İçerik

LOGO

GSM Sistemleri Tarihçe GSM Sistem Bileşenleri GSM altyapı kullanımı GSM sistemlerinin kurulum ve işletme esasları ™ GSM elektromanyetik kirlilik ölçümleri, yönetmelikler ™ GSM İstasyon ölçüm ve kaldırma prosedürü ™ Uygun ve sakıncalı Örnek GSM istasyon kurulumları ™ Genel Değerlendirme ve Öneriler ™ ™ ™ ™

GSM GSM SİSTEMLERİ SİSTEMLERİ

Kurulum, Kurulum, Uygulama Uygulama ve ve Güvenlik Güvenlik Ölçümleri Ölçümleri Yard.Doç.Dr. Ahmet Özkurt Dokuz Eylül Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Müh. Böl.

20.02.2008

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

Tarihçe

Tarihçe ™ 80'lerin başında analog telefon sistemleri yaygınlaştı ™ 1982'de GSM (Group Special Mobile) bir Avrupa telefon Sistemi kurmak için kuruldu ™ 80'lerin sonunda European Telecommunication Standards Institute (ETSI) kuruldu ™ 1990'da Phase-1 GSM sistemi standardı oluşturuldu ™ GSM kısaltması için Global Systems for Mobile Communications kullanıma başlatıldı ™ 1991'de ilk ticari servis açıldı ™ 1997'de 22 ülkede 55 milyon kullanıcı varken, günümüzde 135 ülkede servis bulunmaktadır. ™ Günümüzüde sadece ülkemizde bile 61 milyon abone vardır. ™ Günümüzde gerçek zamanlı veri ve video aktarımı, multimedia mesajlaşma, internet ve diğer servisler taşınabilir ortamlarda Phase 2, 2.5 ve 3 ile mümkün hale gelmiştir.

™ İlk Telefon 1880 ™ İlk Mobil Telsiz Telefon 1921

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

2/46

3/46

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

4/46

GSM Avantajları

GSM Sistem Bileşenleri

™ Yüksek Konuşma Kalitesi ™ Sayısal Teknoloji Kullanımı ™ Düşük Servis ve Terminal Maliyeti ™ Uluslararası Uyumluluk ™ Yeni servis ve olanak imkanları: SMS, MMS, WAP, GPRS, 3G ™ ISDN uyumluluğu ™ Geliştirilmiş Gizlilik ™ Güvenli Abonelik ™ Gelişmiş Güç Yönetimi ™ Verimli Frekans ve Zaman Slot Kullanımı GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

™ Mobile Station (MS) -> CEP TELEFONU Mobile Equipment (ME) Subscriber Identity Module (SIM)

™ Base Station Subsystem (BBS) Base Transceiver Station (BTS) -> BAZ İSTASYONU Base Station Controller (BSC)

™ Network Subsystem Mobile Switching Center (MSC) Home Location Register (HLR) Visitor Location Register (VLR) Authentication Center (AUC) Equipment Identity Register (EIR) 5/46

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

Sistem Blok Diagramı

GSM Tipleri Tip

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

6/46

7/46

Uplink (MHz)

Downlink (MHz)

Total Bandwidth

Duplexfrequency

Channels

GSM-400

451-458 and 479486

461-468 and 489-496

Twice 14 MHz

10 MHz

Twice 72

GSM-900 (primary band)

890-915

935-960

Twice 25 MHz

45 MHz

Twice 124

Extended GSM-900

880-915

925-960

Twice 35 MHz

45 MHz

Twice 174

GSM-R

876-880

921-925

Twice 4 MHz

45 MHz

Twice 19

DCS-1800

1,710-1,785

1,805-1,880

Twice 75 MHz

95 MHz

Twice 373

PCS-1900

1,850-1,910

1,930-1,990

Twice 60 MHz

80 MHz

Twice 300

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

8/46

İstasyon ve Frekans Yerleşimi

5

7

7 5

10 15

İstasyon Anten Düzenlemeleri

15

10

7

™

Kaynak:Emanuel Corthay ve Iacopo Giangrandi

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

9/46

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

Dünyada Kullanım

GSM Uygulama Esasları ™ Bina içi ve Şehir içinde “Pico” ve “Micro” Cell, Şehir dışında “Makro” Cell kullanılır ™ Her istasyonun anlık konuşma sayısı sınırlıdır ve 10-40 arasında değişir. Bu nedenle yoğun yerleşimde istasyon sayısı artar ™ Antenler geniş hüzmeli veya belli bir alana yönlenmiş sektörel hüzme olabilir ™ Geniş alanlara hizmet edecek istasyonlar yoğun trafikli şehir içinde kullanıma uygun değildir. ™ Uzak istasyonlar ve bunlarla haberleşen telefonlar daha fazla güç kullanır. GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

10/46 10/46

3%

Figures: March, 2005

Arab World

3%

Asia Pacific 3%

3% (INDIA)

Africa East Central Asia

4%

37%

Europe Russia

43%

1%

4%

India North America South America

11/46 11/46

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

12/46 12/46

Türkiye’de Yasal Düzenleme ™

Türkiye’de Yasal Düzenleme

Türkiye'de tüm telekomünikasyon faaliyetleri Ulaştırma Bakanlığı ve Telekomünikasyon Kurumu tarafından düzenlenmektedir. 406 Sayılı Telgraf ve Telefon Kanunu ("Telekomünikasyon Kanunu") Türkiye'de telekomünikasyon faaliyetlerini düzenleyen temel kanundur. 2813 Sayılı Telsiz Kanunu ve 3348 Sayılı Ulaştırma Bakanlığı Kanunu da Türkiye'de telekomünikasyon hizmetlerine ilişkin maddeler içermektedir. Telekomünikasyon Kanunu 2000 ve 2001 yıllarında değişikliğe uğramıştır. Değişiklikler Türkiye'de telekomünikasyon altyapısı ve hizmetlerinin kanuni ve yapısal düzenleme çerçevesinin modernizasyonunu ve reformunu hedeflemektedir. Telekomünikasyon Kurumu finansal ve idari bağımsızlığına sahip bağımsız bir telekomünikasyon düzenleyicisi olup, lisans verme ve telekomünikasyon piyasasında fiyat belirleme yetkisine sahiptir.

™ Kaynak: http://www.turkcell.com.tr/turkcellhakkinda/yatirimciiliskileri/tu rkiyegsmpazari

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

13/46 13/46

GSM Kurulum ve İşletme Esasları

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

14/46 14/46

Şikayet ve İstasyon Kaldırma Esasları

™ Operatör ihtiyaçları çerçevesinde düşük sinyal yoğunluklu veya yüksek trafikli bölgede araştırma yapar ™ Mal sahibi ile sözleşme imzalanır ™ İstasyon Operatör tarafından Kurulur ve hizmete alınır ™ İstasyon genel olarak bir anten sistemi ve diğer ekipmanın saklandığı konteynerden oluşur. ™ Operatörce ilk ölçüm yetki belgeli firmalara yaptırılır ve TK’ya 30 gün içinde iletilir ve geçici güvenlik belgesi alınır ™ TK 30 gün içinde kendi ekibi ile ölçüm yapar ve sınır değerler aşılmazsa onay ve nihai güvenlik belgesi verilir ™ TK istediği zaman istasyonları denetler, sorun tespit edilirse ceza uygulanır ve süre verilir, tekrar denetim yapılır GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

™ Telekomünikasyon Kurumu “10 kHz –60 GHz Frekans Bandında Çalışan Sabit Telekomünikasyon Cihazlarından Kaynaklanan Elektromanyetik Alan Şiddeti Limit Değerlerinin Belirlenmesi, Ölçüm Yöntemleri ve Denetlenmesi Hakkındaki Yönetmelik” 12 Temmuz 2001 tarih ve 24460 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmeliğin uygulama usul ve esaslarını belirleyen Tebliğ de 9 Eylül 2001 tarih ve 24518 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

™ Herhangi bir şikayette TK veya ölçüm yetki belgeli kurumlar ölçüm yapabilir ™ İstasyonun kaldırılması için önce operatör ve daha sonra TK ya başvurulabilir ™ Sonuç alınamazsa mahkeme süreci başlatılabilir. ™ Mahkemeler önceklikle bölgedeki bulunamazsa diğer kurumlara ölçüm yaptırmaktadır ™ Ölçümler yargıtay örnek kararı nedeniyle sadece davacı mahalde yapılmaktadır. ™ Daha sonra hukuki süreç işler. 15/46 15/46

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

16/46 16/46

Türkiye’de Abone Sayıları

™

Türkiye’de Abone Sayıları

™

Kaynak Telekomünikasyon Kurumu

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

17/46 17/46

Türkiye’de Baz İstasyonu Sayıları

™

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

18/46 18/46

Ölçüm Yöntemi Yönetmeliğe göre: ™ Temel olarak Elektromanyetik Alan ölçümü ve Güç Akı yoğunluğu ölçümü yapılır ™ Geniş Band sistemlerle ölçümlerde yakın alanda Elektrik alan ve Magnetik alan Probu, uzak alanda sadece elektrik alan probu kullanılır ™ Eğer birden çok istasyon var ise veya sınır değerlerin aşılması durumunda Frekans seçmeli Frekans Spektrum analizörü ve yönlü anten kullanılır ™ Ölçümden önce cihaz yeterince açık bekletilir ™ Her ölçümden sonra resetlenir ™ Ölçümler uzaktan yakına göre güvenlik mesafesine kadar yapılır ™ Anten bakış açısında ve yanlara doğru 20° ile en az 3 kez yapılır ™ Mümkün olduğunca konuşma saatinde ölçüm yapılır ™ 6 dakikalık ortalama alınır

Kaynak Telekomünikasyon Kurumu

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

Kaynak Telekomünikasyon Kurumu

19/46 19/46

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

20/46 20/46

Ölçüm Sistemleri-Cihaz

Yasal Sınır Değerler Frekans Aralığı (MHz)

™Geniş Band Cihazlar

™Frekans Seçmeli Cihazlar

21/46 21/46

Tek bir cihaz için limit değer

Ortamın toplam limit değeri

Güç Yoğunluğu (W/m2) Tek bir cihaz için limit değer

Ortamın toplam limit değeri

400-2000

0.341.f1/2

1.375.f1/2

f/3200

f/200

GSM 900

10.2300

41.2500

0.2813

4.5000

GSM 1800

14.4674

58.3363

0.5625

9.0000

™

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

Elektrik Alan Siddeti (V/m)

Kaynak: Telekomünikasyon Kurumu “10 kHz –60 GHz Frekans Bandında Çalışan Sabit Telekomünikasyon Cihazlarından Kaynaklanan Elektromanyetik Alan Şiddeti Limit Değerlerinin Belirlenmesi, Ölçüm Yöntemleri ve Denetlenmesi Hakkındaki Yönetmelik”

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

Ölçüm Sistemleri-Anten yayılımı

22/46 22/46

Pratik Ölçüm Değerleri

Elektrik Alan V/m

™

R=1m

R=5m

R=10m

R=20m

40W-G=100

345

14

4

1

5W-G=30

69

3

1

0.2

™

Ahmet Hamdi ATALAY, TELSİZ İLETİŞİM / GSM, Çevre, Sağlık, Güvenlik 2000

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

Verici

23/46 23/46

Kaynak: Levent Sevgi GSM Semineri 2005

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

24/46 24/46

Pratik ölçüm gözlemleri

™

Pratik ölçüm gözlemleri

™

Kaynak: Levent Sevgi GSM Semineri 2005

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

25/46 25/46

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

Ölçüm Sistemleri- Sinyal Seviyeleri

27/46 27/46

26/46 26/46

Örnek Ölçüm Sonuçları

™

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

Kaynak: Levent Sevgi GSM Semineri 2005

Kaynak: Levent Sevgi GSM Semineri 2005

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

28/46 28/46

Örnek Ölçüm Sonuçları

™

Örnek Ölçüm Sonuçları

™

Kaynak: Levent Sevgi GSM Semineri 2005

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

29/46 29/46

Örnek Ölçüm Sonuçları

Kaynak: Levent Sevgi GSM Semineri 2005

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

30/46 30/46

Örnek Ölçüm Sonuçları

™Max: 2V/m

™

Kaynak: Levent Sevgi GSM Semineri 2005

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

31/46 31/46

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

32/46 32/46

Örnek Ölçüm Sonuçları

Örnek Ölçüm Sonuçları ™Max: 3V/m

™Max: 6V/m

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

33/46 33/46

Örnek Ölçüm Sonuçları

34/46 34/46

Örnek Ölçüm Sonuçları

™4V/m

™1-23 V/m GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

35/46 35/46

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

36/46 36/46

Örnek Ölçüm Sonuçları

Örnek Ölçüm Sonuçları

™4: 1.4V/m ™9-10: 6V/m

™Max 7: 1.8V/m

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

37/46 37/46

Örnek Durumlar

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

38/46 38/46

Örnek Durumlar

™Ölçüm Mahalli VE HUKUKİ SORUN GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

39/46 39/46

GSM Sistemleri: Kurulum, Uygulama ve Güvenlik Ölçümleri, Yard.Doç.Dr. Ahmet ÖZKURT,20.02.2008

40/46 40/46

Örnek Durumlar ™

Sonuç ve Öneriler ™ İstasyon Kurulumlarında Yerseçimi ve tasarım önem kazanmaktadır. ™ Her istasyon ayrı olarak değerlendirilmelidir. Genelleme yapılamaz. ™ Belirlenen sınır değerlerin tam olarak zararları engellediğini söylemek bilimsel olarak mümkün değildir, Ancak sınır değerlerin koruma amacıyla daha da düşürülmesi önerilebilir. ™ Bilimsel olarak baz istasyonlarının zararlı veya zararsız olduğunu kesinleştiren bir çalışma yoktur. ™ Teknik olarak GSM telefonları kullanıldığı sürece GSM İstasyonlarına ihtiyaç olacaktır.

E