MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ [Endüstriyel Atık (Cüruf) Depolama Alanı Dahil]
ÇED BAŞVURU DOSYASI (Çevresel Etki Değerlendirmesi Genel Formatına Göre Hazırlanmıştır.)
KIRIKKALE İLİ, MERKEZ İLÇESİ KIRIKKALE-KAYSERİ KARAYOLU YOLU 7.KM MAYIS-2013
Öveçler Huzur Mah. 1066. Cad. 1139. Sok. Çınar Apt. No: 6/3 ÇANKAYA/ANKARA Tel : 0 312 472 38 39 Faks: 0 312 472 39 33 web: cinarmuhendislik.com e-mail:
[email protected]
Bu raporun tüm hakları saklıdır. Raporun tamamı yada bir bölümü, 4110 sayılı Yasa ile değişik 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca, Çınar Mühendislik Müşavirlik A.Ş.’nin yazılı izni olmadıkça; hiçbir şekil ve yöntemle sayısal ve/veya elektronik ortamda çoğaltılamaz, kopya edilmez, çoğaltılmış nüshaları yayınlanamaz, ticarete konu edilemez, elektronik yöntemlerle iletilemez, satılamaz, kiralanamaz, amacı dışında kullanılamaz ve kullandırılamaz.
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
MKE Kurumu Ağır Silah ve Çelik Fabrikası Müdürlüğü Kırıkkale-Kayseri Karayolu 7.Km, Fabrikalar sahası 71330 Merkez / KIRIKKALE Tel: (0-318) 224 30 00 Fax:(0-318) 224 28 91
PROJENİN ADI
Çelikhane ve Monoblok Tekerlek Üretim Tesisi Projesi [Endüstriyel Atık (Cüruf) Depolama Alanı Dahil]
PROJE BEDELİ
222.000.000 TL
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ)
Kırıkkale İli, Merkez İlçesi, Kırıkkale-Kayseri Karayolu 7.km
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE
Proje alanına ait koordinatlar raporun ‘b’ sayfasında verilmiştir 17.07.2008 Tarih ve 26909 Sayılı ÇED Yönetmeliği EK-1 Listesi Madde 4: Demir ve Çeliğin Ergitilmesi İle İlgili Tesisler b) Hurdaya dayalı sıvı çelik üreten tesisler (50.000 ton/yıl ve üzeri) ç) Döküm tesisleri (50.000 ton/yıl ve üzeri)
PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ)
Ek-2 Listesi Madde 4: Kimya, Petrokimya, İlaç ve Atıklar a) Belediye atıkları dahil olmak üzere atıkların kompost ve diğer tekniklerle ara işleme tabi tutulması, düzenli depolanması ve bertaraf edilmesi için kurulan tesisler Madde 8: Sanayi Tesisleri b) Haddeleme tesisleri (sıcak veya soğuk) veya haddeleme işlemi yapılmayan anma ısıl gücü ≥10 MW olan tavlama fırınını içeren tesisler
RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI
ÇINAR MÜHENDİSLİK MÜŞAVİRLİK A.Ş. Yeterlik Belge No : 02 Yeterlik Belgesi Veriliş Tarihi : 30.01.2013
RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ ÇALIŞMA GRUBUNUN ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI
Öveçler Huzur Mahallesi 1139. Sok. Çınar Apt. No: 6/3 06460 Çankaya / ANKARA
Rapor Sunum Tarihi
17.05.2013
Tel : 0 (312) 472 38 39 Faks: 0 (312) 472 39 33
a
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI Koor. Sırası: Sağa. Yukarı
Koor. Sırası: Enlem. Boylam
Datum: ED-50
Datum: WGS-84
Türü: UTM
Türü: Coğrafik
D.O.M.: 33
D.O.M.: -
Zon: 36
Zon: -
Ölçek Fak.: 6 derecelik
Ölçek Fak.: -
Proje Alanı
Çelikhane Tesisi 2 (10.673,94 m )
Monoblok Tekerlek Üretim Tesisi 2 (19.840,74 m )
Mevcut Cüruf Depolama Alanı 2 (10.883,04 m )
541946.315
4408153.844
39.820745
33.489717
542020.254
4408239.509
39.821513
33.490586
542041.125
4408220.220
39.821338
33.490829
542030.784
4408206.008
39.821211
33.490707
542043.812
4408194.820
39.821109
33.490859
542082.773
4408241.795
39.821531
33.491317
542094.396
4408230.582
39.821429
33.491452
542101.792
4408224.677
39.821376
33.491538
542110.143
4408215.913
39.821296
33.491635
542008.821
4408098.888
39.820247
33.490444
541946.315
4408153.844
39.820745
33.489717
541942.205
4407964.847
39.819043
33.489657
542022.124
4408054.648
39.819848
33.490596
542031.040
4408047.841
39.819786
33.490700
542177.269
4408220.070
39.821330
33.492419
542220.933
4408179.797
39.820965
33.492927
542073.931
4408011.326
39.819455
33.491199
542064.927
4408018.124
39.819516
33.491094
542043.811
4407993.608
39.819297
33.490846
541984.924
4407928.117
39.818709
33.490153
541942.205
4407964.847
39.819043
33.489657
541831.819
4408269.515
39.821793
33.488386
541797.069
4408323.672
39.822283
33.487984
541794.567
4408380.237
39.822792
33.487958
541807.086
4408413.954
39.823095
33.488107
541835.346
4408427.221
39.823214
33.488438
541850.338
4408427.293
39.823214
33.488613
541875.169
4408408.862
39.823046
33.488902
541856.837
4408387.668
39.822856
33.488686
541857.568
4408353.862
39.822552
33.488693
541887.314
4408302.300
39.822086
33.489037
541903.129
4408282.834
39.821909
33.489220
541873.929
4408255.942
39.821669
33.488877
541831.819
4408269.515
39.821793
33.488386
b
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI Koor. Sırası: Sağa. Yukarı
Koor. Sırası: Enlem. Boylam
Datum: ED-50
Datum: WGS-84
Türü: UTM
Türü: Coğrafik
D.O.M.: 33
D.O.M.: -
Zon: 36
Zon: -
Ölçek Fak.: 6 derecelik
Ölçek Fak.: -
Proje Alanı
Planlanan Cüruf Depolama Alanı 2 (37.044,76 m )
Toz Tutma Ünitesi 2 (1.214,16 m )
541862.430
4408383.697
39.822820
33.488751
541867.444
4408392.785
39.822902
33.488810
541882.019
4408402.354
39.822987
33.488981
541877.249
4408452.992
39.823444
33.488929
541962.479
4408464.935
39.823547
33.489925
542054.349
4408474.267
39.823627
33.491000
542083.415
4408412.016
39.823064
33.491335
542082.201
4408354.195
39.822544
33.491317
542056.453
4408334.804
39.822370
33.491015
542037.696
4408318.136
39.822221
33.490795
542018.965
4408297.421
39.822035
33.490575
542005.340
4408286.379
39.821936
33.490415
541988.727
4408269.667
39.821787
33.490220
541966.608
4408230.634
39.821436
33.489959
541948.895
4408205.559
39.821211
33.489750
541906.426
4408285.770
39.821936
33.489259
541894.798
4408302.854
39.822090
33.489124
541876.967
4408333.223
39.822365
33.488918
541866.009
4408354.542
39.822557
33.488791
541861.740
4408369.640
39.822694
33.488742
541862.430
4408383.697
39.822820
33.488751
541913.279
4408146.078
39.820677
33.489330
541893.071
4408164.486
39.820844
33.489095
541921.218
4408199.753
39.821160
33.489426
541940.929
4408182.177
39.821001
33.489656
541913.279
4408146.078
39.820677
33.489330
c
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
İÇİNDEKİLER Sayfa No İÇİNDEKİLER ..................................................................................................................... i TABLOLAR DİZİNİ ........................................................................................................... iii ŞEKİLLER DİZİNİ ............................................................................................................. iii EKLER DİZİNİ .................................................................................................................. iv BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE GAYESI ...................................................................... 1 I.1 Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem Ve Gerekliliği ........... 1 I.2 Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması ...................................................................................... 3 I.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon ve Benzeri)10 I.3.1. İnşaat ve İşletme Aşamasında Gerekli Olan Su İhtiyacının Nereden Temin Edileceği ve Oluşan Atıksuyun Bertaraf Sistemi .............................................................................. 11 I.3.2. Hafriyat ................................................................................................................... 12 I.3.3. Katı Atık, Tıbbi Atık, Atık Yağ .................................................................................. 12 I.3.4. Hava Kalitesine Etkiler ............................................................................................ 13 I.3.5. Gürültü .................................................................................................................... 14 I.4. Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi .................................................................................................. 14 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU ..................................................... 15 II.1. Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler. ............. 15 BÖLÜM III: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ... 20 III.1. Önerilen Proje Nedeniyle Kirlenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava, (Atmosferik Koşullar) İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (EK-V’deki Duyarlı Yöreler Listesi de Dikkate Alınarak) ve Yukarıdaki Faktörlerden Birbiri Arasındaki İlişkileri de İçerecek Şekilde Açıklanması......................................................................................................... 20 III.1.1. Nüfus .................................................................................................................... 20 III.1.2. Flora ve Fauna ...................................................................................................... 21 III.1.3 Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler ile Doğal Afet Durumu ....................................... 21 III.1.4. Meteorolojik Durum ve İklimsel Özellikleri ............................................................. 29 III.1.5. Arazi Kullanım Durumu ve Toprak Özellikleri ........................................................ 29 III.1.6. Mülkiyet Durumu ................................................................................................... 29 III.1.7 Mimari ve Arkeolojik Miras ..................................................................................... 29 III.1.8 Proje Alanının Hassasiyet Derecesi ....................................................................... 30 i
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
III.1.9. Peyzaj Özellikleri ................................................................................................... 30 BÖLÜM IV: PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER . 31 IV.1. Önerilen Projenin Aşağıda Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerinin Tanıtımı (Bu Tanıtım Kısa, Orta, Uzun Vadeli, Sürekli, Geçici ve Olumlu Olumsuz Etkileri İçermelidir.) ...................................................................................................................... 31 a) Proje İçin Kullanılacak Alan ......................................................................................... 31 b) Doğal Kaynakların Kullanımı ........................................................................................ 31 c) Kirleticilerin Miktarı, (Atmosferik Koşullar İle Kirleticilerin Etkileşimi)
Çevreye
Rahatsızlık Verebilecek Olası Sorunların Açıklanması ve Atıkların Minimizasyonu ......... 32 c.1. Atıksu ........................................................................................................................ 32 c.2. Katı Atık, Tıbbi Atık, Atık Yağ .................................................................................... 33 c.3. Hava Kirliliği .............................................................................................................. 35 c.4. Gürültü ...................................................................................................................... 36 c.5. Hafriyat...................................................................................................................... 37 IV.2. Yatırımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanıtımı .......................................................................................... 37 IV.3. Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması
Düşünülen
Önlemlerin Tanıtımı ......................................................................................................... 37 BÖLÜM V: HALKIN KATILIMI ........................................................................................ 39 V.1. Projeden Etkilenmesi Olası Halkın Belirlenmesi Ve Halkın Görüşlerinin ÇED Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler........................................................... 39 V.2. Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar................................................. 39 V.3. Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi Ve Belgeler ....................................................... 39 BÖLÜM VI: YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ ...................................................................................... 40 EKLER NOTLAR VE KAYNAKLAR ÇED BAŞVURU DOSYASINI HAZIRLAYAN UZMANLARIN LİSTESİ
ii
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
TABLOLAR DİZİNİ Sayfa No Tablo I.2.1.
Proje Üniteleri ve Kullanım Alanları.........................................................4
Tablo II.1.1.
Proje Kapsamında Planlanan Tesis ve Ünitelerin Genel Koordinatları ..15
Tablo II.1.2.
Proje Sahasına En Yakın Yerleşim Merkezleri ve Uzaklıkları................17
Tablo III.1.1.1.
Kırıkkale İli Nüfus Verileri ......................................................................20
Tablo III.1.1.2.
Merkez İlçesine Ait Nüfus Bilgileri .........................................................20
Tablo III.1.1.3.
Kırıkkale İlinde Göç Olayları .................................................................21
Tablo IV.1.c.1.
İnşaat ve İşletme Aşamasında Oluşacak Evsel Nitelikli Atıksuyun Toplam Kirlilik Yükü ..............................................................................32
Tablo IV.3.1.
Projenin İşletme Aşamalarında Kaynaklanacak Çevresel Etkiler...........38 ŞEKİLLER DİZİNİ Sayfa No
Şekil I.1.1.
Türkiye’nin Yıllık Ham Çelik Üretimi ........................................................3
Şekil I.2.1.
Çelikhane Tesisi İş Akım Şeması............................................................5
Şekil I.2.2.
Projeye Ait Genel İş Akım Şeması ..........................................................9
Şekil II.1.1.
Proje Alanını ve Çevresini Gösterir Uydu Görüntüsü-I ..........................18
Şekil II.1.2.
Proje Alanı Çevresini Gösterir Uydu Görüntüsü-II .................................19
Şekil III.1.3.1.
Proje Alanı Ve Çevresine Ait Genel Jeoloji Haritası ..............................24
Şekil III.1.3.2.
Proje Alanı Ve Çevresi Diri Fay Haritası ...............................................26
Şekil III.1.3.3.
Kırıkkale İli Depremsellik Haritası .........................................................28
Şekil IV.1.c.1.
Tufal’in Yapısı .......................................................................................34
iii
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
EKLER DİZİNİ Ek-1
Resmi Yazılar ve Dokümanlar
a) ÇED Gerekli Değildir Belgesi b) Tapu Senedi Ek-2
Yer Bulduru Haritası
Ek-3
1/25.000 Ölçekli Proje Alanı ve Çevresini Gösterir Topografik Harita
Ek-4
1/25.000 Ölçekli Proje Alanına Ait Şimdiki Arazi Kullanımı Haritası
EK-5 1/1.000 Ölçekli Mevzii Uygulama İmar Planı ( 4 Pafta) EK-6 Genel Yerleşim Planı (2 Pafta) EK-7 Proje Alanından Görünümler
iv
BÖLÜM 1 PROJENİN TANIMI VE GAYESİ
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE GAYESI I.1 Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem Ve Gerekliliği 08/06/1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname kapsamında bir İktisadi Devlet Teşekkülü olan Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu; kalkınma planları ve yıllık programlar çerçevesinde, imalat sanayi alanında, her çeşit silah, mühimmat, patlayıcı madde, makine, teçhizat ve malzeme imalat kapasitelerini karlılık ve verimlilik esasları göz önüne alarak, savunma ve sivil savunma ihtiyaçlarına göre planlama ve ekonomik bir şekilde üretmek ve pazarlamak amacıyla kurulmuştur. Makine Kimya Endüstrisi (MKE) Kurumu tarafından Kırıkkale İli, Merkez İlçesi, 4134 ada 2 nolu parselde yaklaşık 372.973 m2 lik bir tapulu alan (Bkz Ek-1/b) içerisinde Ağır Silah ve Çelik Fabrikası işletilmektedir. Söz konusu fabrika sınırları içerisinde Monoblok Tekerlek ve Tekerlek Takımı Üretim Tesisi ve Çelikhane Modernizasyonu projesi kapsamında 12.04.2010 karar tarihli ve 47 karar nolu ‘’ÇED Gerekli Değildir Kararı’’ alınmıştır (Bkz. Ek-1/a). 2013 Yılı Yatırım Programında ‘’Çelikhane Modernizasyonu ve Monoblok Tekerlek Üretim Projesi‘’ 25.000 adet/yıl Monoblok tekerlek, 5.000 adet/yıl Monoblok tekerlek takımı, 20.000 ton/yıl dövme malzeme karakteristiği ile yer almıştır. Ülkemizin 300.000 ton/yıl dövme çelik malzeme ihtiyacının 70.000 ton/yıllık kısmının MKE Kurumu Ağır Silah ve Çelikhane Fabrikasında kurulacak Çelikhaneden karşılanabilmesi için ‘’Çelikhane Modernizasyonu ve Monoblok Tekerlek Üretim Tesisi’’ projesinin revize edilerek ‘’Çelikhane ve Monoblok Tekerlek Üretim Tesisi’’ projesi adıyla ve 25.000 adet/yıl Monoblok tekerlek, 5.000 adet/yıl Monoblok tekerlek takımı ve 70.000 ton/yıl dövme malzeme karakteristiği ile yer alması öngörülmüştür. MKE Kurumu Ağır Silah ve Çelik Fabrikası’nda mevcut durumda Çelikhane Tesisinde 7 ton döküm kapasiteli 1 adet, 25 ton döküm kapasiteli 2 adet elektrik ark ocağı ile 1 adet cüruf altında ergitme tesisi bulunmaktadır. Dövme atölyesinde 3.000 tonluk serbest dövme presi, sürekli dövme tesisi, küçük ebatlardaki iş parçalarının dövülmesi için kalıpta dövme tesisi, tekerlek ve bandaj haddeleme tesisi, ısıl işlem tesisi ile mekanik işlem atölyeleri bulunmaktadır. Çelikhanede bulunan 1 adet 7 ton/döküm kapasiteli TIBB Elektrik Ark Ocağı ile 1 adet 25 ton/döküm kapasiteli BBC Elektrik ark ocağı atıl durumda olup üretim yapılmamaktadır. Halen aktif olan 1 adet 25 ton/döküm kapasiteli ASEA Elektrik ark ocağı her türlü karbon ve alaşım çeliklerinden 25.000 ton/yıl blok üretim kapasitesine sahiptir. Dövme Atölyesinde 2.000 ton/yıl alaşımlı çelik dövme malzeme ve 7.000-7.500 ton/yıl karbon çeliği dövme malzemesi dövülmektedir. Dövülen malzemeler silah sistemi ve yurt içi piyasa ihtiyacı için kullanılmaktadır. Ayrıca TCDD’nin ihtiyacı olan muhtelif tip tekerlek takımlarında kullanılmak üzere aks ve cer kancası ile koşum takımlarının da imalatları yapılmaktadır. Bu kapsamda Ağır Silah ve Çelik Fabrikası Müdürlüğü tarafından mevcutta işletilen Ağır Silah ve Çelikhane Fabrikası sınırları içerisinde ‘’Çelikhane ve Monoblok Tekerlek Üretim Tesisi [Endüstriyel Atık (Cüruf) Depolama Alanı Dahil] Projesi planlanmaktadır.
1
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Planlanan proje kapsamında kurulması planlanan çelikhanede yaklaşık 120.385 ton/yıl sıvı çelik, mevcut dövme atölyesinde yaklaşık 70.000 ton/yıl dövme malzeme (pres + gfm) ve kurulması planlanan monoblok tekerlek üretim tesisinde haddeleme işlemi ile 35.000 adet/yıl monoblok tekerlek ile 5.000 takım/yıl tekerlek takımı (toplam 32.375 ton/yıl malzeme) üretilmesi planlanmaktadır. Planlanan proje kapsamında ÇED Yönetmeliği hükümlerini yerine getirmek üzere 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği “Ek-I Listesi 4- Demir ve çeliğin ergitilmesi ile ilgili tesisler: b) Hurdaya dayalı sıvı çelik üreten tesisler (50.000 ton/yıl ve üzeri), c) Döküm tesisleri (50.000 ton/yıl ve üzeri), Ek-2 Listesi Madde 4: Kimya, Petrokimya, İlaç ve Atıklar a) Belediye atıkları dahil olmak üzere atıkların kompost ve diğer tekniklerle ara işleme tabi tutulması, düzenli depolanması ve bertaraf edilmesi için kurulan tesisler Madde 8: Sanayi Tesisleri b) Haddeleme tesisleri (sıcak veya soğuk) veya haddeleme işlemi yapılmayan anma ısıl gücü ≥10 MW olan tavlama fırınını içeren tesisler, madde hükümleri gereğince bu ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmıştır. 2010 yılında Türkiye’nin ham çelik üretimi, bazı gelişmiş ülkelerin altında kalmış olmasına rağmen, dünya ortalamasının üzerinde bir artış göstermiştir. Ancak 2009 yılında Türkiye’nin üretimindeki düşüşün, gelişmiş ülkelere göre sınırlı seviyelerde kalmış olması, 2010 yılındaki üretim artışının da daha düşük seviyelerde gerçekleşmesine neden olmuştur. Japonya, ABD, Hindistan, Rusya, Almanya, Ukrayna ve Brezilya gibi ülkelerdeki üretim artışları, Türkiye’den daha yüksek olmasına rağmen, henüz 2008 yılındaki üretim seviyelerini yakalayamadıkları gözlenmiştir. 2010 yılında, Türkiye’nin ham çelik üretimi, 2008 yılındaki seviyesinin 2.35 milyon ton üzerine çıkmıştır. Bu artışla Türkiye, en büyük 10 üretici ülke arasında % 8.7 oranındaki üretim artışı ile Çin Halk Cumhuriyeti, Hindistan ve Güney Kore’den sonra, üretimini en fazla arttıran dördüncü ülke olmuştur. Türkiye’nin yıllık ham çelik üretimi Şekil I.1.1’de verilmiştir.
2
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Şekil I.1.1. Türkiye’nin Yıllık Ham Çelik Üretimi
Haddeleme işlemi; kütük çeliklerin otomotiv, inşaat, demiryolu, gemi yapımı, tarım alet ve makineleri, beyaz eşya, savunma vb. sanayi gruplarında kullanılabilir duruma getirilmesi için, parça kalınlığının ve şeklinin karşılıklı dönen iki merdane tarafından uygulanan basınç kuvveti ile şekillendirilmesi işlemidir. Tarih boyunca sanayileşmede, temel bir enstrüman olarak görülen ve endüstrinin tüm dallarında girdi olarak kullanılan demir-çelik sektöründeki gelişmeler, ekonomik, siyasal ve sosyal yapılar üzerinde etkili olmuştur. Ülkelerin ekonomik gelişmesinde bir ölçüt olarak kabul edilen demir-çelik ürünleri, üretim ve tüketim düzeyi günümüzde de önemini korumakta, ara malı ve yatırım malı sanayilerinin temel girdisi durumundadır. Bir çok sanayi koluna hammadde girdisi sağlayan demir-çelik sanayisinde kütük çelik üretim tesislerinden hammadde olarak çıkan kütük çeliklerin, sanayi kollarına göre ihtiyaç dahilinde belli şekil ve ölçütlere getirilmesi bir zorunluluktur. Proje kapsamında tesis, 3 vardiya halinde günde 24 saat, ayda 25 gün ve yılda 225 gün çalışacak olup, projenin ekonomik ömrü 30 yıl olarak öngörülmektedir. Bu sürenin sonunda günün ekonomik ve sosyal koşulları gereğince uzatılabilecektir. I.2 Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması Makine Kimya Endüstrisi (MKE) Kurumu tarafından Kırıkkale İli, Merkez İlçesi, 4134 ada 2 nolu parselde yaklaşık 372.973 m2 lik bir tapulu alan içerisinde Ağır Silah ve Çelik Fabrikası işletilmektedir (Bkz Ek-1/b). Söz konusu proje kapsamında çelikhane tesisi, monoblok tekerlek üretim tesisi, toz tutma tesisi, cüruf depolama alanı kurulacaktır. Proje alanı 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 6/b maddesi hükümlerine göre, İl Genel Meclisinin 03.07.2008 tarih ve 124 sayılı kararı ve İl Belediye Meclisinin 03.04.2008 tarih ve 4 sayılı kararına istinaden onaylanan 1/100.000 ölçekli Kırıkkale Çevre Düzeni Planında ‘’Sanayi Alanı’’ olarak işaretlenmiştir. Söz konusu ÇDP ve plan hükümleri ÇED Raporunda verilecektir.
3
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Ek-5’te verilen 1/1000 Ölçekli Mevzii Uygulama İmar Planında ise proje alanı ‘’Fabrika Sahası’’ olarak işaretlenmiştir. Mevcut durumda işletilen Ağır Silah ve Çelik Fabrikası 114.996 m2 kapalı alan, 719.658 m2 açık alan olmak üzere toplam 834.654 m2’lik alanda faaliyet göstermektedir. Kurulması planlanan ünite ve tesisler ile ilgili alan kullanımlarını gösteren tablo aşağıda verilmiştir. Tablo I.2.1. Proje Üniteleri ve Kullanım Alanları 2
Ada No
Parsel No
Yüz Ölçümü (m )
4134
2
372.973
Tesis Adı Çelikhane Monoblok Tekerlek Üretim Tesisi Toz Tutma Ünitesi Mevcut Cüruf Depolama Alanı Planlanan Cüruf Depolama Alanı TOPLAM
2
Kullanım Alanı (m ) 10.673,94 19.840,74 1.214,16 10.883,04 37.044,76 79.656,64
Proje kapsamında kurulması planlanan Endüstriyel Atık (Cüruf) Depolama Alanı ve rehabilite edilecek mevcut Cüruf Depolama Sahası ile ilgili olarak yapılacak işlemler 26 Mart 2010 tarih ve 27533 sayılı resmi gazetede yayınlanmış "Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik’e uygun olarak yapılacaktır. Projeye ait yer bulduru haritası Ek-2’de, proje alanı ve çevresini gösterir 1/25.000 ölçekli topografik harita Ek-3’te, tesise ait genel yerleşim planı Ek-6’da ve proje alanından görünümler ise Ek-7’de verilmiştir. I.2.1. Projenin fiziksel özellikleri Planlanan proje kapsamında kurulması planlanan çelikhanede yaklaşık 120.385 ton/yıl sıvı çelik, mevcut dövme atölyesinde yaklaşık 70.000 ton/yıl dövme malzeme (pres + gfm) ve kurulması planlanan monoblok tekerlek üretim tesisinde haddeleme işlemi ile 35.000 adet/yıl monoblok tekerlek ile 5.000 takım/yıl tekerlek takımı (toplam 32.375 ton/yıl malzeme) üretilmesi planlanmaktadır. I.2.1.1. Çelikhane Tesisi Çelikhane tesisinde hammadde olarak kullanılacak Demir-Çelik Hurdası, mevcut durumda olduğu gibi MKE Kurumu Hurda İşletmesi tarafından karşılanacaktır. Çelik Üretim metodu olarak vakum sistemi seçilmiştir. Vakum sistemi ile çelik içerisinde istenmeyen oksijen, hidrojen, ve azot gibi gazların en az seviyeye indirilmesi mümkün olup, pota metalurijisi uygulaması sonucunda inklüzyon, empürite, fosfor ve kükürt yüzdesi çok düşük ve iç yapısı geleneksel çelik üretim yöntemlerine göre daha temiz çelik üretimi gerçekleştirilir. Birinci kademede hurda çelik malzemeler elektrik ark ocağına şarj edilir. Elektrik ark ocağında ergitme yapıldıktan sonra alaşımlama ve rafine için sıvı çelik, Pota Ocağına alınır. Burada istenilen evsafta çelik için gerekli alaşım elementleri ilave edilir. Tel besleme sistemi ile karbon ilavesi ve hassas alaşımlama gerçekleştirilir. Alaşımlama sırasında gerekirse birkaç defa prova yapılır. Sıvı çelikten alınan numune hızlı bir şekilde laboratuarda analiz edilerek istenilen evsafa ulaşıp ulaşmadığı kontrol edilir. Pota fırınında sıvı çeliğin sıcaklığını muhafaza etmek için Elektrik Ark Ocağında olduğu gibi ısıtma yapılır.
4
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Alaşımlama tamamlandıktan sonra içinde sıvı çelik bulunan pota Vakumlama Sistemine alınır. Burada çelik banyosu içine potanın teknolojisine göre pota tabanından Azot veya Argon gazı verilerek sıvı çelik sürekli karıştırılır. Karıştırma sırasında sıvı çelik banyosu içinde bulunan çeşitli empüriteler ve malzeme kalitesini bozan hidrojen gazı ayrılarak yüzeye çıkar. Bu sırada vakum pompası ile 0,5 torr’un altında vakumlama yapılarak ortaya çıkan gazların çelikten uzaklaştırılması sağlanır. Çelik içindeki Hidrojen gazının 1,5 ppm’in altına düşmesi sağlanır. Hidrojen gazı ölçüm cihazı ile yapılan kontrol sonunda hidrojen seviyesi olabilecek en alt seviyeye geldiğinde sıvı çelik döküm alanında daha önceden hazırlanan kalıplara alttan döküm ve sürekli ingot döküm yöntemi ile alınır. Ocağın şarj edilmesinden döküm almaya kadar olan süre 2,5-3 saat arasında olacaktır. Döküm sahası katılaşan ingot, kalıp içinden vinç yardımıyla çekilerek çıkarılır. Alınan çeşitli kalitedeki çelik ingotlar, dövme işlemi yapılmak üzere tavlana fırınlarına gönderilir. Ayrıca sürekli döküm yöntemi ile elde edilen ingotlar kesim ünitesine gönderilir. Planlanan çelikhane tesisine ait iş akım şeması aşağıda verilmiştir.
Şekil I.2.1. Çelikhane Tesisi İş Akım Şeması
5
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Çelikhane tesisi için kurulması planlanan ünite ve ekipmanlar ise aşağıda verilmiştir;
30 Tonluk Elektrikli Ark Ocağı (EAO) Pota Ocağı (PO) Vakum Altında Gaz Giderici (VAG) Toz Tutma ve Filtreleme Ünitesi (TTFÜ) Sürekli Döküm, Yeni Dizayn Kalıplar ve Sıcak Başlıklar Yardımcı ekipmanlar ve çeşitli gaz ölçüm cihazları (Tel besleme makinesi, alaşım ilave sistemi, oksijen brülörleri, azot, argon gazı üfleme sistemleri, otomatik sıcaklık/oksijen/hidrojen ölçüm cihazları vb.) Regülasyon Sistemi Otomasyon Sistemi Elektrik Kompanzasyon Sistemi Döküm Potaları EAO Yeni Pota Refrakterleri ve Sürgülü Tapalar Pota Transfer Arabaları Döküm Alma Arabaları Alaşım Elementi Deposu ve Ölçüm İstasyonu Oksijen, Argon ve Azot Tesisatı Devir Daim Su Soğutma Tesisatı Çeşitli Tip Kokiller
I.2.1.2. Monoblok Tekerlek Üretim Tesisi Monoblok oluşmaktadır;
tekerlek
ve
tekerlek
takımı
üretim
hattı
aşağıdaki
adımlardan
a. Blok Kesme: Monoblok üretiminde kullanılacak takozların istenilen ölçülerde kesilmesi işlemidir. b. Takoz Tavlama: Kesilen takozların döner tabanlı tav ocağında uygun sıcaklığa kadar tavlanması işlemidir. c. Tufal Alma: Tavlanan takozların yüzeylerindeki oksit tabakalarının yüksek basınçlı su jeti ile temizlenmesi işlemidir. d. Preste Ön Şekil Verme: Tufali alınmış takozlara ön şekillendirme verilerek, haddeleme öncesi taslak monoblok tekerlek haline getirilmesi işlemidir. e. Monoblok Haddeleme: Preste ön şekil verilmiş olan monoblok tekerlek taslaklarının haddeleme işlemidir. f. Preste Profil Dövme, Kalibre Etme ve Delik Delme: Haddede şekli verilmiş olan taslak monoblok tekerleklerinin pres altında profil dövme, kalibre etme ve delik delme işlemleridir. g. Lazerle Ölçü Kontrolü: Preste profil dövme, kalibre etme, delik delme işlemlerinden geçirilmiş taslak monoblok tekerleklerinin lazerle ölçülerinin kontrol edilmesi işlemidir. h. Sıcak Markalama: Lazerle kontrol edilmiş taslak monoblok tekerleklerinin pres altında sıcak olarak markalanması işlemidir.
6
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
i. Kontrollü Soğutma: Taslak monoblok tekerleklerinin kapalı ortamda kontrollü olarak soğutulması işlemidir. j. Tekerleği Kaba İşleme: Taslak monoblok tekerleklerinin CNC kontrollü torna tezgahlarında istenilen kaba ölçülere getirilmesidir. k. Mastarla Ölçü Kontrolü: Kaba olarak işlenmiş monoblok tekerleklerin mastarlara ölçülerinin kontrol edilmesi işlemidir. l. Isıl İşlem (Normalize, Sertleştirme, Menevişleme): Monoblok tekerleklerin teknik şartnamede istenilen mekanik özellikleri sağlaması amacıyla önce normalize edilerek daha sonra sertleşmesi (çelik kritik döküm sıcaklığının 25oC üzerindeki bir sıcaklığa kadar ısıtılıp tekerlek yuvarlanma yüzeyine uygun bir soğutucu püskürtülmesi işlemi) ve bu işlemlerden sonra minimum 500 oC’ye ısıtılarak menevişlendirilmesi işlemidir. m. Kimyasal ve Fiziksel Testler: Isıl işlem sonrası monoblok tekerleklerinin teknik şartnamedeki değerlere göre kimyasal ve fiziksel testlerinin yapılması işlemidir. n. Taslak Tekerlek Kumlama: Isıl işlemlerden geçirilmiş monoblok tekerleklerinin son tornalama öncesi yüzeylerinin temizlenmesi işlemidir. o. Tekerlek Son Tornalama: Monoblok tekerleklerin CNC kontrollü torna tezgahlarında teknik şartnamede istenilen ölçülere getirilmesi işlemidir. p. Ultrasonik Test: Monoblok tekerleklerinin bir hat üzerinden geçerken iç yapısındaki hataların tespit edilmesi amacıyla ultrasonik yöntemle teknik şartnamede istenilen standarda göre test edilmesi işlemidir. q. Statik Balans Kontrolü: Monoblok tekerleklerdeki kalıcı dengesizlik değerinin uygun bir balans cihazıyla kontrol edilmesi işlemidir. r. Manyetik Parçacık Testi: Monoblok tekerleklerinin bir hat üzerinden geçerken yüzeysel hatalarının tespit edilmesi amacıyla manyetik parçacık muayenesi ile teknik şartnamede istenilen standarda göre test edilmesi işlemidir. s. Monoblok Tekerleğin Kumlanması: Monoblok tekerleklerin boyama işlemi öncesi yüzeylerinin temizlenmesi işlemidir. t. Aks Mili İşleme: Çelikhane atölyesinde gazı alınarak üretilmiş ingotların pres altında uygun ölçülere dövülmesi, kaba işlenmesi, teknik şartnamede istenilen mekanik özelliklere göre ısıl işlemlerinin yapılması, mekanik testlerinin yapılması, daha sonra da CNC kontrollü tezgahlarda işlenerek teknik şartnamede istenilen ölçülere getirilmesi işlemidir. u. Aks Mili ve Tekerlek Montajı: Montaj ünitesinde son ölçülerine getirilmiş olan monoblok tekerleklerin ve aks milinin montajı işlemidir. v. Paketleme: Teknik şartnamede istenilen şekilde ambalajlama işlemidir.
7
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
w. Sevk: Ambalajlanmış monoblok tekerleklerinin veya tekerlek takımlarının teknik şartnamede istenilen şekilde sevk edilmesi işlemidir. Monoblok Tekerlek Üretim tesisi için kurulması planlanan ünite ve ekipmanlar ise aşağıda verilmiştir;
İngot Temizleme ve Kesme Sistemi Döner Tabanlı Tav Ocağı Yükleme Maniplatörü Yüzey Temizleme (Tufal Alma) Ön Şekillendirme Dövme Presi Transfer Maniplatörü Haddeleme Tezgahı Profil Dövme, Kalibre Etme ve Delik Delme Presi Boşaltma Maniplatörü Sıcak Markalama Lazerle Ölçü Kontrolü Cihazı Sevk Maniplatörü Tekerlek Sevk Arabaları, Kalıp Soğutma ve Yağlama Cihazları, Hat Kontrol Ekipmanları Isıl İşlem Tesisi (Normalize, Sertleştirme, Meneviş) Tornalama Ünitesi Kalite Kontrol Ekipmanları Tekerlek Balans Ünitesi Aks Mili İşleme Ünitesi Aks Mili ve Monoblok Tekerlek Boyama Ünitesi Aks Mili ve Monoblok Tekerlek Montaj Ünitesi Sertlik Kontrol Cihazı Taslak Teker Kumlama Ünitesi Ultrasonik Test Cihazı Manyetik Parça Test Cihazı Monoblok Tekerlek Kumlama Ünitesi Soğutma Ünitesi Paketleme Tavan Vinci Kompresör Ünitesi Forklift Trafo
Çelikhane ve Monoblok Tekerlek Üretim Tesisine ait genel iş akım şeması ise Şekil I.2.2’de verilmiştir.
8
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Şekil I.2.2. Projeye Ait Genel İş Akım Şeması
9
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
I.2.1.3.Yardımcı Üniteler Toz Tutma Ünitesi Planlanan toz tutma tesisi, çelikhane tesisi içerisinde elektrik ark ocağından emiş yapan direkt emiş hattı ile şarj ve döküm esnasında oluşan diğer tüm emisyonları toplayan davlumbaz hattı ve filtre ünitelerinden meydana gelmektedir. Toz toplama tesisinin kalbi filtre üniteleridir. Filtre üniteleri yüzlerce asılmış filtre torbalarından meydana gelmektedir. Tozlu atık gazlar filtre gövdesinin altından sisteme girmektedir. Atık gaz hareketi filtre torbaları istikametinde olup, taşıdığı toz partiküllerini torbanın dış yüzeyine bırakmaktadır. Torba kafesinin iç bölümüne geçen temiz gazlar, temiz gaz çıkışından sistemde bulunan fanlar vasıtasıyla bacaya verilmektedir. Toz toplama işlemi safhasında tozlar filtre torbasının dış yüzeyinde toplanmakta, dolayısıyla filtre torbasının geçirgenliği düşmektedir. Filtrenin temiz ve kirli gaz bölümleri arasındaki diferansiyel basınç kontrolü ve artışının takibi ve basınçlı hava ters temizleme sistemi (Jet-Pulse) devreye girerek diferansiyel basınç farkı düşürülmekte ve torba geçirgenliği devamlı limitler içinde tutulmaktadır. Cüruf Depolama Alanı Projenin işletme aşamasında prosesten kaynaklı oluşacak yaklaşık 54 ton/gün, 1.350 ton/ay, 12.150 ton/yıl cüruf atığının bertarafı için ise yaklaşık 37.044,76 m2’lik alan içerisinde 26 Mart 2010 tarih ve 27533 sayılı resmi gazetede yayınlanmış "Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik’’ hükümleri uyarınca cüruf depolama alanı inşa edilecektir. Ayrıca mevcut durumda yaklaşık 10.883,04 m2’lik alanda yer alan ve Ağır Silah ve Çelik Fabrikasının kuruluşundan günümüze kadar kullanılan cüruf sahası Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğe uygun olarak rehabilite edilecektir. I.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon ve Benzeri) Kırıkkale İli, Merkez İlçesinde MKE Kurumu Ağır Silah ve Çelik Fabrikası Müdürlüğü tarafından mevcutta işletilen Ağır Silah ve Çelikhane Fabrikası sınırları içerisinde ‘’Çelikhane ve Monoblok Tekerlek Üretim Tesisi [Endüstriyel Atık (Cüruf) Depolama Alanı Dahil] Projesi planlanmaktadır. Proje kapsamında çelikhane tesisi, monoblok tekerlek üretim tesisi, toz tutma ünitesi, cüruf depolama alanının kurulması ve dövme atölyesinde kapasite artışı yapılması planlanmaktadır. Söz konusu tesislerde ek ünite montajları ve kapasite artışı çalışmaları yapılacak olup, tesisin işletme aşamasından kaynaklı atıksu, katı atık, emisyonlar ve gürültü kirliliği vb. oluşacaktır. Planlanan üretim faaliyetleri esnasında meydana gelecek olan çevresel etkiler aşağıda maddeler halinde verilmiştir;
Projenin işletme aşamasında çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli atıksu ve prosesten kaynaklı atıksular ile evsel ve endüstriyel nitelikli katı atık oluşacaktır.
Proses kaynaklı bor yağı kaçakları olmaktadır.
10
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Tesisin işletme aşamasında kullanılacak olan doğal gazdan kaynaklı az miktarlarda kirletici gaz emisyonu oluşacaktır. Tesisin işletme aşamasında doğalgaz tüketimi toplamda yaklaşık 4.394.052 m3/yıl olacaktır. Mevcutta olduğu gibi tesiste kullanılacak doğalgaz MKE Kurumu Destek Tesisleri Müdürlüğü tarafından temin edilecektir.
Tesiste proses gereği yüksek sıcaklıklarda çalışıldığından sıcaklığın sisteme zarar vermemesi için soğutma amaçlı olarak su kullanılacaktır.
İşletme aşamasında tesiste kullanılacak makine ve ekipmanlardan kaynaklı gürültü oluşumu olacaktır.
Projenin işletme aşamasında projenin önemli çevresel etkileri ve alınacak önlemler hususunda gerekli bilgiler Bölüm IV’te, detay çalışmalarda hazırlanacak ÇED raporunda verilecektir. I.3.1. İnşaat ve İşletme Aşamasında Gerekli Olan Su İhtiyacının Nereden Temin Edileceği ve Oluşan Atıksuyun Bertaraf Sistemi Planlanan ‘’Çelikhane ve Monoblok Tekerlek Üretim Tesisi [Endüstriyel Atık (Cüruf) Depolama Alanı Dahil] Projesinin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında çalışacak personelden, inşaat çalışmalarından ve yapılacak olan çalışmalar esnasında tozlanmayı önlemek amacıyla su gereksinimi söz konusu olacaktır. İşletme aşamasında ise çalışacak personelden ve prosesten kaynaklı su gereksinimi söz konusu olacaktır. a) Arazi Hazırlık ve İnşaat Aşaması Projenin inşaat ve arazi hazırlık aşamasında yaklaşık 50 kişinin çalışması planlanmakta olup, bu kişiler için gerekli su miktarı; (bir kişinin günlük içme ve kullanma suyu ihtiyacı 150 lt/kişi-gün alınarak); 50 kişi x 150 lt/kişi-gün = 7.500 lt/gün = 7,5 m3/gün olarak hesaplanmıştır. b) İşletme Aşaması Personelin kullanım ve içme suyu Projenin işletme aşamasında ise yaklaşık 300 kişinin çalışması planlanmakta olup, bu kişiler için gerekli su miktarı; (bir kişinin günlük içme ve kullanma suyu ihtiyacı 150 lt/kişi-gün alınarak); 300 kişi x 150 lt/kişi-gün = 45.000 lt/gün = 45 m3/gün olarak hesaplanmıştır. Personelin inşaat ve işletme aşamasında ihtiyaç duyacağı içme suyu dışarıdan satın alınacak damacanalar ile karşılanacaktır. Proses suyu Projenin işletme aşamasında çelikhane tesisi, dövme atölyesi, monoblok tekerlek üretim tesisi proseslerinden kaynaklı ve bu proseslerde kullanılacak soğutma suları kaynaklı su kullanımı olacaktır. Çelikhane ve dövme tesislerinde yaklaşık 574,1 m3/gün, 14.353 m3/ay, 129.177 m3/yıl su kullanılması planlanmaktadır. Monoblok tekerlek üretim tesisinde ise yaklaşık 155,5 m3/gün, 3.889 m3/ay, 35.000 m3/yıl su kullanılacaktır.
11
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Projenin işletme aşamasında ihtiyaç duyulacak toplam 729,6 m3/gün, 164.160 m3/yıl su mevcut durumda olduğu gibi MKE Kurumu Destek Tesisleri Müdürlüğü tarafından işletilen Kızılırmak Su Arıtma Tesislerinden temin edilecektir. Projenin tüm aşamalarında oluşacak atık sular mevcut durumda olduğu gibi Kırıkkale Belediyesine ait atıksu kolektör hattına verilerek bertaraf edilecektir. Proje kapsamında su temini sistemi planı ÇED Raporunda ayrıntılı olarak verilecektir. Atık sularla ilgili hesaplamalar ve detaylı bilgiler, Bölüm IV.1.c’ de verilmiştir. I.3.2. Hafriyat Proje kapsamında kurulması planlanan çelikhane ve monoblok tekerlek üretim tesisleri alanlarında mevcutta atıl durumda yer alan binalar yıkılacak ve yeni binalar inşa edilecektir. Ayrıca proje kapsamında toz tutma ünitesi ve cüruf depolama alanı inşa edilecektir. Yapılacak olan hafriyat çalışmaları esnasında çıkacak hafriyat malzemeleri, geçici olarak ilgili yönetmeliklerde verilen standartlara göre depolanarak inşaat işlemlerinin tamamlanmasından sonra temel iç dolgusunda ve peyzaj amaçlı olarak kullanılacaktır. Hafriyat sırasında parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve toksik madde kullanılmayıp; sadece iş makineleri, kazma ve kürek vb. ile çalışılacaktır. Tüm hafriyat çalışmalarında "Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği" hükümlerine uyulacaktır. Hafriyat çalışmalarıyla ilgili hesaplamalar ve detay bilgiler hazırlanacak ÇED raporunda verilecektir. I.3.3. Katı Atık, Tıbbi Atık, Atık Yağ Tesisteki ünitelerin faaliyete açılmasına dek yapılacak çalışmalarda oluşacak katı atıkları, çalışanlardan kaynaklı evsel nitelikli atıklar, inşaat ve montaj malzemeleri kaynaklı katı atıklar, çalışacak araçlardan kaynaklı atık yağlar ve ambalaj atıkları olarak sıralamak mümkündür. Projenin işletme aşamasında ise çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atık, tıbbi nitelikli katı atık, ambalaj atıkları, tufal malzeme, cüruf atığı ve hurda çelik atığı söz konusu olacaktır. Oluşan evsel nitelikli katı atıklardan geri kazanımı mümkün olan (kağıt, plastik vb.) ve geri kazanımı mümkün olmayan atıklar (yemek artıkları vb. organik atıklar) ayrı ayrı olacak şekilde proje sahasının çeşitli noktalarına yerleştirilen ağzı kapalı çöp kovalarında biriktirilecektir. Geri kazanımı mümkün olan atıklar Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde lisanslı bertaraf tesislerine verilerek bertaraf edilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan katı atıklar ise, Kırıkkale Belediyesi’ne ait katı atık depolama alanında bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Ayrıca arazi hazırlık, inşaat ve montaj çalışmalarında oluşacak, inşaat (çelik, tahta metal vb.) ve ambalaj (çimento kağıdı, ekipmanların kapları, kağıt, strafor vb.) atıkları hurda olarak toplanacaktır. Geri kazanımı mümkün olan atıklar yeniden kullanılacak ve/veya lisans almış geri dönüşüm firmalarına verilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar ise yine ilgili belediyenin (Kırıkkale Belediyesi) katı atık toplama sistemine verilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır.
12
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Tesiste işletme aşamasında çalışacak kişilerin sağlık sorunlarına müdahale etmek amacıyla yapılacak ayakta tedavi amaçlı revir ünitesinden oluşacak atıkların miktarı belirlenememekle birlikte çok az miktarda olması tahmin edilmektedir. Çıkacak tıbbi atıklarda ilgili Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde bertaraf edilecektir. Tesisin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında çalışacak olan iş makinelerinin bakım ve onarımı yetkili servis istasyonlarında yapılacak olup, faaliyet alanında atık yağ oluşumu söz konusu olmayacaktır. Ancak araç bakım ve onarımının yerinde yapılmasının zorunlu olduğu hallerde 30.07.2008 tarih ve 26952 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren‘’Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği’’ hükümlerine uygun olarak hareket edilecektir. Katı atıkların bertarafıyla ilgili detaylı bilgiler, Bölüm IV.1.c’ de verilmiştir. I.3.4. Hava Kalitesine Etkiler Arazi hazırlama ve inşaat aşamasında; hafriyat yapılması, yüklenmesi, taşınması ve depolanması sırasında tozlanma olacaktır. Proje kapsamında oluşacak emisyonlarla ilgili hesaplamalar ÇED Raporunda yapılacak ve 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY)” ve “Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği” hükümlerine göre değerlendirme yapılacaktır. Yönetmelikte verilen sınır değerlerin aşılması halinde emisyonlarla ilgili modelleme çalışması yapılacaktır. Arazide oluşabilecek tozlanmayı minimuma indirgemek için emisyon kaynağında sulama, savurma yapmadan doldurma ve boşaltma işlemlerinin yapılması, malzeme taşınması sırasında araçların üzerinin branda ile kapatılması ve malzemenin üst kısmının %10 nemde tutulması gibi önlemler alınacaktır. Projenin işletme aşamasında yapılacak çalışmalar sonucunda doğalgaz tüketimi toplamda yaklaşık 4.394.052 m3/yıl olacaktır. Tesisin işletme aşamasında kullanılacak olan doğal gazdan kaynaklı az miktarlarda kirletici gaz emisyonu oluşacaktır. Söz konusu projede yer alan tesis ve ünitelerin üretim aşamasında oluşması muhtemel gaz emisyonları ile ilgili daha detaylı bilgiler ÇED Raporu’nda sunulacaktır. Oluşacak emisyonlarla ilgili hesaplamalar, mevcut ölçümler dikkate alınarak ÇED Raporu’nda yapılacak ve “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” ile “Hava Kalitesi Değerlendirmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” hükümlerine göre değerlendirme yapılacaktır. Yönetmelikte verilen sınır değerlerin aşılması halinde oluşması muhtemel gaz emisyonları ile ilgili daha detaylı bilgiler, hesaplamalar ve modelleme çalışması ÇED Raporu’nda verilecektir. Ayrıca proje kapsamında 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY)”, 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ve 29 Nisan 2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik” hükümleri gereğince çevre izni alınacaktır.
13
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
I.3.5. Gürültü Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında ağır iş makinelerinin (ekskavatör, yük araçları, v.b.) kullanımı ve inşaat faaliyetleri (kazı işleri, kalıp-demir-beton imalatları, çelik konstrüksiyonların yapımı v.b.) sırasında ve montaj çalışmaları gürültü meydana gelecektir. Çelikhane tesisi, monoblok tekerlek üretim tesisi, dövme atölyesi ve cüruf depolama alanı işletmesinde gürültü oluşumu ise çalışacak araç ve ekipmanlardan kaynaklı olacaktır. Planlanan projenin tüm aşamalarında meydana gelecek olan gürültü düzeyinin tespit edilmesi amacıyla Sound PLAN 6.5 programından yararlanılacaktır. Yapılacak hesaplamalarda gürültü kaynağı olacak araç ve ekipmanların gürültü düzeyleri hakkında bilgi programın kitaplığında bulunan veritabanından sağlanacaktır. Programda ilk olarak, gürültü dağılımını direk olarak etkileyen doğal zeminin yükseklik modeli ortaya çıkartılacaktır. Doğal zeminin programa yansıtılması esnasında 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita üzerinde bulunan ve 10 m yükseltilerle atılan yükselti konturları sayısallaştırılacaktır. Yükseltilerin sayısallaştırılmasından sonra programın sayısallaştırılan yükseltiyi algılaması amacıyla Geçici SZM (sayısal zemin modellemesi) oluşturulacaktır. Geçici SZM oluşturulması işleminden sonra ise arazi hazırlık çalışmaları esnasında çalışacak olan araçlar tanımlanacak ve tesis oturum alanı içerisine yerleştirilecektir. Yapılacak hesaplamada arazi hazırlık çalışması esnasında tüm araçların aynı anda ve aynı noktada çalışmaları varsayımı ile veriler girilecektir. Sayısal yüksekli verisinin oluşturulması, tesis alanı ve gürültü kaynaklarının coğrafi veri tabanına aktarılmasına ilişkin haritalar oluşturulacak ve akabinde gürültü haritaları hazırlanacaktır. Gürültü haritaları doğrultusunda da etkilenecek alanlar belirlenecek ve alınması gereken önlemler ÇED Raporunda detaylandırılacaktır. I.4. Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi Proje kapsamında mevcut MKE Kurumu Ağır Silah ve Çelik Fabrikası alanının kullanılması planlandığından, mevcut ünitelerde yapılacak kapasite artışı çalışmalarını da içermesinden dolayı proje için alternatif bir alan düşünülmemiştir.
14
BÖLÜM II PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU II.1. Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler. Makine Kimya Endüstrisi (MKE) Kurumu tarafından Kırıkkale İli, Merkez İlçesi, 4134 ada 2 nolu parselde yaklaşık 372.973 m2 lik bir tapulu alan (Bkz Ek-1/b) içerisinde Ağır Silah ve Çelik Fabrikası işletilmektedir. Mevcut durumda işletilen Ağır Silah ve Çelik Fabrikası 114.996 m2 kapalı alan, 719.658 m2 açık alan olmak üzere toplam 834.654 m2’lik alanda faaliyet göstermektedir. Ağır Silah ve Çelik Fabrikası Müdürlüğü tarafından mevcutta işletilen Ağır Silah ve Çelikhane Fabrikası sınırları içerisinde ‘’Çelikhane ve Monoblok Tekerlek Üretim Tesisi [Endüstriyel Atık (Cüruf) Depolama Alanı Dahil] Projesi planlanmaktadır. Kurulması planlanan ünite ve tesisler ile ilgili alan kullanımları Tablo I.2.1’de verilmiştir. Proje alanının genel koordinatları (UTM) ise Tablo II.1.1’de verilmiştir. Tablo II.1.1. Proje Kapsamında Planlanan Tesis ve Ünitelerin Genel Koordinatları
Proje Alanı
Çelikhane Tesisi 2 (10.673,94 m )
Monoblok Tekerlek Üretim Tesisi 2 (19.840,74 m )
Mevcut Cüruf Depolama Alanı 2 (10.883,04 m )
Koor. Sırası: Sağa. Yukarı
Koor. Sırası: Enlem. Boylam
Datum: ED-50
Datum: WGS-84
Türü: UTM
Türü: Coğrafik
D.O.M.: 33
D.O.M.: -
Zon: 36
Zon: -
Ölçek Fak.: 6 derecelik
Ölçek Fak.: -
541946.315
4408153.844
39.820745
33.489717
542020.254
4408239.509
39.821513
33.490586
542041.125
4408220.220
39.821338
33.490829
542030.784
4408206.008
39.821211
33.490707
542043.812
4408194.820
39.821109
33.490859
542082.773
4408241.795
39.821531
33.491317
542094.396
4408230.582
39.821429
33.491452
542101.792
4408224.677
39.821376
33.491538
542110.143
4408215.913
39.821296
33.491635
542008.821
4408098.888
39.820247
33.490444
541946.315
4408153.844
39.820745
33.489717
541942.205
4407964.847
39.819043
33.489657
542022.124
4408054.648
39.819848
33.490596
542031.040
4408047.841
39.819786
33.490700
542177.269
4408220.070
39.821330
33.492419
542220.933
4408179.797
39.820965
33.492927
542073.931
4408011.326
39.819455
33.491199
542064.927
4408018.124
39.819516
33.491094
542043.811
4407993.608
39.819297
33.490846
541984.924
4407928.117
39.818709
33.490153
541942.205
4407964.847
39.819043
33.489657
541831.819
4408269.515
39.821793
33.488386
541797.069
4408323.672
39.822283
33.487984
541794.567
4408380.237
39.822792
33.487958
541807.086
4408413.954
39.823095
33.488107
541835.346
4408427.221
39.823214
33.488438
15
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
Proje Alanı
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Koor. Sırası: Sağa. Yukarı
Koor. Sırası: Enlem. Boylam
Datum: ED-50
Datum: WGS-84
Türü: UTM
Türü: Coğrafik
D.O.M.: 33
D.O.M.: -
Zon: 36
Zon: -
Ölçek Fak.: 6 derecelik
Planlanan Cüruf Depolama Alanı 2 (37.044,76 m )
Toz Tutma Ünitesi 2 (1.214,16 m )
Ölçek Fak.: -
541850.338
4408427.293
39.823214
33.488613
541875.169
4408408.862
39.823046
33.488902
541856.837
4408387.668
39.822856
33.488686
541857.568
4408353.862
39.822552
33.488693
541887.314
4408302.300
39.822086
33.489037
541903.129
4408282.834
39.821909
33.489220
541873.929 541831.819
4408255.942 4408269.515
39.821669 39.821793
33.488877 33.488386
541862.430
4408383.697
39.822820
33.488751
541867.444
4408392.785
39.822902
33.488810
541882.019
4408402.354
39.822987
33.488981
541877.249
4408452.992
39.823444
33.488929
541962.479
4408464.935
39.823547
33.489925
542054.349
4408474.267
39.823627
33.491000
542083.415
4408412.016
39.823064
33.491335
542082.201
4408354.195
39.822544
33.491317
542056.453
4408334.804
39.822370
33.491015
542037.696
4408318.136
39.822221
33.490795
542018.965
4408297.421
39.822035
33.490575
542005.340
4408286.379
39.821936
33.490415
541988.727
4408269.667
39.821787
33.490220
541966.608
4408230.634
39.821436
33.489959
541948.895
4408205.559
39.821211
33.489750
541906.426
4408285.770
39.821936
33.489259
541894.798
4408302.854
39.822090
33.489124
541876.967
4408333.223
39.822365
33.488918
541866.009
4408354.542
39.822557
33.488791
541861.740
4408369.640
39.822694
33.488742
541862.430
4408383.697
39.822820
33.488751
541913.279
4408146.078
39.820677
33.489330
541893.071
4408164.486
39.820844
33.489095
541921.218
4408199.753
39.821160
33.489426
541940.929
4408182.177
39.821001
33.489656
541913.279
4408146.078
39.820677
33.489330
Proje alanı 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 6/b maddesi hükümlerine göre, İl Genel Meclisinin 03.07.2008 tarih ve 124 sayılı kararı ve İl Belediye Meclisinin 03.04.2008 tarih ve 4 sayılı kararına istinaden onaylanan 1/100.000 ölçekli Kırıkkale Çevre Düzeni Planında ‘’Sanayi Alanı’’ olarak işaretlenmiştir. Söz konusu ÇDP ve plan hükümleri ÇED Raporunda verilecektir. Ek-5’te verilen 1/1000 Ölçekli Mevzii Uygulama İmar Planında ise proje alanı ‘’Fabrika Sahası’’ olarak işaretlenmiştir. Planlanan proje kapsamında mevcut Ağır Silah ve Çelik Fabrikası arazisi kullanılacak olup, proje yeri ile ilgili alternatif yer seçimi yapılmamıştır.
16
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Proje sahasına en yakın yerleşim yerleri, yerleşim yerlerinin proje sahasına göre konumları ve uzaklıklarını gösterir liste Tablo II.1.1.’de verilmiştir. Tablo II.1.2. Proje Sahasına En Yakın Yerleşim Merkezleri ve Uzaklıkları Yerleşim Yeri Kızılırmak Mahallesi Yeni Mahallei Kırıkkale İl Merkezi
Proje Sahasına Göre Yönü
Proje Sahasına Mesafesi (m)
Kuzeybatı Kuzeydoğu Kuzeydoğu
220 800 3.000
Yukarıdaki tabloda görüldüğü üzere proje alanına en yakın yerleşim yeri yaklaşık 220 m kuzeyde bulunan Kızılırmak Mahallesine bağlı konutlardır. Proje alanı D-765 Kırıkkale-Kırşehir-Kayseri Karayoluna ise yaklaşık 670 m mesafede yer almaktadır. Projeye ait yer bulduru haritası Ek-2’de, proje alanı ve çevresini gösterir 1/25.000 ölçekli topografik harita Ek-3’te, tesise ait genel yerleşim planı Ek-6’da ve proje alanından görünümler ise Ek-7’de verilmiştir. Projenin alanına ait uydu görüntüleri ise Şekil II.1.1 ve Şekil II.1.2’de verilmiştir.
17
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Planlanan Cüruf Depo Alanı
Çelikhane Tesisi Alanı
Mevcut Cürüf Depo Alanı Toz Tutma Ünitesi Alanı Alanı
Mevcut Dövme Atölyesi
Monoblok Tekerlek Üretim Tesisi Alanı
Şekil II.1.1. Proje Alanını ve Çevresini Gösterir Uydu Görüntüsü-I
18
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Kırıkkale İl Merkezi
Yeni Mah.
Kızılırmak Mah.
Çelikhane ve Monoblok Tekerlek Üretim Tesisi [Endüstriyel Atık (Cüruf) Depolama Alanı Dahil] Projesi Alanı
Kızılırmak
D-765 Karayolu
Şekil II.1.2. Proje Alanı Çevresini Gösterir Uydu Görüntüsü-II
19
BÖLÜM III PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
BÖLÜM III: ÖZELLİKLERİ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
PROJE
YERİ
VE
ETKİ
ALANININ
MEVCUT
ÇEVRESEL
III.1. Önerilen Proje Nedeniyle Kirlenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava, (Atmosferik Koşullar) İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (EK-V’deki Duyarlı Yöreler Listesi de Dikkate Alınarak) ve Yukarıdaki Faktörlerden Birbiri Arasındaki İlişkileri de İçerecek Şekilde Açıklanması III.1.1. Nüfus Kırıkkale ili ve ilçelerine ait 2012 yılı adrese dayalı nüfus kayıt sistemi (ADNKS) nüfus sayımı sonuçları Tablo III.1.1.1.’de, proje alanı olan Merkez ilçesine ait nüfus verileri ise Tablo III.1.1.2.’de sunulmuştur. Tablo III.1.1.1. Kırıkkale İli Nüfus Verileri İL/İLÇE MERKEZLERİ
BELDE/KÖYLER
TOPLAM
İLÇELER Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Merkez
192.473
95.605
96.868
8.152
4.289
3.863
200.625
99.894
100.731
Bahşili
5.216
2.602
2.614
1.553
782
771
6.769
3.384
3.385
Balışeyh
2.042
1.033
1.009
4.393
2.231
2.162
6.435
3.264
3.171
Çelebi
781
390
391
1.317
646
671
2.098
1.036
1.062
Delice
2.306
1.221
1.085
6.795
3.269
3.526
9.101
4.49
4.611
Karakeçili
3.092
1.534
1.558
263
128
135
3.355
1.662
1.693
Keskin
9.876
4.816
5.06
9.01
4.596
4.414
18.886
9.412
9.474
Sulakyurt
2.582
1.433
1.149
7.201
3.548
3.653
9.783
4.981
4.802
Yahşiyan
14.591
7.649
6.942
3.084
1.552
1.532
17.675
9.201
8.474
20.727
274.727
137.324
137.403
Toplam 232.959 116.283 116.676 41.768 21.041 Kaynak: www.tuik.gov.tr, (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi-2012) Tablo III.1.1.2. Merkez İlçesine Ait Nüfus Bilgileri MERKEZ Şehir Toplamı Ahılı
TOPLAM
ERKEK
KADIN
192.473
95.605
96.868
1.625
826
799
Dağevi
66
33
33
Hacılar
3.122
1.723
1.399
Hasandede
1.394
684
710
Karacaali
328
175
153
Kazmaca
458
242
216
Kızıldere
268
135
133
Pazarcık
200
103
97
Ulaş
168
88
80
Yukarımahmutlar
523
280
243
Bucak Toplamı
8.152
4.289
3.863
200.625
99.894
100.731
İlçe Toplamı
Kaynak: www.tuik.gov.tr, (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi-2012)
20
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Göçler Kırıkkale ilinde 2011-2012 döneminde Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) veri tabanına göre göç olayları Tablo III.1.1.3.’de verilmiştir. Tablo III.1.1.3. Kırıkkale İlinde Göç Olayları İl Kırıkkale
ADNKS 2012 Nüfusu
Aldığı Göç
Verdiği Göç
Net Göç
Net Göç Hızı
274.727
13.776
13.912
-136
-0,49
Kaynak: Türkiye istatistik Kurumu Resmi İnternet Sitesi
Proje kapsamında istihdam edilen personelin büyük bir bölümü, Merkez ilçesi ve yakındaki yerleşim birimlerinden temin edilmektedir. Bu durum az da olsa ilçenin büyüme hızına katkıda bulunacaktır. Proje çevresinde bulunan il ve ilçe nüfusları ve demografik yapıları ile ilgili daha geniş bilgi ÇED Raporu’nda sunulacaktır. III.1.2. Flora ve Fauna Flora ve fauna çalışmaları devam etmekte olup, verilecek olan özel formata göre ÇED Raporu’nda bu başlık altındaki bilgiler detaylandırılacaktır. Flora listesinde bitki türlerinin Latince ve Türkçe adları, endemizm durumları, tehlike kategorileri, fitocoğrafik bölgeleri, habitatları belirtilecektir. ÇED Raporu’nun flora kısmı oluşturulurken araziden toplanan bitki türlerinin teşhisinde Davis’in “Flora of Turkey and East Aegean Islands” adlı eserinden yararlanılacak, hazırlanacak flora listesinin tam ve eksiksiz olması amacıyla aynı eserden literatür çalışması yapılacak, Türkiye Bitkileri Veri Servisi’nden (TUBIVES) de türler teyit edilecek, ayrıca bölgede yapılmış araştırma, yayın, makale ve tez çalışmaları varsa incelenerek yapılan arazi çalışması desteklenecektir. Faaliyet alanı ve çevresinde bulunabilecek endemik bitki türlerinin belirlenmesinde Ekim, T. ve arkadaşları (2000) tarafından hazırlanan “Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı” adlı yayından yararlanılacaktır. Faaliyet alanı ve çevresinde endemik bitki türlerinin bulunması halinde bunların adları ve kategorileri kapsamlaştırma sonrası verilecek özgün formata göre hazırlanacak ÇED Raporu’nda yer alacaktır. Fauna türlerinden amfibi, sürüngen, kuş ve memeli türlerinin Latince ve Türkçe adları, Bern Sözleşmesi Ek-2 ve Ek-3 listelerinin hangisinde yer aldığı, habitatları, IUCN kategorileri, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nca Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “2012-2013 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları” fauna tablolarına işlenecektir. III.1.3 Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler ile Doğal Afet Durumu Genel Jeoloji Proje alanının içerisinde bulunduğu bölgenin jeolojisini en altta Triyas yaşlı Ankara grubunu oluşturan kaya türleri oluşturur. Ankara Grubu, yeşil şist fasiyesinde metamorfizma geçirmiş kayaçlardan oluşan Emir Formasyonu’ na, metakonglomera, metakumtaşı, kumlu kireçtaşı ve metavolkanitten oluşan Elmadağ Formasyonu’ na, metavolkanit, metatüf ve aglomeradan oluşan Ortaköy Formasyonu'na ve kristalize kireçtaşından oluşan Keçikaya Formasyonu' na ayırtlanmıştır. Ortaköy Formasyonu, İmrahor kireçtaşı üyesi ve radyolarit Üyesi'ne ayırtlanmıştır.
21
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Ankara Grubu’nu oluşturan birimler yer yer diyabaz daykları tarafından kesilmişler ve içlerinde değişik boyutlarda Karbonifer, PermoKarbonifer ve Permiyen yaşlı kırıntılı ve kireçtaşı blokları içerirler. Ayrıca Emir Formasyonu içinde az da olsa, metaultramafitler saptanmıştır. Ankara Grubu üzerine çakıltaşı, kumtaşı, çamurtaşı ve kumlu kireçtaşından oluşan Liyas yaşlı Hasanoğlan Formasyonu uyumsuz olarak gelir. Havzanın değişik kesimlerinde pillov yapılı, iri feldspatlı volkanitler ve kireçtaşından oluşan Liyas yaşlı Günalan Formasyonu bulunmaktadır. Günalan Formasyonu içindeki kireçtaşları Hörç üyesi olarak ayırtlanmıştır. Hasanoğlan Formasyonu üste doğru ise Akbayır Formasyonuna geçer. Bölgede ofiyolitler üç ayrı konumda bulunurlar. Bunlar; Jura-Alt Berriasiyen oluşum yaşlı ve kısmen iç düzeni korunmuş Eldivan ofiyolit topluluğu, Alt Kretase'de bölgeye yerleşen ve tektonik dokanaklı, değişik yaş ve kökende kayaç bloklarını kapsayan Dereköy ofiyolitli melanjı ve Üst Kretase yaşlı sedimanter birimler içerisinde Eldivan ofiyolit topluluğundan ve Dereköy ofiyolitli melanjın'dan aktarılan olistolit ve olistostromlardır. Eldivan ofiyolit topluluğu ve Dereköy ofiyolitli melanjı üzerine Senomaniyen-Kampaniyen yaşlı Kılıçlar Grubu’ nu oluşturan birimlerden Hisarköy Formasyonu uyumsuz olarak gelir. Hisarköy Formasyonu, düşeyde ve yanalda Karadağ Formasyonu ile geçişli ve giriktir. Hisarköy ve Karadağ Formasyonları içinde olistolit ve olistostromlar vardır. Ayrıca Hisarköy Formasyonu içinde kaya türüne bağlı olarak Cengizpınar volkanit üyesi, Kocatepe kireçtaşı üyesi ve radyolarit üyesi, Karadağ Formasyonu içinde ise Kurşunludüz kireçtaşı üyesi ayırtlanmıştır. Kılıçlar Grubu’ nu oluşturan birimler üste doğru havzanın değişik kesimlerinde Maastrihtiyen yaşlı farklı birimlere geçerler. Ilıcapınar Formasyonu, Kılıçlar Grubu üzerine kazıma yüzeyli olarak gelir. Üstte ve yanalda ise Haymana Formasyonu ile geçişli ve giriktir. Haymana Formasyonu’ nun sığlaşması sonucu oluşan self ve resifal çökeller Malboğazı Formasyonu olarak ayırtlanmıştır. Paleosen yaşlı birimler ortam ve kaya türü özelliklerine göre Kızılçukur Formasyonu, Çaldağ Formasyonu ve Dizilitaşlar Formasyonu olarak ayırtlanmıştır. Orta Anadolu'da yaygın olarak görülen Paleosen yaşlı granitoyitler bölgede daha küçük yüzlekler olarak ayırtlanmıştır. İpresiyen yaşlı Eskipolatlı Formasyonu konglomera, kumtaşı, marn ardalanmasından oluşmuştur. Lütesiyen yaşlı Çayraz Formasyonu bol Nummulites içeriği ve kireçtaşı-marn ardalanmasından oluşur. Eşyaşlı olan Mahmutlar Formasyonu ise şeyl, kumtaşı, marn ve konglomeradan oluşan Karagedik Üyesi'ne, kumtaşı, çamurtaşı, tüflü kumtaşı, tüfitden oluşan Taşlıdere Üyesi'ne ve kumtaşlı şeyl ve tüfden oluşan Kabaktepe Üyesi'ne ayırtlanmıştır. Eosen yaşlı Deliler volkaniti andezit ve dasit türü kayaçlardan oluşur. Oligosen yaşlı Miskincedere Formasyonu, konglomera, kumtaşı, çamurtaşı, marn ve jips ardalanmasından oluşur. Birim, çamurtaşı ve kumtaşının egemen olduğu Yaylacık Üyesi 'ne ve kiltaşı, jips, marn, konglomeranın ardalanmasından oluşan Ağaçali Üyesi' ne ayırtlanmıştır. Proje alanı ve çevresine ait genel jeoloji haritası Şekil III.1.3.1. ‘de verilmiştir.Oligosen yaşlı birimler, Miyosen yaşlı birimleri uyumsuz olarak örter. Bölgede Miyosen yaşta volkanitler, andezit, trakiandezit, bazalt, aglomera ve tüfden oluşan Tekke volkanitleri ve dasit ve andezitten oluşan Oğulbey dasiti olarak ayırtlanmıştır. Bu volkanitlerle eşyaşlı ve girik olarak da alttan üste doğru konglomera, kumtaşı, çamurtaşı ve killikireçtaşından oluşan Kumartaş Formasyonu; kumtaşı, silttaşı, marn, killikireçtaşı, tüfit, jips, bitümlüşistden oluşan Hançili Formasyonu; konglomera , kumtaşı ve bazalt lav akıntılı Karakoçaş Formasyonu; aglomera, tüf ve andezitden oluşan Mamak Formasyonu; çamurtaşı, kumtaşı ve konglomeradan oluşan Kızılırmak Formasyonu; jips, çamurtaşı, kumtaşından oluşan Bozkır Formasyonu ayırtlanmıştır.
22
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Bozdağ bazaltı bölgedeki volkanizmanın en son ürünüdür. Pliyosen yaşlı az tutturulmuş konglomera, kumtaşı, çamurtaşından oluşan Gölbaşı Formasyonu kendinden daha yaşlı birimleri uyumsuz olarak üzerler. Eski alüvyon ve alüvyonlar bölgedeki en genç oluşuklardır. Bölge Kuzey Anadolu Fayı (KAF) güneyinde Anatolit tektonik kuşağı içerisinde yer alır. Tektonik yapısını ise Alpin orojenik evresi ile kazanmıştır. Bölgede Paleotetis okyanusunun izlerine Ankara Grubu’ nu oluşturan kaya türlerinde, Neotetis okyanusunun izlerine ise Eldivan ofiyolit topluluğu'nu oluşturan kaya türlerinde rastlanır. Proje Alanı Jeolojisi Proje kapsamında planlanan alanlar ve curüf depolama alanı tamamıyla bölgede Kızılırmak nehri çevresinde yaygın olan Kuvaterner yaşlı alüvyonlar üzerinde yer almaktadır. Bu alüvyonlar çoğunlukla çakıl, kum ve milden oluşmaktadır. Proje alanı çevresinde de çoğunlukla Kuvaterner yaşlı Kızılırmak Nehri’nin taşımış olduğu sedimanter kayaçlar yüzeylenmiş olmakla beraber, Neojenden Paleosen’e kadar değişen yaş aralığındaki sedimanlar da gözlemlenmektedir. Bölgedeki yükseltileri Üst Kretase ve Paleosen yaşlı volkanik granitoyidler (granit, granodiyorit, siyenit ve monzonitler) oluşturmaktadır.
23
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Proje Alanı
Kaynak: MTA, 2002 Şekil III.1.3.1. Proje Alanı Ve Çevresine Ait Genel Jeoloji Haritası
Tektonik Proje alanının bulunduğu bölge Kuzey Anadolu Fayı (KAF) güneyinde Anatolit tektonik kuşağı içerisinde yer alır. Tektonik yapısını ise Alpin Orojenik evresi ile kazanmıştır. Bölgede Paleotetis okyanusunun izlerine Ankara Grubunu oluşturan kayatürlerinde, Neotetis okyanusunun izlerine ise bölgede yaygın olarak gözlenen Eldivan ofiyolit topluluğunu oluşturan kaya türlerinde rastlanır.
24
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Bölgede ilk uyumsuzluk Triyas yaşlı Ankara Grubu ile Jura yaşlı Hasanoğlan Formasyonu arasında gözlenir. Bu uyumsuzluk Paleotetis okyanusunun kapanmasını belirlemesi açısından önemlidir. Bölgede iç düzeni kısmen korunmuş olarak görülen Eldivan ofiyolit topluluğu ve/veya Dereköy ofiyolitli melanjı ile Kılıçlar Grubu’ nu oluşturan Hisarköy Formasyonu ve/veya Karadağ Formasyonu arasında görülen uyumsuzluk ise Neotetis okyanusunun kaya türlerinin kalıntılarını gösterir. Oligosen yaşlı Miskincedere Formasyonu ile Miyosen yaşlı volkanitler ve çökeller arasındaki uyumsuzluk ise bölgede denizel çökelmenin sona erdiğini ve karasal rejimin egemen olduğu çökellerin varlığını gösterir. Bölgedeki volkanizmanın son ürünü olan Bozdağ bazaltı ile üzerinde gelişen havzanın çökelleri olan Gölbaşı Formasyonu arasındaki uyumsuzluk ise her yerde gözlenemez. Bölgede düşük açılı bindirmeler, ters faylar, doğrultu atımlı fay (olasılı) ve düşey faylar bulunmaktadır. Proje alanı ve çevresine ait diri fay haritası Şekil III.1.3.2.’de verilmiştir.
25
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Proje Alanı
Kaynak: Kırşehir NJ 36-3, MTA, 2011 Şekil III.1.3.2. Proje Alanı Ve Çevresi Diri Fay Haritası
26
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Hidrolojik ve Hidrojeolojik Özellikler Proje alanı Türkiye genelinde ayrılmış olan su havzalarından Kızılırmak Havzası içerisinde bulunmaktadır. Proje alanı ve çevresindeki en önemli yüzey suyu proje alanının yaklaşık 850 m batısından geçen ve bölgede güneyden kuzeye doğru akış gösteren Kızılırmak Nehri’dir. Bölgede yine Kızılırmak nehrine dökülen Kırık dere ise planlanan cüruf depolama alanını hemen kuzeyinden geçerek yaklaşık 2 km sonra Kızılırmak nehrine karışmaktadır. Proje alanı ve yakın çevresinde herhangi bir göl, gölet yada baraj bulunmamakla birlikte, bölgede Kızılırmak nehri üzerinde enerji ve içme suyu amaçlı inşa edilmiş Kapulukaya Barajı ise proje alanının yaklaşık 10 km güneyinde yer almaktadır. Kızılırmak: Türkiye sınırları içerisinde doğan ve Türkiye sınırları içerisinde denize dökülen 1.355 km uzunluğunda, Türkiye’nin en uzun akarsuyudur. İç Anadolu’nun Yukarı Kızılırmak bölümünde Sivas İli, İmranlı İlçesi, Kızıldağı’nın güney yamaçlarında inen derelerin birleşmesiyle oluşur. Önce batıya, Hafik’ten sonra güneybatıya dönerek Sivas yakınlarından geçer ve Avanos’a kadar aynı doğrultuyu izler ve Kırşehir Çayı kolunu alır. Daha sonra dar boğazlar içinde akmaya başlar. Bu boğazlarda Hirfanlı ve Kesikköprü Barajları doğal akışı bir ölçüde kesintiye uğratır. Kırıkkale İli’nin batısından ilerleyerek kuzey yönünde akmaya devam eder. Kuzey Anadolu Dağları’nı, bazı kesimlerde kırık zonlarına uymuş, keskin dirsekler çizerek ve bunları birleştiren dar boğazlarla yararak aşar ve geniş bir deltada (Bafra Ovası) Karadeniz’e dökülür. Nehrin havza girişinde yıllık akım 2.383x106 m3, ortalama akım 68,5 m3/sn’dir. Kırıkkale’nin batı kesiminde yer alan Kızılırmak Vadisi yayvan bir ova tabanı niteliğindedir. Proje alanının üzerinde bulunduğu Kuvaterner yaşlı alüvyonların yer altı suyu verimliliği zayıftır. Ancak proje alanı doğusunda, Kırıkkale ve çevresinde geniş yayılımlar sunan sığ göl ve akarsu ortamında oluşmuş Kızırlırmak Formasyonu’nun kumlu, bloklu ve çakıllı istiflerinde yeraltısuyuna ulaşılabilir. Geçirimliliği çok yüksek olmayan formasyon oluşumunda kuzeyden güneye doğru akış gösteren akarsuların taşıdığı ve yaydığı malzemelerin etkisi yüksektir. Bölgedeki yükseltileri oluşturan Kretase yaşlı granitoyidler ise yeraltısuyu açısından verimsizdir. Doğal Afet Durumu Depremsellik Proje alanı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığının “Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası”na göre 1. Derece Deprem Bölgesi içerisinde yer almaktadır. Kırıkkale İli’ ne ait depremsellik haritası Şekil III.1.3.3.’ de verilmiştir. Bölge 1. Derece Deprem Bölgesi olmasına karşın gerçekleşen en önemli deprem Keskin İlçesi’ nde 1938 yılında 6.8 büyüklüğündedir. Proje alanı ve çevresinde yakın tarihte gerçekleşmiş olan (M≥5) başka bir deprem yoktur. Sadece yakın zamanda (2000 yılı) proje alanının kuzey komşu ili olan Çankırı’da 5.9 magnitüdünde bir deprem kaydı bulunmaktadır.
27
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Kaynak: deprem.gov.tr Şekil III.1.3.3. Kırıkkale İli Depremsellik Haritası
Proje kapsamındaki tüm inşaat çalışmaları; T.C. Bayındırlık İskan Bakanlığı’nın 06.03.2007 tarih ve 26454 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik” ve bu Yönetmelikte değişiklik yapılmasına dair 03.05.2007 tarih ve 26511 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yapılacaktır.
28
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
III.1.4. Meteorolojik Durum ve İklimsel Özellikleri Bölgenin Genel İklim Koşulları Kırıkkale ili denizden 747 m yükseklikte ılıman iklim kuşağında yer almaktadır. Denize uzak oluşu, günlük sıcaklık farkı oluşturmaktadır. Yarı kurak iklim özelliğinden dolayı yazları sıcak ve kurak, kışları ise soğuk geçer. Yağışlar genellikle yağmur ve kar şeklindedir. Meteorolojik Özellikler Kırıkkale Meteoroloji İstasyonuna ait uzun yıllar verilerine göre ilin yıllık ortalama sıcaklığı 12,5 ºC olarak belirlenmiştir. Ortalama en yüksek hava sıcaklığı Temmuz ayında 30,7ºC iken ortalama en düşük hava sıcaklığı Ocak ayında -2,6 ºC’dir. Metrekareye yıllık ortalama 378,3 mm yağış düşmektedir. Kuru bir iklime sahip olan Kırıkkale’de nispi nem ortalaması %50 ile %77 arasında değişmekte olup, ortalama nem %63 ‘tür. En düşük nem %8 ile Temmuz ayıdır. Kırıkkale Meteoroloji Müdürlüğü verilerine göre Klimatik ve Snoptik meteoroloji istasyon çeşitleri bulunmaktadır. Kırıkkale merkezde 24 saat sinoptik, Keskin ilçesinde ise 3 kez/gün klimatik ölçüm yapılmaktadır. Proje sahası ve çevre alanlardaki, meteorolojik koşullar değerlendirilmek üzere; Devlet Meteoroloji İşleri (DMİ) tarafından gerçekleştirilen meteorolojik sürekli ölçümlerin sonuçları analiz edilerek, en uygun meteoroloji istasyon sonuçları, tablo ve grafikler yardımıyla ÇED Raporu içerisinde sunulacaktır. III.1.5. Arazi Kullanım Durumu ve Toprak Özellikleri Proje sahası Ek-4’te verilen 1/25.000 ölçekli şimdiki arazi kullanım haritasına göre yerleşim alanı içerisinde yer almaktadır. Proje sahası mevcut durumda yer seçimi yapılmış MKE Kurumuna ait Ağır Silah ve Çelik Fabrikası sınırları içerisinde yer almaktadır. Proje alanına ait arazi kullanım kabiliyet sınıfları ve şimdiki alan kullanım haritaları, ve proje alanı jeolojisinin gösterildiği ayrıntılı harita çalışmaları halen devam etmekte olup, çalışmalar ÇED Raporu’nda verilecektir. III.1.6. Mülkiyet Durumu Planlanan ‘’Çelikhane ve Monoblok Tekerlek Üretim Tesisi [Endüstriyel Atık (Cüruf) Depolama Alanı Dahil] Projesi, MKE Kurumuna ait 4134 ada 2 nolu parsel içerisinde yaklaşık 372.973 m2 lik bir tapulu alan içerisinde yer almaktadır. Söz konusu tapu senedi Ek-1/b’de verilmiştir. Proje alanı Ek-5’te verilen 1/1000 Ölçekli Mevzii Uygulama İmar Planında ise ‘’Fabrika Sahası’’ olarak işaretlenmiştir. Bu alan, Kırıkkale İl Özel İdaresi onaylı 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planında ‘’Sanayi Alanı’’ olarak işlenmiş olup, 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ÇED Raporunda verilecektir. III.1.7 Mimari ve Arkeolojik Miras Proje alanı içerisinde mimari ve arkeolojik miras özelliği taşıyan herhangi bir alan bulunmamaktadır.
29
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
III.1.8 Proje Alanının Hassasiyet Derecesi Proje alanı içerisinde; 2872 sayılı Çevre Kanunu ‘’Özel Çevre Koruma Bölgeleri’’ başlığında tanımlanmış alan ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’na giren ‘’Milli Parklar’’, ‘’Tabiatı Koruma Alanları’’, ‘’Tabiat Anıtları’’, ‘’Tabiat Parkları’’ maddesi altında yer alan özellikte herhangi bir alan bulunmamaktadır. Bunlara ilaveten Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Özel Koruma Alanları ve Turizm Alanları yer almamaktadır. III.1.9. Peyzaj Özellikleri Proje alanı ve çevresi sanayi alanlarıdır. Dolayısıyla söz konusu proje alanları peyzaj değeri yüksek yerler ile rekreasyon alanları içerisinde kalmamaktadır.
30
BÖLÜM IV PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
BÖLÜM IV: ÖNLEMLER
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE
ALINACAK
IV.1. Önerilen Projenin Aşağıda Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerinin Tanıtımı (Bu Tanıtım Kısa, Orta, Uzun Vadeli, Sürekli, Geçici ve Olumlu Olumsuz Etkileri İçermelidir.) Projeden etkilenecek alanın belirlenmesi için, projeden kaynaklanan çevresel, ekonomik ve sosyal boyutlardaki etkilerin bir arada değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu etkilerin bazıları doğrudan, bazıları ise dolaylı etkilerdir. Özellikle çevresel kirlilik yaratacak unsurlar olan hava, su kirliliği, gürültü, proje çevresi flora ve faunası, jeoloji, istihdam, tarım ve orman alanları vb. göz önüne alınarak seçilmiştir. Projeden ekonomik ve sosyal yönden başta Kırıkkale İli olmak üzere tüm Türkiye’nin; çevresel etkileşim yönünden ise Merkez İlçesi ile proje alanı çevresindeki yerleşim yerlerinin etkileneceği varsayılmıştır. a) Proje İçin Kullanılacak Alan Makine Kimya Endüstrisi (MKE) Kurumu tarafından Kırıkkale İli, Merkez İlçesi, 4134 ada 2 nolu parselde yaklaşık 372.973 m2 lik bir tapulu alan (Bkz Ek-1/b) içerisinde Ağır Silah ve Çelik Fabrikası işletilmektedir. Mevcut durumda işletilen Ağır Silah ve Çelik Fabrikası 114.996 m2 kapalı alan, 719.658 m2 açık alan olmak üzere toplam 834.654 m2’lik alanda faaliyet göstermektedir. Planlanan proje kapsamında mevcut Ağır Silah ve Çelik Fabrikası alanı kullanılacaktır. Kurulması planlanan ünite ve tesisler ile ilgili alan kullanımları Tablo I.2.1’de verilmiştir. Proje alanı 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 6/b maddesi hükümlerine göre, İl Genel Meclisinin 03.07.2008 tarih ve 124 sayılı kararı ve İl Belediye Meclisinin 03.04.2008 tarih ve 4 sayılı kararına istinaden onaylanan 1/100.000 ölçekli Kırıkkale Çevre Düzeni Planında ‘’Sanayi Alanı’’ olarak işaretlenmiştir. Söz konusu ÇDP ve plan hükümleri ÇED Raporunda verilecektir. Ek-5’te verilen 1/1000 Ölçekli Mevzii Uygulama İmar Planında ise proje alanı ‘’Fabrika Sahası’’ olarak işaretlenmiştir. b) Doğal Kaynakların Kullanımı Çelikhane Tesisinde hammadde olarak kullanılacak demir-çelik hurdası MKE Kurumu Hurda İşletmesi tarafından karşılanacaktır. Tesisin işletme aşamasında doğalgaz tüketimi toplamda yaklaşık 4.394.052 m3/yıl olacaktır. Mevcutta olduğu gibi tesiste kullanılacak doğalgaz MKE Kurumu Destek Tesisleri Müdürlüğü tarafından temin edilecektir. Projenin işletme aşamasında ihtiyaç duyulacak toplam 729,6 m3/gün, 164.160 m3/yıl su mevcut durumda olduğu gibi MKE Kurumu Destek Tesisleri Müdürlüğü tarafından işletilen Kızılırmak Su Arıtma Tesislerinden temin edilecektir.
31
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
c) Kirleticilerin Miktarı, (Atmosferik Koşullar İle Kirleticilerin Etkileşimi) Çevreye Rahatsızlık Verebilecek Olası Sorunların Açıklanması ve Atıkların Minimizasyonu c.1. Atıksu Evsel Nitelikli Atıksular Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında çalışacak personellerden kaynaklı su kullanımı söz konusu olacaktır. İşletme aşamasında ise çalışacak personellerden ve prosesten kaynaklı su kullanımı söz konusu olacaktır. Projenin arazi hazırlık ve inşaat çalışmaları esnasında çalışacak olan personelden (toplam 50 kişi) kaynaklı atık su miktarı, kullanılan suyun % 100 atık suya dönüşeceği varsayımıyla 7,5 m3/gün, işletme aşamasında çalışacak olan personelden (toplam 300 kişi) kaynaklı oluşacak atık su miktarı ise 45 m3/gün olacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamasında açığa çıkacak evsel atıksu orta kirlilikte evsel atıksu özelliği ile karakterize edilmektedir. Uzun araştırmalar sonucu ortaya çıkan literatür bilgilerine göre oluşacak evsel nitelikli atıksuyun karakteristiği ile ilgili birim kirlilik yükleri Tablo IV.1.c.1’de verilmiştir. Tablo IV.1.c.1. İnşaat ve İşletme Aşamasında Oluşacak Evsel Nitelikli Atıksuyun Toplam Kirlilik Yükü Toplam yük (kg/saat) PARAMETRE
Birim yük (mg/l) inşaat
işletme
BOI5 220 0,06875 0,41250 KOI 500 0,15625 0,93750 AKM 220 0,06875 0,41250 Yağ-gres 100 0,03125 0,18750 Toplam P 8 0,00250 0,01500 Toplam N 40 0,01250 0,07500 Toplam Cl 50 0,01563 0,09375 Toplam sülfür 30 0,00937 0,05625 Toplam organik karbon 160 0,05000 0,30000 pH 6–9 Kaynak: Metcalf and Eddy. (2004). Wastewater Engineering; Treatment, Disposal and Reuse, Mc Graw Hill Book Company, New York, ABD.
Proses Atıksuyu Projenin işletme aşamasında çelikhane tesisi, dövme atölyesi, monoblok tekerlek üretim tesisi proseslerinden kaynaklı ve bu proseslerde kullanılacak soğutma suları kaynaklı su kullanımı olacaktır. Çelikhane ve dövme tesislerinde yaklaşık 574,1 m3/gün, 14.353 m3/ay, 129.177 m /yıl su kullanılması planlanmaktadır. Monoblok tekerlek üretim tesisinde ise yaklaşık 155,5 m3/gün, 3.889 m3/ay, 35.000 m3/yıl su kullanılacaktır. 3
Projenin tüm aşamalarında oluşacak atık sular mevcut durumda olduğu gibi Kırıkkale Belediyesine ait atıksu kolektör hattına verilerek bertaraf edilecektir. Alıcı ortama verilecek atıksuların, alıcı ortama olabilecek etkileri, soğutma suyu geri kazanım sistemi ile ilgili detay bilgiler ÇED Raporu’nda değerlendirilecektir.
32
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
c.2. Katı Atık, Tıbbi Atık, Atık Yağ Projenin inşaat ve işletme aşamasında çalışacak personelden kaynaklı; evsel nitelikli katı atık, ambalaj atıkları ve tıbbi atıklar ile üretim esnasında; cüruf atığı, kütük demir hurdası, tufal malzeme ve atık yağ meydana gelecektir. Evsel Nitelikli Katı Atık Projenin inşaat ve işletme aşamasında çalışacak personellerden kaynaklı evsel nitelikli katı atıklar oluşacaktır. Projenin inşaatı süresince 50 kişiden, işletme süresince 300 kişiden katı atık oluşumu söz konusu olacaktır. Bir kişinin oluşturacağı günlük katı atık miktarı 1,34 kg( 1 ) kabulüyle, İnşaat döneminde; 50 kişi x 1,34 kg/gün = 67 kg/gün İşletme döneminde; 300 kişi x 1,34 kg/gün = 402 kg/gün evsel nitelikli katı atık oluşacaktır. Oluşan evsel nitelikli katı atıklardan geri kazanımı mümkün olan (kağıt, plastik vb.) ve geri kazanımı mümkün olmayan atıklar (yemek artıkları vb. organik atıklar) ayrı ayrı olacak şekilde proje sahasının çeşitli noktalarına yerleştirilen ağzı kapalı çöp kovalarında biriktirilecektir. Geri kazanımı mümkün olan atıklar Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde lisanslı bertaraf tesislerine verilerek bertaraf edilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan katı atıklar ise, Kırıkkale Belediyesi’ne ait katı atık depolama alanında bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Ayrıca arazi hazırlık, inşaat ve montaj çalışmalarında oluşacak, inşaat (çelik, tahta metal vb.) ve ambalaj (çimento kağıdı, ekipmanların kapları, kağıt, strafor vb.) atıkları hurda olarak toplanacaktır. Geri kazanımı mümkün olan atıklar yeniden kullanılacak ve/veya lisans almış geri dönüşüm firmalarına verilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar ise yine ilgili belediyenin (Kırıkkale Belediyesi) katı atık toplama sistemine verilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Tesis içerisinde oluşacak olan tüm katı atıkların bertarafında 14.3.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne ve bu yönetmelikte; 03.04.1991 tarih ve 20834 sayılı Resmi Gazete’de, 22.02.1992 tarih ve 21150 sayılı Resmi Gazete’de, 02.11.1994 tarih ve 22099 sayılı Resmi Gazete’de, 15.09.1998 tarih ve 23464 sayılı Resmi Gazete’de, 18.08.1999 tarih ve 23790 sayılı Resmi Gazete’de, 29.04.2000 tarih ve 24034 sayılı Resmi Gazete’de, 25.04.2002 tarih ve 24736 sayılı Resmi Gazete’de, 05.04.2005 tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazete’de yapılan değişikliklere uygun olarak hareket edilecektir.
1
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Belediyeler İçin Çevre El Kitabı, Çevre Kirliliği Önleme ve Kontrol Genel Müdürlüğü, 1998.
33
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Hurda Demir, Cüruf ve Tufal Malzeme; Sıcak metal işlemede metal yüzeyinde meydana gelen oksit tabakasına tufal denilmektedir. Yüksek sıcaklıklarda demir ve çelik yüzeyinde üç tip demir oksidi içeren tufal tabakası bulunmakta olup, bunlar; Wüstit (FeO), Manyetit (Fe3O4), Hematit (Fe2O3) dir. Oluşan tufal yapısını gösterir şekil aşağıda verilmiştir.
Şekil IV.1.c.1. Tufal’in Yapısı
Prosesten çıkacak olan tufal ürünler, satışa sunuluncaya kadar proje alanı içerisinde inşa edilecek tufal depolama alanında geçici olarak depolanacaktır. Tufal depolama alanının zemini sızdırmazlığın sağlanması amacıyla beton yapıda ve alana yağmur sularının girmesinin engellenmesi için üzeri çelik çatı sistemi ile donatılması sağlanacaktır. Çelikhane tesisinde elektrik ark ocağında ve pota ocağında metal artığı, cüruf atığı oluşacaktır. Oluşacak cüruf atıkları proje kapsamında inşa edilecek cüruf depolama alanına götürülerek bertaraf edilecektir. Çelikhanede üretilen çelik malzemenin dövme işleminden geçmesi ve monoblok tekerlek üretim tesisinde haddelenmesi sırasında hurda demir oluşabilecektir. Tıbbi Atık Projenin inşaat ve işletme aşamasında çalışacak kişilerin sağlık sorunlarına müdahale etmek amacıyla mevcut revir ünitesinden faydalanılacak olup, oluşacak atıkların miktarı belirlenememekle birlikte çok az miktarda olması tahmin edilmektedir. Çıkacak tıbbi atıklar yırtılmaya, delinmeye, patlamaya ve taşımaya dayanıklı; orijinal orta yoğunluklu polietilen hammaddeden sızdırmaz, çift taban dikişli ve körüksüz olarak üretilen, çift kat kalınlığı 100 mikron olan, en az 10 kilogram kaldırma kapasiteli, üzerinde görülebilecek büyüklükte ve her iki yüzünde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT TIBBİ ATIK” ibaresini taşıyan kırmızı renkli plastik torbalara konulacaktır. Torbalar en fazla 3/4 oranında doldurularak ağızları sıkıca bağlanacak ve gerekli görüldüğü hallerde her bir torba yine aynı özelliklere sahip diğer bir torbaya konularak kesin sızdırmazlık sağlanacaktır. Kesici ve delici özelliği olan atıklar ise diğer tıbbi atıklardan ayrı olarak delinmeye, yırtılmaya, kırılmaya ve patlamaya dayanıklı, su geçirmez ve sızdırmaz, açılması ve karıştırılması mümkün olmayan, üzerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT! KESİCİ ve DELİCİ TIBBİ ATIK” ibaresi taşıyan plastik veya aynı özelliklere sahip lamine kartondan yapılmış kutu veya konteynerler içinde toplanacaktır.
34
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Bu biriktirme kapları, en fazla ¾ oranında doldurulacak ve ağızları kapatılarak kırmızı plastik torbalara konulacaktır. Kesici-delici atık kapları dolduktan sonra kesinlikle sıkıştırılmayacak, açılmayacak, boşaltılmayacak ve geri kazanılmayacaktır. Yukarıda verilen şartlara uygun olarak geçici olarak depolanacak tıbbi atıklar, mevcut durumda olduğu gibi “Tıbbi Atık Protokolü” çerçevesinde bertaraf edilecektir. Atık Yağlar Projenin işletme aşamasında kullanılacak olan makine ekipmanların bakımları esnasında yapılacak olan yağlama ve yağ değişimi çalışmalarında atık yağ ve atık yağlar vb. tehlikeli malzemelerle kontamine olmuş atıklar 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”nin 2. bölümünde belirtildiği şekilde lisanslı bertaraf tesislerinde gerçekleştirilecektir. Bu kapsamda atık yağlar, mevcutta olduğu gibi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan lisans almış anlaşmalı firmaya sözleşme dahilinde satılarak değerlendirilecektir. Ayrıca atık yağlar vb. tehlikeli maddelerle kontamine olmuş katı atıklar, (üstübü vb.) lisanslı tehlikeli atık bertaraf tesisine gönderilerek bertaraf edilecektir. Ömrünü Tamamlamış Pil ve Aküler Projenin inşaat ve işletme aşamasında kullanılacak olan araç ve ekipmanların bakım ve onarımlarının faaliyet alanı içerisinde yapılması durumunda, ortaya çıkması muhtemel atık aküler, 03.03.2005 tarih ve 25744 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği” (Değişik. 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı R.G) hükümleri doğrultusunda proje alanı içerisinde taban sızdırmazlığı sağlanmış bir geçici atık depolama alanında muhafaza edilecek ve mevcut durumda olduğu gibi sözleşme doğrultusunda bertarafı sağlanacaktır. c.3. Hava Kirliliği Arazi hazırlama ve inşaat aşamasında; hafriyat yapılması, yüklenmesi, taşınması ve depolanması sırasında tozlanma olacaktır. Proje kapsamında oluşacak emisyonlarla ilgili hesaplamalar ÇED Raporunda yapılacak ve 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY)” ve “Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği” hükümlerine göre değerlendirme yapılacaktır. Yönetmelikte verilen sınır değerlerin aşılması halinde emisyonlarla ilgili modelleme çalışması yapılacaktır. Arazide oluşabilecek tozlanmayı minimuma indirgemek için emisyon kaynağında sulama, savurma yapmadan doldurma ve boşaltma işlemlerinin yapılması, malzeme taşınması sırasında araçların üzerinin branda ile kapatılması ve malzemenin üst kısmının %10 nemde tutulması gibi önlemler alınacaktır. Projenin işletme aşamasında yapılacak çalışmalar sonucunda doğalgaz tüketimi toplamda yaklaşık 4.394.052 m3/yıl olacaktır. Tesisin işletme aşamasında kullanılacak olan doğal gazdan kaynaklı az miktarlarda kirletici gaz emisyonu oluşacaktır. Söz konusu projede yer alan tesis ve ünitelerin üretim aşamasında oluşması muhtemel gaz emisyonları ile ilgili daha detaylı bilgiler ÇED Raporu’nda sunulacaktır. Oluşacak emisyonlarla ilgili hesaplamalar, mevcut ölçümler dikkate alınarak ÇED Raporu’nda yapılacak ve “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” ile “Hava Kalitesi Değerlendirmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” hükümlerine göre değerlendirme yapılacaktır.
35
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Yönetmelikte verilen sınır değerlerin aşılması halinde oluşması muhtemel gaz emisyonları ile ilgili daha detaylı bilgiler, hesaplamalar ve modelleme çalışması yapılarak ÇED Raporu’nda verilecektir. Bu kapsamda; ABD EPA tarafından geliştirilen ve ABD’de yapılan ÇED çalışmalarında kullanılması aynı kuruluş tarafından onaylanmış olan AERMOD (Atmospheric Dispersion Modeling) Modeli kullanılarak hava dağılım modelleme çalışması yapılacaktır. Ayrıca proje kapsamında 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY)”, 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ve 29 Nisan 2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik” hükümleri gereğince çevre izni alınacaktır. c.4. Gürültü Tesisin inşaat ve işletme aşamasında çalışacak araç ve ekipmanlardan kaynaklı gürültü oluşumu söz konusu olacaktır. Çalışmalar sırasında oluşacak gürültü seviyeleri, faaliyet alanına en yakın yerleşim yerlerine olan etkilerini incelemek amacıyla; bütün araçların aynı yerde ve aynı anda çalıştığı varsayımıyla en olumsuz şartlar için hesaplanacak ve “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”ne göre değerlendirmeleri yapılarak ÇED Raporu'nda verilecektir. Ayrıca projenin inşaat ve işletme aşamasında tavsiye edilen gürültü seviyelerinin aşıldığı, gürültü ve vibrasyonların kaynağında azaltılması için teknik imkanların yetersiz olduğu durumlarda, işçilere 4857 Sayılı İş Kanunu’nda belirtilen başlık, kulaklık, kulak tıkaçları, vb. gibi koruyucu giysiler ve gereçler sağlanacaktır. Böylece, çalışmalarda makine ve ekipmanlardan kaynaklı oluşacak gürültü seviyeleri çalışanları rahatsız etmeyecek düzeye indirilmiş olacaktır. Ayrıca yönetmeliklerin öngördüğü değerler yakalanarak, çevreye verilecek gürültü, minimum düzeyde tutulmuş olacaktır. Planlanan projenin tüm aşamalarında meydana gelecek olan gürültü düzeyinin tespit edilmesi amacıyla Sound PLAN 6.5 programından yararlanılacaktır. Yapılacak hesaplamalarda gürültü kaynağı olacak araç ve ekipmanların gürültü düzeyleri hakkında bilgi programın kitaplığında bulunan veritabanından sağlanacaktır. Programda ilk olarak, gürültü dağılımını direk olarak etkileyen doğal zeminin yükseklik modeli ortaya çıkartılacaktır. Doğal zeminin programa yansıtılması esnasında 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita üzerinde bulunan ve 10 m yükseltilerle atılan yükselti konturları sayısallaştırılacaktır. Yükseltilerin sayısallaştırılmasından sonra programın sayısallaştırılan yükseltiyi algılaması amacıyla Geçici SZM (sayısal zemin modellemesi) oluşturulacaktır. Geçici SZM oluşturulması işleminden sonra ise arazi hazırlık çalışmaları esnasında çalışacak olan araçlar tanımlanacak ve tesis oturum alanı içerisine yerleştirilecektir. Yapılacak hesaplamada arazi hazırlık çalışması esnasında tüm araçların aynı anda ve aynı noktada çalışmaları varsayımı ile veriler girilecektir. Sayısal yüksekli verisinin oluşturulması, tesis alanı ve gürültü kaynaklarının coğrafi veri tabanına aktarılmasına ilişkin haritalar oluşturulacak ve akabinde gürültü haritaları hazırlanacaktır. Gürültü haritaları doğrultusunda da etkilenecek alanlar belirlenecek ve alınması gereken önlemler ÇED Raporunda detaylandırılacaktır.
36
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
c.5. Hafriyat Proje kapsamında kurulması planlanan çelikhane ve monoblok tekerlek üretim tesisleri alanlarında mevcutta atıl durumda yer alan binalar yıkılacak ve yeni binalar inşa edilecektir. Ayrıca proje kapsamında toz tutma ünitesi ve cüruf depolama alanı inşa edilecektir. Hafriyat çalışmaları Çelikhane Tesisi alanı, Monoblok Tekerlek Üretim Tesisi alanı, Toz Tutma Ünitesi alanı ve Cüruf Depolama Alanı içerisinde yapılacaktır. Yapılacak olan hafriyat çalışmaları esnasında çıkacak hafriyat malzemeleri, geçici olarak ilgili yönetmeliklerde verilen standartlara göre depolanarak inşaat işlemlerinin tamamlanmasından sonra temel iç dolgusunda ve peyzaj amaçlı olarak kullanılacaktır. Hafriyat sırasında parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve toksik madde kullanılmayıp; sadece iş makineleri, kazma ve kürek vb. ile çalışılacaktır. Tüm hafriyat çalışmalarında "Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği" hükümlerine uyulacaktır. Hafriyat çalışmalarıyla ilgili hesaplamalar ve detay bilgiler hazırlanacak ÇED raporunda verilecektir. IV.2. Yatırımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanıtımı Yatırımın çevreye olan etkilerinin değerlendirilmesinde; Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği, Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, İller Bankası değerleri, Türk Standartları Enstitüsü, Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP)’nın değerleri ile ulusal ve uluslararası literatürde kabul görmüş değerler kullanılacaktır. Proje kapsamında inşaat ve işletme aşamasında olası çevresel etkiler beklenmektedir. Bu etkileri kısa başlıklar halinde; katı atıklar, sıvı atıklar, hava emisyonları, gürültü, vb. olarak sıralayabiliriz. Bu çevresel etkilerin, çevresel etki değerlendirme çalışmalarında, detaylı incelenmesi yapılarak, olabilecek en kötü hal senaryosu çerçevesinde önlemlerin alınması sağlanacaktır. Özellikle tüm dünyada kabul görmüş matematiksel modeller kullanılacaktır. Bu modellerin çalıştırılmasında projenin olası çevresel etkilerinin belirlenebilmesi için “en kötü hal senaryoları” göz önünde bulundurularak değerlendirmeler yapılacaktır. IV.3. Çevreye Olabilecek Düşünülen Önlemlerin Tanıtımı
Olumsuz
Etkilerin
Azaltılması
İçin
Alınması
Planlanan projenin inşaat ve işletme aşamalarında; Tablo IV.3.1.’de belirtilen önlemler alınarak; çevreye olabilecek olumsuz etkilerin minimuma indirilmesine çalışılacaktır.
37
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Tablo IV.3.1. Projenin İşletme Aşamalarında Kaynaklanacak Çevresel Etkiler
KAYNAK
OLASI ETKİLER
ALINACAK ÖNLEMLER
Arıtılmadıklarında yer altı ve yer üstü su kirliliği ve toprak kirliliğine neden olmaktadır.
Projenin tüm aşamalarında oluşacak atık sular mevcut durumda olduğu gibi Kırıkkale Belediyesine ait atıksu kolektör hattına verilerek bertaraf edilecektir.
ATIK SU
İnşaat Aşaması Çalışacak personelden dolayı evsel nitelikli atıksu oluşacaktır.
İşletme Aşaması Çalışacak personelden dolayı evsel nitelikli atıksu oluşacaktır. İnşaat Aşaması
KATI ATIK-TIBBİ ATIK-AMBALAJ ATIĞI
Arazi hazırlama ve inşaat aşamasında çalışacak kişilerden evsel nitelikli katı atık ve inşaat çalışmalarından çeşitli inşaat artıklarının (parça demir, çelik, sac, ambalaj malzemesi vb katı atıkların) oluşması söz konusu olacaktır.
İnşaat ve işletme döneminde oluşacak evsel nitelikli katı atıklar; proje sahası içerisinde çeşitli noktalara yerleştirilen ağzı kapalı çöp bidonlarında toplanarak; geri kazanımı mümkün olan atıklar Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde, bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Geri kazanımı mümkün olmayan katı atıklar ise, Kırıkkale Belediyesine ait katı atık depolama alanında bertaraf edilmesi sağlanacaktır.
Sıcak metal işlemede metal yüzeyinde meydana gelen oksit tabakasına tufal denilmektedir. Tesiste kapasitenin % 3 civarında tufal oluşumu meydana gelecektir
İşletme Aşaması İşletme aşamasında; çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atık, tıbbi nitelikli katı atık, ambalaj atıkları, cüruf atığı, tufal malzeme ve hurda demir, çelik atığı söz konusu olacaktır.
Bertaraf edilmediğinde insan sağlığına yer altı ve yerüstü su kaynaklarının kirlenmesine,toprak kirliliğine, koku problemlerine yol açmaktadır.
Prosesten çıkacak olan tufal ürünler, satışa sunuluncaya kadar proje alanı içerisinde inşa edilecek tufal depolama alanında geçici olarak depolanacaktır. Tufal depolama alanının zemini sızdırmazlığın sağlanması amacıyla beton yapıda ve alana yağmur sularının girmesinin engellenmesi için üzeri çelik çatı sistemi ile donatılması sağlanacaktır. Çelikhane proseslerinden elektrik ark ocağından kaynaklı oluşacak cüruf atıklarının bertarafında ise proje kapsamında cüruf depolama alanı inşa edilecektir. Proje kapsamında kurulması planlanan Endüstriyel Atık (Cüruf) Depolama Alanı ve rehabilite edilecek mevcut Cüruf Depolama Sahası ile ilgili olarak yapılacak işlemler 26 Mart 2010 tarih ve 27533 sayılı resmi gazetede yayınlanmış "Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik’e uygun olarak yapılacaktır. Tesiste işletme aşamasında çalışacak kişilerin sağlık sorunlarına müdahale etmek amacıyla yapılacak ayakta tedavi amaçlı revir ünitesinden oluşacak atıkların miktarı belirlenememekle birlikte çok az miktarda olması tahmin edilmektedir. Ambalaj kağıdı, pet şişe, cam şişe vb. atıklar ise “24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği“ uyarınca; kullanılan malzeme ve oluştuğu kaynağa bakılmaksızın, diğer atıklardan ayrı olarak biriktirilecek ve lisanslı firmalar kanalıyla bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Tehlikeli kapsamına giren ambalaj atıkları ise, bertaraf edilmek üzere bu konuda lisanslı firmalara verilerek bertaraf edilecek olup, atıkların taşınmasının lisanslı araçlarla yapılmasına dikkat edilecektir.
38
BÖLÜM V HALKIN KATILIMI
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
BÖLÜM V: HALKIN KATILIMI V.1. Projeden Etkilenmesi Olası Halkın Belirlenmesi Ve Halkın Görüşlerinin ÇED Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler Proje kapsamında birinci derece etkilenecek kesim, proje alanına yakın yerleşim yerlerinde yaşamını sürdüren yerel halktır. Yörede yaşayan ve yöreden geçimini sağlayan yerel halk, öncelikli olarak etkileneceklerdir. Bunların yanı sıra, yakın çevrede köylerde yaşayan bölge halkı dolaylı olarak etkileneceklerdir. Bölüm II’de proje alanı ve yakın çevresinde yer alan yerleşim birimlerinin proje ünitelerine olan uzaklıkları ayrıntılı olarak verilmiştir. Proje ile ilgili ÇED çalışmaları başlamış olup, bu çalışmalar kapsamında çalışma grubunca yöre birçok defa ziyaret edilmekte, arazi etütleri ve mahallinde incelemeler yapılmaktadır. Bu ziyaretlerde mümkün olduğunca yöre halkı proje ile ilgili olarak bilgilendirilmekte ve yöre halkının konuya ilişkin düşünce ve görüşleri alınmaya çalışılmaktadır. Proje ile ilgili ÇED çalışmaları, 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliği’ne uygun olarak yürütülmektedir. Bu kapsamda yönetmeliğin 9. Maddesi gereği, kapsam ve özel format belirleme toplantısından önce, halkı yatırım hakkında bilgilendirmek, projeye ilişkin görüş ve önerilerini almak üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenecek tarihte Halkın Katılım Toplantısı yapılacaktır. Halkın Katılım Toplantısı projeden en çok etkilenecek ve tüm yerleşim yerlerinden yöre halkının kolayca ulaşabileceği yerleşim yerinde yapılacaktır. Halkın Katılım Toplantısı için, projeden etkilenmesi muhtemel yerleşim yerlerinde duyurular yapılacak ve toplantının içeriği, tarih ve saatinin yer aldığı duyuru metni, ulusal ve yerel düzeyde yayın yapan gazetelerde yayınlanarak çok sayıda ilgilinin katılması çalışılacaktır. Böylece yöre halkının faaliyetle ilgili görüş ve önerilerini bildirmeleri mümkün olacaktır. Ayrıca halkın proje ile ilgili bilgilendirilmesi amacıyla; proje hakkında kısa görsel sunumlar yapılacak ve proje hakkında bilgiler verilecektir. V.2. Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar Projenin ÇED süreci kapsamında; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na bağlı ve ilgili kuruluşlar, Bilim, Teknoloji ve Sanayi Bakanlığına bağlı ve ilgili kuruluşlardan görüşleri alınabilir. V.3. Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi Ve Belgeler Bu konuda verilecek başka bir husus bulunmamaktadır.
39
BÖLÜM VI YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
BÖLÜM VI: YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ Makine Kimya Endüstrisi (MKE) Kurumu tarafından Kırıkkale İli, Merkez İlçesi, 4134 ada 2 nolu parselde yaklaşık 372.973 m2 lik bir tapulu alan (Bkz Ek-1/b) içerisinde Ağır Silah ve Çelik Fabrikası işletilmektedir. MKE Kurumu Ağır Silah ve Çelik Fabrikası’nda mevcut durumda Çelikhane Tesisinde 7 ton döküm kapasiteli 1 adet, 25 ton döküm kapasiteli 2 adet elektrik ark ocağı ile 1 adet cüruf altında ergitme tesisi bulunmaktadır. Dövme atölyesinde 3.000 tonluk serbest dövme presi, sürekli dövme tesisi, küçük ebatlardaki iş parçalarının dövülmesi için kalıpta dövme tesisi, tekerlek ve bandaj haddeleme tesisi, ısıl işlem tesisi ile mekanik işlem atölyeleri bulunmaktadır. Çelikhanede bulunan 1 adet 7 ton/döküm kapasiteli TIBB Elektrik Ark Ocağı ile 1 adet 25 ton/döküm kapasiteli BBC Elektrik ark ocağı atıl durumda olup üretim yapılmamaktadır. Halen aktif olan 1 adet 25 ton/döküm kapasiteli ASEA Elektrik ark ocağı her türlü karbon ve alaşım çeliklerinden 25.000 ton/yıl blok üretim kapasitesine sahiptir. Dövme Atölyesinde 2.000 ton/yıl alaşımlı çelik dövme malzeme ve 7.000-7.500 ton/yıl karbon çeliği dövme malzemesi dövülmektedir. Dövülen malzemeler silah sistemi ve yurt içi piyasa ihtiyacı için kullanılmaktadır. Ayrıca TCDD’nin ihtiyacı olan muhtelif tip tekerlek takımlarında kullanılmak üzere aks ve cer kancası ile koşum takımlarının da imalatları yapılmaktadır. Bu kapsamda Ağır Silah ve Çelik Fabrikası Müdürlüğü tarafından mevcutta işletilen Ağır Silah ve Çelikhane Fabrikası sınırları içerisinde ‘’Çelikhane ve Monoblok Tekerlek Üretim Tesisi [Endüstriyel Atık (Cüruf) Depolama Alanı Dahil] Projesi planlanmaktadır. Planlanan proje kapsamında kurulması planlanan çelikhanede yaklaşık 120.385 ton/yıl sıvı çelik, mevcut dövme atölyesinde yaklaşık 70.000 ton/yıl dövme malzeme (pres + gfm) ve kurulması planlanan monoblok tekerlek üretim tesisinde haddeleme işlemi ile 35.000 adet/yıl monoblok tekerlek ile 5.000 takım/yıl tekerlek takımı (toplam 32.375 ton/yıl malzeme) üretilmesi planlanmaktadır. Proje kapsamında tesis, 3 vardiya halinde günde 24 saat, ayda 25 gün ve yılda 225 gün çalışacak olup, projenin ekonomik ömrü 30 yıl olarak öngörülmektedir. Bu sürenin sonunda günün ekonomik ve sosyal koşulları gereğince uzatılabilecektir. Proje sahası Ek-4’te verilen 1/25.000 ölçekli şimdiki arazi kullanım haritasına göre yerleşim alanı içerisinde yer almaktadır. Proje sahası mevcut durumda yer seçimi yapılmış MKE Kurumuna ait Ağır Silah ve Çelik Fabrikası sınırları içerisinde yer almaktadır. Proje alanı 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 6/b maddesi hükümlerine göre, İl Genel Meclisinin 03.07.2008 tarih ve 124 sayılı kararı ve İl Belediye Meclisinin 03.04.2008 tarih ve 4 sayılı kararına istinaden onaylanan 1/100.000 ölçekli Kırıkkale Çevre Düzeni Planında ‘’Sanayi Alanı’’ olarak işaretlenmiştir. Söz konusu ÇDP ve plan hükümleri ÇED Raporunda verilecektir. Projenin işletme aşamasında çelikhane tesisi, dövme atölyesi, monoblok tekerlek üretim tesisi proseslerinden kaynaklı ve bu proseslerde kullanılacak soğutma suları kaynaklı su kullanımı olacaktır.
40
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
Projenin işletme aşamasında ihtiyaç duyulacak toplam 729,6 m3/gün, 164.160 m3/yıl su mevcut durumda olduğu gibi MKE Kurumu Destek Tesisleri Müdürlüğü tarafından işletilen Kızılırmak Su Arıtma Tesislerinden temin edilecektir. Tesisin işletme aşamasında doğalgaz tüketimi toplamda yaklaşık 4.394.052 m3/yıl olacaktır. Mevcutta olduğu gibi tesiste kullanılacak doğalgaz MKE Kurumu Destek Tesisleri Müdürlüğü tarafından temin edilecektir. Projenin tüm aşamalarında oluşacak atık sular mevcut durumda olduğu gibi Kırıkkale Belediyesine ait atıksu kolektör hattına verilerek bertaraf edilecektir. Prosesten çıkacak olan tufal ürünler, satışa sunuluncaya kadar proje alanı içerisinde inşa edilecek tufal depolama alanında geçici olarak depolanacaktır. Tufal depolama alanının zemini sızdırmazlığın sağlanması amacıyla beton yapıda ve alana yağmur sularının girmesinin engellenmesi için üzeri çelik çatı sistemi ile donatılması sağlanacaktır. Çelikhane tesisinde elektrik ark ocağında ve pota ocağında metal artığı, cüruf atığı oluşacaktır. Oluşacak cüruf atıkları proje kapsamında inşa edilecek cüruf depolama alanına götürülerek bertaraf edilecektir. Projenin inşaat ve işletme aşamasında çalışacak kişilerin sağlık sorunlarına müdahale etmek amacıyla mevcut revir ünitesinden faydalanılacak olup, oluşacak atıkların miktarı belirlenememekle birlikte çok az miktarda olması tahmin edilmektedir. Çıkacak tıbbi atıklar mevcut durumda olduğu gibi “Tıbbi Atık Protokolü” çerçevesinde İZAYDAŞ A.Ş.’ye verilerek bertaraf edilecektir. Tesisin inşaat ve işletme aşamasında çalışacak araç ve ekipmanlardan kaynaklı gürültü oluşumu söz konusu olacaktır. Çalışmalar sırasında oluşacak gürültü seviyeleri, faaliyet alanına en yakın yerleşim yerlerine olan etkilerini incelemek amacıyla; bütün araçların aynı yerde ve aynı anda çalıştığı varsayımıyla en olumsuz şartlar için hesaplanacak ve “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”ne göre değerlendirmeleri yapılarak ÇED Raporu'nda verilecektir. Sonuç olarak; Proje kapsamında inşaat ve işletme aşamasında olası çevresel etkiler beklenmektedir. Bu etkileri kısa başlıklar halinde; katı atıklar, sıvı atıklar, hava emisyonları, gürültü, vb olarak sıralayabiliriz. Bu çevresel etkilerin, çevresel etki değerlendirme çalışmalarında, detaylı incelenmesi yapılarak, olabilecek en kötü hal senaryosu çerçevesinde önlemlerin alınması sağlanacaktır. Özellikle tüm dünyada kabul görmüş matematiksel modeller kullanılacaktır. Bu modellerin çalıştırılmasında projenin olası çevresel etkilerinin belirlenebilmesi için “en kötü hal senaryoları” göz önünde bulundurularak değerlendirmeler hazırlanacak ÇED Raporu’nda yapılacaktır.
41
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
EKLER: Çevresel Etki Değerlendirmesi Başvuru Dosyası Hazırlanmasında Kullanılan ve Çeşitli Kuruluşlardan Sağlanan Bilgi ve Belgeler İle Raporda Kullanılan Tekniklerden Rapor Metninde Sunulamayan Aşağıdaki Belgeler, 1- Proje İçin Belirlenen Yer ve Alternatiflerin Varsa; Çevre Düzeni, Nazım, Uygulama İmar Planı, Vaziyet Planı veya Plan Değişikliği Teklifleri Proje alanı 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 6/b maddesi hükümlerine göre, İl Genel Meclisinin 03.07.2008 tarih ve 124 sayılı kararı ve İl Belediye Meclisinin 03.04.2008 tarih ve 4 sayılı kararına istinaden onaylanan 1/100.000 ölçekli Kırıkkale Çevre Düzeni Planında ‘’Sanayi Alanı’’ olarak işaretlenmiştir. Söz konusu ÇDP ve plan hükümleri ÇED Raporunda verilecektir. 1/1000 Ölçekli Mevzii Uygulama İmar Planı Ek-5 ‘te verilmiş olup, imar planında proje alanı ‘’Fabrika Sahası’’ olarak işaretlenmiştir. Projeye ait yer bulduru haritası Ek-2’de, proje alanı ve çevresini gösterir 1/25.000 ölçekli topografik harita Ek-3’te, tesise ait genel yerleşim planı Ek-6’da ve proje alanından görünümler ise Ek-7’de verilmiştir. 2-Yatırımcı İçin Projesi İle İlgili Olarak Daha Önceden Alınmış İzin, Onay, Ruhsat veya İlgili Kurumlardan Alınmış Belgeler vb. Proje alanları ile ilgili olarak daha önceden ilgili kurumlardan alınmış yazılı belgeler, Ek-1/Resmi Yazılar ve Dokümanlar bölümünde sunulmuştur. 3-Proje İçin Seçilen Alana İlişkin Arazi Kullanım Durumu Proje sahası Ek-4’te verilen 1/25.000 ölçekli şimdiki arazi kullanım haritasına göre yerleşim alanı içerisinde yer almaktadır.
42
NOTLAR ve KAYNAKLAR
MKE KURUMU AĞIR SİLAH VE ÇELİK FABRİKASI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇELİKHANE VE MONOBLOK TEKERLEK ÜRETİM TESİSİ PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
NOTLAR ve KAYNAKLAR
Akyürek B., Duru M., Sütçü F. Y., Papak İ., Şaroğlu F., Pehlivan N., Gönenç O., Granit S., Yaşar T., 1996, Ankara İlinin Çevre Jeolojisi ve Doğal Kaynaklar Projesi, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
Çevre Bakanlığı, Belediyeler İçin Çevre El Kitabı, Çevre Kirliliği Önleme ve Kontrol Genel Müdürlüğü, 1998.
Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü,
Kırıkkale il Çevre Durum Raporu, 2011
Metcalf & Eddy, 2004, Wastewater Engineering; Treatment, Disposal and Reuse, McGraw Hill Book Company, NewYork, ABD,
Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Web Sitesi (www.tuik.gov.tr).
