2.3.3.3 Sunumda kullanılan tasarım şablonlarının renk ve yazı tipi özelliklerinin değiştirilmesi Sununuzu özelleştirmeye devam etmek isterseniz, tema renklerini, tema yazı tiplerini veya tema efektlerini değiştirebilirsiniz. Tek bir tıklatmayla kolayca yapılabilecek olan tema renklerini değiştirmek, temayı değiştirme alternatifi dışında yapabileceğiniz önemli bir değişikliktir. Tema renklerinde hem açık hem de koyu arka planlar ve bu arka planalar üzerinde kolay okunmayı sağlayacak olan yazı renkleri göz önüne alınmıştır. Tasarım Sekmesi > Temalar grubu > Renkler tıklanarak açılan tema renkleri kartelasında bu renk düzenlerinin adının yanındaki renkler, söz konusu renk düzenine ait arka plan, metin, vurgu ve köprü renklerini gösterir.

100

Kendi tema renkleri kümenizi oluşturmak için yukarıdaki ekranda görülen Yeni Tema Renkleri Oluştur ve açılan iletişim kutusunu kullanarak kendinizin vereceği bir isim ile beraber belirleyeceğiniz renkleri renk düzeni olarak kaydedebilirsiniz. Benzer seçilerek sununuzun yazı tipleri düzeninin değiştrebilir veya Yeni Tema Yazı Tipleri Oluştur seçeneği kullanarak başlık ve gövde yazı tiplerini kendiniz belirleyebilir ve bunları kendi vereceğiniz bir isimle kaydedebilirsiniz.

2.3.3.4 Değiştirilmiş tasarımların şablon olarak kaydedilmesi ve başka bir sunuda kullanılması Üzerinde renk, yazı tipi gibi düzenlerinde değişiklik yaptığınız veya kendi renk ve yazı tipi düzeninizle hazırladığınız bir PowerPoint temasını şablon olarak kaydedebilir ve bunu daha sonra başka bir sunuda kullanabilirsiniz. 101

Tasarım sekmesinde Temaların küçük resimlerini düğmesine basarak genişletin ve Geçerli Temayı Kaydet’ e tıklayarak bu üzerinde değişikler yaptığınız temayı kendi vereceğiniz bir isimle kullandığınız bilgisayarda ofis dokümanlarının temalarının olduğu alana kaydedebilirsiniz. Bu kaydetme işleminin gerçekleştirildiği bilgisayarda bu tema artık powerpoint’in bir parçası olacaktır ve temaların listelendiği küçük resimlerde artık bu da yer alacaktır ve istenildiği zaman istenilen bir sunuda tema değişimi yapılarak kullanılabilecektir.

2.3.3.5 Sunu içindeki slaytlara farklı tasarımlar uygulamak Sunu içinde genel tasarımdan ziyade bazı slaytlara farklı tasarımlar vermek isteyebilirsiniz. Bu değişiklikleri yapmak istediğiniz slaytı ya da Ctrl tuşuna basarak birden fazla slaytı seçiniz. 1- Tasarım sekmesinden bir tema veya yazıtipi düzeni veya renk düzeni üzerinde sağ tıklayınız. 2- Seçili slaytlara uygula seçeneğini seçtiğinizde değişiklikler uygulanmış olacaktır.

3- Daha önce bu şekilde değişiklik yapılmış slaytlarınız varsa yapacağınız deişikliklerin sadece bunlara uygulanmasını istiyorsanız Eşleşen Slaytlara Uygula seçeneğini seçin.

2.3.4 Asıl slayt 2.3.4.1 Belirli slaytlardaki ve tüm slaytlardaki altbilgiye metin eklemek Sununuzda bir veya daha fazla slaydın veya dinyeyici notunun en altına metin ekleyebilirsiniz. 1. Ekle sekmesi > Metin komut grubunda> Üstbilgi ve Altbilgi öğesini seçin. Üstbilgi ve Altbilgi iletişim kutusu açılacaktır. 102

2. Üstbilgi ve Altbilgi iletişim kutusunda, Slayt sekmesinde, Altbilgi'yi seçin ve slaydın alt bölümünde ortada görünmesini istediğiniz metni yazın. 3. Metnin başlık slaydında görünmemesini sağlamak için Başlık slaydında gösterme onay kutusunu seçin. 4. Altbilgiyi yalnızca seçili slaytta görüntülemek için Uygula'yı, tüm slaytlarda görüntülemek için Tümüne Uygula'yı tıklatın. Bu eklediğiniz alt bilgi slayt üzerinde aşağıda gösterilen alanda görüntülenecektir.

5. Dinleyici notuna altbilgi eklemek için Üstbilgi ve Altbilgi iletişim kutusunda Notlar ve Dinleyici Notları sekmesini seçin ve 2. maddeden itibaren aynı işlemleri tekrar edin.

2.3.4.2 Belirli slaytlardaki ya da tüm slaytlardaki altbilgiye otomatik slayt numaralandır, otomatik tarih güncelleştir (ve güncelleştirme) özelliklerini uygulamak 1. Ekle sekmesi > Metin komut grubunda> Slayt Numarası'nı seçin. 2. Açılan Üstbilgi ve Altbilgi iletişim kutusunda, Slayt numarası eklemek istiyorsanız Slayt sekmesini tıklatıp Slayt numarası onay kutusunu, Not sayfası numarası eklemek istiyorsanız Notlar ve Dinleyici Notları sekmesini tıklatıp Sayfa numarası onay kutusunu seçin. 3. Tarih ve saat eklemek için Tarih ve saat onay kutusunu seçip belirli Sununuzda tarihi Sabit bir tarihe ayarlamak için Sabit'i tıklatın ve Sabit kutusuna olacak şekilde istediğiniz tarihi yazın, sunuyu her açtığınızda ya da ayarlayarak son değişiklik yaptığınız yazdırdığınızda tarih ve saatin geçerli tarihi yansıtacak şekilde zamanı kolay bir şekilde güncelleştirmesini belirtmek istiyorsanız Otomatik güncelleştir'i izleyebilirsiniz tıklatıp istediğiniz tarih ve saat biçimini seçin. 4. Bunların başlık slaydında görünmemesini sağlamak için Başlık slaydında gösterme onay kutusunu seçin. 5. Bu işlemleri slaytların ve not sayfalarının tümüne eklemek isterseniz Tümüne Uygula'yı yalnızca seçili slaytta görüntülemek için Uygula'yı tıklatın. Bu eklediğiniz Tarih ve saat ve Slayt numaraları aşağıda gösterilen alanda görüntülenecektir.

103

Tarih ve saat Slayt numarası

2.4. Metin, Görüntüler ve Tablo 2.4.1. Metin Giriş Biçimlendirmeleri 2.4.1.1. Slayta metin ekleme Slayt içinde yer tutucularına, metin kutularına ve şekillere metin ekleyebilirsiniz. Ayrıca not sayfalarına metin ekleyebilirsiniz. Yer tutucuya metin ekleme: Slaytın başlık metninin yer tutucusu aşağıda noktalı kenarlık ve köşelerinde tutamaçlarla gösterilmiştir. Metniniz yer tutucu boyutunu aşarsa, Microsoft PowerPoint 2010 metni sığdırmak için siz yazarken yazı tipi boyutunu ve satır aralıklarını kademeli olarak azaltır.

Bir slaytta metin yer tutucusuna metin eklemek için yer tutucunun içini tıklatıp metni yazın veya yapıştırın. Metin kutusuna metin ekleme Slaytlarda yer tutucuları dışında herhangi bir yerine metin koymak için metin kutularını kullanılır. Örnek olarak slaytın herhangi bir yerine bir metin eklemek istiyorsunuz ama bunun için bir yer tutucusu yoksa bu durumda oraya bir metin kutusu ekleyerek metin girişi yapılabilir. Metin kutusu eklemek ve bu metin kutusuna metin eklemek için: 1. Metin kutusu eklemek istediğiniz slaytı seçin 2. Ekle sekmesi > Metin komut grubu > Metin Kutusu'nu seçin. 3. Metin kutusunu çizmek için işaretçiyi slayt üzerinde metin eklemek istediğiniz yerde sürükleyin. 4. Metin kutusunun içini tıklatın ve metni yazın veya yapıştırın. 104

Şekillere metni ekleme Kare, çember, çağrı balonu ve blok oku gibi şekiller metin içerebilir. Bir şekle metin eklemek için, şekli seçin ve ardından metni yazın veya yapıştırın. Bu eklediğiniz metin şeklin bir parçası olacaktır. Bir şekil içine metin yazdığınızda, metin şekle eklenir ve şekille birlikte taşınır ve döndürülür.

Not sayfalarına metin eklemek: Sununuzu oluştururken not sayfaları oluşturabilirsiniz. Slaytlarınıza not yazmak için Normal görünümünde notlar bölmesini kullanın. Almak istediğiniz notu buraya yazın veya yapıştırın. 1.

2.

Normal görünümünde çalışırken notlarınızı yazabilir ve biçimlendirebilirsiniz. Not sayfalarınızı Not Sayfası görünümüne geçerek daha iyi görebilirsiniz ve bu görünümde notlarınızın üstbilgi ve altbilgilerini de denetleyebilir ve değiştirebilirsiniz. Not Sayfası görünümünde notlarınızı grafik, resim, tablo veya başka çizimlerle süsleyebilirsiniz.

2.4.1.2. Not sayfaları ve slayt içeriklerine yeni metin ekleyerek değiştirmek Slaytlara veya not sayfalarına girilen metini değiştirmek için, değiştirilmek istenilen metin seçilir ve yerine yeni metin yazılır ve yapıştırılır.

2.4.1.3. Metin görünümünü değiştirmek: yazı tipi, yazı tipi boyutu 1. Görünümü değiştirilmek istenen metin seçilir 2. Giriş sekmesi > Yazı Tipi komut grubu > Yazı Tipi listesi açılır ve istenilen yazı tipi seçilir 3. Giriş sekmesi > Yazı Tipi komut grubu > Yazı Tipi Boyutu açılır ve istenilen yazı tipi boyutu seçilir. Alternatif olarak aynı grup içinde Yazı Tipi Boyutunu Artır/Azalt ( kullanılarak değişiklik yapılabilir.

105

) düğmeleri

2.4.1.4. Metin biçimlendirme özelliklerini kullanmak: kalın, italik, altı çizili 1. Görünümü değiştirilmek istenen metin seçilir 2. Giriş sekmesi > Yazı Tipi komut grubu > Kalın ( 3. Giriş sekmesi > Yazı Tipi komut grubu > İtalik (

) düğmesine tıklanarak metin kalın yapılır ) düğmesine tıklanarak metin italik yapılır

4. Giriş sekmesi > Yazı Tipi komut grubu > Altı çizili ( yapılır

) düğmesine tıklanarak metin altı çizili

2.4.1.5. Büyük/Küçük harf özelliğinin metne uygulanması 1. Büyük/Küçük Harf değişimi yapılmak istenen metin seçilir 2. Giriş sekmesi > Yazı Tipi komut grubu > Büyük/Küçük Harf Değiştir ( 3. Aşağıda gösterilen beş farklı seçenekten biri seçilir.

) düğmesine tıklanır

2.4.1.6. Farklı renkleri metne uygulamak 1. Renk değişimi yapılmak istenilen metin seçilir. 2. Giriş sekmesi > Yazı Tipi komut grubu > Yazı Tip Rengi ( ) düğmesinden simgenin üzerine tıklanarak renk değişimi en son uygulanan renk olarak yapılır. 3. Farklı bir renk verilecekse bu simgenin hemen yanındaki ok tıklanarak temanıza ait renk kartelası açılır ve buradan istenilen renk seçimi yapılır.

4. Uygulamak istediğiniz renk bu kartelanın içinde değilse Tüm Renkler ‘e tıklanarak, Renkler iletişim kutusu açılır. İki sekmesi olan bu iletişim kutusunda, Standart sekmesinden istediğiniz rengi tıklatın veya Özel sekmesinde kendi renginizi karıştırın.

106

2.4.1.7. Metinde gölgelendirme özelliğini kullanmak 1. Gölge verilmek istenen metin seçilir 2. Giriş sekmesi > Yazı Tipi komut grubu > Metin Gölgesi ( verilir.

) düğmesine tıklanarak metne gölge

2.4.1.8. Metni hizalamak: slayt içinde sola, ortaya ve sağa 1. Hizalamak istediğiniz metin seçilir 2. Giriş sekmesi > Paragraf komut grubu > Hizalama düğmelerinden biri seçilir 3. Hizalama düğmeleri (

) sırasıyla Sola, Ortala, Sağa ve Yasla (İki yana) dır.

2.4.1.9. Satır ve Paragraf aralıklarını değiştirmek Satır aralığını değiştirmek için aşağıdakileri yapın: 1. Satır aralıklarını değiştireceğiniz satır veya satırları seçilir. Bu satırlar numaralandırılmış ya da madde imli liste şeklinde de olabilir. 2. Giriş sekmesi > Paragraf komut grubu > Satır aralığı ( aralığı değeri seçilir.

) düğmesine tıklanır ve istenilen satır

Paragraf aralığını değiştirmek için aşağıdakileri yapın: 1.

Paragraf aralığını değiştirmek istediğiniz metnin bir veya birkaç paragrafını seçilir. Bu paragraflar numaralandırılmış ya da madde imli liste şeklinde de olabilir. 2. Giriş sekmesi > Paragraf komut grubu İletişim Kutusu Başlatıcısı'nı tıklatın.

107

3. Paragraf iletişim kutusunun Girintiler ve Aralıklar sekmesinde paragraf aralığı üzerinde yapmak istediğiniz değişiklikleri Aralık başlığı altında paragraftan önce ve sonrası boşluk değerlerini girerek yapın ve Tamam'ı tıklatın. Paragraf iletişim kutusundan ayrıca seçili olan paragrafların hizalaması, ilk satı yada asılı girintileme özellikleri ve satır aralıkları değişikleri de yapılabilmektedir.

2.4.1.8. Madde işaretli ve numaralarının değiştirilmesi Madde işaretli listenin değiştirilmesi 1. Madde işaretli ve numaralı liste seçilir 2. Madde imli listede değişiklik yapmak için Giriş sekmesi > Paragraf komut grubu > Madde İşaretleri ( ) düğmesindeki ok tıklanır. 3. Açılan listeden istenilen madde işareti seçilir.

4. Liste dışından başka işareti seçmek için bu listedeki Madde İşaretleri ve Numaralandırma tıklanır.

108

5. Açılan Madde İşaretleri ve Numaralandırma iletişim kutusunda madde işaretileri Resim veya Özelleştir düğmelerinde biri seçilerek verilir. 1. Resim düğmesi tıklandığında madde işareti olarak bir Küçük Resim seçilir ve Tamam’a tıklanır. Burada Arama metnini kutucuğa yazarak bu metin ile ilişkili küçük resimleri bilgisayarınızda kurulu olan ofis programı içinde ve Office.com üzerinden de arayarak listeler.

2. Özelleştir düğmesi tıklandığında madde işareti olarak yazı tipleri içindeki bir Simge seçilir ve Tamam’a tıklanır. Burada Yazı Tipi değiştirilerek simge listesi de değiştirilmiş olur.

109

Madde Numaralı listenin değiştirilmesi 1. Madde numaralı liste seçilir 2. Numaralandırmada değişiklik yapmak için Giriş sekmesi > Paragraf komut grubu > Numaralandırma (

) düğmesindeki ok tıklanır.

3. Açılan listeden istenilen numaralandırma biçimi seçilir.

4. Bu açılan liste dışından başka bir numaralandırma yapmak için bu listedeki Madde İşaretleri ve Numaralandırma tıklanır.

5. Açılan Madde İşaretleri ve Numaralandırma iletişim kutusunda istenilen numaralnadırma seçilir. Numaralandırılmaya başlanacak olan sayıyı değiştirmek için Başlangıç sayısının yanındaki sayaç kutusundaki sayıyı değiştiriniz.

2.4.2 Resimler ve Görüntüler 2.4.2.1 Slayta küçük resim ekleme “Küçük Resim”, Microsoft Office ile birlikte sağlanan çizimlerin, fotoğrafların ve görüntülerin genel adıdır. “Küçük resim” çoğunlukla bir bit eşlem veya çizili şekillerin birleşimi olarak görülen, tek bir hazır resim parçası olarak tanımlanır.

110

2.4.2.1.1 Küçük resimlerin çevrimiçi olarak aranması ve eklenmesi 1. Küçük resim eklemek istediğiniz slaytı seçiniz. 2. Ekle sekmesi > Resimler komut grubu > Küçük Resim'i tıklatın.

3. Alternatif olarak içerik eklenebilecek şekilde tasarlanmış slayt düzenlerinde, Küçük Resim öğesini ( ) tıklatarak Küçük Resim ekleyebilirsiniz

4. Ekranın sağ tarafından Küçük Resim görev bölmesi açılacaktır. Arama metin kutusuna istediğiniz küçük resmi tanımlayan bir sözcük veya eğer biliyorsanız küçük resim dosyasının adını yazın.

5. Aramanızı daraltmak için, Sonuçlar aşağıdaki gibi olmalı listesinde, İllüstrasyonlar (Çizimler), Fotoğraflar, Videolar ve Sesler medya türlerini arasında arama yapmak için bunlardan istediğinizin yanındaki onay kutularını seçin.

6. Git'i tıklatın. 7. Sonuçlar listesinde slayta eklemek istediğiniz küçük resme tıklatın.

111

2.4.2.1.2 Küçük resimler üzerinde renk ve şekil değişiklerinin yapılması Slaytlara eklemiş olduğunuz çizim şeklindeki küçük resimler üzerinde renk ve şekil değişiklikler i yapabilirsiniz. 1. Üzerinde değişiklik yapmak istediğiniz çizim şeklindeki küçük resmi seçin 2. Küçük resim üzerinde sağ tıklayın ve açılan menüden Resmi Düzenli’yi seçin. Gelen uyarıda Evet’e tıklayın. 3. Örneğin resim üzerinde rengini değiştirmek istediğiniz bir parçasını seçin. Buradaki resimde kalemlerin içinde olduğu bardak seçilmiş.

4. Çizim araçları başlığı altında açılan Biçim ek sekmesi > Çizim komut grubu > Şekil dolgusu’na tıklayın ve yeni bir renk seçin.

5. Benzer şekilde bir şekil anahattı eklemek için resmin bir ya da CTRL tuşuna basarak birden fazla parçasını seçin. Buradaki resimde bardağın içindeki kalemler CTRL tuşuna basarak seçilmiş.

6. Çizim araçları başlığı altında açılan Biçim ek sekmesi > Çizim komut grubu > Şekil Anahattı’na tıklayın ve yeni bir renk seçin. Anahattın kalınlığını değiştirmek için aynı yere bir daha tıklatın ve Ağırlık’tan bir kalınlık seçimi yapın.

112

7. Resmi üzerinde silmek istediğiniz bir parça veya parçalar varsa onları seçin ve klavyeden Delete tuşuna basın.

8. Biçim ek sekmesi > Çizim komut grubu > Şekiller’den istediğiniz bir şekli seçip ve resminizi üzerinde bu şekli çizebilirsiniz.

2.4.2.2 Slayta bir resim dosyası ekleme Bilgisayarınızda varolan bir resim PowerPoint slaytlarına eklenebilir ve istenirse bu resimler arka plan resmi olarak tanımlanabilir. 1. Resim eklemek istediğiniz slaytı seçiniz. 2. Ekle sekmesi > Resimler komut grubu > Resim'i tıklatın.

3. Alternatif olarak içerik eklenebilecek şekilde tasarlanmış slayt düzenlerinde, Dosyadan Resim Ekle öğesini (

) tıklatarak Resim ekleyebilirsiniz.

4. Resim Ekle iletişim kutusundan bilgisayarınızdaki resim bulunup seçilir ve Tamam’a tıklanır.

113

2.4.2.2.1 Dosyadan ve kopyala-yapıştır ile resim eklenmesi Bilgisayarınızda yer alan herhangi bir resmi kopyala-yapıştır ile slaytlarınıza ekleyebilirsiniz.

2.4.2.2.2 Eklenen resimlere biçim değişikleri yapılması: yeniden renklendirme, renk doygunluğu, efekt ekleme, hazır stilleri kullanma Sununuzdaki resimlerinize bir resim stili uygulayabilirsiniz. Resim stilleri resim kenarlığı ve resim efektleri gibi farklı biçimlendirme seçeneklerinin birleşimleridir. 1. Stil vermek istediğiniz resmi seçiniz. 2. Resim araçları başlığı altında açılan Biçim ek sekmesi > Resim Stilleri komut grubunda yer alan stillerin küçük resimleri üzerine gelindiğinde uygulamadan önce Resim Stili'nin nasıl göründüğünü görebilirsiniz.

3. Uygulamak için seçtiğiniz stile tıklayınız. Resimlerdeki bu şekilde stil değiştirerek değişik yapabileceği biçim değişikliği yapılacağı gibi Biçim ek sekmesi altında yer alan komutlar kullanılarak ayrı ayrı kendi istediğinize göre de biçimlendirmeler yapılabilir. 1. Stil vermek istediğiniz resmi seçiniz. 2. Biçim ek sekmesi altındaki Renk, Artistik resimler, Resim Kenarlığı, Resim efektleri seçeneklerinden biri kullanılarak resim üzerinde bu şekilde istediğiniz değişikliği yapabilirsiniz. 3. Bu şekilde yapılan bir değişiklikten sonra istenirse bir diğeri de yapılabilir.

114

2.4.3. Tablo 2.4.3.1. Slayta tablo ekleme PowerPoint slaytlarınıza tablo eklemek için, PowerPoint içinden bir tablo oluşturulabilir, Word'deki bir tabloyu veya Excel'deki bir hücre grubunu kopyalayıp yapıştırabilir ya da Excel elektronik tablosunu PowerPoint içinden ekleyebilirsiniz. PowerPoint sununuzdan bir tabloyu kopyalayıp Excel çalışma sayfasına veya Word belgesine de yapıştırabilirsiniz.

PowerPoint'te tablo oluşturma 1.Tablo eklemek istediğiniz slaydı seçin. 2. Ekle sekmesi > Tablolar komut grubunda > Tablo'yu tıklatın. 3. Fareyi tıklatıp işaretçiyi hareket ettirerek istediğiniz sayıda satır ve sütunu seçin ve sonra da fare düğmesini bırakın. Ya da aynı menüden Tablo Ekle'yi tıklatıp Sütun sayısı ve Satır sayısını girin.

4. Alternatif olarak içerik eklenebilecek şekilde tasarlanmış slayt düzenlerinde, Tablo Ekle öğesini ( ) tıklatarak yine Sütun sayısı ve Satır sayısını girerek Tablo ekleyebilirsiniz.

Word'den bir tabloyu kopyalayıp yapıştırma 1.Word'de, kopyalamak istediğiniz tabloyu tıklatın ve kopyalayın. 2.PowerPoint sununuzda, tabloyu kopyalamak istediğiniz slaydı seçin ve yapıştırın 115

Excel'den bir hücre grubunu kopyalayıp yapıştırma 1. Kopyalamak istediğiniz hücreler üzerinde işaretçiyi sürükleyerek istediğiniz satır ve sütunları seçin. 2. Giriş sekmesi > Pano grubu >Kopyala 3. PowerPoint sununuzda, tabloyu kopyalamak istediğiniz slaydı seçin ve yapıştırın

Excel elektronik tablosunu PowerPoint içinden ekleme Sununuza bir Excel elektronik tablosu eklediğinizde, bazı Excel elektronik tablosu işlevlerinden yararlanabilirsiniz. Ancak, sununuzun temasını değiştirirseniz, tema eklediğiniz elektronik tabloyu güncelleştirmez.. 1.Excel elektronik tablosu eklemek istediğiniz slaydı seçin. 2.Ekle sekmesi > Tablolar grubu > Tablo'yu tıklatın ve sonra Excel Elektronik Tablosu'nu tıklatın.

2.4.3.2. Tablo içine metin girme 1. Tablo hücrelerine metin eklemek için, bir hücreyi tıklatın ve metninizi girin. 2. Metninizi girdikten sonra, tablonun dışını tıklatın

2.4.3.3. Tablonun arka planına veya hücrelere renk ve doku ekleme Sununuzdaki tablo üzerinde işlem yaparken (tablo seçili iken, imleç tablonun içinde iken v.b.) Şerit üzerinde Tablo Araçları başlığı altında Tasarım ve Düzen ek sekmeleri açılmaktadır. Tablonun arka planına veya hücrelere renk ve doku eklemek için; 1. Tüm tablonun arka planına bir renk veya doku eklemek için tablo kenarlığına bir kez tıklayın. Sadece istediğiniz hücrelerin arka planına bir renk eklemek için, istediğiniz hücre veya hücreleri imleci sürükleyerek seçiniz. 2. Renk eklemek için Tasarım ek sekmesi > Tablo Stilleri grubunda > Gölgelendirme düğmesine tıklayınız ve istediğiniz rengi seçiniz veya renk seçmemek için Dolgu Yok'u tıklatın.

116

3. Aynı şekilde Tasarım ek sekmesi > Tablo Stilleri grubunda > Gölgelendirme yi kullanarak tablonun veya hücrelerin arka planına Resim, Gradyan veya Doku ekleyebilirsiniz.

2.4.3.4. Tablo stillerini kullanmak Tablo stili, farklı biçimlendirme seçeneklerinin, sununun tema renklerinden türetilen renk birleşimlerini de içeren bir birleşimidir. Eğer bir tema kullanıyorsanız sunuya eklediğiniz her tabloya otomatik olarak uygulanan bir tablo stili vardır. 1. Tablo stili uygulamak istediğiniz tablonun içine bir yere tıklayın. 2. Tablo stillerinin küçük resimleri Tasarım ek sekmesi > Tablo Stilleri grubu > Hızlı Stiller de görünür. İşaretçinizi bir Hızlı Stil üzerine getirdiğinizde, bu Hızlı Stil'in tablonuzu nasıl etkilediğini görebilirsiniz. Diğer tablo stillerini görmek için Diğer (

) düğmesini tıklatın.

3. Uygulamak istediğiniz stile tıklayın 4. Bir tablo stilini kaldırmak için, Tasarım ek sekmesi > Tablo Stilleri grubu > Hızlı Stiller> Tabloyu Sil'i tıklatın.

2.4.3.5. Tablo kenarlıklarını ayarlamak Tablonuza veya hücrelere kenarlık eklemek ve kenarlık biçimlerini değiştirmek için; 1. Tablo kenarlığını eklemek veya değiştirmek istediğiniz tablo hücrelerini seçin. 2. Tasarım ek sekmesi > Kenarlık Çiz grubunda aşağıdakilerden birini veya birden fazlasını yapın: i.

Kenarlığın rengini değiştirmek için, Kalem Rengi’ne tıklatın, ardından istediğiniz rengi seçin veya Tüm Kenarlık Renkleri’ne tıklayarak bir renk seçin

ii.

Kenarlığın kalınlığını değiştirmek için, Kalem Kalınlığı'na tıklatın, ardından istediğiniz çizgi kalınlığını tıklatın.

117

iii.

Kenarlığın çizgi stilini değiştirmek için, Kalem Stili'ne tıklatın, ardından istediğiniz çizgi stilini tıklatın.

3.Yukarıdaki bu seçimleri yaptıktan sonra seçtiğiniz renk, kalınlık veya çizgi stilini tabloya uygulamak için i. ii.

Tablonuzun üzerine gidin ve işaretçi kalem ( ) gibi görünürken değiştirmek istediğiniz kenarlıkları tıklatın. Tasarım ek sekmesi > Tablo Stilleri grubu > Kenarlıklar’a tıklayın ve açılan listede vermek istediğiniz kenarlıktan birini seçin. 1. Tablo hücreleri arasındaki kenarlıkları silmek için Tasarım ek sekmesi > Kenarlık Çiz > Silgi( ) 'yi kullanabilirsiniz. 2. İşaretçi bir kalem olduğu sırada SHIFT tuşunu basılı tutup, silmek istediğiniz kenarlıkları tıklatın.

2.4.3.6 Tabloya efekt eklemek 1. Efekt eklemek istediğiniz tabloyu seçin. 2. Tasarım ek sekmesi > Tablo Stilleri grubu > Efektler ‘e tıklayın. 118

3. Hücre Eğimi, Gölge veya Yansıma efektlerinden birini veya birkaçını seçin.

2.4.3.7 Tablo içine satır/sütun eklemek, silmek 1.Yeni satır eklemek istediğiniz yerin üstündeki veya altındaki satırda bir tablo hücresini tıklatın. 2. Eğer bir sütün eklemek istiyorsanız eklemek istediğiniz yerin solundaki veya sağındaki sütunda bir tablo hücresini tıklatın. 3.Düzen ek sekmesi > Satırlar ve Sütunlar komut grubu da yer alan aşağıdaki işlemlerden birini yapın: i. ii. iii. iv.

Seçili hücrenin üstüne satır eklemek için Üstüne Ekle'yi tıklatın. Seçili hücrenin altına satır eklemek için Altına Ekle'yi tıklatın. Seçilen hücrenin soluna sütun eklemek için Sola Ekle'yi tıklatın. Seçilen hücrenin sağına sütun eklemek için Sağa Ekle'yi tıklatın.

4. Eğer bir sütun veya satır silmek istiyorsanız, silmek istediğiniz sütundaki veya satırdaki bir tablo hücresini tıklatın. 5. Düzen ek sekmesi > Satırlar ve Sütunlar > Sil 'i tıklatın ve yapmak istediğiniz işlemi seçin.

2.4.3.8 Hücre birleştirme ve bölme, metin yönü ve hizalama Hücre Birleştirme Aynı satır veya sütundaki iki ya da daha çok tablo hücresini tek hücre olarak birleştirmek için 1.Slaytta birleştirmek istediğiniz bitişik olan hücreleri seçin. 2. Düzen ek sekmesi > Birleştir Komut grubu > Hücreleri Birleştir’e tıklayın.

119

Bu birleştirme işlemi daha önce anlatılan kenarlık silme işlemi ile de yapılabilmektedir.

Hücre Bölme 1. Bölmek istediğiniz tablo hücreyi seçiniz (tek bir hücre seçilmelidir) tıklatın. 2. Düzen ek sekmesi > Birleştir Komut grubu > Hücleri Böl’e tıklayın. Hücreleri böl iletişim kutusu açılacaktır.

3. Bir hücreyi dikey olarak bölmek için Sütun sayısı kutusuna istediğiniz yeni hücrelerin sayısını girin. Bir hücreyi yatay olarak bölmek için Satır sayısı kutusuna istediğiniz yeni hücrelerin sayısını girin. Bir hücreyi hem yatay hem de dikey olarak bölmek için, Sütun sayısı kutusuna istediğiniz yeni sütun sayısını, Satır sayısı kutusuna da istediğiniz yeni satır sayısını girin. Metin Yönü 1. Metin yönünün değiştirmek istediğiniz hücre ya da hücreleri seçiniz 2. Düzen ek sekmesi> Hizlama Komut grubu > Metin Yönü’ne tıklayın ve istediğiniz yönü seçin.

Hizalama 1. Hizalamasında değişiklik yapmak istediğiniz hücre ya da hücreleri seçiniz 2. Düzen ek sekmesi> Hizlama Komut grubu nda yer alan hizalama düğmeleri için

i.

Metin hizalamaları üstteki resimde 1 numara ile gösterilmiş olan yerden seçim yapılır 120

ii.

Hücre içindeki hücrenin metnin üst, orta veya alt konuma yazılması için üstteki resimde 2 numara ile gösterilmiş olan yerden seçim yapılır.

2.4.4. Eşinin oluşturulması (kopyala ve yapıştır komutları ile), yer değiştirmek ve silmek 2.4.4.1. Metin, tablo ve resimlerin sunum belgesi içerisinde veya açık diğer sunum belgelerinde bir eşinin oluşturulması 1. Bir eşinin oluşturulmasını istediğiniz metin, tablo veya resmi seçiniz. 2. Kopyalamak için aşağıdakilerden birini yapın; i. ii. iii.

Giriş Sekmesi > Pano grubu > Kopyala’yı tıklatın Seçtiğiniz nesnenin üzerinde sağ tıklayın ve açılan menüden Kopyala’yı seçin Klavye’den Ctrl +C tuşuna basın

3. Bir eşini oluşturmak istediğiniz slaytı seçin ve aşağıdakilerden birini yapın; i. ii.

Giriş Sekmesi > Pano grubu > Yapıştır’yı tıklatın Seçtiğiniz nesnenin üzerinde sağ tıklayın ve açılan menüden Yapıştır seçeneklerinden birini seçin 1. 2. 3. 4.

iii.

Klavye’den Ctrl +V tuşuna basın

Yapıştırma işleminde nesnenin biçimini yapıştıracağınız slaytın teması olacak şekilde yapıştırır. Nesnenin (genellikle metin) biçimini kopyalandığı yerdeki biçimini koruyacak şekilde yapıştırır. Nesneyi resim olarak yapıştırır. Kopyalanan metinin sadece metinini yapıştırır, biçimlendirmesi yapıştırmaz

2.4.4.2. Metin, tablo ve resimlerin sunum belgesi içerisinde veya açık diğer sunum belgelerine taşınması 1. Taşımak oluşturulmasını istediğiniz metin, tablo veya resmi seçiniz. 2. Kesmek için aşağıdakilerden birini yapın; i. ii. iii.

Giriş Sekmesi > Pano grubu > Kes’i tıklatın Seçtiğiniz nesnenin üzerinde sağ tıklayın ve açılan menüden Kes’i seçin Klavye’den Ctrl +X tuşuna basın

3. Taşımak istediğiniz slaytı seçin ve aşağıdakilerden birini yapın; i. ii. iii.

Giriş Sekmesi > Pano grubu > Yapıştır’yı tıklatın Seçtiğiniz nesnenin üzerinde sağ tıklayın ve açılan menüden Yapıştır seçeneklerinden birini seçin Klavye’den Ctrl +V tuşuna basın

121

2.4.4.3. Resimlerin boyutlarını değiştirmek ve döndürmek 1. Boyutlarını değiştirmek veya döndürmek istediğiniz resmi seçiniz.

2. Yeniden boyutlandırmak için Köşe veya Kenar tutamacına tıklayın ve fare işaretçisi dönüştükten sonra sürükleyin

şekline

3. Döndürmek için Döndürme tutmacına tıklayın ve fareyi sürükleyerek döndürme işlemini gerçekleştirin.

2.4.4.4. Metin, tablo ve resimleri silmek Silmek istediğiniz nesneyi seçin ve klavyeden Delete tuşuna basın.

2.5. Grafik ve çizim nesneleri (otomatik şekil) 2.5.1 Grafik kullanma PowerPoint 2010 verilerinizi görselleştirerek anlamlaştırmak için yardımcı olacak çeşitli grafikler sunar. PowerPoint 2010’da sununuza sütun grafiği, çizgi grafiği, pasta grafiği, çubuk grafiği, alan grafiği, dağılım grafiği, hisse senedi grafiği, yüzey grafiği, halka grafiği, baloncuk grafiği ve radar grafiği gibi çok çeşitli türden grafik ekleyebilirsiniz. Grafik eklemek için; 1. Ekle sekmesi > Çizimler komut grubu > Grafik'i tıklatın.

2. Alternatif olarak içerik eklenebilecek şekilde tasarlanmış slayt düzenlerinde, Grafik Ekle öğesini ( ) tıklatarak ekleyebilirsiniz.

122

3. Açılan Grafik Ekle iletişim kutusunda, İstediğiniz grafik türünü seçip Tamam’a tıklayın.

4. İstediğiniz bir grafik türünü seçtiğinizde ekranınınız diğer tarafından grafik verilerini düzenlemek için Excel 2010 açılacaktır. Excel ile verileri düzenleyin ve bitirdiğinizde Excel'i kapatın. Bu durumda istedğiniz grafiğin PowerPoint üzerinde oluştuğunuz göreceksiniz.

2.5.1.1 Farklı türlerde grafik oluşturmak için veri girmek Seçilen grafik türüne bağlı olarak varsayılan olarak bir veri tablosu Excel içinde açılır. Bu ver tablosu üzerinde değişiklik yaparak grafiği de değiştirmiş oluruz.

3 3 2 1

2

1

Yukarıda örnek olarak verilmiş olan bir veri tablosu üzerinde aşağıdaki gibi değişiklik yaptığımızda grafik bu yeni verilere göre aşağıdaki gibi şekillenecektir. Aslında bu örnek olarak verilmiş olan grafik PowerPoint grafiklerinin genel yapısını ortaya koymaktadır. Bu grafikler örnekteki gibi bir x-y eksenlerine sahip grafikler ise 1. x ekseni Kategorileri, 2. y ekseni Değerleri, 3. bu örnekte sütun olarak gösterilmiş olan ancak çubuk veya çizgi şeklinde de olabilecek olan Serileri göstermektedir. 123

Bu örnek grafik üzerinde Kategori olarak yıllar ve Seri olarak yılın çeyrekleri yazılıp ve buna göre değerlerde değişiklik yapılırsa, bu veri tablosu üzerinde yapılan değişiklikler PowerPoint tarafından otomatik olarak algılanır ve grafik buna göre şekillenmiş olur.

Excel kapatıldıktan sonra bu veriler üzerinde tekrar bir değişiklik yapmak için 1. Grafiği seçin 2. Grafik seçildiğinde Grafik araçları başlığı altında üç adet ek sekme açılır. 3. Tasarım ek sekmesi > Veri komut grubu > Verileri Düzenle’ye tıklatın.

4. Excel ekranı tekrar açılacaktır. İstediğiniz değişikleri yapın ve Excel’i kapatın

2.5.2. Grafikleri Biçimlendirmek Grafikte çok sayıda öğe vardır. Grafik öğelerin biçimlerini değiştirerek grafik öğelerinin görüntüsünü değiştirebilir veya görüntülenmesini istemediğiniz grafik öğelerini kaldırabilirsiniz. Bu öğelerin tümü bir grafik düzenini oluşturmaktadır.

1. 2. 3. 4. 5.

Grafiğin grafik alanı. Grafiğin çizim alanı. Grafikte çizilen veri serisinin veri noktaları. Grafikte verilerin çizildiği dikey (değer) eksen Grafikte verilerin çizildiği yatay (kategori) eksen ve eksen başlığı 124

6. Grafiğin göstergesi. 7. Grafikte kullanabileceğiniz grafik ve eksen başlığı

2.5.2.1. Önceden Tanımlanmış Bir Grafik Düzenini Uygulama 1. Biçimlendirmek istediğiniz grafiği seçin. 2. Tasarım ek sekmesi > Grafik Düzenleri komutu grubunda kullanmak istediğiniz grafik düzenini tıklatın. Kullanılabilen tüm düzenleri görmek için Diğer düğmesini ( ) tıklatın.

2.5.2.2. Önceden Tanımlanmış Bir Grafik Stilini Uygulama 1. 2.

Grafik stili uygulamak istediğiniz grafiği seçin. Tasarım ek sekmesi > Grafik Stilleri komutu grubunda kullanmak istediğiniz grafik stiline tıklatın. Tüm önceden tanımlı grafik stillerini görmek için Diğer düğmesini

tıklatın.

2.5.2.3. Sütun, çubuk çizgi, pasta Grafiğin arka plan rengini değiştirmek Grafik öğelerinin düzenini el ile değiştirme 1. Düzenini değiştirmek istediğiniz grafik öğesini tıklatın 2. Düzen ek sekmesi > Etiketler , Eksenler veya Arka plan komut gruplarında seçtiğiniz grafik öğesine karşılık gelen grafik öğesi düğmesini, ardından da istediğiniz düzen seçeneğini tıklatın.

Grafik Öğelerinin Biçimini El İle Değiştirme 1. Stilini değiştirmek istediğiniz grafik öğesini seçin 2. Biçim ek sekmesinde aşağıdakilerden birini yapın: •

Seçili bir grafik öğesinin şeklini biçimlendirmek için Şekil Stilleri grubunda istediğiniz stili tıklatın veya Şekil Dolgusu, Şekil Anahattı veya Şekil Efektleri'ni tıklatıp istediğiniz biçimlendirme seçeneklerini belirleyin.

125

•

Seçili bir grafik öğesindeki şekli WordArt kullanarak biçimlendirmek için WordArt Stilleri grubunda stili tıklatın. Metin Dolgusu, Metin Anahattı veya Metin Efektleri'ni tıklatıp istediğiniz biçimlendirme seçeneklerini de belirleyebilirsiniz.

2.5.2 Şemalar (SmartArt Grafik) Bir SmartArt grafiği sahip olduğunuz bilgilerin ve fikirlerin görsel olarak kolay şekilde temsil edilmesidir. SmartArt grafiklerini kullanarak anlatmak istediğinizi hızlı, kolay ve etkin biçimde pek çok düzen arasından seçim yaparak gerçekleştirebilirsiniz. SmartArt, listeler, süreç diyagramları, kuruluş grafikleri ve ilişkili grafikler gibi şablonlar sağlar ve karmaşık şekiller oluşturulmasını kolaylaştırır.

2.5.2.1 Çeşitli SmartArt grafikleri eklemek 1. SmartArt eklemek istediğiniz slaytı seçin. 2. Ekle sekmesi > Çizimler > SmartArt'ı tıklatın.

3. Alternatif olarak içerik eklenebilecek şekilde tasarlanmış slayt düzenlerinde, SmartArt Grafiği Ekle öğesini (

) tıklatarak ekleyebilirsiniz.

4. SmartArt Grafiği Seç iletişim kutusu görüntülenir. İstediğiniz düzeni ve sonra Tamam'ı tıklatın.

126

5. SmartArt eklenir ve Metninizi buraya yazın (Metin Bölmesi)penceresi görüntülenir.

Metin bölmesinde tıkladığınız yer hangi kutucuğa aitse o kutucuk seçili hale gelir.

5. Şema üzerinde görünmesini istediğiniz metinleri Metin Bölmesinde ilgili yere tıklayarak ilgili kutucuklara giriş yapabilirsiniz 6. Yeni bir kutu oluşturmak için Enter tuşuna basın. 7. Kutular arasındaki hiyerarşiyi ayarlamak için Metin bölüminde Tab ve Backspace tuşlarını kullanın.

2.5.2.2 SmartArt grafiklerinde değişiklik yapmak, grafik türünü değiştirmek 1. Üzerinde değişiklik yapmak istediğiniz SmartArt grafiği seçin 2. Metin üzerinde değişiklik yapmak için Metin Bölmesini kullanının. Metin bölmesi kapalı ise SmartArt araçları altında yer alan Tasarım ek sekmesi > Grafik Oluştur komut grubu > Metin Bölmesi’ne tıklatın. 3. Grafik türünü değiştirmek için Tasarım ek sekmesi > Düzenler komut grubundan istediğiniz yeni bir grafik türünü seçin. Grafik düzenini değiştirirken yeni seçeceğiniz düzenin var olan verilerinizle uyumlu olması gerekmektedir. Aksi takdirde grafiğiniz istediğiniz şekilde görüntülenemez.

127

2.5.2.3 SmartArt grafiklerinde hazır stiller kullanmak 1. Hazır stil vermek istediğiniz grafiği seçin. 2. Tasarım ek sekmesi >SmartArt stilleri komut grubunda istediğiniz bir stili seçin. Mevcut stilinize veya yeni belirlediğiniz stilin renk düzenlerini Renkleri Değiştir’i kullanarak değiştirebilirsiniz.

2.5.2.4 SmartArt grafiğini metne ve şekle dönüştürmek 1. Hazır stil vermek istediğiniz grafiği seçin. 2. Tasarım ek sekmesi >Sıfırla komut grubu > Dönüştür’e tıklayın bir Metne veya Şekle Dönüştür alternatiflerinden birini seçin.

3. Metne dönüştür yapıldığında SmartArt grafik yerine sadece metin bölmesinde yazdığımız düzende bir metin gelir. 4. Şekle dönüştür yapıldığında SmartArt grafiğin görüntüsü aynen korunur ama SmartArt nesnesi olma özelliğini yitirerek sadece Çizim nesnesine dönüşür. Böylece bundan sonra ancak bir çizim nesneni olarak düzenlenebilir.

2.5.2.5 SmartArt grafiğinin biçimsel özelliklerinde değişiklik yapmak SmartArt grafik üzerinde her bir öğe ayrı ayrı seçilerek biçimlendirilebilir. 1. SmartArt grafik üzerinde biçimlendirmek istediğiniz bir öğeyi seçin. 128

2. Biçim ek sekmesinde aşağıdakilerden birini yapın: •

Seçili bir grafik öğesinin şeklini biçimlendirmek için Şekil Stilleri grubunda istediğiniz stili tıklatın veya Şekil Dolgusu, Şekil Anahattı veya Şekil Efektleri'ni tıklatıp istediğiniz biçimlendirme seçeneklerini belirleyin.

•

Seçili bir grafik öğesindeki şekli WordArt kullanarak biçimlendirmek için WordArt Stilleri grubunda stili tıklatın. Metin Dolgusu, Metin Anahattı veya Metin Efektleri'ni tıklatıp istediğiniz biçimlendirme seçeneklerini de belirleyebilirsiniz.

2.5.3 Çizim nesneleri Sununuza bir veya birden çok şekil ekleyebilir ya da birkaç şekli birleştirerek bir çizim oluşturabilirsiniz. Kullanılabilen şekiller şunlardır: • • • • • • • •

Çizgiler Basit geometrik şekiller Oklar Denklem şekilleri Akış çizelgesi şekilleri Yıldızlar Başlıklar Belirtme çizgileri

2.5.3.1 Slayta çeşitli çizim nesneleri eklemek 1. Bir çizim nesnesi eklemek istediğiniz slaytı seçin 2. Ekle sekmesi > Çizimler komut grubun > Şekiller'i tıklatın.

3. İstediğiniz şekli seçin

129

4. Slayt üzerinde herhangi bir yeri tıklatıp sürükleyerek şekli yerleştirin. Tam kare veya daire oluşturmak için (veya diğer şekillerin boyutlarını sınırlamak için) sürüklerken SHIFT tuşunu basılı tutun.

Bu çizim ekleme yönetimini kullanarak, bir grafiğe, küçük resme veya SmartArt grafiğe tek tek şekiller ekleyebilirsiniz.

5. Farklı şekillerden birden fazla eklemek için aynı işlemleri tekrar ediniz. 6. Aynı şekilden birden fazla eklemek için; • • •

Eklemek istediğiniz şekli sağ tıklatın ve Çizim Modunu Kilitle'yi tıklatın. Slayt üzerinde herhangi bir yeri tıklatıp sürükleyerek şekli yerleştirin. Eklemek istediğiniz her şekil için bunu yineleyin. İstediğiniz tüm şekilleri ekledikten sonra, ESC tuşuna basın.

7. Eğer şeklinize bir metin eklemek istiyorsanız, şekli seçin ve metninizi yazın.

2.5.3.2 Çizim nesnesinin zemin rengini, çizgi rengini, çizgi kalınlığını, çizgi stilini değiştirmek 1. Biçim değişikliği yapmak istediğiniz çizim nesnesini seçin. 2. Çizim Araçları başlığı altında Biçim ek sekmesi > Şekil Stilleri’i altında yer alan Şekil Dolgusu, Şekil Anahattı’nı kullanın.

130

2.5.3.3 Çizim nesnesinin stilini değiştirmek Stiller farklı biçimlendirme seçeneklerinin bileşimleridir ve Şekil Stilleri grubunda küçük resim olarak görüntülenir. 1. Yeni bir stil uygulamak istediğiniz şekli seçin. 2. Çizim Araçları başlığı altında Biçim ek sekmesi > Şekil Stilleri grubunda istediğiniz Stil'i tıklatın. İşaretçinizi Hızlı Stil küçük resminin üzerine getirdiğinizde, Şekil Stili'nin (veya Hızlı Stil'in) şeklinizi nasıl etkileyeceğini görebilirsiniz.

2.5.3.4 Çizim nesnesine gölgelendirme yapmak 1. Gölgelendirmek istediğiniz şekli seçin. 2. Çizim Araçları başlığı altında Biçim ek sekmesi > Şekil Stilleri > Gölge ‘ ye basın 3. Dış, İç, Perspektif şeklinde olan gölge tiplerinden birine tıklatın.

2.5.3.5 Çizim nesnesinin 3B döndürme yapmak 1. Gölgelendirmek istediğiniz şekli seçin. 2. Çizim Araçları başlığı altında Biçim ek sekmesi > Şekil Stilleri > 3-B Döndürme ‘ ye basın 3. Paralel, Perspektif , Eğik şeklinde olan 3-B döndürme tiplerinden birine tıklatın.

2.5.3.6 Çizim nesnesini döndürmek ve boyutlarını değiştirmek 1. Döndürmek istediğiniz şekli seçin. 2. Döndürme tutamacını tıklayın ve döndürdükten sonra bırakın. Döndürme tutamacı Boyutlandırma tutamacı 3. Boyutlarını değiştirmek için, daha önce resimler konusunda bahsedildiği gibi, kenar veya köşe tutmaçlarını kullanabilirsiniz.

131

2.5.3.7 Çizim nesnesini slaytta hizalamak 1. Hizalamak istediğiniz çizim nesnelerini seçin. 2. Çizim Araçları başlığı altında Biçim ek sekmesi > Yerleştir komut grubu > Hizalaya ‘ ya tıklatın

3.İlk olarak hizala işleminin slayta göre mi yoksa Seçili Nesnelerin birbirlerine göre hizalanacığını ayarlamak için Slayta Hizala veya Seçili Nesneleri Hizala seçeneklerinde birini seçin. Eğer sadece bir nesne seçiliyse Seçili

Nesneleri Hizala aktif değildir.

4. Hizalama seçeneklerinden birini seçin. Eğer Slayta Hizala seçiliyle bu hizalama işlemi slayta göre olacaktır.

2.5.3.8 Herhangi bir nesneyi öne getirmek, alta göndermek Çizilmiş olan şekiller slayt üzerinde çizilme sırasına göre yığılırlar. İlk çizilen şekil en altta, en son çizilen en üstte yer alır. Bu yığılma sırası değiştirilebilir. 1. Yığılma sırasını değiştirmek istediğiniz çizim nesnesi ya da nesnelerini seçin. 2. Biçim ek sekmesi > Yerleştir komut grubu > Öne Getir veya Arkaya Gönder komutlarını kullanarak bu sırayı değiştirin. Öne Getir veya Arkaya Gönder yazılarının üzerine her tıklandığında bu işlemleri birer birer yapar. Bu yazıların

yanındaki ok’a ( )tıklandığında ise En Öne Getir be En Arkaya Gönder seçenekleri de görünecektir

132

2.5.4. Bir Eşini Oluşturmak, Taşımak, Silmek 2.5.4.1. Grafik, şema ve çizim nesnelerinin sunum belgesi içerisinde veya açık diğer sunum belgelerinde bir eşinin oluşturulması 1. Bir eşinin oluşturulmasını istediğiniz Grafik, şema veya çizim nesnesini seçiniz. 2. Kopyalamak için aşağıdakilerden birini yapın; i. ii. iii.

Giriş Sekmesi > Pano grubu > Kopyala’yı tıklatın Seçtiğiniz nesnenin üzerinde sağ tıklayın ve açılan menüden Kopyala’yı seçin Klavye’den Ctrl +C tuşuna basın

3. Bir eşini oluşturmak istediğiniz slaytı seçin ve aşağıdakilerden birini yapın; i. ii.

Giriş Sekmesi > Pano grubu > Yapıştır’yı tıklatın Seçtiğiniz nesnenin üzerinde sağ tıklayın ve açılan menüden Yapıştır seçeneklerinden birini seçin 1. Yapıştırma işleminde nesnenin biçimini yapıştıracağınız slaytın teması olacak şekilde yapıştırır. 2. Nesneyi resim olarak yapıştırır.

iii.

Klavye’den Ctrl +V tuşuna basın

2.5.4.2. Grafik, şema ve çizim nesnelerinin sunum belgesi içerisinde veya açık diğer sunum belgelerine taşınması 1. Taşımak oluşturulmasını istediğiniz Grafik, şema veya çizim nesnesini seçiniz. 2. Kesmek için aşağıdakilerden birini yapın; i. ii. iii.

Giriş Sekmesi > Pano grubu > Kes’i tıklatın Seçtiğiniz nesnenin üzerinde sağ tıklayın ve açılan menüden Kes’i seçin Klavye’den Ctrl +X tuşuna basın

3. Taşımak istediğiniz slaytı seçin ve aşağıdakilerden birini yapın; i. ii. iii.

Giriş Sekmesi > Pano grubu > Yapıştır’yı tıklatın Seçtiğiniz nesnenin üzerinde sağ tıklayın ve açılan menüden Yapıştır seçeneklerinden birini seçin Klavye’den Ctrl +V tuşuna basın

133

2.5.4.3. Grafik, şema ve çizim nesnelerini silmek Silmek istediğiniz nesneyi seçin ve klavyeden Delete tuşuna basın.

2.6. Ekran gösterisi Efektleri 2.6.1. Önceden Belirlenmiş Canlandırmalar (Animasyon) Sununuzda ek vurgular yapmak veya bilgilerinizi belirli bir sırayla göstermek için hareketli öğeler oluşturabilirsiniz. Bu amaçla sununuzdaki metne, resimlere, şekillere, tablolara, SmartArt grafiklerine ve diğer nesnelere animasyon uygulayarak bunlara giriş, çıkış, boyut veya renk değişiklikleri ve hareket verme gibi görsel efektler ekleyebilirsiniz.

2.6.1.1 Slaytta, metin ya da görüntülere önceden belirlenmiş canlandırma uygulamak, canlandırmayı değiştirmek Önemli noktalara odaklanmanın, bilgi akışını istediğiniz bir düzende ilerlemesinin ve sununuzu görüntüleyenlerin ilgisini çekmenin yollarından biri de animasyon kullanmaktır. Tek tek slaytlardaki metne veya nesnelere ya da yer tutuculara animasyon efektleri uygulayabilirsiniz. PowerPoint 2010'da dört farklı türde animasyon efekti vardır: •

Giriş efektleri. Bir nesnenin slaytın odağına gelmesini, yavaş yavaş soluktan canlı bir hale gelme, slaydın kenarından uçarak veya atlaya atlaya görünüme girmesini sağlayabilirsiniz.

•

Çıkış efektleri. Bu efektler bir nesnenin slayttan uçarak çıkmasını, görünümden kaybolmasını veya slayttan dönerek çıkmasını gibi animasyonları sağlar.

•

Vurgu efektleri. Bu efektlere örnek olarak, slayt içinde görünümde olan bir nesnenin renk değiştirmesi, boyutunun azalması veya artması, dönmesi gösterilebilir.

•

Hareket Yolları. Bu efektleri kullanarak diğer efektlerin yanı sıra, bir nesnenin sola veya sağa, yukarı veya aşağı şekilde dönmesini sağlayabilirsiniz .

Animasyonları tek tek veya birden çok efekti birleştirerek kullanabilirsiniz. Örneğin, bir metin satırına Uçarak Giriş giriş efektini verip ondan sonra Büyüt/Küçült vurgu efektini uygulayarak ve bu metin satırının sağdan uçarak giderken boyutunun arttırılmasını sağlayabilirsiniz.

134

Bir nesneye animasyon efekti eklemek için şunları yapın: 1. Animasyon eklemek istediğiniz nesneyi seçin. 2. Animasyonlar sekmesi > Animasyon grubu > Diğer animasyon efektini seçin.

düğmesini tıklatın ve sonra da istediğiniz

3. İstediğiniz giriş, çıkış, vurgulama veya hareket yolu animasyon efektini görmüyorsanız Diğer Giriş Efektleri, Diğer Vurgu Efektleri, Diğer Çıkış Efektleri veya Diğer Hareket Yolları'nı tıklatın. 4. Nesneye veya metne bir animasyon uyguladıktan sonra, animasyonlu öğeler slayt üzerinde metnin veya nesnenin yanında görüntülenen yazdırılmayan ve animasyonları oynama sırasını gösteren Numara Etiketleri ile işaretlenir. Etiket yalnızca Normal görünümde Animasyonlar sekmesi seçiliyse veya Animasyon görev bölmesi görünür durumdaysa görüntülenir.

Aynı nesneye birden çok animasyon efekti uygulamak için şunları yapın: 1.Birden çok animasyon eklemek istediğiniz metni veya nesneyi seçin. 2.Animasyonlar sekmesi > Gelişmiş Animasyon grubu > Animasyon Ekle'yi tıklatın.

3. Vermek istediğiniz efekti seçin.

135

2.6.1.2 Slaytta bulunan animasyonların listesini görüntüleme Slayttaki tüm animasyonların listesini Animasyon Bölmesinden görüntüleyebilirsiniz. Animasyon Bölmesinde, efektin türü, birden çok efekt varsa bunların birbirine göre sırası, etkilenen nesnenin adı ve efektin süresi gibi animasyon efekti ile ilgili bilgileri gösterir. Animasyon görev bölmesini açmak için, Animasyonlar sekmesi > Gelişmiş Animasyon grubu > Animasyon Bölmesi’ni tıklatın.

PowerPoint ekranının sağ tarafında Animasyon Bölmesi açılacaktır.

1. Animasyon bölmesindeki sayılar, animasyon efektlerinin oynatılacağı sırayı gösterir. Bu sayılar, slaytta görüntülenen yazdırılmayan Numara Etiketlerine karşılık gelir. 2. Simgeler animasyon efektini gösterir. Bu örnekte üst bölümde Giriş alt bölümde ise Çıkış efekti gösterilmektedir. 3. Animasyon listesindeki bir öğeye ait menü gösterilmektedir. 4. Zaman çizelgeleri, efektlerin süresini gösterir. 5. Aynı nesneye birden çok animasyon efekti uygulandığında veya bir nesne grubuna beraber efekt uygulandıysa bu şekilde gruplanırlar.

136

2.6.1.3 Animasyonların efekt seçeneklerini, sırasını belirlemek ve zaman ayarlamaları yapmak Animasyonların efekt seçeneklerini, sırasını belirlemek veya zaman ayarlaması yapmak istediğiniz öğeyi seçin ve aşağıdaki işlemlerden istediğiniz birini yada birkaçını yapın; •

Animasyonun efekt seçeneklerini ayarlamak için, Animasyonlar sekmesi > Animasyon grubu > Efekt Seçenekleri’ nin sağındaki oku ve sonra da kullanmak istediğiniz seçeneği tıklatın. Efekt seçenekleri, seçili olan efekt verilmiş nesnenin animasyon türüne göre farklılık gösterir.

•

Animasyonun başlangıç, süre veya bekleme zamanını Animasyonlar sekmesi > Zamanlama grubundan belirleyebilirsiniz.

•

Animasyonun başlangıç zamanını ayarlamak için, Başlat menüsünün sağındaki oku tıklatın ve kullanmak istediğiniz zamanlamayı seçin. Burada üç seçenek vardır, Tıklanınca, Öncekiyle birlikte, Öncekinden sonra. Tıklanınca seçilirse animasyon Numara etiketlerinde verilen sırasında ve fare veya klavyeye tıklandığında gelir. Öncekiyle birlikte seçilirse Numara etiketlerinde verilen sıra numarası bir öncekiyle aynı olur ve onunla birlikte çalışır, Öncekinden sonra seçilirse Numara etiketlerinde verilen sıra numarası bir öncekiyle aynı olur ancak öncekinin çalışması bittiğinde herhangi bir tıklama yapmadan kendiliğinden çalışır.

•

Animasyonun çalıştırılacağı süreyi ayarlamak için, Süre kutusuna istediğiniz süreyi saniye sayısı olarak girin. Animasyon başlamadan önce bekleme süresini ayarlamak için Gecikme kutusuna istediğiniz süreyi saniye sayısı olarak girin.

•

•

Listedeki bir animasyonun sırasını değiştirmek için, Animasyonu Yeniden Sırala'nın altında, animasyonun listedeki başka bir animasyondan önce olması için Önceye Taşı veya listedeki başka bir animasyondan sonra olması için Sonraya Taşı seçeneğini belirleyin. 137

2.6.1.4. Animasyonu bir tetikleyici ile oynatmak Tetikleyicilerle, slayt gösterisi sırasında slayttaki bir nesneyi tıklattığınızda bir animasyon efektinin başlatılmasını sağlayabilirsiniz. 1. Tetiklemek istediğiniz animasyonun bulunduğu nesneyi seçin. 2. Animasyonlar sekmesi > Gelişmiş Animasyon grubu > Tetikleyici’ye tıklatın.

3. Tıklatıldığında seçeneğinin üzerine gelin ve animasyonu tetiklemesini istediğiniz nesneyi seçin. Böylece seçmiş olduğunuz nesnenin animasyonu ancak bu tetikleyici olarak belirlediğiniz nesneye tıklandığında çalışır.

2.6.2 Geçişler Slayt geçişleri, Slayt Gösterisi görünümünde bir slayttan sonrakine geçerken oluşan hareket efektleridir.

2.6.2.1 Slaytlar arası geçişlere etkiler (effekt) uygulamak ve bu etkileri değiştirmek 1. Anahat ve Slaytlar sekmelerinin bulunduğu bölmede Slaytlar sekmesini tıklatın.

2. Slaytlar bölümünden geçiş uygulamak istediğiniz slaydın küçük resmini seçin. 3. Geçişler sekmesi > Bu Slayda Geçiş komut grubunda istediğiniz slayt geçiş efektini tıklatın. Diğer geçiş efektlerini görmek için, Diğer düğmesini üzerinde görülecektir.

138

tıklatın. Seçtiğiniz geçişin ön izlemesi

slayt

4. Bu belirlediğiniz geçişi değiştirmek için başka bir tane geçiş efektine tıklatın. 5. Son olarak belirlediğiniz geçişi efektini sununuzdaki tüm slaytlara uygulamak için Geçişler sekmesi > Zamanlama grubu > Tümüne Uygula'yı tıklatın.

2.6.2.2 Slaytlara ayrı ayrı geçiş efektleri yapmak Her bir slayta ayrı ayrı geçiş uygulamak için her bir slaytı ayrı ayrı seçin ve bunların her biri için bir geçiş belirleyin.

2.6.2.3 Slayt geçişlerine ses eklemek Slayt gösterisi sırasından bir slayttan diğerine geçiş sırasında bir ses dosyasının çalışmasını isterseniz. 1. Anahat ve Slaytlar sekmelerinin bulunduğu bölmede Slaytlar sekmesini tıklatın. 2. Ses eklemek istediğiniz slaydın küçük resmini seçin. 3. Geçişler sekmesi > Zamanlama grubu > Ses'in yanındaki oku tıklatın ve; •

Listeden ses eklemek için, istediğiniz sesi seçin.

•

Listede bulunmayan bir ses eklemek için, Diğer Ses'i seçin, eklemek istediğiniz ses dosyasını bilgisayarınızda bulun ve Tamam'ı tıklatın.

4. Bu belirlediğiniz sesi için ya listeden başka bir ses seçin ya da bilgisayarınızdaki bir başka ses dosyasını ekleyin. 5. Son olarak belirlediğiniz sesin sununuzdaki tüm slaytlara uygulamak için Geçişler sekmesi > Zamanlama grubu > Tümüne Uygula'yı tıklatın.

2.6.2.4 Slayt geçişlerinde zamanlama ayarlarını yapmak Önceki slayt ile geçerli slayt arasındaki geçiş süresini ayarlamak için; 1. Geçişler sekmesi > Zamanlama grubunda > Süre kutusunda, istediğiniz hızı yazın veya seçin. 139

2. Geçerli slaydın sonraki slayda geçmesi için gereken süreyi belirtmek için aşağıdakilerden birini yapın; • Fareyi tıklattığınızda sonraki slayda geçmek için, Geçişler sekmesi > Zamanlama grubunda > Fare Tıklatmasında onay kutusunu seçin. •

Belirli bir süre sonunda sonraki slayda otomatik olarak geçmek için, Geçişler sekmesi > Zamanlama grubunda > Sonrasında kutusuna istediğiniz zaman değerini girin.

2.7. Slayt Gösterisi Hazırladığınız sununun tüm bileşenleri (tüm eklenen öğeler, animasyon, geçişer v.s.) ile birlikte izleyiciler tarafından tam ekran görünümünde izlenmesini sağlamak için Slayt Gösterisi yapılmalıdır.

2.7.1. Slayt gösterisini başlatma 2.7.1.2 Baştan ve belirli bir slayttan başlatmak Sununuzu ilk slayttan Slayt Gösterisi görünümünde görüntülemek için şunları yapın: •

Slayt Gösterisi sekmesi > Slayt Gösterisini Başlat grubunda > Baştan'ı tıklatın veya klavyeden F5’e basın

Sununuzu PowerPoint ekranında aktif olan geçerli slayttan Slayt Gösterisi görünümünde görüntülemek için şunları yapın: •

Slayt Gösterisi sekmesi > Slayt Gösterisini Başlat grubun > Geçerli Slayttan'ı tıklatın veya klavyeden Shift +F5’e basın

140

2.7.1.2 Zaman provası yapmak Microsoft PowerPoint 2010'da oluşturulmuş kendi kendine çalışan bir sunu kullanarak konuşmacı olmadan bilgilerinizi iletebilirsiniz. Bu maksatla sununuzu sesli bir kayıt haline getirmeden önce bir zamanla provası yapabilirisiniz. Sununuzu zamanlamaya başlamak için; 1. Slayt Gösterisi sekmesi > Ayarla komut grubu >Zamanlama Provası düğmesine tıklatın. 2. Prova araç çubuğu görünür ve Slayt Süresi kutusu sunu zamanlamasına başlar.

Prova araç çubuğu İleri Duraklat Slayt Süresi Yinele Toplam sunu süresi (*PowerPoint Help’den alınmıştır)

2. Sununuzun zamanlamasını yaparken, aşağıdaki işlemleri yapabilirsiniz •

Sonraki slayda geçmek için, İleri düğmesini tıklatın.

•

Süreyi geçici olarak durdurmak için, Duraklat düğmesini tıklatın.

•

Duraklatma sonrasında süreyi yeniden başlatmak için, Duraklat düğmesini tıklatın.

•

Bir slaydın görüneceği tam süreyi ayarlamak için Slayt Süresi kutusuna süreyi yazın.

•

Geçerli slaydın süresini kaydetmeyi yeniden başlatmak için, Yinele öğesini tıklatın.

3. Son slaydın zamanını ayarladıktan sonra, toplam süresi görüntüleyen iletişim kutusunda aşağıdakilerden birini yapın: •

Kaydedilen slayt zamanlamalarını tutmak için Evet düğmesini tıklatın.

•

Kaydedilen slayt zamanlamalarını atmak için Hayır düğmesini tıklatın. 141

Eğer Evet’i seçerseniz Slayt Sıralayıcısı görünümü açılarak, sununuzdaki her slaydın zamanını görüntüler.

2.7.1.3 Slayt gösterisini kaydetmek Sununuza bir anlatım ekleyerek bu şekilde kaydedilmesi sağlayabilirsiniz. Anlatımlı kayıt için, bilgisayarınızda ses kartı, mikrofon bulunması gerekir. Anlatımı sunudan önce kaydedip sunumda izleyicilere bunu sunabileceğiniz gibi, sunu sırasında da dinleyici yorumlarını ile birlikte de kaydedebilirsiniz.

1. Slayt Gösterisi sekmesi > Ayarla Komut grubu, Slayt Gösterisi Kaydı’nı tıklatın. • Konuşma kaydederken tüm sunuyu kaydedebilir ve istediğiniz zaman kaydı duraklatıp devam ettirebilirsiniz. • Kayıt işlemine başlamadan önce mikrofonunuzun çalışır ve gerekli ayarlamalarının yapılmış olduğundan emin olun.

2. Aşağıdakilerden birini seçin: •

Kayda Başlangıçtan Başla

•

Kaydı Geçerli Slayttan Başlat

142

3. Slayt Gösterisi Kaydı iletişim kutusu açılacaktır, burada Anlatımlar ve lazer işaretçisi onay kutusunu seçin ve Slayt ve animasyon zamanlamaları onay kutusunu seçin veya temizleyin.

4. Kaydı Başlat'ı tıklatın. 5. Zamanlama Provası konusunda anlatılan araç çubuğunun aynı çıkacaktır. 6. Slayt gösterisi kaydınızı sonlandırmak için, slaydı sağ tıklatın ve sonra Gösteriyi Bitir'i tıklatın. 7. Her slaydın altına zamanlamalar eklenmiş olarak Slayt Sıralayıcısı görünümü açılır.

2.7.1.4 Slaytları gizlemek/göstermek Slayt gösterisi sırasında istediğiniz slaytların sunum sırasında görünmemesini sağlayabilirsiniz. 1. Anahat ve Slaytlar sekmelerinin bulunduğu bölmede Slaytlar sekmesini tıklatın. 2. Slayt gösterisi sırasında gizlemek istediğiniz slayt ya slaytları seçin ve üzerinde sağ tıklayıp Slayt Gizle’yi seçin. 3. Gizlenen slaytların küçük resimlerinde slayt numaralarının üzerine gizlendiğini gösteren bir işaret gelecektir.

4. Gizlenmiş olan bir slaytı Slayt gösterini sırasında tekrar görünür yapmak için tekrar üzerlerinde sağ tıklayın ve Slayt Gizle’yi seçin.

143

2.7.2. Slayt gösteri ekranı 2.7.2.1 Slaytlar arasında sırayla ve istenilen slayta geçme şeklinde ilerleme Slayt gösterisi sırasında slaytlar arasında klavyeden yön tuşları, Page Up ve PageDown tuşları kullanılarak ileri-geri ve farenin sol tuşu kullanılarak sadece ileri veya farenin tekerlek tuşu kullanılarak ileri veya geriye doğru ilerlenebilir. Slayt gösterisi sırasında istediğiniz bir slayta gitmek için 1. Sağ tıklayın ve açılan menüden Slayta Git’in üzerine gelin 2. Gitmek istediğiniz slayt’ı seçin

2.7.2.2 Kalem kullanımı ve kalem işaretlemelerini kaydetme/çıkarma Slayt Gösterisi sırasında kalem aracını kullanıp slaytlarınız üzerinde işaretlemeler yapıp kendi el yazınızla notlar alabilirsiniz. 1. Slayt gösterisi sırasında slaytın üzerinde sağ tıklayın ve açılan menüden İşaretçi Seçenekleri’in üzerine gelin 2. Bir kalem tipi (Kalem veya Vurgulayıcı)ve Mürekkep rengini seçin.

3. 4. 5. 6.

Slaytlar üzerinde işaretlemelerinizi yapın ve notlarını yazın (Tabletler aracılığıyla) Bir slayttan diğerine geçerken kelem seçiminiz aktif kalmaya devam edecektir. Kalem modundan çıkmak için klavyeden Esc tuşuna basın. Slayt gösterisi bittiğinde veya sizin isteğinizle sonlandırıldığında (Esc tuşuyla) yaptığınız işaretleme ve notlarınızın slaytlar üzerinde saklamak veya çıkarmak için karşınıza bir iletişim kutusu gelecektir. İstediğiniz bir tanesini seçin.

144

2.8. Çıktısını alma PowerPoint kullanarak slaytlarınızı ve slaytlarınızı aldığınız not sayfalarını yazdırabilir, dinleyicinizin siz sunum yaparken takip edebilmesi veya ileride başvurmak üzere saklayabilmesi için bir sayfada bir, iki, üç, dört, altı veya dokuz slayt olarak yazdırabilirsiniz.

2.8.1 Çıktı hazırlık 1. Tasarım sekmesi >Sayfa Yapısı grubu > Sayfa Yapısı'nı tıklatın.

2. Slayt boyutu listesinde, üzerine yazdıracağınız sayfanın boyutunu tıklatın. Eğer Özel seçeneğini tıklatırsanız, Genişlik ve Yükseklik kutularında, istediğiniz ölçüleri girin veya seçin. 3. Slaytlar ve dinleyici notları için kâğıdınızın Yatay veya Dikey seçeneğini belirleyin. PowerPoint slayt düzenleri varsayılan olarak yatay kağıt seçeneğinde görünür.

4. Slayt başlangıç numarası kutusuna, yazdırma işlemine başlanacak olan slayt numarasını yazın, ardından gelenlerin de sıralı olarak yazdırılacağını unutmayın.

2.8.2. Bir ya da birden fazla slaytın yerini değiştirmek ve silmek 1. Anahat ve Slaytlar sekmelerinin bulunduğu bölmede Slaytlar sekmesini tıklatın.

145

2. Slayt veya slaytların küçük resimlerini seçin ve yerini değiştirmek istediğiniz yere sürükleyin. Bir eşini oluşturmak istiyorsanız sürükleme işlemini Ctrl tuşu ile birlikte yapın. 3. Silemk istediğiniz slaytların küçük resimlerini seçin ve klavyeden Delete tuşuna basın.

2.8.3 Slaytları belge içinde ve açık diğer belgelere taşımak ve bir eşlerini oluşturmak 1. Anahat ve Slaytlar sekmelerinin bulunduğu bölmede Slaytlar sekmesini tıklatın. 2. Taşımak veya bir eşini oluşturmak istediğiniz slayt veya slaytların küçük resimlerini seçin. 3. Taşımak üzerinde sağ tıklatın ve Kes’i seçin 4. Bir eşini oluşturmak için üzerinde sağ tıklatın ve Kopyala’yı seçin. 5. Aynı belge içindeki veya açık başak bir PowerPoint belgesi içinde yapıştırmak istediğiniz yerin Slaytlar sekmesindeki küçük resim görüntüleri üzerinde sağ tıklayın Yapıştır’a basın.

2.8.4. Yazdırma 2.8.4.1 Sunumu, belirli slaytları; dinleyici notları, not sayfası veya anahat görünümünde yazdırmak Yazdırma seçeneklerini ayarlayıp slaytlarınızı yazdırmak için: 1. Dosya sekmesi > Yazdır'ı tıklatın

2. Kopya kutusuna, yazdırmak istediğiniz kopya sayısını girin. 3. Yazıcı altında, kullanmak istediğiniz yazıcıyı seçin. 4. Ayarlar altında, aşağıdakilerden birini yapın: •

Tüm slaytları yazdırmak için, Tüm Slaytları Yazdır'ı tıklatın.

•

Seçtiğiniz bir veya daha fazla slaydı yazdırmak için, Seçimi Yazdır'ı tıklatın.

•

Yalnızca o anda görüntülenen slaydı yazdırmak için Geçerli Slayt'ı tıklatın. 146

•

Belirli slaytları numaraya göre yazdırmak için Özel Slayt Aralığı'nı tıklatıp ve altındaki Slaytlar kutucuğuna yazdırmak istediğiniz slaytların numaralarını aralarına virgül (,) koyarak yazın yada belirli bir aralığı yazdırmak için aralarına tire (-) koyarak yazın. örneğin, 1,5,9-18.

5. Tam Sayfa Slaytlar listesini tıklatın ve aşağıdakileri yapın: • Tam sayfadaki bir slaydı tıklatmak için, Yazdırma Düzeni altında Tam Sayfa Slaytlar'ı tıklatın. • Sayfa başına bir veya daha fazla slaydı dinleyici notu biçiminde tıklatmak için, Dinleyici Notları altında, sayfa başına olmasını istediğiniz slayt sayısını tıklatın.

6. Harmanlanmış listesini tıklatın ve ardından slaytlarınızın harmanlanmış olarak yazdırılmasını isteyip istemediğinizi seçin. 7. Tüm ayarlamaları yaptıktan sonra yazdırma işlemini gerçekleştirmek için Yazdır'ı tıklatın.

147

148

Modül 3: Kelime İşlemci (MS WORD 2010)

Merhaba Arkadaşlar, Kelime İşlemcisi modülünde sizlere nasıl belge hazırlandığını ve düzenlendiğini anlatacağız. Kelime işlemci nedir? Günlük hayatımızda belge hazırlamak ve düzenlemek için kullandığımız bilgisayar yazılımlılarına kelime işlemci programı denilmektedir. Kelime işlemeciler, bilgisayar yazılımları arasında yaygın kullanılandır. Dolaysıyla bu yazılımların ürettiği doküman biçimleri .doc ve .docx en çok paylaşılan dosya biçimidir. Kaç Tane Kelime İşlemcisi Yazılımı Var? Pazarda ulaşabileceğiniz birçok kelime işlemci yazılımı olmasına rağmen yaygın olarak iki tanesi kullanılmaktadır. Bu iki kelime işlemci programı Microsoft firmasının ticari ürünü olan Microsoft Office ve Sun Microsystems firmasının açık ürünü olan Open Office paketlerinde bulunan Word ve Writer’dır. Kelime İşlemcisiyle Neler Yapılabilir? Temel olarak kelime işlemci programları bilgisayarda açılan belgelere yazı yazmak, tablo eklemek, resim, grafik eklemek ve bunları biçimlendirmek için kullanılmaktadır. Üniversite Hayatı ve Kelime İşlemcisi Siz öğrencilerde üniversite öğreniminiz boyunca birçok belge hazırlamak zorunda kalmaktasınız. Her ders için dönemlik ödevler, okuldan mezun olmak için yönlendirilmiş çalışma, bitirme tezi gibi belgeleri hazırlamanız gerekmektedir. Bu belgelerin bazıları için uymanız gereken herhangi bir kural yokken, bazılarının yazı tipi, yazı büyüklüğü, hizalaması, kenar boşlukları gibi uyulması gereken birçok kural vardır. Bu dersteki Kelime İşlemeci modülünü tamamladığınızda gerekli ortam ve materyaller sağlandığında, kelime işlemci programını kullanarak her türlü belge hazırlama ve düzenleme işlemini yapabileceksiniz. Dersi nasıl işleyeceğime gelince. Modül boyunca örnek olarak Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünün tez hazırlama kılavuzuna göre düzenlenmiş örnekler kullanılacaktır. Örnek uygulamalar MS Ofis paketine bulunan Word 2010 kelime işlemci programı kullanılarak oluşturulup adım adım bu düzenlemelerin nasıl yapıldığı anlatılacaktır. Bu örnekte belge başlığı, kenar boşlukları, satır ve paragraf aralıkları, ilk satır girintisi düzenlemeleri tez hazırlama kılavuzuna göre hazırlanmıştır. Her konu anlatımında örnek uygulamadaki belgede kılavuza uygun olarak düzenlenmelerin nasıl yapılacağı anlatılacaktır.

3.1. Uygulamanın Kullanımı MS Word 2010 kelime işlemci programının kullanımı yeni geliştirilen kullanıcı dostu yeni ara yüzüyle oldukça basitleştirilmiştir. Diğer ofis programlarında olduğu gibi yeni bir belge açmak ve ona veri girip, düzenlemek ve daha sonra onu saklamak daha da basitleştirilmiştir.

148

149

3.1.1. Kelime İşlemcisiyle İlk Adımlar Word 2010 kelime işlemci programını kullanmaya başlamadan önce onu açmak, açılan ara yüzde yer alan ögelerle tanışmak, bir belgeyi açmak, aynı anda birden fazla belgeyle çalışmak gibi temel bazı adımları öğrenmek gerekmektedir.

3.1.1.1. Kelime işlemci uygulamasını açmak Microsoft Word programını çalıştırmak için; Başlat düğmesinden Tüm Programlar seçeneğinin üstüne gelinir açılan menüden Microsoft Office sekmesi ve oradan Microsoft Office Word 2010 simgesine tıklanır.

3.1.1.2. Word 2010 Ekranı MS Word 2010 çalıştırdığımızda açılan pencereye Word Penceresi denir.

Bu pencerenin üst tarafında 1. Hızlı Erişim Araç Çubuğu 2. Başlık Çubuğu 3. Şerit bulunmaktadır.

149

150

Hızlı Erişim Araç Çubuğu Şeridin sağ üst kısmında Hızlı Erişim Araç Çubuğu bulunur. Bu çubuk çok sık kullandığımız Kaydet, Geri Al ve Yeniden komut düğmelerini içerir. Sık kullandığınız ve hangi sekmede olursanız olun sürekli kullanılabilir durumda kalmasını istediğiniz komutları çubuğa ekleyebilirsiniz. Bunun için eklemek istediğimiz komut üzerinde sağ tıklarız

açılan iletişim penceresinden Hızlı Erişim Araç Çubuğu’na Ekle komutuna tıklarız. Böylece komut Hızlı Erişim Araç Çubuğuna eklenmiş olur. Çubukta var olan bir komutu kaldırmak istediğimizde de aynı işlemi Hızlı Erişim Araç Çubuğu üzerinde bulunan komut üzerinde sağ tıklarız ve Kaldır komutunu seçeriz.

Başlık Çubuğu Başlık Çubuğunda kullanılan programın adı ve üzerinde çalışılan belgenin adı bulunur.

Örneğin yukarıdaki resimde de görüldüğü gibi çalışan program Microsoft Word ve açık olan belgenin adı Uygulama. Belge adının yanında yer alan .docx uzantısı Word Belgelerinin uzantısıdır. Çubuğun sağ üst köşesinde tüm Windows pencerelerinde olduğu gibi Simge Durumuna Küçült, Ekranı Kapla, Kapat düğmeleri vardır.

150

151

Şerit Şerit MS Office’in 2007 sürümüyle güncellediği kullanıcı arabiriminde yer alan ve komut gruplarının bir dizi sekmenin altında sunulduğu bir aygıttır.

Sekmelerde bulunan komutlar ilgili sekmenin adına uygun olarak gruplanmıştır. Örneğin belgemize bir nesne (tablo, resim, grafik..) ekleyeceksek bu işlemi Ekle sekmesinde bulunan komut gruplarıyla yapmaktayız.

Sekmeler Daha önce de belirttiğimiz gibi sekmeler benzer görevleri gerçekleştirmek için komutların gruplanması sonucu oluşturulmuştur. Sekmeleri bu şekilde düzenlemek uygulama özelliklerine erişimi basitleştirmektedir. Baktığımız zaman Word penceresinde temel olarak sekiz sekmenin olduğunu görüyoruz. Bu sekmeler Dosya, Giriş, Ekle, Sayfa Düzeni, Başvurular, Postalar, Gözden Geçir, Görünüm olarak adlandırılmışlardır. Bunlara ilave olarak bilgisayara kuracağınız bazı programlar Word eklenti yapmaktadır. Bu durumda mevcut sekiz sekmenin yanına Eklentiler sekmesi ilave olur. Sabit olarak görünen bu sekmelere ilave olarak sadece özel türden nesnelerin düzenlendiği sırada ihtiyaç duyacağımız komutların bulunduğu Bağlamsal sekmeler bulunmaktadır. Bağlamsal sekmeler nesnelerin düzenlemesi esnasında görünürler. Örneğin belgemize bir tablo eklediğimizde ekleme noktası/imleç tablonun içinde veya tabloya

tıklatıldığında, üzerinde tablo düzenlemeye ilişkin komutların yer aldığı bir bağlamsal sekme ekrana gelir. Bağlamsal sekmeler yalnızca gerektiğinde görüntülenir ve eldeki işleme ilişkin gerekli komutları bulmayı ve kullanmayı çok daha kolay hale getirir. Tabloyla ilgili bağlamsal sekmeler Tasarım ve Düzen sekmeleridir. Bu sekmelerin altında yer alan komut ve komut grupları tabloyla ilgili düzenlemeleri yapmak için kullanılmaktadır.

151

152

Galeriler Galeriler, yeniden tasarlanmış kullanıcı arabiriminin önemli bir ögesidir. İçerdikleri hazır biçimlerle galeriler Word belgesini düzenlerken kullanıcıların arasından seçim yapabilecekleri birçok seçenek sunmaktadır. Galerideki hazır biçimler yardımıyla kolayca, güzel görünümlü işler üretmeyi sağlar. Buna ek olarak Canlı Önizleme sayesinde fare işaretçisini galerideki seçenekler üzerinde gezdirdikçe, düzenleme veya biçimlendirme değişikliği uygulanmasının sonuçlarını görmek mümkündür. Bu yeni, dinamik özellik kullanıcıların daha az zaman ve çabayla mükemmel sonuçlar yaratabilmeleri için, düzen oluşturma, düzenleme ve biçimlendirme işlemlerine akıcılık kazandırır. Ofis 2010, şekil stilleri, WordArt veya animasyon efekt türlerinde olduğu gibi birçok seçeneğe sahipse de şerit üzerinde birkaç seçenek görünür. Seçeneğe ait tüm galeriyi görmek için, komutların altındaki veya sağ kenarındaki ok’a tıklanır. Microsoft Ofis 2010 iki galeri türü içerir. Bunlardan ilki birkaç seçimin olduğu galerilerdir ve şerit üzerinde bir komut kümesinin parçası gibi gösterilir.

Ancak çok seçimli galeriler (örneğin aşağıdaki Temalar galerisi gibi) içinden seçiminizi yapabileceğiniz açılır galeriler olarak görüntülenir.

152

153

Dosya Sekmesi Şeridin sol üst köşesinde Dosya sekmesi bulunmaktadır. Bu sekmeye tıkladığımızda diğer sekmelerden farklı olarak Backstage görünümü görünür. Şeritte yer alan diğer sekmeler belgenin içinde çalışırken kullanılan komutları içerirken, Microsoft Office Backstage görünümü ise belgenin kendisi üzerinde işlem gerçekleştirmek için kullanılan komutları içermektedir. Buradan belge oluşturabilir, kaydedebilir ve göndermek gibi belge yönetimiyle ilgili işlemlerin yapıldığı yerdir. Microsoft Office Backstage görünümünde sol tarafında komutlar ve sekmeler bulunmaktadır. Burada belgelerinizi açmak, kaydetmek ve yazdırmak için kullandığınız temel komutlar yer alır. Bu temel komutlar yardımıyla bir dosyayla çalışmak için gerekli tüm önemli komutları görebilirsiniz. Yeni bir belgenin oluşturulduğu veya varolanın açıldığı yer burasıdır. Kaydet ve Farklı Kaydet komutlarınız da buradadır. Komutların dışında Backstage görünümünde sekmeler de bulunmaktadır. Örneğin Bilgi sekmesindeyken belge hakkındaki bilgi ve özellikleri görmek mümkündür. En son sekmesindeyse en son açılan belgeleriniz listelenir. Bilgisayarınızda sık sık üzerinde çalıştığınız bir belgeyi aramak zorunda kalmamanız için size yardımcı olan bir alandır. En son çalıştığınız belgeleri bu ekranda bulabilirsiniz 153

154

Microsoft Office Backstage görünümünde komutların ve sekmelerin bulunduğu yerin en altında ise belgelerin üretilmesiyle ilgili olmayan ve Word'ün çalışma şeklini denetleyen geri plandaki ayarları yaptığımız Word Seçenekleri sekmesi bulunur. Bu sekmeye bastığımızda Word Seçenekleri iletişim penceresi açılır.

154

155

Bu pencereden güvenlik ve kullanıcı bilgileri, yazım kılavuzları ve Otomatik Düzeltme gibi ayarlar yapılır.

Komut Grupları Seçili sekme için kullanılabilir komutlar, birbiriyle ilişkili öğeleri bir arada gösteren birkaç gruba ayrılmışlardır. Grupların adı komutların altında görünür. Seçtiğiniz sekmeye bağlı olarak kullanıcı arabiriminde farklı komutlar bulunmaktadır. Ofis Word 2010’da Giriş sekmesini tıklarsanız, şerit üzerinde Pano, Yazı Tipi, Paragraf, Stiller ve Düzenleme gibi birçok komut grubu görünür. Başka bir sekmeye tıklandığında farklı komut grupları görünecektir. Bu şekildeki bir menü düzeni, istenilen öğeleri bulmak için aramak zorunda olduğunuz menü, komut ve iletişim kutularının sayısını azaltır. Bazı komut gruplarındaki komutlara, iletişim kutuları üzerinden ulaşılabilir. Komut gruplarının sağ alt köşesindeki İletişim Başlatıcı’ya tıklayarak iletişim kutusuna erişilebilmektedir. Bu alan şu şekilde çalışmaktadır. İstediğiniz komut sekmesine (örneğin Ofis Word 2010’ de Giriş sekmesine) tıklayın. Şimdi, görüntülemek istediğiniz komut grubunun (örneğin Yazı Tipi) sağ alt köşesindeki küçük ok simgesini tıklayın, aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi bu, komut grubunun iletişim kutusunu başlatır.

155

156

Komutlar Komutlar, komut grupları içinde bulunan her bir düğme, bilgi girme kutusu veya menülerdir. Örneğin Ofis Word 2010’de Giriş sekmesinin yazı tipi grubunda bulunan Yazı Tipi, Yazı Tipi Boyutu, Kalın, İtalik, Altı Çizili gibi komut düğmeleri.

Durum Çubuğu Durum Çubuğu çalışılan belge hakkında bilgilerin verildiği bölümdür. Durum Çubuğunun sol tarafında belgenin Sayfa sayısı, Sözcük sayısı, Dil ile ilgili bilgiler bulunur. Örneğin aşağıdaki belge 91 sayfadan oluşmakta ve 1 sayfa açıktır. Bu belgede 23.792 sözcük var ve belgenin dili Türkçedir. Sağ tarafında ise belgenin değişik görünümleri ile çalışabilmemizi sağlayan araç vardır.

156

157

Kaydırma Çubukları Word belgesi içinde hızlı bir şekilde hareket etmek için kullanılan basit yollardan biri kaydırma çubuklarıdır. Belgenin sağ tarafında ve alt kısımda bulunan kaydırma çubukları ile dikey hareket etmek için çubuğu aşağı yukarı, sağ-sola hareket etmek için ise yatay kaydırma çubuğunu istenilen yönde sürüklemek yeterli olacaktır.

Belge Tarayıcısını Kullanmak Belge içinde hızlı hareket etmenin bir diğer yolu, kaydırma çubuğu üzerinde bulunan Belge Tarayıcıdır. Bu araç bize sayfaya grafik, başlık, bölüm v.b. göre göz atmamızı sağlar.

Cetvel Cetvel Word belgesini ilk açtığımızda görünmez. Cetveli görünür yapmak için Görünüm sekmesinden Cetvel komutunun önündeki kutucuğu seçili hale getirmek gerekir. Bunun dışında dikey kaydırma çubuğunun üstünde bulunan komuta tıklayarak cetveli görünür yapabiliriz. Cetvel sayfadaki satırların ve paragrafların sağdan ve sol girintilerin, kenar boşluklarının ayarlanmasında kullanılır. Bunun dışında hizalama yapmada kullanılan sekmeler cetvel üzerine yerleştirilir.

3.1.1.3. Bir veya birkaç belgeyi açmak. MS Word’e çalışırken bir veya birkaç belgeyi aynı anda açmak ve çalışmak mümkündür. Birden fazla belgeyle aynı anda çalışmak, bunlar arasında metin ve nesneleri kolayca kopyalama veya taşıma imkânı vermektedir. Bu işlemleri yaparken istersek bunu belgeler arasında geçiş yaparak veya açık 157

158 olan belgeleri yan yana göstererek yapabiliriz. Yana yana göstermek iki farklı belge arasındaki metin veya nesneler arasında kıyaslama imkânı da vermektedir.

3.1.1.4. Yeni belge oluşturmak. Word programında bir belge oluşturmak için yapmamız gereken ilk işlem programı başlatmaktır. Programı başlattığımızda Belge 1 adlı bir Word Belgesi açılmış olur ve açılan pencerede

boş bir belge bulunur. Bu belge yazmaya hazırdır. Klavyeden yazı yazmaya başladığımızda metin belgede belirecektir. MS Word programı ile çalışırken yeni bir belgeye ihtiyaç duyduğumuzda belgeyi açmak için üç yoldan birini izleyebiliriz.

Dosya Sekmesinde Bulunan Yeni Sekmesini Kullanarak Yeni Word belgesi oluşturmak için kullanabileceğimiz ilk yol Microsoft Office Backstage görünümünden

158

159

Boş belge simgesini seçerek Oluştur komutuna tıklayarak yeni bir belge oluşturmuş oluruz. Pencerede de görüldüğü gibi Yeni sekmesinden sadece Boş belge değil, diğer Word uygulamalarını da açabiliriz. Böylece Word hazır bulunan şablonlardan yararlanarak kolay bir şekilde Ajanda, Broşür vd. hazırlama imkânımız olur.

Ctrl+N klavye kısayolunu kullanarak. Word’de boş belge açmanın diğer bir yolu da klavye kısayollarını kullanmaktır. Klavyeden Ctrl tuşuna basılıyken “N” tuşuna basarak klavyeden yeni bir belge açabiliriz.

Hızlı Başlat Araç Çubuğunu Kullanarak Daha önce Hızlı Başlat Araç çubuğundan bahsetmiştik. Yeni belge açmanın diğer bir yolu da Yeni belge kısayol düğmesini araç çubuğuna ekleyip onu kullanmaktır. Bunun için Hızlı Başlat Araç Çubuğunun yanında bulunan aşağı açılır oka tıklayarak

159

160

açılan Hızlı Erişim Araç Çubuğunu özelleştir menüsünden Yeni sekmesini seçili duruma getirerek Yeni komutunun Hızlı Erişim Araç Çubuğun eklemiş oluruz.

MS Word 2010’da yeni belge oluşturmak için yeni bir yolumuz daha olur.

160

161

3.1.1.5. Belgeyi sürücüde bir alana saklamak Word’de belge oluşturup düzenledikten sonra veya varolan bir belgede yapmış olduğumuz değişiklikleri daha sonra kullanmak üzere kaydetmemiz gerekir. Hatta bundan daha önemlisi, veri kayıplarını önlemek için belgede çalışırken arada bir belgeyi kaydetmemiz gerekir. Belgeyi kaydetmek için birden fazla yol vardır. Bunun için aşağıdaki yollardan birini kullanabiliriz: •

Hızlı Başlat Araç Çubuğu Kaydet düğmesini tıklayın.

•

Dosya sekmesinde, Kaydet komutunu seçin.

•

Ctrl + S tuşlarına basın.

Oluşturmuş olduğunuz Word belgesindeki düzenlemeleri bilgisayara kaydetmek için yukarıdaki yollardan birini izlediğimiz zaman, belge daha önce kayıt edilemediği için bize kaydedeceğimiz Dosya adını ister.

Dosya adını yazdıktan sonra pencerenin sol tarafında bulunan Gezinti bölmesinden belgeyi saklamak istediğimiz klasörü seçeriz. Belgeyi kaydetmek istediğimiz dizin ve klasörü pencerenin üst tarafında bulunan adres çubuğundan da yapmak mümkündür. Kaydedilecek klasör seçildikten sonra kaydet düğmesine basarsak yukarıdaki resimde de görüldüğü gibi “İçerik” adlı klasörün içine kaydedilmiş olur. Eğer belgeyi başka bir klasörün içinde saklamak istiyorsak adres çubuğundan bu klasöre gidip kaydet düğmesine basmamız gerekir.

161

162

3.1.1.6. Var Olan Belgeyi Açmak MS Word’de daha önce oluşturduğumuz ve bilgisayarımıza kaydettiğimiz belgelerimizi açmak için iki yol izleyebiliriz. Bunlardan birincisi belgeyi kaydettiğimiz klasöre gidip dosya açmak için kullanabileceğimiz yollardan (üzerine çift tıklamak, seçip Enter tuşuna basmak gibi)birini kullanarak dosyayı açmaktır. Var olan belgeyi açmak için kullanabileceğimiz bir değer yolda Word programı çalışır durumdayken belgenin bulunduğu klasöre gidip açmak istediğimiz dosyayı seçerek aç komutuna tıklamaktır. Aç komutu Dosya sekmesinde, Hızlı Başlat Araç Çubuğunda (eklememiz gerekir) bulunur.

Bunun dışında Ctrl+O klavye kısayol tuşu da Aç komutu işlevini görmektedir.

3.1.1.7. Belgeyi farklı bir isimle saklamak. Sık sık üzerinde çalıştığımız Word belgesinde düzenleme yaparız ve yeni bilgi gireriz. Yapmış olduğumuz düzenlemeleri saklamak için yukarıda tarif ettiğimiz kaydetme seçeneklerinden birini kullanarak yapmış olduğumuz değişiklileri aynı ad ve klasörde saklamaya devam ederiz. Ancak bazen yapılan değişiklikler farklı adla kaydetme ihtiyacı duyabiliriz. Örneğin çalıştığımız belgede her değişiklik yaptığımızda eski versiyonunu korumak isteyebiliriz. Bu durumlarda düzenleme yaptığımız ve bilgi girdiğimiz var olan bir Word belgesinin adını ve/veya konumunu değiştirerek farklı kaydedebiliriz. Bunun için Dosya sekmesinde Farklı Kaydet komutunu basmak gerekmektedir. Bunun dışındaki kaydetme seçenekleri var olan belgede değişiklik yaparak kaydeder. Farklı belgeleri veya farklı konumda kaydetmek istediğimizde Fraklı Kaydet komutunu kullanmamız gerekiyor. Bu komuta tıkladığımız zaman Word belgesini ilk defa kayıt ederken karşımıza çıkan pencere açılır. Buradan kayıt yeri, dosya adı değiştirilerek belge kaydedildiler.

162

163

3.1.1.8. Belgeyi farklı dosya türüyle saklamak; örneğin, metin dosyası, RTF, HTML, şablon, yazılıma yönelik dosya uzantısı vs. MS Word’ün eski versiyonları eklenti kurmak suretiyle Word 2010 hazırlamış olduğumuz belgeleri çalıştırabilmesine rağmen şayet Word 2010’den daha düşük sürüm veya kelime işlemci kullanan birileriyle belge paylaşacaksak belgeleri buna uygun olarak kaydetmemiz gerekir. Başka sözcük işlemcileri veya farklı dosya türü olan Word sürümlerini (örneğin, Word 97-2003 Belgesi veya Word Şablonu) kullanan kişilerle belge paylaşmak istediğinizde, belgeleri diğer dosya türlerinde kaydedebilirsiniz.

Örneğin, Word 97-2003’de oluşturulan bir belgeyi açabilir, bunu Word'de değiştirebilir, sonra da Word Belgesi veya Word 97-2003 türünde kaydedebilirsiniz. Bunun dışında bir Web tarayıcısında görüntülemek üzere Web sayfası oluşturmak için Word'ü kullanıyorsanız, belgeleri Web sayfası türünde kaydedebilir ve bunları Web sunucusunda yayımlayabilirsiniz. Ayrıca, belgeleri Internet'teki bir FTP sitesine (bir Internet servis sağlayıcısı üzerinden Internet hesabınızın ve FTP sunucusuna belge kaydetme izninizin olması gerekir) de kaydedebilirsiniz.

3.1.1.9. Açık belgeler arasında geçiş. Windows’ta açık olan pençeler arasında geçişten farklı olarak açık olan Word belgeleri üst üste gelecek şekilde bir araya gruplanmışlardır.

163

164

Fare işaretçisiyle üzerine geldiğimizde açık olan Word belgeleri

yukarıdaki gibi küçük pencereler şeklinde açılır ve istediğimiz belgeyi seçerek o belgeye geçiş yapmış oluruz. Açık olan belgeler arasında geçiş yapmak için Görünüm sekmesinden Pencerelerde Geçiş Yap komutu kullanılır.

3.1.1.10. Yardım fonksiyonlarının kullanımı. Microsoft Word 2010 ile çalışırken yardım almanın pek çok yolu vardır. Bu çok yönlü yardım sistemi sayesinde yardıma ihtiyaç duyduğunuzda, size rehberlik edecek ve öneriler sunacak olan Office Yardım etkileşimli özelliği size yol gösterecektir. Microsoft Office Program Adı Yardımı düğmesine tıkladığınızda veya klavyeden F1 tuşuna bastığınızda

164

165

Word Yardımı iletişim penceresi açılır. Bu pencerede sol üst tarafta bulunan Ara kutusuna arama yapmak istediğimiz anahtar kelimeyi yazar ve Ara komutuna basarsak ilgili kelimeyle ilgili yardım konuları listelenmiş olur. Yardım alma konusunda bir diğer yolda Ara kutusunun hemen üstünde bulunan İçindekiler Tablosunu Göster komutuna tıklayarak Word Yardımı iletişim penceresinde yardım alabileceğimiz konuların listesinin görünmesini sağlayabiliriz.

165

166

3.1.1.11. Belgeyi kapamak. Çalışmış olduğumuz Word belgesini kaydedip istediğimiz yerde sakladıktan sonra belgeyi kapatmak için birkaç yol izleyebiliriz. Birinci yol pencerenin sağ üst köşesinde yer alan Kapat komutuna tıklamaktır. Bir başka yol klavyeden Alt+F4 kısayolunu kullanmaktır. Dosya sekmesinde buluna Çıkış komutu bu iki yoldan farklı olarak açık olan bütün belgeleri kapatır.

3.1.2. Ayarların Yerleştirilmesi 3.1.2.1. Belge Görünümleri. Farklı kullanıcılar veya farklı amaçlar için Word belgelerinde değişik görünümlerinde çalışma ihtiyacı duyulabilir. Görünüm sekmesi Belge Görünümleri komut grubu ve belgesinin sağ alt köşesinde yer alan düğmeler Word belgesinin değişik görünümlerde çalıştırmak kullanabiliriz.

Sayfa Düzeni Görünümü Sayfa Düzeni Görünümü bize belgenin eksiksiz ve yazıcıdan çıkacak halini görüntülememizi sağlar. Dipnot, son not, alt ve üst bilgi gibi öğeleri içeren eksiksiz bir görünüm sunar.

166

167

Taslak Görünüm Belgenize hızlı ve kolay biçimde metin girmek ve düzenlemek için kullanabileceğimiz bir görünümdür. Bu görünümünde üst ve alt bilgi, dipnot ve son not gibi ek öğeler ve birden fazla sütün görünmez.

Web Yerleşimi Görünümü Bu görünüm bize hazırlanmış olduğumuz belgenin web tarayıcısında nasıl görüneceğini gösterir. Böylece webte yayınlamak için hazırlamış olduğumuz belgedeki grafik ve resimleri bu görünüme uygun bir düzenleme yapma imkânı sağlar.

Anahat Görünümü Anahat görünümüyle belgemizin örgütlenmiş yapısını, başlıkların düzeylerini görebiliyoruz.

3.1.2.2. Büyültme/Yakınlaştırma araçlarının kullanımı. Word belgemizde bazen ayrıntılara daha yakından bakmamız gerekebilir. Bu amaçla Görünüm sekmesinde Yakınlaştır Komut grubu ve Durum Çubuğunun sağ tarafında yakınlaştırma aracı bulunmaktadır. Yakınlaştırmak için kaydırıcıyı sağa, uzaklaştırmak için de sola sürüklememiz gerekmektedir.

Kaydırıcının solundaki yüzde sayısı tıklatıldığında, bir yakınlaştırma yüzdesi belirtebildiğiniz Yakınlaştır iletişim kutusu açılır.

167

168

Açılan iletişim penceresinden yakınlaştırmayı ayarlayabiliriz. Yakınlaştırma için kullanabileceğimiz bir diğer yolda CTRL tuşunu basılı tutarak tekerleği ileri doğru, uzaklaştırmak için de geriye doğru döndürmektir.

3.1.2.3. Araç çubuklarını göstermek/gizlemek. Bazı durumlarda belgeyle çalışırken daha geniş çalışma alanına ihtiyaç duyabiliriz. Bu tür durumlarda şeridi gizleyebiliriz. Şerit'i geçici olarak gizlemek, onu kullanmak kadar kolaydır. Şeridi gizleme işlemi için etkin sekmeyi çift tıklamamız yeterlidir.

168

169 Gruplar kaybolur ve böylece daha fazla kullanım alanımız olur. Tüm komutları yeniden görmek istediğimizde, grupları geri getirmek için etkin sekmeyi yine çift tıklamamız gerekir.

3.1.2.4. Yazdırılamayan karakterlerin gösterilmesi/gizlenmesi. Kelime işlemci programında veri girerken yazıcıdan çıktı aldığımızda veya Göster olarak işaretlemediğimizde görünmeyen bazı karakterler vardır. Kelimeler arasında kullandığımız boşluk karakteri, paragraf işaretleri, kesme işaretleri ve sekmeler bu karakterlere örnektir. Yazdırılamayan bu karakterler metin ve sayfa biçimiyle ilgili bilgileri göstermektedir. Giriş sekmesinde bulunan

Tümünü Göster komutuna tıklayarak paragraf işaretleri ve biçimlendirme simgelerini görünür yapabiliriz. Bu işlemden sonra her “Enter” tuşuna bastığımızda paragrafın sonuna ¶ işaretinin eklendiğini, kelime sonunda boşluk tuşuna her bastığımızda küçük bir nokta konduğunu göreceksiniz. Ancak bu simgelerin hiç biri yazıcıdan çıktı aldığımız kâğıtta görünmezler. Bu simgeleri tekrar görünmez yapmak istediğimizde yine aynı şekilde komuta tıklamamız yeterlidir.

3.2. Temel İşlemler Word sayfası ve ayarlarını gördükten sonra kelime işlemcisi programlarının esas işlevi olan belgeye veri girme, seçmek ve düzenlemenin nasıl yapıldığını görebiliriz.

3.2.1. Veri Eklemek Oluşturacağımız Word belgelerinin birçoğunu kendimiz sıfırdan oluşturmamız gerekmektedir. Bunun için belge içine yazılacak bütün yazıları girmemiz icap edecektir. Daha önce de değindiğimiz gibi Word ekranı açıldıktan sonra klavyeden tuşlara basmamız belgeye veri giriş için yeterlidir. Ancak bunu yaparken dikkat etmemiz gereken bazı kurallar ve klavyede bulunmayan simge ve karakterler vardır.

3.2.1.1. Metin ekleme. Bir Word belgesinde yazı yazmak bir metni daktilo etmek kadar kolaydır. Bunun için belgeyi tıklayın ve ekleme noktası yanıp sönmeye başladığında yazmaya başlayın. Yazılı metin ekleme noktasının solunda belirecektir. Ekleme noktası, metnin belge içerisinde nerede görüneceğini işaret eder. Yazmış olduğunuz metin sağ kenar boşluğunu geçerse, Word metni bir sonraki satıra kaydırır. Microsoft Word’de yazı yazarken dikkat edilmesi gereken birkaç nokta vardır. •

• •

Word ile çalışırken ancak yeni bir paragrafa geçmek için Enter tuşu kullanılır. Bir satır sonuna geldiğinde alt satıra geçmek için kesinlikle Enter tuşunu kullanmayın. Word satırın dolduğunu kendisi anlar ve yeni bir alt satıra otomatik olarak geçer. Kelimler arasında boşluk bırakmak için ara çubuğuna bir kez basın Karakter arasında birden fazla boşluk bırakmak için boşluk tuşu kullanmayın. Bunun yerine Tab tuşunu kullanın.

169

170 • • •

Büyük harf yazmak için Üst Karakter (Shift) tuşu basılıyken yazmak istediğiniz harfin tuşuna basın. Yazacağınız metnin tüm harfleri büyük ise Caps Lock tuşuna basın. Klavyeden bir tuşa bastığımızda karakter, ekleme noktasının bulunduğu yerde çıkar.

3.2.1.2. Özel karakter, simge ekleme. Word belgesi oluştururken sadece klavye bulunan karakterleri değil bunların dışında da bazı simgeleri ekleme ihtiyacı duyabiliriz. Örneğin ±, £, µ gibi simgeleri eklemek için Ekle sekmesinde bulunan Simgeler komut grubu kullanılır.

Simge komutunun altındaki ok işaretine tıkladığımızda açılan galeride en son kullanmış olduğumuz simgeler yer almaktadır. Kullanabileceğimiz diğer simgeleri görmek için Tüm simgeler komutuna tıkladığımızda

170

171

Simge iletişim penceresi açılır. Buradan kullanabileceğimiz diğer simgeleri de görebilir.

3.2.1. Veri Seçmek Metin üzerinde düzenleme ve biçimlendirme işlemi yapabilmemiz için öncelikle işlem yapacağımız metnin seçili olması lazım. Bir metni değişik yollardan seçersiniz. Ancak bu işlem için genellikle klavye ve fare kullanılır.

3.2.1.1. Karakter, sözcük, satır, cümle, paragraf veya tüm metni seçmek. Klavyeyi kullanarak metni seçmek, yazarken elinizi klavyeden kaldırıp fare götürmenizi gerektirmediği için daha verimli çalışmanızı sağlayacaktır. Klavye kullanımı, beceriniz geliştikçe artacaktır.

171

172 Seçim

Klavye Kısayolu

Yöntem

Ekleme noktasını seçmek istediğimiz karakterin önüne getirdikten sonra ÜstKrkt+Sağ Ok tuşuna basın Ekleme noktasını seçmek istediğimiz karakterin Soldan tek karakter ÜstKrkt+ Sol Ok () sonuna getirdikten sonra ÜstKrkt+Sol Ok seçmek tuşuna basın Ekleme noktasını seçmek istediğimiz kelimenin Sağdan tek kelime Ctrl+ÜstKrkt+ Sağ Ok () önüne getirdikten sonra Ctrl+ÜstKrkt+Sağ Ok seçmek tuşuna basın Ekleme noktasını seçmek istediğimiz kelimenin Soldan tek kelime Ctrl+ÜstKrkt+ Sol Ok () önüne getirdikten sonra Ctrl+ÜstKrkt+Sol Ok seçmek tuşuna basın Ekleme noktasından itibaren satır sonuna Satır sonuna kadar ÜstKrkt+End kadar seçmek için ÜstKrkt+End tuşuna basın seçmek Satır başına kadar Ekleme noktasından itibaren satır başına kadar ÜstKrkt+Home seçmek seçmek için ÜstKrkt+Home tuşuna basın Ekleme noktasından itibaren satır başına kadar Paragraf başına kadar Ctrl+ÜstKrkt+ Yukarı Ok seçmek için Ctrl+ÜstKrkt+Yukarı Ok tuşuna seçmek () basın Ekleme noktasından itibaren satır sonuna Paragraf sonuna kadar Ctrl+ÜstKrkt+ Aşağı Ok kadar seçmek için Ctrl+ÜstKrkt+Aşağı Ok seçmek () tuşuna basın Ekleme noktasından geçerli sayfanın sonuna Geçerli pencerenin Ctrl+Alt+ÜstKrkt+Page kadar seçmek için Ctrl+Alt+ÜstKrkt+Page Down sonuna kadar seçmek Down tuşlarına basın Ekleme noktasından geçerli sayfanın başına Geçerli pencerenin Ctrl+Alt+ÜstKrkt+Page Up kadar seçmek için Ctrl+Alt+ÜstKrkt+Page Up başına kadar seçmek tuşlarına basın Ekleme noktasından geçerli belgenin başına Geçerli belgenin Ctrl+ÜstKrkt+Home kadar seçmek için Ctrl+ÜstKrkt+Home tuşlarına başına kadar seçmek basın Ekleme noktasından geçerli belgenin sonuna Geçerli belgenin Ctrl+ÜstKrkt+End kadar seçmek için Ctrl+ÜstKrkt+End tuşlarına sonuna kadar seçmek basın Geçerli belgenin tümünü seçmek için Ctrl+A Geçerli belgenin Ctrl+A tuşlarına basın tümünü seçmek Seçim işlemini yapmak için kullanılan yaygın yollardan biri de fare ile seçim yapmaktır. Sağdan tek karakter ÜstKrkt+ Sağ Ok () seçmek

172

173 Seçim

Yöntem

Bitişik metin öğeler

Ekleme noktasını seçilecek metnin başlangıcına getirin, ya da istenilen metni seçmek için tıklayıp sürükleyin ve ardından da farenin düğmesini bırakın.

Sözcük ya da tek Öğe

Sözcük ya da öğeyi çift tıklayın.

Paragraf Tüm bir satır

Paragrafı üç kez tıklayın ya da paragrafın yanındaki sol kenar boşluğunu çift tıklayın. Sol kenar boşluğunu tıklayın.

Birden çok satır

Sol kenar boşluğunu tıklayıp sürükleyin.

Metin ya da öğelerin İlk öğeyi seçin (yukarıda anlatıldığı gibi), Ctrl tuşuna basın ve sonra belgenizin çok sayıdaki bitişik başka yerlerindeki ek metin ya da öğeleri seçin. olmayan kullanımları Bütün bir bölüm Belgenizi Anahat görünümünde görüntüleyin ve bir başlığı çift tıklayın Büyük bir metin bloğu Seçimin başlangıcını tıklayın, seçimin en sonuna gidin ve sonra fareyle tıklarken ÜstKrkt tuşunu basılı tutun. Seçimi Genişlet Seçeceğiniz metnin en başını tıklayın, sonra durum çubuğundaki SEÇ modunu kullanan düğmesini çift tıklayın ve seçeceğiniz metnin en sonunu tıklayın. Seçimi metin blokları Genişlet modunu devre dışı bırakmak için Esc tuşuna basın ya da durum çubuğunda silik bir görünüm alması için SEÇ düğmesini çift tıklayın Dikey metin bloğu Alt tuşuna basın ve metin boyunca kayın. Belgenin tümü

Sol kenar boşluğuna üç kez tıklayın ya da Ctrl+A tuşlarına basın.

3.2.3. Veri Düzenlemek Word belgesine bilgileri ekledikten sonra, belgenize yeni bir şeyler eklemek, içeriğini düzenlemek için üzerinde gezinmek gerekecektir. Daha önce öğrendiğimiz gibi kaydırma çubukları ile belge içinde hareket edebilir ve belgenin istediğimiz bir noktasına tıklayarak ekleme noktasının konumunu oraya değiştirebiliriz. Belge içinde gezinmek ve ekleme noktasını başka bir yere taşımak için kullanılan yollardan biri klavye kısayollarıdır. Bunları öğrenerek belge içinde gezinme hızımızı artırabiliriz. Aşağıdaki tabloda yaygın olarak kullanılan klavye kısayolları yer almaktadır.

173

174 1 Belgede gezinmek için klavye kısayolları Klavye Kısayolu

İşlevi

Sağ Ok Tuşu () Sol Ok Tuşu () Yukarı Ok Tuşu () Aşağı Ok Tuşu () Ctrl+Sağ Ok () Ctrl+Sol Ok () Home End Ctrl+Yukarı Ok () Ctrl+Aşağı Ok () Page Up Page Down Ctrl+Home Ctrl+End

Ekleme noktasını bir karakter sağa taşır. Ekleme noktasını bir karakter sola taşır. Ekleme noktasını bir satır yukarı taşır. Ekleme noktasını bir satır aşağı taşır. Ekleme noktasını bir sözcük ileri taşır. Ekleme noktasını bir sözcük geri taşır. Ekleme noktasını satırın başına taşır. Ekleme noktasını satırın sonuna taşır. Ekleme noktasını bir paragraf yukarı taşır. Ekleme noktasını bir paragraf aşağı taşır. Ekleme noktasını bir sayfa yukarı taşır. Ekleme noktasını bir sayfa aşağı taşır. Ekleme noktasını içeriğin başlangıcına taşır. Ekleme noktasını içeriğin sonuna taşır.

3.2.3.1. Araya yeni karakter ekleme, metin içerisine yeni sözcük ekleme veya var olan metnin üzerine yazmak. Ekleme noktasını ekleme noktasına getirdikten sonra ekleyeceğimiz karakter ve sözcükleri ekleyebiliriz. Araya ekleme yaptığımızda ekleme noktasından sonra gelen sözcükler ötelenir. Ancak bazen var olan metnin silinip yerine yenisinin eklenmesi gerekebilir. Bu durumda klavyeden Insert tuşuna basarsak ekleme araya ekleme şeklinde değil üzerine yazma durumuna geçer. Yani yazdığımız karakter kendinden sonra geleni ötelemez, onu siler ve üzerine yeni girdiğimiz karakteri yazar. Tekrar Insert tuşuna basarsak araya ekleme durumuna geçer.

3.2.3.2. Geri almak veya tekrar yapmak. Word belgesine bilgi girerken veya herhangi bir belgede yapmış olduğunuz düzenlemeleri geri almak veya geri aldığınız bir düzenlemeleri yeniden yapmak mümkündür. Geri al özelliği çalışırken belgenizde yaptığınız bir ya da birden çok değişikliği geri alma olanağı tanır. Geri Al Temizle özelliği 100'ün üzerinde işlemi saklayabildiği için işlemlerinizi iptal etmek için çalışırken bol bol uygulama imkânınız olacaktır. Geri Al Temizle komutu belge oluştururken sizin en büyük yardımcılarınızdan biri olacaktır. Bunun içindir ki geri al komutunu birçok yoldan yapmak mümkün. Bir ya da birden çok işlemi Geri Almak için şu işlemleri kullanın: •

Hızlı Başlat Araç Çubuğu Geri Al Temizle komutunu seçin

174

175

• •

Son işlemi geri almak için Ctrl+Z tuşlarına basın Son işlemi geri almak için

Geri Al Temizle komutunu kullandığımız taktirde Yeniden Temizle komutu aktif hale gelir ve daha fazla işlem yapmadan geri aldığınız işlemleri yeniden yapmamızı sağlar. Geri aldığımız işlemeleri yeniden uygulamak için aşağıdaki yolları kullanırız: • • •

Bir işlemi geri aldıktan hemen sonra Hızlı Başlat Araç Çubuğu, Yeniden Temizle komutunu seçin (başka bir değişiklik yapmadan önce). Son geri alma değişikliğini yeniden yapmak için Ctrl+Y tuşlarına basın Son geri alma değişikliğini yeniden yapmak için F4 tuşuna basın.

3.2.4. Benzerini oluşturmak, Taşımak veya Silmek Kopyalamak, kesmek ve yapıştırmak işlemleri Word’ün bize sunmuş olduğu çok önemli kolaylıklardan üçüdür. Kopyalamak bir metin veya nesnenin benzerini oluşturarak başka bir yerde tekrar yazmaktan kurtarır. Bazen bir metin veya nesneyi benzerini oluşturmak yerine bunları oldukları yerden başka bir yere taşımak gerekir. Gerek kopyalamak gerekse taşımak için önce ilgili metin seçilir sonra Kopyala veya Kes komutu uygulanır ve yapıştırılacak yere ekleme noktası konduktan sonra yapıştır komutuyla kopyalama veya yapıştırma işlemi tamamlanır. Bu işlevleri yapmak için Word bize çok sayıda yol sunmuştur. İşlem

Sekme, Komut

Klavye Kısayolu

Kopyala

Giriş, Kopyala

Ctrl + C

Kes

Giriş, Kes

Ctrl+X

Yapıştır

Giriş, Yapıştır

Ctrl+V

Araç Çubuğu Düğmesi

Bunun yanında, bu üç işlevi fare kısayolu ile yapmak mümkündür. Seçili yazı üzerinde farede sağ tuşu tıklayarak kes, kopyala ve yapıştır komutları seçilir.

175

176

Bu işlemleri yapmanın bir diğer yolu da fare ile seçili metni sürükleyip yeni konumuna bırakmaktır. Seçili metnin üzerine gelip farenin sol tuşuna basarak, istediğimiz konuma kadar taşıyıp bırakırsak, metni eski yerinden kesip yeni yerine yapıştırmış oluruz. Farenin sol tuşuna basmadan Ctrl tuşuna basarak bu aynı işlemi tekrarlarsak seçilen metni kopyalamış oluruz.

3.2.4.1. Metin parçasının belge içerisinde veya açık belgeler arasında kopyasının oluşturulması. Geçerli belge içerisinde yazmış olduğumuz bir yazının bir kısmını belgenin başka bir yerinde tekrarlamamız gerekiyorsa bunu tekrar yazmak yerine, kullanacağımız kısmı seçip kopyalarız ve kullanacağımız yere yapıştırırız. Böylece seçilen metinden bir kopya oluşturulmuş olur.

3.2.4.2. Metin parçasının belge içerisinde veya açık belgeler arasında taşınması. Benzer şekilde geçerli belge içerisinde yazmış olduğumuz bir yazının herhangi bir kısmının yerini değiştirmek istersek kes komutunu kullanırız. Yerini değiştirmek istediğimiz metni seçtikten sonra kes komutunu seçeriz ve ekleme noktasını metni taşımak istediğimiz noktaya konumlandırdıktan sonra yapıştır komutunu seçeriz. Böylece seçilen metin eski yerinden yeni konumuna taşınmış olur.

3.2.4.3. Metni veya bir parçasını silmek. Word belgesinde yazmış olduğumuz metinde hatalı yazılan harfleri silmek için klavyeden iki tuşu kullanırız Delete ve Geri (Backspace). Delete tuşu, ekleme noktasından sonraki yani ekleme noktasının sağındaki karakteri silmek için kullanılırken, Backspace tuşu ekleme noktasından önceki ya da ekleme noktasının solundaki karakteri silmek için kullanılır. Benzer şekilde tek bir karakter değil de bir kelime silmek istediğimizde Ctrl tuşunu kullanırız. Ekleme noktasından sonraki kelimeyi silmek için Ctrl tuşu basılıyken Delete, önceki kelimeyi silmek için ise Ctrl tuşu basılıyken Backspace tuşuna basarız. 176

177

3.2.5. Arama ve Değiştirme Word belgenizde metin, biçimlendirme, paragraf işaretleri, sayfa sonları ve diğer öğeleri bulmak ve değiştirmek çok kolay. İstediğiniz metni arayabildiğiniz gibi aramanızın kapsamını joker karakterler ve kodlar kullanarak genişletebilirsiniz.

3.2.5.1. Sözcük öbeği veya sözce için arama komutu kullanımı. Bilgi girişleri yapılarak hazırlanan bir dokümanda, yazılım doğruluk kontrolünü yapmak veya aratılan ifadenin ne kadar sıklıkla kullanıldığını saptamak için ifade aratması veya değiştirmesi yapılır. Word programı aratma işlemleri için kullanıcısına oldukça geniş olanaklar verir. Giriş sekmesinde bulunan Düzenleme Komut Grubunda Bul komutuna tıkladığımızda

pencerenin sol tarafında Gezinti Bölmesi görünür.

Gezinti bölmesinde bulunan Belge Ara kutusuna aramak istediğimiz sözcüğü yazdığımızda belge içerisinde aranan sözcükle eşleşen bütün kelimeler sarı olarak işaretlenir. Aşağıdaki resimde Word belgesinde “ara” kelime aranmıştır.

177

178

Aranacak olan sözcük veya metinle ilgili daha detaylı arama yapılacaksa Bul komutunun yanındaki açılır oka tıkladığımızda açılan komutlardan Gelişmiş Bul komutuna tıkladığımızda Bul ve Değiştir İletişim Penceresi açılır.

Bul ve Değiştir iletişim penceresi açıldıktan sonra belgemizde bulmak istediğiniz karakter, sözcük veya metinle ilgili arama yapabilirsiniz. Arama yapmak için şu adımlar izlenir: 1. Aranan iletişim kutusuna aramak istediğiniz metni yazın. 2. Sonrakini Bul komutuna tıklayın Bu yolla belgede bulunmasını istediğiniz karakter, sözcük veya metinleri Sonrakini Bul komutuna tıklayarak teker teker bulabilirsiniz. Ancak belirli bir sözcük veya tümceciğin tüm örneklerini bir seferde seçmek için, Okuma Vurgusu komutunun sağ tarafında bulunan açılır oka tıklayarak açılan menüden Tümünü vurgula onay kutusunu seçin. Böylece Gezinti Bölmesinde olduğu gibi bulunmasını istediğiniz karakter, sözcük veya metinlerin tamamı bulunur ve vurgulu hale gelir. Belge içerisinde yapacağınız arama konusunda daha fazla kıstas kullanacaksanız Bul ve Değiştir iletişim penceresinde bulunan Tüm Seçenekler komutuna tıklayarak arama seçenekleri ile ilgili daha fazla seçenek kullanabiliriz. 178

179

Açılan seçenekler şu amaçlarla kullanılır:

BÜYÜK/küçük duyarlı Aratma işleminde küçük büyük harf kontrolü yapılması için işaretlenir. Aratılacak ifade bellek olarak girilmiş ve BÜYÜK/küçük duyarlı işaretlenmişse sadece girildiği şekli ile aratma yaptırılır. Bellek ve BELLEK şeklindeki yazılımları pas geçilir.

Yalnızca tam sözcükleri bul Aratılacak ifadenin türetilmiş veya birleşik olanlarının pas geçilmesini sağlamak için işaretlenir. Aratılacak ifade kontrol olarak girilmiş ve Sadece tam sözcükleri bul işaretlenmişse; kontrol, Kontrol, KONTROL ifadeleri bulunurken kontrolü, kontrolunu, kontrolunda, kontrolundaki şeklinde olanları pas geçilir.

Joker karakter kullan Bazı durumlarda arama yaparken joker karakter kullanmamız gerekir. Joker karakterler kullanarak bulma ve değiştirme şunları kullanırız:

179

180 Joker Karakter

Belirtilen

?

Herhangi tek bir karakter

*

Herhangi bir karakter dizisi




Bir sözcüğün sonu

[]

Belirlenen karakterlerden biri

[-]

Bu aralıktaki karakter

[!x-z]

Köşeli ayracın içindeki aralıkta bulunanlar dışında herhangi bir karakter

{n}

Önceki karakterin veya ifadenin n kez yinelendiği yerler

{n,}

Önceki karakterin veya ifadenin en az n kez yinelendiği yerler

{n,m} @

Örnek

herhangi

bir

Önceki karakterin veya ifadenin n ile m arasında yinelendiği yerler Önceki karakterin bir veya daha fazla yinelendiği yerler

Örneğin, s?t ile "süt" ve "sat" sözcüklerini bulabilirsiniz. Örneğin, k*k ile "kek" ve "kalabalık" sözcüklerini bulabilirsiniz. Örneğin, ile, "derin" ve "serin" sözcüklerini bulabilirsiniz, ancak "ince" sözcüğü gibi "in" ekini başında bulunduran sözcükleri bulamazsınız. Örneğin, s[eü]t ile, "set" ve "süt" sözcüklerini bulabilirsiniz. Örneğin, [t-ş]uş ile,"tuş" ve "kuş" sözcüklerini bulabilirsiniz. Aralıklar artan düzende olmalıdır. Örneğin, a[!a-k]ın ile, "alın" ve "atın" sözcüğünü bulabilirsiniz ancak "akın" sözcüğünü bulamazsınız. Örneğin, sa{2}t ile "saat" sözcüğünü bulabilirsiniz, ancak "sat" sözcüğünü bulamazsınız. Örneğin, sa{1,}t ile "sat" sözcüğünü bulabilirsiniz, ancak "saat" sözcüğünü bulamazsınız. Örneğin, 10{1,3} ile "10", "100" ve "1000" sayılarını bulabilirsiniz. Örneğin, sa@t ile, "sat" ve "saat" sözcüklerini bulabilirsiniz.

3.2.5.2. Sözcük öbeği veya sözce için değiştirme komutu kullanımı. Yazılımı yapılarak hazırlanan dokümanda, bazı ifadelerin, aratılarak değiştirilmesinde kullanılan yöntemdir. Değiştirme işlemleri aynen, bilgi aratma işlemlerinde olduğu gibidir. Düzenleme Komut Grubunda bulunan Değiştir komutuna tıkladığımızda Bul ve Değiştir iletişim penceresi açılır.

180

181

Örneğin, metinde geçen "mesela" sözcüklerinin tümünü "örneğin" ile değiştirmek için: 1. 2. 3. 4.

Aranan iletişim kutusuna aramak istediğiniz metni yazın. Yerine konan kutusuna yerine geçecek metni yazın. İstediğiniz diğer seçenekleri belirleyin. Sonrakini Bul, Değiştir veya Tümünü Değiştir düğmesini tıklatın.

İşlem halindeki bir aramayı iptal etmek için ESC tuşuna basın. Bul ve Değiştir iletişim penceresinde Değiştir sekmesinde bulunan kutu ve komutlar şu amaçla kullanılmaktadır:

Aranan Değiştirilmesi için aratılacak ifade girilir. Daha önce yapılan tanımlardan biri tekrar kullanılacaksa, satır düğmesi tıklanarak açılan listeden seçilir.

Yerine Konan Değiştirilecek ifade girilir. Daha önce yapılan tanımlardan birini tekrar kullanmak için satır düğmesi tıklanır ve tanım açılan listeden seçilir.

Değiştir Aratılan bilgi bulunduktan sonra değiştirilmesi için tıklanır. Tümünü Değiştir İfadelerin otomatik olarak değiştirilmesini sağlar.

181

182

3.3. Biçimlendirme Word belgeleri oluşturmak sadece metin özel simge ya da karakter ilave etmekle sınırlı değildir. Bazen bitirme çalışmalarında olduğu gibi hazırlamamız gereken belgeyi hazırlarken uymamız gereken kurallar vardır veya bu kuralları kendimiz hoşumuza gittiği için belirleyebiliriz. Örneğin hazırladığımız belgenin yazısının ne kadar büyük, hangi yazı büyüklüğünde, paragrafın girintili mi yoksa girintisiz mi olacağı veya sayfada bırakacağımız kenar boşluklarının ne kadar olacağına karar vermemiz veya hazırlanan kurallara uygun olarak düzenlememiz gerekebilir. Yapılacak olan tüm bu düzenlemelere biçimlendirme denilmektedir.

3.3.1. Metin Biçimlendirme Word belgesi hazırlanırken kullanılan en yaygın biçimlendirmelerden biri belgedeki metnin biçimlendirilmesidir. Yazı tipi, yazı büyüklüğü, yazı rengi, kalınlığı veya italik olması gibi biçimlendirmeleri kapsamaktadır. Word'de bir belgenin biçimlendirilmesi, Windows terimiyle Yazı Tipi seçimiyle başlar. Word 2010’da yazı tipini belirlemek için Giriş sekmesinde bulunan Yazı Tipi komut grubundan faydalanırız.

Yazı tipi ya da eskiden kullanıldığı gibi harf türü veya hurufat (harfler) metnin görselliği okunabilirliği açısından önemlidir. "A" harfi elle de yazsanız, daktilo ile de yazsanız, bilgisayarla da yazsanız, "A" olarak kalır. Ama matbaacılıkta, çeşitli harf karakterleri bulunur. Eskiden kil veya seramik kalıplara kurşun dökülerek harf üretilen yerlere Foundry dendiği için, bu ismin kısaltılmışı olarak harf tipine de Font denilmesi, dünyanın her tarafında matbaacılar arasında yaygındı. Günümüzde bilgisayarların elektronik olarak elde ettikleri harf karakterlerine de font denildiğini görüyoruz. Harf karakterleri, harflerin uzantılarının ucunda düz bir çizgi olup olmamasına bakılarak, Serif (çizgili)

ve Sans serif (çizgisiz) olarak ikiye ayrılır.

Ayrıca süsleme veya başlık harf türleri de vardır.

182

183 Harflerin büyüklüğü, punto adı verilen, bir inçin 72'de biri olan birimle ölçülür. InkJet veya Laser türü yazıcı ile dosya kâğıdına basılacak belgelerde, genellikle, 8 punto ile 14 punto arasındaki büyüklükler kullanılır. Word, Windows ortamının yüklenmiş harf türlerini kullanır; Ofis 2010 ailesi kurulurken, seçtiğiniz dillerle uyumlu birçok harf ailesini de Windows'a yükleyecektir.

3.3.1.1. Metnin görünümünü değiştirmek: yazı karakteri türü veya büyüklüğünü. Diğer birçok işte olduğu gibi Word'de harf seçmenin de birçok yolu vardır. Herhangi bir metin yazarken yazdığımız paragrafın ya da kelimenin harf türünü değiştirmek için Yazı Tipi komut grubunda bulunan harf seçme okunu tıklayarak

açılacak listeden ihtiyaca ve zevkinize uygun harf türünü seçebilirsiniz.

ya da Komut Grubunun sağ alt köşesine yer alan İletişim Başlatıcı düğmesine tıkladıktan sonra açılan Yazı Tipi iletişim penceresinden değiştirebiliriz.

183

184

Açılan Yazı Tipi iletişim penceresinde bulunan Yazı Tipi sekmesinden harf türü ile birlikte, harfin büyüklüğü, normal, kalın, italik, kalın italik gibi, temel niteliği, harfin rengi, kabartma, oyma, gölge vs. gibi özel etkileri de belirleyebilirsiniz:

Bu etkilerle birlikte, seçtiğiniz harfin nasıl görüneceğini de önizleme penceresinde görebilirsiniz. Word'ün mevcut bir yazıyı olduğundan farklı şekilde biçimlendirebilmesi için önce biçimlendirilmek istenen bölümün seçilmesi gerekir. Seçilmiş bir yazının biçimlendirilmesi için seçilmiş yerin üzerini gidince minyatür, yarı saydam olarak beliren

184

185

Mini araç çubuğunu kullanarak veya seçili metnin üzerinde sağ-tıkladığımızda açılan kısayol menüsünden Yazı Tipi öğesini seçerek,

Yazı Tipi seçme diyalog kutusuna gitmek mümkündür. Belgenin niteliğine uygun yazı türü seçmenin öneminden söz ederken, hemen harf büyüklüğünün de ne kadar önemli olduğunu vurgulamamız gerekir. Harf büyüklüğü ise, beraberinde satır aralığı ölçüsünü getirir. Gerçi Word belgelerinizin çoğunun sizin bilgisayarınızdan çıktığı gibi basılmak üzere matbaaya gitmeyeceği bir gerçek olmakla birlikte, günümüzde lazerli ve mürekkep püskürtmeli (ink jet) yazıcılardan çıkan baskılar da matbaa işini aratmıyor ve Word belgelerinin önemli bir bölümü iş dünyasında tıpkı basılmış bir eser gibi işlem görüyor. Bu nedenle harf ölçüsü ile satır aralığı ilişkisine kısaca değinelim.

185

186 Büro veya okul işlerinde dosya kâğıdına basılacak yazılarda, genellikle, 6 punto ile 14 punto arasında harf büyüklüğü kullanılır. Ancak Word 2010, kâğıdınızın boyunun elverdiği ölçüde puntoya kadar çıkmanıza izin verir: Herhangi bir yazı tipinde, yazılan karakterlerin ve sözcüklerin büyüklükleri ayarlanabilir. Yazı Tipi komut grubunda bulunan Yazı Tipi Boyutu liste kutusu bulunur.

Boyut liste kutusu da sağında yer alan ok düğmesine fare ile tıklanarak açılabilir. Buradan istediğiniz büyüklüğü, fare ile üzerine tıklayarak seçin. Eğer açılan liste içinde istediğiniz sayıyı bulamazsanız, istediğiniz sayıyı doğrudan kutu içine yazın ve ÜstKrkt tuşuna basın.

3.3.1.2. Metni koyu, italik veya altı-çizgili yapmak. Belge içerisinde gövde metinle başlıkları birbirinden ayırmak için kullanılan yöntem başlıkları daha vurgulayıcı ve ön plana çıkaracak biçimlendirme kullanmaktır. Bu amaçla başlıklar veya metin içerisinde vurgulamak istediğimiz metni kalın, italik veya altı çizgili yapılır. Bunun için Yazı Tipi komut grubunda bulunan komutlar kullanılır.

Seçtiğiniz bu bölümü sadece italik yapacaksınız, biçimlendirme araç çubuğunda sağa yatık “T” harfiyle gösterilen İtalik simgesini tıklamanız yeterli olur. Aynı şekilde bu yazıyı kalın harflere dönüştürecekseniz, çubuktan “K” harfiyle gösterilen Kalın simgesini; altını çizdirecek iseniz, altı çizgili “A” harfi şeklindeki Altını çiz simgesini tıklamanız gerekir. Kalın harflerle, italik veya altı çizgili yazılmış bir yazıyı düz harflere çevirmek için de bu yazıyı seçerek ve aynı simgeyi tıklayarak verilmiş etkileri kaldırmanız mümkündür. Bu üç etki simgesinin, metin imleci etkinin uygulandığı bir bölüme 186

187 geldiğinde, basılmış düğme görünümü aldığına dikkat edin. Bu etkinin kaldırılması için, bir anlamda düğmeye tekrar basarak, normal hale getirmiş oluyorsunuz. Daha önce değindiğimiz gibi bu işlemleri Yazı Tipi iletişim penceresinden gerçekleştirebiliriz.

3.3.1.3. Metne üst-indis veya alt-indis özelliğini uygulamak. Hazırlanacak olan Word belgesinde bazen kimyasal formül (örneğin su H 2 O) veya matematiksel formül (örneğin y=x3) girmemiz gerekebilir. Bu formüllerde bulunan alt ve üst indisleri girmek için Yazı Tipi komut grubunda bulunan alt ve üst indis komutları kullanılır.

Metin girerken indis girmeye sıra gelince alt veya üs indis komutu seçili hale getirilir ve indise yazmak istediğimiz karakterleri yazarız. Sonra tekrar aynı indis komutuna tıklayarak normal yazmaya devam ederiz.

3.3.1.4. Büyük/küçük harf özelliğini metne veya parçasına uygulanması. Yazı Tipi komut grubundan Büyük/Küçük Harf Değiştir Seçeneği seçilerek karakterlerinin yapıları değiştirilebilir.

Metin içerisinde seçilen kelimelerin ilk harfleri büyültülebilir, küçük harfler büyük harfe, büyük harfler küçük harfe çevrilir.

187

188

Tümce Kullanımı Bir cümle içinde, ilk kelimenin ilk harfi küçükse büyük harfe çevrilmesi için işaretlenir. küçük harf İşaretlendirilmişse, büyük harfler küçük harfe çevrilir. BÜYÜK HARF İşaretlendirilerek küçük harfler büyük harfe çevrilir. Her Sözcüğü Büyük Harfe Çevir Cümle içindeki kelimelerin ilk harflerini büyük harfe çevrilir. bÜYÜK kÜÇÜK dÖNÜŞTÜR Işıklandırılan bölgedeki tüm büyük harfleri küçük harflere, küçük harfleri büyük harflere çevrilmesini sağlar.

3.3.1.5. Farklı renkleri metne uygulamak. Word belgesine girdiğimiz metnin rengini farklı yazmak istediğimizde Yazı Tipi komut grubunda bulunan Yazı Tipi Rengi komutuna tıklayarak varsayılan rengi (aşağıdaki resimde de görüldüğü gibi kırmızı) seçeriz veya komutun hemen yanında bulunan açılır oka tıklayarak açılan menüden istediğimiz rengi seçeriz. Seçimi yaptıktan sonra yazacağımız yazının rengi seçilmiş olan renkte olacaktır.

188

189

Var olan bir metnin yazı rengini değiştirmek için rengini değiştireceğimiz metni seçip yukarıdaki renk seçme işlemini yapmamı gerekir.

3.3.1.6. Geçerli biçimlendirmeyi metnin bir parçasından diğer bir parçasına kopyalamak. Oluşturmuş Word belgesinde metni biçimlendirdikten sonra, aynı biçimleri başka metinlere de uygulamak isteyebiliriz. Bu işlemi elle tek tek yapabileceğimiz gibi bunun için biçim boyacısını kullanabiliriz.

Biçim boyacısını kullanmak çok kolaydır. Giriş sekmesinde Pano komut grubundan Biçim Boyacısı komutuna tıklayabiliriz. Biçim Boyacısını kullanmak için şu adımları izleyin: 189

190 1. Biçimini kopyalamak istediğiniz metni seçin. 2. Biçim Boyacısı düğmesine tıklayın. 3. Biçimlendirmek istediğiniz metni seçin. Biçim Boyacısını kullanarak metnin birden çok kopyasını biçimlendirmek için, biçimini kopyalamak istediğiniz metni seçin ve Biçim Boyacısını çift tıklayın. Bu işlem siz kapayana kadar Biçim Boyacısını açık tutacaktır. Biçim Boyacısı açıkken seçtiğiniz tüm metin yeniden biçimlendirilir. Biçim Boyacısını kapatmak için Biçim Boyacısı düğmesine tıklayın. Biçimlendirilmiş herhangi bir metninin biçimini silmek istersek bunun için Yazı Tipi komut grubunda bulunan Biçimlendirmeyi Temizle düğmesini kullanırız.

Biçimlendirmeyi kaldıracağımız metni seçtikten sonra Biçimlendirmeyi temizle komutu tıklandığında seçili metnin biçimi kalkar ve gövde metin olur.

3.3.1.7. Var olan stilin sözcük, satır veya paragrafa uygulanması. Stil, bir paragrafın kenar boşlukları, birinci satırın ne kadar içerden başlayacağı, harf türü, harf büyüklüğü, satırlarının aralığı, alttaki paragrafla arasındaki açıklık, vs. gibi birçok tipografik özelliğini belirleyen bir grup biçimlendirme komutunu ifade eden ölçüler demetidir. Bazı harflerin eni ile boyunun oranı gibi özellikleri, satır aralığının belirli bir ölçünün altına inmemesini gerektirir; bazı harflerin metinde, bazı harflerin başlıkta kullanılması uygun olur. Word'ün stilleri, bu gibi tipografik incelikler ve kurallar göz önünde tutularak hazırlanmıştır. Word 2010’da Stiller Komut Grubu Giriş sekmesinin altında bulunur. Microsoft Office Word 2010 uygulamasındaki Hızlı Stiller, profesyonel görünümlü ve çekici belgeler oluşturmak üzere birlikte çalışacak şekilde tasarlanmış stil kümeleridir.

Stiller, harf türü, büyüklüğü, satır genişliği, satır aralığı, hizalanması, girintisi, sekme durakları ve Word'ün verebileceği biçimlendirme özelliklerinin hemen hepsi düşünülmüş, uygulanmış ve tasarım sorunları çözülmüş toplu biçimlendirme komutları demetidir. 190

191

Yeni Belgeye Stil Uygulamak Yeni bir belge üzerinde çalışmaya başladığınızda, Stiller Komut Grubunda bulunan varsayılan stillerin yanında Stilleri Değiştir düğmesinden ulaştığımız Stil Kümesinden Modern gibi önceden tanımlanmış birkaç Hızlı Stil kümesi arasından seçim yapabilirsiniz.

Her Hızlı Stil kümesi tek bir belgede birkaç başlık düzeyi, gövde metni, alıntılar ve başlıklar için birlikte çalışmak üzere tasarlanmış stiller içerebilir. Hızlı Stiller galerisi tıklattığınız Hızlı Stili yansıtacak şekilde değişir. Ardından, belgenizi oluşturmak için galerideki stillerin tümünü kullanabilirsiniz.

191

192

Bu Hızlı Stillerin üzerine geldiğinizde ön izlemesini metin üzerinde görebiliriz. Bu stillerden herhangi birini seçerek belgeye metin girmeye başlayabiliriz. Gireceğimiz metin bu stilin biçimlerini alacaktır.

Var Olan Metne Stil Uygulamak Microsoft Office Word 2010 uygulamasında bir metin seçimine stil uygulamak Hızlı Stiller galerisinde düğme tıklatmak kadar kolaydır. Bunun için stil uygulamak istediğiniz metni seçeriz. Örneğin, başlık yapmak istediğiniz metni seçebilirsiniz. Tüm paragrafın stilini değiştirmek istersek paragrafta herhangi bir yeri tıklatırız. Daha sonra Stiller grubunda bulunan stillerden birini seçerek üzerine tıklarız. Orada istediğiniz stili göremezseniz Hızlı Stiller galerisini genişletmek için Diğer düğmesini

Açılan galeriden istediğiniz stili seçebilirsiniz. 192

tıklatın.

193

3.3.1.8. Heceleme yaptırılması. Belgeye veri girerken satır sonuna geldiğimizde sözcük satıra sığmadığı zaman otomatik olarak bir alt satıra geçtiğini belirtmiştik. Ancak satırdaki son kelime çok uzunsa oluşacak boşluk ve uzun bir metinde kalacak boşluklar düşünülürse çıktı olarak kullanılacak kâğıt miktarı artacağı bir gerçektir. Bunun önüne geçmek için kelimelere heceleme yaptırmak uygun olacaktır. Bu amaçla Word 2010’da Sayfa Düzeni sekmesinde bulunan Sayfa Yapısı komut grubundaki Heceleme komutu kullanılır.

Hecelemeyi otomatik olarak yaptırmak istediğimizde Otomatik seçeneğini seçili hale getirmemiz gerekir. Diğer bir seçenekte bu işlemi elle yapmaktır. Ancak bu seçenekte her bir sözcük için hecelemenin nereden yapılacağını tek tek belirlememiz gerekmektedir.

3.3.2. Paragraf Biçimlendirme Bir belgenin okunurluğunu arttıran en önemli biçim unsuru, yazı türü, harf büyüklüğü ve satır aralığından sonra, girintileri ve paragrafların hizalanmasıdır. Yani paragrafların biçimlendirilmesidir.

2.3.2.1. Paragraf işretlerini (mark) koymak veya kaldırmak. Daha önce veri girmeyi anlatırken de belirtiğimiz gibi yazacağımız paragraf bitip yeni paragrafa geçmek istediğimizde Enter tuşuna basıyorduk. Word’de Enter tuşuna basmak aslında bir paragrafı sonlandırıp imleci bir sonraki paragrafın ilk satırına geçmesidir. Gizle Göster komutuna tıkladığımızda her paragrafın sonunda paragraf işaretinin olduğunu göreceksiniz “¶”. Dolayısıyla her Enter tuşuna bastığımızda aslında biz paragrafın sonuna bir paragraf işareti koymuş oluyoruz.

193

194

Koymuş olduğumuz paragraf işaretini kaldırmak metin içerisinde herhangi bir karakteri silmeyle aynıdır. Delete veya Baskspace tuşlarını kullanarak silebiliriz. Bir farkla paragraf işaretini kaldırınca iki paragraf birleşerek tek paragraf haline gelir.

3.3.2.2. Satır kesme işaretlerini koymak veya kaldırmak. Daha önce anlattığımız gibi Word belgesine metin girerken satır sonuna geldiğimizde imleç kendiliğinden bir alt satıra geçer ve metin girişi oradan devam eder. Paragraf sonlanınca da bir sonraki paragrafa geçmek için Enter tuşunu kullanıyoruz. Peki, bir sonraki paragrafa geçmeden bir alt satıra geçmek istersek ne yapmalıyız. Bu durumda Elle Satır Sonu işareti tuşuna bastığımızda satırın sonunda satır sonu işareti koymuş oluruz.

kullanılır. ÜstKrkt+Enter

Satır sonu işaretini silmek paragraf sonu işaretini silmek gibidir. Yani belgede herhangi bir karakteri silmek için kullanılan Delete veya Baskspace tuşları kullanılır.

3.3.2.3. Metni sola, sağa, ortaya veya iki kenara hizalamak. Temel paragraf biçimlendirme görevlerinden biri Word belgesindeki paragrafları hizalamaktır. Bir paragrafın satırları, sayfanın hangi tarafındaki kenar boşluğuna hizalanıyorsa, paragrafın hizalama düzenine o ad verilir. Örneğin varsayılan olarak paragraflar sol kenar boşluğuna hizalı olduğu için Sola Hizalanmıştır denir. Dolayısıyla sağ tarafı hizasız, yani sığabilen son tam kelimenin bittiği yerden yazının aşağı satıra inmesine imkân verecek şeklinde bırakılır. 194

195 Hizalamayı yeni boş belgeye açtığımızda metin girmeden yaparsak bütün metin boyunca aynı hizalama işlemi yapılmış olur. Metni yazdıktan sonra hizalama işlemi yapacaksak tek bir paragraf için ekleme noktasının o paragrafta olması yeterlidir. Ancak hizalama işlemi birden fazla paragraf için yapılacaksa, hizalama yapılmak istenen paragrafların seçili olması gerekmektedir. Aşağıdaki resimde dört hizalama biçiminin metin üzerindeki görünüşü görülmektedir.

Hizalama işlemleri üç değişik yol ile yapılabilir: Giriş sekmesi Paragraf komut grubunda yer alan düğmelerden ve klavye kısayolu ile hizalama yapmak istediğimiz paragraf veya paragrafları seçerek istediğimiz hizalama işlemi yaparız. Bunun için aşağıda kısayol düğmelerini veya klavye kısayollarını kullanırız.

195

196 Biçim

Araç Çubuğu Klavye Kısayolu Düğmesi

İşlevi

Bilgileri sağ tarafı düzensiz olacak şekilde Sola Hizala Ctrl+L sayfa ya da belirlenen bir alanın sol kenar boşluğuna hizalar. Her satırın orta noktasını sayfa ya da alanın Ortala Ctrl+R yatay merkezine hizalar. Bilgileri sol tarafı düzensiz olacak şekilde Sağa Hizala Ctrl+G sayfa ya da belirlenen bir alanın sağ kenar boşluğuna hizalar. Metni sayfa ya da alanın sağ ve sol kenar Yasla Ctrl+D boşlukları aynı düzeyde olacak şekilde hizalar. Paragraf hizalama ve biçimlendirme ile ilgili işlemleri tek yerden yapmanın yolu Biçim menüsündeki Paragraf iletişim kutusudur. Paragraf iletişim kutusunu açmak için Paragraf Komut Grubunun sağ alt köşesinde bulunan İletişim Kutusu Başlatıcısına tıklamamız gerekir.

196

197 İletişim kutusunda bulunan Hizalama sekmesinde bulunan açılır oka tıklayarak istediğimiz hizalamayı yapabilir ve önizlemeden metnin nasıl görüleceğine bakabiliriz.

3.3.2.4. Satırbaşının içeriden girintili başlamasını ayarlamak. Word belgesini biçimlendirirken çeşitli nedenlerden dolayı, bazı paragrafların ilk, diğer satırların veya bütün satırlarını girintili olarak yazmak gerekebilir. Başka bir kaynaktan aldığınız, ya da sayfa tasarımınızın gerektirdiği başka bir sebeple, bu işlemi yapmak için kullandığımız iki yol vardır. Paragraf iletişim kutusu, araç çubuğu düğmeleri ve klavye kısayolları ile paragraf hizalama işlemlerini hızlı ve kolay bir şekilde yapabilsek de cetvel yardımı ile görerek çalışmayı sevenlerin tercihi olabilir. Ancak bunun nasıl yapıldığını görmeden önce cetvel öğelerini yakından tanımakta yarar vardır.

Yatay cetvelin başında sekme işaretçisi bulunur, hemen onun sağında sol kenar boşluğunu gösteren koyu mavi boşluk ve girinti ve hizalama için kullandığımız İlk Satır Girintisi, Asılı Girinti ve Sol Girinti işaretçileri bulunmaktadır. Yatay cetvelde, Word belgemizde paragrafın ilk satır girintisini ayarlamak için İlk Satır Girintisi işaretçisini kullanırız. Metnin ilk satırının başlamasını istediğiniz yere konumlandırmak için İlk Satır Girintisini istediğimiz kadar sürükleyin ve bırakın.

Birinci satır dışında kalan satırların girintisini ayarlamak için asılı girinti işaretçisini girintinin başlamasını istediğiniz noktaya sürükleyin.

197

198

Girintiyi hem birinci satıra hem de onun dışındaki satırlara uygulamak istiyorsak Sol girinti işaretçisini tutup sürüklememiz lazım. Bu durumda metnimiz şöyle görünecektir

Tüm paragrafın sağ girintisini değiştirmek için değiştirmek istediğiniz paragrafı seçerek yatay cetvelde, Sağ Girinti işaretçisini metnin başlamasını istediğiniz yere konumlandırmak için sürükleyin.

Word belgesinde şimdiye kadar gördüğümüz gibi bir işlemi gerçekleştirmenin birden fazla yolu vardır. Benzer şekilde paragraf girintilerini ayarlamak için kullanabileceğimiz yollardan ikisi olan araç çubuğu düğmeleri ve klavye kısayolları şunlardır: 198

199 Biçim

Girintiyi Artır

Girintiyi Azalt

Araç Çubuğu Klavye Kısayolu Düğmesi

İşlevi

Ctrl+M

Paragrafın girintisini bir sekme durağı artırır. Varsayılan ayar olarak, sekme durakları 1,25 cm aralıkta yerleştirilmiştir.

Ctrl+ÜstKrkt+M

Paragrafın girintisini bir sekme durağı azaltır. Varsayılan ayar olarak, sekme durakları 1,25 cm aralıkta yerleştirilmiştir.

Paragrafın girintilerini Biçim menüsünden açılan Paragraf iletişim kutusunda bulunan Girinti sekmesindeki üç değeri belirleyerek ayarlayabilirsiniz. Bu sekmede Sol kutusu, paragrafın tümünün sol kenar boşluğunun bittiği noktadan itibaren kaç santimetre içerden olacağını, Sağ kutusu, paragrafın tümünün sağ kenar boşluğunun bittiği noktadan itibaren kaç santimetre içerden olacağını belirlemekte kullanılır. Yine Girinti sekmesindeki Özel kutusu, paragrafınızın birinci satırının girintili olup olmayacağını veya birinci satır başlaması gereken yerden başlarken, paragrafın diğer satırlarının birinci satıra göre girintili olup olmayacağını belirlemeye yarar. Aşağıdaki resimde Paragraf iletişim kutusunda Özel kutudan asılı girinti değerini 1,25 cm olarak ayarlandığımızda bu işlemin metni nasıl etkileyeceği önizleme kısmında görülmektedir. Benzer şekilde ilk satır için de buradan değer girilebilir.

3.3.2.5. Paragraf içerisindeki satırları tek veya çift aralıklı yapmak. Tipografik kurallara göre, bir satır yazı ile altındaki satırın arasındaki boşluğun ölçüsünü (satır aralığı dediğimiz boşluğu) satırlardaki harflerin büyüklükleri tayin eder. Bir yazının rahatça okunabilmesi için, harflerin birbirine dokunmaması gerekir. Dolayısıyla, matbaacılıkta, 6 punto boyundaki bir harfin, 8 puntoluk bir satıra yerleştirilmesi esastır. Aynı şekilde 8 puntoluk harfler 12 punto, 10 puntoluk harf 14 punto, 12 puntoluk harf 16 punto, 14 puntoluk harf de 18 puntoluk satıra oturmalıdır.

199

200 Matbaacılıkta, satır aralığının nasıl ölçüleceğine ilişkin değişik kurallar vardır. Word, kullanıcıya hem daktilo tarzı, "tek aralık," "bir buçuk aralık" ve "çift aralık" diye adlandırdığı standart satır aralığı tayin imkânı veriyor; hem de bunu matbaa usulü (masaüstü yayıncılık programları gibi) punto olarak belirtmenizi sağlıyor. Satır aralığı belirlemek için, mevcut bir paragrafı seçin ve Giriş sekmesinde bulunan Satır ve Paragraf Aralığı komutundan

veya Paragraf komut grubunda bulunan iletişim başlatıcı komutunu tıklayarak

açılacak iletişim penceresinde, Girintiler ve Aralıklar sekmesinden Aralık alt sekmesinde Satır aralığı olarak gösterilen ölçünün yanındaki seçme okunu tıklarsanız, verebileceğiniz sabit satır ölçülerinin 200

201 yanı sıra En az, Tam ve Birden çok şeklinde üç ayrı ayar yöntemi daha olduğunu göreceksiniz. Bu üç ayarlanabilir ölçü yönteminden birini seçtiğinizde, bu kutunun hemen sağındaki miktar belirtme kutusunda arzu ettiğiniz punto miktarını yazabilirsiniz. Genellikle bitirme tezi yazım kılavuzlarında satır aralığı 1,5 satır olarak istenmektedir. Bu yöntemlerden "En Az" ile satırın asgari aralığını belirleyebilirsiniz. Bir satırda, birbirinden farklı ölçülerde harfler olursa, Word satır aralığını bu ölçüye bakarak, verdiğiniz miktarın altına indirmez. Tam yöntemi ile satır aralığının içindeki harflerin boyuna göre değişmesini önleyebilirsiniz. Bu yöntemle artistik sayfa tasarımı yapmak mümkündür. Çoklu ölçü yönteminde ise Word, bir paragrafın satırları arasında farklı ölçüler uygulayabilir. Bu yöntem de artistik tasarım için gerekli olabilir.

3.3.2.6. Paragraf üstündeki veya altındaki boşluğu ayarlamak. Paragrafta satırlara arasındaki mesafeyi ayarlayabildiğimiz gibi, paragraflar arasındaki aralıkta ayarlanabilmektedir. Paragraflar arasındaki aralığı belirlemek için, satır aralığında olduğu gibi Giriş sekmesinde bulunan Satır ve Paragraf Aralığı komutundan

veya Paragraf komut grubunda bulunan iletişim başlatıcı komutunu tıklayarak

201

202

paragrafın üstündeki veya altındaki boşluğu istediğiniz değeri ayarlayabilirsiniz. Tez yazım kılavuzunda aralığın Önce 6 nk ve Sonra 9 nk olması istenmektedir.

3.3.2.7. Sekme yerlerini yerleştirme, silme ve sekmeyi kullanmak. Sekmeler, daktilonun revaçta dönemden kalma belgede dikey hizalama aracıdır. Günümüzde Word tablo, sütun ve grafik özelliklerini kullanarak hizama imkânının arttırmış olsa da sekmeler hala metin hizalamada çok önemli rol oynamaktadır. Sekme ile tek tek kelimeleri veya paragrafları hizalamak için kullanılır. Word 2010, yedi ayrı tür sekme durağı imkânı veriyor. Biçim

Araç Çubuğu Düğmesi

İşlevi

Sol Sekme

Metin sekme durağının sağına doğru kayar. Hizalama soldan olur.

Orta Sekme

Metin sekme durağının orta noktasını referans alarak iki yana eşit kayar.

Sağ Sekme

Metin sekme durağının soluna doğru kayar. Hizalama sağdan olur.

Ondalık

Sayıların hizalanması için kullanılır. Sayının tam kısmı sağ sekmede olduğu gibi sola kayar, ondalık kısmı ise sol sekmede olduğu gibi sağ kayar.

Çubuk Sekme

Dikey bir satır oluşturur. Bu düzenleme metnin yatay satırları boyunca uzanan dikey satırlar çizme olanağı sunar.

İlk Satır Girintisi

İlk satır girinti özelliğini etkinleştirir. Yatay kaydırma çubuğu üzerinde herhangi bir noktaya tıklayarak İlk Satır Girintisi ayarlayabiliriz.

202

203

Asılı Girinti

Asılı girinti özelliğini etkinleştirir. Yatay kaydırma çubuğu üzerinde herhangi bir noktaya tıklayarak Asılı Girintiyi ayarlayabiliriz.

Varsayılan olarak görüntülenmeden cetvelde her 1,25 cm’de bir sekme bulunmaktadır. Ekleme noktası Word belgesinin herhangi bir yerindeyken Tab tuşuna basarsak ekleme noktası bir sonraki ekleme noktasına atlar. Yani ekleme noktası bir önceki konumundan 1,25 cm ötelenmiş olur.

Ekleme noktasını tekrar eski yerine getirmek için Backspace tuşuna basmamız gerekir. Sekme yöntemiyle hizalama, iki bölümden oluşan bir işlemdir: Önce Word'e, sekme duraklarını (noktalarını) belirlememiz gerekir. Bunun için fare ile sekme noktasını bulunmasını istediğimiz noktada yatay cetvele tıklamamız gerekir

sonra klavyede sekme (Tab) tuşuna basarak metnin içine sekme komutları koymanız gerekir:

Word'ün sekmeleri, kendisini izleyen kelimenin sola, ortaya, sağa veya içindeki ondalık işaretine hizalanmasını sağlar. Ondalık sekmesi bulunan bir satırda sekmeye bastığınız noktadaki sayıda ondalık işareti yoksa veya rakam yerine harf bulunuyorsa, Word, rakamı da, kelimeyi de tam sayı gibi, sekme noktasının soluna hizalar. Dikey çubuk işaretini elde etmek için klavyede sekme tuşuna basmak (veya başka bir işlem yapmak) gerekmez. Cetvelde sekme durağı koyar gibi, çubuk sekmeyi seçin ve fare işaretçisini cetvelde istediğiniz yere tıklayın. Word, bundan sonraki bütün satırlarda işaretli yere (yazının üstüne bile gelse)

203

204 satır aralığı ölçüsünde bir dikey çizgi koyacaktır. Bu imkân, daha çok Sekme ile bölünmüş listelerde kullanışlı olabilir.

Sekme duraklarını, cetvelden koyabileceğiniz gibi, Biçim menüsünden Sekmeler öğesini seçerek, açılacak Sekmeler iletişim kutundan da koyabilirsiniz:

Bu kutuyu, cetvelin alt kenarını veya bir sekme durağını iki kere tıklayarak da açabilirsiniz. Sekmeler iletişim kutusundan sekme durak yerlerini değer girerek ayarlayabiliriz. Herhangi bir değer girip Ayarla düğmesine basarak sekme durağı koyabiliriz. Ayrıca daha önce bahsetmiş olduğumuz 1,25 cm varsayılan sekme durakları için yeni bir değer girebiliriz. Benzer şeklide iletişim kutusunda yer alan Hizalama sekmesinden de sekmenin nasıl hizalı olacağını belirleyebiliriz. Diğer bir sekme olan Öncüden Sekme durağından önceki karakterle sonraki karakter arasını nokta, tireli veya düz çizgi öncüsü ile doldurma imkânı vardır: 204

205

Bu örnekte, her üç dolgu karakterinin de uygulandığını görüyoruz. Bir paragrafın sekme duraklarını cetveldeki durakları Fare işaretçisiyle tutarak, cetvelin dışına çekmek suretiyle kaldırabileceğiniz gibi, Sekmeler iletişim kutusundan Temizle veya Tümünü Temizle düğmesini tıklayarak da yok edebilirsiniz.

3.3.2.8. Bir-düzeyli listelerde madde imlerinin uygulanması veya kaldırılması. Listeler hayatımızın her bölümünde yer almaktadır- Alışveriş listesi, geziye katılacakların listesini oluştururken veya futbol takımı kurarken listeleri kullanırız. Listeler belge içinde çok kullanışlı öğelerdir. Word 2010 bize bu konuda birçok değişik liste biçimi sunmaktadır. Numaralandırılmış listeler ve madde işaretli listeler kullanılabilir. Sıralı bilgileriniz varsa, mutlaka numaralandırılmış liste kullanılmalıdır. Bilgilerin sırası önemli değilse, madde işaretli liste daha iyi olabilir. Listeler tek veya çok düzeyli olabilir: Tek düzeyli (veya tek katmanlı), listedeki tüm öğelerin aynı hiyerarşi ve girinti düzeyinde olduğu anlamına gelir; çok düzeyli ise, liste içinde liste bulunduğu anlamına gelir. Resimde aralarındaki farkı görebilirsiniz.

Word’de liste oluşturmanın birden çok yolu vardır. Listeleri yazarken klavye ve kısayol düğmelerinden oluşturabilir, var olan metni listeye dönüştürebilirsiniz. Word’de liste oluştururken en yaygın kullanılan yöntem listeyi yazarken otomatik olarak oluşturmaktır. Madde işaretli bir liste gerekiyorsa, yıldız işareti (*) yazıp ardından bir boşluk bırakmanız yeterli olur. Yıldız işareti bir madde işaretine dönüşür ve liste başlatılır. Listenizin ilk öğesini yazmayı tamamladığınızda ENTER tuşuna basın; bir sonraki satırda yeni bir madde işareti 205

206 görüntülenecektir. Numaralandırılmış listeleri otomatik olarak oluşturmak için, bir yazıp ardından nokta koyun (1.). Bir diğer yolda listeyi yazmaya başlamadan şeritte bulunan Madde İşaretleri ve Numaralandırma düğmelerine tıklamaktır. Düğmelere tıkladığımızda listeyi oluşturmayı başlatmış olursunuz. Liste maddelerinin sonunda ENTER tuşuna basarak bir sonraki maddeye geçmiş olursunuz. Belgemize Madde İşaretleri ve Numaralandırma Eklemenin en kısa ve basit yolu ekleme noktasını eklemek istediğimiz paragrafa konumlandırmak veya ilgili paragraf veya paragrafları seçerek Giriş sekmesi Şeridindeki İşlem

Düğme

Numaralandırma Madde İşaretleri Çok Düzeyli Liste düğmelerine tıklamaktır. Bu düğmelere tıkladığımızda Varsayılan Numaralandırma veya Madde İşareti öğesi metne eklenir. Yani renk ve karakter belirleme yoktur. Belge içerisinde daha önceki sayfalarda başlatmış olduğunuz listeye yeni öğe ekleyerek devam ettirebilirsiniz. Metne eklediğiniz yeni liste maddeleri, metne daha önce eklediğiniz listenin devamı olabilir. Bu durumda liste numaralandırmasının kaldığı yerden devam etmesi için yeni maddelerin liste özelliğini “Numaralandırma Devam Et” şeklinde seçmelisiniz. Eğer yeni maddeler, listenin devamı değil ise “Yeniden başlat” seçmelisiniz.

206

207 Listenizin son öğesini de girdikten sonra listeyi durdurmamız gerekir. Liste oluşturmayı durdurmanın en kolay yolu ENTER tuşuna iki kez basmaktır. Listenin sonunda ENTER tuşuna her basışınızda yeni bir madde işareti veya numara elde edersiniz, ancak ENTER tuşuna bir kez daha basarsanız son madde işareti veya numara kaybolur ve yeni satırda yeni bir paragrafa başlayabilirsiniz. Biraz farklı bir şey gerekiyorsa, örneğin listenin ortasındaysanız ve madde işaretinizin altına, üstünde yer alan metinle aynı girinti düzeyinde olan bir metin yazmak istiyorsanız GERİ AL tuşunu kullanın. Bu, madde işaretini kaldırır ancak metin girintisini olduğu gibi korur. Yeni metnin üstündeki metinle değil madde işaretinin kendisiyle hizalanmasını istiyorsanız, GERİ tuşuna yeniden basın. Son olarak, liste girintisinden tümüyle çıkmak için, GERİ tuşuna bir kez daha basın.

3.3.2.9. Bütünleşik standart seçenekler içerisinden madde imi veya numaralandırmasını değiştirmek. Varsayılanların dışında Numaralandırma veya Madde İşareti öğesi metne eklemek için Madde İşaretleri düğmesinin yanındaki oku tıklayarak Madde İşareti Kitaplığı'nı açmamız gerekir.

Kitaplıktan beğendiğimiz madde işaretini seçebiliriz. Kitaplıkta bulunan tasarımlardan hiç birini beğenmezseniz iletişim kutusunun alt kısmındaki Yeni Madde İşareti Tanımla'yı tıklatarak kendi tasarımınızı oluşturabilirsiniz. Tasarımını yapabileceğiniz iki tür madde işareti vardır: simge ve resim. Simge madde işaretleri yazı tiplerindeki karakterleri kullanır; örneğin, gibi karakterleriyle Webdings ve Wingdings madde işareti simgeleri olarak sık kullanılan yazı tipleridir. Bir yazı tipinin simgelerini kullanabilmeniz için, bu yazı tipinin bilgisayarınızda bulunması gerekir. Bu nedenle, aynı yazı tiplerinin yüklü olmayabileceği başka kullanıcılara göndermek istediğiniz belgelerde çok alışılmadık simgeler kullanmayın. Resim madde işaretleri, bildiğiniz basit, küçük resimlerdir. Resim madde işaretleri için Microsoft Office Online'da çok sayıda tasarım bulunur ve kendi küçük resminizle yepyeni bir madde işareti de oluşturabilirsiniz. 207

208 Yalnızca madde işaretlerinin ne kadar küçük olduğunu aklınızda bulundurun ve karmaşık bir görüntü kullanmayı denemeyin. Bir de yerleşik Numaralandırma Kitaplığı vardır ve bunu da Madde İşareti Kitaplığıyla aynı biçimde kullanabilirsiniz. Kendi numaralandırma veya simge madde işareti stilinizi oluşturmak için renk gibi yazı tipi özelliklerini değiştirebilirsiniz.

Yeni bir tasarım eklediğinizde, bu Madde İşareti veya Numaralandırma kitaplığında gösterilir ve bu tasarımı sağ tıklatıp Kaldır'ı tıklatarak kaldırmadığınız sürece kitaplıkta kalır.

3.3.2.10. Paragraflara üst ve alt kenar çizgileri, çerçeve çizgisi ve gölge eklemek. Kenarlıklar ve Gölgelendirme düzenlemeleri yazının ve grafik nesnelerinin kenarlıklarının düzenlenmesini ve içerisinin doldurulmasını kapsar. Kenarlıklar, metinin belli bir kısmı için yapılan çerçevedir. Değişik kalınlıklardaki çizgiler seçilerek ve istenilen taraflarından (kenarlarından) metin çerçeve içine alınır. Bu işlem için Giriş sekmesi Paragraf komut grubundaki

Kenarlıklar ve Gölgelendirme komutu ve açılır menüsü ve Kenarlık ve Gölgelendirme iletişim penceresi kullanılır. 208

209 Ekleme noktasını kenarlık eklemek istediğimiz metin yerleştirerek veya metni ya da öğeyi seçerek araç çubuğundaki Kenarlıklar açılır okuna tıkladığımızda açılan

kenarlık seçeneklerinden birini seçerek seçili olan metin veya öğeye kenarlık eklemiş oluruz. Mesela seçmiş olduğunuz bölümün dışını çevreleyen basit bir kenarlık eklemek için Dış Kenarlık düğmesine tıklamamız yeterli olacaktır. Kenarlıklar açılır okuna tıkladığımızda açılan düğmelerin işlevleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

209

210 Adı

Düğme

Tüm Kenarlıklar

Tanımı Öğeyi bir kenarlıkla çevreler, her öğe arasında yatay ve dikey çizgiler ekler.

Kenarlık Yok

Kenarlık gösterilmez veya var olanı gizler.

Dış Kenarlık

Öğeyi bir kenarlık ile çevreler.

İç Kenarlık

Dış çerçeve hariç her öğe arasında yatay ve dikey çizgiler ekler.

Üst Kenarlık

Öğeye üst kenarlık ekler.

Alt Kenarlık

Öğeye alt kenarlık ekler.

Sağ Kenarlık

Öğeye sağ kenarlık ekler.

Sol Kenarlık

Öğeye sol kenarlık ekler.

İç Yatay Kenarlık

Seçili metnin iç satırları arasına çizgi ekler.

Yatay Çizgi

Fare işaretçisinin konumunda hücre boyunca yatay bir çizgi ekler.

İç Dikey Kenarlık

Seçili metnin ortasından geçen dikey bir çizgi ekler.

Azalan Köşegen Artan Köşegen

Seçili tablo ya da metin bölgesinde aşağı doğru köşegen bir kenarlık çizer. Seçili tablo ya da metin bölgesinde yukarı doğru köşegen bir kenarlık çizer.

Basit kenarlıklar istediğimizi karşılayamıyorsa daha etkili bir kenarlık eklemek için Kutusunu kullanırız. Bu iletişim kutusunu açmak için Biçim menüsünden Kenarlık ve Gölgelendirme öğesini seçeriz.

Açılan iletişim kutusundan

210

211

kenarlıklar ile ilgili pek çok özelliği kullanabilirsiniz. Word 2010 kenarlıklar ile ilgili beş farklı ayar sunmaktadır. Ancak stil, renk ve genişliğini farklı kullanarak sınırsız sayıda kenarlık oluşturabilirsiniz. Bu ayarlar: •

Yok: gövde metinlerde varsayılan kenarlık türüdür ve metin veya öğede herhangi bir kenarlık bulunmaz.

•

Kutu: metin veya öğede çevreleyen basit bir çizgi şeklinde kenarlık ekler.

•

Gölge: metin veya öğe bir kutuyla çevrilir ve kutunun sağ alt köşesinde gölge vardır.

•

3-Boyut: metin veya öğeyi etrafında dışarı doğru çıkmış bir resim çerçevesi gibi bir kenarlık ekler.

•

Özel: Yalnızca görüntülemek istediğiniz çizgi parçalarını seçerek sizin istediğiniz görünüşü oluşturmanızı sağlar.

İletişim kutusunda bulunan Kenarlıklar sekmesinde bulunan stil kutusundan 25 farklı çizgi stili bulunmaktadır. Kutuda bulunan kaydırma çubuğunu aşağı veya yukarı kaydırarak bu çizgi stillerinden herhangi birini seçebilirsiniz. Çizgi stilini belirledikten sonra isterseniz Renk kutusundan bir renk seçebilirsiniz. Renk kutusunun bulunan açılır oka tıklayarak oradan var olan bir rengi veya diğer çizgi renkleri düğmesine tıklayarak istediğimiz rengi seçebilirsiniz. 211

212 Renk kutusunun altında bulunan genişlik kutusundan çizginin kaç nokta geniş olacağını belirleyebilirsiniz. Bunun için rengi belirlediğimiz gibi kutunun açılır okuna tıklayarak açılan kutudan çizgi genişliğini seçebilirsiniz. Yapmış olduğumuz bu değişikliklerin nasıl görüneceğini Kenarlık sekmesinin sağ tarafında yer alan Önizleme penceresinden görebilirsiniz. Bunun yanında önizleme penceresinin etrafında bulunan düğmeler ile kısmi kenarlık oluşturabilirsiniz. Yukarıda bulunan Araç çubuğundaki düğmeleri gösteren tabloda kısmi kenarlık uygulanmıştır. Bu tabloda sadece yatay kenarlıklar seçilidir. Kenarlıklar sekmesinde bulunan Seçenekler düğmesine tıkladığımızda açılan pencereden

kenarlıkların metinden ne kadar uzaklıkta olacağını belirleyebilirsiniz. Yatay çizgi düğmesinden metinlerinize yatay çizgiler ekleyebilirsiniz. Bunun için yatay çizgi düğmesine tıkladığınızda açılan pencereden belgemizde oluşturmak istediğimiz düzenleme stiline uygun çizgiyi seçebilirsiniz. Word belgesi ile çalışırken bazen bazı kelimeleri veya metnin belli bir yerinin daha fazla dikkat çekmesini isteyebilirsiniz. Veya kendimiz belge oluştururken yazmış olduğumuz metin tam olarak istediğiniz gibi olmadığına yani eksik kaldığına karar verir ve daha sonra bunu tamamlamak üzere buraya bir gölgelendirme ekleyebilirsiniz. Bu işlem için Kenarlıklar ve Gölgelendirme iletişim kutusunda bulunan son sekme Gölgelendirme sekmesi vasıtasıyla yapılır.

212

213

Gölgelendirme yapmak istediğiniz metin veya paragraf seçiliyken bu sekmeden Dolgu rengini seçtikten sonra Tamam düğmesine tıklayarak bu işlemi yapabilirsiniz. Fakat gölgelendirmenin biraz daha dikkate çekici ve daha güzel görünümlü olmasını istiyorsanız Dolgu rengine Desen ekleyebilirsiniz. Bunun için Stil kutusunda açılır oka tıklayarak önce Stili ve daha sonra da Renk kutusundan da Stilin rengini belirleyebilirsiniz. Yapmış olduğumuz bu düzenlemelerin metin üzerindeki etkisini Önizlemeden görebilirsiniz.

3.3.3. Belge Biçimlendirme Şimdiye kadar yaptığımız düzenlemeler metin veya paragraf bazındaydı. Hâlbuki belge hazırlarken belgenin kendisiyle ilgili de biçimlendirmeler yapılmaktadır. Örneğin çalışacağımız kâğıdın büyüklüğü, belgenin yönü, kenar boşlukları ve sayfa numarası gibi belgenin tümünü ilgilendiren biçimlendirmeler de yapmamız gerekmektedir.

3.3.3.1. Belge yönünü (yatay/dikey) veya kağıt büyüklüğünü değiştirmek. Word belgelerinde sayfa yapısıyla ilgili düzenlemeler Sayfa Düzeni sayfasından gerçekleştirilmektedir. Burada bulunan Sayfa Yapısı komut grubu bu düzenlemelerle ilgili komutları barındırmaktadır.

213

214

Hazırladığımız belgenin yönlendirmesini düzenlemek için Yönlendirme

komutundan Dikey veya Yatay olarak ayarlayabiliriz. Benzer şekilde kâğıdımız boyutu varsayılan kağıt boyutu olan A4’ten farklı bir kağıt boyutu ayarlayacaksak Boyut açılır menüsünden

214

215

ayarlayabiliriz. Eğer istediğimiz kağıt boyutu açılır menüde yoksa Tüm Sayfa Boyutları komutundan veya Sayfa Yapısı komut grubunda bulunan iletişim başlatıcıdan Sayfa Yapısı iletişim penceresini açarız.

215

216

Açılan iletişim penceresinde Kâğıt sekmesi Kâğıt boyutundan açılır menüden istediğimiz kâğıt boyutunu seçeriz veya açılır menüde bulunan Özel Boyutu seçerek altında bulunan Genişlik ve Yükseklik değerlerini elle girebiliriz.

3.3.3.2. Tüm belgenin üst, alt, sağ ve sol boşluklarını değiştirmek. Bir paragrafın bütün satırlarının kağıdın kenarından itibaren ne kadar içerden olacağını belirleyen ölçüye kenar boşluğu (marj) adı verilir. Word'ün varsayılan olarak verdiği kenar boşluğu ölçüsü, sayfanın dört tarafında da 2,5 cm'dir. Bunu Sayfa Düzeni sekmesindeki Kenar Boşlukları kısayol düğmesinden görebiliriz.

216

217

Açılan menüde varsayılan olarak beş tane hazır kenar boşluğu olduğu görülmektedir (Normal, Dar, Orta, Geniş ve Yansıtmalı). Kenar boşluklarını ayarlarken bunlardan faydalanabileceğimiz gibi, eğer tez yazım kılavuzunda olduğu gibi isteniyorsa veya istiyorsak bunların dışında da kenar boşluklarını ayarlayabiliriz. Bunun için Sayfa Düzeni sekmesindeki Sayfa Yapısı komut grubunda bulanan iletişim başlatıcı veya Özel Kenar Boşlukları komutuna tıklayarak açılacak Sayfa Yapısı iletişim penceresinden ayarlama yapabilirsiniz. Yapacağınız düzenlemenin belgede nasıl görüneceğin aynı pencerede bulunan Önzilemeden görebilirsiniz.

217

218

Bu boşluk dosyalanacak veya ciltlenecek olan belgelerde değişiktir. Kâğıdın sadece bir yüzüne yazılıyorsa sol kenar boşluğu 3,5 (veya 4) cm; yazı kâğıdın iki yüzüne de basılıyorsa, sayfa numarası tek olan (yani sağdaki) sayfaların sol kenar boşluğu, sayfa numarası çift olan (yani soldaki) sayfaların sağ kenar boşluğu 3,5 (veya 4) cm'e çıkartılmalıdır. Uygulamalarda kullandığımız Tez yazım kılavuzundaki ölçülerse sol kenar boşluğu 4 cm, sağ kenar boşluğu 2 cm, üst ve alt kenar boşlukları 3 cm olarak istenmektedir.

3.3.3.3. Belgeye sayfa sonu işareti eklemek. Belgeye veri girerken bazen başlıklar veya yeni bölümler sayfanın sonuna denk gelebilir. Bunun için genellikle kullanıcılar Enter tuşuna basarak aşağı kaydırma yöntemini kullanmaktadırlar. Ancak bu yöntem o noktadan önce yeni veri eklediğinizde veya sildiğinizde etkisiz kalmakta ve yeniden düzenleme gerektirmektedir. Bunun için yeni veri eklemeden veya silmeden etkilenmeyecek bir yol olan sayfa sonu işareti kullanılması daha uygun olacaktır. Bunun için Ekle sekmesinde bulunan Sayfalar komut grubundaki Sayfa Sonu komutu

218

219 veya Sayfa Düzeni sekmesindeki Sayfa Yapısı komut grubunda bulunan Kesmeler açılır menüsündeki

Sayfa komutu kullanılır. Bu komutlara tıkladığımızda yazdırılamayan karakterlerden olan sayfa sonu işareti eklemiş oluruz.

Sayfa sonu işaretini kaldırmak istediğimizde paragraf işareti veya satır sonu işaretinde olduğu gibi Delete ve Baskspace tuşu kullanılır.

3.3.3.4. Belgenin başlık veya dipnot metnini değiştirmek. Word belgelerinde yazma alanın dışında sayfanın üstünde ve altında başlık ve dipnot eklemek için alanlar bulunmaktadır. Üst ve alt kenar boşluklarında bulunan bu alanlara başlık veya dipnot eklemek için Ekle sekmesindeki Üstbilgi ve Altbilgi komut grubundaki komutlar veya sayfa üst/alt boşluğuna çift tıklama yöntemi kullanılır.

Belgeye başlık eklemek veya mevcut başlığı değiştirmek istediğimizde Üstbilgi açılır menüsünde bulunan

219

220

hazır şablonlardan faydalanabilir veya Üstbilgiyi Düzenle komutunu kullanırız. Bunlardan birini gerçekleştirdiğimizde Word belgesindeki yazma alanı pasifleşerek saydamlaşır ve Üst ve Alt bilgi alanı aktif olur.

Şeritte de Üstbilgi ve Altbilgi Araçları bağlamsal sekmesi görünür.

Bu sekmeden başlık ve dipnotlarla ilgili düzenlemeleri yapabiliriz. Başlık ve dipnotu düzenlemenin bir diğer yolu sayfanın üst kısmına veya alt kısmına fare işaretçisiyle çift tıklamaktır.

220

221

3.3.3.5. Başlık ve dipnotlarda tarih, sayfa numarası, alan bilgisi eklenmesi. Word hazırlanan belgelerde en yaygın kullanılan araçlardan biri de sayfalara sayfa numarası verilmesi. Sayfa numaraları belgenin Üst ve Alt bilgi alanına eklendiği için Üstbilgi ve Altbilgi Araçları bağlamsal sekmesinde

sayfa numarası eklemek için kullanabileceğimiz bir komut bulunmaktadır. Belgeye sayfa numarası verme işlemini en baştan ayarlayarak sayfalar arttıkça otomatik olarak sayfa numarası verme işlemi yaptırabiliriz. Üstbilgi ve Altbilgi Araçları bağlamsal sekmesinde olduğu gibi Ekle sekmesinde Üstbilgi ve Altbilgi komut grubunda Sayfa Numarası açılır menüsü bulunmaktadır. Bu menüyü açtığımızda sayfa numarasının sayfa içinde konumunu belirlemek için birçok seçeneğin bulunduğu alt menüler vardır. Bunun yanında koyulmuş olan sayfa numaralarını kaldırmak için menünün en altında bir komut bulunmaktadır. Benzer şekilde eğer ihtiyaç duyulursa belgeye tarih ve saat eklememizi sağlayacak Tarih ve Saat komutu da bulunur.

221

222

3.4. Nesneler Word belgesi ile çalışırken sadece metinden oluşan bir belge oluşturmak belgeyi okuyacaklar için oldukça sıkıcı olabilir. “Bir söz binlerce sözcüğe bedeldir” sözü bize sayfalarca metinle anlatmak istediğimizi, bir resim veya nesne ile çok daha kolay olacağını işaret etmektedir. Bu bağlamda belgelerimize nesneler eklemeyi görelim. Word’de nesne eklemek için kullanılan sekme Ekle sekmesidir.

3.4.1. Tablolar MS Word 2010’da belgeye tablo eklemek için Ekle Sekmesini kullanılmaktadır. Bu sekmede bulunan Tablolar Komut Grubu eklenmek istenen tablolar ile ilgili değişik türler sunmaktadır.

Bir tablo oluşturmadan önce tablonun kaç satır ve sütundan oluşacağı bilinmelidir. Bunun için tablo oluşturmadan önce bir planlama yapılmalıdır. Planlamada, tabloya girmek istediğimiz öğelerin yapısı dikkate alınır, satır ve sütun sayısı belirlenir. Bu işlemi yaptıktan sonra tablonuzu oluşturabilirsiniz. Ekle sekmesindeki Tablo kısayol düğmesine tıkladığınızda Tablo Ekle menüsü açılmaktadır.

222

223

3.4.1.1. Veri girmeye hazır tablo oluşturmak. Tablo Ekle menüsünden birkaç farklı yolla tablo eklemek mümkündür. Tablo eklemek için ilk yol menüde açılan ızgara alanından fareye tıklamadan sadece sürükleyerek istenilen sayıda sütun ve satır seçilir. Mesela 6 sütün ve 5 satırdan oluşan bir tablo eklemek için menüde aşağıdaki gibi seçim yapmamız gerekir.

223

224 Fare ile tıklayarak ekleme noktasının bulunduğu noktaya, seçilen satır ve sütun sayısına uygun bir tablo eklenmiş olur. Tablo eklemenin bir diğer yolu Tablo Ekleme düğmesini kullanmaktır. Tablo oluşturmadan önce ekleme noktasını, tablonun ekleneceği satırın başına getirilir. Daha sonra araç çubuğunda yer alan Tablo Ekle düğmesine tıklanır.

Bu işlemin ardından tablonun satır ve sütun sayısını girebileceğiniz Tablo Ekle iletişim kutusu ekrana gelir. Bu seçeneğin avantajı sütun genişliğinin tanımlanabilmesidir. Böylece yaklaşık da olsa istenilen ölçülere yakın boş bir tablo elde edilir. Bunlarla ilgili ayarlamaları iletişim kutusunda bulunan sekme ve düğmelerden yapabiliriz. Sütun Sayısı Diyalog kutusu açıldığında aktif durumda olan bu satırda, yukarı aşağı satır düğmeleri tıklanarak veya imleç yukarı aşağı tuşlarına basılarak, sütun adedi girilir. Satır Sayısı Tıklanarak satır aktif duruma alınır rakam girilir veya yukarı aşağı düğmeler, yukarı aşağı ok tuşlarıyla satır adedi belirtilir. Sabit Sütun Genişliği Tıklanarak aktif duruma alınan bu satırda sütun genişliği, yukarı aşağı düğmeler ya da imleç yukarı aşağı ok tuşlarıyla sütun genişliği verilir. Otomatik Biçim Düğmesi Yaratılacak tablonun, yazıcıdan da alınabilecek şekilde çerçevelendirilmesi için Word programı tarafından önerilen, biri formatsız 35 şablon tablo yapısından birinin seçilmesi için Otomatik Tablo Biçimi diyalog kutusunu açar. 224

225 Tabloyu bu şekilde seçerek değil de, kendiniz çizmek isterseniz yine Tablo menüsünde bulunan Tablo Çiz düğmesine tıkladığımızda fare işaretçisi bir elektronik kaleme dönüşerek istediğiniz şekilde tablo çizmenizi sağlar.

Tabloyu çizmek için işaretçiyi istediğimiz noktaya getirdikten sonra, farenin sol tuşu basılıyken sağ sola sürükleyin. Daha sonra satır ve sütun çizmek için kenar çizgilerinin birinde tıklayıp diğerine doğru kalemi sürükleyin.

Tablo Ekle menüsünde bulunan bir diğer tablo ekleme komutu Hızlı Tablo komutudur. Bu komutun üzerinde fare işaretçisini getirdiğinizde Word’de şablon olarak hazırlanmış tabloların bulunduğu bir menü açılır.

225

226

Açılan bu menüden amaca uygun tabloyu seçerek ilgili tabloyu belgeye eklemiş oluruz.

3.4.1.2. Tabloya veri girmek veya düzenlemek. Word belgesine tablo eklediğimizde tablodaki ilk hücre aktif hale gelir. Yazacağımız herhangi bir metin bu hücreye girilir. Hücreler arası geçişte Tab tuşunu kullanabilirsiniz. Ayrıca istediğiniz hücrenin içine fare ile de tıklayabilirsiniz. Hücre içeresinde ilerlemeyi ok tuşlarıyla yapabilirsiniz. Bir tablo oluşturduktan sonra tablo hücrelerinden istenilenleri silebilir ya da tabloya istenildiği kadar hücre ekleyebilirsiniz. Hücre içeresindeki bilgiler taşınabilir ya da kopyalanabilir. Tabloya bir satır ekleyebilir ya da bir satır çıkarabilir. Yine benzer şekilde tabloya sütun ekleyebilir ya da sütun çıkarabilir. Tablo üzerinde satır, sütun, hücre veya tüm tabloyu seçmek. Bu düzenlemeleri yapmak için tabloda normalde görünmeyen bazı işaretçileri görünür yapmamız lazım. Bunun için Giriş sekmesinde bulunan Tümünü Göster düğmesine

226

tıklamamız gerekir.

227

Bu düğmeye tıkladığımızda gizli olan işaretçiler görünür olur. Fare işaretçisi tablonun üzerine geldiğinde sol üst köşesine görünür olan Tablo taşıma tutamacı tablonun tamamını seçmek için kullanılır. Tek satır seçmek için metin seçerken olduğu gibi sol boşluğa tıklarız. Sütun seçmek içinse sütunun dışında sütunun hemen üstünü tıklayın. Tabloda hücre seçmek için hücrenin soluna tıklanır.

Tabloda Sütunların Birleştirilmesi ve Bölmek Tablo eşit sütunlarla yaratıldıktan sonra, tabloda farklı iki başlık vermek amacı ile ilk satır sütunlarını birleştirerek sütun adedi daha aza indirgenebilir. Bunun için en az iki hücre seçmek gerekir. Hem aynı satırda bulunan hücreleri hem de bir sütunda bulunan hücreleri birleştirmek mümkündür. Tablo Araçları ek sekmesinde bulunan Düzen sekmesindeki Birleştir komut grubundan Hücreleri Birleştir komutu verilir.

Seçilen hücreyi/hücreleri bölmek için Hücreleri Böl komutu kullanılır. Eğer bir hücre içinde "Hücre Böl" komutu verilmişse aşağıdaki pencere açılır.

İstenildiğinde "Sütun sayısı" veya "Satır sayısı" değiştirilebilir. "Hücreleri böl" komutu satır, sütun veya birden fazla hücre secilere de yapılabilir. 227

228

3.4.1.3. Satır veya sütun eklemek veya silmek. Oluşturulan tabloda ön tasarımına rağmen satır adedi yeterli olmadığı durumlarda ekleme noktasının bulunduğu hücrenin altına veya üstüne satır eklemek için tabloyu seçtiğimizde veya imlecin tabloda olduğu zaman şeritte görünen Tablo Araçları ek menüsünde bulunan Düzen sekmesinde Satırlar ve Sütunlar komut grubundan yapabiliriz.

Tabloya satır eklemenin bir diğer yolu da satırı seçtikten sonra üzerinde sağ tıklayınca açılan kısayol menüsünden

Satır veya sütun Ekle komutuna işaretleyerek aktif satırın üstüne bir satır eklemiş oluruz. Benzer şekilde ekleme noktasını tablo dışında satır sonu işaretçisinin yanına konumlayarak Enter tuşuna basarak da satır eklemek mümkündür.

228

229 Word belgesinde oluşturduğumuz tablodan satır ve sütun silmek için kullanılan yollar eklemek için kullanılan yollarla aynıdır. Önceden tasarlanarak eklenen bir tabloda, sonradan gereksiz görülen hücrelerin silinerek yeni bir yapı oluşturulması gerekebilir. Bunun için Satırlar ve Sütunlar komut grubundan Sil komutuna tıkladığımızda

açılan menüden hücre satır sil komutuna tıkladığınızda

Hücre Sil iletişim penceresi açılır. Bu iletişim penceresinden silinen hücrenin yerine gelecek hücrenin sol taraftan mı yoksa aşağıdan mı geleceğini sorar. Hücrenin bulunduğu satır ya da sütunu silinebilir. Hücre, satır, sütun veya tablonun içeriğini silmek için seçim yapıldıktan sonra klavye üzerindeki "Delete" tuşuna basmak gerekir. Hücreleri Sola Kaydır Seçilen hücreyi tamamen silerek satır devamındaki sütun bilgilerini birer sola kaydırır. Hücreleri Yukarı Kaydır Seçilen hücreyi iptal ederek alt satırdaki sütun bilgilerini birer yukarı kaydırır. Tüm Satırı Sil Seçilen hücrenin bulunduğu tüm satırı silerek alttaki satırları birer yukarı kaydırır. Tüm Sütunu Sil

229

230 Seçilen hücrenin bulunduğu sütunun tamamını siler. Diğer sütunlar silinenin yerine birer kayar. Diğer üç komut (Satır, Sütun ve Tablo Sil) satır, sütun ve tablo silmek için kullanılır.

3.4.1.4. Sütun genişliğini veya satır yüksekliğini değiştirmek. Tablo eklemeden önce planlamış olduğumuz tablonun boyutunda bazen değişiklik ihtiyacı duyabiliriz. Bunun en kolay ve basit yolu satır veya sütunların bölen çizgilerin üzerine geldiğimizde çift başlı oka dönüşen fare işaretçisini tıklayarak istediğimiz yöne sürüklemektir.

Tablo boyutlandırması ek sekmede bulunan Hücre Boyutu komut grubundan daha hassas olarak yapılabilir.

Komut grubundan hücre yüksekliği ve genişliği ile ilgili değerler girilerek tabloda boyutlandırma yapabiliriz. Bir diğer yolu da Tablo menüsünden veya tablonun üzerindeyken sağ tıklayarak kısa yol menüsünden Tablo Özellikleri komutunu uygulamaktır. Komutu uygulayınca açılan Tablo özellikleri iletişim kutusundan tablo özellikleri ve boyutlandırma yapabiliriz.

230

231

3.4.1.5. Hücre kenarlık genişliğini, stilini veya rengini değiştirmek. Tablolardaki hücrelerin kenarlıklarıyla ilgili düzenlemeler yapmanın birinci yolu daha önce paragraflara kenarlık ve gölgeleme yapma bahsinde anlatıldığı gibi yapılmaktadır. Yani Giriş sekmesi Paragraf komut grubundaki Kenarlıklar ve Gölgelendirme komutundan yapılmaktadır. Ancak tablolarla ilgili düzenlemenin daha geniş imkânlar sunan bir diğer yolu da

231

232 Tasarım Bağlamsal sekmesidir. Bu sekmeden kenarlıklarla ilgili her türlü düzenlemeyi yapmanın yanında Tablo Stilleri galerisinde hazır stilleri de kullanabiliriz.

3.4.1.6. Hücreye gölgeleme eklemek. Tasarım sekmesinden sadece kenarlıklarla ilgili düzenlemeler değil aynı zamanda hücrelere gölgelendirme eklemekte mümkün. Gölgelendirme komutundan

açılır menüden

bir renk seçerek hücreye gölge uygulayabiliriz. Gölgelendirme eklemenin bir başka yolu paragraflara gölgeleme ekleme yöntemiyle aynıdır. Bu yolda Giriş sekmesi Paragraf komut grubundaki Kenarlıklar ve Gölgelendirme komutudur.

3.4.2. Resim, Görüntü ve Grafikler MS Word’de belgemize resim eklemek istediğimizde bunu Word’ün kendi kütüphanesinden veya harici bir yerden yapabiliriz. Bunun için belgede istediğimiz etkiyi verecek resmin hangisi olduğuna karar vermemiz ve bunu nerede bulabileceğimizi bilmemiz gerekir. Word 2010’da kullanıcılar için belgelerine resim ve diğer çizimleri eklemek oldukça basitleştirilmiştir. Şeritteki Ekle sekmesinde bulunan Çizimler Komut Grubu belgelerimize resim, şekil ve grafik gibi görsel nesneleri eklemek için gerekli komutları içermektedir.

232

233

Burada bulunan komutlardan herhangi birini kullanarak Word belgemize bu nesnelerden ekleyebiliriz.

3.4.2.1. Belgeye resim, görüntü veya grafik eklemek. Belgenize resim eklemek için Clip Organizer’i kullanabileceğiniz gibi, onun dışında kendiniz çekerek bilgisayarınıza kaydettiğiniz herhangi bir dosyadan veya tarayıcı ve kameradan da ekleyebilirsiniz. Bunun için Ekle sekmesinden Resim düğmesine tıklayarak

Resim Ekle iletişim kutusunu açarız. Buradan Bak kutusundaki açılır oka tıklayarak resmin bulunduğu klasörü seçerek, buradan eklemek istediğimiz resmi seçerek Ekle düğmesine tıklayarak Ekleme noktasının bulunduğu yere resmi eklemiş oluruz. Benzer şekilde belgeye grafik veya SmartArt Grafiği eklemek için ilgili komutlara tıkladığımızda açılacak olan iletişim penceresinden grafik türünü seçme adımından başlayarak gerçekleştiririz. SmartArt grafiği bilgilerin ve fikirlerin görsel bir gösterimi, grafik ise sayısal değerlerin ve verilerin görsel bir çizimidir. Temelde, SmartArt grafikleri metinler için, grafikler ise sayılar için tasarlanmıştır. Bu bağlamda akışlar, kuruluş şemaları gibi metinleri grafik haline getirmek için SmartArt kullanılır.

233

234 Grafiklerde olduğu gibi SmartArt grafiği oluşturmak içinde Ekle sekmesinde bulunan Çizimler komut grubu kullanılır. Burada bulunan SmartArt Düğmesine tıkladığımızda

SmartArt Grafiği Seç iletişim penceresi açılır. Her bir SmartArt grafik türünde çok sayıda benzersiz düzen mevcuttur. Bazı düzenler, alt noktalar da dâhil olmak üzere her bir bilgi öğesi için ayrı şekillerden oluşmaktadır Diğer düzenler ise alt noktaları özet noktalarıyla birleştirirler. SmartArt grafiklerinde bazı düzenler sınırlı sayıda şekil içerir. Örneğin, İlişki türü içindeki Denkleştirme Okları düzeni, iki karşıt fikri veya kavramı gösterecek şekilde tasarlanmıştır. Yalnızca iki şekil metin içerebilir ve düzen, daha fazla fikir veya kavramı görüntüleyecek şekilde değiştirilemez. Sınırlı sayıda şekle sahip bir düzen seçtiğinizde, SmartArt grafiğinizde görüntülenmeyecek içeriği belirtebilirsiniz, çünkü Metin bölmesinde söz konusu öğelerin yanında kırmızı bir X işareti (madde işareti yerine) görüntülenecektir.

234

235

İfade etmeniz gereken ikiden fazla fikir varsa, Piramit türündeki Temel Piramit düzeni gibi, metinler için ikiden fazla şekil içeren başka bir düzene geçmek gerekir. Düzenleri veya türleri değiştirmenin, bilgilerinizin anlamını değiştirebilir. Bu bağlamda örneğin, sağ tarafı gösteren oklar bulunan İşlem türündeki Basit İşlem düzeni gibi bir düzen, Çember türündeki Kesintisiz Çember gibi, dairesel oklara sahip bir SmartArt grafiğinden farklı bir anlama sahiptir. Tam olarak istediğiniz düzeni bulamıyorsanız, düzenin yapısını ayarlamak için SmartArt grafiğine şekil ekleyebilir ve SmartArt grafiğinizdeki şekilleri kaldırabilirsiniz. Örneğin, İşlem türü içindeki Temel İşlem düzeni üç şekille birlikte görüntülenmesine rağmen, işleminiz için yalnızca iki veya beş şekil gerekebilir. Şekil ekleyip kaldırdıkça ve metninizi düzenledikçe, bu şekillerin düzeni ve şekiller içindeki metin miktarı da otomatik olarak güncelleştirilir (SmartArt grafiği düzeninin özgün tasarımı ve kenarlığı korunur).

3.4.2.2. Belge içerisinde resim, görüntü veya grafik seçmek. Belge içerisindeki nesneleri seçmek için fare işaretçisiyle üzerlerine geldiğimizde

fare işaretçisi dört yöne ok şeklindeki nesne taşıma tutamacı belirir. Nesne üzerinde tıkladığımızda

SmartArt grafiği seçili hale gelir.

235

236

3.4.2.3. Belge içerisinde veya açık belgeler arasında resim, görüntü veya grafik kopyalamak. Word belgesi içerisinde veya belgeler arasında nesneleri kopyalamak metin kopyalamayla aynı adımlardan oluşmaktadır. Önce nesnenin seçilmesi, Kopyala komutuna tıklanması ve kopyalanacak yere ekleme noktasını yerleştirdikten sonra Yapıştır komutuna tıklanması gerekmektedir. Bunun dışında başka bir yol seçilen nesnenin fareyle kopyalanacağı yere Ctrl tuşuna basılıyken taşınmasıdır.

3.4.2.4. Belge içerisinde veya açık belgeler arasında resim, görüntü veya grafik taşımak. Nesneleri belge içerisinde bir yerden başka bir yere veya açık olan başka bir belgeye taşımak kopyalama işlemiyle aynıdır. Tek fark kopyalama komutu yerine Kes komutunun kullanılmasıdır. Fareyle taşımak için başka bir tuşa basma gereği de yoktur. Nesneyi seçtikten sonra fareyle onu taşımak istediğimiz yere kadar sürüklemek yeterlidir.

3.4.2.5. Resim, görüntü veya grafiğin büyüklüğünü değiştirmek. Resimleri belgemize eklemek her zaman yeterli olmayabilir. Bazen resimler üzerinde işlemler yapmamız gerekebilir. Bunun için Word bize resimler üzerinde işlem yapmamız için bazı öğeler sunmuştur. Word 2007 bu konuda yenilikler sunmaktadır. Eklemiş olduğunuz resmi seçtiğimizde Şeride Biçim ek sekmesi belirir.

Biçim sekmesi gereksinim duyduğunuz tüm araçları bir arada sağlayarak resimlerde ayarlama yapmayı kolaylaştırır. Resim araç çubuğunda bulunan düğmeler ve görevleri şunlardır:

236

237 Araç Düğmesi

Çubuğu Adı

İşlevi

Renk

Belgemize yeni bir resim dosyası ekleyebilmek için Resim Ekle iletişim kutusunu açar.

Düzeltmeler

Resmin görüntüsünü parlaklığını ayarlar.

Döndür

Seçili resmi istenilen yönde döndürür.

Resimleri Sıkıştır

Resmi sıkıştırarak kaydedildiği disk alanını azaltır.

Metin Kaydır

Metnin resmin etrafında nasıl kayacağını denetler.

Resim Değiştir

Seçili resmin yerine başka bir resim eklemek için kullanılır

Resmi Sıfırla

Resim üzerinde yapılan değişiklikleri geri alır.

Resim Kenarlığı

Resme kenarlık eklemek için kullanılır

Resim Efektleri

Resme görsel efektler vermek için kullanılır.

Kırp

Resimleri kırpmaya yarar

Boyut

Resim yüksekliğini boyutlandırmak için kullanılır

Boyut

Resim genişliğini boyutlandırmak için kullanılır

Resmi özelleştirme Buraya kadar resimlerinizi seçtiniz, bir Word belgesine sürüklediniz ve doğru araç çubuklarını görüntülediniz; şimdi belgenizde küçük resimle çalışmaya başlayabilirsiniz. Kırpma Bir resmi kırpmanız, görünmesini istemediğiniz bölümlerini kaldırmanız demektir. Bu örnekte, aşağıdaki resmin sağ üst köşeden başlayarak

237

238

farenin sol tuşunu basılı tutarak sol alt köşeye doğru sürükleyerek

resmi kırparız. İlk resmin kırpılmış hali alttaki resimde görülmektedir.

238

239

Gereksiz ayrıntıları atıp, bir resmin belirli bir bölgesine dikkat çekmek istediğinizde kırpma yararlı olur. Boyutlandırma Belgeniz için mükemmel resmi bulsanız da, her zaman doğru boyutta olmayabilir. Kırpma her zaman uygun olmadığından, yeniden boyutlandırmak resmi belirli bir alana sığacak şekilde büyütmenize veya küçültmenize olanak sağlar. Örneğin, aşağıdaki birinci resim ikinci resim kadar büyütülmüştür; üçüncü resim oransız olarak yeniden boyutlandırılmıştır.

Resmi yeniden boyutlandırmak için 1. Resmi seçin. 2. Fare işaretçisini, resmin kenarındaki açık dairelerden biri üzerinde tutun. 3. Resmi sağ tıklatın ve istediğiniz boyuta sürükleyin. Resmi oranlı olarak yeniden boyutlandırmak için, köşelerden birindeki açık dairelerden birini seçin. Yan noktalardan birini tıklatarak yeniden boyutlandırma, resmin oransız şekilde büyümesine veya küçülmesine neden olur.

239

240 Metin kaydırma Profesyonel görünüm kazandırmanın bir yolu, resmin çevresini saran metin eklemektir. Metin kaydırma özelliği metinler arasına resim eklemenize olanak sağlar. Resmin çevresinden metin kaydırmak için 1. Resmi seçin. 2. Biçim sekmesinden Metin Kaydırma düğmesini tıklatın. 3. Açılan listeden, uygulamak istediğiniz metin kaydırma türünü seçin. Bir resmi metin grupları üzerine, altına, ortasına veya aynı hizaya yerleştirebilirsiniz. Grafiği belgenize, metin eklemeden önce veya sonra yerleştirebilirsiniz; ancak, grafiği metni çevresinden kaydırarak, tüm metinler belgeye eklendikten sonra yerleştirmek daha kolay olabilir. Bulanıklaştırma Parlaklık ve karşıtlığını ayarlayarak bir resmin görünüşünü değiştirebilirsiniz. Resmi seçin ve Resim araç çubuğundaki dört parlaklık ve karşıtlık düğmesini bulun. Düzeylerini ayarlayarak farkı karşılaştırın. Resmi koyulaştırmak için parlak azaltılır veya bulanıklaştırmak için karşıtlık azaltılır. Daha büyük ölçekli değişiklik için, Yeniden renklendir komutunu kullanabiliriz. Döndürme ve çevirme Resmi döndürme ve çevirme, denge ve simetri katarak sayfa tasarımını geliştirebilir.

Resmi çevirmek için 1. Resmi seçin. 2. Biçim sekmesinde Döndür düğmesine tıklayın. 3. Buradan komutlardan birini uygulayarak resim döndürme işlemini yapabilirsiniz. Nesnelere Resim Yazısı Eklemek Nesnelere başlık eklemek ve bunu sıralı bir şekilde yapmak çok önemlidir. MS Word 2010 bunu bize kolayca yapma imkânı vermektedir. Başvurular sekmesinde

240

241

veya Fare İşaretçisi kısayol menüsünde

bulunan Resim Yazısı Ekle komutuna tıkladığımızda açılan Resim Yazısı iletişim penceresinden

241

242

önce nesnenin Etiketini (Şekil, Tablo veya Grafik), sonra da bu Konumunun nesnenin altında veya üstünde mi olduğunu Seçeneklerden belirleriz. Resim Yazısı kutusunda da otomatik olarak artan nesne numarasının yanına resim yazısını ekleriz.

3.4.2.6. Resim, görüntü ve grafiğin silinmesi. Word belgesindeki nesneleri silmek için önce seçim yapmak gerekmektedir. Nesneyi seçtikten sonra klavyede bulunan Delete veya Backspace tuşlarıyla seçili olan nesneleri sileriz. Silmenin bir diğer yolu da Kes komutunu kullanmaktır. Nesneyi kestikten sonra herhangi bir yere yapıştırmazsak silme işlemi yapmış oluruz. Klavyeyle silme işleminde bir istisnaysa tablolarda vardır. Tabloyu seçip Delete tuşuna basarsanız sadece tablodaki yazıları sileriz, tablonun kendisi silinmez. Tabloyu silmek için Backspace tuşunu veya kes komutunu kullanmak gerekmektedir.

3.5. Yazdırmaya Hazırlanma Oluşturduğunuz Word belgesinin sık sık çıktısını alma ihtiyacı hissedilmektedir. Bunun için belgeler ile çalışırken en sık yapılan işlemlerden biri de çıktı almaktır. Bunun için hatasız ve kâğıt israfı yapmadan bu işlemi yapmak gerekir.

3.5.1. Yazdırmaya Hazırlık Zaman ve kâğıt israfı yapmadan çıktı almak için, yapılması gereken bazı kontrol ve işlemler vardır. Bu işlemler belge biçimlendirmesi, yazım denetimi ve başlıkların konumları gibi belge görünümünü ve estetiğini ilgilendiren düzenlemelerdir.

3.5.1.1. Yazdırma işleminden önce belgenin kâğıt yönü, kenar boşlukları, karakter büyüklüğü ve hecelemenin görülmesinin/denemenin önemi. Kontrol işlemlerini gerçekleştirmek için Dosya sekmesinden Yazdır komutuna tıkladığımızda

242

243

Belgeyi yazdırmayla ilgili ayarları yapabileceğimiz Backstage görünümü açılır. Burada öncelikle kâğıdın yönü ve boyutu kontrol edilmeli. Varsayılan olarak kâğıt Dikey Yönlendirilmiş ve A4 boyutundadır. Nitekim yukarıdaki resimde de ayarlar bu şekildedir. Bunların dışında Yazdır Backstage görümünde belgenin kenar boşluklarını kontrol etme imkânımız vardır. Bu ayarlamalarla ilgili herhangi bir değişiklik yapmak istersek Sayfa Yapısı komutuna tıkladığımızda Sayfa Yapısı iletişim penceresi açılır ve ayarlamaları buradan gerçekleştirebiliriz.

3.5.1.2. Heceleme-sınaması yapılması, yazım hatalarının düzeltilmesi ve tekrarlanan sözcüklerin silinmesi. Belgeyi yazdırmadan önce Word belgesi ile çalışırken kullanıcılar için büyük kolaylık sağlayan özelliklerden biri Yazım ve Dilbilgisini denetlemesidir. Varsayılan olarak, Microsoft Word, olası yazım yanlışları için dalgalı kırmızı alt çizgiler ve olası dilbilgisi yanlışları için de dalgalı yeşil alt çizgiler kullanarak, yazarken otomatik olarak dilbilgisi ve yazım denetimi uygular. Ancak bazen yazarken yazım yanlışlarının düzeltilmesi daha sonraya bırakılabilir veya gözden kaçabilir. Bu durumlarda yazım denetimini belgeyi yazdırmadan önce tek seferde yapılabilir. Varsayılan değer olarak, Word yazım ve dilbilgisi denetiminin her ikisini de yapar. Yalnız yazım denetimi yapmak isterseniz Gözden Geçir Sekmesi Yazım Komut Grubunda bulunan Yazım ve Dilbilgisi tıklayın.

1. Yazım ve Dilbilgisi

düğmesini tıklayın. 243

244

2. Word olası bir yazım ve dilbilgisi hatası bulduğunda, değişikliklerinizi Yazım ve Dilbilgisi iletişim kutusu içinde yapın. Bunun için Word’ün önermiş olduğu sözcüklerden herhangi birini seçip değiştir veya Tümünü Değiştir düğmesine tıklayarak değiştirebilirsiniz. Eğer yazmış olduğunuz kelime Önerilenler arasında yoksa kırmızı ile işaretli kelimeyi Yazım ve Dilbilgisi iletişim kutusu açıkken, yazım ve dilbilgisini doğrudan belgenin içinden düzeltebilirsiniz. Belgenize yapacağınız düzeltmeyi girin ve Yazım ve Dilbilgisi iletişim kutusunda Devam Et'i tıklayın.

3.5.1.3. Sözlüğe sözcük eklenmesi. Yazmış olduğumuz kelime Word’ün sözlüğünde olmayan bir kelime ise ve bunu yanlış olarak algılıyorsa, o kelimeyi Sözlüğe ekle düğmesine tıklayarak sözlüğe ekleyebiliriz.

3.5.1.4. Baskının yazdırılmadan önce görülmesi. Yazıcıdan çıktı almadan önce, çıktısını aldığımız belgenin son bir kontrolünü yapmak için baskı önizleme yapmak bir alışkanlık haline gelecektir. Bu özellik sayesinde belgeyi bir bütün olarak inceleme ve hataları düzeltme imkânı olmaktadır. MS Word 2010’den önceki sürümlerin aksine Yazdır Backstage görünümünde sağ tarafta belgenin önizlemesi görülmektedir. Aşağıdaki resimde de görüldüğü gibi varsayılan olarak geçerli sayfanın (ekleme noktasının/imlecin bulunduğu sayfa) önizlemesi görülmektedir. Geçerli sayfanın hangisi olduğu sayfa önizlemesinin hemen sol alt tarafında görülmektedir (36 sayfalık belgenin 34 sayfası geçerli sayfa).

244

245

3.5.2. Yazdırma Geçerli Word belgesine son halini verdikten sonra sıra bu belgenin çıktısına almaya gelir. Belgenin tamamının çıktısını almak istiyorsak ve bilgisayarımızda ayarlanmış bir yazıcı varsa bu işlem çok kolay. Klavye kısa yolundan Ctrl+P tuşlarına basarak veya Dosya sekmesi Yazdır komutun tıklayarak yazdırmayla ilgili ayarlamaları yapabileceğimiz Backstage görünümü açılır.

Yazdırma işlemini yaptırmak istediğimizde burada bulunan Yazdır komutuna tıklarız

245

246

ve bu işlem sonunda yazdırma seçeneklerinde varsayılan olarak atanmış ayarlara göre (belgedeki tüm sayfaları, varsayılan olarak atanmış yazıcıdan, kağıdın tek yüzüne yazdırarak vb.) belgenin çıktısını alırız. Buna benzer şekilde varsayılan ayarlara göre en hızlı çıktı almanın yolu Hızlı Yazdır komutunu Hızlı Erişim Araç Çubuğuna ekleyip onu kullanmaktır.

3.5.2.1. Yazdırma seçeneklerinin görülmesi: belgenin belirli sayfası veya, tamamını yazdırma, kopya sayısı vs. Ancak bazen çıktı almak bu kadar kolay olmamaktadır. Çünkü çıktı ile ilgili bazı özel durumlar veya isteklerimiz olabilir. Bunun için yazdır iletişim penceresinden ayarlamalar yapmak gerekir. Kopya sayısı: Yazdırılacak metini 1 kopyadan fazla bastırmak istediğimizde Kopya sayısı kutucuğuna yazılır. Örneğin 3 yazıldığında aynı sayfadan 3 kopya yazıcıdan çıkar. Harmanlanmış: Belgeden alınacak kopya birden fazlaysa o zaman bu ayara ihtiyaç duyulabilir. Örneğin belgeden alınacak kopya sayısı 3 sayfalık bir metinde 2 kopya alındığında 1,2,3. Sayfalardan 1 kopya çıkar. Daha sonra 1,2,3. Sayfalar çıkar. Eğer bu seçenek işaretlenmezse sayfalar 1,1,2,2,3,3 sırasıyla çıkar. Yazdırma sırasını ters çevir: basılacak sayfaları tersten basar. 4 sayfalık bir metin çıkarılmak istenildiğinde önce 4. Sayfa, sonra 3, 2, 1. Sayfalar çıkar. Ayarlar sekmesinin altındaki önemli ayarlardan biri de belgenin hangi kısmının çıktısı alınacağı belirlenmesidir. Varsayılan olarak burada Tüm Sayfaları Yazdır seçilmiştir. Bu seçenek seçiliyken çıktı alınırsa belgenin tamamının çıktısı alınmış olur. Hâlbuki her zaman belgenin tamamına ihtiyaç duymayabiliriz. Bu durumda seçeneklerden biri belgede yazdırmak istediğimiz alanı seçili hale getirmek ve aktif olacak olan Seçimi Yazdır seçeneğini seçerek sadece seçili içeriği yazdırmaktır. Bir diğer seçenekte yazdırmak istediğimiz sayfaya ekleme noktasını getirmek ve ekleme noktasının bulunduğu geçerli sayfayı yazdırmak için Geçerli Sayfayı Yazdır seçeneğini seçmektir. Bir belgenin tümünü değil de istenen sayfaları yazdırmak için istenilen sayfanın numarası ya da numaraları yazdırılır. 1. ve 3. sayfaları yazdırmak için Sayfa kutucuğuna 1,3 yazılır. Arka arkaya gelen 2,3,4 ve 5. sayfalarını yazdırmak için 2–5 yazılır. 5. Sayfa ve sonraki sayfaları yazdırmak için 5- yazılır. 1 ve 3,4,5,6,7,8. sayfaları yazdırmak için 1,3–8 biçimi kullanılır.

246

247

3.5.2.2. Belgeyi geçerli ayarlar ve yazıcı üzerinden yazdırma. Bu sayfada yapılacak olan seçimlerden biri çıktıyı hangi yazıcıdan alacağımızdır. Bir bilgisayarda birden fazla yazıcı tanımlanmış olabilir. Bu yazıcılardan hangisini sık kullanıyorsak ve onu öncelikli yapmak istiyorsak Başlat menüsünden Aygıtlar ve Yazıcılar yolunu takip ederek varsayılan yapmak istediğimiz yazıcının üzerinde sağ tıklayıp “Varsayılan yazıcı olarak ata” seçmeliyiz.

247

248

Varsayılan yazıcının sol üst köşesinde seçili olduğunu gösteren tik işareti vardır. Bundan sonra çıktı almak istediğimizde yazıcı sekmesinden başka bir yazıcı seçmediğimiz takdirde çıktılar varsayılan yazıcıdan çıkacaktır. Değiştirmek istediğimizde ise sekmesinden çıktıyı almak istediğimiz yazıcıyı seçeriz. Örneğin renkli bir çıktı almak istiyorsak, burada renkli bir yazıcıyı seçmeliyiz. Bilgisayarınızda sadece bir yazıcı tanımlı ise bu işlemleri yapmaya gerek yoktur.

248

249

Yukarıdaki resimde 10.9.16.60 IP üzerinden HP LaserJet P2015 Series PCL 5e yazıcısı varsayılan yazıcı olarak atanmıştır. Dolayısıyla bilgisayara eklenmiş olan 10.9.16.77 IP üzerindeki HP LaserJet P2015 Series PCL 6 yazıcısından çıktı almak için onu seçmemiz gereklidir. Bilgisayara başka bir yazıcı eklemek için Yazıcı Ekle komutuyla veya Başlat menüsünden Aygıtlar ve Yazıcılar yolunu takip edebiliriz.

249

Modül 4: Hesap Tabloları (MS EXCEL 2010)

4.1. Hesap Tablolarına Giriş 4.1.1. Hesap tablosu tanımı, kullanım amacı ve yerleri Hesap tabloları; rakamlar veya ifadelerden oluşan veri setlerinin düzenlenmesi, veriler arası ilişkilerinin belirlenmesi ve sunulması, formüller veya mantıksal ifadeler yardımıyla yorumlanması ve elde edilen sonuçların tablo, liste ve grafik gibi görseller yardımıyla sunulmasını sağlayan araçlardır. Piyasada Corel Quattro Pro., Lotus 1-2-3, Gnumeric, Numbers, KSpread ve Open Office paketine dahil olan Calc., isimli birçok hesap tablosu yazılımı kullanıcılara sunulmakla birlikte, en yaygın olarak kullanılan yazılım MS OFFICE paketine dahil olarak sunulan EXCEL programıdır. Hesap tabloları kullanımı ile birlikte birçok pratik fayda sağlanabilir.

•

• •

Hesap tabloları, karmaşık aritmetik problemleri hızlı ve efektif bir şekilde çözümleyerek anlamlı çözümler üretmektedir. Eklenen her kayıtla birlikte hesaplamaları tekrar gerçekleştirerek, çözümleme adımları hakkında kullanıcılara bilgi sunar. Ayrıca mantıksal sınamalar ile birlikte, yeni veri serisi girişi ile oluşturduğunuz formun nasıl değişebileceği de izlenebilir. Örneğin, sınıfa katılan yeni bir öğrenci ile, sınıf boy ve kilo ortalamalarının nasıl değişebileceği anında gözlemlenebilir. Ayrıca aritmetik yaklaşımlar ile üretilen sonuçların, grafikler, tablolar, listeler ve çizelgeler yardımıyla görselleştirilmesi, daha kolay anlaşılabilir ve yorumlanabilir olmasını sağlayabilir. Son olarak anlamlı yorumlar yapabilmek, daha etkin aramalar gerçekleştirebilmek amacıyla verileri sınıflandırabilir, filtreleyebilir ve birbirleri arasında ilişkilendirerek farklı yeni yorumlar üretilebilir.

Hesap tabloları kullanımı ile elde edilen birçok fayda, öğretim hayatında öğrenciler için önemli kolaylıklar sağlayabilir. Pratikte hemen hemen her bilgisayarda bulunan elektronik hesap tabloları yardımıyla, öğrenciler öğretim hayatı boyunca aşağıda sayılan birçok farklı işlevi gerçekleştirebilirler. •

•

•

Problemler için çözüm modellerinin kurulabilmesi için gerekli olan değişkenlerin, kısıtların ve çözümleme adımlarının daha iyi anlaşılabilmesi için hesap tabloları kullanılabilir. Örneğin belirli bir ortalama tutturmak isteyen bir öğrenci ders programı ve maddi imkanları el verdiği ölçüde yaz okulunda ders alarak notlarını yükseltmek istemektedir. Aşamalı bir yapıda organize edilen bir hesap tablosu yardımıyla, öğrenci istenilen ortalamaya ulaşmak adına hangi dersleri alıp, en az hangi not değerinin dersi geçmesi gerekliliğini hesaplayabilir. Hesap tabloları ile hesaplama süreçlerinin hızlı ve efektif çözümü sayesinde, öğrenciler hesaplama yaparken kaybettiği enerji ve konsantrasyonu problemi anlama ve sonuçları yorumlayabilmeye yönlendirebilir. Öğrenciler hesap tabloları kullanarak analitik düşünce, model kurma, problem çözme, analiz ve yorumlama becerilerini geliştirebilir. 250

• •

Grafik, tablo ve çizelge gibi görsel öğeler yardımıyla, problem sonuçlarını daha iyi okunması, anlaşılması ve yorumlanması gerçekleştirilebilir. Ayrıca öğrenciler karşılaştıkları hesaplama gerektiren her türlü durumda, hesap tablolarını kullanabilmekte ve çok sayıda verilerden oluşan tablolarını düzenleyip, sınıflandırıp ve/veya filtreleyerek kullanabilmektedir.

4.1.2. EXCEL Uygulamasına giriş ve temel özellikler Microsoft EXCEL, bir çok masaüstü bilgisayarda kurulu olan Microsoft Office paketi içerisinde sunulan elektronik bir hesap tablosu yazılımıdır. EXCEL, hesap tablosu yönetimini kolaylaştıran araç çubuklarının yanı sıra, numaralandırılmış satırlar ve harf etiketli sütunlardan oluşan ızgara biçimli görsel bir arayüze sahiptir. EXCEL yazılımı ile basit aritmetik işlemlerin yanı sıra, İstatistik, mühendislik ve finans gibi konularda hazır olarak sunulan formüllere, profesyonel yaklaşımlarda kullanılmak üzere geliştirilen İstatistiksel veri çözümleme ve çözücü gibi eklentilere ve makro yazma modülüne sahip gelişmiş bir hesap tablosudur. Ayrıca sonuçları görselleştirmek ve yorumlayabilmek için geniş bir grafik hazırlama kısmı da program içesinde ayrıca sunulmaktadır. EXCEL elektronik hesap tablosu programının en temel özelliklerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz. • •

•

• • •

EXCEL hesap tablosunu diğer yazılımlardan ayıran en önemli özellik, çeşitli araç çubukları ve kısa yollar ile birlikte sunulan görsel arayüzdür. Ayrıca EXCEL, birçok masaüstü bilgisayarda kullanılan Word kelime işleme ve Powerpoint sunum hazırlama yazılımları gibi diğer Office paket programları ile birlikte çalışabilme özelliğine sahiptir. Profesyonel kullanıcılar için veri çözümleme ve çözücü gibi birçok hazır eklenti ile birlikte makro hazırlama modülü de programa hitap edilen kullanıcı çeşitliliği bakımından esneklik kazandırmaktadır. EXCEL çok çeşitli grafik ve görseller ile, yazılım ile elde edilen çıktıların desteklenmesi ve yorumlanabilmesi konusunda önemli faydalar sunmaktadır. Program ile hazırlanan dosyalara “Microsoft Excel Web Uygulaması” ile birlikte her bilgisayardan erişilebilir ve dosya üzerinde değişiklik gerçekleştirilebilir. Ayrıca EXCEL hesap tablosu uygulaması uygun teknolojiye sahip telefonlarda da kullanılabilmektedir.

Bu bölümden sonra EXCEL elektronik hesap tablosu programı hakkında bilgiler sunularak, temel kullanım özellikleri gösterilecektir. Öğrencilerin bu modülü tamamlayarak; • • • •

EXCEL dosyalarını açmak, oluşturmak, kaydetmek, satır ve sütunları eklemek, silmek ve hücrelere veri girişi gibi temel işlemleri gerçekleştirmek, EXCEL araç çubuklarını, klavye ve kullanım kısa yollarını öğrenmek, Çalışma sayfalarını oluşturmak, farklı sayfalar arasından veri eşleştirme ve karşılaştırma gibi işlemleri yapmak, Aritmetik formül yazmak, EXCEL içerisinde hazır olarak sunulan büyük, küçük, min, mak gibi temel bazı formülleri kullanmak, mantıksal sınama ve koşullu biçimlendirme gerçekleştirmek, 251

• • •

Hücreleri biçimlendirmek, veri türünü değiştirmek ve kenarlık ekleme gibi temel tablo işlemlerini yapmak, Elde edilen sonuçları yorumlayabilmek için gerekli grafik uygulamalarını kullanmak, Çok sayıda veriyi sınıflandırıp ve filtreleyerek düzenlemek

alanlarında temel bilgileri edinmiş olması beklenmektedir.

4.2. Hesap tablosu uygulaması (EXCEL) kullanımına giriş EXCEL Microsoft Office paket programı içerisinde yer alan gelişmiş bir elektronik hesap tablosudur. Bir EXCEL dosyası açmak için Programlar > Microsoft Office > Microsoft Excel 2010 yolu izlenebilir. Ayrıca herhangi bir klasör içerisinde yeni bir dosya açmak için farenin sağ tuş menüsünde yer alan “yeni” sekmesindeki “Microsoft Excel Çalışma Sayfası” komutu kullanılabilir.

4.2.1. Genel Görünüm 4.2.1.1. Araç Çubuğu EXCEL hesap tablosu yönetim işlemlerinin daha kolay ve hızlı bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için birçok sekmeyi içinde barındıran araç çubuğuna sahiptir. Araç çubuğu arayüzde ızgara şeklindeki veri giriş ekranı üzerinde sekmeli bir yapıda yer almaktadır. Her bir sekmeye ait görseller, komut grubu ve komut açıklamaları aşağıda sunulmuştur.

Dosya Sekmesi

252

Dosya sekmesi içerisinde Kaydet, Farklı Kaydet, Aç ve Kapat gibi dosya işlemlerinin yanı sıra; Bilgi, En Son, Yeni, Yazdır, Kaydet ve Gönder, Yardım alt menüler de bulunur. Bilgi menüsünde dosya özellikleri, değiştirme ve oluşturma tarihi, yazar ve bağlı belgeler ile izinler, paylaşım ve sürüm bilgileri de bulunmaktadır. En Son alt menüsü yardımıyla son kullanılan EXCEL dosyalarına ulaşılabilirken, Yeni alt menüsü ile de farklı şablon türlerinden yeni dosyalar açma işlemi gerçekleştirilebilir. Yazdırma seçenekleri yardım alt menüsünden seçilirken, Kaydet ve Gönder alt menüsü yardımıyla da belgeyi farklı türlerde hazırlayarak, değişik kaynaklara gönderme işlemleri gerçekleştirilebilir. Son olarak yardım menüsünden EXCEL ile ilgili her türlü yardım konusuna indeksli bir yapıda ulaşılabilir.

Giriş Sekmesi

Pano

Kesme, kopyalama, yapıştırma ve özel yapıştırma işlemleri, Biçim boyacısı işlemi

Yazı Tipi

Yazı tipi fontu ve boyutunun belirlenmesi, Yazı boyutunu hızlı artırma ve azaltma işlemi, Kalın, İtalik ve Altı Çizili işlemleri, hücreye kenarlık ekleme, hücre arka planı ve yazı rengi belirleme işlemleri

Hizalama

Dikey ve Yatay hücre içi hizalama işlemleri, metin yönlendirme, girinti artırma ve azaltma işlemleri, metni kaydır ve birleştir ve ortala işlemleri

Sayı

Sayı biçimi, Finansal sayı biçimleri, yüzdesel sayı biçimi, virgül biçimi, ondalık kısım uzunluğu belirleme işlemleri

Stiller

Koşullu biçimlendirme ve tablo olarak biçimlendirme işlemleri

Hücreler

Hücre ekleme, silme ve biçimlendirme işlemleri

Düzenleme

Otomatik toplam ve dolgu işlemleri, hücre içeriği temizleme işlemi, Sıralama ve filtreleme işlemleri, Bulma ve seçme işlemleri

Ekle Sekmesi

253

Tablolar

Pivot tablo ve tablo ekleme

Çizimler

Resim, Küçük Resim, Şekiller, SmartArt ve Ekran Görüntüsü ekleme

Grafikler

Farklı grafik türleri ekleme (Sütun, çizgi, pasta vb.)

Mini Grafikler

Çizgi, Sütun ve Kazanç/Kayıp grafikleri ekleme

Filtre

Dilimleyici ekleme

Bağlantılar

Köprü ekleme

Metin

Metin, Üst bilgi / Alt bilgi, WordArt, İmza satırı ve nesne ekleme

Simgeler

Denkleme ve simge ekleme

Sayfa Düzeni Sekmesi

Temalar

Temalar, Renkler, Yazı tipleri ve Efekt düzenlemeleri

Sayfa Yapısı

Kenar boşluklarının, yönlendirmenin (Yatay/Dikey), sayfa boyutunun, yazdırma alanlarının, arka planların belirlenmesi, başlıkların yazdırılması, kesme ekleme işlemleri

Sığdırmak için İçeriğine sayfaya sığdırılabilmesi için, genişlik, yükseklik ve ölçek değerlerinin Ölçeklendir girilmesi Sayfa Seçenekleri

Kılavuz çizgileri ve başlıkların sayfa içerisinde görünmesi ve yazdırılması işlemlerinin seçimi

Yerleştir

Seçili nesnelerin sayfa içerisine yerleştirme işlemleri (Öne getir, arkaya gönder, seçim bölmesi ve hizala işlemleri)

254

Formüller Sekmesi

İşlev Kitaplığı

Yeni bir işlev eklenmesi, Otomatik işlevler, işlev türlerine hızlı ulaşım menüleri (finansali mantıksal, metin, tarih ve saat, arama ve başvuru, matematik ve trigonometri)

Tanımlı Adlar

Ad yönetim işlemi, ad tanımlama, formül içerisinde ad kullanma, seçimden oluşturma işlemleri

Formül

Formüllerin etkilediği hücreler ve etkilendiği hücrelerin gösterilmesi, gösterim oklarının kaldırılması, Formülleri gösterme ve değerlendirme, hata ayıklama işlemleri

Denetleme Hesaplama

Hesaplama türü seçimi, Eğer otomatik hesaplama seçili değil ise manüel olarak sayfanın veya tüme belgenin hesaplama tercihlerinin belirlenmesi

Veri Sekmesi

Dış Veri Al

MS ACCESS den, Web kaynaklarından, metin dosyalarından ve diğer bazı kaynaklardan veri alma işlemleri

Bağlantılar

Veri kaynağından gelen bütün verilerin güncelleştirilmesi, kaynak bağlantılarının düzenlenmesi işlemleri

Sırala ve Filtre Büyükten küçüğe, küçükten büyüğe sıralama işlemler, filtre Uygula temizlenmesi, yeniden uygulanması ve gelişmiş ayarların yapılması

eklenmesi,

Veri Araçları

Metni sütunlara dönüştürme, yinelenen verileri kaldırma, veri doğrulama, birleştirme ve durum çözümlemesi işlemleri

Anahat

Gruplandırma ve grup çözme işlemleri

255

Gözden Geçir Sekmesi

Yazım Denetleme

Yazım denetimi, farklı kaynaklardan araştırma yapılması ve eş anlamlı kelime önerisi tercihlerinin yapılması

Dil

Seçili metni farklı dillere çevirme işlemleri

Açıklamalar

Açıklama ekleme, açıklamalar arasında gezinme, tüm açıklamaların izlenmesi işlemleri

Değişiklikler Çalışma kitabı ve sayfası koruma ve paylaştırma işlemleri, değişiklikleri izleme işlemi

Görünüm Sekmesi

Çalışma Kitabı Görünümleri

Normal, sayfa düzeni ve önizleme görünümlerinin seçimi, özel görünümlerin belirlenmesi

Göster

Cetvel, Formül Çubuğu, Kılavuz Çizgileri ve Başlıkların gösterilmesi

Yakınlaştır

Yakınlaştırma miktarı girilmesi işlevi, % 100 görünüme dönme ve seçili bölümün yakınlaştırılması

Pencere

Yeni pencere ekleme, bütün pencerelerin bir ekrana yerleştirilmesi, bölmelerin dondurulması, çalışma alanının kaydedilmesi ve pencereler arası geçiş işlemleri

Makrolar

Makro girişi yapılması

Sekmeler hakkında bilinmesi gereken önemli bir ayrıntı da, komut gruplarının bazılarında yer alan özel bazı ayarlara ulaşabilmek için, o grubun sağ alt tarafında yer alan oku (Komut Grubu Genişletme) seçmek gereklidir.

256

Örneğin “Sayfa Düzeni” sekmesi içerisinde yer alan “Sayfa Yapısı” komut grubu ile ilgili ayrıntıların yer aldığı ekrana şekildeki ok yardımıyla ulaşalım. Aşağıdaki şekilde de görüleceği üzere bu ekran hem daha fazla ayrıntı içermekte, hem de EXCEL in önceki sürümlerinin ekran yapısı ile benzerlikler gösterdiğinden, sürümler arası geçişi kolaylaştırmaktadır.

Herhangi bir EXCEL çalışma sayfası açık iken “ALT” tuşuna basılırsa bazı program komutlarına klavye yardımı ile ulaşılabilecek kısayollar ekranda görüntülenebilir.

257

Örneğin şekildeki ekranda “S” tuşuna bastığımızda “Sayfa Düzeni” sekmesi açılır.

4.2.1.2. Veri Giriş Izgarası EXCEL verilerin girişi, gerekli düzenlemelerin yapılması, formüllerin oluşturulması için satır sütunlardan oluşan ızgara biçimli bir ekrandan yapılmaktadır. Izgara da bulunan her bir hücre, satır ve sütun sıraları ile birleştirilerek isimlendirilir. Örneğin şekilde de görüleceği üzere “B” sütunundaki “4” numaralı satırdaki hücre “B4 hücresi” olarak adlandırılır. Her bir formül oluşturulurken referanslar hücre isimleri ile karşılanmaktadır.

4.2.2. Temel İşlevler 4.2.2.1. Uygulamayı açma, kapama EXCEL uygulamasını açmak için Windows düğmesindeki programlar alt menüsünden, Microsoft Office program paketi seçilir ve bu paketteki uygulama dosyası tıklanır.

258

Ayrıca herhangi bir “.xlsx” uzantılı dosya da çift tıklanarak EXCEL uygulamasına ulaşılabilir. Yeni boş bir çalışma sayfası açmak için başka bir yöntem ise; fare imleci masaüstünde iken sağ tuş tıklanarak, yeni sekmesi altından ilgili uygulamayı seçmektir.

EXCEL programı açık iken “CTRL+N” kısayolu yardımıyla yeni bir boş dosya açabilirsiniz.

Bütün EXCEL dosyalara diğer klasik Windows dosyalarında olduğu gibi sağ üst tarafta yer alan işaretinden kapatılır. Uygulama içerisinden yeni bir dosya açılması işlemi “CTRL+O” kısayolu ile gerçekleştirilebilir.

4.2.2.2. Dosya kaydetme Açık olan bir EXCEL dosyasını kaydedebilmek için Dosya sekmesi içerisinde yer alan kaydet düğmesini kullanabilirsiniz. Ayrıca kaydı direk olarak dosya sekmesi üstünde yer alan kısayol düğmesi ile de gerçekleştirebilirsiniz.

Dosya kaydetme işlemini “CTRL+S” kısayolu yardımıyla da gerçekleştirebilirsiniz.

Kaydet düğmesine basıldıktan sonra dosyanıza herhangi bir isim vererek istediğiniz konuma kaydedebilirsiniz.

259

4.2.2.2.1. Farklı isimle ve farklı türde dosya kaydetme EXCEL de kayıtlı olan bir dosyayı farklı isimle kaydedilmek isteniyorsa, öncelikle dosya sekmesi altında yer alan farklı kaydet düğmesi seçilir ve gelen ekranda yeni isim verilerek istenilen konuma kaydedilir. (İlgili görseller 2.2.2. nolu konunun altında bulunmaktadır.)

EXCEL ayrıca birçok dosya biçiminde kayıt imkanı sunmaktadır. Eski sürüm EXCEL doysa formatından (.xls), web sayfası biçimlerine, Unicode metin dosyalarından, virgülle ayrılmış CSV, dosya biçimlerine kadar onlarca farklı dosya biçiminde dosya kaydetmek mümkündür. Bu işlemi gerçekleştirmek için, yukarıda görseli sunulan kayıt ekranında yer alan “Kayıt Türü” kısmından istenilen dosya türünün seçilmesi yeterli olacaktır.

4.2.2.3. Açık belgeler ve sayfalar arası geçiş işlemleri Birden fazla uygulama dosyası açıksa bu belgeler arasında dolaşmak için, Windows görev çubuğundan faydalanabiliriz. Ayrıca “Görünüm” sekmesi altındaki “Pencere” komut grubu içerisinde yer alan, “Pencerelerde Geçiş Yap” komutu sayesinde de açık olan EXCEL dosyaları arasında geçiş yapılabilir.

260

Bir belge içerisindeki birden çok sayfa içerisinden gezinmek için ise uygulama içerisinde ızgaranın alt kısmında yer alan çalışma sayfası sekmelerini kullanabiliriz.

Birden fazla EXCEL dosyası arasında hızlı gezinmek için “CTRL+TAB” kısayolu kullanılabilir.

4.2.2.4. Yardım fonksiyonunu kullanmak EXCEL programı içerisinde kullanıcılara çok çeşitli konularda kılavuzluk edebilecek şekilde hazırlanmış bir yardım fonksiyonu mevcuttur. Bu yardım fonksiyonuna dosya sekmesi içerisinden ulaşabileceği gibi, direk olarak sağ üst tarafta yer alan soru işareti düğmesi yardımıyla da ulaşılabilir.

Yardım menüsü sık kullanılan yardım konularının indekslendiği bir arayüzle sunulurken, sol üstte yer alan arama düğmesi yardımıyla da her türlü konuda arama yapma imkânı sunmaktadır. Ayrıca yardım metinleri yazdırılabilmektedir. Arama sonucunda gerekli bilgi yardım fonksiyonu içerisinde yer alan metinlerde yok ise, program çevrimiçi olarak güncel yardım konularına ulaşma imkânı da sunmaktadır.

261

4.2.3. Kullanıcı ayarları 4.2.3.1. Büyütme /yakınlaştırma aracı Büyütmek veya yakınlaştırmak elektronik tabloların çok genişlediği durumlarda önemli olmaktadır. Kullanıcı çok geniş alanda çalışmasına rağmen, bütün alan üzerindeki hâkimiyetini kaybetmemek için ekrana daha fazla veri sığması adına ızgara görünümünü küçültebilir. Diğer taraftan daha iyi okuyabilmek için de kullanıcılar ızgara alanlarını büyültebilirler. Program içerisinden sağ alt taraftaki hızlı kullanım düğmeleri yardımıyla bu menüye ulaşılabildiği gibi, “Görünüm” sekmesi içerisindeki “yakınlaştır” komut grubu ile de bu kısma ulaşabilir.

Yakınlaştırma işlemi sağ üstte yer alan “+” ve “-“ düğmeleri yardımıyla gerçekleştirilebildiği gibi, istenilen yakınlaştırma yüzdesi elle de girilebilir. Görünüm sekmesi altındaki yakınlaştır komutu yardımıyla aşağıdaki yakınlaştırma ekranına ulaşılır. Bu ekranda hazır yüzdelerden seçim yapılabileceği gibi istenirse “özel” kısmında istenilen yakınlaştırma yüzdesi de girilebilir. Bu menüye uygulamanın sağ alt tarafından yer alan yakınlaştırma yüzdesini gösteren düğme yardımıyla da ulaşılabilir. 262

4.2.3.2. Araç çubuklarını göstermek / gizlemek Çalışma sayfası içerisinde sağ üst tarafta yer alan

düğmesi yardımıyla araç çubukları gizlenebilir.

Araç çubuğu gizli iken aşağıdaki şekilde görünecektir. Bu durumda iken herhangi bir sekme tıklandığında ilgili komut grupları açılacak ve aynı sekme düğmesine tekrar basıldığında ise komut grupları tekrar gizlenecektir.

Gizlenmiş araç çubukları ise yine aynı yerdeki

düğmesi yardımıyla gösterilebilir.

4.2.3.3. Başlık satırını dondurmak İkinci satır seçili iken görünüm sekmesi içerisinde yer alan “Pencere” komut grubundaki “Bölmeleri Dondur” alt komut grubundaki “Üst Satırı Dondur” komutu ile çalışma sayfası içerisindeki il satır sabitlenmiş olur. Bu şekilde çok uzun veri dosyaları ile çalışılırken ilk satır (genelde başlık veya açıklama satırı) her zaman görünecektir.

263

“Üst Satırı Dondur” komutu ile birden fazla satırda dondurulabilir. Dondurulmuş satırlar altında oluşan bir kenarlık yardımıyla diğer satırlardan ayırt edilebilir.

4.3. Hücreler EXCEL de satır sütun referansları ile gösterilen (örneğin A13 gibi) her bir veri giriş alanı hücre olarak ifade edilir. Her hücredeki veriler hücre referansları sayesinde hesap tablosu formüllerinde dinamik olarak yer alabilir. EXCEL önceki sürümlerden farklı olarak 16384 sütun ve 1048576 satır veriyi içerisinde barındırabilir.

EXCEL de hücreler arası gezinmek için aşağıdaki kısayollardan faydalanılabilir.

Tuşlar

İşlevler

Home

Geçerli satırdaki ilk hücreye gider

Ctrl+Home

A1 hücresine gider

Ctrl+End

Etkin alandaki son sütunun son hücresine gider

End

Son kipini etkinleştirir

4.3.1. Veri girişi Metin, sayı gibi özel biçimlerdeki veriler her bir hücre içerisine klavye yardımıyla girilebildiği gibi, birçok farklı kaynaktan da verilerin hesap tablosu içerisine aktarılması mümkündür. Ayrıca MS-WORD 264

gibi kelime işleme programlarına ait tablolardan direkt kopyalama yapılarak da veri girişi gerçekleştirilebilir. Yazma tamamlandığında girdinin hücre içinde kalıcı olarak saklanabilmesi için Enter tuşuna basılır. Ve etkin hücre alttaki hücre olur. Tuşlar

Etkin Hücre

Enter

Alt hücre

Shift + Enter Tab Shift + Tab

Üst Hücre Sağ Hücre Sol Hücre

Çok uzun hesap tabloların istenilen satırlara zaman kaybetmeden ulaşabilmek için adres çubuğundan faydalanılabilir.

Şekilde görülen adres çubuğunda ulaşılması istenilen hücrenin referansı girilip, “ENTER” tuşuna basılmasıyla belirtilen hücreye gidilmiş olur.

4.3.2. Hücreleri seçmek 4.3.2.1. Belli hücre aralığını seçmek Tek bir hücreyi sadece imleci üzerine götürüp fare ile seçebileceğimiz gibi, alan tarama yöntemiyle birden fazla satır veya sütundaki verileri de aynı anda seçebiliriz.

265

Yukarıdaki şekilde tarama yöntemi ile yapılan seçimde B2 ile C7 arasında kalan toplam 12 hücre aynı anda seçilmiştir.

4.3.2.2. Tüm sayfayı seçmek Tüm bir EXCEL sayfası seçmek için satır ve sütun başlık satırlarının kesişimde yer alan boş başlık alanına bir kez basmak yeterlidir. Bu şekilde bütün bir EXCEL sayfası, içerisindeki veriler ve formüller dahil olarak seçilecektir.

Tüm EXCEL sayfasını seçmek için “CTRL+A” kısayolundan da faydalanabilirsiniz.

4.3.2.3. Belli satırları veya sütunları seçmek Satır ve sütunları seçmek için, seçilmek istenilen satır veya sütun başlıklarını tıklamak yeterlidir.

266

4.3.2.4. Çoklu seçim EXCEL seçimi genişletmek için birden farklı yol izlenebilir. Örneğin satır ve sütunlarla seçim genişletilmek isteniyorsa belli bir seçim yapılı iken “F8” tuşuna basarak farklı bir hücre imleçle işaretlenirse, seçili hücreye kadar olana satır ve sütunlar önceki seçime eklenmiş olur.

Bir seçimi satır ve sütunlarla genişletmek istiyorsak “Shift (Üst Karakter)” tuşu basılı iken imleç ile genişletilmesi düşünülen hücre seçilmelidir.

Belli seçim alanına farklı bir seçim alanı eklemek istiyorsak “Shift+F8” tuş kombinasyonuna basarak ikinci seçimi gerçekleştirebilir. Bu şekilde iki farklı seçim alanı belirlenmiş olur.

Bir seçimi başka bir seçim ile genişletmek istiyorsak “CTRL” tuşu basılı iken imleç ile genişletilmesi düşünülen hücre aralığı seçilmelidir.

4.3.3. Satır ve Sütunlar 4.3.3.1. Satır/Sütun ekleme Satırlar veya sütunlar arasına yeni bir ekleme yapmak istediğimizde, ekleme yapmak istediğimiz satır veya sütundan bir sonrakisinin başlık alanı seçilerek, farenin sağ tuşu menüsünden ekleme yapılabilir. Örneğin aşağıdaki şekildeki gibi 6 numaralı satır seçili iken ekleme işlemi gerçekleştirilirse, 6. Satırdan önce yeni bir satır oluşturup, bu satırdan sonraki satırları bir sıra aşağı kaydırır. Sütun işlemlerinde de bu durum geçerlidir.

267

4.3.3.2. Satır/Sütun silme Satır ve sütun silme işlemler ise, ekleme işlemleri ile benzer şekilde gerçekleştirilir. Öncelikle ilgili satır veya sütun seçilir, daha sonra ise yukarıdaki resimde de görüleceği üzere fare sağ tuş menüsünde yer alana silme komutu yardımıyla, silme işlemi gerçekleştirilir.

4.3.3.3. Satır yüksekliği ve sütun genişliğinin değiştirilmesi Çok çeşitli veri setlerini içerisinde barındıran EXCEL çalışma sayfalarında, satırların ve/veya sütunların farklı genişlik ve yükseklikte olması beklenebilir. Örneğin bir öğrencinin adı soyadı, sınav notunu barındıran bir tabloda, adı ve soyadı alanlarının sütun genişliklerinin, not sütununa göre daha geniş olmalıdır. Bu şekilde karşılaşılan özel tablolarda satır ve sütun yükseklik ve genişlikleri EXCEL de birden fazla şekilde ayarlanabilir. EXCEL de satır ve sütun başlık alanları seçili iken, fare sağ tuş menüsünde beliren “Satır Yüksekliği” veya “Sütun Genişliği” komutları yardımıyla, klavyeden girilen değerler ile manüel olarak belirlenebilir. (Başlangıçta EXCEL de satır yüksekliği değeri 15 ve sütun genişliği değeri 8,43 olarak belirlenmiştir.) Benzer şekilde birden fazla satır veya sütun seçilerek de yükseklik ve genişlik değerleri girilebilir.

268

Eğer satır veya sütunlar ile ilgili belirli bir yükseklik veya genişlik değeri girmemiz gerekmiyorsa EXCEL çabuk ayarlama yöntemleri de sunmaktadır. Örneğin satır genişliğini belli sayıyla değil, gözle ayarlamak istiyorsak, fare imlecini yüksekliği belirlenecek satırın başlık alanının altına getirerek “ ” biçimini alması sağlanır. İmleç bu şekilde iken fare sol tuşu basılı halde aşağı çekersek, istediğim genişliği belirlemiş oluruz. Ayrıca bu işlem sırasında yükseklik değişim önizlemesi de şekildeki gibi program tarafından sağlanmaktadır. Benzer şekilde sütun genişliği de “ gerçekleştirilebilir. Bu yöntem çoklu seçim durumunda da uygulanabilir.

” imleci yardımıyla

Eğer sadece ilgili veri türlerinin okunmasını (sığdırılmasını) sağlayacak genişliğe veya yüksekliğe getirmek istiyorsak, imleç “ yeterlidir.

” veya “

” halini aldığından farenin sol tuşunu çift tıklamak

4.3.4. Veri işlemleri 4.3.4.1. Veri eklemek ve silmek Daha önce veri girişi kısmında nasıl veri ekleneceği hakkında bilgiler sunulmuştu. EXCEL de eklenen verileri silmek için, önceki kısımlarda anlatıldığı şekilde hücreler seçildikten sonra, “DELETE” tuşuna basmak yeterlidir. Farenin sağ tuş menüsü yardımıyla ise veri girilen hücreleri silme işlemi gerçekleştirilebilir. Fakat bu işlem uzun tablolarda veri silme işlemleri gerçekleştirilirken sıkıntıya yol

269

açabilir. Çünkü böyle durumlarda hücreler silinince isteğe bağlı olarak, aşağıdaki veya sağdaki hücreler silinen verilerin yerine kayabilir ki, bu çoğu zaman istenmeyen bir durumdur.

4.3.4.2. Geri almak veya tekrar yazmak Verilerin yanlış girilmesi, biçimlerin yanlış oluşturulması gibi bazı durumlarda yapılan son işlemin geri alınması gerekebilir. Bu durumda EXCEL programı içerisinde sol üst tarafta yer alan “Hızlı Erişim Araç Çubuğu” içerisinde yer alan

komutunu seçmek yeterli olacaktır.

Geri alınmış bir içeriğe tekrar dönmek ise yukarıdaki menüde gösterilen gerçekleştirilebilir.

komutu yardımıyla

EXCEL de geri alma kısayolu “CTRL+Z” ve tekrar yazma (ileri alma) kısayolu “CTRL+Y” şeklindedir.

Geri alma komutu birden fazla tekrar edilerek daha önceki değişikliklere ulaşılabilmektedir. Aynı durum ileri alma komutu içinde geçerlidir.

270

4.3.4.3. Veri kesmek, kopyalamak ve yapıştırmak Verileri kopyalamak için, belli veriler seçildikten sonra, “Giriş” sekmesi içerisinde yer alan “Pano” komut grubu içerisindeki “Kopyala” komutu kullanılabileceği gibi, fare sağ tuş menüsü de kullanılabilir.

Kesme işlemi de tamamen kopyalama işlemi sırasında izlenen yolla gerçekleştirilir. Kesilen veya kopyalanan içeriğin başka yere yapıştırılması ise aynı menüler içerisinde yer alan “Yapıştır” komutu ile gerçekleştirilir. EXCEL de kopyalama kısayolu “CTRL+C” ve Kesme kısayolu “CTRL+X” ve yapıştırma kısayolu “CTRL+V” şeklindedir.

4.3.4.3.1. Özel yapıştırma işlemleri Kopyalanan içeriği farklı biçimlerde yapıştırılması EXCEL has önemli bir özelliktir. Örneğin içerisinde farklı biçimleri ve farklı formülleri barındıran içeriği kopyalayıp başka bir çalışma sayfasına yapıştırmak isteyelim. Bu durumda tercihe bağlı olarak, sadece formülleri, formül sonuçlarını (değerleri), biçimleri, açıklamaları yapıştırmayı tercih edebiliriz. Boş olan hücrelerin kopyalanmaması veya satır/sütunların yerlerinin değiştirilmesi yine bu ekrandan gerçekleştirilir.

271

4.3.4.4. Otomatik doldurma özelliğinin kullanımı Uzun listeler halinde tablolar oluşturulurken belli kalıp izleyen veri setlerine veri eklenirken EXCEL otomatik doldurma seçeneği yardımıyla önemli kolaylıklar sağlamaktadır. Örneğin 100 öğrencilik bir not listesi oluşturulurken “Sıra No” isimli bir sütunda, kayıt sıraları girilmek istenmektedir. 1 den 100 e kadar her bir rakamın tek tek girilmesi zaman kaybına yol açmaktadır. Bu durum otomatik doldurma fonksiyonu yardımıyla giderilebilir. Bu fonksiyon kullanımında belli sayıda verinin elle girilmesi, program tarafından kalıpların anlaşılması için gereklidir. “Sıra No” sütununa ilk iki satıra 1 ve 2 değeri girildikten sonra her iki hücre seçilerek, ikinci hücrenin sal köşesine fare imleci götürülüp, imlecin

şeklinden

şekline dönmesi beklenir ve gerekli aralığa kadar tutup aşağı çekilir. Çok

uzun veri setlerinde imleci aşağı çekme işleminin zaman kaybından kurtulmak için, imleç iken çift tıklama yapılabilir.

272

halinde

4.3.4.5. Verileri arama ve değiştirme 500 satır ve 25 sütundan oluşan geniş bir veri setimizin olduğunu düşünelim. Bu veri seti içerisindeki 3501 değerini bulmak istiyorsak nasıl bir yol izlemeliyiz. Bu şekildeki geniş veri setlerindeki belli kayıtların aranması işlemi “Giriş” sekmesindeki, “Düzenleme” komut grubunda yer alan, “Bul ve Seç” komutuna ait alt menüden gerçekleştirilir.

Bul komutu seçildiğinde aşağıdaki gibi bir ekran karşımıza çıkmaktadır. Bu kısımda aranması gerek değer “Aranan” form alanı içerisine girilirken, aramanın belli satırlar, sütunlar, formüller veya çalışma sayfaları içerisinde yapılması tercih edilebilir.

Çoğu zaman birden fazla kaydı bulup, bu kayıtları değiştirme gereği oluşabilir. Bu durumda “Bul ve Değiştir” ekranındaki “Değiştir” sekmesinin kullanılabilir. Aşağıda görülen örnekte “Tümünü Değiştir” komutu seçilirse dosya içerisinde yer alan bütün “3501” kayıtları “4501” olarak değiştirilecektir.

273

EXCEL de bulma kısayolu “CTRL+F” ve değiştir kısayolu “CTRL+H” şeklindedir.

4.3.4.6. Veri sıralama ve filtreleme özellikleri Verilerin belli düzende sıralanması, çok sayıda veriden belli kayıt türlerinin filtrelenmesi, verileri yönetebilmek için önem arz etmektedir. Verilerin sıralanması ve filtrelenmesi ile ilgili komutlara “Giriş” sekmesi içerisindeki “Düzenleme” komut grubu içerisinde yer alan “Sırala ve Filtre Uygula” alt menüsünden ulaşılabileceği gibi, “Veri” sekmesi içerisindeki “Sırala ve Filtre Uygula” komut grubu üzerinden de ulaşılabilir.

komutu yardımıyla bir sütundaki verileri büyükten küçüğe (A dan Z ye) sıralayabileceğiniz gibi, birden fazla sütundaki verileri de bir sütundaki değerler baz alarak sıralayabilirsiniz. Komutu da benzer şekilde verileri küçükten büyüğe (Z den A ya) sıralama işlemini gerçekleştirir. Çoklu sütun 274

seçiminde ilk sütuna göre sıralama yapılmaktadır. Eğer sırala komutu seçilir ise hangi sütun dikkate alınarak ne kadarlık bir alanda sıralama yapılacağı, ve sıralama yönü belirlenebilir.

Filtre komutu seçildiğinde aşağıdaki gibi ilk satırdaki verilerin üzerine bir filtre alt liste oku eklenir. Bu oklar yardımıyla istenilen filtreler gerçekleştirilebilir.

Herhangi bir sütundaki filtreleme oku seçildiğinde aşağıdaki gibi bir ekran ile karşılaşılır. Bu ekran ile Filtreleme işlemi gerçekleştirilebildiği gibi, sıralama işlemleri de yerine getirilebilir.

275

4.4. Çalışma Sayfaları EXCEL farklı tabloların kullanıldığı işlemlerin kolayca yürütülebilmesi ve birden fazla soya kullanma ihtiyacının ortadan kaldırılabilmesi adına birden fazla çalışma sayfasını içinde barındıran bir çalışma kitabı olarak tasarlanmıştır. Her bir çalışma sayfası ekranın sağ alt tarafında bir sekme olarak yer alır.

4.4.1. Yeni çalışma sayfası ekleme Yeni bir çalışma sayfası eklemek için açık olan sayfa sekmesi üzerinde sağ tıklanarak açılan diyalog penceresinde “Ekle” komu seçilmelidir.

4.4.2. Çalışma sayfasını yeniden adlandırma Eğer bir çalışma sayfasının ismi değiştirilmek isteniyor ise yukarıdaki menüde yer alan “Yeniden Adlandır” komutu kullanılabilir.

4.4.3. Çalışma sayfasını silme Bir çalışma sayfası silinmek isteniyor ise yukarıdaki menüde yer alan “Sil” komutu kullanılabilir.

276

4.4.4. Çalışma sayfasını aynı dosyada veya açık dosyalar arasında kopyasını oluşturmak Bir çalışma dosyasını kopyalamak için önceki madde de gösterilen diyalog kutusu içerisinde yer alan “Taşı veya Kopyala” komutu seçilmelidir. Bu komutla birlikte gelen alt ekranda sol alt kısımda yer alan “Kopya oluştur” ifadesi seçilerek, hangi çalışma sayfası öncesine kopyalama yapılacak ise o çalışma sayfası seçilerek “Tamam” onaylama düğmesi tıklanır. Ayrıca aynı ekranda yer alan Kitap alt listesi içerisinden başka bir dosya da seçilerek, farklı dosyalara ilgi çalışma dosyası kopyalama işlemi gerçekleştirilebilir.

4.4.5. Çalışma sayfasını aynı dosyada veya açık dosyalar arasında yerini değiştirmek Çalışma sayfasını taşımak için ise yukarıdaki ekranda yer alan “Kopya oluştur” ifadesi seçilmeden, aynı dosya veya farklı dosyalar arasından taşıma işlemi gerçekleştirilebilir. Sona taşı ifadesi seçildiğinde ise taşınan çalışma sayfası, sekmeler arasında en sağda yer alacak şekilde konumlandırılacaktır.

4.5. Biçimlendirme EXCEL de veriler; sayı, tarih, para birimi, yüzdelik ve metin gibi farklı biçimlerde organize edilirler. Program içerisinde bu biçimler için otomatik bazı kalıplar sunulurken, kullanıcıya da özel biçim hazırlama imkânı sunarlar.

4.5.1. Temel biçimler “Giriş” sekmesi içerisinde yer alan “Sayı” komut grubunda seçili olan hücre veya hücre gruplarının hangi biçimde olduğu görülmektedir. EXCEL de kullanıcı tarafından özel bir biçim belirtilmezse hücre biçimleri “Genel” olarak atanır.

277

Program içerisinden hücre biçimlendirme işlemi yukarıdaki şekilde yer alan “Genel” biçim yanındaki oktan direkt olarak seçilebileceği gibi, ayrıntılı bir biçimlendirme yapılmak isteniyorsa “Komut Grubu Ayrıntısı” oku seçilerek “Hücre Biçimlendir” diyalog kutusu üzerinden biçimlendirme gerçekleştirilir.

Yukarıdaki soldaki şekildeki menü yardımıyla ancak biçimler için atanmış olan temel biçimler seçilebilir. Eğer “Para Birimi” biçimi seçilir ise Türkçe EXCEL programı için “TL” para birimi atanır. Bu biçim değiştirmek isteniyorsa sağdaki ayrıntılı diyalog kutusu kullanılmalıdır. Temel biçimlerin açıklamaları aşağıdaki gibidir.

278

•

Genel: Bilgilerin sayfaya girildiği şekilde kalması için bu format seçilir.

•

Sayı: Sayfaya girilecek sayıların yapısını tanımlamak için kullanılır. Sağ taraftaki bölümden rakamların ondalıklı, ondalıksız, virgüllü veya virgülsüz gibi ayarları yapılır.

•

Para Birimi: Sayfaya girilen parasal rakamları diğer girilen rakamlardan ayırt edilmesi için kullanılır.

•

Finansal: Finansal biçimler para birimi simgelerini ve ondalık ayrıcıları bir sütun içinde hizalar.

•

Tarih: Sayfaya girilecek tarihlerin yapısını belirlemek için kullanılır. Sağ taraftaki tür bölümünden kullanmak istediğiniz tür seçilir.

•

Saat: Saat formatının belirlenmesinde kullanılır.

•

Yüzde Oranı: Sayfada sayısal bilgilerin istendiğinde yüzde olarak verilmesi için kullanılır.

•

Kesir: Sayfaya girilecek bilgilerin istendiğinde kesirli olarak görünmesini sağlar.

•

Bilimsel: Sayfaya girilen sayıların çok büyük olması durumunda rakamları üssel olarak yazılmasını sağlar.

•

Metin: Sayfaya girilen rakamsal bilgilerin metin bilgisi olarak kabul edilmesini sağlar.

•

Özel: Sayfaya girilecek bilgilerin sayısal bilgilerin Posta Kodu, Telefon Numarası v.b. gibi özel bilgiler olacağı zaman bu seçenek seçilir.

•

İsteğe Uyarlanmış: Başlangıç olarak var olan kodlardan birini kullanarak sayı biçim kodunu yazın.

“Sayı” komut grubu içerisinde yer alan komutlar ve bu komutların açıklaması aşağıdaki tabloda sunulmuştur. Seçilen hücreye para birimi girilmesini sağlar. Seçili hücrelerdeki rakamları 100 ile çarpar ve rakamın sağ tarafına % işareti ekler. Seçili hücrelerdeki rakamların biçimini finansal olarak değiştirip, virgülle binler hanesi eklenir. Seçili hücrelerdeki rakamlara ondalık hanesi ekler. Butona her tıklamada bir ondalık hane ekler. Seçili hücrelerdeki rakamlara ondalık hanesi çıkarır. Butona her tıklamada bir ondalık hane çıkar. Hücre biçimlendirme ekranına “CTRL+1” kısayolu yardımıyla ulaşabilirisiniz.

279

4.5.2. Hücre içeriği EXCEL de hücre içeriğinde verilerin kullanıcı istekleri doğrultusunda sunulması için gelişmiş biçimlendirme ayarları bulunmaktadır. Bu şekilde tablo içerisindeki istenilen yerler belirli şekilde vurgulanabilmektedir.

4.5.2.1. Yazı tipi ve boyutu İşletim sistemi içerisinde yer alan her bir yazı tipi (font) yardımıyla hücre içerikleri biçimlendirilebilir. Ayrıca yazı tipi boyutu da belirlenen puntolarla değiştirilebilmektedir. “Yazı Tipi” komut grubu “Giriş” sekmesi içerisinde yer almaktadır.

Yazı tipi boyutunu artırmak veya azaltmak için

simgelerinde de faydalanılabilir.

4.5.2.2. Kalın, altı çizili ve italik yazı biçimleri Boyutu ve yazı tipi belirlenmiş olan içerikleri kalın fontlarla, italik (Yatık) ve/veya altı çizili olarak sunulması için “Giriş” sekmesindeki “Yazı Tipi” komut grubu içerisindeki şekildeki komutlar kullanılır. (K: Kalın Font, T: İtalik ve A: Altı Çizili)

EXCEL de Kalın Font için “CTRL+K veya CTRL+2”, İtalik kullanım için “CTRL+T veya CTRL+3” ve altı çizili kullanım için “CTRL+SHİFT+A veya CTRL+4” kısayolları kullanılır.

4.5.2.3. Hücre arka planı ve içeriğinin renklendirilmesi EXCEL de yazı tipi rengi ve arka plan renkleri de değiştirilebilmektedir. Bu değişim “Giriş” sekmesi içerisindeki “Yazı Tipi” sekmesi altından gerçekleştirilebilir. Arka plan değişimi için yazı tipi rengini değiştirmek için ise

komutu kullanılır.

280

komutu ve

4.5.2.4. Hücre biçimlerinin diğer hücrelere uygulanması Hesap tablosu kullanıcıları benzer içeriğe sahip farklı tablolar kurgularken aynı gerekli vurgulamaları gerçekleştirebilmek veya belli sunum standartlarını sağlayabilmek için biçimlendirme ayarlarını her bir tablodaki ilgili hücre gruplarına aynen uygulama gereği duyabilirler. Program içerisinde bu işlemi kolayca gerçekleştirebilmek için “Giriş” sekmesi içerisindeki “Pano” komut grubu altında “Biçim Boyacısı” adında özel bir komut bulunmaktadır. Bu komut sayesinde belirlenmiş biçimler aynen diğer hücrelere aktarılabilir.

Bir hücrenin biçimini diğer başka bir hücreye aynen kopyalayabilmek içini asıl hücre seçili iken “Biçim Boyacısı” komutu seçilir ve uygulanacak yeni hücre seçilerek, asıl hücre biçimlerinin kopyalanması sağlanabilir. Bir biçimi birden fazla hücreye uygulamak istiyorsak, asıl hücre seçildikten sonra “Biçim Boyacısı” komutu çift tıklanmalıdır. Bu şekilde çok sayıda hücreye aynı biçim aktarılabilir. Gerekli bütün hücrelere biçim kopyalama işlemi bittiyse “Biçim Boyacısı” tekrar seçilerek seçim kaldırılır. (ESC tuşu yardımıyla da biçim boyacısı kilidi kaldırılabilir.)

4.5.2.5. Metin kaydırma işlemi Bazen metin biçimleri sütun genişliğinden fazla olabilir. Bu durumda sütun genişliği artırılarak metinlerin tam okunması sağlanabilir. Fakat çok fazla sütundan oluşan tablolarda sütun genişliklerinin artırılması, tabloların sunumu açısından problem doğurabilir. Bu açıdan bakıldığında sütunların genişletilmesi yerine satırlar içerisinde metinlerin kaydırılması daha uygun bir seçenek olarak karşımıza çıkmaktadır.

Metin kaydırma komutu “Giriş” sekmesi içerisinde “Hizalama” komut grubu içerisinde yer alır. Uzun bir metin seçili iken “Metin Kaydırma” işlemi gerçekleştirilirse aşağıdaki örnekteki gibi metin satır genişletilerek alt satıra kaydırılır. 281

4.5.3. Hizalama ve Kenarlıklar 4.5.3.1. Hücre içeriğinin sağa, sola, ortaya, yukarı ve aşağı hizalanması EXCEL'de hücrelere girilen bilgiler tiplerine göre otomatik olarak yerleşirler. Örneğin; metin olan bilgiler sola dayalı, rakamlar sağa dayalı olarak yerleşirler. Ancak kullanıcının isteğine göre bilgiler hücrelere istenildiği şekilde yerleştirilir.

Verilerin hücre içerisindeki konumu aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi dokuz farklı şekilde olabilir.

İçeriklerin belli bir açı ile sunulması için aynı komut grubu içerisinde yer alan komutu kullanılır. Bu komut yardımıyla içerikler, saat yönünde veya tersinde 45 derecelik açı ile, dikey metin ile, aşağıya veya yukarıya dönen bir şekilde sunulabilirler.

282

4.5.3.2. Satır ve sütunda hücre birleştirme işlemleri EXCEL birden fazla satır ve/veya sütunların birleştirilmesine olanak sağlamaktadır. Bu şekilde çok farklı biçimdeki tablolar kolayca tasarlanabilmektedir. “Birleştir ve Ortala” komutuna “Giriş” sekmesi içerisindeki “Hizalama” komut grubu içerisinden ulaşılabilir.

4.5.3.3. Hücre ve hücre aralığına kenarlık eklemek Hücrelere kenarlık eklemek tablo oluşturmak için çok kullanışlı bir yoldur. Hücrelere kenarlıklar “Giriş” sekmesi içerisindeki “Yazı Tipi” komut grubu altındaki “ ” komutu yardımıyla eklenir. Bu komut yardımıyla farklı kenarlıklar hızlı bir şekilde eklenebileceği gibi, “Kenarlık Çiz” alt menü grubu yardımıyla manuel ekleme de gerçekleştirilebilir. Ayrıca kenarlıkların çizgi stilleri, kalınlıkları ve renkleri de değiştirilebilmektedir. Kenarlık ekleme fonksiyonu ve “Birleştir ve Ortala” komutu yardımıyla çok esnek yapıda tablolara tasarlanabilir.

283

Seçili bir hücre veya hücre grubuna kenarlık ekleme için “CTRL+SHİFT+&” kısayolundan faydalanabilirsiniz. “CTRL+SHİFT+_”kısayol grubu ile kenarlıklar kaldırılabilir.

4.5.4. Koşullu Biçimlendirme Koşullu biçimlendirme çok fazla veriye sahip elektronik hesap tablolarının yönetimini kolaylaştıran gelişmiş bir özelliktir. Bu özellik sayesinde arka planda kullanıcı isteği ile gerçekleştirilen kontroller yardımıyla kriterlere uyan hücreler belirlenen biçimlerle otomatik olarak değiştirilir. Böylece kriterlere uyan hücreler hemen belirlenmiş olur. Ya da farklı bir kullanım ile verilerin yoğunlukları, frekansları, yüksek veya düşük kısımları değişik şekillerde vurgulanarak özel sunumlar hazırlanabilir. “Koşullu Biçimlendirme” komutuna “Giriş” sekmesi içerisindeki “Stiller” komut grubu içerisinden ulaşılabilir.

284

Bir çok farklı koşullu biçimlendirme yöntemi program içerisinde sunulmuştur. Hücre Kurallarını Vurgula (Büyük, Küçük, Arasında, Eşittir, İçerdiği Metin), İlk/Son Kuralları (İlk 10, İlk %10, Son 10, Son %10, Ortalama Altı ve Ortalama Üstü), Veri Çubukları (Düz dolgu, Gradyan Dolgu), Renk Ölçekleri, Simge Ölçekleri (Yönlü, Şekiller, Göstergeler, Derecelendirmeler) koşullu biçimlendirme türleri EXCEL içerisinden otomatik olarak seçilebildiği gibi, kriter ve biçimlerin özel olarak belirlendiği manuel koşullu biçimlendirme yaklaşımı da uygulanabilmektedir.

Koşullu biçimlendirme işleminin faydasını bir örnekle açıklayalım. Bir bilgisayar firması stoklarının takibi için EXCEL programından faydalanmaktadır. Bu firma ürünlerinin stoklarının ne ölçüde azaldığını görsel olarak görmek isterse Renk Ölçeklerinden faydalanabilir veya herhangi bir ürün 5 birimden az kaldığından fark edebilmek için “koyu kırmızı arka planlı” bir koşullu biçimle izleme gerçekleştirebilir. 1000 farklı kalem ürün satan bir firma olduğu farz edilirse, bir tek üründeki stok 285

azalmasının normal tablolar ile incelenmesi zor olabilir. Fakat koşullu biçimlendirme ile hemen bu ürün görsel olarak vurgulanabilir.

4.6. Formüller ve İşlevler EXCEL bir elektronik hesap tablosu olduğundan temel işlevi hesaplamadır. Bu kısma kadar verilerin girilmesi, yönetilmesi ve biçimlendirilmesi ile ilgili ipuçları sunduk, bu modülde ise formül oluşturma ve işlev kullanımı üzerine durulacaktır.

4.6.1. Temel formül yazım kuralları EXCEL de formüller oluşturulurken operatörler kullanılır. Bu durum dikkate alınarak öncelikle operatörleri tanıtmak yararlı olacaktır. Formüllerde dört farklı operatör kullanılır.

Toplama, çıkarma veya çarpma gibi temel matematiksel işlemleri yapmak için; sayıları birleştirmek ve sayısal sonuçlar üretmek için, aşağıdaki aritmetik operatörler kullanılır.

Aşağıdaki sunulan operatörleri kullanarak iki değeri karşılaştırabilirsiniz. İki değer, bu operatörler kullanılarak karşılaştırıldığında, sonuç mantıksal bir değerdir yani sonuç ya DOĞRU'dur ya da YANLIŞ'dır.

Bir ya da daha çok metin serisini bir araya getirerek veya birleştirerek tek bir metin parçası elde etmek için "&" işareti kullanılır.

286

Hesaplamalara dahil edilecek hücre aralıkları aşağıdaki operatörler kullanılarak belirlenir.

EXCEL de bir formül her zaman eşittir işaretiyle "=" başlar. Eşittir işareti, Excel'e onu izleyen karakterlerin bir formül oluşturduğu bilgisini verir. Eşittir işaretinden sonra hesaplama işleçleri tarafından ayrılmış hesaplanacak öğeler gelir. EXCEL formülleri, formüldeki her işlecin özel sırasına göre soldan sağa doğru hesaplar. Formül oluşturmak için ilk önce boş bir hücre seçelim. Örneğin B6 hücresini seçip şunu yazalım: =11+2 “Enter” tuşuna bastığımızda sonucu 13 olarak göreceğiz. EXCEL in en önemli özelliklerinden birisi dinamik formüller oluşturmasıdır. Bu dinamik formüller ise hücre başvuruları (referansları) kullanılarak oluşturulur. Örneğin “=20+10” şeklinde yazılan statik bir formül için her zaman sonuç aynı ve otuzdur. Fakat A1 hücresinde 20 ve A2 hücresinden 10 verisi girilmiş iken yazılan “=A1+A2” formülü otuz değeri üretmesine rağmen A1 ve A2 hücreleri içeriği değiştiği durumlarda formül sonucu da değişir. Formüllerde elle hücre başvuruları elle girilebileceği gibi fare yardımıyla da seçilebilir. Örneğin B3 hücresine A1, A2 ve A3 hücrelerini toplayan bir formül yazalım. Bu formülü direkt olarak “=A1 + A2 + A3” şeklinde klavyeden yazabileceğimiz gibi, aşağıdaki şekilde fare ile seçerek de girebiliriz.

EXCEL de formüller otomatik doldurma seçeneği yardımıyla diğer hücrelere kolayca aktarılabilir. Bu seçenek kullanıldığında formüllerdeki hücre başvuruları da program tarafından uygun şekilde güncellenir. Örneğin aşağıdaki tabloda C1 de yazılan “=A1 + B1” formülü, otomatik doldurma imleci yardımıyla aşağı çekilirse, C2 hücresindeki yeni formül “=A2 + B2” şeklinde olacaktır.

287

Otomatik doldurma özelliği ile formüller yazılırken bazı hücre başvurularının bazılarının sabit olarak kalması istenebilir. Örneğin yukarıdaki örnekteki “A1” hücresinin daima formüllerde sabit olarak yer alması isteniyorsa “$” operatörü yardımıyla formül “=$A$1 + B1” şeklinde yazılabilir. Bu durumumda otomatik olarak doldurulduğunda C2 hücresindeki formül “=$A$1 + B2” şeklinde olacak otuz değilde 25 sonucunu verecektir. Burada “$A$1” ifadesi ile “A” ve “1” referansları formüller değiştikçe değişmeyecektir. Sadece “$A1” şeklinde ifade oluşturulsaydı, “A” referansı değişmeyecek ama formül konumu değiştiğinde sayılar değişecektir. Aşağıdaki tabloda bu durum örnekle anlatılmıştır. (Örnekte A1=5, A2=15, B1=10, B2=20 şeklinde alınmıştır.)

Formüllerde kullanılan hücre başvuruları başka bir çalışma sayfasından çağrılarak kullanılabilir. Bu durumda başka sayfadan çağrılan hücre başvurusunun başına “Sayfa Adı!” ifadesi gelmelidir. Örneğin sayfa2 den çağrılan B9 hücresi ile bulunduğumuz sayfadaki C9 hücresinin toplamını veren formül “=sayfa2!B9+C9” şeklinde olacaktır. Fare imleci yardımıyla “=” ifadesi yazıldıktan sonra diğer sayfadaki ilgi hücre seçilerek de formüller oluşturulabilir.

EXCEL içerisinde ilk satıra yazılan formülün veri girişi yapılan son satıra kadar otomatik doldurulması için “CTRL+SHİFT+ENTER” kısayolu kullanılabilir.

Seçilen bir aralıktaki en üstteki kayıtın biçim ve formüllerini en alt satıra kadar kopyalamak için “CTRL+D” kısayolu kullanılabilir. En soldaki biçim ve formülleri ise “CTRL+R” kısayolu ile en sağa aktarabiliriz.

288

EXCEL içerisinde yazılan formüller hata olması durumunda hücre içerisinde çeşitli hata mesajları belirir. Hata türüne göre de formül içerisinde gerekli düzenlemeler gerçekleştirilebilir. Hata mesajları ve anlamları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Hata Değeri

Anlamı

#SAYI/0!

Bir sayıyı sıfıra bölmeye çalıştınız

#AD?

Ad tanımla iletişim kutusunda bulunmayan bir formül adı girdiniz.

#DEĞER!

Bir metin girdisine başvuran bir matematiksel formül girdiniz

#BAŞV!

Başvuruları bir formülde yer alan bir hücre aralığını sildiniz

#YOK

Gerçekleştirmek istediğiniz hesaplama için bilgi yok

#SAYI!

Bir çalışma sayfası işlevi için geçersiz bir bağımsız değişken girdiniz.

#BOŞ!

Bir kesişimi belirtmek için bir formüldeki iki aralık arasında bir boşluk eklediniz, ama aralıkların ortak noktası yok.

EXCEL içerisinde kullanıcılar isterlerse hazırladıkları formüllerin başkaları tarafından görünmesini engelleyebilirler. Bu işlem gözden geçir sekmesi altındaki sayfayı koru komutu ile gerçekleştirilir.

4.6.2. Aritmetik Formüller 4.6.2.1. Toplama, çıkarma, çarpma ve bölme işlemleri EXCEL de aritmetik formüller, aritmetik operatörler yardımıyla oluşturulur. Bu formüller oluşturulurken işlem sırası kuralı uygulanır. Parantezler kullanarak işlemlerin sırasını değiştirebilirsiniz. Birden fazla operatörü tek bir formülde birleştirirseniz, EXCEL işlemleri, aşağıda gösterilen sırayla yapar. •

Ayraç içindeki deyimler önce işlenir

•

Çarpma ve bölme toplama ve çıkarmadan önce işlenir

•

Aynı öncelik düzeyindeki ardışık işleçler soldan sağa doğru hesaplanır.

İşlem sırası (önceliği) konusunu daha iyi anlayabilmek için aşağıdaki örneği inceleyiniz.

289

Formül

Sonuç

=3*6+12/4-2 =(3*6)+12/(4-2) =3*(6+12)/4-2 =(3*6+12)/4-2 =3*(6+12/(4-2))

19 24 11,5 5,5 36

4.6.3. İşlevlerle çalışma İşlevler EXCEL içerisinde sunulan, hesaplama kolaylığı sağlayan özel formül gruplarıdır. İşlev aşağıdaki yapıdadır. Her bir işlev formülü oluşturulurken öncelikle “=” ifadesi ile formül başlangıcı yapılır, daha sonra işlev adı yazılır, başlangıç parantezinden sonra “;” ifadesi ile birbirinden ayrılan değişken (bazı formüllerde mantıksal ifade veya koşullar) başvuruları yapılır ve son olarak parantez tamamlanarak işlev formülü tamamlanır.

İşlev formülleri yazılırken belli aralıktaki verileri kapsayacak şekilde değişkenler tanımlanabilir. Örneğin yukarıdaki şekilde görülen “B1:B20” ifadesi B1 ile B20 arasındaki bütün hücreleri kapsar. Yukarıdaki formülü analiz edersek aslında formülün aritmetik ifadesinin “=A1+B1+B2+B3+…+B20+20” şeklinde olacağı görülecektir. Birçok işlev birden fazla alt parçadan oluşur. Örneğin EĞER mantıksal sınama işlevi bir koşul ve bu koşula uygun iki farklı sonuç oluşturma kısmından meydana gelir. Bu alt parçalara sayı, metin ve hücre başvurusu gibi veri tipleri giriş yapılabildiği gibi başka formüllerde yerleştirilebilir. Bu şekilde farklı hücrelerde, farklı formüller hazırlamak yerine tek hücrede bu işlem gerçekleştirilir, ızgara alanının daha etkin kullanımı gerçekleştirilmiş olur. Örneğin bir öğretmen sınıf ortalamasının altında kalan öğrencileri belirleyip, bu öğrencilere özel çalışma saatleri belirlemek istemektedir. Bu durumda EXCEL içerisinde öncelikle bir hücrede ortalama hesaplanmalı, daha sonra bu hücre sonucu ile ilgili koşul oluşturulup mantıksal sınama gerçekleştirilmelidir. Fakat EXCEL içerisinde ORTALAMA ve EĞER işlevleri beraber kullanılırsa tek bir hücrede bu formül yazılabilir.

= EĞER (A1” butonuna tıklanır. Eğer tüm alanlar seçilmek isteniyorsa “>>” butonu tıklanır. Seçili alanı geri almak için “